Nghiên cứu nhu cầu đọc và thỏa mãn nhu cầu đọc tại thư viện tỉnh hà nam

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI 2
KHOA CÔNG NGHỆ THÔNG TIN
===***===

KIỀU THỊ MAI

NGHIÊN CỨU NHU CẦU ĐỌC VÀ
THỎA MÃN NHU CẦU ĐỌC TẠI THƯ
VIỆN TỈNH HÀ NAM
KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC
Chuyên ngành: Thư viện Thông tin

Hà Nội - 2013


TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI 2
KHOA CÔNG NGHỆ THÔNG TIN
===***===

KIỀU THỊ MAI

NGHIÊN CỨU NHU CẦU ĐỌC VÀ
THỎA MÃN NHU CẦU ĐỌC TẠI THƯ
VIỆN TỈNH HÀ NAM
KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC
Chuyên ngành: Thư viện Thông tin
Người hướng dẫn khoa học:
ThS. NGUYỄN THỊ THÚY HẠNH

Hà Nội - 2013

LỜI CẢM ƠN

Để hoàn thành bản khoá luận này, em đã nhận được sự hướng dẫn và
giúp đỡ tận tình của ThS. Nguyễn Thị Thúy Hạnh. Em xin bày tỏ lòng biết
ơn sâu sắc tới cô về sự giúp đỡ quý báu đó.
Xin chân thành cảm ơn sự giúp đỡ của các thầy cô giáo trong khoa đã
tận tình dạy bảo, truyền đạt cho em những tri thức khoa học quý báu trong
suốt thời gian em học tập tại trường.
Em cũng xin được gửi lời cảm ơn tới các cô, chú, anh chị đang công tác
tại Thư viện tỉnh Hà Nam, cảm ơn bạn bè, gia đình đã luôn giúp đỡ, động viên
và tạo điều kiện thuận lợi để cho em được hoàn thành khóa luận.
Mặc dù đã rất cố gắng, song khóa luận không tránh khỏi những khiếm
khuyết. Em rất mong nhận được sự xem xét, đánh giá, đóng góp những ý kiến
quý báu của các thầy cô giáo cùng toàn thể các bạn.
Em xin chân thành cám ơn!

Hà Nội, Ngày 14 tháng 05 năm 2013
Sinh viên

Kiều Thị Mai


LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan khoá luận này là kết quả nghiên cứu của riêng bản
thân tôi dưới sự hướng dẫn trực tiếp của cô giáo ThS. Nguyễn Thị Thúy
Hạnh. Mọi kết quả nghiên cứu trong đề tài đều không trùng với kết quả của
tác giả nào, đề tài chưa từng được công bố tại bất kỳ một công trình nghiên
cứu khoa học nào hoặc của ai khác.

Hà Nội, Ngày 14 tháng 05 năm 2013
Sinh viên

Kiều Thị Mai


DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

NDT :

Người dùng tin

LVKH :

Lĩnh vực khoa học

HS - SV :

Học sinh – sinh viên

LĐ :

Lao động

LHTL :

Loại hình tài liệu

TT – TV :

Thông tin – Thư viện

LAN :

Local Area Network


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU ....................................................................................................... 1
1.Tính cấp thiết của đề tài ........................................................................... 1
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu .......................................................... 2
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ........................................................... 3
4. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu .............................................. 3
5. Đóng góp về lý luận và thực tiễn của đề tài ............................................. 4
6. Bố cục của khóa luận .............................................................................. 4
NỘI DUNG .................................................................................................... 5
Chương 1: GIỚI THIỆU KHÁI QUÁT VỀ THƯ VIỆN TỈNH HÀ NAM...... 5
1.1 Thư viện Tỉnh Hà Nam – Trung tâm thông tin, văn hóa, giáo dục của
toàn Tỉnh..................................................................................................... 5
1.1.1 Vài nét về Thư viện tỉnh Hà Nam .................................................... 5
1.1.2 Chức năng và nhiệm vụ của Thư viện Tỉnh Hà Nam ....................... 8
1.1.3 Cơ cấu tổ chức và nguồn lực của thư viện .................................... 12
1.1.4 Vai trò của việc nghiên cứu nhu cầu đọc đối với sự phát triển của
Thư viện ................................................................................................ 13
1.2 Những vấn đề chung về nhu cầu đọc .................................................. 15
1.2.1 Khái niệm nhu cầu và nhu cầu đọc .............................................. 15
1.2.2. Đặc điểm của nhu cầu đọc ........................................................... 18
1.2.3. Những yếu tố ảnh hưởng tới sự hình thành và phát triển của nhu
cầu đọc .................................................................................................. 19

