Nhân vật người nông dân trong các sáng tác của nam cao trước cách mạng với việc đọc hiểu các tác phẩm viết về người nông dân của nam cao trong trường trung học phổ thông

Khóa luận tốt nghiệp

Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2

M U
1. Lớ do chn ti
1.1. Tỏc phm vn hc l mt cụng trỡnh ngh thut ngụn t do mt
cỏ nhõn hoc tp th sỏng to nhm th hisn nhng khỏi quỏt bng hỡnh
tng v cuc sng con ngi Nú em li cho con ngi s hiu bit, s
tha món, nhu cu thm m, gúp phn hon thin nhõn cỏch con ngi,
hng con ngi n cỏi Chõn - Thin - M. Vỡ vy m M.Gorki ó khng
nh: Vn hc l nhõn hc. Tỏc phm vn hc cng vỡ th m c a vo
ging dy trong nh trng.
1.2. Tỏc phm vn hc nh trng ph thụng cú mt v trớ c bit
quan trng. Nú l mt b phn ca mụn hc Ng vn. Nú va l b mụn khoa
hc xó hi v nhõn vn, va l b mụn cụng c, l phng tin ngi giỏo
viờn giỏo dc hc sinh v cỏi hay, cỏi p, cỏi xu nờn trỏnh i. Tỏc phm
vn hc l bng chng c th, sinh ng v cuc sng, con ngi, thi i
giỳp hc sinh hiu bit lnh hi. T ú hon thin quỏ trỡnh rốn luyn
trng ph thụng ca hc sinh.
Khụng nhng vy, dy vn trong nh trng ph thụng l dy cho hc
sinh phng phỏp c, k nng c, nng lc c cỏc em cú th c hiu
bt c tỏc phm no cựng loi. lm c iu ny l vic khụng d i vi
mt ngi giỏo viờn dy Vn v cng khú hn khi m ngy nay cỏc phng
tin thụng tin i chỳng phỏt trin mnh.
1.3. Trc õy, ging dy mụn Vn thng ly giỏo viờn l nhõn vt
trung tõm cm th v truyn th kin thc cho hc sinh theo hỡnh thc thy
ging - trũ nghe, thy c - trũ chộp m khụng h quan tõm ti vic hc sinh
cm nhn nh th no v tỏc phm. Do vy m vn i mi phng phỏp

Phạm Thị Nghĩa K32A - Ngữ văn

1


Khóa luận tốt nghiệp

Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2

c t lờn hng u nhm phỏt huy t duy sỏng to v nng lc t hc ca
hc sinh, ng thi cng l tõm im ca ngnh giỏo dc hin nay.
Hin nay, trong chng trỡnh ph thụng, cỏc tỏc phm vn hc c sp
xp theo loi th ch khụng theo tin trỡnh lch s vn hc nh trc nờn vic
c hiu chỳng cng phi cn c theo loi th v nhng c im c bn ca
loi th ú. Vn c hiu tỏc phm theo loi th t ra ó thu hỳt c
ụng o s quan tõm ca ngi giỏo viờn. Bi õy l kiu dy hc mi nhm
vo hot ng ch yu ca ngi hc, núi khỏc i hc sinh l nhõn vt trung
tõm, giỏo viờn l ngi ch o hng dn hc sinh tỡm hiu chim lnh v
cm th tỏc phm. Vỡ vy c hiu c coi l phng phỏp c trng,
phng phỏp quan trng trong vic lnh hi tri thc.
1.4. Nam Cao l mt nh vn - nh nhõn o ch ngha ln. Vic
nghiờn cu mt tỏc gia cú v trớ c bit quan trng trong lch s vn hc
nc nh v trong nh trng l iu cn thit v thit thc i vi vic ging
dy sau ny ca giỏo viờn dy Vn. Chn ti ny, ngi vit mun gúp
phn i mi phng phỏp, c th l nõng cao cht lng gi hc cỏc tỏc
phm vit v ngi nụng dõn ca Nam Cao, t ú gúp phn i mi dy
hc tỏc phm t s núi riờng v i mi dy hc Ng vn núi chung.
1.5. L mt sinh viờn, mt giỏo viờn tng lai, nghiờn cu ti ny
ngi vit cú th nm vng kin thc, tip cn phng phỏp dy hc mi v
phng phỏp nghiờn cu khoa hc.
Tt c nhng c s thc tin trờn l lý do khin tụi la chn v nghiờn

cu ti: Nhõn vt ngi nụng dõn trong cỏc sỏng tỏc ca Nam Cao trc
Cỏch mng vi vic c hiu cỏc tỏc phm vit v ngi nụng dõn ca Nam
Cao trong nh trng ph thụng trung hc.
2. Lch s vn
2.1 Nghiờn cu v th loi, v c hiu tỏc phm trong nh trng l

Phạm Thị Nghĩa K32A - Ngữ văn

2


Khóa luận tốt nghiệp

Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2

vn khụng hon ton mi m. ó cú nhiu cụng trỡnh nghiờn cu t c
nhng thnh tu, cú tỏc dng lm nn tng m ra nhiu con ng tip nhn
v ging dy khỏc nhau nh:
2.1.1. Cỏc cụng trỡnh nghiờn cu ging dy tỏc phm vn hc theo loi
th:
- Giỏo s Nguyn Thanh Hựng trong: Hiu vn, dy vn ó a ra
phng phỏp ging dy theo c trng th loi.
- Giỏo s Trn Thanh m trong cun Vn ging dy tỏc phm
theo c trng th loi ó i sõu nghiờn cu vn th loi v a ra cỏc
phng phỏp ging dy theo c trng tng th loi
- Cun Thi phỏp hin i ca c Hiu cú ni dung quan trng l
thi phỏp truyn v ging dy truyn. Tuy nhiờn cụng trỡnh ny cng ch l mi
thnh cụng trờn lnh vc nghiờn cu phờ bỡnh, cha cp n phng phỏp
ging dy.
- Trong cun My vn thi phỏp truyn ca Nguyn Thỏi Hũa cng

cp n mt th loi ca t s l truyn ngn song vn dng li mc
khỏi quỏt.
2.1.2. Cỏc cụng trỡnh nghiờn cu v c hiu
- Ti liu bi dng giỏo viờn thc hin chng trỡnh sỏch giỏo khoa
lp 10 THPT mụn Ng vn.
- c v tip nhn vn chng - Giỏo s tin s Nguyn Thanh
Hựng.
- Tip cn vn hc - Nguyn Trng Hon, cun ny tỏc gi ó trỡnh
by v lý thuyt tip nhn, s ti u ca phng phỏp c hiu song mi ch
l khỏi quỏt.
- Lý thuyt c - hiu - Roman Ingarden, trong cun ny ụng cng
trỡnh by v c hiu mt cỏch c bn nht song cha c th.

