HOÀN THIỆN KIỂM TOÁN BCTC các DOANH NGHIỆP HOẠT ĐỘNG THEO mô HÌNH CÔNG TY mẹ CÔNG TY CON DO tổ CHỨC KIỂM TOÁN độc lập THỰC HIỆN

B ô• GIÁO DUC
VÀ ĐÀO TAO
•
•

B ô• TÀI CHÍNH

HỌC VIỆN TÀI CHÍNH
s Õc s s o c ís s o c ís

VŨ THỊ PHƯƠNG LIÊN

HOÀN THIÊN
• KIỂM TOÁN BÁO CÁO TÀI CHÍNH HƠP
•
NHẤT CỦA CÁC DOANH NGHIỆP HOẠT ĐỘNG THEO
•

•

•

MÔ HÌNH CÔNG TY MẸ - CÔNG TY CON DO TỔ CHỨC
KIÊM TOÁN ĐỘC LẶP THựC HIỆN
•

•

•

•

CHUYÊN NGÀNH: KÉ TOÁN
MÃ SỐ: 62.34.03.01

LUẬN ÁN TIÉN SĨ KINH TÉ

HÀ NÔI - 2015


B ô• GIÁO DUC
VÀ ĐÀO TAO
•
•

B ô• TÀI CHÍNH

HỌC VIỆN TÀI CHÍNH

VŨ THỊ PHƯƠNG LIÊN

HOÀN THIỆN KIỂM TOÁN BÁO CÁO TÀI CHÍNH HỢP
NHẤT CỦA CÁC DOANH NGHIỆP HOẠT ĐỘNG THEO
•

•

•

MÔ HÌNH CÔNG TY MẸ - CÔNG TY CON DO TỔ CHỨC
KIỂM TOÁN Đ ô c LÂP THƯC HIÊN

•

•

•

•

CHUYÊN NGÀNH: KẾ TOÁN
MÃ SỐ: 62.34.03.01

LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HOC
1.

PGSẽ TS Lưu Đức Tuyên

2ẽ

TSệ Lê Quang Bính

HÀ NÔI - 2015


LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan bản luận án là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số
và kết quả nêu trong luận án là trung thực và có nguồn gốc rõ ràng.

Tác giả luận án

VŨ THỊ PHƯƠNG LIÊN


LỜI CẢM ƠN

Nghiên cứu sinh xin bày tỏ sự biết ơn sâu sắc tới PGS.TS. Lưu Đức Tuyên
và TS. Lê Quang Bính - giáo viên hướng dẫn khoa học, đã nhiệt tình hướng dẫn để
nghiên cứu sinh có thể hoàn thành luận án này.
Nghiên cứu sinh xin trân trọng cảm ơn những ý kiến đóng góp chân thành và
quý báu của các nhà khoa học, sự hỗ trợ nhiệt tình của các kiểm toán viên hành
nghề tại các công ty kiểm toán trong quá trình thu thập tài liệu khi thực hiện luận
án. Nghiên cứu sinh cũng xin chân thành cảm ơn Ban giám đốc Học viện Tài chính,
các đồng nghiệp trong Khoa kế toán đã tạo mọi điều kiện về vật chất và tinh thần,
giúp nghiên cứu sinh hoàn thành luận án.
Cuối cùng, nghiên cứu sinh xin bày tỏ lời cảm ơn tới gia đình và bạn bè đã
động viên, giúp đỡ nghiên cứu sinh trong suốt quá trình nghiên cứu và hoàn thành
luận án này.

NGHIÊN CỨU SINH

VŨ THỊ PHƯƠNG LIÊN


V

MỤC LỤC

LỜ I CAM ĐOAN.....................................................................................................iii
MỤC LỤC..................................................................................................................V

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẤT........................................................................ X
DANH MỤC S ơ ĐÔ ................................................................................................xỉ
DANH MỤC BẢNG BIẾU......................................................................................xỉ
M Ở ĐẦU....................................................................................................................1
Chương 1 .................................................................................................................20
C ơ SỞ L Ý LUẬN VÈ KIỂM TOÁN BẢO CẢO TÀI CHÍNH HỢP NH ẤT CỦA
CẤC DOANH NGHIỆP HOẠT ĐỘNG THEO MÔ H ÌN H CÔNG TY M Ẹ •

•

•

•

CÔNG TY CON.......................................................................................................20
1.1. Những vấn đề cơ bản về các doanh nghiệp hoạt động theo mô hình công ty
mẹ - công ty con...................................................................................................... 20
1ễ1.1 ễBản chất các doanh nghiệp hoạt động theo mô hình công ty mẹ - công ty con20
1.1.2. Mô hình hoạt động của các doanh nghiệp hoạt động theo mô hình công ty mẹ
- công ty con và mối liên kết công ty mẹ - công ty con...........................................24
1.1.3. Vai trò của các doanh nghiệp hoạt động theo mô hình công ty mẹ - công ty
con

26

1.1.4. Đặc điểm hoạt động của các doanh nghiệp hoạt động theo mô hình công ty
mẹ - công ty con đến hoạt động kiểm toán báo cáo tài chính hợp nhất................... 28
1.2. Những vấn đề cơ bản về báo cáo tài chính họp nhất................................... 31
1.2.1. Khái niệm, đặc điểm, mục đích lập báo cáo tài chính hợp nhất.................... 31
1.2.2. Nguyên tắc về lập báo cáo tài chính hợp nhất............................................... 33

1.2.3. Đặc điểm báo cáo tài chính hợp nhất ảnh hưởng đến hoạt động kiểm toán báo
cáo tài chính hợp nhất..............................................................................................37
1.3. Kiểm toán báo cáo tài chính họp nhất của các doanh nghiệp hoạt động
theo mô hình công ty mẹ - công ty con do tổ chức kiểm toán độc lập thực hiện41
1.3.1. Khái niệm kiểm toán báo cáo tài chính báo cáo tài chính hợp nhất............... 41
1.3.2. Đối tượng, mục đích, nội dung và căn cứ kiểm toán báo cáo tài chính hợp
nhất

42


vi

1.3.2.1. Đối tượng kiểm toán báo cáo tài chỉnh hợp nhất.......................................42
1.3.2.2. Mục tiêu kiểm toán báo cáo tài chỉnh hợp nhất..........................................42
1.3.2.3. Nội dung kiểm toán báo cáo tài chỉnh báo cáo tài chỉnh hợp nhất............ 46
1.3.2.4. Căn cứ kiểm toán bảo cáo tài chính báo cảo tài chính hợp nhất............... 47
1.3.3. Quy trình kiểm toán báo cáo tài chính hợp nhất............................................48
1.3.3.1. Giai đoạn lập kế hoạch kiểm toán............................................................... 49
1.3.3.2. Giai đoạn thực hiện kiểm toán.................................................................... 55
1.3.3.3. Giai đoạn tổng hợp, kết luận và lập báo cáo kiểm toán..............................58
1.3.4. Kỹ thuật thu thập bằng chứng kiểm toán trong kiểm toán báo cáo tài chính
hợp nhất....................................................................................................................62
1.3.4.1. Kiểm ư a.......................................................................................................62
1.3.4.2. Xác nhận từ bên ngoài:...............................................................................64
1.3.4.3. Quan sá t......................................................................................................65
1.3.4.4. Phỏng vẩn....................................................................................................65
1.3.4.5. Tỉnh toán lại................................................................................................66
1.3.4.6. Thủ tục phân tích.........................................................................................67
1.3.5. Kiểm soát chất lượng kiểm toán báo cáo tài chính hợp nhất......................... 68

l ể4ể Kỉnh nghiệm của quốc tế về kiểm toán báo cáo tài chính họp nhất của các
doanh nghiệp hoạt động theo mô hình công ty mẹ - công ty con....................... 69
1.4.1 Kinh nghiệm quốc tế về kiểm toán báo cáo tài chính hợp nhất của các doanh
nghiệp hoạt động theo mô hình công ty mẹ - công ty con trên thế giới.................. 69
1.4.2 Bài học rút ra từ kinh nghiệm quốc tế với các tổ chức kiểm toán độc lập ở Việt
Nam hiện nay khi thực hiện cuộc kiểm toán báo cáo tài chính hợp nhất của các
doanh nghiệp hoạt động theo mô hình công ty mẹ - công ty con............................ 71
Chương 2 .................................................................................................................76
TH ựC TRẠNG KIẾM TOÁN BẢO CẢO TÀI CHỈNH HỢP NH ẤT CỦA CÁC
•

