Nghiên cứu các nhân tố ảnh hưởng đến sự thỏa mãn công việc của nhân viên văn phòng đang làm việc tại thành phố hồ chí minh

B
TR

GÍO D C V̀ ̀O T O
NG

I H C KINH T TP.HCM

***********

TR N TH TH́Y

NGHIÊN C U ĆC NHÂN T
NS

NH H

NG

TH A M̃N CÔNG VI C C A NHÂN VIÊN

V N PH̀NG ANG L̀M VI C T I TP.HCM

LU N V N TH C S KINH T

TP. H CH́ MINH - 2014


B
TR

GÍO D C V̀ ̀O T O
NG

I H C KINH T TP.HCM

***********

TR N TH TH́Y

NGHIÊN C U ĆC NHÂN T
NS

NH H

NG

TH A M̃N CÔNG VI C C A NHÂN VIÊN

V N PH̀NG ANG L̀M VI C T I TP.HCM
CHUYÊN NG̀NH

: QU N TR KINH DOANH

M̃ S

: 60340102

LU N V N TH C S KINH T

NG

IH

NG D N KHOA H C:

TS. NGUY N H U LAM

TP. H CH́ MINH - 2014


L I CAM OAN
Tôi xin cam đoan r ng lu n v n “Nghiên c u ćc nhân t

nh h

ng đ n s th a m̃n

công vi c c a nhân viên v n ph̀ng đang l̀m vi c t i Tp.HCM” l̀ công tr̀nh nghiên c u
c a riêng tôi.
Ćc s li u trong đ t̀i ǹy đ
c uđ
ch a đ

c thu th p v̀ s d ng m t ćc trung th c. K t qu nghiên

c tr̀nh b̀y trong lu n v n ǹy không sao ch́p c a b t c lu n v n ǹo v̀ c ng
c tr̀nh b̀y hay công b

b t c công tr̀nh nghiên c u ǹo tr

c đây.

Tp.HCM, ng̀y 01 th́ng 11 n m 2014.
T́c gi lu n v n

Tr n Th Th́y


DANH M C ĆC Ḱ HI U, CH

Tp. HCM

: Th̀nh ph H Ch́ Minh

ANOVA

: Analysis of variance

EFA

: Exploratory Factor Analysis

ERG

: Existence, Relatedness and Growth

KMO

: Kaiser-Meyer-Olkin

VI T T T


DANH M C ĆC B NG, BI U
B ng 2.1

: Ćc ch s c u th̀nh ćc nhân t

B ng 3.1

: Quy tr̀nh nghiên c u

B ng 3.2

: Ćc thang đo đ

B ng 4.1

: Th ng kê t n s Gi i t́nh,

nh h

ng đ n s tho m̃n công vi c

c s d ng trong b ng câu h i nghiên c u
tu i, T̀nh tr ng hôn nhân, V tŕ/ Ch c danh

công vi c, Lo i h̀nh Doanh nghi p
B ng 4.2

: Th ng kê mô t S th a m̃n công vi c c a m u

B ng 4.3

: B ng t ng h p h s Cronbach’s Alpha c a ćc nh́m nhân t

B ng 4.4

: K t qu phân t́ch EFA L n 1

B ng 4.5

: K t qu phân t́ch EFA L n 2

B ng 4.6

: K t qu phân t́ch EFA L n 3

B ng 4.7

: Mô h̀nh nghiên c u ch́nh th c (sau khi hi u ch nh)

B ng 4.8

: B ng k t qu phân t́ch h i quy tuy n t́nh b i

B ng 4.9

: B ng ki m đ nh One-way Anova theo Gi i t́nh

B ng 4.10

: B ng ki m đ nh One-way Anova theo T̀nh tr ng hôn nhân

B ng 4.11

: B ng ki m đ nh One-way Anova theo

B ng 4.12

: B ng ki m đ nh One-way Anova theo V tŕ/ ch c danh công vi c

B ng 4.13

: B ng ki m đ nh One-way Anova theo Lo i h̀nh doanh nghi p

tu i


DANH M C ĆC H̀NH V ,

TH

H̀nh 2.1

: Th́p nhu c u c p b c c a Maslow

H̀nh 2.2

: S đ Nhu c u t n t i, quan h v̀ ph́t tri n (ERG)

H̀nh 2.3

: S đ Thuy t hai nhân t c a Herzberg

H̀nh 2.4

: S đ Thuy t k v ng c a Victor Vroom

H̀nh 2.5

: Mô h̀nh đ c đi m công vi c c a Hackman & Oldham

H̀nh 2.6

: Mô h̀nh nghiên c u m i t
s th a m̃n công vi c c a ng

ng quan gi a ćc kh́a c nh c a công vi c v i
i lao đ ng


DANH M C ĆC PH L C
PH L C A

: K T QU PHÂN T́CH TH NG KÊ T

PH N M M SPSS

PH L C A-1

: Th ng kê mô t s th a m̃n công vi c c a m u

PH L C A-2

: Th ng kê mô t ćc kh́a c nh c a nhân t

nh h

công vi c
PH L C A-3

: Phân t́ch đ tin c y Cronbach’s Alpha (Reliability)

PH L C A-4

: Phân t́ch nhân t kh́m ph́ EFA

PH L C B

: B NG CÂU H I KH O ŚT

PH L C C

: B NG M̃ H́A ĆC BI N QUAN ŚT

ng s th a m̃n


M CL C

TRANG PH B̀A
L I CAM OAN
M CL C
DANH M C ĆC Ḱ HI U, CH

VI T T T

DANH M C ĆC B NG, BI U
DANH M C ĆC H̀NH V ,

TH

CH

NG 1: T NG QUAN V LU N V N ............................................................ 1

1.1.

t v n đ ................................................................................................................. 1

1.2. M c tiêu nghiên c u ................................................................................................. 2
1.3.
1.3.1.

it

ng v̀ ph m vi nghiên c u ............................................................................ 3

it

ng nghiên c u ............................................................................................ 3

1.3.2. Ph m vi nghiên c u ............................................................................................... 3
1.4. Ph

ng ph́p nghiên c u .......................................................................................... 4

1.5. ́ ngh a đ t̀i ............................................................................................................ 4
1.6. C u tŕc c a lu n v n ............................................................................................... 4
CH