Chương 2. THỰC TRẠNG NHU CẦU ĐỌC CỦA BẠN ĐỌC VÀ MỨC ĐỘ
THỎA MÃN NHU CẦU ĐỌC ................................................................... 24
TẠI THƯ VIỆN TỈNH HÀ NAM ................................................................ 24
2.1 Đặc điểm bạn đọc của Thư viện tỉnh Hà Nam .................................... 24
2.1.1 Nhóm bạn đọc trí thức ................................................................. 26


2.1.2. Nhóm bạn đọc là học sinh – sinh viên .......................................... 27
2.1.3 Nhóm bạn đọc là người cao tuổi, lao động, các em thiếu nhi ....... 28
2.2. Nhu cầu đọc của bạn đọc.................................................................... 28
2.2.1. Nhu cầu đọc về các lĩnh vực tri thức ............................................ 29
2.2.2 Nhu cầu đọc về ngôn ngữ tài liệu ................................................. 30
2.2.3. Nhu cầu đọc về loại hình tài liệu .................................................. 33
2.2.4 Nhu cầu về thói quen tra cứu ....................................................... 35
2.2.5 Nhu cầu về các sản phẩm và dịch vụ Thông tin – Thư viện tại Thư
viện tỉnh Hà Nam ................................................................................... 37
2.3 Mức độ đáp ứng nhu cầu đọc của bạn đọc tại Thư viện tỉnh Hà Nam39
2.3.1. Mức độ đáp ứng của các sản phẩm và dịch vụ tại Thư viện Tỉnh
Hà Nam ................................................................................................. 39
2.3.2 Mức độ đáp ứng về tài liệu của Thư viện ..................................... 41
2.3.3 Tinh thần phục vụ của đội ngũ cán bộ.......................................... 42
2.3.4 Phương thức phục vụ tại Thư viện ............................................... 44
Chương 3. CÁC GIẢI PHÁP NÂNG CAO KHẢ NĂNG THỎA MÃN NHU
CẦU ĐỌC CỦA BẠN ĐỌC TẠI THƯ VIỆN TỈNH HÀ NAM .................. 45
3.1 Những thuận lợi và khó khăn ảnh hưởng tới nhu cầu đọc và nhu cầu tin
của Thư viện tỉnh Hà Nam ........................................................................ 45
3.2 Những giải pháp thúc đẩy hơn nữa nhu cầu đọc của bạn đọc tại Thư
viện tỉnh Hà Nam ...................................................................................... 47
3.2.1 Tăng cường nguồn lực thông tin của Thư viện ............................. 47
3.2.2. Phát triển, nâng cao chất lượng các sản phẩm và dịch vụ Thông tin

– Thư viện ............................................................................................. 49
3.2.3. Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin vào hoạt động Thông
tin – Thư viện......................................................................................... 50


3.2.4. Nâng cao chất lượng nghiệp vụ, trình độ chuyên môn cho cán bộ
thư viện .................................................................................................. 51
3.2.5. Đẩy mạnh công tác hướng dẫn, đào tạo người dùng tin ............... 52
3.2.6. Tăng cường đầu tư kinh phí, cơ sở vật chất, trang thiết bị kỹ thuật
cho hoạt động Thông tin – Thư viện ...................................................... 53
3.2. 7. Hoàn thiện bộ máy tra cứu.......................................................... 54
3.3. Kiến nghị ........................................................................................... 55
KẾT LUẬN.................................................................................................. 56
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................... 58
PHỤ LỤC


