BÀI dự THI dạy học THEO CHỦ đề TÍCH hợp TÍCH hợp GIÁO dục bảo vệ môi TRƯỜNG TRONG môn CÔNG NGHỆ 6

PHÒNG GD-ĐT GIÁ RAI
TRƯỜNG THCS GIÁ RAI B

BÀI DỰ THI
DẠY HỌC THEO CHỦ ĐỀ TÍCH HỢP
Chủ đề:
TÍCH HỢP GIÁO DỤC BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG
TRONG MÔN CÔNG NGHỆ 6
I. ĐẶT VẤN ĐỀ:
1. Lí luận :
Môi trường bao gồm các yếu tố tự nhiên và vật chất
nhân tạo bao quanh con người có ảnh hưởng đến đời sống, sản
xuất, sự tồn tại, phát triển của con người và sinh vật.
Những hiểm họa suy thoái môi trường đang ngày càng
đe dọa cuộc sống của loài người. Theo các nhà khoa học và
quản lí thì một trong những nguyên nhân cơ bản gây nên suy
thoái môi trường là do sự thiếu hiểu biết, thiếu ý thức của con
người.
2. Thực tiễn:
Thực hiện sự chỉ đạo của Bộ GD – ĐT tích hợp giáo
dục bảo vệ môi trường trong dạy học môn công nghệ đã được
thực hiện từ nhiều năm nay. Tuy nhiên để có một định hướng
nhằm phát huy hiệu quả của việc thực hiện lồng ghép giáo dục
bảo vệ môi trường vào các môn học cụ thể thì chưa có sự
hướng dẫn cụ thể của các cơ quan chức năng thuộc Bộ GD –
1


ĐT, chưa có nhiều tài liệu đề cập đến việc lựa chọn những nội
dung nào trong môn học để thực hiện hiệu quả giáo dục bảo vệ
môi trường.

Giáo dục bảo vệ môi trường trong trường học còn góp
phần hình thành nhân cách người lao động mới, người chủ
tương lai của đất nước, người lao động, người chủ có thái độ
thân thiện với môi trường, phát triển kinh tế hài hòa với bảo vệ
môi trường. Lực lượng học sinh, sinh viên của nước ta nói
riêng, thế giới nói chung chiếm một tỉ lệ rất lớn, nếu đội ngũ
này có sự chuyển biến về nhận thức, tư tưởng, hành vi tất yếu
sẽ có sự thay đổi lớn trong công tác bảo vệ môi trường, đó là lí
do tôi chọn đề tài này.
II. NỘI DUNG:
1. Cơ sở lí luận :
Ô nhiễm môi trường là sự thay đổi thành phần và tính
chất của môi trường gây nên hậu quả xấu cho đời sống con
người và sinh vật. Nguyên nhân gây ra ô nhiễm môi trường là
do các quá trình tự nhiên hoặc do các hoạt động của con người.
Ngày nay cùng với dân số và chiến tranh, môi trường
được coi là một trong những vấn đề bức xúc nhất của toàn thế
giới, vấn đề này không chỉ liên quan tới sự thay đổi của tự
nhiên mà còn ảnh hưởng tới toàn xã hội cũng như chất lượng
cuộc sống của loài người. Với nền công nghiệp phát triển mạnh
mẽ, dân số đạt trên 6 tỉ, tốc độ đô thị hóa ngày càng tăng, con
người đã khai thác quá mức và sử dung không hợp lí các nguồn
2


tài nguyên dẫn đến mất cân bằng sinh thái, môi trường sống bị
ô nhiễm nghiêm trọng ở quy mô toàn cầu và đe dọa cuộc sống
của con người trên trái đất.
Ô nhiễm nguồn nước có nguồn gốc tự nhiên là mưa,
tuyết tan, gió bão lũ lụt, các yếu tố này đưa vào môi trường