NG 2: C

S

Ĺ THUY T V̀ MÔ H̀NH NGHIÊN C U ....................... 6

2.1. Ćc kh́i ni m s tho m̃n đ i v i công vi c ......................................................... 6
2.2. Ĺ thuy t v s tho m̃n công vi c c a ng

i lao đ ng ......................................... 7

2.2.1. Ĺ thuy t c đi n v s đ ng viên c a F.W. Taylor (1915) .................................. 7
2.2.2. Thuy t nhu c u c p b c c a Abraham Maslow (1943) ......................................... 7
2.2.3. Thuy t b n ch t con ng

i c a Douglas Mc. Gregor (1956) ................................ 8

2.2.4. Thuy t nhu c u t n t i, quan h v̀ ph́t tri n (ERG) c a Clayton Alderfer (1969)
......................................................................................................................................... 9

2.2.5. Thuy t th̀nh t u c a McClelland (1988) ........................................................... 10
2.2.6. Thuy t hai nhân t c a Herzberg (1976) ............................................................. 11


2.2.7. Thuy t công b ng c a Stacey John Adams (1963) ............................................. 12
2.2.8. Thuy t k v ng c a Victor Vroom (1964) .......................................................... 12
2.2.9. Mô h̀nh đ c đi m công vi c c a Richard Hackman v̀ Greg Oldham ............... 14
2.3. Ćc nghiên c u liên quan đ n s tho m̃n công vi c c a ng

i lao đ ng............ 15

2.4. Gi thuy t nghiên c u, mô h̀nh nghiên c u v̀ ch s đ́nh gí ćc nhân t c a s
tho m̃n đ i v i công vi c c a ng

i lao đ ng ............................................................ 20

2.4.1. Gi thuy t nghiên c u v̀ mô h̀nh nghiên c u.................................................... 20
2.4.2.

nh ngh a ćc nhân t ........................................................................................ 21

2.4.3. Ch s đ́nh gí ćc nhân t c a s tho m̃n công vi c ..................................... 24
2.4.4. Thi t l p ph

ng tr̀nh h i quy tuy n t́nh b i .................................................... 27

2.5. T́m t t .................................................................................................................... 27
CH

NG 3: PH

NG PH́P NGHIÊN C U .................................................... 28

3.1. Thi t k mô h̀nh nghiên c u ................................................................................. 29
3.1.1. Nghiên c u đ nh t́nh ........................................................................................... 29
3.1.1. Nghiên c u đ nh l

ng ........................................................................................ 31

3.1.3. Thang đo .............................................................................................................. 31
3.1.4. Ch n m u ............................................................................................................. 33
3.1.5. Công c thu th p thông tin .................................................................................. 35
3.1.6. Qú tr̀nh thu th p thông tin................................................................................. 36
3.2. K thu t phân t́ch d li u th ng kê ....................................................................... 36
3.2.1. Ki m đ nh đ tin c y c a thang đo b ng h s Cronbach Alpha ....................... 36
3.2.2. Phân t́ch nhân t kh́m ph́ EFA ........................................................................ 37
3.2.3. H s t

ng quan và phân tích h i quy tuy n tính .............................................. 38

3.3. T́m t t .................................................................................................................... 38
CH

NG 4: K T QU NGHIÊN C U ................................................................. 40

4.1. Lo i ćc b ng tr l i không ph̀ h p, l̀m s ch v̀ m̃ hó d li u ........................ 40
4.1.1. Lo i ćc b ng tr l i không ph̀ h p ................................................................... 40


4.1.2. L̀m s ch d li u.................................................................................................. 40

4.1.3. M̃ hó d li u ..................................................................................................... 40
4.2. Mô t m u ............................................................................................................... 41
4.2.1. K t c u m u theo ćc đ c đi m ........................................................................... 41
4.2.2. S th a m̃n công vi c c a m u .......................................................................... 42
4.3. Phân t́ch đ tin c y v̀ m c đ ph̀ h p c a thang đo ........................................... 43
4.3.1. H s Cronbach Alpha ........................................................................................ 43
4.3.2. Phân t́ch nhân t ................................................................................................ 45
4.4. Phân t́ch t

ng quan tuy n t́nh ............................................................................ 53

4.5. Phân t́ch h i quy tuy n t́nh b i ............................................................................. 54
4.6. Ki m đ nh s th a m̃n công vi c c a ćc t ng th con ........................................ 56
4.6.1. S th a m̃n công vi c theo Gi i t́nh ................................................................. 57
4.6.2. S th a m̃n công vi c theo T̀nh tr ng hôn nhân ............................................... 58
4.6.3. S th a m̃n công vi c theo

tu i ................................................................... 58

4.6.4. S th a m̃n công vi c theo V tŕ/ ch c danh công vi c .................................... 59
4.6.5. S th a m̃n công vi c theo Lo i h̀nh doanh nghi p ......................................... 60
4.7. T́m t t k t qu nghiên c u .................................................................................... 60
CH

NG 5: K T LU N V̀ KI N NGH ............................................................. 62

5.1. K t lu n v s kh́c bi t v ćc nhân t

nh h

ng đ n s tho m̃n công vi c c a

nhân viên v n ph̀ng đang l̀m vi c t i Tp.HCM.......................................................... 62
5.2. H̀m ́ qu n tr ........................................................................................................ 63
5.3. H n ch c a nghiên c u ǹy v̀ ki n ngh đ i v i nghiên c u trong t
T̀I LI U THAM KH O
PH L C

ng lai ...... 64


1

CH
1.1.

NG 1: T NG QUAN V LU N V N

tv nđ

Hi n nay, n n kinh t c a Vi t Nam đang ng̀y c̀ng ph́t tri n, đi u ǹy đem đ n
nhi u c h i thu n l i c ng nh nhi u th th́ch cho ćc doanh nghi p
ć th t n t i v ng ch c v̀ v

n xa śnh vai c̀ng ćc c

n

c ta.

ng qu c trên th gi i, ćc

doanh nghi p đ̃, đang v̀ s ph i n l c không ng ng trong cu c chi n th

ng tr

ng

ǹy. M t trong nh ng y u t quy t đ nh th̀nh công c a ćc doanh nghi p, không ch
n
đ

c ta m̀

kh p n i trên th gi i, đ́ ch́nh l̀ ngu n nhân l c. Ngu n nhân l c

c xem nh l̀ ngu n t̀i nguyên s ng v̀ ć th ki m sót ćc ngu n l c kh́c.

