Đặt câu hỏi cảm thụ T.Phẩm văn 6

Hình thức đặt câu hỏi cảm thụ trong dạy học Ngữ Văn 6

Phòng giáo dục đào tạo huyện Thiệu Hóa
Trờng THCS Thiệu Dơng

Sáng kiến kinh nghiệm
Tên sáng kiến : Đặt câu hỏi cảm thụ trong dạy học
ngữ văn 6

Họ và tên :
Chức vụ
Đơn vị

Nguyễn Thị Tú

: Giáo viên
: Trờng THCS Thiệu Dơng

Sáng kiến môn Ngữ văn 6

Năm học: 2010 - 2011

Năm học 2010 -2011


Hình thức đặt câu hỏi cảm thụ trong dạy học Ngữ Văn 6
Phần I. mở đầu
I. Lý do chọn đề tài:

1. Dạy học môn Ngữ văn trong nhà trờng THCS, đặc biệt là phần văn bản
thực sự là vấn đề khó. Khó đối với cả ngời dạy và khó đối với cả ngời học. Cái

khó này có thể do nhiều yếu tố quy định, trong đó có cả yếu tố chủ quan và
khách quan. Một trong những yếu tố đó chính là việc lâu nay chúng ta vẫn thờng
coi môn văn là một môn học bình thờng, không phải là một môn nghệ thuật đặc
biệt, khiến cho cả thầy và trò sa vào những thao tác máy móc khuôn mẫu: Kiểm
tra bài cũ, giáo viên giảng, trò nghe ghi chép, củng cố, dặn dò. Hiệu quả một giờ
dạy cuối cùng có đủ ý là đợc, học sinh lĩnh hội kiến thức một cách thụ động
mang tính công thức. Và nh vậy môn văn đã bị thủ tiêu tính nghệ thuật một cách
không tuyên bố mà triệt để nhất. ít chú ý đến tính nghệ thuật cũng tức là đặt
chức năng thẩm mĩ sau các chức năng khác, vì lẽ đó mà cái hồn của giờ văn dờng nh bị tớc đoạt.
Do vậy đến lúc này chúng ta cần có một quan điểm đúng đắn: Coi trọng dạy
học môn Ngữ văn (phần văn bản) là một môn học nghệ thuật, phải làm sao tổ
chức hớng dẫn cho học sinh tiếp cận cho đợc chức năng thẩm mĩ của tác phẩm
văn chơng. Thông qua chức năng thẩm mĩ học sinh tự nhận thức đợc quy luật
tình thần tình cảm và "tự bị cảm hoá", "tự đợc giáo dục". Để làm đợc điều này
bên cạnh những biện pháp nh: Khởi động giờ học, giảng giải, giảng bình, kết
thúc giờ họctất yếu phải dựa vào một hệ thống câu hỏi cảm thụ hợp lý.
2. Hiện nay đổi mới phơng pháp giảng dạy trong bộ môn Ngữ Văn đang là
vấn đề cấp thiết nóng hổi. Trong đó xây dựng cho đợc một hệ thống câu hỏi tác
phẩm văn chơng vừa đảm bảo tính khoa học, vừa đảm bảo tính nghệ thuật, tạo
hứng thú cho học sinh từng bớc đi sâu vào cảm thụ đợc tác phẩm văn học nh bóc
dần từng cánh hoa để tìm thấy nhụy hoa là một yêu cầu mang tính quyết định tới
sự thành bại của giờ dạy - học văn.
Vậy mà trong thực tế giờ học văn hiện nay việc đặt câu hỏi nhiều khi mang
tính tuỳ hứng, câu hỏi đôi khi còn chung chung quá dài hoặc quá lớn, quá khó
hoặc quá dễ, nội dung của câu hỏi thờng nh về phía khai thác nội dung ý nghĩa

Năm học 2010 -2011


Hình thức đặt câu hỏi cảm thụ trong dạy học Ngữ Văn 6

văn học, đa nội dung phản ánh thành mục tiêu số một của văn học, do đó cha
quan tâm đúng mức đến sự cảm thụ của học sinh. Vì vậy dẫn đến học sinh cha
thích học văn, hoặc còn thờ ơ với môn Văn học.
Chính vì những lý do trên bản thân tôi đã mạnh dạn chọn đề tài: "Hình thức
đặt câu hỏi cảm thụ trong dạy học Ngữ Văn 6 gây hứng thú học tập cho học
sinh để nghiên cứu và cũng là góp thêm một tiếng nói tâm huyết vào hoạt động
dạy học môn Ngữ văn theo tinh thần đổi mới phơng pháp.
II. Thực trạng của vấn đề

1. Thực trạng của việc dạy.
Vấn đề "những hình thức đặt câu hỏi cảm thụ trong giờ học tác phẩm
văn chơng " đang là một vấn đề đợc nhiều tác giả quan tâm. ở nh phạm vi cho
phép các tác giả đó đã xem xét nghiên cứu vấn đề ở những mức độ khác nhau và
đạt đợc những thành tựu rất đáng kể. Trong số đó đặc biệt phải kể đến cuốn "phơng pháp dạy học tác phẩm văn chơng" của TS Nguyễn Viết Chữ - Giảng viên
trờng ĐHSP Hà Nội. Trong cuốn sách này tác giả đã tập trung vào nghiên cứu về
mặt lí thuyết các hình thức đặt câu hỏi cảm thụ tác phẩm văn chơng khá hệ
thống. Tuy vậy tác giả cũng chỉ mới giải quyết vấn đề trên ở góc độ vĩ mô,
chung cho tất cả các cấp học. Việc đa phạm vi nghiên cứu việc đa phạm vi
nghiên cứu những hình thức đặt câu hỏi cảm thụ trong dạy học tác phẩm văn chơng ở chơng trình Ngữ văn THCS, và việc vận dụng nó vào từng bài khác
nhau trong cấp học này tác giả cha đặt ra và cũng cha giải quyết đợc thấu
đáo.
Do vậy, khi xây dựng đề tài này trên những định hớng chung về mặt phơng
pháp của các tác giả, bản thân tôi mạnh dạn vận dụng kế thừa những kết quả đã
đạt đợc của họ để đi sâu vào tìm hiểu, nghiên cứu những hình thức đặt câu hỏi
cảm thụ tác phẩm văn chơng nhằm áp dụng cụ thể vào cấp học và tập chung vào
việc thử xây dựng hệ thống câu hỏi cảm thụ cho một số tác phẩm cụ
thể trong chơng trình. Sau đó tiến hành dạy thử 2 tiết thực nghiệm để nhằm đánh
giá đợc hiệu quả của những hình thức đặt câu hỏi cảm thụ này.

