Phân tích các nhân tố tác động đến hiệu quả tài chính của các công ty cổ phần ngành bất động sản niêm yết trên thị trường chứng khoán việt nam

CH

NGă1. M

U

1.1. Tínhăc p thi t c aăđ tƠiă
Hi u qu tài chính là v n đ co b n trong s n xu t kinh doanh c a m t hình thái
kinh t xư h i. Các ch th tham gia vào n n kinh t ti n hành s n xu t kinh doanh
ph i đ t m c tiêu hi u qu nói chung và hi u qu tài chính nói riêng lên hàng đ u.
Doanh nghi p s n xu t kinh doanh có hi u qu là doanh nghi p th a mưn t i đa nhu
c u v hàng hóa – d ch v c a xư h i trong gi i h n cho ph p c a các ngu n l c hi n
có và thu đu c nhi u l i nhu n nh t, đem l i hi u qu cho xư h i c ng nh b n thân
doanh nghi p là cao nh t. Nhu v y, có th nói m c đích chính c a s n xu t kinh doanh
là l i nhu n. L i nhu n là m c tiêu tru c m t, hi u qu tài chính là m c tiêu lâu dài và
thu ng xuyên c a ho t đ ng s n xu t kinh doanh.
Ngành b t đ ng s n là ngành có nhi u ti m n ng phát tri n, chi m t tr ng và
đóng góp vai trò quan tr ng trong n n kinh t qu c dân c a Vi t Nam. Theo Th
tr
t

ng B xây d ng ông Nguy n Tr n Nam trích d n s li u t Vi n Tin h c và Kinh
ng d ng, t tr ng B S trong t ng tài s n qu c gia các n c khác nhau nh ng

th ng chi m trên 40% t ng giá tr tài s n qu c gia đó. Các ho t đ ng liên quan đ n
B S chi m 30% t ng các ho t đ ng c a n n kinh t . Th c t , ta có th th y r ng
ngành b t đ ng s n đư đóng góp m t kh i l ng tài s n l n, đó là nh ng công trình b t
đ ng s n nh nhà c a, trung tâm th
ng

ng m i, các cao c, các công trình ki n trúc cho

i dân, cho doanh nghi p và Nhà n

c. B t đ ng s n là m t ngành có nh ng đ c

thù riêng nh quy mô l n, thâm d ng v n, nh y c m v i chu k kinh t và xư h i; b i
v y v n đ đ t ra đó là đòi h i nhà qu n lý ph i gi i quy t nh ng v n đ trên th t t t
đ giúp các doanh nghi p ngành b t đ ng s n đ t đ
nh t.
Trong nh ng n m g n đây, th tr

c hi u qu tài chính sao cho t t

ng b t đ ng s n r i vào tình tr ng đóng b ng,

tính thanh kho n k m khi n cho tình hình ho t đ ng s n xu t kinh doanh c a các
doanh nghi p ngành b t đ ng s n r i vào tình tr ng khó kh n. Khi xem x t hi u qu
tài chính c a các công ty c ph n ngành b t đ ng s n niêm y t trên th tr

ng ch ng

khoán Vi t Nam trong giai đo n 2010 – 2014, tác gi nh n th y r t nhi u công ty c
ph n niêm y t ho t đ ng kinh doanh thua l d n t i hi u qu tài chính âm nh CTCP
đ a c d u khí (PVL), CTCP đ u t phát tri n đô th và khu công nghi p Sông à
(SJS), CTCP nhà Vi t Nam (NVN), CTCP B S du l ch Ninh Vân Bay (NVT),…
nh ng ng c l i, m t s công ty đ t đ c hi u qu tài chính v i các h s kh n ng
sinh l i cao nh T p đoàn Vingroup – CTCP (VIC), CTCP Hoàng Anh Gia Lai
(HAG), CTCP phát tri n h t ng V nh Phúc (IDV),… T đó, tác gi đ t ra câu h i

1

“Nh ng nhân t nào đư tác đ ng đ n hi u qu tài chính c a các CTCP ngành B S
niêm y t trên TTCK Vi t Nam? M c đ tác đ ng nh th nào?
S thay đ i to l n v môi tru ng kinh doanh có th đ ng th i t o ra nh ng co h i
và thách th c cho các CTCP ngành B S, sau khi tr l i đ c hai câu h i trên, hàng
lo t câu h i khác mà tác gi t đ t ra nh “Các doanh nghi p c n làm gì đ gi m b t
nh ng tác đ ng x u đ n hi u qu tài chính? Làm th nào đ s d ng hi u qu v n và
các ngu n l c khác c a doanh nghi p? Trong đi u ki n c nh tranh gay g t nhu v y,
làm th nào đ duy trì, c i thi n và nâng cao hi u qu tài chính, t o ra l i nhu n cho
doanh nghi p? . ây là m t câu h i l n và không d tr l i đ i v i các doanh nghi p
nói chung và các nhà qu n tr c a các CTCP ngành B S nói riêng.
Xu t phát t t m quan tr ng c ng nhu tính c p bách c a v n đ hi u qu tài
chính và s c n thi t ph i tìm hi u các nhân t tác đ ng đ n hi u qu tài chính nh m
nâng cao nang l c c nh tranh c a các doanh nghi p trong ngành B S nên trong quá
trình h c t p và nghiên c u t i tr ng i h c Th ng Long, tác gi đư l a ch n đ tài
“Phợỉ tíẾh ẾáẾ ỉhợỉ t táẾ đ ng đ n hi u qu tài Ếhíỉh Ế a ẾáẾ Ếôỉg tỔ Ế ph n
ỉgàỉh ẽ t đ ng s ỉ ỉiêỈ Ổ t trêỉ th tr ng ch ỉg khoáỉ Vi t NaỈ” đ nghiên c u.
1.2. Cơuăh iănghiênăc uăvƠăm cătiêuănghiênăc u
1.2.1. Cợu h i ỉghiêỉ Ế u
Bài nghiên c u s đ

c th c hi n nh m tr l i cho các câu h i sau:

-

Hi u qu tài chính là gì?

-

Th

-

Các nhân t c b n nào tác đ ng đ n hi u qu tài chính c a các CTCP ngành

c đo hi u qu tài chính là gì?

B S?
-

Th c tr ng hi u qu tài chính và các nhân t tác đ ng đ n hi u qu tài chính
c a các CTCP ngành B S nh th nào?

1.2.2. M Ế tiêu ỉghiêỉ Ế u
T ng h p và đ a ra nh ng c s lý lu n v hi u qu tài chính, các th

c đo hi u

qu tài chính và hình thành mô hình các nhân t tác đ ng đ n hi u qu tài chính c a
các CTCP ngành B S niêm y t trên th tr ng ch ng khoán Vi t Nam.
D a trên các s li u th c t thu th p đ

c đ xem x t th c tr ng, đ ng th i phân

tích các nhân t tác đ ng đ n hi u qu tài chính c a các CTCP ngành B S niêm y t
trên th tr ng ch ng khoán Vi t Nam, ki m đ nh s phù h p c a mô hình và đ a k t
lu n v các nhân t

nh h

ng t i hi u qu tài chính c a các công ty.

2

Thang Long University Library


a ra m t s

ki n ngh cho các CTCP ngành B S niêm y t trên th tr

ng

ch ng khoán Vi t Nam trong vi c qu n lý, s d ng các ngu n l c tài chính đ đ t
đ

c hi u qu tài chính t t nh t thông qua k t qu phân tích và ki m đ nh thu đ
iăt

1.3.
1.3.1.

c.

ngăvƠăph măviănghiênăc u

it

ỉg ỉghiêỉ Ế u

i t ng nghiên c u c a đ tài là hi u qu tài chính và các nhân t tác đ ng đ n
hi u qu tài chính c a các CTCP ngành B S niêm y t trên th tr ng ch ng khoán
Vi t Nam.
1.3.2. Ph Ỉ ối ỉghiêỉ Ế u
Ph m vi nghiên c u là các CTCP ngành B S niêm y t trên th tr

ng ch ng

khoán Vi t Nam trong giai đo n 2010 – 2014.
1.4. Ph
Ph

ngăphápănghiênăc u
ng pháp đ nh tính: Qua vi c thu th p thông tin, dùng ph

ng pháp th ng kê

mô t , so sánh đ phân tích, đánh giá th c tr ng hi u qu tài chính c a các CTCP
ngành B S niêm y t trên th tr ng ch ng khoán Vi t Nam
Ph ng pháp đ nh l ng: S d ng ph n m m SPSS 20 đ xác đ nh h s h i
quy, trên c s đó xây d ng ph ng trình các nhân t tác đ ng đ n hi u qu tài chính.
T đó, ki m đ nh s tác đ ng c a các nhân t đ n hi u qu tài chính c a các công ty
trên. Khi quá trình ki m đ nh hoàn t t, ti n hành phân tích k t qu và đ a ra m t s
ki n ngh phù h p v i hi n tr ng c a ngành B t đ ng s n.
Tài li u s d ng trong khóa lu n g m ngu n tài li u th c p thu th p t báo cáo
tài chính trong giai đo n 2010 – 2014 đư đ c ki m toán c a 54 CTCP ngành B S
niêm y t trên th tr ng ch ng khoán Vi t Nam. Ngu n tài li u s c p đ c thu th p
qua các giáo trình và các nghiên c u đư đ

c công b .