nước các chất thải bẩn và các vi sinh vật có hại kể cả xác chết
của chúng. Còn nguồn gốc nhân tạo làm ô nhiễm nguồn nước là
do các quá trình thải các chất độc hại dưới dạng lỏng là chủ yếu
như các chất thải sinh hoạt, công nghiệp, nông nghiệp, giao
thông vào môi trường nước.
Ô nhiễm không khí có nguồn gốc tự nhiên như hoạt
động núi lửa phun khói bụi giàu sunfua, mêtan và những loại
khí khác hoặc cháy rừng hoặc do quá trình phân hủy xác động
vật. Còn nguồn gốc nhân tạo làm ô nhiễm không khí là rất
nhiều nhưng chủ yếu là do hoạt động công nghiệp, đốt cháy
nhiên liệu hóa thạch và hoạt động của các phương tiên giao
thông vân tải.
Ô nhiễm đất là do lũ lụt gây xói mòn, do các chất gây ô
nhiễm không khí lắng đọng lại trên mặt đất, do hoạt động của
con người như trong như trong hoạt động nông nghiệp, khai
thác rừng một cách bừa bãi để lấy gỗ, trong hoạt động công
nghiệp như khai khoáng, chất thải của các nhà máy, trong sinh
hoạt. Như vậy khi nhìn nhận lại các nguyên nhân chính gây ô
nhiễm môi trường thì đáng kể nhất là sự tác động của con
3


người vào môi trường trong đó đáng nói đến nhất là sự phát
triển mạnh mẽ của ngành công nghiệp.
2. Phân tích thực trạng :
Ưu điểm :
Giữa môn công nghệ và giáo dục bảo vệ môi trường có
sự giao thoa nhau về mục tiêu, về nội dung cũng như cách thực
hiện, kiến thức của môn học rất gần gũi với thực tế, đời sống
hàng ngày nên học sinh sẽ tiếp thu nhanh hơn, nhớ kiến thức

lâu hơn. Những kiến thức này ta có thể thấy nó ăn sâu vào nếp
sống của các em học sinh tạo nên những kĩ năng sống cho các
em học sinh sau này. Như vậy khi giáo viên tích hợp giáo dục
bảo vệ môi trường vào những kiến thức này thì khả năng thành
công là rất cao. Nghĩa là giáo viên đã kết dính được từng hành
động bảo vệ môi trường với các hoạt động sống của học sinh.
Học sinh có được sự hỗ trợ rất lớn từ phía giáo viên,
sách, báo, tivi, internet…, Từ đó các em có thể học hỏi thêm,
hoặc có ý thức hơn trong việc bảo vệ môi trường.
Tồn tại :
Do áp lực của kiến thức chuyên môn, thời gian,…mà
đôi khi giáo viên giảng dạy ít đề cập đến các kiến thức môi
trường.
Nhà trường, địa phương chưa có các phong trào, hội
thi về bảo vệ môi trường để có thể giúp cho các em học sinh và
mọi người nâng cao ý thức bảo vệ môi trường, mà qua đó các
em sẽ có sự học tập những thói quen tốt này.
4


3. Giải pháp :
Trong chương trình môn công nghệ có nhiều nội dung
liên quan đến giáo dục bảo vệ môi trường, do đó có khả năng
tích hợp giáo dục bảo vệ môi trường thông qua dạy học bộ
môn. Tích hợp ở đây được hiểu là sự kết hợp, lồng ghép các
mục tiêu khác nhau thông qua một hoạt động nào đó.
Đối với chương trình công nghệ khối lớp 6, phân môn
kinh tế gia đình có các nội dung:
+ May mặc trong gia đình.
+ Trang trí nhà ở