Năm học 2010 -2011

Hình thức đặt câu hỏi cảm thụ trong dạy học Ngữ Văn 6
2. Kết quả, hiệu quả của thực trạng.
Nhìn chung trong mỗi giờ lên lớp, nhiều khi việc dạy Ngữ Văn vẫn còn đợc tiến hành một cách xuôi chiều. Thầy hỏi, trò trả lời, thầy giảng trò nghe. Tr ớc
những câu hỏi của thầy, trò chỉ chăm chú nhìn vào vở (vì câu hỏi của SGK đã
đợc chuẩn bị sẵn) để trả lời. Dẫn đến học sinh tiếp cận kiến thức một cách bị
động. Học sinh không hiểu và không đợc cảm nhận theo ý riêng của mình, dẫn
đến lớp học trầm, không khí giờ học bị loãng, bài học không xoáy sâu vào trọng
tâm. Học sinh tiếp nhận và làm theo nh một cái máy. ý của thầy luôn là chân
lý.
Không chỉ vậy các em còn tiếp cận kiến thức theo kiểu dập khuôn theo
sách tham khảo. Vì thế việc chuẩn bị bài của các em có sự trùng lặp về nội
dungrất hiếm có những yếu tố nội sinh.
Do nhiều nguyên nhân xảy ra không chỉ về phơng pháp dạy học mà nó
còn ảnh hởng phần nào qua sự tiếp cận của các em. Bởi vậy trong mỗi giờ học
văn cha giúp các em cảm nhận đợc vẻ đẹp, nét mĩ lệ của văn chơng. Vì thế vịêc
dạy - học đang là nỗi băn khoăn, trăn trở của những ngời làm thầy.
Để góp phần khắc phục tình trạng trên, thời gian qua tôi đã suy nghĩ và
mạnh dạn đổi mới chọn một số hình thức đặt câu hỏi cảm thụ trong dạy học văn
nói chung và dạy học văn bản 6 THCS nói riêng nhằm phát huy đợc tính tích cực
của học sinh.

Năm học 2010 -2011


Hình thức đặt câu hỏi cảm thụ trong dạy học Ngữ Văn 6

B. Giải quyết vấn đề
I. Giải pháp thực hiện

1. Đối tợng:
- Học sinh lớp 6 trờng THCS .
- Đề tài tập trung vào đối tợng nghiên cứu là: Những hình thức đặt câu hỏi
cảm thụ trong dạy học tác phẩm văn chuơng để nhằm kích thích đợc hứng thú
học tập của học sinh.
2. Phạm vi nghiên cứu:
Đề tài giới hạn phạm vi nghiên cứu ở việc: Chỉ tìm hiểu những hình thức đặt
câu hỏi cảm thụ tác phẩm văn chơng ở chơng trình Ngữ văn THCS. Trong đó
chọn bốn tác phẩm tiêu biểu ở SGK Ngữ văn 6 để thử xây dựng hệ thống câu hỏi
chính nhằm giúp học sinh cảm thụ hiệu quả các văn bản nghệ thuật này.
II. Các biện pháp tổ chức thực hiện
Phần I:
Tìm hiểu về những hình thức đặt câu hỏi
cảm thụ để dạy học tác phẩm văn chơng ở bậc THCS
Trên cơ sở tiếp thu những kết quả nghiên cứu của các tác giả đi trứơc, và
nhất là những tìm tòi đã đợc khẳng định của tác giả Nguyễn Viết Chữ, bản thân
tôi có thể hình dung và xác định đợc một hệ thống câu hỏi cảm thụ tác phẩm văn
chơng ở bậc THCS về mặt lí thuyết nh sau:
I. Hệ thống câu hỏi cảm xúc:

Đây là một hệ thống câu hỏi tìm ra những phản ứng trực giác của học sinh
khi bị tác động bởi nội dung và hình thức của tác phẩm ở mức độ ấn tợng ban
đầu. Nó đi sâu vào cảm xúc thẩm mĩ. Trả lời hệ thống câu hỏi này học sinh xác
định đợc cảm xúc của mình khi đọc xong tác phẩm, thể hiện đợc ấn tợng ban đầu
của mình trớc hình thức nghệ thuật hay nội dung trực tiếp có tính chất vật chất
của tác phẩm. Hệ thống này gồm hai loại câu hỏi sau:
1. Câu hỏi cảm xúc vật chất:

Năm học 2010 -2011

Hình thức đặt câu hỏi cảm thụ trong dạy học Ngữ Văn 6
Loại câu hỏi này thiên về những rung động vật chất của học sinh trớc sự tác
động của số phận nhân vật trong văn xuôi và tâm trạng của nhân vật trữ tình
trong thơ. Với loại câu hỏi này buộc học sinh phải bộc lộ đợc trạng thái cảm xúc:
Vui, buồn, đau khổ, yêu, thích, căm ghét, sợ hãiở dạng trực giác.
VD: Sau khi đọc xong tác phẩm:
- Tâm trạng em thế nào ?
- Em thơng nhân vật nào nhất ?
- Em sợ nhân vật nào nhất ?
- Nhân vật (A) hay (B) gợi ở em ấn tợng gì ?
- Em có thấy buồn không ?
- Cái chết của nhân vật có làm em ngạc nhiên không ?
- Nhân vật nào gợi cho em xúc động mạnh nhất ?
2. Câu hỏi cảm xúc nghệ thuật:
Loại câu hỏi này thờng hớng về những rung động ban đầu của học sinh bởi
tác động của hình thức nghệ thuật ở tác phẩm: Ngữ điệu, nhạc tính trong thơ, cấu
trúc độc đáo trong văn xuôi.
Ví dụ: - Sự lập lại của một số khổ thơ (dòng thơ) trong bài gợi cho em ấn tợng gì ?
- ấn tợng của em khi lợng âm tiết thay đổi đột ngột giữa các dòng thơ ?
- Em thấy buồn, lo lắng hay vui khi nhìn thấy chi tiết A (hay B) lại xuất hiện
ở cuối tác phẩm.
II. Hệ thống câu hỏi hình dung tởng tợng:

Hệ thống câu hỏi này thiên về sự hình dung của học sinh. Những câu hỏi
giúp học sinh xác nhận sự hình dung của mình dới tác động của hình tợng văn
học. Hệ thống này gồm hai loại: Tái hiện và tái tạo.
1. Câu hỏi hình dung tởng tợng, tái hiện:
Câu hỏi này đòi hỏi học sinh phải xác định đợc bức tranh nghệ thuật trong

tâm hồn mình khi đọc tác phẩm.
Ví dụ:

Năm học 2010 -2011


Hình thức đặt câu hỏi cảm thụ trong dạy học Ngữ Văn 6
- Trong suốt cuộc đời nhân vật giai đoạn nào gợi cho em ấn tợng mạnh
nhất ? Hãy minh hoạ bằng lời.
- Em hình dung nh thế nào về hình ảnh nhân vật ở cuối bài thơ ? Hãy tả cho
các bạn nghe ?
2. Câu hỏi hình dung tởng tợng tái tạo:
Loại câu hỏi này đi sâu vào những bức tranh nghệ thuật bộ phận sắc xảo
tinh tế có tính chất phát hiện sáng tạo. Có thể gợi ý định hớng trong những chi
tiết của cuộc đời nhân vật ở những thời điểm mang nhiều thông tin và dụng ý
nghệ thuật; những dòng thơ đặc biệt, những cao trào tâm trạng gay cấn, để nút
trong mâu thuẫn kịch. Trả lời đợc những câu hỏi đó minh hoạ tả đợc những cảnh tợng sẽ thể hiện đợc sự rung động và sự mẫn cảm trong cảm thụ của học sinh.
Ví dụ:
- Em hình dung nh thế nào về cái chết của nhân vật? Hãy tả lại.
- Em hình dung về hình ảnh chúa sơn lâm qua câu thơ:
"Ta bớc chân lên dõng dạc đờng hoàng
Lợn tấm thân nh sóng cuộn nhịp nhàng
Vờn bóng âm thầm lá gai cỏ sắc"?.
- Hãy tởng tởng lại cảnh cuối bài thơ ?
III. Hệ thống câu hỏi hiểu biết về nội dung và hình thức
tác phẩm

Trả lời đợc hệ thống câu hỏi này học sinh thể hiện rõ mức độ hiểu tác phẩm,
hệ thống này có 2 hệ thống nhỏ sau:
1. Hệ thống câu hỏi hiểu biết nội dung tác phẩm:

a. Kể lại đợc: Mức độ này đòi hỏi học sinh phải nhớ đối với văn xuôi hoặc
thơ có cốt truyện; phải thuộc đối với thơ. Đây là mức độ đơn giản bớc đầu của
việc hiểu nội dung.
Ví dụ:
- Sự kiện nào đáng nhớ nhất trong cuộc đời nhân vật? (ở đây có thể sử dụng
kèm theo phơng pháp đọc diễn cảm khi trả lời câu hỏi).

Năm học 2010 -2011


Hình thức đặt câu hỏi cảm thụ trong dạy học Ngữ Văn 6
- Câu thơ hay đoạn thơ nào làm xúc động nhất? Hãy đọc diễn cảm câu thơ,
khổ thơ đó?.
- Kể tóm tắt về cuộc đời của nhân vật?
- Có mấy sự kiện đáng nhớ của cuộc đời của nhân vật này?.
b. Phân tích lý giải.
Loại câu hỏi này ở mức độ cao hơn. Ngời trả lời đã tìm ra đợc mối tơng
quan của sự kiện, biến cố trong cuộc đời của nhân vật, hoặc những biến đổi của
tâm trạng của nhân vật trữ tình trong thơ. Ngời trả lời đi tới những đối chiếu, so
sánh, quy nạp, phân tích chúng.
Ví dụ:
- Tại sao tác phẩm có tên nh vậy?
- Cái chết của nhân vật có làm em ngạc nhiên không? Tại sao?.
c. Phát biểu quan điểm:
Mức độ câu hỏi này thờng đợc tiến hành ở lớp học sinh lớn. Nó sẽ giúp học
sinh thể hiện đợc khiếu thẩm mỹ của bản thân.
Ví dụ:
- Ai có lỗi trong nỗi đau khổ của nhân vật?
- Em có tin nhân vật đó sẽ trở thành ngời tốt đợc không?
- Nhân vật A đáng thơng hay đáng ghét? Tại sao?