MỞ ĐẦU
1.Tính cấp thiết của đề tài
Trong giai đoạn hiện nay, với sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ
thông tin và truyền thông đã và đang có những ảnh hưởng sâu sắc tới mọi lĩnh
vực của đời sống xã hội trong đó có lĩnh vực Thông tin - Thư viện. Từ đó có
rất nhiều vấn đề đặt ra đối với các cơ quan Thông tin - Thư viện như: Làm
thế nào để đáp ứng tốt và đầy đủ các nhu cầu đọc và nhu cầu tin của bạn đọc
với chất lượng ngày càng cao. Bên cạnh đó thì nhu cầu về các sản phẩm và
dịch vụ Thông tin - Thư viện ngày càng phong phú, đa dạng và chất lượng
ngày càng cao từ phía bạn đọc đã đặt ra thách thức cho các Thư viện, các
Trung tâm thông tin. Vì vậy các cơ quan Thông tin – Thư viện cần đưa ra các
biện pháp để đáp ứng nhu cầu ngày càng cao đó, đồng thời thông qua các sản
phẩm và dịch vụ Thông tin – Thư viện để xác định mức độ đóng góp của các

cơ quan Thông tin – Thư viện trong đó có Thư viện tỉnh Hà Nam vào sự phát
triển kinh tế - xã hội nói chung và trình độ dân trí của người dân nói riêng.
Bạn đọc là thành phần không thể thiếu trong bất kỳ hoạt động của một
cơ quan Thông tin – Thư viện nào. Bạn đọc và nhu cầu đọc của họ là cơ sở để
định hướng cho toàn bộ hoạt động thông tin của một cơ quan Thông tin – Thư
viện. Vì vậy việc nghiên cứu nhu cầu đọc để đáp ứng kịp thời, đầy đủ và
chính xác nhu cầu đọc của bạn đọc là một trong những nhiệm vụ quan trọng
của các cơ quan Thông tin – Thư viện nói chung và của Thư viện tỉnh Hà
Nam nói riêng.
Thư viện tỉnh Hà Nam là một trong những trung tâm văn hóa, giáo dục,
thông tin của toàn tỉnh nên đối tượng bạn đọc đến Thư viện rất đông đảo
thuộc mọi tầng lớp nhân dân và nhu cầu tin của họ rất phong phú, đa dạng.
Nhận thức được tầm quan trọng đó, Thư viện tỉnh hà Nam không ngừng đẩy
mạnh công tác phục vụ bạn đọc, tìm hiểu nhu cầu tin của bạn đọc, đa dạng

1


hóa các sản phẩm và dịch vụ Thông tin – Thư viện, hiện đại hóa các trang
thiết bị nhằm nâng cao chất lượng hiệu quả phục vụ đáp ứng tốt các nhu cầu
của bạn đọc tại Thư viện.
Hoạt động của Thư viện tỉnh Hà Nam đang đứng trước thời cơ và thách
thức. Một trong những thách thức lớn đó là: Làm thế nào để thu hút được
nhiều bạn đọc hơn nữa đến Thư viện, đồng thời nâng cao được nguồn lực
thông thông tin cả về số lượng và chất lượng trong thời đại bùng nổ thông tin
hiện nay với nguồn kinh phí của thư viện còn hạn hẹp. Bên cạnh đó là nâng
cao hiệu quả quản lý và khai thác nguồn lực hiện có, đồng thời đáp ứng nhu
cầu của bạn đọc trên cơ sở khai thác, tận dụng các nguồn lực thông tin của
Thư viện một cách tối ưu. Trước những thách thức đó Thư viện tỉnh Hà Nam
vẫn giữ vững truyền thống hăng say làm việc, tận tâm trong mọi công tác,

không ngừng học hỏi nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ góp phần đưa
Thư viện tỉnh vượt qua mọi khó khăn thử thách đế hoàn thành xuất sắc nhiệm
vụ được giao và phấn đấu hiện đại hóa hơn nữa công tác phục vụ bạn đọc.
Qua quá trình tìm hiểu, nghiên cứu nhu cầu đọc tại Thư viện tỉnh Hà
Nam chúng ta có thể đánh giá chính xác được thực trạng hoạt động của Thư
viện, trên cơ sở đó đề xuất những giải pháp khắc phục những hạn chế và
những vấn đề còn tồn tại nhằm hoàn thành tốt hơn nữa mục tiêu, nhiệm vụ
của Thư viện. Xuất phát từ lý do trên tôi đã lựa chọn đề tài: “ Nghiên cứu nhu
cầu đọc và thỏa mãn nhu cầu đọc tại Thư viện tỉnh Hà Nam” làm đề tài khóa
luận tốt nghiệp đại học của mình.
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
 Mục đích
Nghiên cứu, khảo sát hiện trạng nhu cầu đọc của bạn đọc tại Thư viện
tỉnh Hà Nam. Từ đó đưa ra những giải pháp góp phần đổi mới, phát triển và
nâng cao chất lượng phục vụ đáp ứng nhu cầu của bạn đọc, đồng thời nâng