Ch́nh b i t m quan tr ng c a ngu n nhân l c m̀ ćc doanh nghi p đang ng̀y c̀ng
quan tâm xây d ng chi n l

c đ thu h́t v̀ g̀n gi ngu n l c ǹy cho doanh nghi p

c a m̀nh. Không th ph nh n đây l̀ m t v n ph c t p v̀ th th́ch, c n nhi u s đ u
t t ban l̃nh đ o c a doanh nghi p.
c bi t t i Tp.HCM, m t trong nh ng khu v c kinh t tr ng đi m h̀ng đ u c a Vi t
Nam, thu h́t l c l

ng lao đ ng l n t kh p đ t n

c, l̀m vi c trong nhi u l nh v c,

bao g m c kh i v n ph̀ng. Tp.HCM ć th thu h́t đ

c ngu n nhân l c d i d̀o nh

v y đ v t kh p ćc t nh th̀nh c a Vi t Nam v̀ đây c ng l̀ m t đ a b̀n t p trung
r t nhi u nh̀ đ u t v i nhi u doanh nghi p t nh đ n l n, t o cho ng

i lao đ ng

nhi u s l a ch n n i l̀m vi c, v̀ th vi c gi g̀n ngu n nhân l c c̀ng tr nên kh́
kh n v̀ c p b́ch.
Nhi u k t qu nghiên c u cho r ng y u t c t l̃i đ s h u đ
l̀m sao đ ng

i lao đ ng ć th “th a m̃n” đ

th a m̃n nhu c u, con ng

i ć xu h

c ngu n nhân l c l̀

c “nhu c u” c a h , b i l khi đ

c

ng c ng hi n nhi u h n v̀ duy tr̀ tr ng th́i

hi n t i lâu h n. Cho đ n nay đ̃ ć kh́ nhi u ćc công tr̀nh nghiên c u v s th a
m̃n c a ng
- “ ol
ng

i lao đ ng đ i v i công vi c. M t s nghiên c u ć th k đ n nh :
ng m c đ th a m̃n v i công vi c v̀ k t qu th c hi n công vi c c a

i lao đ ng công ty International SOS Vi t Nam, Lu n v n Th c s kinh t

c a Nguy n Duy C
- “Phân t́ch ćc nhân t

ng, Tr
nh h

ng

i h c Kinh t Tp.HCM n m 2009;

ng đ n s g n b́ lâu d̀i c a ng

v i doanh nghi p”, nghiên c u c a TS.

i lao đ ng tr

Ph́ Tr n T̀nh & CN. Nguy n V n


2

Nên & CN. Nguy n Th Di u Hi n, Tr

ng

i h c Kinh t – Lu t,

HQG

Tp.HCM;
- “Nghiên c u s h̀i l̀ng c a ng

i lao đ ng t i Eximbank chi nh́nh

̀ N ng”,

Lu n v n Th c s Qu n tr Kinh doanh c a Nguy n Th Th́y Qu nh n m 2012;
- “ nh h

ng c a phong ćch l̃nh đ o m i v ch t đ n s th a m̃n v̀ l̀ng trung

th̀nh c a ng
Tuy nhiên, s l

i lao đ ng đ i v i t ch c”;
ng nghiên c u v s th a m̃n c a ngu n nhân l c thu c kh i v n

ph̀ng đang l̀m vi c t i khu v c Tp.HCM c̀n h n ch . V̀ th , t́c gi đ̃ quy t đ nh
nghiên c u s

th a m̃n c a Nhân viên v n ph̀ng đang l̀m vi c t i khu v c

Tp.HCM.
Hy v ng r ng qua k t qu c a nghiên c u ǹy, t́c gi ć th l̀m r̃ h n v̀ b sung
cho ćc nghiên c u tr

c đây v s th a m̃n c a ng

i lao đ ng đ i v i công vi c.

Ngòi ra, k t qu nghiên c u ǹy c̀n h u ́ch cho ćc doanh nghi p trong công t́c
tuy n d ng nhân s , thu h́t, xây d ng v̀ g̀n gi t̀i s n nhân l c c a m̀nh.
1.2. M c tiêu nghiên c u
M c tiêu c a đ t̀i “Nghiên c u ćc nhân t

nh h

ng đ n s tho m̃n công vi c

c a nhân viên v n ph̀ng đang l̀m vi c t i Tp.HCM” l̀:
- X́c đ nh ćc nhân t

nh h

ng đ n s tho m̃n công vi c c a nhân viên v n

ph̀ng đang l̀m vi c t i Tp.HCM;
- Ch ra s kh́c nhau v ćc nhân t c a nhân viên v n ph̀ng đang l̀m vi c t i
Tp.HCM theo đ tu i, gi i t́nh, t̀nh tr ng hôn nhân;
th c hi n m c tiêu ǹy, m t s câu h i đ

c đ t ra đ nh h

ng cho vi c th c hi n

đ t̀i nghiên c u nh sau:
- S tho m̃n đ i v i công vi c l̀ g̀?
- Ćc nhân t ǹo nh h

ng đ n m c đ tho m̃n công vi c c a nhân viên v n

ph̀ng đang l̀m vi c t i Tp.HCM?
- Các nhân t

nh h

ng ǹy thay đ i nh th nào theo

tu i, Gi i t́nh, T̀nh

tr ng hôn nhân, V tŕ/ ch c danh công vi c v̀ theo Lo i h̀nh doanh nghi p c a
đ it

ng nhân viên?