1.5. K t c u c aăđ tƠi
Ch ỉg 1. M đ u:
a ra cái nhìn t ng quan nh t v ngành B S và vai trò
quan tr ng c a nó trong n n kinh t Vi t Nam hi n nay, t đó liên h t i v n đ
hi u qu tài chính và đ a ra tính c p thi t c a đ tài nghiên c u, đ ng th i khái quát
v cách th c đ nghiên c u đ tài.
Ch ỉg 2. T ng quan ệý thuy t v hi u qu tài Ếhíỉh ốà ẾáẾ ỉhợỉ t táẾ đ ng
đ n hi u qu tài Ếhíỉh:
a ra các c s lý lu n, các lý thuy t v hi u qu tài chính
và các nhân t tác đ ng đ n hi u qu tài chính c a doanh nghi p.
Ch ỉg 3. Ph ỉg pháp nghiên c u: Trên c s các lý thuy t nêu trên,
trình bày quy trình c th s đ c ti n hành đ nghiên c u v đ tài trong th c ti n.

3


Ch ỉg 4. Th c tr ng hi u qu tài Ếhíỉh ốà ẾáẾ ỉhợỉ t táẾ đ ỉg đ n hi u
qu tài Ếhíỉh Ế a ẾáẾ CTCP ỉgàỉh B S ỉiêỈ Ổ t trêỉ th tr ng ch ỉg khoáỉ Vi t
Nam: Nêu lên đ c đi m c a ngành B S, th c tr ng hi u qu tài chính thông qua các
ch tiêu ROS, ROA, ROE và th c tr ng các nhân t tác đ ng đ n hi u qu tài chính
c a các CTCP ngành B S niêm y t trên th tr ng ch ng khoán Vi t Nam.
Ch ỉg 5. N i dung k t qu nghiêỉ c u: D a trên các s li u th ng kê th c
t thu th p đ c đ a ra các phân tích, đánh giá, ki m đ nh s đúng đ n c a mô hình
các nhân t nh h ng đ c xây d ng. T đó đ a ra k t qu nghiên c u và gi i thích
mô hình các nhân t tác đ ng.
Ch
c u thu đ
đ tđ

ỉg 6. K t lu n ốà m t s ki n ngh : T nh ng n i dung k t qu nghiên
c đ a ra m t s gi i pháp, ki n ngh v vi c ho t đ ng, qu n lý công ty đ

c hi u qu tài chính t t đ i v i các CTCP ngành B S t i Vi t Nam hi n nay.

4

Thang Long University Library


CH
NGă2.
T NGăQUANăLụăTHUY T V HI U QU TÀIăCHệNHăVÀăCÁCăNHỂN
T TÁCă NGă N HI U QU TÀIăCHệNH
2.1. T ng quan v hi u qu tƠiăchính
2.1.1. Khái ỉi m v hi u qu ốà hi u qu tài Ếhíỉh
2.1.1.1.

Khái ỉi m v hi u qu

Hi u qu là k t qu mong mu n, cái sinh ra k t qu mà con ng i ch đ i và
h ng t i; nó có n i dung khác nhau nh ng l nh v c khác nhau. Trong s n xu t,
hi u qu là ngh a là hi u su t, n ng su t. Trong kinh doanh, hi u qu là lưi su t, l i
nhu n. Trong lao đ ng nói chung hi u qu là n ng su t lao đ ng, đ

c đánh giá b ng

s l ng th i gian hao phí đ s n xu t ra m t đ n v s n ph m, ho c là b ng s l
s n ph m đ c s n xu t ra trong m t đ n v th i gian.

ng

(Ngu n: />2.1.1.2.

Khái ỉi m v hi u qu tài Ếhíỉh

Tr c h t, b n ch t c a hi u qu tài chính chính là hi u qu kinh doanh c a
doanh nghi p. Hi u qu kinh doanh c a doanh nghi p là m t ch tiêu kinh t t ng h p
ph n ánh trình đ s d ng các y u t c a quá trình s n xu t. Hi u qu kinh doanh còn
th hi n s v n d ng kh o l o c a các nhà qu n tr doanh nghi p gi a lý lu n và th c
t nh m khai thác t i đa các y u t c a quá trình s n xu t nh máy móc thi t b ,
nguyên v t li u, nhân công đ nâng cao l i nhu n. V y hi u qu kinh doanh là m t ch
tiêu kinh t t ng h p ph n ánh trình đ s d ng các ngu n v t l c; tài chính c a
doanh nghi p đ đ t đ c hi u qu cao nh t. ( Ngu n: PGS. TS. Nguy n N ng Phúc –
Giáo trình Phân tích báo cáo tài chính – NXB
i h c Kinh t qu c dân ( 2013) –
Trang 199)
Th c ch t c a hi u qu tài chính là s so sánh gi a các k t qu đ u ra v i các
y u t đ u vào c a doanh nghi p trong m t k nh t đ nh, tùy theo yêu c u c a các nhà
qu n tr kinh doanh. N u g i H là hi u qu tài chính ( hi u qu kinh doanh) thì H đ c
th hi n theo công th c toán h c nh sau:
H=

t qu đ u ra
Y u t đ u vào

Công th c trên ph n ánh c 1 đ ng chi phí đ u vào ( v n, nhân công, nguyên v t
li u, máy móc thi t b … ) thì t o ra đ c bao nhiêu đ ng k t qu đ u ra nh doanh
thu, l i nhu n… trong m t k kinh doanh, ch tiêu này càng cao ch ng t hi u qu tài

chính c a doanh nghi p càng t t.

5


Trong đ tài khóa lu n này, tác gi s đ a ra nh ng nghiên c u tr
th

c đo đ đo l

ng hi u qu tài chính t đó nêu lên nh ng th

trong quá trình nghiên c u, phân tích. D
qu tài chính c a doanh nghi p.
2.1.2. Th

c đây v

c đo s đ

c s d ng

i đây là m t s nghiên c u v th

c đo hi u

Ế đo hi u qu tài Ếhíỉh
B ng 2.1. M t s nghiên c u v hi u qu tài chính
Th

căđo

Nghiênăc u

T su t sinh l i trên t ng tài s n (ROA)

- Ming, TC & Gee, CS 2008
- Ongore, VO 2011
Hu, Y & Izumida, S 2008

T su t sinh l i trên VCSH (ROE)

Hu, Y & Izumida, S 2008

T su t sinh l i trên doanh thu (ROS)

- Le, TV & Buck, T 2011
- Jenkins, M, Ambrosini, V & Collier, N 2011
- Shah, SZA, Butt, SA & Saeed, MM 2011
- Jenkins, M, Ambrosini, V & Collier, N 2011
Tian, L & Estrin, S 2008

L i su t c t c (DY)

T su t sinh l i trên v n đ u t (ROI)
H s giá tr th tr

ng (Marris và

Tobin’s Q)

(Ngu n: Tác gi t t ng h p t các nghiên c u tr
Tr

c h t, vi c s d ng th

c)

c đo nào đ đánh giá v hi u qu tài chính doanh

nghi p có vai trò r t quan tr ng. Có r t nhi u các ch tiêu đo l

ng hi u qu tài chính

doanh nghi p, nh ng các ch tiêu th ng đ c s d ng nh t trong các nghiên c u có
th chia thành hai lo i chính là các h s giá tr k toán hay còn g i là các h s v l i
nhu n và các h s giá tr th tr ng hay còn g i là các h s v t ng tr ng tài s n.
Theo nh nghiên c u c a Hu, Y & Izumida, S n m 2008 cho bi t các ch tiêu l i
nhu n đ c dùng nhi u nh t bao g m t su t l i nhu n trên t ng tài s n (ROA) và t
su t l i nhu n trên VCSH (ROE). Bên c nh đó, hai nghiên c u c a Ming & Gee 2008
và Ongore 2011 còn s d ng ch s l i su t c t c (DY), nghiên c u c a Le & Buck
2011 s d ng ch tiêu t su t l i nhu n trên doanh thu (ROS), hay trong nghiên c u
n m 2011 c a Shah, Butt & Saeed l i s d ng ch tiêu t su t l i nhu n trên v n đ u t
(ROI) đ đo l ng hi u qu tài chính c a các doanh nghi p. Tuy nhiên trong nghiên
c u c a Shah, Butt & Saeed thì cách s d ng ROI l i chính là ROA.
i v i nhóm h s giá tr th tr ng, theo nghiên c u c a Tian, L & Estrin, S n m
2008, hai h s Marris và Tobin’s Q c ng đ c s d ng đ đánh giá hi u qu tài chính
doanh nghi p. Trong đó h s Marris đ c tính là t ng giá tr th tr ng c a v n ch
s h u so v i giá tr s sách c a v n ch s h u, và h s Tobin’s Q đ c tính là giá
tr th tr ng c a v n ch s h u c ng v i giá tr s sách các kho n n ph i tr so v i

6

Thang Long University Library


giá tr s sách c a t ng tài s n. Tuy nhiên, các h s này ch đánh giá đ
c a ph n v n s h u Nhà n
tr

c, b i l nó ch ph n ánh đ

c hi u qu

c tr c ti p m c đ t ng

ng giá tr VCSH trong c c u v n doanh nghi p.

Nhìn chung ROS, ROA, ROE là ba th c đo đ c s d ng ph bi n nh t trong
vi c đánh giá hi u qu tài chính c a doanh nghi p. Trong khóa lu n này, tác gi s s
d ng ba ch tiêu trên đ đánh giá hi u qu tài chính c a các CTCP ngành B S niêm
y t trên th tr ng ch ng khoán Vi t Nam b i các ch tiêu này có th ph n ánh đ c
cách nhìn quá kh , cho th y tình hình ho t đ ng kinh doanh c a doanh nghi p nh th
nào, kh n ng t o ra l i nhu n mà các công ty đư đ t đ c trong các k k toán v a
qua ra sao, không nh ng th các ch tiêu này còn giúp cho chúng ta có m t cách nhìn
d dàng trong vi c so sánh các doanh nghi p cùng ngành v i nhau. Bên c nh đó, s
k t h p c a ba nhóm h s này có th đ a ra cho nhà qu n lý, lưnh đ o các công ty, c
đông và th tr ng nh ng đánh giá bao quát v hi u qu tài chính trong quá kh c ng
nh ti m n ng l i nhu n và t ng tr
2.1.2.1.

ng trong t

ng lai c a doanh nghi p.