2


cao chất lượng các sản phẩm và dịch vụ thông tin nhằm hỗ trợ cho Thư viện
tỉnh Hà Nam thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ của mình.
 Nhiệm vụ
Tìm hiểu khái quát về Thư viện tỉnh Hà Nam. Khảo sát thực tế nhu cầu
đọc của bạn đọc tại Thư viện tỉnh Hà Nam.
Tìm hiểu thực trạng nhu cầu đọc của bạn đọc và mức độ đáp ứng của
Thư viên tỉnh Hà Nam.
Đánh giá chất lượng phục vụ bạn đọc tại Thư viện tỉnh Hà Nam.
Đưa ra một số giải pháp, kiến nghị nhằm phát triển và nâng cao chất
lượng phục vụ đáp ứng nhu cầu của bạn đọc tại Thư viện tỉnh Hà Nam.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

 Đối tượng
Đối tượng nghiên cứu của đề tài là nghiên cứu nhu cầu đọc của ba nhóm
bạn đọc: Nhóm bạn đọc trí thức và Nhóm bạn đọc là học sinh – sinh viên,
nhóm bạn đọc là người cao tuổi, lao động, các em thiếu nhi và mức độ đáp
ứng nhu cầu đọc của Thư viện tỉnh Hà Nam.
 Phạm vi nghiên cứu
Phạm vi nghiên cứu của đề tài giới hạn:
- Về không gian: tại Thư viện tỉnh Hà Nam
- Về thời gian: nghiên cứu nhu cầu đọc của bạn đọc tại Thư viện trong
giai đoạn hiện nay
4. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu
 Cơ sở lý luận
Dựa trên cơ sở lý luận của chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí
Minh về công tác Thư viện và Giáo dục – Đào tạo.
Dựa trên cơ sở lý luận của ngành Thư viện học và Thông tin học.
 Phương pháp nghiên cứu

3


Phương pháp khảo sát thực tế tại Thư viện tỉnh Hà Nam
Phương pháp quan sát
Phương pháp thống kê, phân tích và tổng hợp thông tin từ các nguồn tài
liệu khác nhau
Phương pháp điều tra nhu cầu đọc bằng bảng hỏi
5. Đóng góp về lý luận và thực tiễn của đề tài
 Đóng góp về mặt lý luận
Khóa luận khẳng định được vai trò của việc nghiên cứu nhu cầu đọc của
bạn đọc đối với sự phát triển lâu dài và bền vững của Thư viện, đồng thời
nhấn mạnh vai trò của Thư viện trong việc đáp ứng nhu cầu đọc, nhu cầu tin

của bạn đọc
 Đóng góp về mặt thực tiễn
Trên cơ sở kết quả nghiên cứu nhu cầu đọc của bạn đọc và mức độ thỏa
mãn nhu cầu đọc của bạn đọc tại Thư viện. Từ đó ta có một cái nhìn toàn cảnh
về công tác phục vụ bạn đọc của Thư viện và từ đó đưa ra một số giải pháp
góp phần nâng cao chất lượng phục vụ bạn đọc nhằm thảo mãn nhu cầu đọc
của bạn đọc tại Thư viện tỉnh Hà Nam.
6. Bố cục của khóa luận
Ngoài phần mở đầu, kết luận, mục lục, danh mục tài liệu tham khảo, nội
dung chính của khóa luận bao gồm có 3 chương.
Chương 1. Giới thiệu khái quát về Thư viện tỉnh Hà Nam
Chương 2. Thực trạng nhu cầu đọc của bạn đọc và mức độ thỏa mãn
nhu cầu đọc tại Thư viện tỉnh Hà Nam
Chương 3. Các giải pháp nâng cao khả năng thỏa mãn nhu cầu đọc
của bạn đọc tại Thư viện tỉnh Hà Nam