Phạm Thị Nghĩa K32A - Ngữ văn

3


Khóa luận tốt nghiệp

Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2

- Nguyn Trng Hon trong cun Rốn t duy sỏng to cho hc sinh
trong dy hc tỏc phm vn chng cng cp c - hiu l mt phng
thc tip cn tỏc phm.
Nh vy, ó cú nhiu cụng trỡnh nghiờn cu v th loi, nghiờn cu v
c hiu. iu ú cho thy vn th loi l khụng hon ton mi m. Cỏc
nh nghiờn cu ó t c nhng thnh tu khỏ rc r lm c s chỳng ta
ging dy. Tuy nhiờn cng cn phi thy rng cỏc cụng trỡnh trờn mi ch
nghiờn cu chung v loi th, v c - hiu mt th loi, mt tỏc gia c th.

Vi t cỏch mt giỏo viờn dy vn tng lai chỳng ta cú tinh thn tip thu,
hc tp, k tha v vn dng nhng thnh tu ú vo ging dy cỏc tỏc phm
t s vit v ngi nụng dõn ca Nam Cao. t ú, rốn luyn cho hc sinh
nhng k nng cn thit c hiu mt tỏc phm t s vn chng.
2.2. Nhõn vt l mt trong ba c im quan trng ca th loi t s.
Khi kho sỏt mt tỏc phm t s bt buc chỳng ta phi kho sỏt c im
ny. Nú l ni th hin t tng, tỡnh cm, thỏi ca nh vn i vi hin
thc cuc sng. i vi cỏc sỏng tỏc ca Nam Cao ó cú khụng ớt bi bỏo,
nhng cụng trỡnh nghiờn cu v c trng ny ca th loi t s. Da trờn
nhng c im ca nhõn vt, gii phờ bỡnh nghiờn cu ó cú nhiu khỏm
phỏ, cng nh nhng thnh tu ni bt. Ta cú th k ra mt s cụng trỡnh c
th nh sau:
- Nhng nhõn vt, nhng cuc i v no ng i tỡm nhõn cỏch V Dng Qu.
- V p con ngi - Hong Th Hng.
- Bn thờm v Chớ Phốo v Th N - H Bỡnh Tr.
- Tớnh cht lng húa trong nhõn vt Chớ Phốo - Nguyn Quang
Trung.
- V cỏc nhõn vt d dng trong cỏc sỏng tỏc ca Nam Cao - Trn Th

Phạm Thị Nghĩa K32A - Ngữ văn

4


Khóa luận tốt nghiệp

Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2

Vit Trung.
..

Da trờn nhng c im va nờu cựng vi mc ớch, yờu cu, lý do
chn ti, khúa lun tt nghip l mt s tip tc sõu v c th cỏc cụng
trỡnh nghiờn cu ca gii phờ bỡnh nghiờn cu vi t cỏch l phng phỏp
ging dy. Do vy, cú th núi õy l mt hng i mi cho s tip tc y.
3. Mc ớch v nhim v nghiờn cu
3.1. Mc ớch nghiờn cu
- Cng c v nõng cao hiu bit v mt phng phỏp dy hc Ng vn
theo hng i mi.
- Bi dng nng lc c - hiu, cm th tỏc phm, lm c s cn thit
cho vic ging dy sau ny trng ph thụng.
- Mong mun gúp phn nh bộ vo vic khng nh s thnh cụng khi
vit v ngi nụng dõn ca Nam Cao qua mt s tỏc phm tiờu biu vit v
ngi nụng dõn trc Cỏch mng thỏng Tỏm.
3.2. Nhim v nghiờn cu
- Tp hp cỏc vn lớ lun liờn quan n ti.
- Kho sỏt, thng kờ cỏc cụng trỡnh nghiờn cu v c hiu, th loi t
s v c im nhõn vt trong cỏc sỏng tỏc ca Nam Cao.
- X lớ, phõn tớch vn ó kho sỏt, vn dng vo tỏc phm c th.
4. i tng nghiờn cu
- c im loi hỡnh t s qua truyn ngn vit v ngi nụng dõn ca
Nam Cao.
- Lý thuyt c - hiu.
- Ngi nụng dõn trong cỏc sỏng tỏc trc Cỏch mng thỏng Tỏm ca
Nam Cao.
- c hiu cỏc tỏc phm vit v ngi nụng dõn ca Nam Cao nh

Phạm Thị Nghĩa K32A - Ngữ văn

5

Khóa luận tốt nghiệp

Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2

trng ph thụng trung hc.
5. Phm vi nghiờn cu
ti ny ch gii hn phm vi nghiờn cu:
- c im loi hỡnh t s qua mt s truyn ngn vit v ngi nụng
dõn ca Nam Cao c dy trng ph thụng trung hc: Lóo Hc, Chớ
Phốo.
- Cỏc bc dy c - hiu.
- Nhõn vt ngi nụng dõn trong cỏc sỏng tỏc trc Cỏch mng ca
Nam Cao.
6. Phng phỏp nghiờn cu
- Nhúm phng phỏp nghiờn cu lý lun: Phõn tớch, tng hp, khỏi quỏt
húa, hi cu ti liu (chộp, trớch dn) x lý nhng kin thc liờn quan n
ti.
- Phng phỏp so sỏnh.
- Phng phỏp thc nghim.
7. úng gúp ca khúa lun
Khúa lun ny hi vng trờn c s nhng c im v nhõn vt, c
hiu mt s tỏc phm vit v ngi nụng dõn ca Nam Cao s gúp mt phn
nh bộ vo vic i mi phng phỏp dy hc.
8. B cc ca khúa lun
Khúa lun gm cú ba phn:
- M u
- Ni dung
Bao gm ba chng:
Chng 1: Nhng vn chung.

Chng 2: Nhõn vt ngi nụng dõn trong cỏc sỏng tỏc trc Cỏch
mng ca Nam Cao vi vic c hiu cỏc tỏc phm vit v ngi nụng dõn

Phạm Thị Nghĩa K32A - Ngữ văn

6


Khóa luận tốt nghiệp

Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2

ca Nam Cao trong trng ph thụng trung hc.
Chng 3: Giỏo ỏn thc nghim.
- Kt lun.