3
1.3.

it

ng v̀ ph m vi nghiên c u
it

1.3.1.

ng nghiên c u: l̀ ćc nhân t

nh h

ng đ n s tho m̃n công vi c

c a nhân viên v n ph̀ng đang l̀m vi c t i Tp.HCM.
1.3.2. Ph m vi nghiên c u:
it

-

ng: nghiên c u đ

c th c hi n thông qua kh o śt ćc đ i t

viên. Theo Oxford Dictionaries, nhân viên là nh ng ng

iđ

c tuy n d ng b i

m t t ch c c th . Nh v y, trong nghiên c u ǹy, nhân viên đ
nh ng ng

iđ

c thuê, m

ng l̀ nhân
c hi u l̀

n l̀m vi c trong ćc doanh nghi p, không phân bi t

nh́m ng̀nh ngh (h̀nh ch́nh, qu n ĺ, thi t k , t̀i ch́nh, th
h̀ng…), không phân bi t c p b c (nhân viên, tr

ng m i, ngân

ng nh́m, ph́/ tr

ng ph̀ng,

gím đ c, t ng gím đ c,…), ngo i tr ch doanh nghi p.
- Không gian: nghiên c u đ

c th c hi n đ i v i nhân viên v n ph̀ng đang l̀m

vi c t i Tp.HCM.
1.4. Ph

ng ph́p nghiên c u

Trong lu n v n ǹy, ćc ph

ng ph́p nghiên c u đ

c s d ng đ l̀m śng t nh ng

n i dung đ c p trên nh sau:
- Nghiên c u s b : s d ng ph

ng ph́p nghiên c u đ nh t́nh thông qua k

thu t tham v n ́ ki n c a gi ng viên v̀ ćc chuyên gia ć nhi u kinh nghi m
trong l nh v c ǹy, đ ng th i tham kh o ́ ki n, th o lu n v i c p trên v̀ đ ng
nghi p.
- Nghiên c u ch́nh th c: s d ng ph

ng ph́p nghiên c u đ nh t́nh thông qua

vi c kh o śt d a trên b ng câu h i đ i v i 230 nhân viên v n ph̀ng đang l̀m
vi c t i khu v c Tp.HCM.
 Ph

ng ph́p ch n m u: l y m u b ng ćch thi t k ch n m u phi x́c su t

v i h̀nh th c ch n m u thu n ti n.
 Ph

ng ph́p kh o śt thông qua B ng câu h i: B ng câu h i đ

ti p đ n ng

i tham gia kh o śt. K t qu kh o śt đ

c g i tr c

c thu l i tr c ti p và

th ng kê thành d li u đ phân tích.


Thang đo: s d ng thang đo Likert n m m c đ đ đo l

ng gí tr ćc

bi n s .


Ph

ng ph́p ki m đ nh thang đo b ng h s Cronbach’s Alpha;


4


Ph

ng ph́p phân t́ch nhân t kh́m ph́ EFA đ x́c đ nh ćc nhân t

ch a đ ng sau ćc bi n s đ


Ph

ng ph́p phân t́ch t

hai bi n đ nh l


Ph

n

c quan śt.

ng quan Pearson đ phân t́ch s t

ng quan c a

ng.

ng ph́p phân t́ch h i quy tuy n t́nh đ x́c đ nh ćc nhân t th c s

ć nh h

ng đ n s tho m̃n công vi c c a nhân viên v n ph̀ng đang

l̀m vi c t i Tp.HCM không; x́c đ nh h s c a ćc nhân t ǹy trong
ph


ng tr̀nh h i quy tuy n t́nh.

Ki m đ nh s th a m̃n công vi c c a ćc t ng th con b ng ph

ng ph́p

One-way Anova.
1.5. ́ ngh a đ t̀i
K t qu nghiên c u c a đ t̀i ć m t s ́ ngh a nh t đ nh c th l̀:
- X́c đ nh ćc nhân t

nh h

ng đ n s tho m̃n công vi c c a nhân viên v n

ph̀ng đang l̀m vi c t i Tp.HCM;
- Ki m đ nh l i ćc nhân t gây nh h

ng đ n ćc nhân t

nh h

ng đ n s tho

m̃n công vi c c a nhân viên v n ph̀ng đang l̀m vi c t i Tp.HCM;
-

So śnh ćc nhân t

nh h

ng đ n s tho m̃n công vi c c a nhân viên v n

ph̀ng đang l̀m vi c t i Tp.HCM theo

tu i, Gi i t́nh, T̀nh tr ng hôn nhân

v̀ Tr̀nh đ h c v n. T đ́, k t qu nghiên c u ć th đ
cho ćc nghiên c u chuyên sâu kh́c cho nh ng ng

c ́p d ng l̀m ti n đ

i quan tâm đ n công t́c

qu n tr ngu n nhân l c.
1.6. C u tŕc c a lu n v n
Lu n v n đ
CH
Ch

c chia th̀nh n m ch

NG 1: T NG QUAN V LU N V N
ng 1 gi i thi u c s h̀nh th̀nh đ t̀i, m c tiêu nghiên c u, đ i t

ph m vi nghiên c u, ph
CH
Ch

ng, bao g m:

ng ph́p nghiên c u v̀ ́ ngh a c a đ t̀i.

NG 2: C S Ĺ THUY T V̀ MÔ H̀NH NGHIÊN C U
ng 2 gi i thi u ćc ĺ thuy t v̀ h c thuy t l̀m n n t ng cho vi c nghiên

c u s tho m̃n trong công vi c đ̃ đ

c th c hi n tr

2 c̀n gi i thi u mô h̀nh nghiên c u ban đ u đ
CH

ng v̀

NG 3: PH

NG PH́P NGHIÊN C U

c đây. Ngòi ra, Ch

ng

c xây d ng t c s ĺ thuy t.


5
Ch

ng 3 gi i thi u chi ti t v vi c xây d ng thang đo, ćch ch n m u, công c

thu th p d li u, qú tr̀nh thu th p thông tin v̀ ćc k thu t phân t́ch d li u
th ng kê.
CH
Ch

NG 4: K T QU NGHIÊN C U
ng 4 phân t́ch, di n gi i ćc d li u thu th p đ

c t qú tr̀nh kh o śt bao

g m ćc k t qu ki m đ nh đ tin c y thông qua h s Cronbach’s Alpha, phân
t́ch nhân t kh́m ph́ EFA, phân t́ch h s t

ng quan Pearson, ki m đ nh s

th a m̃n công vi c c a ćc t ng th con b ng ph
CH
Ch

ng ph́p One-way Anova.