T su t sinh l i trên doanh thu (ROS)

Kh n ng t o ra doanh thu c a doanh nghi p là nh ng chi n l c dài h n, quy t
đ nh t o ra l i nhu n và nâng cao hi u qu kinh doanh c ng nh hi u qu tài chính.
Song m c tiêu cu i cùng c a nhà qu n tr không ph i doanh thu mà là l i nhu n sau
thu . Do v y đ t ng l i nhu n sau thu c n ph i duy trì t c đ t ng c a doanh thu
nhanh h n t c đ c t ng c a chi phí, khi đó m i có s t ng tr ng b n v ng. M t khác
ch tiêu này c ng th hi n trình đ ki m soát chi phí c a các nhà qu n tr nh m t ng s
c nh tranh trên th tr ng, ch tiêu này đ c xác đ nh nh sau:
T su t sinh l i trên doanh thu ROS =

i nhu n sau thu
oanh thu thu n

Ch tiêu này cho bi t trong m t kì phân tích, doanh nghi p nh n đ c 1 đ ng
doanh thu thu n thì s thu v đ c bao nhiêu đ ng l i nhu n sau thu thu nh p doanh
nghi p. Ch tiêu này càng cao ch ng t hi u qu s d ng chi phí càng t t, hi u qu tài
chính đ t đ c càng cao. ó là nhân t giúp nhà qu n tr m r ng th tr ng, t ng
doanh thu. Ch tiêu này th p thì hi u qu tài chính đ t đ c càng th p, b i v y nhà
qu n tr c n t ng c
2.1.2.2.

ng ki m soát chi phí c a các b ph n.

T su t sinh l i trêỉ t ỉg tài s n (ROA)

Trong quá trình ti n hành nh ng ho t đ ng kinh doanh, doanh nghi p mong
mu n m r ng quy mô s n xu t, th tr ng tiêu th nh m t ng tr ng m nh, nâng cao
hi u qu tài chính. Do v y nhà qu n tr th tr ng th ng đánh giá hi u qu s d ng
các tài s n đư đ u t , đ c xác đ nh b ng công th c:

7


T su t sinh l i trên t ng tài s n RO

=

i nhu n sau thu
T ng tài s n bình quân

Ch tiêu này cho bi t trong m t kì phân tích, doanh nghi p b ra 1 đ ng t ng tài
s n đ đ u t thì thu đ c bao nhiêu đ ng l i nhu n sau thu . Ch tiêu này càng cao
ch ng t hi u qu s d ng tài s n càng t t, hi u qu tài chính đ t đ c càng cao và
ng c l i. ó là nhân t giúp nhà qu n tr đ u t theo chi u r ng nh xây d ng nhà
x ng, mua thêm máy móc thi t b , m r ng th ph n tiêu th … đi u đó càng đ c bi t
quan tr ng đ i v i các công ty ho t đ ng trong ngành B S. B i đ có nh ng kh i
B S l n, có giá tr cao nh nhà đ t, chung c cao c p, các cao c,… thì các doanh
nghi p ph i b ra m t kh i l ng tài s n l n đ tu s a, xây d ng, m r ng quy mô s n
xu t. Vì v y ch s ROA s có tác d ng l n trong vi c đánh giá xem các doanh nghi p
ngành B S đư s d ng hi u qu t t tài s n hay ch a.
2.1.2.3.

T su t sinh l i trêỉ ố n ch s h u (ROE)

Kh n ng t o ra l i nhu n c a v n ch s h u mà doanh nghi p s d ng cho ho t

đ ng kinh doanh là m c tiêu c a m i nhà qu n tr , ch tiêu này đ c xác đ nh nh sau:
T su t sinh l i trên

SH RO

=

i nhu n sau thu
n ch s h u bình quân

Ch tiêu này cho bi t trong m t kì phân tích, doanh nghi p đ u t 1 đ ng v n ch
s h u thì thu đ

c bao nhiêu đ ng l i nhu n sau thu thu nh p doanh nghi p. Ch tiêu

này càng cao ch ng t hi u qu s d ng v n ch s h u và hi u qu tài chính c a
doanh nghi p là t t, góp ph n nâng cao kh n ng đ u t c a ch doanh nghi p và
ng c l i. ó c ng là nhân t giúp nhà qu n tr t ng v n ch s h u ph c v cho ho t
đ ng kinh doanh, đ u t tài chính.
2.2. Cácănhơnăt tácăđ ngăđ n hi u qu tƠiăchính
2.2.1. Kh ỉ ỉg thaỉh toáỉ (Liquidity)
Kh n ng thanh toán c a doanh nghi p ph n ánh m i quan h tài chính gi a
các kho n có kh n ng thanh toán trong kì v i các kho n ph i thanh toán trong kì.
( Ngu n: PGS.TS.
nghi p – NXB
l

u Th H

ng, PGS.TS.

uy Hào – Tài chính doanh

i h c Kinh t qu c dân n m 2010 – Trang 77).

Kh n ng thanh toán c a doanh nghi p là n i dung quan tr ng đ đánh giá ch t
ng tài chính và hi u qu tài chính. ây c ng là nh ng thông tin h u ích mà các t

ch c tín d ng, nhà đ u t , c quan ki m toán th ng hay quan tâm đ đ t đ c các
m c tiêu c a mình trên th ng tr ng kinh doanh. Khi đánh giá kh n ng thanh toán
c a doanh nghi p có nhi u cách ti p c n tùy theo nh ng m c tiêu khác nhau. ánh giá
kh n ng thanh toán thông qua s li u trên B ng cân đ i k toán và Thuy t minh Báo
8

Thang Long University Library


cáo tài chính đ

c th hi n qua các ch tiêu nh h s kh n ng thanh toán ngay, h s

kh n ng thanh toán nhanh, h s kh n ng thanh toán n ng n h n, h s kh n ng
thanh toán t ng quát…
B ng 2.2. M t s nghiên c u v kh n ng thanh toán
Th

căđo

Nghiênăc u

Kh n ng thanh toán n

-

Mr. Mou Xu

ng n h n (CR)

-

Nguy n Th Nguyên, 2014

Kh n ng thanh toán
nhanh (QR)

-

Khalifa Mohamed Khalifa, Zurina Shafii, 2013

-

Nguy n Th Nguyên, 2014

(Ngu n: Tác gi t t ng h p t các nghiên c u tr

c)

Nghiên c u c a Mr. Mou Xu v hi u qu tài chính c a các công ty niêm y t trên
sàn ch ng khoán Th ng H i 50 (SS50) ch ra r ng kh n ng thanh toán ng n h n
(CR) có m i quan h cùng chi u v i hi u qu tài chính c a các doanh nghi p. C th

CR tác đ ng cùng chi u lên ROS và ROE và không có tác đ ng đ n ROA, tuy nhiên
m c đ nh h ng không l n. Nghiên c u v các nhân t nh h ng đ n hi u qu s n
xu t kinh doanh c a các CTCP ngành xây d ng niêm y t trên TTCK Vi t Nam c a
Nguyên (2014) c ng s d ng ch tiêu CR đ đo l ng m c đ nh h ng c a kh n ng
thanh toán đ n hi u qu tài chính, k t qu cho th y h s h i quy trong mô hình có
ROE là bi n ph thu c là -6,433, t c là CR có tác đ ng ng
xu t kinh doanh c a các công ty xây d ng
c ng t ng đ i y u.

c chi u đ n hi u qu s n

Vi t Nam, tuy nhiên m c đ tác đ ng

Ng c l i v i nghiên c u c a Mr. Mou Xu là nghiên c u c a Khalifa & Zurina
v hi u qu tài chính và các nhân t tác đ ng đ n hi u qu tài chính c a các công ty
s n xu t d u niêm y t trên th tr ng ch ng khoán Libya (LSM). Trong nghiên c u
này hai ông đư s d ng kh n ng thanh toán nhanh (QR) đ xem x t tác đ ng c a kh
n ng thanh toán đ n hi u qu tài chính. K t qu cho th y QR có tác đ ng cùng chi u
lên ROA là ch s đ i di n cho hi u qu tài chính. Nghiên c u c a Nguyên c ng cho
th y QR tác đ ng m nh đ n ROE mà không tác đ ng đ n ROS, ROA; k t qu cho
th y QR có tác đ ng t ng đ i m nh và cùng chi u v i hi u qu s n xu t kinh doanh
c a các công ty xây d ng niêm y t trên TTCK Vi t Nam.
Nhìn chung, qua các nghiên c u tr c đây đư ch ra hai tác đ ng c a kh n ng
thanh toán đ n hi u qu tài chính đó là cùng chi u và ng c chi u. Trong đ tài, tác
gi s xem x t kh n ng thanh toán có tác đ ng nh th nào đ n hi u qu tài chính c a
các CTCP ngành B S niêm y t trên TTCK Vi t Nam. D i đây là m t s lý thuy t v
kh n ng thanh toán.
9

2.2.1.1.

Kh ỉ ỉg thaỉh toáỉ ỉg n h n

N ng n h n đó là các kho n n mà doanh nghi p có ngh a v thanh toán trong
th i h n d i m t n m k t ngày phát sinh. N ng n h n bao g m các kho n ph i tr
ng i bán, cán b công nhân viên, thu n p ngân sách, vay ng n h n, vay dài h n đ n
h n ph i tr … Kh n ng thanh toán n ng n h n có vai trò r t quan tr ng đ i v i tình
hình tài chính c a doanh nghi p. Các ch tiêu kh n ng thanh toán n ng n h n th p,
k o dài th ng xu t hi n r i ro tài chính, làm gi m hi u qu tài chính, nguy c phá s n
có th x y ra k c trong đi u ki n ch tiêu kh n ng thanh toán t ng quát cao.
Kh n ng thanh toán ng n h n đ


c đo l

ng b ng m t s ch tiêu sau:

H s kh n ng thanh toán nhanh (QR):
h n ng thanh toán nhanh =

Tài s n ng n h n Hàng t n kho
N ng n h n

Ch tiêu này cho bi t kh n ng thanh toán nhanh c a các tài s n d chuy n đ i
thành ti n đ i v i các kho n n ng n h n. C ng gi ng nh các ch tiêu trên, ch tiêu
này cao quá hay th p quá c ng gây nên hi u qu tài chính c a doanh nghi p gi m.