Phạm Thị Nghĩa K32A - Ngữ văn

7


Khóa luận tốt nghiệp

Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2

NI DUNG
CHNG 1: NHNG VN CHUNG
1.1. C s lớ lun
1. 1.1. Th loi vn hc
1.1.1.1. Khỏi nim

Loi th l mt phm trự quan trng ca lớ lun vn hc, cũn c xem
l khoa hc nghiờn cu vn chng. Trong tt c nhng vn cú ý ngha
quy lut c khoa hc ny nghiờn cu, loi th l vn c xem nh l
n nh nht.
Cng nh mi khỏi nim khỏc trong lớ lun vn hc, khỏi nim loi th
l kt qu ca s tru tng húa, khỏi quỏt húa thc t c th, sinh ng ca
cỏc sỏng tỏc vn hc. Loi th l mt khỏi nim kộp bao gm hai khỏi nim:
Loi v Th.
Loai (loi hỡnh) l phng thc nh vn s dng sỏng tỏc ra hỡnh
tng ngh thut ca tỏc phm, bao gm ba loi l: T s, tr tỡnh v kch
(theo cỏch phõn chia ca Aristụt Ngh thut thi ca).
Loi l vn cú tớnh quy lut, chi phi ch yu n cht lng bờn
trong ca hỡnh tng ngh thut. Quy lut ny chi phi cu trỳc ni ti ca
mi loi hỡnh tng.
Th (th ti) l hỡnh thc t chc ngụn ng v quy mụ ca tỏc phm.
Th vụ cựng phong phỳ, nh trong loi tr tỡnh cú th cú: Lc bỏt, song
tht lc bỏt, tht ngụn, ng ngụn; trong loi t s cú: Truyn ngn, truyn
va, tiu thuyt, ký
Loi th chớnh l h thng ca tỏc phm, nú ch quy lut loi hỡnh ca
tỏc phm, trong ú mt ni dung nht nh tng ng vi mt hỡnh thc nht
nh. Trong mt loi th bao gi cng cú s quy nh thng nht v ti,

Phạm Thị Nghĩa K32A - Ngữ văn

8


Khóa luận tốt nghiệp

Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2

ch , cm hng h thng nhõn vt, h thng kt cu, li vn. S thng nht
cỏc phng din c quy nh bi phng thc chim lnh i sng. Nú ng
vi hot ng nhn thc ca con ngi v to ra mt kờnh giao tip vi bn
c. Nh vy, núi ti loi th l núi n cỏch t chc tỏc phm - mt kiu tỏi
hin cuc sng theo li giỏn tip.
Th loi l mt hin tng loi hỡnh sỏng tỏc v giao tip. Nú mang
tớnh quy lut, tớnh quy lut ca th loi c hiu trờn ba phng din:
Trc ht, nú l s phi hp gia ni dung v hỡnh thc to thnh
mt chnh th.
Tớnh quy lut ca th loi cũn c th hin ch nú ch ra mt gii
hn tip xỳc vi i sng mt cỏch tip cn, mt gúc nhỡn, mt trng quan
sỏt, mt quan nim v i sng. iu ny va mang tớnh quy lut, va cú ý
ngha nh mt nguyờn tc xõy dng th gii ngh thut. Mi mt th loi
cú mt trng quan sỏt, mt im nhỡn ca nh vn. Nh vy, th loi cú liờn
quan n trng quan sỏt, n im nhỡn ca nh vn, quan nim ca nh vn.
Th loi ch tớnh n nh, bn vng trong cu trỳc ca tỏc phm nhng
li luụn luụn c tỏi sinh v i mi tng giai on phỏt trin vn hc. Nh
vy, vic nghiờn cu th loi s giỳp cho ngi c nhn ra c nhng vn
cú tớnh cht k tha trong tin trỡnh phỏt trin ca vn hc.
Th loi va mang tớnh lch s, va mang tớnh dõn tc, va mang tớnh
thi i bi nú cú quan h cht ch vi lch s vn hc.
1.1.1.2. S phõn loi
1.1.1.2.1. Trc ht, vic phõn chia cỏc tỏc phm vn hc thnh loi th
khụng phi ch l do nhu cu ca t duy, con ngi ta bao gi cng mun
phõn chia s vt thnh loi th cho d nhn thc, m trc tiờn do nhu cu tt
yu ca vic cm th v lnh hi tỏc phm vn hc v ca vic phờ bỡnh
nghiờn cu ging dy cỏc tỏc phm vn hc. Vic phõn chia vn hc ra thnh

Phạm Thị Nghĩa K32A - Ngữ văn

9


Khóa luận tốt nghiệp

Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2

loi th, nh trờn ó núi l kt qu ca s tru tng húa, khỏi quỏt húa thc
t tỏc phm sinh ng, ngc li kt qu ú li giỳp s phõn tớch, nhn thc
v cm th tng tỏc phm c th, riờng l. ú l ý ngha thc tin ch yu
nht ca vic phõn chia loi th vn hc. Khi chỳng ta hiu c th no l
loi t s, tr tỡnh, loi kch, th no l th truyn, th ký, th th iu ú
s giỳp chỳng ta tỡm hiu v cm th cỏc tỏc phm c th c sõu sc hn,
tinh t hn v do ú phõn tớch ging dy cú kt qu hn.
1.1.1.2.2. Xut phỏt t mc ớch trờn chỳng ta thy tiờu chun v cn c
hp lý nht phõn chia loi th vn hc chớnh l phng thc kt cu tỏc
phm vn hc, trc ht l kt cu hỡnh tng hoc h thng hỡnh tng ca
tỏc phm. Nu hỡnh tng thiờn nhiu v mt biu hin t tng, tỡnh cm ca
tỏc gi ta s cú tỏc phm tr tỡnh; nu hỡnh tng thiờn v mt phn ỏnh con
ngi, s vic trong cuc sng ta s cú tỏc phm t s. Tỏc phm t s tp
trung cụ ng n mc bn thõn nhõn vt, s vic, cõu chuyn cú th t
mỡnh bc l mt cỏch c lp trờn trang sỏch hoc trờn sõn khu, khụng cn
s dn truyn ca tỏc gi nh th ta s cú tỏc phm kch. Tr tỡnh, t s,
kch l ba phng thc c bn nht ca s phn ỏnh hin thc cuc sng v
biu hin ni tõm tỏc gi, ba phng thc c bn nht ca s cu to hỡnh
tng, kin trỳc tỏc phm vn hc ng thi ú cng l ba loi c bn nht,
trong lũng mi loi v trờn biờn gii ca cỏc loi s ny sinh rt nhiu th
khỏc nhau ca s sỏng tỏc vn hc.
Nh vy, ging dy tỏc phm vn hc theo loi th cú ngha l ging

dy tỏc phm vn hc da vo nhng c trng ca loi th, khúa lun tt
nghip ny tụi ch i sõu vo mt trong ba c trng ca th loi t s nh ó
núi trờn: c im v nhõn vt.
1.1.1. 3. Th loi t s
1.1.1.3.1. Khỏi nim