•

•

DOANH NGHIỆP HOẠT ĐỘNG THEO MÔ H ÌN H CÔNG TY M Ẹ - CÔNG TY
•

•

•

•

CON DO TÔ CHỬC KIỂM TOÁN Đ ộ c LẬP THựCHIỆN............................... 76
•

•

•

•

2ểl ể Khái quát thực trạng hoạt động và công tác lập báo cáo tài chính họp nhất
của các doanh nghiệp hoạt động theo mô hình công ty mẹ - công ty con ở Việt
Nam hiện nay.......................................................................................................... 76


2.1.1. Thực trạng hoạt động của các doanh nghiệp hoạt động theo mô hình công ty
mẹ - công ty con ở Việt Nam hiện n ay ....................................................................76
2.1.2. Thực trạng công tác lập bày báo cáo tài chính hợp nhất của các doanh nghiệp
hoạt động theo mô hình công ty mẹ - công ty con...................................................79
2.2..Thực trạng kiểm toán báo cáo tài chính hơp nhất của các doanh nghiệp
hoạt động theo mô hình công ty mẹ - công ty con do tổ chức kiểm toán độc lập
thưc hiên ở Vỉêt Nam hiên nay.............................................................................. 88
•

•

•

•

V

2.2.1. Thực trạng khung pháp lý về kiểm toán báo cáo tài chính hợp nhất của các
doanh nghiệp hoạt động theo mô hình công ty mẹ công ty con do tổ chức kiểm toán
độc lập thực hiện......................................................................................................88
2.2.2. Thực trạng đối tượng, mục tiêu, nội dung và căn cứ kiểm toán.................... 94
2.2.3. Thực trạng quy trình kiểm toán báo cáo tài chính hợp nhất của các doanh

nghiệp hoạt động theo mô hình công ty mẹ - công ty con do tổ chức kiểm toán độc
lập thực hiện ở Việt Nam hiện n ay ..........................................................................99
2.2.4. Thực trạng kỹ thuật thu thập bằng chứng kiểm toán trong kiểm toán báo cáo
tài chính hợp nhất...................................................................................................114
2.2.5. Thực trạng kiểm soát chất lượng hoạt động kiểm toán báo cáo tài chính hợp
nhất.........................................................................................................................117
2.3. Đánh giá thực trạng kiểm toán báo cáo tài chính họp nhất của các doanh
nghiệp hoạt động theo mô hình công ty mẹ - công ty con do tổ chức kiểm toán
đôc lâp thưc hiên ở Vỉêt Nam hiên nay.............................................................. 118
I

* r

•

•

•

•

tỉ

2.3.1. Những thành tựu và kết quả đạt được trong công tác kiểm toán báo cáo tài
chính hợp nhất của các doanh nghiệp hoạt động theo mô hình công ty mẹ - công ty
con do tổ chức kiểm toán độc lập...........................................................................118
2.3.2. Những hạn chế và vướng mắc khi kiểm toán báo cáo tài chính hợp nhất do tổ
chức kiểm toán kiểm toán độc lập ở Việt Nam hiện nay....................................... 120
2.3.3. Nguyên nhân của thực trạng kiểm toán báo cáo tài chính hợp nhất do tổ chức
kiểm toán độc lập thực hiện ở Việt Nam hiện nay.................................................127

CHƯƠNG 3 ...........................................................................................................131


GIẢI PHẢP HOÀN THIỆN KIỂM TOẢN BẢO CẢO TÀI CHỈNH HỢP NHẤT
TRONG CÁC DOANH NGHIỆP HOẠT ĐỘNG THEO MÔ H ÌN H CÔNG TY
•

•

•

M Ẹ - CÔNG TY CON DO TÓ CHỬCKIẺM TOÁN Đ ộ c LẬP TH ựC HIỆN..131
•

•

•

•

•

3ẽl ề Nguyên tắc và định hướng hoàn thiện kiểm toán báo cáo tài chính họp
nhất của các doanh nghiệp hoạt động theo mô hình công ty mẹ - công ty con
Việt Nam................................................................................................................131
3.1.1. Nguyên tắc hoàn thiện kiểm toán báo cáo tài chính hợp nhất của các doanh
nghiệp hoạt động theo mô hình công ty mẹ - công ty con Việt N am .................... 131
3.1.2. Định hướng hoàn thiện kiểm toán báo cáo tài chính hợp nhất của các doanh
nghiệp hoạt động theo mô hình công ty mẹ - công ty con Việt N am .................... 133
3ể2ể Các giải pháp hoàn thiện kiểm toán báo cáo tài chính họp nhất của các

doanh nghiệp hoạt động theo mô hình công ty mẹ - công ty con Việt Nam ....136
3.2.1. Hoàn thiện khung pháp lý về kiểm toán báo cáo tài chính hợp nhất của các
doanh nghiệp hoạt động theo mô hình công ty mẹ công ty con do tổ chức kiểm toán
độc lập thực hiện....................................................................................................136
3.2.2. Giải pháp hoàn thiện đối tượng, mục tiêu, nội dung và căn cứ kiểm toán báo
cáo tài chính hợp nhất............................................................................................137
3.2.2.1. về đối tượng kiểm toán Báo cáo tài chỉnh hợp nhất của các doanh nghiệp
hoạt động theo mô hình công ty mẹ - công ty con..................................................137
3.2.2.2. về mục tiêu kiểm toán Báo cáo tài chỉnh hợp nhất của các doanh nghiệp
hoạt động theo mô hình công ty mẹ - công ty con..................................................138
3.2.2.3. về nội dung kiểm toán báo cáo tài chính hợp nhất của các doanh nghiệp
hoạt động theo mô hình công ty mẹ - công ty con..................................................139
3.2.3..Giải pháp hoàn thiện quy trình kiểm toán báo cáo tài chính hợp nhất của các
doanh nghiệp hoạt động theo mô hình công ty mẹ - công ty con Việt N am ......... 140
3.2.3.1. Trong giai đoạn lập kế hoạch kiểm toán................................................... 140
3.2.3.2. Trong giai đoạn thực hiện kiểm toán........................................................169
3.2.3.3. Trong giai đoạn kết thúc kiểm toán..........................................................184
3ể3. Điều kiện thực hiện để thực hiện các giải pháp hoàn thiện....................... 191
3.3.1. v ề phía cơ quan quản lý nhà nước...............................................................191
3.3.2. v ề phía hiệp hội quản lý nghề nghiệp..........................................................193