2. Hệ thống câu hỏi hiểu biết hình thức tác phẩm:
Loại câu hỏi này đi sâu vào khám phá các chi tiết nghệ thuật và cấu trúc của
tác phẩm.
a. Câu hỏi chi tiết hình thức:
Là loại câu hỏi thiên về những chi tiết hình thức nghệ thuật của tác phẩm.
Dựa vào những đặc trng thể loại, những nét đặc sắc trong hình thức nghệ thuật
của tác phẩm mà đặt câu hỏi.
Ví dụ: - Lời đối thoại của chú bé Lợm khi hai chú cháu gặp nhau ở Huế?
- Trong cuộc đối thoại của Dế Mèn và Dế Choắt có câu nào đáng nhớ?
Vì sao?.
b. Câu hỏi về cấu trúc hình thức của tác phẩm:

Năm học 2010 -2011


Hình thức đặt câu hỏi cảm thụ trong dạy học Ngữ Văn 6
Loại câu hỏi này giúp học sinh khám phá cấu trúc của tác phẩm, ở giai đoạn
này là đi tìm mối liên hệ giữa các chi tiết, các cấu trúc độc đáo mà nó đóng góp
thật sự trong việc hình thành ý nghĩa hay t tởng chủ đề của tác phẩm.
Ví dụ:
- Khổ thơ đầu và khổ thơ cuối của bài thơ Lợm đợc lặp lại có ý nghĩa gì?
- Hai câu thơ trong bài Đêm nay Bác không ngủ đợc đảo trật tự cú pháp
có dụng ý gì?
Mời Bác ngủ Bác ơi!
Bác ơi mời Bác ngủ
Ta có thể hệ thống câu hỏi theo bảng
Câu hỏi cảm
xúc
Vật chất
(Nội

dung)

Nghệ
thuật
(Hình
thức)

Câu hỏi hình
dung tởng tợng
Tái hiện

Tái tạo

Câu hỏi nêu tác phẩm
Nội dung
Hình thức
- Kể
truyện
- Thuộc
thơ

Phân
tích

Quan
điểm

Chi tiết

Cấu trúc

Phần II:

Phơng thức sử dụng
câu hỏi cảm thụ khi dạy học
Qua thực tế thử nghiệm bản thân tôi nhận thấy việc vận dụng hệ thống câu
hỏi định hớng cảm thụ tác phẩm này là hết sức linh hoạt. Sự linh hoạt này đợc
hiểu là:
1. Thứ tự của các câu hỏi không cố định khi vận dụng vào tiết, bài khi dạy
học trên lớp. Cùng là câu hỏi cảm xúc nhng có thể hỏi ở đầu và cuối giờ học, dựa
trên sự thay đổi tình cảm của học sinh trong quá trình tiếp xúc với tác phẩm.
2. Khi đặt câu hỏi không nên tuyệt đối hoá ranh giới giữa các loại câu hỏi,
mà có câu mang tính chất tổng hợp của hai ba loại câu hỏi khác.

Năm học 2010 -2011


Hình thức đặt câu hỏi cảm thụ trong dạy học Ngữ Văn 6
3. Khi tổ chức giờ dạy bằng việc vận dụng hệ thống câu hỏi cảm thụ, không
phải chờ học sinh xung phong phát biểu, mà bất kỳ học sinh nào trong lớp cũng
phải tham gia.
4. Số lợng câu hỏi nhiều hay ít phụ thuộc vào từng tác phẩm, thậm chí cả
tình hình cụ thể của giáo viên và học sinh, của tiết học, miễn sao câu hỏi phải
kích thích đợc vào những điểm sáng thẩm mỹ của tác phẩm.
5. Hệ thống câu hỏi cảm thụ phải đợc triển khai tổ chức gắn liền với các
hoạt động khác nh: đọc diễn cảm, giảng bình

Phần III:

xây dựng hệ thống câu hỏi cảm thụ cho 4

tác phẩm cụ thể trong chơng trình ngữ văn 6
I. Văn bản: Bài học đờng đời đầu tiên của Tô Hoài.

1. Sau khi đọc xong đoạn trích tâm trạng em nh thế nào? Em thơng nhân vật
nào nhất? (Câu hỏi cảm xúc vật chất).
2. Lời văn và cách kể chuyện của đoạn trích để lại cho em cảm nhận gì đặc
biệt không? (Câu hỏi cảm xúc nghệ thuật).
3. Em hình dung về vẻ mặt, cử chỉ, lời nói của Choắt trong cuộc trò chuyện
với Dế Mèn ra sao? Hãy minh hoạ bằng lời? Từ đó em có nhận xét gì về tâm địa
của con ngời này? (câu hỏi tởng tợng - quan điểm).
4. Em hình dung nh thế nào về diễn biến tâm trạng của Dế Choắt trong cuộc
đối thoại với Dế Mèn ?.Từ đó em có nhận xét gì về tình cảm của Dế Choắt? (câu
hỏi hình dung - tởng tợng tái hiện - phân tích).
5. Nhan đề của đoạn trích: "Bài học đờng đời đầu tiên" nó thể hiện nổi bật
cảm hứng chủ đạo. Theo em cảm hứng này thể hiện rõ nhất gắn với đoạn văn
nào? Tại sao? (câu hỏi tởng tợng - phân tích).
II. Văn bản: Vợt thác của Võ Quảng.

Năm học 2010 -2011


Hình thức đặt câu hỏi cảm thụ trong dạy học Ngữ Văn 6
1. Em hãy kể tóm tắt cuộc vợt thác của Dợng HơngTh từ khi bắt đầu vợt
thác(Câu hỏi hiểu biết nội dung tác phẩm)
2. Sau khi đọc xong tác phẩm em có ngạc nhiên không? Tại sao? (câu hỏi
cảm xúc vật chất).
3. Em hình dung về hình ảnh và tâm trạng của Dợng Hơng Th trong
cuộc vợt thác nh thế nào ? Hãy kể lại ? (câu hỏi hình dung tởng tợng tái
tạo).
4. Những nét ngoại hình nào thể hiện rõ nhất của Dợng Hơng Th? Từ đó em

đánh giá về con ngời này nh thế nào ? (câu hỏi tái tạo - quan điểm)
5. Em hình dung cuộc vợt thác của Dợng Hơng Th trong tác phẩm ra sao ?
Hãy kể lại (câu hỏi hình dung tái tạo)
III. Văn bản: "Buổi học cuối cùng "