Phạm Thị Nghĩa K32A - Ngữ văn

10


Khóa luận tốt nghiệp

Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2

Khỏc vi cỏc ngnh khoa hc t nhiờn, vn hc l mt loi hỡnh khoa
hc xó hi cho nờn tt c cỏc khỏi nim a ra khụng th chớnh xỏc tuyt i
m ht sc phong phỳ v a dng. Khỏi nim v t s v tỏc phm t s cng
khụng phi l duy nht.
Theo T in ting Vit 2009 thỡ t s l th loi vn hc phn ỏnh
hin thc bng cỏch k li s vic, miờu t tớnh cỏch qua ct truyn tng i
hon chnh.
Xột di gúc thut ng, theo tỏc gi Lờ Bỏ Hỏn, Trn ỡnh S,
Nguyn Khc Phi trong cun T in thut ng vn hc thỡ khỏi nim t s
c hiu l phng thc tỏi hin i sng bờn cnh hai phng din khỏc l
tr tỡnh v kch, c dựng lm c s phõn loi tỏc phm vn hc.
Xột di gúc ca nh lớ lun vn hc thỡ tỏc phm t s l loi tỏc
phm phn ỏnh i sng trong quỏ trỡnh khỏch quan ca nú, qua con ngi,
hnh vi, s kin c k li bi mt ngi k chuyn no ú
Theo Trn Thanh m: T s l loi tỏc phm vn hc tỏi hin trc

tip hin thc khỏch quan nh mt cỏi gỡ tỏch bit, bờn ngoi i vi
tỏc gi thnh mt cõu chuyn cú s din bin ca s vic, ca hon cnh, cú
s phỏt trin tõm trng, tớnh cỏch, hnh ng ca con ngi [2,10].
T cỏc ý kin trờn, t cỏc hng nghiờn cu ca cỏc tỏc gi khỏc nhau,
trờn cỏc gúc ca cỏc lnh vc khỏc nhau, chỳng ta cú th i n mt cỏch
hiu chung v th loi t s nh sau: T s l th loi vn hc phn ỏnh c
th hin thc i sng mt cỏch khỏch quan, bng cỏch k li s vic, s kin,
miờu t tớnh cỏch nhõn vt, chi titcú u, cú uụi thụng qua ct truyn
tng i hon chnh v c k li bi mt ngi k chuyn no ú.
1.1.1.3.2. Cỏch phõn chia th loi t s
Nh trờn ó nh ngha thỡ hiu mt cỏch n gin nht t s l k
chuyn. Nu xột v hỡnh thc li vn, t s tn ti di hai dng l vn xuụi

Phạm Thị Nghĩa K32A - Ngữ văn

11


Khóa luận tốt nghiệp

Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2

v vn vn. Xột theo tin trỡnh lch s, ngi ta chia thnh t s dõn gian, t
s trung i v t s hin i. Nu xột v dung lng thỡ t s phõn thnh
truyn ngn v truyn di (cũn gi l tiu thuyt). V nu phõn loi theo
phng phỏp sỏng tỏc thỡ t s bao gm t s c in, t s lóng mn, t s
hin thc xó hi ch ngha.
Nh vy, ngay cỏch phõn chia thỡ th loi t s ó bao gm rt nhiu
th loi khỏc nhau, mi loi u cú c im riờng. õy, trong cỏc th loi
t s tụi ch quan tõm nghiờn cu t s hin i qua mt s tỏc phm Nam

Cao nh trng ph thụng trung hc (c th l qua c trng th hai).
1.1.1.3.3. c trng ca th loi t s
c trng ca th loi t s l nhng c im c bn nht cú th
nhn ra loi hỡnh vn hc t s. Nhng c im ca t s s i lp vi
nhng c im ca loi hỡnh vn hc khỏc: kch, tr tỡnh.
i tỡm c trng ca tỏc phm t s tht ra khụng quỏ vt v nh tỡm
c trng ca tỏc phm tr tỡnh. Truyn l mt khỏi nim rng bao gm c th
ti ch yu thuc loi hỡnh t s. T s cú ngha l k chuyn, v cú k
chuyn l cú ct truyn. Cho nờn c trng ca loi hỡnh t s cng chớnh l
c trng ca truyn núi chung [2,157].
Theo T in ting Vit 2009 thỡ truyn l tỏc phm vn hc miờu t
tớnh cỏch nhõn vt v din bin s kin thụng qua li k ca nhõn dõn. Da
vo nh ngha ny ta cú th ch ra c trng ca truyn (tỏc phm t s) nh
sau:
1.1.1.3.3.1. Ct truyn.
S tn ti ca tỡnh tit (hay cũn gi l ct truyn) l c trng c bn
ca truyn [2,162]. Nh vy ct truyn l c trng u tiờn ca tỏc phm t
s.
Theo T in ting Vit 2009 thỡ ct truyn l h thng s kin, l

Phạm Thị Nghĩa K32A - Ngữ văn

12


Khóa luận tốt nghiệp

Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2

nũng ct cho s din bin cỏc mi quan h v s phỏt trin tớnh cỏch nhõn vt

trong tỏc phm vn hc loi t s.
Theo giỏo trỡnh Lý lun vn hc ca i hc tng hp do H Minh
c ch biờn thỡ ct truyn li c nh ngha l mt h thng cỏc xung
t xó hi mt cỏch ngh thut, qua ú cỏc tớnh cỏch hỡnh thnh v phỏt trin
trong nhng mi quan h qua li ca chỳng nhm lm sỏng t ch v t
tng ca tỏc phm.
Trong cun 150 thut ng vn hc thỡ ct truyn li l s phỏt trin
hnh ng tin trỡnh cỏc s vic, cỏc bin c trong tỏc phm t s v kch, ụi
khi c tỏc phm tr tỡnh.
T cỏc nh ngha ta cú th i n mt cỏch hiu chung nht: ct truyn
l mt tp hp cỏc bin c, s kin, cỏc tỡnh tit din ra trong tỏc phm, c
sp xp theo mt trt t logic nht nh.
Ct truyn l mt h thng y bao gm nm thnh phn: trỡnh by
(gii thiu), khai on (tht nỳt), phỏt trin (xung t), cao tro (nh im),
kt thỳc (m nỳt).
Hu ht cỏc tỏc phm t s u phn ỏnh xung t xó hi, phn ỏnh
quan h xó hi nờn phn quan trng nht ca ct truyn l bn phn sau.
Trong quỏ trỡnh vn ng phỏt trin ca loi hỡnh t s, khỏi nim ca
ct truyn tr nờn linh hot hn, cú th khụng bao gm y nm thnh
phn. Cú tỏc phm cú ct truyn n gin (cú th khụng cú xung t) hay
ngi ta cú th núi tỏc phm khụng cú ct truyn nhng trong bt k trng
hp no, ct truyn cng bao gm ba thnh phn: quỏ trỡnh hỡnh thnh (s
kin xut hin nh th no), phỏt trin, kt thỳc.
Mc dự l thnh phn khụng th thiu ca tỏc phm t s nhng ct
truyn khụng úng vai trũ quyt nh n s thnh cụng, sc hp dn ca mt
tỏc phm vn hc, cựng mt ct truyn cú th tn ti nhiu tỏc phm khỏc