H s kh n ng thanh toán n ng n h n (CR):

h n ng thanh toán ng n h n =

Tài s n ng n h n
N ng n h n

Ch tiêu này cho bi t v i t ng giá tr c a tài s n ng n h n hi n có c a doanh
nghi p có đ m b o kh n ng thanh toán các kho n n ng n h n hay không. Ch tiêu
này càng cao thì kh n ng thanh toán n ng n h n càng t t và ng c l i. Ch tiêu này
cao ch ng t m t b ph n c a tài s n ng n h n đ c đ u t t ngu n v n n đ nh, đây
là nhân t làm t ng tính t ch trong ho t đ ng tài chính. Ch tiêu th p, k o dài có th
d n đ n doanh nghi p ph thu c tài chính, nh h ng không t t hi u qu tài chính.
2.2.1.2.

Kh ỉ ỉg thaỉh toáỉ ếài h n

N dài h n là các kho n n mà công ty có ngh a v thanh toán trong th i h n trên
m t n m k t ngày phát sinh.. N dài h n là doanh nghi p là m t b ph n c a ngu n
v n n đ nh dùng đ đ u t các tài s n dài h n nh tài s n c đ nh, b t đ ng s n đ u
t , ch ng khoán dài h n… Chính vì v y kh n ng thanh toán n dài h n là vô cùng
quan tr ng b i nó gây nh h ng tr c ti p đ n hi u qu tài chính c a công ty.
Kh n ng thanh toán dài h n th


ng s d ng nh ng ch tiêu sau:

Kh n ng thanh toán t ng quát (H) c a công ty là m t ch tiêu tài chính c

b n, nh m cung c p thông tin cho các c p qu n lý đ a ra các quy t đ nh đúng đ n
ph c v cho ho t đ ng kinh doanh. Các quy t đ nh cho doanh nghi p vay bao nhiêu
ti n, th i h n bao nhiêu, có nên bán ch u cho khách hàng hay không… t t c các

10

Thang Long University Library


quy t đ nh đó đ u d a vào thông tin v kh n ng thanh toán t ng quát. Kh n ng
thanh toán t ng quát càng cao, càng t t đó là nhân t quan tr ng h p d n các t ch c
tín d ng cho vay ti n. Ng c l i n u kh n ng thanh toán t ng quát th p, k o dài có
th d n t i doanh nghi p b gi i th ho c phá s n. Do v y kh n ng thanh toán t ng
quát là m t ch tiêu quan tr ng nh m cung c p thông tin cho các nhà qu n lý đ a ra
các quy t đ nh đúng đ n trong các ho t đ ng kinh doanh, góp ph n đ m b o an toàn,
phát tri n v n, nâng cao hi u qu kinh doanh, hi u qu tài chính. Kh n ng thanh
toán t ng quát đ

c xác đ nh nh sau:
h n ng thanh toán t ng quát =

T ng tài s n
T ng n ph i tr

Khi H 1: ch ng t doanh nghi p có đ và th a kh n ng thanh toán, khi đó tình
hình c a doanh nghi p kh quan, tác đ ng tích c c đ n ho t đ ng kinh doanh, đem l i
hi u qu tài chính t t.
Khi H < 1: ch ng t doanh nghi p không có kh n ng thanh toán, ch tiêu này
càng nh d n t i doanh nghi p s p b gi i th ho c phá s n trong t

ng lai.


Kh n ng thanh toán dài h n c a doanh nghi p. Ch tiêu này đ

nh sau:
h n ng thanh toán dài h n =

c xác đ nh

Tài s n dài h n
N dài h n

Ch tiêu này cho bi t kh n ng thanh toán n dài h n đ i v i toàn b giá tr thu n
c a tài s n c đ nh và đ u t dài h n…, ch tiêu này càng cao thì kh n ng thanh toán
dài h n càng t t, s góp ph n nâng cao hi u qu n tài chính, n đ nh tình hình tài chính
c a doanh nghi p trong t ng lai.

2.2.2. ẬuỔ Ỉô Ếôỉg tỔ (SIZE)
B ng 2.3. M t s nghiên c u v quy mô công ty
Th

căđo

T ng s lao đ ng

Nghiênăc u
Tr

ng ông L c & Tr n Qu c Tu n, 2009
11


oàn Ng c Phi Anh, 2010

T ng doanh thu
T ng tài s n

-

D

ng Thanh Ng c, 2011

- Simerly & Li (2000)
- Athanasoglou và các c ng s (2005)
- Papadognas (2007)
- Amato và Burson (2007)
- Falope và Ajilore (2009)
- Flamini và các c ng s (2009)
- Amarjit và các c ng s (2010)
- Dr. Amal và các c ng s (2012)
(Ngu n: Tác gi t t ng h p t các nghiên c u tr

c)

Quy mô đ c xem là d u hi u đ u tiên đ các nhà đ u t bi t đ n công ty. M t
công ty có quy mô l n s có l i th c nh tranh h n trên th tr ng. Do đó h u h t các
công ty đ u h ng t i vi c m r ng quy mô đ t n d ng l i th quy mô l n. Vi t
Nam, các doanh nghi p niêm y t có quy mô l n th ng là nh ng doanh nghi p do nhà
n c n m c ph n chi ph i, vì v y nh ng doanh nghi p này có nhi u c h i huy đ ng
các ngu n v n t bên ngoài h n, nh t là các t ch c tín d ng thu c s h u Nhà n
Quy mô c a công ty có th đ

c đo l

ng b ng s l

c.

ng nhân viên, t ng doanh

thu hay t ng tài s n. Trong ph m vi khóa lu n, tác gi s s d ng th c đo t ng doanh
thu đ đánh giá quy mô c a các CTCP ngành B S niêm y t trên th tr ng ch ng
khoán Vi t Nam.
Có r t nhi u nh ng nghiên c u tr c đây tìm hi u v m i quan h gi a quy mô
v i hi u qu tài chính c a công ty. Qua các nghiên c u này, tác gi đư rút ra đ c hai
lý thuy t ng
công ty.

c chi u nhau v m i quan h gi a quy mô v i hi u qu tài chính c a

Th nh t, quy mô và hi u qu tài chính c a công ty có m i quan h cùng chi u
v i nhau. Theo k t lu n c a Simerly & Li (2000) cho r ng các nghiên c u v tài chính
tr c đây đư ch ra r ng quy mô công ty có th d đoán giá c phi u trong t ng lai,
chính vì v y mà vi c qu n lý ho t đ ng kinh doanh d dàng h n và có nh ng bi n
pháp phòng ng a, gi m thi u m c r i ro cho công ty, t đó có th đ t đ c hi u qu
tài chính t t h n. Theo Flamini và các c ng s (2009) cho r ng các công ty có quy mô
l n h n có kh n ng c nh tranh cao h n so v i các công ty có quy mô nh h n trong
ho t đ ng kinh doanh trên th tr

ng và đ t đ

c m c l i nhu n cao h n. M t nghiên

12

Thang Long University Library


c u khác c a Athanasoglou và các c ng s (2005) đư ch ra vi c m r ng quy mô giúp
nâng cao đ

c hi u qu tài chính c a các ngân hàng. N m 2007 Papadognas đư ti n

hành phân tích hi u qu tài chính trên m t m u g m 3035 doanh nghi p Hy L p đư
ch ra l i nhu n ch u nh h ng b i quy mô c a công ty. Amato và Burson (2007) đư
ki m tra m i quan h gi a quy mô và l i nhu n cho các doanh nghi p ho t đ ng trong
l nh v c d ch v tài chính. V i các đ c đi m k thu t phân tích tuy n tính trong mô
doanh nghi p, các tác gi cho th y quy mô nh đư gây nh h ng tiêu c c đ n l i
nhu n c a công ty.
bi n to xo d a

Vi t Nam, nghiên c u v hi u qu tài chính c a các co s ch

t nh Trà Vinh c a Tr

ng

ông L c và Tr n Qu c Tu n đư cho th y

ROE có t ng quan t l thu n v i quy mô, c th là ROE s t ng lên 0,007% khi c
s s d ng thêm m t lao đ ng. Bên c nh đó, nghiên c u c a oàn Ng c Phi Anh
(2010) s d ng th c đo t ng doanh thu đ đo l ng quy mô c a 428 doanh nghi p
niêm y t trên TTCK Vi t Nam, k t qu cho th y quy mô có tác đ ng cùng chi u lên

c u trúc tài chính và hi u qu tài chính c a các doanh nghi p này.
Th hai, quy mô và hi u qu tài chính c a công ty không có m i liên h v i nhau
nh nghiên c u c a Amarjit và các c ng s (2010) cho th y không có m i liên quan
gi a quy mô doanh nghi p và t su t l i nhu n. Nghiên c u c a Falope và Ajilore
(2009) s d ng m t m u g m 50 công ty niêm y t trên sàn ch ng khoán t i Nigeria
c ng cho th y không có s thay đ i đáng k v hi u qu tài chính trong vi c qu n lý
v n hay m r ng quy mô gi a các doanh nghi p l n và nh . N m 2011, nghiên c u
D

c a

ng Thanh Ng c v “Các y u t tài chính tác đ ng đ n hi u qu ho t đ ng

kinh doanh c a các doanh nghi p ngành xây d ng niêm y t trên th tru ng ch ng
khoán Vi t Nam đư đ a ra k t lu n quy mô c a doanh nghi p không có nh h ng
đ n hi u qu kinh doanh, nguyên nhân là do các doanh nghi p có quy mô l n thì l i
nhu n s tang nhung m c tang c a l i nhu n không đ l n d n t i t su t l i nhu n
trên t ng tài s n không tang ho c tang không đáng k . Nhu v y cá doanh nghi p có
quy mô l n chua ch c là kinh doanh hi u qu hon các doanh có quy mô nh hon.
2.2.3. ảìỉh th c s h u c a doanh nghi p (STATE)
S h u nhà n

c trong các công ty là m t đ c đi m riêng c a các công ty đang

niêm y t trên th tr ng ch ng khoán Vi t Nam. Ta s xem x t hai tr ng h p là
doanh nghi p có s h u nhà n c và doanh nghi p không có s h u nhà n c.
Theo i u 3, kho n 5, Lu t Doanh nghi p Nhà n c (2003) có vi t “Doanh nghi p
có c ph n, v n góp chi ph i c a Nhà n c là doanh nghi p mà c ph n ho c v n
góp c a Nhà n c chi m trên 50% v n đi u l , Nhà n c gi quy n chi ph i đ i v i
doanh nghi p đó”. Có nhi u quan đi m v m i quan h gi a hình th c s h u c a

doanh nghi p v i hi u qu tài chính, d i đây là m t s nghiên c u đáng chú ý v v n
đ này.
13