3.3.3. về phía các tổ chức kiểm toán độc lậ p ........................................................194
3.3.4.

về phía các các doanh nghiệp hoạt động theo mô hình công ty mẹ - công ty

con..........................................................................................................................196
KẾT LUẬN............................................................................................................199
DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BÓ CỦA NGHIÊN

cửu SIN H

CÓ LIÊ N QUAN Đ ẾN LUẬN Ả N .......................................................................201
TÀI LIỆU THAM KHẢO.....................................................................................203
DANH MỤC PHỤ LỤC........................................................................................207


X

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

BCTC

Báo cáo tài chính

BCTCHN

Báo cáo tài chính hợp nhât

BCĐKT HN

Bảng cân đôi kê toán hợp nhât

BCKQKDHN

Báo cáo Kêt quả kin h doanh hợp nhât

BCLCTTHN

Báo cáo Lưu chuyên tiên tệ hợp nhât

CTM

Công ty mẹ

CTC

Công ty con

DNNVV

Doanh nghiệp nhỏ và vừa

SXKD

Sản xuât kinh doanh

KTV

Kiêm toán viên

LICĐTS

Lợi ích cô đông thiêu sô

LTTM

Lợi thê thương mại

TĐKT

Tập đoàn kinh tê

TĐKTNN

Tập đoàn kinh tê Nhà nước

TĐKTTN

Tập đoàn kinh tê tư nhân

KTĐL

Kiêm toán độc lập

TCKTĐL

Tô chức kiêm toán độc lập

KHKT

Kê hoạch kiêm toán


xi

DANH MỤC S ơ ĐỒ
Sơ đồ 1.1: Quy trình kiểm toán báo cáo tài chính hợp nhất..................................... 49
Sơ đồ 2.1: Quy trình kiểm toán BCTCHN của các tổ chức kiểm toán.................. 100

Sơ đồ 3.1 : Biện pháp xử lý đối với rủi ro đã đánh giá..........................................166
DANH MỤC BẢNG BIÊU
•

Bảng 1.1: Tổng hợp phiếu khảo sát..........................................................................17
Bảng 1.2: Phương pháp xử lý kế toán trong Báo cáo tài chính hợp nhất................. 36
Bảng 1.3: So sánh đối tượng kiểm toán BCTC thông thường và đối tượng kiểm toán
BCTCHN..................................................................................................................42
Bảng 1.4: So sánh mục tiêu kiểm toán cụ thể khi kiểm toán BCTC thông thường và
kiểm toán BCTCHN.................................................................................................43
Bảng 1.5: So sánh giai đoạn lập kế hoạch kiểm toán của kiểm toán BCTC thông
thường và kiểm toán BCTCHN...............................................................................50
Bảng 2.1: Kết quả gửi phiếu khảo sát dành cho kế toán viên..................................81
Bảng 2.2: Tổng hợp phiếu khảo sát dành cho kiểm toán viên................................. 92
Bảng 2.3: Tìm hiểu sơ bộ về doanh nghiệp A........................................................103
Bảng 2.4 : Giấy tờ làm việc - xác định mức rủi ro sơ bộ tại A - Năm N.............. 105
Bảng 2.5: Xác định mức trọng yếu của khách hàng B - Năm N ........................... 107
Bảng 2.6: Xác định công việc thực hiện tại các công ty con của khách hàng c N ăm N ....................................................................................................................108
Bảng 3.1: Trách nhiệm xác định mức trọng yếu của kiểm toán viên khi thực hiện
kiểm toán báo cáo tài chính hợp nhất.....................................................................156
Bảng 3.2 Bảng minh họa khoảng xác định giá trị mức trọng yếu bộ phận “gộp” ..159
Bảng 3.3: Bội số chuẩn..........................................................................................161
Bảng 3.4: Ví dụ phân bổ MACM cho các bộ phận theo doanh thu - công ty 1....163
Bảng 3.5: Ví dụ phân bổ MACM cho các bộ phận theo doanh thu - Công ty 2 ....164
Bảng 3.6 Thủ tục kiểm toán cần thực hiện đối với các rủi ro đã đánh giá............. 165
Bảng 3.7: Nguyên tắc xác định miễn trừ/hợp nhất/loại trừ khi lập báo cáo tài chính
hợp nhất..................................................................................................................176
Bảng 3.8: Báo cáo kiểm toán hợp nhất của tập đoàn do tổ chức kiểm toán độc lập
thực hiện.................................................................................................................188

xii


1

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của luận án
Các doanh nghiệp hoạt động theo mô hình công ty mẹ - công ty con là một
nhóm các doanh nghi

ệp gồm công ty mẹ, các công ty con và các doanh nghiệp

liên kết khác. Trong đó, công ty mẹ nắm vai trò kiểm soát chuỗi giá trị đồng thời là
đầu mối liên kết các doanh nghiệp thành viên với nhau, nắm quyền kiểm soát, chi
phối các quyết sách, chiến lược phát triển nhân sự, chi phối hoạt động của các thành
viên.
Với xu hướng phát triển chung và kinh nghiệm từ các nước phát triển trên
thế giới cho thấy, bên cạnh sự ra đời và phát triển của hàng loạt các doanh nghiệp
vừa và nhỏ, cần thiết phải hình thành và phát triển các doanh nghiệp có quy mô lớn
hoạt động theo mô hình công ty mẹ - công ty con. Việc liên kết, hình thành nhóm
các doanh nghiệp hoạt động theo mô hình công ty mẹ - công ty con thực chất nhằm
tăng cường sức mạnh cạnh tranh trong hội nhập, kể cả khu vực kinh tế nhà nước và
tư nhân, tạo ra lợi thế cạnh tranh, tăng sức mạnh về vốn, về sản phẩm, về thị trường,
làm gọn nhẹ và nâng cao hiệu quả hoạt động của bộ máy quản lý.
Trên thực tế, tại Việt Nam có rất nhiều các doanh nghiệp hoạt động theo mô
hình công ty mẹ - công ty con dưới tên gọi là các tập đoàn kinh tế. Đến nay, Chính
phủ đã thành lập 12 tập đoàn kinh tế nhà nước thông qua việc tổ chức lại các Tổng
công ty nhà nước (Các Tổng công ty 90 và 91) hoặc thành lập từ tổ hợp các doanh

nghiệp độc lập có cùng lĩnh vực hoạt động. Tuy nhiên, mô hình doanh nghiệp này
đã và đang gặp không ít khỏ khăn trong quá trình hình thành và phát triển như: Hệ
thống tiêu chí để xác định về các doanh nghiệp hoạt động theo mô hình công ty mẹ
- công ty con đến nay vẫn chưa hoàn thiện; Các nghiên cứu cụ thể để hình thành
một chiến lược tổng thể nhằm thúc đẩy sự phát triển mô hình doanh nghiệp này
chưa được ban hành; Hệ thống quy định chưa đáp ứng được nhu cầu phát triển; Hệ
thống các quy định liên quan đến kỹ thuật hợp nhất, tính thống nhất của nguồn số
liệu cho mục đích hợp nhất chưa được hướng dẫn cụ thể; Đội ngũ cán bộ quản lý
phần lớn là kiêm nhiệm... gây khó khăn cho công tác kế toán tại các doanh nghiệp
hoạt động theo mô hình này nói chung và công tác lập báo cáo tài chính hợp nhất