4


NỘI DUNG
Chương 1: GIỚI THIỆU KHÁI QUÁT VỀ THƯ VIỆN TỈNH HÀ NAM
1.1 Thư viện Tỉnh Hà Nam – Trung tâm thông tin, văn hóa, giáo dục của
toàn Tỉnh
1.1.1 Vài nét về Thư viện tỉnh Hà Nam
Thư viện Hà Nam được thành lập khá sớm (1956) qua nhiều lần chia tách,
sát nhập thư viện đã khẳng định được vai trò quan trọng của mình đối với công
cuộc phát triển kinh tế xã hội của cả nước nói chung và Hà Nam nói riêng.
Thư viện Hà Nam là một mắt xích quan trọng trong hệ thống thư viện
Việt Nam, là cơ quan văn hóa, giáo dục chính trị, tư tưởng, phát triển khoa
học và kỹ thuật, thiết thực phục vụ cho sản xuất và chiến đấu, nâng cao trình

độ văn hóa cho nhân dân…. Trải qua hơn nửa thế kỷ xây dựng và trưởng
thành, Thư viện Hà Nam không ngừng củng cố, mở rộng và nâng cao chất
lượng phục vụ sự nghiệp cách mạng và nhiệm vụ chính trị của địa phương.
Quá trình hình thành phát triển Thư viện Hà Nam:
Giai đoạn 1956 - 1965
Trước 1945, Hà Nam không có Thư viện công cộng mà chỉ có vài tủ
sách của nhóm kha trí, của tổ chức từ thiện và những gia đình trí thức yêu
nước. Ngày ký hiệp ước Giơ-ne-vơ là ngày Hà Nam được giải phóng, tuy hậu
quả của chiến tranh để lại khốc liệt. Mặc dù còn nhiều khó khăn nhưng Thư
viện Hà Nam cũng nhanh chóng mở cửa phục vụ. Thời kỳ này phong trào đọc
sách, báo rất sôi nổi. Thư viện xây dựng tủ sách kết nghĩa Nam Hà – Biên
Hòa và tổ chức nhiều cuộc thi đọc sách, báo với hàng vạn bài dự thi.
Giai đoạn 1965 – 1976
Năm 1965, Nam Định, Hà Nam hợp nhất thành tỉnh Nam Hà. Thư viện
hai tỉnh cũng sát nhập thành Thư viện Nam Hà – trụ sở đóng tại số 13 đường
Lê Hồng Phong, Thành phố Nam Định. Lúc này, chiến tranh phá hoại của Mỹ

5


leo thang bắn phá miền Bắc, thư viện Hà Nam trở thành một bộ phận của Thư
viện Nam Hà. Thư viện Nam Hà hoạt động đạt hiệu quả cao với đội ngũ cán
bộ được bổ sung cả về chất lượng và số lượng, Thư viện tổ chức phục vụ nơi
sơ tán, đồng thời tổ chức phục vụ bộ đội phòng không với khẩu hiệu “Sách đi
tìm người”. Năm 1975, ngay sau khi miền Nam được giải phóng Thư viện
Nam Hà đã cử 4 cán bộ đưa hàng vạn bản sách vào tỉnh kết nghĩa ở miền
Nam. Thư viện Nam Hà cùng với các chiến sĩ giải phóng xây dựng Thư viện
Tiền Giang, Thư viện Đồng Nai. Thư viện Nam Hà đã chi viện cho tỉnh Đồng
Nai tủ sách kết nghĩa Hà Nam – Biên Hòa 12.800 cuốn. tủ sách Nam Định –
Mỹ Tho 12.900 cuốn với đầy đủ phiếu phân loại, mục lục chữ cái để Thư viện