Th nh t, h u h t các công trình nghiên c u v s h u Nhà n
ch ng minh r ng s h u Nhà n

c có tác đ ng ng

c đ u c g ng

c chi u đ n hi u qu tài chính c a

doanh nghi p. V i 2610 quan sát là các doanh nghi p l n nh t 12 n c Châu Âu, d
li u đ c thu th p trong th i gian 6 n m (1990 – 1995), b ng ph ng pháp h i quy s
d ng s h u Nhà n c là m t trong nhi u bi n đ c l p, bao g m s h u c a ngân
hàng, các công ty phi tài chính, gia đình, nhà đ u t n c ngoài, chính ph , nhà đ u t
có t ch c, Thomsen & Pedersen (2000) đư thu đ c k t qu nghiên c u cho th
tr ng châu Âu. Các tác gi đư ch ra r ng n u c đông l n nh t trong doanh nghi p là
m t gia đình, m t công ty khác, ho c chính ph , thì t t c các ph n v n này đ u có tác
đ ng ng c chi u đ i v i hi u qu tài chính doanh nghi p (ví d , v n chính ph t ng
m tđ nv t

ng đ

ng v i hi u qu tài chính gi m m t s đ n v nh t đ nh).

iv i

các n c đang phát tri n, nh ng k t qu nghiên c u t ng t c ng đ c công b : s
h u c a Nhà n c làm gi m hi u qu tài chính doanh nghi p. Ongore (2011) s d ng
cách ti p c n k t h p c y u t c u trúc s h u và t l t p trung s h u trong nghiên
c u c a mình đ i v i 42 công ty niêm y t (CTNY) Kenya và đư xác nh n r ng s
h u c a chính ph trong các doanh nghi p niêm y t n
v i hi u qu tài chính doanh nghi p.

c này có quan h ng

c chi u

M t s nghiên c u đư ch ra nguyên nhân c th c a m i quan h ng

c chi u

gi a hình th c s h u v i hi u qu tài chính c a doanh nghi p, nh nghiên c u c a
Janet (2009), Ongore (2011) cho r ng s h u Nhà n c có tính quan liêu và tiêu t n
m t l ng v n l n. Hay nghiên c u c a Bhatti & Sarwet (2012) nêu rõ nh ng nguyên
nhân chính d n đ n k t qu kinh doanh t i t c a m t trong nh ng DNNN l n nh t
Pakistan là T ng công ty đ ng s t Pakistan (Pakistan Railways), đó là c ch qu n lý
tài chính k m, h th ng thông tin qu n lý thi u h t, thi u các ch tiêu đánh giá hi u qu
tài chính ch ch t đ c th ng nh t, và có tình tr ng tham nh ng trong doanh nghi p.
Th hai, m t s nghiên c u cho th y tác đ ng cùng chi u c a ph n v n Nhà
n c đ i v i hi u qu tài chính doanh nghi p, nh ng trong m t s nhóm doanh nghi p
nh t đ nh. Nh ng k t qu này ch y u tìm th y đ i v i các CTNY trên th tr ng
Trung Qu c. Cho đ n tháng 6/2011, c đông l n nh t trong 150 công ty l n nh t
Trung Qu c v n là Chính ph và các doanh nghi p do Nhà n c chi ph i chi m t i
80% t ng v n hóa th tr ng c phi u n c này, so v i Nga và Brazil l n l t là
62% và 38% (The Economist, 21/1/2012). Trên th tr ng này, Tian & Estrin (2008)
đư ti n hành m t nghiên c u v i c s d li u là h n 9.000 quan sát trong 10 n m

(1994 - 2000) trên TTCK Trung Qu c. Các tác gi rút ra đ c k t qu là s h u c a
Nhà n c không làm gi m hi u qu công ty mà có tác đ ng cùng chi u n u t l s
h u Nhà n c đ t t 25% tr lên trong doanh nghi p. C th , m i quan h gi a hi u
qu tài chính doanh nghi p và s h u Nhà n

c có d ng ch U: giá tr công ty gi m

14

Thang Long University Library


khi t l s h u Nhà n
tìm đ

c t ng lên, nh ng s b t đ u t ng t ng

ng nói trên. K t qu

c c a Tian & Estrin (2008) g i ý r ng trong đi u ki n m t n

c chuy n đ i

nh Trung Qu c, ph n v n Nhà n c n u đ t m t m c đ đ l n nh t đ nh hoàn toàn
có th đóng góp vào vi c t ng giá tr công ty.
M t đóng góp quan tr ng khác trong khía c nh này và c ng trên th tr

ng Trung

Qu c là nghiên c u c a LI, Sun & Zou (2009). áng chú ý là các tác gi đ tài cho

r ng do c ph n Nhà n c n m gi b h n ch giao d ch, nên ch tiêu hi u qu tài
chính là Tobin’s Q đ c đi u ch nh gi m theo các t l 70% và 80% đ ph n ánh
chính xác h n giá th tr ng c a c phi u các doanh nghi p có v n góp Nhà n c.
Nghiên c u này phát hi n ra r ng s bi n đ ng c a k t qu kinh doanh theo ph n v n
Nhà n

c ph thu c vào m c đ l i nhu n c a doanh nghi p; c th , các tác gi phát

hi n ra tác đ ng ng c chi u t ng đ i l n gi a ph n v n Nhà n c v i hi u qu tài
chính nh ng ch đ i v i các doanh nghi p có l i nhu n cao. Nói cách khác, đ i v i các
doanh nghi p đ t k t qu kinh doanh bình th ng tr xu ng, không có nh h ng x u
nào đáng k c a ph n v n Nhà n c theo nghiên c u c a LI, Sun và Zou (2009).
Th ba, có nghiên c u tìm ra m i liên h t ng h gi a s h u Nhà n c và hi u
qu tài chính doanh nghi p. Le & Buck (2011) s d ng các nhân t trung gian trong
mô hình phân tích và ch ra r ng s h u Nhà n c không có m i liên quan tr c ti p
v i k t qu kinh doanh c a doanh nghi p. Thay vào đó, có m t m t xích liên k t
th ng b b qua gi a hai nhóm bi n s trên là chi phí đ i di n (agency cost) - đ c
tính b ng chi phí ho t đ ng chia cho doanh thu. Các tác gi đ tài ti n hành thu th p
d li u chu i th i gian 3 n m đ i v i h n 1.000 CTNY trên TTCK Trung Qu c và k t
qu nghiên c u cu i cùng cho th y s h u Nhà n c có m i quan h ng c chi u m t
cách rõ r t đ i v i chi phí đ i di n và vì th có quan h cùng chi u v i hi u qu tài
chính doanh nghi p b i chi phí đ i di n th p (khi s h u Nhà n c cao), có ngh a là
hi u qu tài chính cao. Nhìn chung, Le & Buck (2011) nhìn nh n ph n v n Nhà n c
nh là m t lo i tài s n chi n l c thay vì m t gánh n ng trong c c u s h u công ty.
Cu i cùng, có nghiên c u cho th y ph n v n Nhà n
đ i v i hi u qu doanh nghi p c theo chi u h

c không có tác đ ng rõ r t

ng cùng chi u và ng

c chi u. Kole

& Mulherin (1997) đư th c hi n m t nghiên c u đ i v i 17 công ty M , trong đó
Chính ph M n m gi t 35 - 100% c ph n trong vòng t 1 - 23 n m trong và sau
chi n tranh th gi i th II. K t qu cho th y, không có s khác bi t l n gi a các công
ty có v n s h u c a chính ph và các công ty t nhân. C th , các ch tiêu l i nhu n
nh ROE, ROA, ROS... đ u không có thay đ i đ t bi n gì trong nhóm 17 công ty trên
trong c ba giai đo n: tr c khi chính ph n m gi , sau khi n m gi và sau khi bán l i
ph n v n chính ph . Xu h ng bi n đ ng l i nhu n và t c đ t ng tr ng c a các
công ty này t

ng đ ng v i các công ty t nhân cùng ngành. Các tác gi th a nh n
15


r ng k t lu n này hoàn toàn trái ng
n

c v i ph n l n nh ng nghiên c u đ i v i các

c phát tri n cho r ng s h u chính ph là không hi u qu ; tuy nhiên nguyên nhân

chính đ c ch ra là do Chính ph M đư ít can thi p vào các quy t đ nh đ u t c a
nhóm các doanh nghi p này, có s đánh giá, đ nh giá khách quan, có các công c giám
sát ban giám đ c doanh nghi p và có m t môi tr ng kinh doanh c nh tranh bình
đ ng. M t k t lu n đáng chú ý khác là Kole & Mulherin (1997) cho r ng vi c đ n
thu n chuy n đ i t ph n v n Nhà n c sang t nhân (bán c ph n Nhà n c ra công
chúng) s là không đ đ nâng cao hi u qu tài chính n u thi u các đi u ki n đi kèm
nói trên.