2

nói riêng, làm giảm độ tin cậy nhà đầu tư đối với tình hình tài chính của các doanh
nghiệp hoạt động theo mô hình này.
Công tác kiểm toán báo cáo tài chính hợp nhất đang ngày càng được phát
triển, nhằm tăng cường độ tin cậy của các thông tin tài chính, góp phần ngăn ngừa
và hạn chế những sai phạm có thể xảy ra trong công tác kế toán tại các doanh
nghiệp hoạt động theo mô hình công ty mẹ - công ty con. Tuy nhiên, hoạt động
kiểm toán báo cáo tài chính hợp nhất do các tổ chức kiểm toán độc lập thực hiện ở
Việt Nam hiện nay còn tồn tại nhiều hạn chế làm ảnh hưởng đến kết quả kiểm toán
như: Hệ thống chuẩn mực kiểm toán, các hướng dẫn cụ thể liên quan đến công tác
kiểm toán báo cáo tài chính hợp nhất chưa hoàn thiện; Phần lớn kiểm toán viên tại
các công ty kiểm toán thực hiện kiểm toán báo cáo tài chính hợp nhất theo kinh
nghiệm mà chưa xây dựng được một quy trình chuẩn; Công tác kiểm soát chất
lượng hoạt động kiểm toán báo cáo tài chính hợp nhất chưa được chú trọng... khiến
các đối tượng sử dụng thông tin không thỏa mãn về kết quả kiểm toán, các tổ chức
kiểm toán không phát huy hết vai trò và trách nhiệm nghề nghiệp, rủi ro kiểm toán
cao, sự minh bạch về thông tin bị hạn chế, gây rủi ro trong quản lý kinh tế, tài

chính. Những tồn tại trong công tác kiểm toán báo cáo tài chính hợp nhất này cần
phải được chỉ rõ và khắc phục kịp thời, nhằm nâng cao hiệu quả và giá trị của công
tác kiểm toán nói chung và công tác kiểm toán báo cáo tài chính hợp nhất nói riêng.
Chính vì vậy, việc nghiên cứu và hoàn thiện kiểm toán báo cáo tài chính hợp
nhất của các doanh nghiệp hoạt động theo mô hình công ty mẹ - công ty con Việt
Nam là cần thiết, có ý nghĩa cả về mặt lý luận và thực tiễn. Việc bổ sung và hoàn
thiện các vấn đề cơ bản liên quan đến công tác kiểm toán báo cáo tài chính hợp nhất
của các doanh nghiệp hoạt động theo mô hình công ty mẹ - công ty con không chỉ
góp phần bổ sung các vấn đề liên quan đến lý luận kiểm toán báo cáo tài chính đang
giảng dạy trong nhà trường, mà còn có thể trở thành những gợi ý, giúp các tổ chức
kiểm toán độc lập hoàn thiện hơn công tác kiểm toán báo cáo tài chính nói riêng và
công tác kiểm toán báo cáo tài chính hợp nhất nói chung, đồng thời cũng góp phần
quản lý hoạt động sản xuất kinh doanh, cũng như minh bạch và công khai hóa các
hoạt động tài chính tại các doanh nghiệp hoạt động theo mô hình công ty mẹ - công
ty con ở Việt Nam hiện nay.


3

Xuất phát từ những lý do trên, nghiên cứu sinh đã lựa chọn vấn đề “Hoàn
thiện kiểm toán báo cáo tài chỉnh hợp nhất của các doanh nghiệp hoạt động theo
mô hình công ty mẹ - công ty con do tổ chức kiểm toán độc lập thực hiện” để phát
triển luận án của mình nhằm bổ sung lý luận và hoàn thiện thực tế về kiểm toán báo
cáo tài chính hợp nhất của các doanh nghiệp hoạt động theo mô hình công ty mẹ công ty con do tổ chức kiểm toán độc lập thực hiện ở Việt Nam hiện nay.
2.

Những kết quả nghiên cứu ở trong và ngoài nước có liên quan đến

luận án và những định hướng nghiên cứu tiếp của luận án:
Nghiên cứu tổng quan của thí sinh về các công trình nghiên cứu trong và

ngoài nước liên quan đến vấn đề cho thấy, hiện nay có rất nhiều các công trình
nghiên cứu khoa học đề cập đến báo cáo tài chính hợp nhất hoặc quy trình hợp nhất
báo cáo tài chính song các công trình liên quan đến công tác kiểm toán báo cáo tài
chính hợp nhất của các doanh nghiệp hoạt động theo mô hình công ty mẹ - công ty
con do tổ chức kiểm toán độc lập tiến hành chỉ được nghiên cứu ở một số đề tài
khoa học và luận văn thạc sĩ ở mức độ hẹp, chưa có công trình khoa học nào nghiên
cứu trọn vẹn, đầy đủ về vấn đề này. Cụ thể:
*

Các công trình nghiên cứu trong nước có liên quan đến luận án

Các công trình nghiên cứu về kiểm toán báo cáo tài chính:
v ề giáo trình có đề cập đến kiểm toán báo cáo tài chính, hiện nay có các giáo
trình kiểm toán của các trường đại học như: Giáo trình kiểm toán tài chính (2012)
[4], Chủ biên: GS, TS Nguyễn Quang Quynh và PGS, TS Ngô Trí Tuệ - NXB Đại
học Kinh tế Quốc dân; Giáo trình kiểm toán báo cáo tài chính (2011) [2] - Chủ
biên: Th.s Đậu Ngọc Châu và TS Nguyễn Viết Lợi - NXB Tài Chính; Giáo trình
kiểm toán (2009) [5] - Chủ biên: Bộ môn kiểm toán, Trường đại học kinh tế TP.
Hồ Chí Minh - NXB Lao động xã hội; Kiểm toán (1995) - Alvin A.Aren và James
K. Loebbecke, Nhà xuất bản Thống kê... Ngoài ra còn giáo trình kiểm toán của
nhiều trường đại học khác như: Đại học thương mại, Đại học Lao động xã hội, Đại
học công đoàn, Đại học công nghiệp... Tất cả các giáo trình đều chỉ đề cập đến
công tác kiểm toán nói chung và kiểm toán báo cáo tài chính nói riêng, chưa có giáo
trình nào đề cập đến kiểm toán báo cáo tài chính của các doanh nghiệp hoạt động
theo mô hình công ty mẹ - công ty con.


4

v ề luận án, đã có một số luận án nghiên cứu về kiểm toán báo cáo tài chính

dưới nhiều góc độ như:
+ Luận án “Hoàn thiện tổ chức kiểm toán báo cáo tài chỉnh doanh nghiệp
ở Việt Nam ” - Đại học Kinh tế Quốc Dân - Đoàn Thị Ngọc Trai (2003). Luận án
nghiên cứu và khảo sát thực trạng tổ chức kiểm toán báo cáo tài chính nói chung
của các doanh nghiệp Việt Nam, trong đó tập trung làm rõ môi trường hoạt động, tổ
chức bộ máy kiểm toán và tổ chức công tác kiểm toán thông qua tình hình xây dựng
và thực hiện quy trình kiểm toán tại các tổ chức kiểm toán (bao gồm kiểm toán độc
lập và kiểm toán nhà nước)
+ Luận án “Hoàn thiện kiểm toán báo cáo tài chính doanh nghiệp xây lắp
của các tổ chức kiểm toán đôc lâp” - Hoc viên Tài chính - Pham Tiến H ints
•