NG 5: K T LU N V̀ KI N NGH
ng 5 đ a ra m t s k t lu n t k t qu thu đ

c bao g m ćc k t lu n v̀

ki n ngh liên quan đ n m c tiêu ngh nghi p v̀ ćc nhân t

nh h

tho m̃n đ i v i công vi c c a v n ph̀ng đang l̀m vi c t i Tp.HCM

ng đ n s


6

CH

NG 2: C

S

Ĺ THUY T V̀ MÔ H̀NH NGHIÊN C U

2.1. Ćc kh́i ni m v s tho m̃n công vi c
S th a m̃n đ i v i công vi c đ

c ńi đ n v i nhi u cách l p lu n khác nhau. Ban

đ u, h u h t các tác gi đ u mô t s th a mãn công vi c d a trên c m xúc ho c tr ng
thái c a c a ć nhân đ i v i công vi c c a h .

n gi n nh t có l là khái ni m c a

Smith et. al. (1969), ông cho r ng s th a mãn công vi c ch là c m xúc c a m t cá
nhân đ i v i công vi c c a h . M t s tác gi khác có l p lu n t

ng đ i gi ng nhau,

c th nh Vroom (1964) cho r ng s th a mãn công vi c là tr ng th́i m̀ ng
đ ng ć đ nh h

ng hi u qu r̃ r̀ng đ i v i công vi c trong t ch c; hay v i Weiss

(1967) th̀ đ́ l̀ th́i đ v công vi c đ
vi c a ng

i lao

c th hi n b ng c m nh n, ni m tin và hành

i lao đ ng. Trong khi đ́ th̀ Locke (1976) th̀ x́c đ nh r̃ h n r ng s th a

mãn công vi c l̀ khi ng

i lao đ ng th c s c m th y th́ch th́ đ i v i công vi c c a

h . Sau đ́, m t s tác gi nh n m nh h n v s th a mãn công vi c khi s d ng thu t
ng “m c đ ”, “t́ch c c” khi ńi đ n ph n ng c m xúc c a ng

i lao đ ng v công

vi c c a h . C th , theo Price (1997), s th a mãn công vi c là m c đ mà nhân viên
có c m nh n, đ nh h

ng tích c c đ i v i vi c làm trong t ch c; ho c là m c đ c a

tr ng thái c m giác c a m t ng

i b t ngu n t vi c so sánh k t qu thu đ

ph m v i nh ng k v ng c a ng

ct s n

i đ́ (Kotler, 2001). M t quan đi m n a có th k

đ n đ́ l̀ c a Lofquist và Davis (1991), s th a mãn công vi c là m t ph n ng hi u
qu tích c c c a m t ć nhân đ i v i môi tr

ng m c tiêu nh l̀ m t k t qu đ́nh gí

c a ć nhân đ́ trong ph m vi mà nhu c u c a h đ

c môi tr

ng đ́p ng.

Có m t khái ni m ra đ i s m h n nh ng l i mang tính t ng qút h n so v i các quan
đi m v a nêu, đ́ l̀ quan đi m c a Rober Hoppock (1935). Theo ông, đ th a mãn
công vi c c n có s k t h p c a nhi u y u t tâm lý, th ch t và hoàn c nh môi
tr

ng. Qua nhi u th p k , Wexley v̀ Yukl (1984) c ng ć quan đi m t

r ng s th a mãn công vi c b

nh h

ng đ ng

ng b i nhi u y u t , nh ng v m t chi ti t, h

nêu ra s th a mãn công vi c bao g m đ c đi m ć nhân c ng nh đ c tính c a công
vi c.
M t s lý thuy t sau đ́ ch́ tr ng đ n y u t n i t i và y u t bên ngoài có th tác
đ ng đ s th a mãn công vi c c a nhân viên. Theo O’Driscoll v̀ Randall (1999),


7
nh ng y u t này có liên quan ch t ch đ i v i s th a mãn công vi c theo. Các y u t
n i t i là s nh n th c và c m xúc bên trong, bao g m các y u t nh l̀ s công nh n,
s ti n b và trách nhi m. Nh ng y u t bên ngoài là công vi c bên ngoài liên quan
đ n các bi n nh l
ǹy c ng đ

ng, s gím śt v̀ đi u ki n làm vi c. Nh ng y u t bên ngoài

c ch ng minh là có nh h

ng đ n m c đ th a mãn công vi c theo

Martin và Schinke (1998).
2.2. Ĺ thuy t v s tho m̃n công vi c c a ng

i lao đ ng

2.2.1. Ĺ thuy t c đi n v s đ ng viên c a F.W. Taylor (1915)
Ngoài ra, lý thuy t ǹy đ c p công vi c s đ t đ

c hi u su t t i u khi ng

i lao

đ ng ho t đ ng theo dây chuy n s n xu t. Ngoài ra, F.W. Taylor cho r ng ng

i lao

đ ng s làm vi c hi u qu cao h n n u đ

c hài lòng v ti n l

ng v̀ khi h lo l ng

b sa th i ho c th t nghi p. Quan đi m chính c a lý thuy t này là công nhân l

i bi ng

và nhà qu n tr hi u bi t h n công nhân. V̀ th , nên d y công nhân cách làm vi c t t
nh t v̀ đ ng viên b ng y u t kinh t .
2.2.2. Thuy t nhu c u c p b c c a Abraham Maslow (1943)
Thuy t ǹy l p lu n d a trên s th a mãn nhu c u c a ng
c n t̀m hi u nhu c u c a ng

i lao đ ng. Nh̀ qu n tr

i lao đ ng v̀ t̀m ćch tho m̃n ćc nhu c u đ́.

Maslow cho r ng nhu c u c a ng

i lao đ ng g m n m c p b c đ

c s p x p t th p

đ n cao g m: nhu c u sinh ĺ, nhu c u an tòn, nhu c u liên k t, nhu c u tôn tr ng v̀
nhu c u đ

c th hi n.