Tóm l i, vi c xem x t, đánh giá hi u qu c a ph n v n Nhà n
nghi p là m t v n đ quan tr ng, đ c bi t t i các n

c t i doanh

c chuy n đ i khi Nhà n

cn m

gi s h u tuy t đ i ho c chi ph i nhi u ngành ngh . Nhìn chung, k t lu n ph bi n
c a các nghiên c u th c ti n trên th gi i là ph n v n Nhà n c không đem l i hi u
qu tài chính cho doanh nghi p. Tuy nhiên, nh ng k t qu trái ng c nhau trong m t
s nghiên c u nêu trên ch ng t r ng s h u Nhà n c hoàn toàn có th đóng góp tích
c c vào vi c nâng cao l i nhu n và t ng tr
thu c vào nh ng đi u ki n c th nh t đ nh.

ng cho doanh nghi p và đi u đó ph

2.2.4. Th i gian ho t đ ng c a doanh nghi p (AGE)
Th i gian ho t đ ng c ng có th coi là m t trong nh ng y u t có th gây nh
h ng t i hi u qu tài chính c a doanh nghi p, trong khóa lu n này th i gian ho t
đ c tính t khi doanh nghi p thành l p cho đ n hi n t i. X t m i quan h gi a th i
gian ho t đ ng và hi u qu tài chính d ng nh có liên quan v c lý thuy t và th c t ,
có 2 quan đi m trái ng c nhau xoay quanh v n đ này.
Quan đi m th nh t, n u hi u qu tài chính gi m khi doanh nghi p ho t đ ng
càng lâu thì đó là m i quan h ng c chi u gi a th i gian ho t đ ng và hi u qu tài
chính (Loderer, Neusser, và Waelchli, 2009). Th i gian ho t đ ng th c s có th giúp
các doanh nghi p ho t đ ng hi u qu h n. Tuy nhiên, m t s doanh nghi p ho t đ ng
đư quá lâu c ng có th d đi theo l i mòn, khó thích nghi v i s thay đ i c a môi
tr

ng kinh doanh, kh n ng và k n ng n m b t xu h

ng k m nh y b n, khi n cho

ho t đ ng kinh doanh gi m sút, ch m phát tri n, t đó hi u qu tài chính c ng ch u
nh h ng tiêu c c (Agarwal và Gort, 2002). Nghiên c u c a Sorensen & Stuart
(2000) c ng cho r ng khi các công ty ho t đ ng đư lâu thì quán tính t ch c ho t đ ng
trong công ty có xu h ng làm cho b máy ho t đ ng k m linh ho t và không th đánh
giá m t cách chính xác khi môi tr

ng kinh t có nhi u bi n đ ng.

Ng c l i v i quan đi m trên, quan đi m th hai cho r ng th i gian ho t đ ng và
hi u qu tài chính c a doanh nghi p có m i quan h cùng chi u. Nghiên c u c a
16

Thang Long University Library


Liargovas và Skandalis (2008) cho r ng các công ty l n h n s có tay ngh cao b i h
đư có kinh nghi m lâu n m và th

ng nh ng công ty này s có ít nh ng kho n n ph i

tr h n, do đó hi u qu tài chính đ t đ c s cao h n so v i các doanh nghi p còn non
tr . Trong nghiên c u c a Malik (2011) v các công ty Pakistan, ông nh n th y r ng
m i quan h gi a quy mô và th i gian ho t đ ng c a các công ty v i hi u qu tài chính
t l thu n v i nhau.
Nhìn chung, qua các nghiên c u trong quá kh tác gi đ a ra gi thuy t r ng th i

gian ho t đ ng và hi u qu tài chính c a các công ty có m i quan h không rõ ràng, nó
có th là cùng chi u ho c ng c chi u v i nhau.
2.2.5.

òỉ ẽ Ổ tài Ếhíỉh (DFL)
B ng 2.4. M t s nghiên c u v đòn b y tài chính
Th

căđo

Nghiên c u

H s n

Dr. Amal et Al, 2012

T l đòn b y tài chính (LEV)

H.gökçehan demirhan, Waseem Anwar, 2014

òn b y tài chính (DFL)

Tr

ng Huy n Trang, 2008

(Ngu n: Tác gi t t ng h p t các nghiên c u tr

c)

Trong các nghiên c u tr c đây, h s n , t l đòn b y tài chính ho c đ b y tài
chính là nh ng th c đo mà các nhà nghiên c u dùng đ đo l ng đòn b y tài chính
c a doanh nghi p, tuy nhiên th c đo ph bi n nh t là đòn b y tài chính. M t s nhà
nghiên c u v m c đ s d ng n c a các công ty và đ xu t các y u t quy t đ nh c a
đòn b y tài chính b ng cách s d ng h s n c a doanh nghi p d a trên lý thuy t
đánh đ i (Trade-off theory) đó là m i quan h gi a lá ch n thu và các chi phí tài
chính (Upneja & Dalbor, 2001). Theo lý thuy t đánh đ i v c c u v n, m c n đ c
coi là t i u khi mà nó cân b ng l i ích gi a các kho n n và chi phí n (Gu, 1993); do
đó khi s d ng các kho n n đ n m t ng ng nh t đ nh trong t l n trên v n c
ph n s đem l i l i nhu n cao h n. Tuy nhiên khi các công ty càng s d ng n nhi u
thì thu thu nh p doanh nghi p ph i n p s ít h n nh ng kèm theo đó là r i ro tài
chính c a công ty g p ph i s cao h n.
Trong khóa lu n này tác gi s s d ng h s đòn b y tài chính đ đo l
b y tài chính c a các CTCP ngành B S niêm y t trên TTCK Vi t Nam.

ng đòn

òn b y tài chính nh h ng t i l i nhu n sau thu và lưi vay, hay l i nhu n
ròng s n có đ chia cho các ch s h u.
l n c a đòn b y tài chính (DFL) đ c đ nh
ngh a là t l % thay đ i c a l i nhu n sau thu (EAT) ho c l i nhu n trên c phi u
(EPS) khi có m t t l thay đ i c a l i nhu n tr c thu và lưi vay (EBIT) và nó đ c
tính nh sau
17


=

T
=

BIT

PS
=
BIT

BIT
BIT I

( Ngu n: PGS. TS. Nguy n N ng Phúc – Giáo trình Phân tích báo cáo tài chính
– NXB i h c Kinh t qu c dân ( 2013) – Trang 284)
òn b y tài chính là s đánh giá chính sách vay n đ c s d ng trong vi c đi u
hành doanh nghi p. Khi đòn b y tài chính cao thì ch c n m t s thay đ i nh v l i
nhu n tr c thu và lưi vay (EBIT) c ng có th làm thay đ i v i m t t l cao h n v
l i nhu n sau thu so v i VCSH, ngh a là ROE r t nh y c m khi EBIT bi n đ i.
Nghiên c u v m i quan h gi a đòn b y tài chính v i hi u qu tài chính c a công ty,
m t s nhà nghiên c u tr c đây đư đ a ra hai quan đi m sau:
Th nh t, đòn b y tài chính có m i quan h cùng chi u v i hi u qu tài chính.
Nghiên c u c a Pandey ( 2007) cho r ng đòn b y tài chính là t l n trên v n ch s
h u trong c c u v n c a m t công ty. Các quy t đ nh tài tr thông qua đòn b y tài
chính là m t quy t đ nh qu n lý quan tr ng vì nó nh h ng đ n chi phí v n, l i nhu n
c a c đông và giá tr th tr ng c a công ty. Ghosh, Nag và Sirmans (2000), Berger
và Bonaccorsi di Patti (2006) cho th y m t m i quan h t l thu n gi a đòn b y chính
và ho t đ ng tài chính, t c là khi n vay đ c s d ng càng nhi u thì hi u qu tài
chính đ t đ c càng cao.
Th 2, đòn b y tài chính có m i quan h ng c chi u v i hi u qu tài chính c a
công ty. Gupta và các c ng s (2010) trích d n m t s nghiên c u cho th y nh ng k t
qu trái ng c nhau v m i quan h gi a s gia t ng s d ng n trong c c u v n và
hi u qu tài chính. T ng t v i quan đi m c a Gupta, Gleason và các c ng s (2000),
Simerly và Li (2000) c ng cho th y m i quan h t l ngh ch gi a hi u qu tài chính và

m c đ đòn b y, t c là khi đòn b y tài chính đ c s d ng càng nhi u thì hi u qu tài
chính đ t đ c có xu h ng suy gi m.
2.2.6. C u trúẾ tài s n (AS)
B ng 2.5. M t s nghiên c u v c u trúc tài s n
Th

căđo

Nghiênăc u

T l tài s n c đ nh trên t ng tài s n

- Zeitun, R.and Tian, G.G, 2007
- Onaolapo & Kajola, 2010
D

-

ng Thanh Ng c, 2011

(Ngu n: Tác gi t t ng h p t các nghiên c u tr

c)