•XT

m

m

•

o

(2009). Luận án này đi sâu vào các vấn đề kiểm toán như nội dung, quy trình, kỹ
thuật kiểm toán áp dụng cho kiểm toán báo cáo tài chính nói chung và kiểm toán
báo cáo tài chính doanh nghiệp xây lắp nói riêng, đồng thời đưa ra các kiến nghị, đề
xuất để hoàn thiện công tác kiểm toán báo cáo tài chính của doanh nghiệp xây lắp ở
Việt Nam hiện nay do các tổ chức kiểm toán độc lập thực hiện.
+ Luận án “Hoàn thiện kiểm toán báo cáo tài chính các công ty niêm yết
trên thị trường chứng khoán Việt Nam ” - Đại học Kinh tế Quốc Dân - Nguyễn
Thị Mỹ (2013). Luận án này nghiên cứu những vấn đề lý luận chung về thị trường

chứng khoán, hoạt động của các công ty niêm yết trên thị trường chứng khoán,
nghiên cứu và phát triển lý luận về kiểm toán báo cáo tài chính của các doanh
nghiệp niêm yết và kinh nghiệm quốc tế áp dụng vào Việt Nam, đồng thời khảo sát
việc thực hiện kiểm toán báo cáo tài chính của loại hình doanh nghiệp này do tổ
chức kiểm toán độc lập thực hiện.
Ngoài ra, còn rất nhiều luận án, luận văn nghiên cứu những vấn đề nhỏ hơn
như trọng yếu, rủi ro, bằng chứng kiểm toán, kỹ thuật kiểm toán... trong kiểm toán
báo cáo tài chính, tuy nhiên đây không phải hướng nghiên cứu chính của luận án
nên xin không đề cập sâu.
Các công trình nghiên cứu liên quan đến báo cáo tài chỉnh hợp nhất của các
doanh nghiệp hoạt động theo mô hình công tymẹ- công ty con:


5

Qua khảo sát tại các trường đại học lớn (Đại học KTQD, Học viện Tài
Chính, Học viện Ngân hàng, Đại học Thương Mại, Đại học LĐXH, Đại học Công
đoàn, ĐH Thủy Lợi, ĐH kinh tế ĐH Quốc Gia...) và các công bố về luận văn, luận
án trên các trang web tại Thư viện quốc gia và thư viện các trường Đại học, có khá
nhiều các luận án, luận văn liên quan đến các khía cạnh của báo cáo tài chính hợp
nhất như:
+ Luận án “Hoàn thiện quy trình hợp nhất báo cáo tài chỉnh của các tổng
công ty theo mô hình công ty mẹ - công ty con ở Việt Nam ” - Đại học Thương
mại - Nguyễn Phú Giang (2007) [20]. Luận án này nghiên cứu và hệ thống hóa cơ
sở lý luận về quy trình hợp nhất báo cáo tài chính của các tổng công ty hoạt động
theo mô hình công ty mẹ - công ty con, đồng thời khảo sát thực trạng hợp nhất báo
cáo tài chính tại các tổng công ty hoạt động theo mô hình công ty mẹ - công ty con,
từ đó đưa ra các giải pháp hoàn thiện quy trình hợp nhất báo cáo tài chính của các
tổng công ty theo các chuẩn mực kế toán quốc tế và theo xu hướng của các quốc gia
tiên tiến trên thế giới.

+ Luận án "Vận dụng chuẩn mực hợp nhất Báo cáo tài chính để tổ chức hệ
thống Báo cáo tài chỉnh ở Tập đoàn bưu chỉnh viễn thông Việt nam" - Học viện
tài chính - Chúc Anh Tú (2009) [21]ắ Luận án này đã hệ thống hóa cơ sở lý luận về
tổ chức hệ thống Báo cáo tài chính hợp nhất theo quy định chuẩn mực kế toán quốc
tế và đánh giá thực trạng tổ chức hệ thống báo cáo tài chính hợp nhất theo Chuẩn
mực kế toán Việt nam của Tập đoàn Bưu chính Viễn Thông Việt Nam, từ đó làm
tiền đề cho những giải pháp hoàn thiện tổ chức hệ thống Báo cáo tài chính hợp nhất
ở Tập đoàn bưu chính viễn thông Việt nam.
+ Luận án “Tổ chức kiểm toán nội bộ trong các tập đoàn kinh tế của
Việt Nam ” - Đại học kinh tế quốc dân - Nguyễn Thị Hồng Thúy (2010) [22].
Luận án này đi sâu xây dựng nội dung tổ chức kiểm toán nội bộ trong các tập đoàn
kinh tế, quy trình tổ chức công tác kiểm toán nội bộ, tổ chức bộ máy kiểm toán nội
bộ trong các tập đoàn kinh tế và đưa ra các kiến nghị để hoàn thiện công tác kiểm
toán nội bộ tại các tập đoàn kinh tế Việt Nam


6

+ Luận án “Báo cáo tài chính hợp nhất - Những vẩn đề lý luận, thực
trạng và giải pháp cho Tập đoàn kinh tế Hoàng Hà ” - Học viện Tài chỉnh - Đoàn
Thị Dung (2011) [23]. Luận án này đã khái quát những vấn đề lý luận chung về tập
đoàn kinh tế, mô hình công ty mẹ - công ty con và sự ảnh hưởng trực tiếp của nó
đến báo cáo tài chính hợp nhất, hệ thống hoá và làm rõ những vấn đề lý luận chung
về phạm vi, phương pháp, quan điểm hợp nhất báo cáo tài chính cũng như nội dung
tổ chức báo cáo tài chính hợp nhất. Trên cơ sở đó, luận án nghiên cứu, phân tích
làm rõ quan điểm của Việt Nam trong việc hợp nhất báo cáo tài chính hợp nhất và
đánh giá thực trạng những quy định pháp lý của nước ta đối với báo cáo tài chính
hợp nhất, trên cơ sở đó đi sâu phân tích đánh giá thực trạng tổ chức báo cáo tài
chính hợp nhất ở tập đoàn kinh tế Hoàng Hà, từ đó đề xuất nhiều giải pháp để hoàn
thiện và nâng cao chất lượng báo cáo tài chính hợp nhất trên cả phương diện những

quy định chung của quốc gia và những vấn đề cụ thể ở tập đoàn kinh tế Hoàng Hà.
+ Luận án “Hoàn thiện hệ thống báo cáo tài chính trong các doanh
nghiệp xây lắp hoạt động theo mô hình công ty mẹ - công ty con - Học viện Tài
chính - Bùi Thị Hằng (2014) [24]ắ Luận án này đã làm sáng tỏ những cơ sở lý luận
khoa học về hệ thống báo cáo tài chính báo cáo tài chính. Luận án cũng phân tích
những đặc điểm cơ bản của doanh nghiệp xây lắp ảnh hưởng đến hệ thống báo cáo
tài chính để làm tiền đề cho việc nghiên cứu thực trạng. Trên cơ sở khảo sát thực tế
tại các doanh nghiệp xây lắp thuộc sở hữu Nhà nước hoạt động theo mô hình công
ty mẹ - công ty con ở Việt Nam hiện nay, luận án đã phân tích đặc điểm tổ chức sản
xuất và tổ chức quản lý ảnh hưởng đến hệ thống báo cáo tài chính; phản ánh thực
trạng hệ thống báo cáo tài chính dưới cả góc độ pháp lý và góc độ thực tế. Luận án
đã chỉ ra các ưu điểm và hạn chế trong việc lập báo cáo tài chính hợp nhất cũng như
trong việc kiểm tra, kiểm toán và công khai báo cáo tài chính. Từ đó, luận án đã đề
xuất các giải pháp hoàn thiện khung pháp lý hiện hành; hoàn thiện việc lập báo cáo
tài chính riêng, báo cáo tài chính hợp nhất trong các doanh nghiệp xây lắp hoạt
động theo mô hình công ty mẹ - công ty con; hoàn thiện công tác kiểm tra, kiểm
toán và công khai báo cáo tài chính và điều kiện để thực hiện các giải pháp hoàn
thiện đó một cách triệt để và có hiệu quả từ phía Nhà nước và các cơ quan chức