1. Qua hình ảnh cậu bé Phrăng và những hiểu biết ở phần chú giải em hãy
hình dung tởng tợng sơ bộ về nhân vật này ? (câu hỏi hình dung tởng tợng tái
hiện).
2. Hãy hình dung những sự việc chủ yếu mà Phrăng đã thực hiện trong buổi
học cuối cùng. Hãy kể lại cho cả lớp nghe ? (câu hỏi hiểu biết nội dung tác
phẩm)
3. Từ những sự việc ấy hãy nêu những nhận xét của em về nét hay, nét dở
trong tính cách của nhân vật Phrăng ? (câu hỏi phân tích - quan điểm).
4. Theo em nguyên nhân nào đã dẫn đến tính cách của Phrăng nh vậy ? (câu
hỏi quan điểm).
5. Từ những việc làm đáng nhớ đó theo em nhân vật này có những nét tính
cách nào đáng ghi nhớ ? (Câu hỏi phân tích).
6. Em đánh giá về thày giáo Ha - Men ở phần kết của truyện này nh thế nào
? (câu hỏi quan điểm).
IV. Văn bản: Đêm nay Bác không ngủ của Minh Huệ.

1. Sau khi đọc xong bài thơ em có tâm trạng nh thế nào ? (câu hỏi cảm xúc
vật chất)
2. Em hãy hình dung về hình ảnh Bác trong một đêm không ngủ ?

Năm học 2010 -2011


Hình thức đặt câu hỏi cảm thụ trong dạy học Ngữ Văn 6
(câu hỏi tởng tợng tái hiện)

3. Những hình ảnh về Bác ngồi bên bếp lửa hồng gợi cho em suy nghĩ gì về
tình cảnh của nhân vật ? (câu hỏi phân tích)
4. Em thích câu thơ nào nhất ? Tại sao ? (câu hỏi chi tiết nghệ thuật)
5. Hãy cảm nhận và hình dung tâm t của tác giả khi đọc khổ thơ cuối cùng
của bài thơ (đặc biệt là câu hỏi cuối cùng) ? (câu hỏi tởng tợng tái hiện)
Phần IV:

thực nghiệm
1. Mục đích:
áp dụng những hình thức đặt câu hỏi cảm thụ đã đa ra vào giảng dạy tác
phẩm cụ thể để xác định tính hợp lý, khả năng kích thích hứng thú đối với học
sinh, và hiệu quả đạt đợc trong quá trình cảm thụ tác phẩm.
2. Nội dung:
* Dạy hai tiết thực nghiệm:
- Tiết 1: Văn bản: Vợt thác của Võ Quảng
- Tiết 2: Văn bản: Đêm nay Bác không ngủ của Minh Huệ
3. Tổ chức thực nghiệm
- Tổ chức dạy thực nghiệm ở lớp 6A trờng THCS
- Lớp gồm: 40 học sinh.
- Nội dung bài dạy: Tập trung vào tổ chức hớng dẫn học sinh tìm hiểu hai
tác phẩm nêu trên theo hệ thống câu hỏi cảm thụ nh đã nêu ở phần II
(Phần thử xây dựng hệ thống câu hỏi cảm thụ cho bốn tác phẩm cụ thể
ở chơng trình Ngữ văn 6 )
4. Kết quả thực nghiệm:
a. Kết quả cụ thể:
a1) Bảng tổng hợp về biểu hiện cảm tính thái độ tích cực hứng thú học tập
của học sinh trong giờ học (thông qua thái độ biểu hiện với hệ thống thái độ đặt
ra của từng học sinh).
* Tiết 1: Văn bản: Vợt thác

Năm học 2010 -2011


Hình thức đặt câu hỏi cảm thụ trong dạy học Ngữ Văn 6

Câu hỏi
Thái độ HS
Số HS hứng thú xung
phong xây dựng bài
Số HS cha hứng thú

Câu 1 Câu 2 Câu 3 Câu 4 Câu 5 Câu 6 Câu 7 Câu 8 Câu 9
35/40

30

32

36

30

32

30

29

34

5/10

10

8

4

10

8

10

11

6

* Tiết 2: Văn bản: Đêm nay Bác không ngủ
Câu hỏi
Thái độ HS

Câu 1

Câu 2

Câu 3

Câu 4

Câu 5

35/40

32

36

29

33

5/40

8

4

11

7

Số HS hứng thú xung
phong xây dựng bài
Số HS cha hứng thú

a2- Bảng tổng hợp mức độ cảm thụ của học sinh về tác phẩm đợc tìm hiểu
(thông qua các câu hỏi trả lời của học sinh với hệ thống câu hỏi cảm thụ đặt ra).
* Tiết 1: Văn bản: Vợt thác
Câu hỏi

Câu 1

Câu 2

Câu 3

Câu 4

Câu 5

Số HS đợc tham gia trả lời

5

7

9

10

6

Cảm thụ và trả lời cha trọng tâm

1

1

2

0

1

Cảm thụ và trả lời đạt yêu cầu trở lên

4

6

7

8

5

Thái độ HS

* Tiết 2: Văn bản: Đêm nay Bác không ngủ.
Câu hỏi
Thái độ HS
Số HS đợc tham gia trả lời
Cảm thụ và trả lời cha trọng tâm
Cảm thụ và trả lời đạt yêu cầu trở lên

Câu 1

Câu 2

Câu 3

Câu 4

Câu 5

3
1
2

4
2
2

3
1
2

4
2
2

3
2
1

b. Nhận xét
- Từ bảng tổng hợp a1 ta dễ dàng nhận thấy so với giờ dạy theo cách truyền
thống, khi áp dụng giảng dạy bằng hệ thống câu hỏi cảm thụ số lợng