8

H̀nh 2.1: Th́p nhu c u c p b c c a Maslow
(Ngu n: Organizational Behavior)
2.2.3. Thuy t b n ch t con ng

i c a Douglas Mc. Gregor (1956)

Douglas Mc. Gregor (1956) d a trên quan đi m tri t h c v con ng
và thuy t Y đ đ a hai lu n đi m đ i l p v vi c m i ng
ng

i lao đ ng trong công vi c và trong môi tr

i v i Thuy t X

i nhìn nh n v hành vi c a

ng công ty:

- Thuy t X gi đ nh r ng:
Ng

i lao đ ng v n không thích làm vi c, b t c khi ǹo ć c h i, h s

c l n tránh công vi c.
h hoàn thành t t các m c tiêu công vi c m̀ công ty đ a ra, c n có s
thúc ép, ki m sót, h
Tâm lý c a ng

ng d n và th m chí là “do n t” b ph t.

i lao đ ng là th́ch đ

ch

ng d n, ch b o, không mu n

ho c r t ít khi mu n nh n trách nhi m, th m chí không ć

c m hay hòi

bão.
M i quan tâm h̀ng đ u c a h là s an toàn và n đ nh trong công vi c.
Trong các gi đ nh t i Thuy t X, ng
soát ng

i lao đ ng.

i qu n lý có vai trò thúc ép và ki m


9
- Thuy t Y gi đ nh r ng:
Làm vi c là ho t đ ng có tính t nhiên nh vui ch i v̀ th gĩn.
Ng

i lao đ ng không l

i bi ng, h s t đ nh h

n u h c m th y g n bó v i nhi m v đ
Khi ng

i lao đ ng đ

c khen th

ng th c hi n công vi c

c giao phó.

ng vì thành tích trong công tác thì h s

g n bó v i công vi c h n.
Ng

i lao đ ng luôn n l c đ v

R t nhi u ng

n lên v̀ mong mu n ch u trách nhi m.

i lao đ ng có óc sáng t o, t̀i hoa v̀ tŕ t

ng t

ng phong

phú. H đ u ć n ng l c s d ng nh ng kh n ng c a m̀nh đ gi i quy t
m t v n đ ǹo đ́ c a công ty.
B t k ai c ng ć nh ng ti m n ng riêng bi t.
Trong các gi đ nh c a thuy t Y, ng
các ti m n ng c a ng

i qu n lý có vai trò th́c đ y và phát tri n

i lao đ ng và giúp h khai tri n chúng nh m hoàn thành

các m c tiêu chung.
2.2.4. Thuy t nhu c u t n t i, quan h v̀ ph́t tri n (ERG) c a Clayton Alderfer
(1969)
Thuy t nhu c u ERG đ

c xây d ng trên c s ba nh́m nhu c u c a th́p nhu c u c a

Maslow, đ́ l̀:
- Nhu c u t n t i: nh́m ǹy bao g m ćc nhu c u sinh t n c b n, nh nhu c u
sinh ĺ, nhu c u an tòn… Nh ng nhu c u ǹy c n đ

đ

c đ́p ng v̀ ch́ng s

c tho m̃n n u ć th l̀m vi c đ ki m ra ti n mua th c n, ć đ

c n i tŕ

n, ć qu n ́o v̀ c m th y an tòn v.v…
- Nhu c u liên đ i: nh́m ǹy bao g m nh ng ham mu n thi t l p v̀ duy tr̀ m i
quan h gi a ćc ć nhân v i nhau. Trong công vi c, m i ć nhân c n ph i giao
ti p v̀ ph i thi t l p nh ng m i quan h ć nhân v i ng

i kh́c nh đ ng

nghi p, c p trên, kh́ch h̀ng,… N u không, nhu c u liên đ i s không đ

c th a

mãn.
- Nhu c u ph́t tri n: nh́m ǹy bao g m ham mu n ph́t tri n ć nhân. Trong
công vi c, m i ng

i mong mu n đ

duy… c ng nh đ

c th ng ti n trong s nghi p. Khi m t môi tr

đ́p ng đ

c ćc y u t ǹy, ng

c ph́t tri n v ki n th c, kinh nghi m, t

i lao đ ng s c m th y đ

ng l̀m vi c

c th a m̃n.


10
H c thuy t ERG c a Alderfer c ng ch ra r ng ć nhi u h n m t nhu c u ć th
h

ng v̀ t́c đ ng trong c̀ng th i gian. N u nh ng nhu c u

đ́p ng, khao kh́t tho m̃n nh ng nhu c u

m cd

nhu c u
ng

m c đ ǹo đ́, n u ćc nhu c u

i lao đ ng s t p trung v̀o ćc nhu c u

m c cao không đ

i s t ng cao, đ́ l̀ hi n t

“m c đ l n ́t c a th t v ng v̀ e s ”. T c l̀ m i ng

nh

i lao đ ng c n đ

c p đ cao không đ

c
ng

cđ mb o

c đ́p ng th̀

c p th p h n. Ĺc ǹy, n u ćc nhu c u

c p th p b đe d a, s lo l ng, th t v ng v̀ e s c a ng

i lao đ ng s

m c đ cao

v̀ khi đ́ c n ph i ć nh ng nhân t kh́c ć th gi i t a s lo l ng ǹy. N u không,
ng

i lao đ ng ć th chuy n sang tr ng th́i tuy t v ng v̀ ho ng lo n.

H̀nh 2.2: S đ Nhu c u t n t i, quan h v̀ ph́t tri n (ERG)
(Ngu n: Alderfer, C. P., An Empirical Test of a New Theory of Human Need,
Psychological Review, 1969)
2.2.5. Thuy t th̀nh t u c a McClelland (1988)
Ĺ thuy t c a McClelland ńi đ n ba lo i nhu c u c a con ng

i: nhu c u v th̀nh

t u, nhu c u v quy n l c v̀ nhu c u v liên minh.
Robbins (2002) đ̃ đ nh ngh a ćc nhu c u ǹy nh sau:
- Nhu c u v th̀nh t u l̀ s c g ng đ xu t s c, đ đ t đ
chu n m c ǹo đ́, n l c đ th̀nh công;

c th̀nh t u đ i v i b


11
- Nhu c u v quy n l c l̀ nhu c u khi n ng

i kh́c c x theo ćch h mong

mu n.
- Nhu c u v liên minh l̀ mong mu n ć đ
g i v i ng

c ćc m i quan h thân thi n v̀ g n

i kh́c.

Thuy t này ch r̃ nhu c u th̀nh t u đ
công vi c c n ph i phù h p đ ng
mu n. Nhu c u quy n l c đ
không mang l i cho ng

c th hi n qua đ c đi m công vi c.

i lao đ ng có th đ t đ

c th hi n

c h iđ

c đi m

c thành t u mà h mong

c th ng ti n. N u m t công vi c

i lao đ ng c h i th ng ti n, h s c m th y không đ

c th a

mãn. Còn nhu c u liên minh là nhu c u xây d ng các m i quan h v i c p trên và
đ ng nghi p trong môi tr

ng làm vi c.