7

năng cũng như từ phía các doanh nghiệp xây lắp hoạt động theo mô hình công ty
mẹ - công ty con.
Ngoài ra còn rất nhiều các luận án, luận văn đề cập đến các kỹ thuật chi tiết
của cuộc kiểm toán, công tác kiểm soát chất lượng kiểm toán nói chung hoặc của
các mô hình doanh nghiệp đặc thù, các vấn đề của báo cáo tài chính hợp nhất, tuy
nhiên đây không phải là hướng nghiên cứu chính của nghiên cứu sinh nên xin
không đề cập sâu
Các công trình nghiên cứu về kiểm toán báo cáo tài chính của các doanh

nghiệp hoạt động theo mô hình công tymẹ- công ty con:
Hiện nay, theo khảo sát của nghiên cứu sinh, mới chỉ có hai đề tài khoa học
thuộc cấp Bộ khoa học công nghệ do Kiểm toán Nhà nước chủ trì và đề tài cấp
trường do Học viện Tài chính chủ trì. Hai đề tài này, nghiên cứu sinh đều trực tiếp
tham gia thực hiện nhiều nội dung quan trọng. Cụ thể bao gồm:
+ Đề tài khoa học “Nâng cao chất lượng công tác nghiên cứu, đánh giá hệ
thống kiểm soát nội bộ các tập đoàn kinh tế Nhà nước trong quá trình kiểm toán
do Kiểm toán Nhà nước tiến hành” - Kiểm toán Nhà nước chủ trì, do GS.TSNgô
Thế Chi và TS Phạm Tiến Hưng đồng chủ nhiệm (2013) [17]. Đề tài này đã khái
quát tương đối đầy đủ các vấn đề lý luận cơ bản về hệ thống kiểm soát nội bộ như:
Khái niệm, đặc điểm, mục tiêu và cơ cấu hệ thống kiểm soát nội bộ. Đồng thời nhấn
mạnh vai trò của hệ thống kiểm soát nội bộ trong hoạt động kiểm toán. Đề tài cũng
trình bày và khái quát những vấn đề cơ bản liên quan đến tập đoàn kinh tế với các
vấn đề như: loại hình, đặc điểm tổ chức quản lý và kế toán, và quan trọng là khái
quát và làm nổi bật đặc điểm hệ thống kiểm soát nội bộ tập đoàn. Xuất phát từ
những vấn đề lý luận về hệ thống kiểm soát nội bộ và đặc điểm tập đoàn kinh tế, đề
tài cũng đã xác định rõ các vấn đề cơ bản liên quan đến công tác nghiên cứu và
đánh giá hệ thống kiểm soát nội bộ trong hoạt động kiểm toán bao gồm: mục tiêu,
đối tượng, nội dung, tiêu chí đánh giá và các bước công việc trong quy trình nghiên
cứu, đánh giá hệ thống kiểm soát nội bộ của các tập đoàn kinh tế nhà nước trong
hoạt động kiểm toán. Trên cơ sở đó, đề tài đã trình bày và khái quát tương đối đầy
đủ và trung thực thực trạng tập đoàn kinh tế hiện nay và hệ thống kiểm soát nội bộ
của các tập đoàn này. Đề tài đã nêu rõ thực trạng hệ thống kiểm soát nội bộ tập


8

đoàn kinh tế nhà nước với nhiều nội dung, đặc biệt là phản ánh kiểm soát nội bộ đối
với từng chu trình hoạt động trong tập đoàn và phản ánh trung thực thực trạng việc
nghiên cứu đánh giá hệ thống kiểm soát nội bộ của các tập đoàn kinh tế này trong

quá trình kiểm toán của Kiểm toán Nhà nước qua việc phân tích đối tượng, mục
tiêu, nội dung, quy trình của công tác nghiên cứu đánh giá hệ thống kiểm soát nội
bộ. Đề tài đã chỉ ra được những ưu điểm cũng như những tồn tại hạn chế trong công
tác nghiên cứu đánh giá hệ thống kiểm soát nội bộ khi kiểm toán nhà nước tiến hành
kiểm toán các tập đoàn kinh tế nhà nước trong thời gian qua, đồng thời đã nhận diện
được những nguyên nhân của chúng; Từ đó đề xuất được các giải pháp nhằm hoàn
thiện công tác nghiên cứu đánh giá hệ thống kiểm soát nội bộ các tập đoàn kinh tế
nhà nước khi kiểm toán nhà nước tiến hành kiểm toán, trong đó tập trung vào việc
hoàn thiện đối tượng, mục tiêu, nội dung nghiên cứu đánh giá, quy trình thủ tục
cũng như đề xuất ứng dụng những kết quả này trong quá trình thực hiện kiểm toán
tại các tập đoàn kinh tế nhà nước.
Đề tài này nghiên cứu sinh đã tham gia trực tiếp và thực hiện nhiều nội
dung chỉnh về các thủ tục liên quan đến kiểm toán báo cáo tài chỉnh hợp nhất. Đây
là đề tài nghiên cứu và đánh giá về các doanh nghiệp hoạt động theo mô hình công
ty mẹ - công ty con nhưng tập trung vào loại hình kiểm toán thuộc sở hữu nhà
nước, đồng thời chỉ tập trung vào một phần thủ tục của kiểm toán báo cáo tài
chỉnh hợp nhất là nghiên cứu, đánh giá hệ thống kiểm soát nội bộ, mà chưa nghiên
cứu đầy đủ toàn bộ cuộc kiểm toán như mục tiêu nghiên cứu của luận án mà
nghiên cứu sinh đã đề ra.
+ Đề tài khoa học “Hoàn thiện quy trình kiểm toán báo cáo tài chính hợp
nhất của tập đoàn kinh tế Việt Nam ” cấp Học viện - Học viện Tài Chính chủ trì,
do TS Phạm Tiến Hưng chủ nhiệm (2012) [16]. Đề tài này đi sâu vào các vấn đề
lý luận liên quan đến tập đoàn kinh tế và báo cáo tài chính hợp nhất của các tập
đoàn kinh tế. Đề tài đã trình bày rõ nét về đặc điểm của tập đoàn kinh tế cũng như
đặc điểm của báo cáo tài chính hợp nhất của các tập đoàn kinh tế và ảnh hưởng của
các đặc điểm này đến quá trình kiểm toán báo cáo tài chính hợp nhất của các tập
đoàn kinh tế; Đề tài cũng làm rõ được những vấn đề lý luận cơ bản của kiểm toán
báo cáo tài chính nói chung và kiểm toán báo cáo tài chính hợp nhất của các tập