Năm học 2010 -2011

Hình thức đặt câu hỏi cảm thụ trong dạy học Ngữ Văn 6
học sinh có thái độ phản ứng tích cực trớc tác phẩm đã tăng lên đáng kể. Nhiều
em đã tích cực xung phong trả lời câu hỏi đặt ra. Vì vậy ta có thể kết luận
qua hệ thống câu hỏi cảm thụ đã góp phần kích thích đợc hứng thú học tập ngữ
văn của học sinh (phần tìm hiểu văn bản nghệ thuật)
- Từ bảng tổng hợp a2 về kết quả cảm thụ tác phẩm thông qua các câu trả
lời của học sinh cũng có thể nhận thấy:
+ ở những câu hỏi cảm xúc đa số học sinh đợc tham gia đánh giá đã xác
định đợc những cảm xúc khá rõ nét.
+ ở những câu hỏi hình dung tởng tợng số học sinh trả lời đạt yêu cầu trở
lên (tỏ ra cảm thụ đạt và tốt về tác phẩm) cũng khá nhiều.
+ Câu hỏi hiểu tác phẩm học sinh đã tích cực góp ý kiến. Các ý kiến đã tỏ
ra hiểu ở đợc nội dung tác phẩm ở các mức độ khác nhau, tuy vậy câu trả lời thờng cha chọn vẹn và đủ ý.
Từ kết quả trên có thể khẳng định hệ thống câu hỏi cảm thụ đã thực sự tác
động mạnh đến học sinh đòi hỏi các em phải tích cực động não. Nó đã góp phần
dẫn dắt học sinh cảm thụ tác phẩm khá tốt. Mặc dù vậy cũng phải thừa nhận đối
với học sinh vùng sâu, vùng xa - cụ thể nh học sinh trên địa bàn xã Văn Nho do
nhiều yếu tố khác nhau tác động (đặc biệt là vốn từ vựng Tiếng Việt còn nghèo,
t duy lý tính cha phát triển đồng đều). Do vậy các câu hỏi hình dung tởng tợng,
phân tích đối với các em thờng diễn ra phản ứng chậm, câu trả lời diễn đạt cha
thật mạch lạc, rõ ràng. Điều này có thể đợc khắc phục ở học sinh của những
vùng miền khác có điều kiện học tập tốt hơn.

Phần V
Kết luận
Có thể nói. Sau quá trình nghiên cứu đề tài này, bản thân cá nhân tôi cảm
thấy một điều: việc đặt câu hỏi cảm thụ tác phẩm văn chơng ở chơng trình ngữ
văn THCS nói chung và trong chơng trình Ngữ Văn 6 nói riêng, cũng nh phơng

thức sử dụng trong quá trình dạy học phần văn bản ở mỗi tiết bài đã đạt hiệu quả
khả quan. Qua phần dạy thực nghiệm đã khẳng định đợc điều đó. Vì vậy qua mỗi

Năm học 2010 -2011


Hình thức đặt câu hỏi cảm thụ trong dạy học Ngữ Văn 6
giờ học văn ngời dạy có thể vận dụng khả thi hệ thống câu hỏi này vào mỗi bài
dạy học để góp phần kích thích hứng thú học tập của học sinh. Hơn thế nữa nó
cũng góp phần kích thích đợc những suy nghĩ sáng tạo độc lập trong cảm nhận
giá trị thẩm mỹ ở mỗi văn bản nghệ thuật khi các em đợcu tiếp cận văn bản học
sinh, từ đó khơi dậy đợc ở các em tình yêu sự khao khát khi đến với môn học
nghệ thuật này.
Do thời gian có hạn, song để thực hiện đợc đề tài này bản thân tôi đã nhận
đợc sự góp ý của đồng nghiệp. Vì vậy tôi hy vọng rằng đây là một phần đóng
góp nhỏ trong nghiên cứu khoa học nói chung.
Trên đây là những suy nghĩ của riêng bản thân cá nhân tôi về một biện pháp
cụ thể trong việc đổi mới phơng pháp dạy học ngữ văn THCS. Vì vậy rất mong
nhận đợc ý kiến chỉ đạo chân thành và quý báu từ phía bộ phận chuyên môn của
Phòng giáo dục và những ý kiến phản hồi mang tính xây dựng từ phía các bạn
đồng nghiệp.
Tôi xin chân thành cảm ơn !
Mục lục
Trang
1
A. Đặt vấn đề
1
I. Lời mở đầu
2
II. Lịch sử vấn đề

4
B Giải quyết vấn đề
4
I. Giải pháp thực hiện
5
II. Các biện pháp tổ chức thực hiện
Phần I: Tìm hiểu về những hình thức đặt câu hỏi cảm thụ để dạy học tác 5
phẩm văn chơng ở bậc THCS
Phần II: Phơng thức sử dụng câu hỏi cảm thụ khi dạy học
Phần III: Thử xây dựng câu hỏi cảm thụ cho 4 tác phẩm cụ thể trong ch-

9
10

ơng trình ngữ văn 6
Phần IV: Thực nghiệm
Phần V: Kết luận

12
15

Năm học 2010 -2011


Hình thức đặt câu hỏi cảm thụ trong dạy học Ngữ Văn 6

Kớnh cho quý thy cụ v cỏc bn.
Li u tiờn cho phộp tụi c gi ti quý thy cụ v cỏc bn li chỳc tt
p nht. Khi thy cụ v cỏc bn c bi vit ny ngha l thy cụ v cỏc bn ó
cú thiờn hng lm kinh doanh