Phạm Thị Nghĩa K32A - Ngữ văn

13

Khóa luận tốt nghiệp

Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2

nhau vi nhng cht lng tỏc phm khụng ging nhau. Chng hn nh
Nguyn Du ó mn ct truyn ca Trung Quc Kim Võn Kiu truyn
vit nờn Truyn Kiu bt h, l mt tỏc phm rt thnh cụng, rt c sc
trong khi ú Kim Võn Kiu truyn li l mt tỏc phm khụng my c sc.
Ct truyn khụng phi l mt thnh phn tt yu ca mi tỏc phm vn
hc thuc cỏc loi hỡnh khỏc nhau m nú ch l thnh phn tt yu ca kch,
ca tỏc phm t s. Khụng th tỡm thy cỏi gi l ct truyn mt tỏc phm
tr tỡnh theo ý ngha y ca mt khỏi nim ct truyn.
Tp hp cỏc s kin, cỏc bin c tn ti trong i sng khi c nh
vn la chn t chc thnh mt ct truyn vi ý ngha y ca khỏi
nim ny lỳc ú ct truyn ó in m du n, t tng v phong cỏch ca nh
vn.
Ct truyn cú nhiu cỏch phõn loi khỏc nhau:
- Da vo quy mụ v dung lng ca mt tỏc phm t s, ngi ta
chia thnh:
+ Ct truyn n tuyn: thng xut hin trong cỏc truyn ngn,
truyn va cú quy mụ v dung lng nh, va phi, nú quan tõm ti mt
phng din no ú ca xó hi, ca i sng.
+ Ct truyn a tuyn: nú l ct truyn ca nhng tỏc phm t s cú qui
mụ ln, phn ỏnh nhiu phng din ca xó hi, ca i sng, nhiu mi
quan h xó hi a dng, phong phỳ, phc tp, nú din ra nhiu khụng gian
khỏc nhau v nhng khong thi gian khỏc nhau.
- Da trờn cỏc c im kt cu: kt cu theo trc thi gian v kt cu
khụng gian:

+ Theo trc thi gian cú hai kiu ct truyn:
Cỏc s kin, cỏc bin c c sp xp theo mt trt t tuyn tớnh hay
cũn gi l thi gian n chiu (thi gian khỏch quan). õy, cỏc s kin c

Phạm Thị Nghĩa K32A - Ngữ văn

14


Khóa luận tốt nghiệp

Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2

sp xp theo trt t: cỏi gỡ xy ra trc k trc, cỏi gỡ xy ra sau k sau:
thng xut hin cỏc tỏc phm dõn gian, trung i, mt s tỏc phm hin
i. Ct truyn t chc theo thi gian a chiu (thi gian tõm lý). Cỏc s kin
c sp xp theo mt trt t an xen: quỏ kh, hin ti, tng lai c sp
xp xen ln vo nhau theo dng ý ca tỏc gi. Kiu sp xp ny thng xut
hin cỏc tỏc phm t s hin i, nhng tỏc phm m nh vn thng
khụng tp trung s quan tõm v chỳ ý ca mỡnh vo cỏc bin c, cỏc s kin
m tp trung vo i sng tỡnh cm, din bin tõm lý nhõn vt. Cỏch sp xp
ny cú th giỳp nh vn lc b nhng s kin nhng tỡnh tit ớt tỏc ng n
i sng tõm lý, tỡnh cm ca nhõn vt, nú em li cho ngi c cm giỏc
khụng phi c mt cõu chuyn ó xy ra trong quỏ kh m ang chng kin
mt cõu chuyn ang din ra trc mt . Chớ Phốo ca Nam Cao cú ct
truyn rt tiờu biu cho kiu ct truyn t chc theo thi gian a chiu. Tỏc
gi k li ton b cuc i Chớ Phốo nhng li khụng k theo trỡnh t thi
gian m i t hin ti v quỏ kh sau ú li tr v hin ti.
+ Theo kt cu khụng gian: trong mt ct truyn cú nhiu s kin, bin
c cú th din ra khụng cựng mt khụng gian, mt hon cnh nhng li cú th

din ra trong cựng mt khong thi gian. Trong in nh, ngi ta phi s
dng bin phỏp ng hin x lớ hin thc ny nhng trong tỏc phm vn
hc khụng th lm c nh vy c vỡ vy bt buc nh vn phi t chc
ct truyn theo trt t khụng gian. Nh vn phi tỏi hin ln lt cỏc khụng
gian nhng sp sp theo trt t no thỡ hon ton l thuc vo ý v t
tng ca nh vn ; ct truyn cũn l thuc vo im nhỡn(tiờu c) ca nh
vn : mt s kin din ra trong i sng, din ra trong s chng kin ca
nhiu ngi nhng mi ngi li cú cỏch nhỡn v la chn cho mỡnh mt
im nhỡn khỏc nhau vỡ th s kin c trỡnh by nh th no trong ct
truyn nú khụng hon ton l thuc vo i sng khỏch quan m cũn l thuc

Phạm Thị Nghĩa K32A - Ngữ văn

15


Khóa luận tốt nghiệp

Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2

vo thỏi ch quan ca tỏc gi.
Ct truyn l c s nhõn vt hnh ng, l hỡnh thc quan trng
nh vn bc l t tng ca mỡnh, nhỡn chung cỏc ct truyn trong tỏc phm
t s nú phn ỏnh cỏc quan h xó hi, cỏc xung t xó hi thụng qua mi
quan h gia cỏc nhõn vt , cỏc xung t trong i sng tõm lý v tớnh cỏch
ca mi nhõn vt nhng khụng bao gi c phộp ng nht cỏc quan h xó
hi vi cỏc quan h ca cỏc nhõn vt trong tỏc phm cng nh ng nht cỏc
quan h xó hi vi cỏc xung t trong i sng tõm lý ca cỏc nhõn vt trong
tỏc phm vỡ cỏc quan h xó hi v xung t xó hi l sn phm ca i sng
khỏch quan, nú b chi phi v iu chnh bi cỏc quan h xó hi; cũn trong

ct truyn ca tỏc phm t s nú l sn phm ca s sỏng to, tng tng v
h cu, nú b chi phi bi cỏc quy lut tõm lý v i sng t tng ca ch
th sỏng to.
1.1.1.3.3.2. Nhõn vt
Ct truyn mc du l yu t tt nhiờn ca truyn (tỏc phm t s)
nhng khụng phi l yu t quan trng nht. Ct truyn l s vic, l bin c
ang vn ng, phỏt trin nhng trung tõm ca ct truyn l nhõn vt, i
tng ch yu ca vn hc l nhng con ngi vi cuc sng bờn trong v
cuc i bờn ngoi ca h. Vỡ vy, c trng th hai ca tỏc phm t s l
nhõn vt, õy l c trng c bn nht, sc hp dn ca tỏc phm chớnh l
cỏch nh vn xõy dng nhõn vt, ton b t tng tỡnh cm ca nh vn u
c th hin qua nhõn vt. õy chớnh l c im m chỳng ta s phi i sõu
nghiờn cu kho sỏt.
Theo T in thut ng vn hc: Nhõn vt vn hc l con ngi c
th c miờu t trong tỏc phm vn hc.
Th nhng, theo mt s nh lớ lun v theo thut ng vn hc thỡ khỏi
nim nhõn vt c quan nim vi mt phm vi rng ln hn nhiu. ú