2.2.6. Thuy t hai nhơn t c a Herzberg (1976)
Herzberg chia m c đ làm vi c th̀nh hai m c đ :

- M c đ th nh t: l̀m vi c m t ćch b̀nh th
đ ng c n đ

ng.

c th a mãn nhân t duy trì. N u không đ

m c đ ng̀y, ng

i lao

c th a mãn, h s không

mu n làm vi c. Vì v y, nhân t duy tr̀ ch có th làm tho m̃n nh ng nhu c u
b c th p;
- M c đ th hai: l̀m vi c m t ćch h ng h́i.

ng

i lao đ ng th a mãn, làm

vi c m t ćch h ng h́i, c n ph i s d ng nhân t đ ng viên. N u không đ
th a mãn b i nhân t đ ng viên, ng

i lao đ ng v n làm vi c b̀nh th

c

ng. Nh

v y, nhân t đ ng viên l̀m tho m̃n nh ng nhu c u b c cao v̀ duy tr̀ s tho
m̃n.
Nh v y, Herzberg cho r ng nhân t đ ng viên v i ć th mang l i s tho m̃n cho
ng

i lao đ ng v̀ nhân t duy tr̀ s d n đ n s b t m̃n c a ng

không đ

i lao đ ng n u

c th a mãn. Tuy nhiên, c hai nhân t duy trì và nhân t đ ng viên đ u

đ́ng vai tr̀ quan tr ng đ i v i s th a mãn công vi c c a ng
ra và duy trì s th a mãn công vi c c a ng

i lao đ ng.

t o

i lao đ ng, c n s ph i h p h p lý c

hai nhân t , không chú tr ng m t nhân t riêng l nào.Có nhi u nghiên c u đ̃ đ a
ra ý ki n trái chi u v vi c ng h s phân chia hai nhóm nhân t c a Herzberg.
Kreitner & Kinicki (2007) đ̃ b́c b ý ki n cho r ng nhân t duy trì không mang l i
s th a mãn trong công vi c b i vì trong th c t , c hai nhân t ǹy đ u có nh
h

ng ít nhi u đ n s th a m̃n đ i v i công vi c.

12

Th t v ng
v̀
b t m̃n

Không th t v ng nh ng
không ć đ ng l c

Nhơn t duy tr̀

Tho m̃n t́ch c c
v̀
ć đ ng l c

Nhơn t đ ng viên

Ch́nh śch công ty
S gím śt c a c p trên
M i quan h v i ng i
kh́c
i s ng ć nhơn
S đ m b o công vi c
i u ki n công vi c

Th̀nh t u
Tri n v ng ngh nghi p
S ph́t tri n ć nhơn
S yêu th́ch công vi c

S công nh n c a ng i
kh́c
Tŕch nhi m

H̀nh 2.3: S đ Thuy t hai nhơn t c a Herzberg
(Ngu n: Frederick Herzberg, 1976)
2.2.7. Thuy t công b ng c a Stacey John Adams (1963)
Stacey John Adams cho r ng ng

i lao đ ng ć xu h

ng đ́nh gí s công b ng b ng

ćch so śnh công s c h b ra so v i nh ng th h nh n đ

c c ng nh so śnh t l

đ́ c a h v i t l đ́ c a nh ng đ ng nghi p trong công ty. N u k t qu s so śnh
đ́ l̀ ngang b ng nhau, t c l̀ ć s công b ng th̀ h s ti p t c duy tr̀ n l c v̀ hi u
su t l̀m vi c c a m̀nh. N u th̀ lao nh n đ

cv

t qú mong đ i c a h , h s ć xu

h

ng gia t ng công s c c a m̀nh trong công vi c, ng

đ

c th p h n so v i đ́ng ǵp c a h , h s ć xu h

c l i n u th̀ lao h nh n

ng gi m b t n l c ho c t̀m

ćc gi i ph́p kh́c nh v ng m t trong gi l̀m vi c ho c thôi vi c (Pattanayak, 2005).
2.2.8. Thuy t k v ng c a Victor Vroom (1964)
Khác v i Maslow v̀ Herzberg, Vroom không t p trung v̀o nhu c u c a con ng
t p trung v̀o k t qu . Ông cho r ng h̀nh vi v̀ đ ng c l̀m vi c c a con ng
nh t thi t đ

c quy t đ nh b i hi n th c m̀ ń đ

i m̀

i không

c quy t đ nh b i nh n th c c a con


13
ng

i v nh ng k v ng c a h trong t

ng lai. Ĺ thuy t ǹy xoay quanh ba kh́i

ni m c b n (Kreitner & Kinicki, 2007) hay ba m i quan h (Robbins, 2002):

- K v ng: l̀ ni m tin r ng n l c s d n đ n k t qu t t. Kh́i ni m ǹy đ

c th

hi n thông qua m i quan h gi a n l c v̀ k t qu .
- T́nh ch t công c : l̀ ni m tin r ng k t qu t t s d n đ n ph n th
đ́ng. Kh́i ni m ǹy đ
th

ng x ng

c th hi n thông qua m i quan h gi a k t qu v̀ ph n

ng.

- Hó tr : l̀ m c đ quan tr ng c a ph n th

ng đ i v i ng

i th c hi n công

vi c. Kh́i ni m ǹy th hi n thông qua m i quan h gi a ph n th

ng v̀ m c

tiêu ć nhân.
Theo ông, ng

i lao đ ng nh n th c r ng c ba khái ni m hay ba m i quan h trên là

tích c c, h s c m th y đ

c đ ng viên. Ńi ćch kh́c, ng

i lao đ ng tin r ng n u

h n l c h n th̀ s có k t qu t t h n. K t qu này s đem đ n cho h ph n th

ng

x ng đ́ng, ć ́ ngh a v̀ ph̀ h p v i m c tiêu cá nhân c a h .

N l c

K t qu

Nhơn viên tin
t ng r ng n
l c s đem l i
k t qu ć th
ch p nh n
đ c.

Nhơn viên tin
t ng r ng k t
qu ć th ch p
nh n đ c s
đem l i ph n
th ng mong
đ i.

Ph n th

ng

Nhơn viên đ́nh
gí ph n
th ng nh n
đ c.