Ngh giỏo l mt ngh cao quý, c xó hi coi trng v tụn vinh. Tuy
nhiờn, cú l cng nh tụi thy rng ng lng ca mỡnh quỏ hn hp. Nu
khụng phi mụn hc chớnh, v nu khụng cú dy thờm, liu rng tin lng cú
cho nhng nhu cu ca thy cụ. Cũn cỏc bn sinh viờnvi bao nhiờu th
phi trang tri, tin gia ỡnh gi, hay i gia s kim tin thờm liu cú ?
Bn thõn tụi cng l mt giỏo viờn dy mụn Ng Vn. vỡ vy thy cụ s
hiu tin lng mi thỏng thu v s c bao nhiờu. Vy lm cỏch no kim
thờm cho mỡnh 4, 5 triu mi thỏng ngoi tin lng.
Thc t tụi thy rng thi gian thy cụ v cỏc bn lt web trong mt ngy
cng tng i nhiu. Ngoi mc ớch kim tỡm thụng tin phc v chuyờn mụn,
cỏc thy cụ v cỏc bn cũn su tm, tỡm hiu thờm rt nhiu lnh vc khỏc. Vy
ti sao chỳng ta khụng b ra mi ngy 5 n 10 phỳt lt web kim cho mỡnh
4, 5 triu mi thỏng.
iu ny l cú th?. Thy cụ v cỏc bn hóy tin vo iu ú. Tt nhiờn mi th
u cú giỏ ca nú. quý thy cụ v cỏc bn nhn c 4, 5 triu mi thỏng,
cn ũi hi thy cụ v cỏc bn s kiờn trỡ, chu khú v bit s dng mỏy tớnh
mt chỳt. Vy thc cht ca vic ny l vic gỡ v lm nh th no? Quý thy cụ
v cỏc bn hóy c bi vit ca tụi, v nu cú hng thỳ thỡ hóy bt tay vo cụng
vic ngay thụi.
Thy cụ chc ó nghe nghiu n vic kim tin qua mng. Chc chn l
cú. Tuy nhiờn trờn internet hin nay cú nhiu trang Web kim tin khụng uy tớn
( ú l nhng trang web nc ngoi, nhng trang web tr thự lao rt cao...). Nu
l web nc ngoi thỡ chỳng ta s gp rt nhiu khú khn v mt ngụn ng,
nhng web tr thự lao rt cao u khụng uy tớn, chỳng ta hóy nhn nhng gỡ
tng xng vi cụng lao ca chỳng ta, ú l s tht.
Vit Nam trang web tht s uy tớn ú l : .Lỳc u
bn thõn tụi cng thy khụng chc chn lm v cỏch kim tin ny. Nhng gi
tụi ó hon ton tin tng, n gin vỡ tụi ó c nhn tin t cụng ty.( thy cụ
v cỏc bn c tớch ly c 50.000 thụi v yờu cu satavina thanh toỏn bng
cỏch np th in thoi l s tin ngay).Tt nhiờn thi gian u s tin kim c

chng bao nhiờu, nhng sau ú s tin kim c s tng lờn. Cú th thy cụ v
cỏc bn s núi: ú l v vn, chng ai t nhiờn mang tin cho mỡnh. ỳng chng
ai cho khụng thy cụ v cỏc bn tin õu, chỳng ta phi lm vic, chỳng ta phi
mang v li nhun cho h. Khi chỳng ta c qung cỏo, xem video qung cỏo
ngha l mang v doanh thu cho Satavina, ng nhiờn h n cm thỡ chỳng ta
cng phi cú chỏo m n ch, khụng thỡ ai di gỡ m lm vic cho h.
Vy chỳng ta s lm nh th no õy. Thy cụ v cỏc bn lm nh ny nhộ:
1/ Satavina.com l cụng ty nh th no:

Năm học 2010 -2011


Hình thức đặt câu hỏi cảm thụ trong dạy học Ngữ Văn 6
ú l cụng ty c phn hot ng trong nhiu lnh vc, tr s ti tũa nh
Femixco, Tng 6, 231-233 Lờ Thỏnh Tụn, P.Bn Thnh, Q.1, TP. H Chớ Minh.
GPKD s 0310332710 - do S K Hoch v u T TP.HCM cp. Giy phộp
ICP s 13/GP-STTTT do S Thụng Tin & Truyn Thụng TP.HCM cp.qun 1
Thnh Ph HCM.
Khi thy cụ l thnh viờn ca cụng ty, thy cụ s c hng tin hoa
hng t vic c qung cỏo v xem video qung cỏo( tin ny c trớch ra t
tin thuờ qung cỏo ca cỏc cụng ty qung cỏo thuờ trờn satavina)
2/ Cỏc bc ng kớ l thnh viờn v cỏch kim tin:
ng kớ lm thnh viờn satavina thy cụ lm nh sau:
Bc 1:
Nhp a ch web: vo trỡnh duyt web( Dựng trỡnh duyt
firefox, khụng nờn dựng trỡnh duyt explorer)
Giao din nh sau:

nhanh chúng quý thy cụ v cỏc bn cú th coppy ng linh sau:
/>hrYmail=&hrID=22077

( Thy cụ v cỏc bn ch in thụng tin ca mỡnh l c. Tuy nhiờn, chc nng
ng kớ thnh viờn mi ch c m vi ln trong ngy. Mc ớch l thy cụ
v cỏc bn tỡm hiu k v cụng ty trc khi gii thiu bn bố )
Bc 2:
Click chut vo mc ng kớ, gúc trờn bờn phi( cú th s khụng cú giao
din bc 3 vỡ thi gian ng kớ khụng liờn tc trong c ngy, thy cụ v cỏc
bn phi tht kiờn trỡ).