Phạm Thị Nghĩa K32A - Ngữ văn

16


Khóa luận tốt nghiệp

Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2

khụng phi ch l con ngi, nhng con ngi c th c miờu t trong tỏc
phm cú tờn hoc khụng tờn, c khc sõu hay ch xut hin thoỏng qua
trong tỏc phm m cũn cú th l nhng s vt, loi vt hoc ớt nhiu mang

búng dỏng, tớnh cỏch con ngi.
Cn thy rng, c im quan trng nht ca tỏc phm l nhõn vt.
Nhõn vt l hỡnh thc ca t s, nú l phng tin m nh vn s dng, phn
ỏnh cuc sng khỏch quan. Mi mt nhõn vt trong tỏc phm t s bao gi
cng t vo rt nhiu mi quan h: quan h vi hon cnh, quan h vi mụi
trng, quan h vi cng ng. Nhng quan h y l cn c v l c s
nh vn th hin tớnh cỏch nhõn vt. Ngoi ra tớnh cỏch nhõn vt cũn c
khc ha thụng qua ngoi hỡnh, hot ng, ngụn ng.
1.1.1.3.3.3. Ngụn ng
Vn chng l ngh thut ngụn t vỡ vy bt k loi hỡnh vn chng
no: t s, tr tỡnh thỡ cng phi s dng ngụn ng lm vt liu xõy
dng hỡnh tng. Ngụn ng vn chng c ly t ngụn ng i sng
nhng khi nú i vo tỏc phm vn hc thỡ nú tr thnh ngụn ng ngh thut.
Ngụn ng i sng cú chc nng giao tip, t duy. Ngụn ng ngh
thut cng cú chc nng nh th nhng ngoi ra ngụn ng ngh thut cũn cú
chc nng riờng vỡ th khi tr thnh ngụn ng ngh thut, ngụn ng s cú
nhng c im m do chc nng ngh thut y em li: chớnh xỏc, hm sỳc,
cú giỏ tr to hỡnh, cú kh nng biu cm Khi ngụn ng ngh thut i vo
mi th loi thỡ th loi tỏc ng s to ra c im ngụn ng riờng ca mi
th loi.
Ngụn ng t s cú y cỏc c im ca ngụn ng núi chung, nú cú
tt c cỏc c im ca ngụn ng ngh thut v cú c im riờng ca phng
thc t s, nú rt gn gi vi ngụn ng i sng, ớt cỏch iu hn ngụn ng
tr tỡnh nhng nú phi tha món chc nng ca loi hỡnh t s.

Phạm Thị Nghĩa K32A - Ngữ văn

17

Khóa luận tốt nghiệp

Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2

Ngụn ng nhõn vt trong tỏc phm t s chia thnh hai loi: ngụn ng
nhõn vt k chuyn v ngụn ng nhõn vt trong tỏc phm.
Ngụn ng nhõn vt k chuyn li chia thnh:
- Ngụn ng nhõn vt ng ngoi ct truyn (ngi k chuyn): ngi
k chuyn xut hin vi t cỏch l ngi quan sỏt v trn thut. Trong t s
dõn gian v t s trung i ngi k chuyn s dng ngụn ng giỏn tip, n
t s hin i thỡ nhõn vt ngi k chuyn ng thi s dng hai kiu ngụn
ng: giỏn tip v na giỏn tip.
- Nhõn vt k chuyn tham gia vo cỏc bin c trong tỏc phm v tr
thnh ngụn ng nhõn vt trong tỏc phm. Vy ngụn ng nhõn vt l gỡ? Cú
hai quan nim: Mt l ngụn ng nhõn vt l cỏc phỏt ngụn ca nhõn vt. Hai
l, theo Phan Ngc: ngụn ng nhõn vt khụng phi l tt c cỏc phỏt ngụn ca
nhõn vt m ngụn ng nhõn vt l cỏc phỏt ngụn m ngoi ni dung thụng bỏo
cũn mang sc iu thm m. Nh vy, ngụn ng nhõn vt s cú t vng nhõn
vt (mi loi ngi cú vn t riờng), cỳ phỏp nhõn vt ( t cõu, ngụn ng a
phng) khi nhõn vt phỏt ngụn s nhn ra nhõn vt thuc loi ngi no.
Bi vy, tt c cỏc phỏt ngụn ca nhõn vt ngoi ý ngha thụng bỏo cũn biu
th mt thỏi , ngoi t vng, cỳ phỏp cũn cú yu t ging iu.
Ngụn ng nhõn vt chia thnh ngụn ng i thoi v ngụn ng c
thoi.
Truyn l th loi vn hc dựng li k chuyn phn ỏnh hin thc v
biu hin tõm t ca con ngi. S tn ti ca ct truyn, nhõn vt v ngụn
ng trong mi tng quan khng khớt vi nhau l c trng c bn ca truyn
vi t cỏch l mt th loi vn hc.
1.1.2. Vn tip nhn vn hc
Mc ớch ca dy tỏc phm vn chng xột n cựng l dy ngi ta

tip nhn tỏc phm. Tip nhn vn hc ra di t rt sm nhng tip nhn vn

Phạm Thị Nghĩa K32A - Ngữ văn

18


Khóa luận tốt nghiệp

Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2

hc c nhỡn nhn nh mt lý thuyt i vo lý gii v gii phu tỏc phm
vn chng thỡ mi thc s bt u t th k XIX. nc ta, ngi u tiờn
a vn ny vo trong nh trng l Giỏo s Phan Trng Lun vi cun
Cm th vn hc, ging dy vn hc (1983).
Trong cun c v tip nhn vn chng Giỏo s tin s Nguyn
Thanh Hựng ó nờu lờn nhng ni dung bao quỏt nht ca lý thuyt tip nhn.
1.1.2.1. Tip nhn vn hc
1.1.2.1.1. Tip nhn vn hc l gỡ
Theo T in thut ng vn hc thỡ Tip nhn vn hc c xem l
hat ng chim lnh giỏ tr t tng, thm m ca cỏc tỏc phm vn hc, bt
u t s cm th vn bn ngụn t, hỡnh tng ngh thut, t tng, cm
hng, quan nim ngh thut, ti ngh tỏc gi cho n sn phm sau khi c:
cỏch hiu, n tng trong trớ nh, nh hng trong hot ng sỏng to.
Tip nhn vn hc c xem nh thi phỏp ng dng, tng bc
chuyn ch th tip nhn vo ch th vn hc ngi c trc tip tham gia
vo nhng tỡnh hung vn hc to iu kin ngi tip nhn c ct
ngha, th nghim, nm tri, s chia v to nờn s ng cm ngh thut ng
thi ngi tip nhn cng bc l mt s phng din v thiờn hng, nng
lc thm m v phm cht ca mỡnh.

