Ôn tập tác phẩm trữ tình

PhÇn I.


Tác phẩm trữ tình

Thơ ca dân
gian( ca dao )

Thơ

Thơ

Trung đại

hiện đại

Thơ Đ
ờng

* Tác phẩm trữ tình là :
A.Những văn bản viết bằng thơ
B. Những tác phẩm kể lại một câu chuyện cảm động
C. Thơ và tuỳ bút
D. Những văn bản biểu hiện tình cảm , cảm xúc của tác
giả trớc cuộc sống


Câu1 .Định nghĩa nào dới đây đợc coi là đúng với ca dao
A. Là lời thơ của dân ca, là những bài thơ dân gian mang phong cách
nghệ thuật chung với lời thơ dân ca

B. Là khúc ca có nhạc đệm của nhân dân lao động ngày xa
C. Là những câu chuyện bằng văn vần hoặc văn xuôi thể hiện tình cảm
của ngời lao động xa xa
D. Là những bài trờng ca cổ xa thể hiện cuộc sống tình cảm và khát vọng
chinh phục thiên nhhiên của con ngời

Câu 2 . Ca dao không có đặc điểm nào trong các đặc điểm dới
đây ?
A.
B.
C.
D.

Diễn tả đời sống tình cảm của nhân dân lao động
Khái quát , đúc kết kinh nghiệm sống , kinh nghiệm sản xuất
Hình thức thờng ngắn gọn và chủ yếu viết theo thể lục bát
Thờng hay lặp lại các hình ảnh , kết cấu , ngôn ngữ


Đặc điểm thơ trữ tình trung đại

- Đợc viết bằng chữ Hán hoặc chữ Nôm và có nhiều thể nh :
Thất ngôn tứ tuyệt , ngũ ngôn tứ tuyệt , thất ngôn bát cú , lục
bát , song thất lục bát . Có những quy định về thanh điệu,
vần luật trong thơ chặt chẽ
Đặc điểm thể tuỳ bút
Tuỳ bút là một thể văn . Tuy có chỗ gần với các thể bút kí , kí
sự ở yếu tố miêu tả , ghi chép những hình ảnh , sự việc mà nhà
văn quan sát , chứng kiến , nhng tuỳ bút thiên về biểu cảm ,
chú trong thể hiện cảm xúc , tình cảm , suy nghĩ của tác giả tr

ớc các hiện tợng và vấn đề của đời sống .Ngôn ngữ tuỳ bút th
ờng giàu hình ảnh và chất trữ tình .


Thất ngôn (bảy chữ) tứ tuyệt (bốn câu):
Đây là một trong hai dạng cơ bản, phổ biến nhất của thơ Đ
ờng luật, gồm thất ngôn bát cú (7 chữ, 8 câu) và thất ngôn tứ
tuyệt (7 chữ, 4 câu), trở thành một thể thơ phổ biến của văn
học trung đại . Thất ngôn tứ tuyệt (7 chữ, 4 câu), có những quy
định về thanh điệu, vần luật trong thơ rất chặt chẽ, tuy nhiên
chỉ cần lu ý sự hiệp vần ở chữ thứ bảy trong các câu 1, 2 và 4
(cũng có khi chỉ cần hiệp vần ở chữ thứ bảy trong câu 2 và 4 )
Thể thất ngôn bát cú :

Thơ thất ngôn bát cú (7 chữ, 8 câu) Đờng luật có những quy
định rất chặt chẽ về bố cục Có gieo vần ( chỉ một vần ) ở các chữ
cuối của các câu 1,2,4,6,8. Có phép đối giữa câu 3 với câu 4 ,
câu 5 với câu 6 ( tức bốn câu giữa ) . Có luật bằng trắc ).Không
theo những điều trên bị coi là thất luật ( không đúng luật )


Thể song thất lục bát đợc cấu tạo nh sau:
Một cặp thơ 7 chữ (song thất) đi kèm một cặp lục bát.
Số câu trong bài không hạn chế.
Nhịp trong hai câu thất là nhịp 3/4 (khác với nhịp
trong thơ thất ngôn Đờng luật là nhịp 4/3).
Vần nhịp trong câu lục bát của thể thơ này cũng
giống nh vần nhịp trong thể lục bát của ca dao (vần
chân hoặc vần lng, nhịp 2/2/2... hoặc 4/4).
Chữ thứ 7 của câu thất trên hiệp vần với chữ thứ 5

của câu thất dới.
Chữ thứ 7 của câu thất dới lại hiệp vần với chữ thứ 6
của câu lục.
Chữ thứ 8 của câu bát lại hiệp vần với chữ thứ 5 của
câu thất tiếp theo


* Trong những câu sau, câu nào không phải

là ca dao, dân ca viết về tình cảm gia đình?