9

đoàn kinh tế nói riêng. Đề tài đã khái quát và hệ thống hóa các vấn đề lý luận liên
quan đến kiểm toán báo cáo tài chính trong mối quan hệ kết hợp với đặc điểm của
các tập đoàn kinh tế để hình thành lý luận cho loại kiểm toán báo cáo tài chính hợp
nhất của các tập đoàn kinh tế, như: khái niệm, bản chất của kiểm toán báo cáo tài
chính hợp nhất của các tập đoàn kinh tế; Đối tượng, mục tiêu và nội dung kiểm toán
báo cáo tài chính hợp nhất của các tập đoàn kinh tế; Quy trình và phương pháp kiểm
toán báo cáo tài chính hợp nhất của các tập đoàn kinh tế. Đề tài cũng đã trình bày
tương đối đầy đủ và trung thực về thực trạng hoạt động của các tập đoàn kinh tế
Việt Nam, thực trạng việc lập báo cáo tài chính hợp nhất tại các tập đoàn kinh tế
của Việt Nam hiện nay - Những ưu điểm và tồn tại cũng như quá trình hình thành
và phát triển cũng như những thành quả đạt được và vướng mắc trong hoạt động
của các tổ chức kiểm toán độc lập của Việt nam trong thời gian qua, thực trạng
kiểm toán báo cáo tài chính hợp nhất của các tập đoàn kinh tế của các tổ chức kiểm
toán độc lập tập trung ở các nội dung chủ yếu là: Đối tượng, mục tiêu và nội dung
kiểm toán; Quy trình và phương pháp kiểm toán. Qua thực trạng này, đề tài cũng đã
đánh giá và chỉ rõ những ưu điểm và tồn tại hạn chế trong kiểm toán báo cáo tài
chính hợp nhất của tập đoàn kinh tế, đồng thời đưa ra những nguyên nhân của
những thực trạng đó. Trên cơ sở đó, đề tài đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện
kiểm toán báo cáo tài chính hợp nhất của tập đoàn kinh tế Việt Nam mà chủ yếu tập
trung vào việc hoàn thiện: Đối tượng, mục tiêu, nội dung kiểm toán; Quy trình và
phương pháp kiểm toán, đề xuất các điều kiện cần thiết để tổ chức thực hiện kiểm
toán báo cáo tài chính hợp nhất của tập đoàn kinh tế Việt Nam ở các tổ chức kiểm
toán độc lập.
Như vậy, nội dung đề tài này đi sâu nghiên cứu quy trình kiểm toán báo cáo
tài chính hợp nhất của các doanh nghiệp hoạt động theo mô hình công t ymẹ- công
ty con do các tổ chức kiểm toán độc lập thực hiện mà chưa đề cập đến các công tác
khác như phương pháp kiểm toán, nghiên cứu đánh giá hệ thống kiểm soát nội bộ...
của một cuộc kiểm toán báo cáo tài chỉnh hợp nhất, đồng thời mới khảo sát các tập

đoàn kinh tế là các tập đoàn kinh tế thuộc sở hữu nhà nước, không phải các thành
phần sở hữu khác. Đề tài này nghiên cứu sinh tham gia trực tiếp và thực hiện phần
lớn các nội dung chính về kiểm toán bảo cảo tài chính hợp nhất.


10

Theo khảo sát của nghiên cứu sinh, cho đến nay, liên quan trực tiếp đến đề
tài luận án mà nghiên cứu sinh nghiên cứu, chưa có luận án nào trong nước đề cập
mà chỉ có hai luận văn Thạc sỹ có liên quan đến kiểm toán báo cáo tài chính hợp
nhất của các doanh nghiệp hoạt động theo mô hình công ty mẹ - công ty con do tổ
chức kiểm toán độc lập ở Việt Nam thực hiện. Cụ thể;
+ Luận văn “Hoàn thiện thủ tục phân tích trong quá trình kiểm toán báo
cáo tài chính hop nhất thưc hiên bởi Công ty TNHH Deloitte Viêt Nam ” - Hoc
m Mr

I

•

o ✓

•

•

viện Tài chính - Bài Thị Mai Hương (2012) [26]. Luận văn này đã khái quát hóa
được các nội dung liên quan đến lý thuyết về kiểm toán báo cáo tài chính hợp nhất,
đồng thời phân tích vai trò, đặc điểm, so sánh thủ tục - quy trình phân tích sử dụng
trong kiểm toán báo cáo tài chính hợp nhất và báo cáo tài chính thông thường. Đề

tài cũng trình bày được rõ nét thực trạng việc áp dụng thủ tục phân tích trong quá
trình kiểm toán báo cáo tài chính hợp nhất được thực hiện bởi Công ty TNHH kiểm
toán Deloitte Việt Nam, nêu ra những ưu, nhược điểm và nguyên nhân, để từ đó,
đưa ra các giải pháp hoàn thiện việc sử dụng thủ tục này trong quá trình kiểm toán
báo cáo tài chính hợp nhất tại Công ty TNHH kiểm toán Deloitte Việt Nam.
Như vậy luận văn thạc sĩ này khai thác về kiểm toán báo cáo tài chỉnh hợp
nhất ở một góc độ hẹp, đi sâu vào một thủ tục nhỏ trong các thủ tục kiểm toán mà
kiểm toán viên thực hiện trong cuộc kiểm toán Báo cáo tài chỉnh hợp nhất của các
doanh nghiệp hoạt động theo mô hình công ty mẹ - công ty con. Đồng thời, luận văn
mới chỉ thực hiện khảo sát quá trình này tại một công ty kiểm toán mà chưa mở
rộng phạm vỉ kiểm toán đến các tổ chức kiểm toán độc lập nói chung.
+ Luận văn “Nghiên cứu giai đoạn lập kế hoạch kiểm toán báo cáo tài
chỉnh hợp nhất của Công ty TNHH Deloitte Việt Nam ” - Đại học KTQD- Dương
Hải Nam ị2011) [25]. Luận văn này tập trung khái quát hóa các vấn đề lý luận
chung về từng bước công việc mà kiểm toán viên cần thực hiện trong giai đoạn lập
kế hoạch kiểm toán báo cáo tài chính hợp nhất. Trên cơ sở lý luận đó, luận văn trình
bày cụ thể thực trạng từng bước công việc trong giai đoạn lập kế hoạch kiểm toán
báo cáo tài chính hợp nhất do Công ty TNHH kiểm toán Deloitte thực hiện cũnh
như đánh giá ưu, nhược điểm và nguyên nhân của các bước công việc này. Từ đó,


11

đề ra các giải pháp để hoàn thiện công tác lập kế hoạch kiểm toán báo cáo tài chính
hợp nhất do Công ty TNHH kiểm toán Deloitte thực hiện.
Như vậy, luận vãn mới chỉ tập trung đi sâu làm rõ một giai đoạn cụ thể của
quy trình kiểm toán báo cáo tài chính hợp nhất, là giai đoạn lập kế hoạch kiểm
toán, một công việc rất quan trọng trong toàn bộ cuộc kiểm toán. Tuy nhiên, luận
văn chưa đi sâu là rô các công việc mà kiểm toán viên cần thực hiện ở giai đoạn
thực hiện kiểm toán, tổng hợp kết quả và hình thành ỷ kiến kiểm toán, ra báo cáo