Tip nhn vn hc cng c xem nh mt quỏ trỡnh i tng húa
sc mnh bn cht con ngi ca cỏ th trong xó hi. thc hin quỏ trỡnh
ú, ch th tip nhn khụng ch da vo nhng phõn tớch vn bn ngụn t mt
cỏch mỏy múc ri khỏi quỏt giỏ tr ý ngha ca tỏc phm, bi thc cht ca
vic tip nhn vn hc l mt cuc giao tip c bit gia ngi c vi nh
vn qua tỏc phm.
Núi ti tip nhn chớnh l cp hai phng din thng nht bn cht
ca mt vn : v phớa i tng - tc tỏc phm vn hc, khi c tip nhn,

Phạm Thị Nghĩa K32A - Ngữ văn

19


Khóa luận tốt nghiệp

Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2

nú khụng cũn l nhng kớ hiu tnh, khụng cũn l hỡnh thc tn ti khỏch
quan ca nhng con ch khụ khan m tr nờn mt th gii cú hn, cú i
sng, cú s phn, hon cnh, s vic v tõm lớ. Cú c iu ú hay khụng
hoc cú n mc no - nhõn t cú vai trũ quyt nh - li do kh nng
chuyn kớ hiu thm m sang hot ng thm m ca ch th tip nhn: ngi
c.
1.1.2.1.2. Bn cht tip nhn vn hc
V bn cht, cú th xem tip nhn vn hc l mt quỏ trỡnh tỏc ng
thm m, ngi c tip ni v tham gia vo mc ớch sỏng to ca nh vn,
hin thc húa ý ngh thut ca nh vn qua s ng iu v nhõn lờn cm
xỳc, qua s lay thc tõm hn v m ra nhng hiu bit mi m v cuc i.
Di nh hng tớch cc ca hỡnh tng vn hc, quỏ trỡnh tip nhn hng

con ngi vo quy lut vn ng ca cỏi p v s kin to th gii tinh thn
phong phỳ, a dng.
1.1.2.2 C s tip nhn tỏc phm vn hc
1.1.2.2.1 Quỏ trỡnh sỏng to tỏc phm ca nh vn
Trong bn thnh t to nờn mt quỏ trỡnh sỏng tỏc v thng thc vn
hc (thi i, nh vn, tỏc phm, bn c) thỡ nh vn vi t cỏch l ch th
sỏng to úng vai trũ quan trng nht.
Hot ng ca nh vn bt u bng s quan sỏt, quan sỏt i tng
thm m khỏch quan ny sinh trong thi i v quan sỏt nhu cu thm m ca
bn c. Mc ớch hot ng sỏng to ca nh vn l bin i i tng thm
m khỏch quan thnh nhu cu thm m xó hi. õy l ton b quỏ trỡnh sỏng
tỏc ca nh vn nhng trong quỏ trỡnh y nh vn s dng phng thc no
sỏng to ra tỏc phm?
Lõu nay, theo cỏch phõn chia thụng thng thỡ tỏc phm vn hc c
chia thnh ba loi l tr tỡnh, kch v t s. Nhng khi núi ti th loi l phi

Phạm Thị Nghĩa K32A - Ngữ văn

20


Khóa luận tốt nghiệp

Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2

núi ti phng thc m nh vn sỏng to nờn tỏc phm. V mun chim lnh
tỏc phm thỡ phi bit tỏc phm ú lm ra bng cỏch no, nh th no?
Nu nh tỏc phm tr tỡnh l tỏc phm m nh vn phn ỏnh trc tip
i sng khỏch quan trong ni dung tỏc phm, ngha l ni dung tỏc phm l
i sng c phn ỏnh thụng qua cm xỳc, tõm trng ca nh vn; v nu

mt tỏc phm kch l mt tỏc phm c sỏng to thụng qua cỏc mõu thun,
cỏc xung t hoc do nh son kch sỏng to ra da vo mt cõu chuyn, mt
ct truyn cú sn thỡ tỏc phm t s l tỏc phm m trong ú hin thc i
sng c phn ỏnh bng cỏc hỡnh nh khỏch quan. Nh vn nhn thc khỏch
quan, phn ỏnh hin thc i sng vo trong tỏc phm thụng qua lng kớnh
ch quan ca mỡnh. Núi cỏch khỏc, hin thc i sng c phn ỏnh thụng
qua nhn thc, thụng qua s khỏi quỏt, ỏnh giỏ ca nh vn v nh vn bao
gi cng gi gm vo ú nhng t tng, tỡnh cm ca mỡnh.
1.1.2.2.2. Con ng chim lnh tỏc phm vn hc
Mun tip nhn mt i tng thỡ trc ht phi hiu i tng y nh
th no ng thi phi da vo c ch hot ng tip nhn gm bn bc l:
c, phõn tớch, ct ngha, bỡnh giỏ. Tip nhn mt tỏc phm t s cng phi
da vo c im y.
1.1.2.2.2.1. c
c l s khi u cho s tip nhn v hot ng ny l hot ng sỏng
to, hot ng ny mang tớnh trc cm. c vn trc ht phi ph thuc vn
bn tỏc phm. Vn bn tỏc phm tn ti mt cỏch khỏch quan, nú l sn phm
sỏng to ca nh vn, nú c t chc bi cỏc kớ hiu ngụn ng. Ngi c
ch cú th tip cn gii mó cỏc kớ hiu ngụn ng ú bng cỏch c tỏc
phm.
c vn l mt lao ng khoa hc, ngi c phi phỏt huy trc cm
v kh nng hot ng ngụn ng trong mt mụi trng vn húa thm m. c

Phạm Thị Nghĩa K32A - Ngữ văn

21


Khóa luận tốt nghiệp

Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2

vn l hiu tỏc phm, tip nhn ni sinh v ngoi sinh t tỏc phm. c
vn sỏng to ra con ngi.
Mi kiu, mi loi vn bn cú cỏch c khỏc nhau. c th tr tỡnh
khỏc vi c mt tỏc phm vn xuụi t s, c mt v kch khỏc vi c mt
truyn ngn.
1.1.2.2.2.2. Hot ng phõn tớch
Tỏc phm vn hc l mt chnh th thng nht. Phõn tớch tỏc phm vn
hc l thao tỏc thỏo g tt c nhng tng quan vn khụng th tỏch ri nhau
trong mt chnh th ngh thut, ri ghộp hp li, ngi tip nhn s cú mt
cỏi nhỡn phong phỳ v sõu sc i vi tỏc phm vn hc. Hot ng phõn tớch
khụng th tin hnh vi tt c cỏc yu t cu thnh tỏc phm m phi la
chn ra nhng yu t cú bn sc tỏc phm, bit i sõu vo cm xỳc mónh lit
trung thc nht trong th gii ni tõm, vt qua s y vn quen thuc v
sỏo mũn, kim tỡm s sỳc tớch ca ngụn ng ngh thut (Nguyn Trng
Hon).
1.1.2.2.2.3. Hot ng ct ngha
Ct ngha l hot ng quan trng trong c ch tip nhn vn chng.
Ct ngha lm rừ tỏc phm y, khụng ch lm tng minh ngha ngụn ng
ca tỏc phm m cũn phi ct ngha hỡnh tng ca tỏc phm t cỏi c
phn ỏnh, ngi c nhn thc cỏi c biu hin trong tỏc phm. Ct ngha
em li nhn thc chc chn, cú c s v tỏc phm vn hc. Cú hiu c tỏc
phm vn chng thỡ mi ct ngha c. Xột n cựng thỡ vic ct ngha tỏc
phm vn chng, ngoi nhng hiu bit khoa hc, ngoi nhng cụng c v
thao tỏc khoa hc thỡ vic ct ngha tỏc phm cũn liờn quan n vn sng, vn
hiu bit v trng thỏi tỡnh cm ca mi ngi c.
1.1.2.2.2.4. Hot ng bỡnh giỏ