Trong m t th gi i có nhi u ngu n thông tin không ch c ch n thì c u trúc tài s n
s có tác đ ng đ n hi u qu tài chính c a doanh nghi p. C u trúc tài s n là co c u các
lo i tài s n

doanh nghi p. Có nhi u cách phân lo i c u trúc tài s n. X t theo tính ch t
18

Thang Long University Library


luân chuy n. Khi t l TSC

chi m t tr ng l n, doanh nghi p có co h i th ch p các

tài s n này đ ti p c n các ngu n v n bên ngoài d dàng hon. Qua các nghiên c u
trong quá kh ta có th th y m t doanh nghi p có t l TSC trên t ng tài s n l n hon
th

ng s d ng nhi u n hon hay c u trúc tài s n t l thu n v i h s n . Tuy nhiên,

đ i v i nh ng doanh nghi p thu c nh ng ngành đòi h i đ u t l n v TSC

s hàm

ch a m t nguy co r i ro l n do tác đ ng c a đòn cân đ nh phí cùng v i tính ch t thanh
kho n r t th p c a TSC

nên s gây khó khan cho doanh nghi p khi chuy n h

ng

ho t đ ng.
Phân tích c a m t s nhà nghiên c u n

c ngoài nh Zeitun & Tian (2007),

Onaolapo & Kajola (2010) đư ch ra r ng t tr ng tài s n c đ nh có tác đ ng ng

c

chi u đ n hi u qu kinh doanh, đi u này đ c bi u hi n qua ch s ROA. Nh ng công
ty có t tr ng tài s n c đ nh cao thì hi u qu kinh doanh th p do các công ty này đ u
t quá nhi u vào tài s n c đ nh mà không c i ti n đ
Tuy nhiên, nghiên c u c a

D

c hi u qu kinh doanh.

ng Thanh Ng c (2011) l i ch ra r ng t l tài

s n c đ nh trên t ng tài s n không có nh h

ng đ n hi u qu kinh doanh. K t qu

này không phù h p v i lý thuy t và k t qu nghiên c u c a Zian & Tian, Onaolapo &
Kajola.
D ng Thanh Ng c đư gi i thích r ng vi c đ u t vào tài s n c đ nh ch a
hi u qu , doanh nghi p ph i l a ch n công ngh , máy móc thi t b đ đ u t sao cho 1
đ ng đ u t vào tài s n c đ nh ph i t o ra nhi u h n 1 đ ng l i nhu n, t đó hi u qu
kinh doanh (ROA) m i t ng. Nguyên nhân ti p theo là các doanh nghi p ch a s d ng
hi u qu tài s n c đ nh, c th tài s n c đ nh ch a đ c s d ng h t công su t c ng
nh ch a khai thác đ c l i th trong vi c s d ng tài s n c đ nh th ch p đ vay n
ngân hàng.

2.2.7. Chu k kinh doanh (BS)

B ng 2.6. Nghiên c u v chu k kinh doanh
Th

căđo

Nghiênăc u
Chu Th Thu Th y và các c ng s (2015)

Chu k kinh doanh (BS)

(Ngu n: Tác gi t t ng h p t các nghiên c u tr

c)

Chu k kinh doanh là kho ng th i gian t khi khách hàng mua hàng cho đ n khi
doanh nghi p thu đ

c ti n bán hàng.

Chu k kinh doanh = Th i giaỉ ệuợỉ ẾhuỔ n hàỉg ệ u kho + Th i gian thu n
truỉg ẽìỉh
Trong đó:
19


Th i gian luân chuy n hàng l u kho(I P) =

365
Giá v n hàng bán giá tr l u kho

H s này cho ta bi t trong m t n m, hàng t n kho (HTK) quay đ c bao nhiêu
vòng. Vì v y, th i gian luân chuy n hàng l u kho là y u t tác đ ng đ n hi u qu tài
chính vì nó cho ta bi t đ c vi c qu n lý hàng t n kho c a doanh nghi p có đ t hi u
qu t t hay không. H s này cao ch ng t doanh nghi p qu lý HTK có hi u qu ,
tránh đ c đ ng hàng hóa và ng
v i h s trung bình ngành.

c l i. Tuy nhiên h s này còn ph i đ

Th i gian thu n trung bình(

P) =

c so sánh

Ph i thu khách hàng
oanh thu 365

H s này cho bi t t c đ các kho n ph i thu chuy n đ i thành ti n. Khi phân
tích ch s này ngoài vi c so sánh gi a các n m, ta c n so sánh v i các doanh nghi p
cùng ngành và so sánh v i t s trung bình ngành, doanh nghi p câng xem x t t ng
kho n ph i thu đ phát hi n nh ng kho n n đư quá h n và có bi n pháp x lý. H s
này th p cho th y kh n ng thanh toán c a khách hàng cho doanh nghi p t t hay t c
đ thu n c a doanh nghi p nhanh chóng. Ng c l i, h s này cao này cao ch ng t
t c đ thu n ch m, doanh nghi p s b chi m d ng v n t khách hàng.
Qua phân tích trên ta th y, chu k kinh doanh c a doanh nghi p th p là t t. B i
khi chu k kinh doanh th p ch ng t l ng HTK th p, không b
đ ng nhi u trong
kho, l

ng hàng hóa l u thông trên th tr

ng t t. Bên c nh đó, khi chu kì kinh doanh

ng n c ng cho th y kh n ng thu n c a doanh nghi p t t, ít b chi m d ng v n t
khách hàng, s ti n doanh nghi p thu đ c t khách hàng đ th c hi n các d án khác,
t đó gi m thi u chi phí c h i t vi c cho n quá lâu.
Nghiên c u c a nhóm gi ng viên tr

ng

i h c Th ng Long (Chu Th Thu

Th y và các c ng s , n m 2015) v các nhân t nh h ng đ n hi u qu tài chính c a
các CTCP phi tài chính niêm y t trên s giao d ch ch ng khoán thành ph H Chí
Minh, Vi t Nam cho r ng chu k kinh doanh có tác đ ng âm đ n hi u qu tài chính và
có ý ngh a th ng kê m c 10%. Tác gi cho r ng m t công ty qu n lý hai lo i tài s n
l u đ ng là hàng t n kho và ph i thu khách hàng t t khi n cho hàng t n kho và ph i
thu khách hàng quay vòng nhanh h n s giúp công ty rút ng n chu k s n xu t kinh
doanh. T đó công ty s ti t ki m đ c các chi phí đ u t hàng t n kho và chi phí ph i
thu khách hàng, l i nhu n s gia t ng khi n cho hi u qu tài chính đ t đ c là t t.
2.2.8. CáẾ ỉhợỉ t ố Ỉô
2.2.8.1.

T ỉg tr

ng GDP (GROWTH)

Khi n n kinh t có xu h ng t ng nhanh, t c đ GDP qua các n m t ng n đ nh
s tác đ ng đ n nhu c u c a gia đình, doanh nghi p và Nhà n c. GDP t ng lên s k o

20

Thang Long University Library


theo s t ng lên v nhu c u, v s l
ch ng lo i, ch t l

ng s n ph m hàng hóa, d ch v , t ng lên v

ng, th hi u… d n đ n t ng lên quy mô th tr

ng, doanh nghi p

có th d dàng h n trong vi c tiêu th s n ph m. i u này đ n l t nó l i đòi h i các
doanh nghi p ph i đáp ng trong t ng th i k , ngh a là nó tác đ ng đ n t t c các m t
ho t đ ng qu n tr nh ho ch đ nh, lưnh đ o, t ch c, ki m soát và ra các quy t đ nh
không ch v chi n l c và chính sách kinh doanh, mà c v các ho t đ ng c th nh
c n ph i s n xu t hàng hóa, d ch v gì, cho ai, bao nhiêu và vào lúc nào. N u doanh
nghi p th c hi n t t các công vi c trên s giúp cho ho t đ ng kinh doanh phát tri n,
đem l i hi u qu tài chính t t.
2.2.8.2.

L Ỉ phát (I)

L m phát là m t trong nh ng y u t có tác đ ng tích c c l n tiêu c c v i t c đ
t ng tr ng kinh t thông qua nhi u kênh khác nhau v i m c đ nh h ng t ng th
khác nhau, ph thu c đáng k vào c c u th ch (c nhà n c và t nhân) c a n n
kinh t , ph thu c vào kh n ng thích nghi v i m c l m phát hi n hành và kh n ng
d báo l m phát. Do đó, l m phát v a ph i đ c xem là giúp t ng tr ng kinh t thông

qua khuy n khích các doanh nghi p đ u t , huy đ ng v n và t ng tính linh ho t t giá.
T l l m phát th p có th giúp bôi tr n th tr ng hàng hóa, lao đ ng và t ng tính linh
ho t t ng đ i đ i v i giá c . N u giá c gi m xu ng v i tính linh ho t th p và n u
các ngành khác nhau có m c c u và n ng su t t ng không đ ng đ u thì giá c s t ng
nh có th t o ra m t m c đ linh ho t giá c c t ng đ i l n c n thi t cho s phân b
hi u qu các ngu n l c.
Khi l m phát t ng quá cao th ng đ ng ngh a v i vi c chi phí đ u vào cho ho t
đ ng s n xu t kinh doanh c a các doanh nghi p t ng lên. Ví d , l m phát t ng khi n
chi phí lưi vay c a doanh nghi p đ t đ h n b i vì các t ch c cho vay nh ngân hàng
th ng m i đư ph i nâng lưi su t huy đ ng lên đ đ m b o lưi su t th c d ng cho
ng i g i ti n. Khi chi phí s n xu t t ng cao, giá thành các s n ph m, d ch v c a
doanh nghi p s ph i t ng theo đ đ m b o s n xu t – kinh doanh ho c có l i nhu n.
M t khác, khi có y u t l m phát t ng cao thì thu nh p th c t c a ng i dân gi m
đáng k . B i v y s c tiêu th s n ph m, d ch v c a doanh nghi p s s t gi m do giá
bán cao, đ c bi t trong ng n h n và khi ng i tiêu dùng tìm t i các s n ph m thay th .
Nói các khác khi có y u t l m phát t ng cao thì khó bán đ c hàng hóa d n t i thi u
h t tài chính cho s n xu t kinh doanh, vi c t ch c th c hi n chi n l c kinh doanh
khó th c hi n đ c. T đó l i nhu n m c tiêu c a doanh nghi p khó đ c đ m b o và
th m chí s t gi m, d n t i l i nhu n k v ng c a doanh nghi p trong t ng lai b đ nh
giá th p. K t qu là hi u qu tài chính c a các doanh nghi p b nh h ng theo h ng
suy gi m v i các m c đ khác nhau.