+ Nấu ăn trong gia đình.
Với các nội dung trên bao gồm những kiến thức và kĩ
năng tối thiểu để giáo dục học sinh về cách ăn mặc cho đẹp và
phù hợp, sắp xếp nhà ở hợp lí, vệ sinh và thân thiện với môi
trường tự nhiên,…
Ví dụ:
Khi học bài 1: “Nguồn gốc các loại vải sợi” thì học sinh
phải nắm được trồng cây nguyên liệu để lấy nguyên liệu, sản
xuất các loại vải thông thường, ngoài ra trồng cây còn góp phần
phủ xanh đất trống, đồi trọc làm xanh môi trường. Đồng thời
tiết kiệm được nguồn tài nguyên thiên nhiên là những nguyên
liệu để chế biến ra vải gỗ, than đá, dầu mỏ,…. Như vậy thông
qua nội dung bài học này giáo viên có thể giáo dục cho học
sinh ý thức, cách thức làm xanh, làm sạch môi trường. Các em
đã biết vai trò quan trọng của cây xanh là là hút khí cacbonic và
5


thải khí oxi góp phần làm giảm lượng khí cacbonic trong môi
trường, mà đây là loại khí làm cho nhiệt độ trái đất nóng dần
lên (tăng hiệu ứng nhà kính) hậu quả là băng ở hai cực trái đất
tan ra làm cho mực nước biển dâng lên gây lũ lụt,… Cây xanh
còn tạo cảnh quan, làm giảm nhiệt độ môi trường xung quanh
do lượng hơi nước thoát ra ngoài qua lá. Bên cạnh những lợi
ích trên thì giáo viên cần thông tin cho học sinh những lợi ích
khác từ việc trồng cây xanh như phủ xanh đất trống, đồi trọc có
thể hạn chế tối đa hiện tượng lũ ống, lũ quét. Vì cây trên sường
đồi có thể giữ cho nước chảy chậm lại từ trên đồi xuống. Đồng
thời giáo viên có thể giáo dục cho học sinh tầm quan trọng của
rừng phòng hộ ven biển, nó có chức năng rất quan trọng là chắn

sóng, hạn chế hiện tượng sạc lở ở ven sông, bãi biển. Như vậy
sau khi học sinh thấy được vai trò của cây xanh đối với môi
trường sống của con người, thì giáo viên cần đề cập đến ý thức,
thái độ, hành vi tiêu cực đối với việc trồng và bảo vệ rừng,
hành vi khai thác rừng bừa bãi, thiếu khoa học cần bị lên án.
Cùng nội dung giáo dục trồng cây xanh thì giáo viên có thể
lồng ghép vào trong nội dung của chương III “Nấu ăn trong gia
đình”, như tiết kiệm nhiên liệu gỗ hoặc sử dụng nhiên sạch thay
thế, vì việc khai thác gỗ cũng bắt nguồn từ nhu cầu làm nhiên
liệu .
Trong nội dung bảo quản trang phục đúng quy cách thì
ta có thể lồng ghép, giáo dục các em thực hiện tiết kiệm nguồn
nước, hạn chế chất thải (xà phòng, nấm mốc,…) đưa ra môi
6


trường làm ô nhiễm nguồn nước tác động rất lớn đến chăn nuôi,
trồng trọt, sức khỏe con người và động vật.
Trong nội dung bài 8 phần “Phân chia các khu vực của
nơi ở hợp lí”, “bố trí nhà ở thành thị, nông thôn”, “nhà của
đồng bào dân tộc”, thông qua đây ta có thể giáo dục các em bảo
vệ môi trường sống, cụ thể như đối với các kiểu nhà ở miền núi
có phần dưới sàn nhà là nơi chăn nuôi trâu, bò, cột gia súc có
thể làm ô nhiễm nặng nề môi trường sống của gia đình. Đó
chính là nguyên nhân gây ra bệnh tật,… Hay khu nhà vệ sinh
của gia đình, nhà vệ sinh công cộng phải xây cất nơi kín đáo,
đúng khoa học, không được cất tạm trên sông, trên ao. Hiện
nay hành vi cất nhà vệ sinh trên sông, trên ao được xem là thiếu
văn minh, mất tính mĩ quan, tạo điều kiên thuận lợi cho dịch
bệnh phát tán trong môi trường nước.