phục vụ đọc giả kịp thời.
Giai đoạn 1976 – 1991
Năm 1976, Nam Hà hợp nhất với Ninh Bình thành Hà Nam Ninh. Hai
Thư viện tỉnh nên số sách trùng tên trùng bản khá nhiều mà trụ sở lại dồn một
diện tích kho tàng không tăng nên chỉ chuyển một số sách ra Nam Định.
Trong đó, có toàn bộ tài liệu địa chí Ninh Bình, ấn phẩm địa phương vào báo
Ninh Bình. Trụ sở và sách báo còn lại bàn giao lại cho Thư viện thị xã. Tài
sản chuyển ra gồm 100 ghế, 10 bàn, 20 giá sách. Cán bộ có 3 người ra Nam
Định còn chuyển công tác khác. Sau khi xác nhập thêm Ninh Bình, Thư viện
tỉnh Nam Hà đổi tên thành Thư viện tỉnh Hà Nam Ninh. Cán bộ thư viện tỉnh
đã tăng lên 12 người có trình độ đại học.
Giai đoạn (1992 – 1996)
Năm 1992, thư viện Hà Nam Ninh chia thành Nam Hà và Ninh Bình.
Trụ sở Thư viện Nam Hà vẫn đặt tại chỗ cũ. Toàn bộ kho sách, phòng mượn
tài liệu địa chí Ninh Bình, báo Ninh Bình (cũ) cùng một đồng chí (cán bộ thư
viện có kinh nghiệm) về xây dựng Thư viện Ninh Bình. Thư viện Nam Hà, do
chỉ chuyển kho mượn nên sau một thời gian ngắn rút sách các kho, bổ sung
sách mới đã hoạt động bình thường.

6


Giai đoạn 1997 – đến nay
Năm 1997, Hà Nam được tái lập theo nghị quyết Quốc hội khóa IX kỳ
họp thứ 10. Thư viện Nam Hà được chia tách thành hai Thư viện Hà Nam và
Nam Định. Thư viện Hà Nam được tiếp nhận 32.000 bản sách, 110 tên báo,
tạp chí. Do mới tái lập nên Thư viện tỉnh gặp rất nhiều khó khăn trụ sở không
ổn định, vốn tài liệu nghèo nàn, kinh phí khó khăn, cán bộ vừa thiếu vừa yếu,
nhưng được sự quan tâm của các cấp lãnh đạo trong tỉnh, đặc biệt là của sở
văn hóa thông tin Thư viện Hà Nam đã mở cửa phục vụ sau 4 tháng chia tách.

Được vụ Thư viện tổng kết là đơn vị khai trương sớm nhất trong các Thư viện
tỉnh mới tái lập lần này (1997). Trong 3 năm qua tuy chỉ với 6 cán bộ thư
viện, trụ sở mượn tạm hay di chuyển (3 năm di chuyển 2 lần) nhưng Thư viện
tỉnh Hà Nam đã khẳng định được vai trò, vị trí của mình đối với công tác
phục vụ thông tin tuyên truyền, đảm bảo nhu cầu đọc của cán bộ, nhân dân
trong tỉnh. Năm 1997 chỉ với 6 tháng phục vụ (khai trương tháng 4, tháng 7, 8
chuyển địa điểm) vốn sách ít ỏi 34.700 bản sách, Thư viện Hà Nam đã cấp
thêm 205 thẻ độc giả, phục vụ 13.865 lượt người đọc với 27.720 lượt sách
báo luôn chuyển; năm 1998 tổng số sách 37.300 cuốn; cấp 280 thẻ độc giả
phục vụ 14.250 lượt người đọc với 29.500 lượt sách báo luân chuyển; năm
1999 tổng số sách 39.150 bản sách, cấp 290 thẻ độc giả phục vụ 15.080 lượt
người đọc với 33.700 lượt sách báo luân chuyển.
Trên con đường hoàn thiện và phát triển, Thư viện tỉnh Hà Nam đã khắc
phục nhiều khó khăn để vươn lên, hoàn thành nhiều nhiệm vụ chính trị được
giao. Đến nay, Thư viện có khoảng trên 80.000 cuốn sách, trong đó tài liệu
địa chí của Thư viện là 1200 cuốn, 25.000 đơn vị báo tạp chí. Năm 2012 Thư
viện bổ sung gần 2.475 bản sách cho các kho của Thư viện tỉnh, 100 loại báo
tạp chí. Mỗi ngày Thư viện phục vụ từ 120 đến 150 lượt bạn đọc, hàng năm
thư viện cấp khoảng 1.219 đến 1500 thẻ bạn đọc và lượt sách, báo luân