21


Trong đ tài nghiên c u c a Nguyên (2014), nghiên c u v các nhân t tác đ ng
đ n hi u qu s n xu t kinh doanh c a các CTCP ngành xây d ng Vi t Nam cho th y
t l l m phát là nhân t có tác đ ng âm đ n hi u qu s n xu t kinh doanh tuy nhiên
t

ng đ i y u ( v i h s h i quy là -0,1666). C th l m phát tác đ ng duy nh t lên

ROE, không có tác đ ng lên ROS và ROA.
2.3. Khungănghiênăc u
D a trên các c s lý lu n v hi u qu tài chính và các nhân t tác đ ng đ n hi u
qu tài chính đư phân tích trên, d i đây là b ng t ng h p các bi n và gi thi t đ
ti n hành nghiên c u m i t ng quan v i hi u qu tài c a các CTCP ngành B S
niêm y t trên th tr

ng ch ng khoán Vi t Nam.

B ng 2.7. ác nhân t
Nhơn t

nhăh

nh h

ng t i hi u qu tài chính c a doanh nghi p

ng

Bi n đoăl

ng

Gi ăthi t

Kh n ng thanh toán

CR, QR, H, LONGR

(+) / (-)

Quy mô c a công ty

T ng doanh thu

(+) / (-)

Hình th c s h u c a doanh
nghi p

T l s h u nhà n

Th i gian ho t đ ng c a doanh
nghi p

S n m ho t đ ng

(+) / (-)

T ng tài s n / VCSH

(+) / (-)

T l TSC / T ng tài s n

(+) / (-)

òn b y tài chính
C u trúc tài s n

c

22

Thang Long University Library

(+) / (-)


Chu k kinh doanh
T ng tr

Th i gian luân chuy n hàng l u
kho + th i gian thu n trung bình

ng GDP

(+) / (-)
(+) / (-)

L m phát

(+) / (-)
(Ngu n: Tác gi t t ng h p)

Trong đó: (+ ) tác đ ng cùng chi u , (-) tác đ ng ng
K T LU NăCH

c chi u

NGă2

Qua ch ng 2: T ng quan lý thuy t v hi u qu tài chính và các nhân t tác
đ ng đ n hi u qu tài chính, nghiên c u đư đ a ra đ c nh ng c s lý lu n n n t ng
cho v n đ hi u qu tài chính c a các doanh nghi p bao g m khái ni m, các ch tiêu
ph n ánh hi u qu tài chính. Trong ch ng này, nghiên c u c ng đ a ra m t s y u
t đ c đánh giá s tác đ ng t i hi u qu tài chính c a các CTCP ngành B S niêm
y t trên th tr ng ch ng khoán Vi t Nam. Các nhân t đ c xem x t bao g m c
các nhân t bên trong và bên ngoài doanh nghi p (y u t v mô).
Qua ch ng này, tác gi đư rút ra đ c khung nghiên c u cho đ tài v i các
bi n nhân t đ c xem x t s tác đ ng t i hi u qu tài chính c a các CTCP ngành
B S niêm y t trên th tr ng ch ng khoán Vi t Nam là: kh n ng thanh toán, quy mô
công ty, th i gian ho t đ ng c a doanh nghi p, hình th c s h u c a doanh nghi p,
c u trúc tài s n, đòn b y tài chính, t ng tr ng GDG và l m phát.
nghiên c u, đánh giá cho các b c nghiên c u ti p theo c a đ tài.

23

ây s là c s


PH

CH
NGă3.
NGăPHÁPăNGHIểNăC U

3.1. Quyătrìnhănghiênăc u
S đ 3.1. Quy trình nghiên c u
Xác
đ nh các
ch tiêu
c n
phân
tích

Phân
tích
th ng kê
mô t

Thu
th p và
x lý d
li u

Phân
tích h
s t ng
quan
Pearson
(r)

Ki m
tra d
li u

Ki m
đ nh s
phù h p
c a mô
hình

(Ngu n: Tác gi t t ng h p)
Qua s đ nghiên c u trên, đ phân tích các nhân t tác đ ng đ n hi u qu tài
chính c a doanh nghi p ta c n th c hi n nh ng b c sau:
B

Ế 1: XáẾ đ ỉh ẾáẾ Ếh tiêu Ế ỉ phợỉ tíẾh

D a vào lý thuy t v các nhân t tác đ ng đ n hi u qu tài chính c a doanh
nghi p đư nêu ch ng 2, đ tài nghiên c u s s d ng ba ch tiêu là ti su t sinh l i
trên doanh thu (ROS), t su t sinh l i trên t ng tài s n (ROA) và t su t sinh l i trên
VCSH (ROE) làm th c đo l ng hi u qu tài chính c a các CTCP ngành B S niêm
y t trên TTCK Vi t Nam.
Ngoài ra, đ tài c ng ch ra 12 nhân t tác đ ng đ n hi u qu tài chính c a các
doanh nghi p, đó là: kh n ng thanh toán n ng n h n, kh n ng thanh toán nhanh, kh
n ng thanh toán t ng quát, kh n ng thanh toán n dài h n, quy mô công ty, hình th c
s h u c a doanh nghi p, th i gian ho t đ ng c a doanh nghi p, đòn b y tài chính,
c u trúc tài s n, chu k kinh doanh, t ng tr
B

c 2: Thu th p ốà ồ ệý ế li u

D a trên các ch tiêu đo l
đ

ng GDP và l m phát.

c xác đ nh

b

ng, các nhân t tác đ ng đ n hi u qu tài chính đư

c 1, ta s ti n hành thu th p các s li u liên quan c a các CTCP

ngành B S niêm y t trên TTCK Vi t Nam trong th i gian 5 nam (2010 – 2014) thông
qua các báo cáo tài chính đư đ

c ki m toán đ y đ .

i v i các ch tiêu không có s n s li u c th , ta s ti n hành tính toán thông
qua các công th c đư đ

c nêu

ch

ng 2. S li u thu th p s đ

khoa h c và h p lý đ thu n ti n cho vi c ch y ph n m m.

24

Thang Long University Library

c s p x p m t cách


B

Ế 3: Phợỉ tíẾh th ỉg kê Ỉô t

Sau khi thu th p và x lý d li u, ta s ti n hành phân tích th ng kê mô t , t c là
mô t nh ng d li u đư đ c x lý b ng các ph p tính, các ch s th ng kê. Qua b c
th ng kê mô t này ta có th n m b t khái quát đ c hi u qu tài chính và các nhân t
tác đ ng đ n hi u qu tài chính c a các CTCP ngành B S niêm y t trên TTCK Vi t
Nam.
B

c 4: Ki m tra d li u

Tr c khi phân tích h i quy tuy n tính và xây d ng mô hình h i quy, ta c n ph i
ki m tra d li u. B i ki m tra d li u là m t b c quan tr ng đ ta xác đ nh tính chính
xác, chu n m c c a d li u thu th p, t đó s giúp cho các k t qu phân tích có s
chính xác cao h n.
đ nh t t ng quan.
B

ki m tra d li u ta s dùng ki m đ nh đa c ng tuy n và ki m

Ế 5: Phợỉ tíẾh h s t

ỉg quaỉ PỀarsoỉ (r)

H s t ng quan Person (r) đ ki m tra m i liên h tuy n tính gi a các bi n. T

vi c xác đ nh đ c h s t ng quan r ta có th l a ch n bi n đ c l p, bi n ph thu c
cho mô hình h i quy. Qua đó, ta có th đánh giá xem bi n đ c l p và bi n ph thu c
có m i quan h cùng chi u, ng c chi u hay không có m i liên h v i nhau, bên c nh
đó ta c ng có th xác đ nh đ c m c đ t ng quan c a m nh hay y u c a chúng.
B

Ế 6: Ki Ỉ đ ỉh s phù h p Ế a Ỉô hìỉh

Trong nghiên c u này, ta s s d ng h s xác đ nh R2 ( R square) và giá tr pvalue (Sig.) đ ki m đ nh s phù h p c a mô hình. D a vào R2 ta s đánh giá đ c mô
hình t t hay không t t, p-value giúp đánh giá đ c m c đ phù h p, ý ngh a th ng kê
c a mô hình.
Cu i cùng ta s xây d ng mô hình h i quy tuy n tính b i đ ph n ánh m i quan
h gi a các nhân t tác đ ng v i hi u qu tài chính c a doanh nghi p, gi i thích mô
hình và đ a ra mô hình cu i cùng phù h p nh t.
3.2. Ph
3.2.1. Ph

ngăphápăthuăth p s li uăvƠăx lỦăs li u
ỉg pháp thu th p s li u

Trong khóa lu n này, ngu n d li u mà tác gi thu th p đ c ch y u là ngu n
d li u th c p, đ c thu th p t các Báo cáo tài chính ( B ng cân đ i k toán, Báo
cáo ho t đ ng s n xu t kinh doanh, Báo cáo l u chuy n ti n t , B ng thuy t minh báo
cáo tài chính) hàng n m đư đ c ki m toán đ y đ c a 54 CTCP ngành B S niêm y t
trên TTCK Vi t Nam, c th là S giao d ch giao d ch ch ng khoán Hà N i (HNX) và
S giao d ch ch ng khoán thành ph H Chí Minh (HSX) trong kho ng th i gian 5
n m t n m 2010 đ n n m 2014. Ngoài ra, tác gi c ng tham kh o t m t s bài báo
nghiên c u, phân tích trên các t p chí, trang web đi n t v kinh t . Bên c nh đó,
25