Năm học 2010 -2011


Hình thức đặt câu hỏi cảm thụ trong dạy học Ngữ Văn 6
Bc 3:
Nu cú giao din hin ra. thy cụ khai bỏo cỏc thụng tin:

Thy cụ khai bỏo c th cỏc mc nh sau:
+ Mail ngi gii thiu( l mail ca tụi, tụi ó l thnh viờn chớnh thc):

+ Mó s ngi gii thiu( Nhp chớnh xỏc) :
00022077
Hoc quý thy cụ v cỏc bn cú th coppy Link gii thiu trc tip:
/>hrYmail=&hrID=22077
+ a ch mail: õy l a ch mail ca thy cụ v cỏc bn. Khai bỏo a ch tht
cũn vo ú kớch hot ti khon nu sai thy cụ v cỏc bn khụng th l thnh
viờn chớnh thc.
+ Nhp li a ch mail:.....
+ Mt khu ng nhp: nhp mt khu khi ng nhp trang web satavina.com
+ Cỏc thụng tin mc:
Thụng tin ch ti khon: thy cụ v cỏc bn phi nhp chớnh xỏc tuyt i, vỡ
thụng tin ny ch c nhp 1 ln duy nht, khụng sa c. Thụng tin ny liờn

quan n vic giao dch sau ny. Sai s khụng giao dch c.
+ Nhp mó xỏc nhn: nhp cỏc ch, s cú bờn cnh vo ụ trng
+ Click vo mc: tụi ó c k hng dn.....
+ Click vo: NG K
Sau khi ng kớ web s thụng bỏo thnh cụng hay khụng. Nu thnh cụng thy
cụ v cỏc bn vo hũm th ó khai bỏo kớch hot ti khon. Khi thnh cụng
quý thy cụ v cỏc bn vo web s cú y thụng tin v cụng ty satavina v

Năm học 2010 -2011


Hình thức đặt câu hỏi cảm thụ trong dạy học Ngữ Văn 6
cỏch thc kim tin. Hóy tin vo li nhun m satavina s mang li cho thy cụ.
Hóy bt tay vo vic ng kớ, chỳng ta khụng mt gỡ, ch mt mt chỳt thi gian
trong ngy m thụi.
Kớnh chỳc quý thy cụ v cỏc bn thnh cụng.
Nu quý thy cụ cú thc mc gỡ trong quỏ trỡnh tớch ly tin ca mỡnh hóy
gi trc tip hoc mail cho tụi:
Dng Vn Dng
Email ngi gii thiu:

Mó s ngi gii thiu:
00022077
Quý thy cụ v cỏc bn cú th coppy Link gii thiu trc tip:
/>hrYmail=&hrID=22077
Di ng:
0168 8507 456
\
2/ Cỏch thc satavina tớnh im quy ra tin cho thy cụ v cỏc bn:
+ im ca thy cụ v cỏc bn c tớch ly nh vo c qung cỏo v xem

video qung cỏo.
Nu ch tớch ly im t chớnh ch cỏc thy cụ v cỏc bn thỡ 1 thỏng ch c
khong 1tr.Nhng tng im thy cụ cn phỏt trin mng li bn bố ca
thy cụ v cỏc bn.
3/ Cỏch thc phỏt trin mng li:
- Xem 1 qung cỏo video: 10 im/giõy. (cú hn 10 video qung cỏo, mi video
trung bỡnh 1 phỳt)
- c 1 tin qung cỏo: 10 im/giõy. (hn 5 tin qung cỏo)
_Tr li 1 phiu kho sỏt.:100,000 im / 1 bi.
_Vit bi....
Trong 1 ngy bn ch cn dnh ớt nht 5 phỳt xem qung cỏo, bn cú th kim
c: 10x60x5= 3000 im, nh vy bn s kim c 300ng .
- Bn gii thiu 10 ngi bn xem qung cỏo (gi l Mc 1 ca bn), 10 ngi
ny cng dnh 5 phỳt xem qung cỏo mi ngy, cụng ty cng chi tr cho bn
300ng/ngi.ngy.
- Cng tng t nh vy 10 Mc 1 ca bn gii thiu mi ngi 10 ngi thỡ
bn cú 100 ngi (gi l mc 2 ca bn), cụng ty cng chi tr cho bn
300ng/ngi.ngy.
- Tng t nh vy, cụng ty chi tr n Mc 5 ca bn theo s sau :
- Nu bn xõy dng n Mc 1, bn c 3.000ng/ngy
90.000 ng/thỏng.
- Nu bn xõy dng n Mc 2, bn c 30.000ng/ngy
900.000 ng/thỏng.
- Nu bn xõy dng n Mc 3, bn c 300.000ng/ngy

Năm học 2010 -2011


Hình thức đặt câu hỏi cảm thụ trong dạy học Ngữ Văn 6
9.000.000 ng/thỏng.

- Nu bn xõy dng n Mc 4, bn c 3.000.000ng/ngy
90.000.000 ng/thỏng.
- Nu bn xõy dng n Mc 5, bn c 30.000.000ng/ngy
900.000.000 ng/thỏng.
Tuy nhiờn thy cụ v cỏc bn khụng nờn m t n mc 5. Ch cn c gng
1thỏng c 1=>10 triu l quỏ n ri.
Nh vy thy cụ v cỏc bn thy satavina khụng cho khụng thy cụ v cỏc bn
tin ỳng khụng. Vy hóy ng kớ v gii thiu mng li ca mỡnh ngay i.
Lu ý: Ch khi thy cụ v cỏc bn l thnh viờn chớnh thc thỡ thy cụ v cỏc bn
mi c phộp gii thiu ngi khỏc.
Hóy gii thiu n ngi khỏc l bn bố thy cụ v cỏc bn nh tụi ó gii
thiu v hóy quan tõm n nhng ngi m bn ó gii thiu v chm súc
h( khi l thnh viờn thy cụ v cỏc bn s cú mó s riờng).Khi gii thiu bn bố
hóy thay ni dung mc thụng tin ngi gii thiu l thụng tin ca thy cụ v
cỏc bn. Chỳc quý thy cụ v cỏc bn thnh cụng v cú th kim c 1 khon
tin cho riờng mỡnh.
Nu cú gỡ cn h tr quý thy cụ v cỏc bn hóy gi in, hay gi Email cho
tụi, tụi s gii ỏp v h tr sm nht.
Dng Vn Dng
Email ngi gii thiu:
Mó s ngi gii thiu:
00022077
Quý thy cụ v cỏc bn cú th coppy Link gii thiu trc tip:
/>hrYmail=&hrID=22077
Di ng:
0168 8507 456
Website:
vandung80.violet.vn

Năm học 2010 -2011