Câu 74: Xu thế và đặc điểm trong quan hệ quốc tế hiện nay

Câu 74. Sự hình thành trật tự thế giới mới hiện nay phụ thuộc vào những nhân tố nào? Xu thế và đặc điểm trong quan
hệ quốc tế hiện nay là gì ?
(Đề thi HSG cấp THPT, TP.Hồ Chí Minh, năm 2003)
Hướng dẫn làm bài.
1. Đặc điểm, xu thế phát triển của trật tự thế giới mới.
Từ những năm 90 của thế kỉ XX, đang dần hình thành một trật tự thế giới mới :

– Sau Chiến tranh lạnh, hầu như các quốc gia đều ra ra sức điều chỉnh chiến lược phát triển lấy kinh tế làm trọng điểm
… Mĩ cố gắng vươn lên “Trật tự đơn cực”. Trong khi đó, Nhật, Đức, Anh, Pháp, Trung Quốc cố gắng duy trì “Trật tự đa
cực”.

– Các nước lớn đã điều chỉnh các quan hệ đối với nhau chiều hướng đối thoại, thỏa hiệp, tránh xung đột trực tiếp hoặc
tạo lập những tập hợp lực lượng riêng… Vai trò của Liên hợp quốc được tăng cường và đề cao trong việc duy trì trật tự,
an ninh thế giới…

– Xu thế đối thoại, hợp tác, trên cơ sở hai bên cùng có lợi, cùng tôn trọng lẫn nhau trong cùng tồn hoà bình đang ngày
càng trở thành xu thế chủ yếu trong các mối quan hệ quốc tế.

– Tuy hòa bình là xu thế chủ đạo của tình hình thế giới sau Chiến tranh lạnh nhưng nhiều khu vực vẫn diễn ra nội chiến
và xung đột, sự ổn định các quốc gia bị đe dọa bởi nguy cơ li khai, khủng bố …

– Từ thập kỉ 80 thế kỉ XX, nhất là từ sau Chiến tranh lạnh, trên thế giới đã diễn ra ngày càng mạnh mẽ xu thế “toàn cầu
hóa” … Đây là xu thế khách quan. Đối với các nước đang phát triển đây vừa là thời cơ vừa là thách thức gây gắt trong sự
vươn lên của đất nước.
2. Những nhân tố hình thành trật tự thế giới mới.

– Thực sự kinh tế, chính trị, quân sự của các cường quốc (Mĩ, Nga, Anh, Pháp, Nhật, Trung Quốc, Đức) trong cuộc chạy
đua về sức mạnh quốc gia tổng hợp (sức mạnh tổng hợp về mọi mặt trong đó kinh tế là sức mạnh trụ cột) tiếp tục phát
triển.

– Sự lớn mạnh của lực lượng cách mạng thế giới phụ thuộc :

§ Sự thành công của công cuộc cải cách, đổi mới ở các nước chủ nghĩa xã hội.
§ Sự vươn lên của các nước Á, Phi, Mĩ Latinh sau khi giành được độc lập.
§ Sự phát triển của phong trào đấu tranh vì hoà bình, dân chủ, tiến bộ xã hội.

– Sự phát triển của cuộc cách mạng khoa học – kỹ thuật sẽ tiếp tục tạo ra những đột phá và biến chuyển trên cụ diện thế
giới.

– Xu thế mới đó đã đặt ra cho tất cả các quốc gia dân tộc trước những thử thách, những thời cơ, những vận hội mới để
đưa vận mệnh đất nước mình tiến kịp với thời đại mới. Thời cơ lớn đó là mở rộng quan hệ hữu nghị có thể nhanh chóng
đưa vận mệnh đất nước mình tiến lên kịp với thời đại. Song xu thế đó cũng đặt ra cho các quốc gia, dân tộc trước những
thách thức lớn, hoặc là nhanh chóng tiến lên kịp với thời đại, hoặc là sẽ bị tụt hậu hoặc là “hoà đồng”, hoà nhịp được với
xu thế phát triển của thời đại hoặc là bị “hoà tan”, đánh mất chính mình, đánh mất cả bản sắc dân tộc của mình.

– Sang thế kỷ XXI, xu thế hòa bình, hợp tác và phát triển đang diễn ra thì vụ khủng bố 11 – 9 – 2001 ở nước Mĩ đã đặt
các quốc gia, dân tộc đứng trước những thách thức của chủ nghĩa khủng bố với những nguy cơ khó lường, gây ra những
tác động to lớn, phức tạp với tình hình chính trị thế giới và trong quan hệ quốc tế.


– Tuy nhiên sự nghiệp bảo vệ hoà bình mối quan tâm của toàn nhân loại, đang ngày càng phát triển, mặc dù những xung
đột vũ trang vẫn xảy ra ở nhiều nơi, song đã xuất hiện những khả năng hiện thực để ngăn chặn một cuộc chiến tranh thế
giới mang tính huỷ diệt, nhằm bảo vệ sự sống con người và nền văn minh nhân loại.