H̀nh 2.4: S đ Thuy t k v ng c a Victor Vroom
(Ngu n: Robbins, 2002)
Chính vì ĺ thuy t ǹy đ

c d a trên s nh n th c c a ng

trong cùng m t hoàn c nh, m t môi tr
hai ng

i lao đ ng nên cho d̀

ng làm vi c, m t v trí công vi c nh nhau,

i lao đ ng v n có th nh n th c đ i v i các khái ni m hay m i quan h trên

m t cách khác bi t.


14
2.2.9. Mô h̀nh đ c đi m công vi c c a Richard Hackman v̀ Greg Oldham (1974)

Trong mô h̀nh đ c đi m công vi c, Hackman v̀ Oldman (1974) đ̃ x́c đ nh ćch
thi t k công vi c đ t o cho ng
trong h đ ć đ

i lao đ ng ć đ

c đ ng l c l̀m vi c ngay t bên

c s th a mãn công vi c và t đ́ t o đ

nh t. M t công vi c ĺ t

ng đ i v i ng

c hi u qu công vi c t t

i lao đ ng c n ph i có các y u t nh ng

i

lao đ ng ph i c m th y công vi c đ́ ć t m quan tr ng đ i v i h , c m th y công
vi c thú v . Ngòi ra, ng

i lao đ ng c ng c n ph i đ

trong công vi c đ h c m nh n đ

c trao quy n h n nh t đ nh

c trách nhi m c a m̀nh đ i v i công vi c. Sau

cùng, nh ng thành t u mà h đ́ng ǵp cho công vi c ph i đ

c ph n h i và ghi nh n

t c p trên c ng nh nh ng góp ý, phê bình v công vi c mà h đ̃ l̀m.
Mô h̀nh ǹy ć ́ ngh a ng d ng đ i v i đ tài nghiên c u ǹy, ćc bi n đ c đi m
công vi c s đ

c đ a v̀o đ́nh gí xem nhân t b n ch t công vi c nh h

m c đ tho m̃n công vi c ńi chung c a ng

i lao đ ng nh th ǹo.

Tr ng th́i
tơm ĺ
then ch t

Kh́a c nh
công vi c
c t l̃i

a d ng v k n ng
ng nh t trong công vi c
T m quan tr ng c a công vi c

ng đ n

Tr i nghi m ́ ngh a

c a công vi c

K t qu ć
nhơn v̀ công
vi c

ng l c l̀m vi c
n it i
Hi u su t l̀m vi c
cao

Quy n
đ nh

Ph n h i

t

quy t

Tr i nghi m tŕch
nhi m đ i v i k t qu
công vi c

Nh n th c v k t qu
th c s c a công vi c

S tho m̃n công
vi c cao
Ngh vi c v̀ thôi

vi c th p

Nhu c u
ph́t tri n
ć nhơn

H̀nh 2.5: Mô h̀nh đ c đi m công vi c c a Hackman & Oldham
(Ngu n: Hackman & Oldham, 1974)


15
2.3. Ćc nghiên c u liên quan đ n s tho m̃n công vi c c a ng
Cho đ n nay, nhi u nghiên c u v s th a m̃n công vi c c a ng

i lao đ ng

i lao đ ng đ̃ đ

th c hi n. M c đ́ch c a ćc nghiên c u ǹy l̀ t̀m ra ćc y u t c t l̃i nh h
s th a m̃n công vi c c a ng

c

ng đ n

i lao đ ng, t đ́ t̀m ra gi i ph́p đ đ́p ng ćc yêu

t ǹy. Ćc nghiên c u đ a ra nhi u k t qu kh́c nhau ho c b sung cho nhau, v́ d
nh :
 Theo Kreitner & Kinicki (2007) v̀ Alam & Kamal (2006) ć n m y u t d n

đ n tho m̃n công vi c. ́ l̀:
- S đ́p ng v ćc nhu c u: ćc nhu c u ǹy bao g m nhu c u đ ć th hòn
th̀nh t t công vi c v̀ ćc nhu c u c a ć nhân, th m ch́ bao g m c nhu c u
c a nh ng ng

i trong gia đ̀nh c a ng

i lao đ ng.

- M c đ m̀ th c t nh ng g̀ m̀ công ty ć th đ́p ng so v i nh ng mong đ i
c a ng

i lao đ ng: khi m c đ đ́p ng th c t th p h n nhi u so v i mong

đ i, ng

i lao đ ng s ć c m gíc b t m̃n. Ng

đ

c l i, n u ng

i lao đ ng nh n

c nhi u th cao h n s mong đ i c a h th̀ s d n đ n s tho m̃n r t cao.

- Vi c nh n th c c a ć nhân v gí tr công vi c: m t ng

i lao đ ng s tho m̃n

n u công vi c mang đ n cho anh ta m t gí tr ǹo đ́ v m t ć nhân. C th
nh môi tr
khi n ng

ng l̀m vi c t t c̀ng v i ćc ch đ đ̃i ng s ǵp ph n đ́ng k
i lao đ ng ć th c m th y h̀i l̀ng. Ho c nh ng g̀ m̀ anh ta công

hi n cho công ty đ

c l̃nh đ o ghi nh n c ng l̀ m t gí tr t́ch c c m̀ anh ta

mong đ i t công vi c.
- S công b ng: ng
t uđ tđ
ng

i lao đ ng luôn mong mu n ć đ

c t công s c c a b n thân đ̃ c ng hi n so v i ng

i lao đ ng luôn so śnh v i nh ng ng

m̀nh đ

c s công b ng v th̀nh

c đ i x công b ng th̀ h s ć đ

- Nhân t di truy n: nhân t ǹy d

i kh́c. B i v̀

i xung quanh, n u h c m th y

c s tho m̃n.

ng nh không th t́c đ ng đ

đi m di truy n hay do ć t́nh c a m i con ng
l c v̀ s đ̃i ng nh nhau nh ng hai ng

c. Do đ c

i kh́c nhau m̀ c̀ng m t n ng

i v i ć t́nh kh́c nhau s ć m c đ

tho m̃n kh́c nhau.
Theo nghiên c u c a Smith, Kendall v̀ Hulin (1969) c a tr

ng đ i h c Cornell

đ̃ xây d ng ćc ch s mô t công vi c (JDI) đ đ́nh gí m c đ tho m̃n c a