kiểm toán... khỉ thực hiện kiểm toán Báo cáo tài chỉnh hợp nhất của các doanh
nghiệp hoạt động theo mô hình công ty mẹ - công ty con. Đồng thời, luận văn mới
chỉ thực hiện khảo sát tại một công ty kiểm toán là Công ty TNHH Deloitte Việt
Nam mà chưa mở rộng phạm vỉ kiểm toán đến các tổ chức kiểm toán độc lập nói
chung.
v ề bài báo hay các nghiên cứu cấp nhỏ hơn, theo khảo sát của nghiên cứu
sinh, hiện nay chưa có tác giả nào có các nghiên cứu liên quan đến công tác kiểm
toán báo cáo tài chính hợp nhất của các doanh nghiệp hoạt động theo mô hình công
ty mẹ - công ty con do tổ chức kiểm toán độc lập thực hiện ở Việt Nam hiện nay.
* Các công trình nghiên cứu ngoài nước có liên quan đến luận án
Các công trình nghiên cứu về báo cáo tài chính hợp nhất của các doanh
nghiệp hoạt động theo mô hình công ty mẹ - công ty con được đề cập nhiều trong
các tài liệu như: Advanced Finacial Accounting - Richard E. Baker, Vandean c.
Lembke, Thomas E. King (1999), Advanced Accounting - Edmund L. Jenkins.
(2000), Advanced Accounting - Floyd A. Beams, Joseph H. Anthony, Rpbin p.
Clement, Suzanne H. Lowensohn (2000), Australian Financial Accounting - Craig
Deegan (2005)...
Đối với các công trình nghiên cứu về kiểm toán báo cáo tài chính của các
doanh nghiệp hoạt động theo mô hình công ty mẹ - công ty con, trên góc độ quốc tế,
qua tìm hiểu thông tin trên internet và thư viện mở của một số trường đại học,
nghiên cứu sinh chưa thấy có đề tài hoặc luận án nào đề cập trực tiếp đến vấn đề
kiểm toán báo cáo tài chính hợp nhất của các doanh nghiệp hoạt động theo mô hình
công ty mẹ - công ty con, phần lớn các giáo trình và luận án đề cập đến kiểm toán
nói chung hoặc các vấn đề chi tiết như trọng yếu, rủi ro, bằng chứng kiểm toán.....


12

Các tài liệu có liên quan đến nội dung luận án chủ yếu là các tài liệu có liên quan
đến chuẩn mực IAS 600 - kiểm toán tập đoàn bao gồm tài liệu chương trình học

một số chứng chỉ hành nghề như: ACCA (Paper F8) “Audit and Assurance
(International)” - BPP Publishing (2014) [32], ACCA (Paper P7) “Advanced Audit
and Assurance (International')” - BPP Publishing (2014) [33], CPA Program
“ “Advanced Audit and Assurance (International) ’’ - CPA Australia (2012) [34]...
Các kết luận rút ra từ các công trình đã nghiên cứu
Sau khi nghiên cứu các công trình khoa học đã công bố liên quan đến kiểm
toán báo cáo tài chính nói chung và kiểm toán báo cáo tài chính hợp nhất của các
doanh nghiệp hoạt động theo mô hình công ty mẹ - công ty con nói riêng, nghiên
cứu sinh thấy rằng, phần lớn các công trình đã nghiên cứu về kiểm toán báo cáo tài
chính ở Việt Nam và quốc tế phần lớn tập trung vào quy trình kiểm toán hoặc các
khía cạnh nhất định của cuộc kiểm toán như trọng yếu, rủi ro, bằng chứng kiểm
toán, kỹ thuật thu thập bằng chứng kiểm toán, chương trình kiểm toán... đồng thời
mới chỉ đi vào cuộc kiểm toán báo cáo tài chính nói chung mà chưa đề cập đến các
khía cạnh của cuộc kiểm toán báo cáo tài chính hợp nhất của các doanh nghiệp hoạt
động theo mô hình công ty mẹ - công ty con. Bên cạnh đó, các công trình nghiên
cứu đã công bố còn một số hạn chế như:
- về đối tượng nghiên cứu: Phần lớn các công trình chỉ tập trung nghiên cứu
cuộc kiểm toán báo cáo tài chính của doanh nghiệp nói chung, hoặc chỉ đi vào quy
trình kiểm toán hoặc việc nghiên cứu, đánh giá hệ thống kiểm soát nội bộ trong
cuộc kiểm toán báo cáo tài chính hợp nhất mà chưa đi vào nghiên cứu tổng thể các
vấn đề liên quan đến cuộc kiểm toán báo cáo tài chính hợp nhất của các doanh
nghiệp hoạt động theo mô hình công ty mẹ - công ty con, hay xây dựng một chương
trình cụ thể cho cuộc kiểm toán báo cáo tài chính hợp nhất.
- về phạm vi nghiên cứu: Phần lớn các công trình nghiên cứu đánh giá thực
trạng kiểm toán báo cáo tài chính của doanh nghiệp do kiểm toán độc lập hoặc kiểm
toán Nhà nước hoặc kiểm toán nội bộ thực hiện, chưa có công trình khoa học nào
nghiên cứu và đưa ra các đánh giá tổng thể về cuộc kiểm toán báo cáo tài chính hợp
nhất do tổ chức kiểm toán độc lập thực hiện

13

- v ề thời gian nghiên cứu: Mục đích nghiên cứu của các tác giả là đánh giá
thực trạng kiểm toán báo cáo tài chính hợp nhất của các doanh nghiệp hoạt động
theo mô hình công ty mẹ - công ty con tại thời điểm nghiên cứu. Theo khảo sát của
nghiên cứu sinh, vẫn chưa có công trình khoa học nào nghiên cứu và khảo sát tổng
thể cuộc kiểm toán báo cáo tài chính hợp nhất đến thời điểm hiện tại.
Từ các nhận xét trên, nghiên cứu sinh cho rằng khoảng trống để nghiên cứu
sinh nghiên cứu về kiểm toán báo cáo tài chính hợp nhất của các doanh nghiệp hoạt
động theo mô hình công ty mẹ - công ty con do tổ chức kiểm toán độc lập thực hiện
ở Việt Nam hiện nay là hoàn toàn phù hợp và cần thiết. Chính vì vậy, trong phạm vi
luận án này, điểm mới mà nghiên cứu sinh muốn đi sâu làm rõ bao gồm:
Các vấn đề lý luận chung liên quan đến các doanh nghiệp hoạt động theo mô
hình công ty mẹ - công ty con và thực tiễn áp dụng tại Việt Nam
Các vấn đề lý luận liên quan đến báo cáo tài chính hợp nhất của các doanh
nghiệp hoạt động theo mô hình công ty mẹ - công ty con và thực tiễn diễn ra ở Việt
Nam
Các vấn đề lý luận liên quan đến kiểm toán báo cáo tài chính hợp nhất của
các doanh nghiệp hoạt động theo mô hình công ty mẹ - công ty con và thực trạng
hoạt động kiểm toán này do kiểm toán độc lập thực hiện ở Việt Nam hiện nay
Từ đó phân tích, đánh giá và đưa ra giải pháp để hoàn thiện cuộc kiểm toán
báo cáo tài chính hợp nhất của các doanh nghiệp hoạt động theo mô hình công ty
mẹ - công ty con do tổ chức kiểm toán độc lập thực hiện ở Việt Nam hiện nay.
3ỄMục tiêu nghiên cứu của luận án
Luận án có các mục tiêu nghiên cứu như sau:
- Hệ thống hóa và bổ sung các vấn đề mang tính chất lý luận về kiểm toán
báo cáo tài chính hợp nhất các doanh nghiệp hoạt động theo mô hình công ty mẹ công ty con do các tổ chức kiểm toán độc lập thực hiện, làm cơ sở cho việc đào tạo,
giảng dạy và nghiên cứu khoa học.
- Vận dụng các lý luận đã được hệ thống hóa và bổ sung nhằm phân tích và
đánh giá thực trạng kiểm toán báo cáo tài chính hợp nhất của các doanh nghiệp hoạt

động theo mô hình công ty mẹ - công ty con do các tổ chức kiểm toán độc lập thực