Phạm Thị Nghĩa K32A - Ngữ văn

22


Khóa luận tốt nghiệp

Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2

Trong c ch tip nhn tỏc phm thỡ hot ng bỡnh giỏ l hot ng
cui cựng ca quỏ trỡnh tip nhn tỏc phm. Ton b vic bỡnh giỏ y da trờn
cỏc cn c ca hot ng c, phõn tớch, ct ngha. Nh vy, nhng nhn xột,
ỏnh giỏ s mang tớnh khỏch quan. Nhng trong c ch tip nhn vn chng
bao gi cng kốm theo s ỏnh giỏ, bỡnh phm v tỏc phm vi nhng quan
im, t tng v tiờu chun thm m m mu sc cỏ nhõn ch quan.
Khi bỡnh giỏ, ngi c phi cao ni dung, lý tng v cuc sng v
con ngi trờn c s khỏi quỏt húa, in hỡnh húa lý tng y trong hỡnh
tng vn hc. ng thi trong hot ng bỡnh giỏ cng cn phi lu ý n
cỏi p c nhn thc v ỏnh giỏ nh th no, bi vỡ bn cht ngh thut
ca tỏc phm vn chng l cỏi p ca t tng v quan nim ca nh vn
v cuc sng, cỏi p ca hỡnh thc th hin Trng tõm ca hot ng bỡnh
giỏ l cỏi mi v ni dung v ngh thut ca tỏc phm. Cn trỏnh s bỡnh giỏ
phin din, ch quan, bo th.
Túm li, tip nhn tỏc phm vn hc bao gm mt h thng hot ng
cú quan h cht ch vi nhau: c, phõn tớch, ct ngha v bỡnh giỏ. Trỡnh t
h thng ny khụng th o ngc. c l yờu cu bt buc tip cn tỏc
phm vn hc v nh hng cho s phõn tớch. Hot ng ct ngha xỏc nh
tớnh chớnh xỏc ca ni dung phõn tớch. Hot ng bỡnh giỏ m rng, i sõu
hn vo giỏ tr tỏc phm bng s phong phỳ v y cỏ tớnh ca ngi tip
nhn tỏc phm.
1.1.3.Hot ng tip nhn vi vn th loi

Hot ng tip nhn l mt vn cú liờn quan n hot ng dy v
hc. Nú nh l c s v nhng cn c lý thuyt ca phng phỏp dy hc, nú
thuc v khoa hc giỏo dc, cũn vn th loi thuc phm trự lớ lun vn
hc, nú thuc v khoa hc c bn ca khoa vn hc. Lớ lun vn hc núi
chung v vn th loi núi riờng nh hng trc tip n hot ng dy v

Phạm Thị Nghĩa K32A - Ngữ văn

23


Khóa luận tốt nghiệp

Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2

hc tỏc phm vn hc trong nh trng. Lớ thuyt v th loi c s dng
nh nhng cụng c quan trng bi mt l th loi l phng thc m nh vn
s dng to ra tỏc phm v trong hot ng dy tỏc phm thỡ cỏi ớch cui
cựng l nm vng v hiu tỏc phm. Mun nh vy thỡ ngoi vic bit tỏc
phm núi cỏi gỡ, cũn bit tỏc phm lm ra nh th no, bng cỏch no. Ngi
c tỏc phm phi i li con ng m ngi lm ra tỏc phm ó i, nhng
i trờn con ng y, ngi c s c hng dn bi nhng lớ thuyt c
rỳt ra t vic nghiờn cu tỏc phm, trong ú cú nhng lớ thuyt v th loi.
1.2. C s thc tin ca ti
1.2.1. V trớ ca nh vn Nam Cao trong nn vn hc Vit Nam
Nam Cao khụng ch l i biu xut sc ca dũng vn hc hin thc
phờ phỏn 1930 - 1945, m cũn l mt trong nhng tỏc gia tiờu biu nht ca
vn hc Vit Nam th k XX. Sỏng tỏc ca Nam Cao ó vt qua nhng th
thỏch khc nghit ca thi gian v cng th thỏch li cng ngi sỏng.
Nam Cao thuc trong s nhng cõy bỳt him hoi ca nn vn xuụi hin

i cú t tng, phong cỏch sỏng to riờng c ỏo, cú nhng cỏch tõn ln lao
gúp phn quan trng vo tin trỡnh hin i húa nn vn hc dõn tc. Nam
Cao c bit rt thnh cụng khi vit v ngi nụng dõn.
1.2.2. Tỏc phm ca Nam Cao trong nh trng ph thụng trung hc
Trong nh trng ph thụng, Nam Cao c a vo ging dy vi t
cỏch l mt tỏc gia vn hc. Tỏc phm ca Nam Cao c ging dy chớnh
thc hai cp hc: cp trung hc c s l tỏc phm Lóo Hc (lp 8) v cp
trung hc ph thụng l tỏc phm Chớ Phốo (lp 11). C hai tỏc phm ca
Nam Cao c ging dy nh trng ph thụng trung hc u vit v ngi
nụng dõn rt thnh cụng, rt c sc.
1.2.3. Thc tin vic ging dy tỏc phm vn chng v tỏc phm ca
Nam Cao trong nh trng ph thụng trung hc hin nay

Phạm Thị Nghĩa K32A - Ngữ văn

24


Khóa luận tốt nghiệp

Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2

Lõu nay, ngi ta quan tõm n vic ging dy tỏc phm vn hc theo
tin trỡnh lch s, theo ch , khụng quan tõm nhiu n th loi nờn cỏch
dy cũn nhiu phin din, hc sinh cha hiu k, hiu sõu tỏc phm.
Bờn cnh ú, khụng ớt giỏo viờn cũn cha hiu ht nhng c trng ca
th loi t s nờn hu ht cỏc tỏc phm t s trong chng trỡnh Ng vn
ph thụng trung hc u dy theo li sỏo mũn, ú l dy theo tng ni dung,
ch . Nhõn vt l mt trong ba c trng ca th loi t s, do vy cng
khụng c xỏc nh ỳng tm quan trng cng nh giỏ tr ca nú khi kho

sỏt tỏc phm.
Vic ging dy cỏc tỏc phm ca Nam Cao trong nh trng ph thụng
trung hc cng gp nhiu khú khn v hn ch nh trờn. Mong mun tỡm ra
mt phng phỏp ging dy cỏc tỏc phm ca Nam Cao vit v ngi nụng
dõn nờn ngi vit ó la chn ti khúa lun ny da trờn c trng th hai
ca th loi t s, t ú kho sỏt cỏc sỏng tỏc ca Nam Cao trong nh trng
ph thụng trung hc.

Phạm Thị Nghĩa K32A - Ngữ văn

25