A. Đói lòng ăn hột chà là
Để cơm nuôi mẹ, mẹ già yếu răng.
B. Đờng vô xứ Nghệ quanh quanh
Non xanh nớc biếc nh tranh họa đồ.
C. Rủ nhau lên núi đốt than
Chồng mang đòn gánh, vợ mang quang giành
Củi than nhem nhuốc với tình
Ghi lời vàng đá xin mình chớ quên.
D. Anh em nào phải ngời xa
Cùng chung bác mẹ một nhà cùng thân.


Tác phẩm

Nội dung t tởng, tình cảm, đợc biểu hiện

Bài ca nhà tranh bị gió thu phá

ý thức độc lập tự chủ và quyết tâm tiêu diệt

địch.

Qua đèo Ngang

tình cảm, quê hơng sâu lắng trong khoảnh
khắc đêm vắng.

Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê Tình cảm, gia đình, quê hơng qua những kỉ
niệm đẹp của tuổi thơ.
Sông núi nớc Nam

Tinh thần nhân đạo và lòng vị tha cao cả

Tiếng gà tra

tình cảm, quê hơng chân thành pha chút xót
xa lúc mới trở về quê.

Bài ca Côn Sơn

tình yêu thiênnhiên, lòng yêu nớc sâu nặng
và phong thái ung dung lạc quan.

Cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh

Nỗi nhớ thơng quá khứ đi đôi với nỗi buồn
đơn lẻ thầm lặng giua núi đèo hoang sơ.

Cảnh khuya

Nhân cách thanh cao và sự giao hoà tuyệt
đối với thiên nhiên.


HS viÕt b¶ng nªu t×nh c¶m ®
îc thÓ hiÖn trong c¸c t¸c
phÈm tr÷ t×nh


Ca dao

Thơ trữ tình trung đại

-Tình cảm gia đình

-Tinh thần yêu nớc

- Tình yêu quê hơng đất nớc

-Tình cảm nhân đạo

- Than thân
-Châm biếm
Ba tác phẩm thơ Đờng

THơ trữ tình hiện đại

-Tình yêu thiên nhiên

-Tình yêu quê hơng đất n

ớc , yêu cuộc sống bình th
ờng giản dị mà rất đỗi diệu
kì

-Tình cảm nhân ái , vị tha
Cách biểu hiện tình cảm , cảm
xúc trong tác phẩm trữ tình :

Trực tiếp hoặc gián tiếp


Hãy sắp xếp lại để tên tác phẩm( hoặc đoạn
trích ) khớp với thể thơ
Tác phẩm

Thể thơ

1

Sau phút chia li

1

Bát cú Đờng luật

2

Qua đèo Ngang

2

Tuyệt cú Đờng luật

3

Bài ca Côn Sơn

3

Song thất lục bát

4

Tiếng gà tra

4

Lục bát

Cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh

5

Thể thơ khác

Sông núi nớc Nam

6

Ngũ ngôn Đờng luật

5
6


C¸ch biÓu hiÖn t×nh
c¶m , c¶m xóc trong t¸c
phÈm tr÷ t×nh §a d¹ng ,
phong phó . §ù¬c tr×nh
bµy trùc tiÕp hoÆc gi¸n
tiÕp



NguyÔn Tr·i
(1380 - 1442)



Hå ChÝ Minh
(1890- 1969)



Một ngời là con thứ ba của vua
Trần Thái Tông, một ngời là con tr
ởng của vua Trần Thánh Tông

Trần Quang Khải
Trần Nhân Tông

Là ngời sống ở thế kỷ XIX, có
những bài thơ Đờng luật đặc sắc.

Bà huyện thanh quan


a

b

Bài ca nhà tranh
bị gió thu phá
( Ph)

c

Ngẫu nhiên viết nhân Cảm nghĩ trong
buổi mới về quê
đêm thanh tĩnh
(H Tri Chng)

(Lớ Bch)


PhÇn II.


Điền vào chỗ trống trong những câu sau:

a, Khác với các tác phẩm của các cá nhân, ca dao trữ tình(trớc đây)
tập thể và truyền miệng.
là những bài thơ có tính chất..
a

đợc lu truyền trong dân gian
và.....................................................................
b

lục bát
b, Thể thơ đợc ca dao trữ tình sử dụng nhiều nhất là..............

c, Một số thủ pháp thờng gặp trong ca dao trữ
sánh,nhân hoá , hoán dụ ẩn dụ, điệp ngữ....
tình:.so
..........................................

c


Thi viết nhanh các câu thơ sau
và cho biết mỗi câu thơ đợc trích
trong bài thơ nào ?


NgÈng ®Çu nh×n tr¨ng s¸ng
Cói ®Çu nhí cè h¬ng