Bài 12: Trang trí cây cảnh và hoa trong nhà góp phần
tạo nên mối quan hệ gần gũi, thân thiết giữa con người và thiên
nhiên, làm đẹp, trong sạch không khí nơi ở.
Trong chương trình công nghệ 6, học sinh còn được
học nội dung thu chi trong gia đình, thông qua nội dung này thì
giáo viên có thể thực hiện lồng ghép giáo dục bảo vệ môi
trường như thực hiện tiết kiệm nhiên liệu, nguyên liệu, điện,
nước,… Có thể làm giảm các khoản chi đồng thời giảm tác
động đến môi trường.
Ví dụ: Tiết kiệm than, gỗ, củi thì ta có thể làm giảm lượng
khí thải vào môi trường. Cùng nội dung lồng ghép này thì giáo
7


viên có thể đề cập đến nguyên nhân chính làm không khí ô
nhiễm là do lượng khí thải của các nhà máy xí nghiệp, phương
tiện giao thông,…
Nội dung cuối cùng là vấn đề vệ sinh an toàn thực
phẩm, đây là vấn đề có tính thời sự hiện nay, do việc sử dụng
thực phẩm không rõ nguồn gốc, bị ô nhiễm do thực hiện các
quy trình trồng trọt, chăn nuôi, thu hoạch, bảo quản và chế biến
nông sản không đúng kĩ thuật nên trong sản phẩm nông sản còn
chứa dư lượng các chất hóa học gây độc hại cho con người, làm
suy giảm sức khỏe của người sử dụng.
4. Kết quả đạt được :
Qua quá trình lồng ghép giáo dục bảo vệ môi trường
vào nội dung môn học thì tôi nhận thấy có sự chuyển biến tích cực
từ ý thức đến hành động của học sinh. Cụ thể như việc trang trí
lớp học: Trong phòng có các chậu cảnh treo trên tường, trước
hành lang thì cũng được trang trí bởi các chậu hoa, các bồn hoa

cây cảnh của lớp được nhà trường phân công thì các em chăm sóc
rất tốt. Bên cạnh đó thông qua các buổi lao động vệ sinh trường,
lớp, vệ sinh lề đường do địa phương tổ chức thì các em làm việc
rất tích cực, hiệu quả. Hưởng ứng tốt phong trào “Xanh – Sạch –
Đẹp” do nhà trường phát động.
III. KẾT LUẬN:
1. Bài học kinh nghiệm:
Môi trường và con người có mối quan hệ mật thiết với
nhau, con người luôn tác động vào môi trường nhằm thỏa mãn
8


nhu cầu của con người. Sự phát triển mạnh mẽ, vượt bậc của dân
số, công nghiệp làm cho chất lượng cuộc sống của con người
được nâng cao. Nhưng mặt trái của sự phát triển này là sự xuống
cấp trầm trọng của môi trường: Nhiệt độ trái đất tăng dần, thiên tai
ngày càng nhiều, cái mà con người cần nhìn nhận lại đó chính là
chính bàn tay của loài người đang dần hủy hoại nơi sống của con
người. Nên việc giáo dục học sinh có ý thức bảo vệ môi trường là
một điều hết sức quan trọng hiện nay.
2. Kiến nghị:
Cần có nhiều hơn các buổi giáo dục ngoại khóa về môi trường,
các hội thi với chủ đề : “ Bảo vệ môi trường”. Để cho các em có ý
thức thật sự về môi trường thông qua môn học.
3. Kết luận chung:
Tóm lại việc lồng ghép giáo dục bảo vệ môi trường vào
môn công nghệ 6 nói riêng và các môn học khác nói chung, thì
chúng ta sẽ cho ra đời những con người tiên tiến, văn minh, có
kiến thức họ sẽ giúp cho đất nước cho nhân loại phát triển cùng
với sự trong sạch của môi trường sống.

Giá Rai, ngày 25 tháng
12 năm 2012
Người viết

9


Phan Thị Mộng Đoan

10