7


chuyển phục vụ bạn đọc khoảng 209.340 lượt, lượt bạn đọc đến thư viện là
89.560 lượt bạn đọc. Với đội ngũ cán bộ trẻ, có trình độ nên Thư viện tỉnh Hà
Nam không ngừng phát triển về mọi mặt. Từ năm 1997 đến nay, Thư viện
tỉnh Hà Nam đã có nhiều đóng góp tích cực góp phần hoàn thành nhiệm vụ
của ngành Văn hóa tỉnh Hà Nam, góp phần thiết thực vào mục tiêu phát triển
kinh tế - xã hội theo định hướng của tỉnh.
Hiện tại, Thư viện tỉnh Hà Nam đang nằm trong Liên hiệp Thư viện

Đồng bằng sông Hồng và được đánh giá là một trong các thư viện công cộng
hoạt động có hiệu quả.
Quá trình hình thành và phát triển của Thư viện tỉnh Hà Nam đã một lần
nữa khẳng định vai trò quan trọng của Thư viện: Thư viện luôn gắn liền với
tiến trình phát triển kinh tế xã hội của tỉnh từ 1956 đến nay.
1.1.2 Chức năng và nhiệm vụ của Thư viện Tỉnh Hà Nam
 Chức năng của Thư viện tỉnh Hà Nam
Thư viện tỉnh Hà Nam là đơn vị sự nghiệp công lập tự bảo đảm một
phần kinh phí hoạt động trực thuộc Sở Văn hóa Thể thao và Du lịch, có chức
năng thu thập, bảo quản, tổ chức khai thác và sử dụng các tài liệu được xuất
bản tại địa phương, các tài liệu trong nước và nước ngoài phù hợp với đặc
điểm yêu cầu xây dựng, phát triển về chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội, an
ninh, quốc phòng của địa phương.
Thư viện tỉnh Hà Nam có tư cách pháp nhân, có con dấu và được mở tài
khoản theo quy định của pháp luật, chịu sự kiểm tra, giám sát về chuyên môn
của các cơ quan nhà nước có thẩm quyền.
Bên cạnh đó Thư viện Hà Nam còn có đầy đủ các chức năng của hệ
thống Thông tin – Thư viện nói chung.
-

Chức năng văn hóa

8


Là trung tâm thu thập, tàng trữ, bảo quản và truyền bá di sản văn hóa
thuộc đủ môn loại tri thức về khoa học tự nhiên, khoa học xã hội, khoa học kỹ
thuật, văn hóa nghệ thuật và các ấn phẩm đặc biệt khác kể cả tài liệu không
công bố, các loại tài liệu xuất bản trong và ngoài nước phù hợp với đặc điểm
sản xuất, trình độ dân trí của người dân trong tỉnh.

Thư viện Hà Nam là trung tâm nghiên cứu tư liệu địa chí về Hà Nam,
sưu tầm và tàng trữ các loại hình ấn phẩm nói về Hà Nam thuộc bất kỳ một
giai đoạn lịch sử nào, bất kỳ thứ tiếng nào. Thư viện đi chuyên sâu vào thu
thập, bảo quản và phục vụ các tài liệu địa chí, đồng thời tổ chức mạng lưới
cộng tác viên rộng rãi để thu thập tài liệu địa chí, nhất là các tài liệu còn nằm
rải rác trong nhân dân.
Thư viện Hà Nam là trung tâm sinh hoạt văn hóa, dân trí của tỉnh nhà.
Bên cạnh phục vụ tài liệu Thư viện Hà Nam còn thường xuyên tổ chức trưng
bày giới thiệu sách theo chuyên đề, tuyên truyền giới thiệu sách với nhiều chủ
đề: về Đảng, Bác Hồ kính yêu,văn hóa giao thông vì sự an toàn của cộng
đồng. Đặc biệt năm 2011 Thư viện đã tổ chức thành công Liên hoan tuyên
truyền giới thiệu sách xây dựng nông thôn mới từ cấp cơ sở lên đến cấp
huyện, cấp tỉnh nhằm tuyên truyền giới thiệu sách, báo cho bạn đọc.
-

Chức năng giáo dục

Thư viện Hà Nam tham gia vào việc nâng cao dân trí, chuyên môn cho các
tầng lớp nhân dân của tỉnh.
Thư viện Hà Nam là trung tâm chỉ đạo nghiệp vụ cho toàn bộ hệ thống Thư
viện công cộng trong toàn tỉnh, giúp phát triển sự nghiệp Thư viện trong tỉnh.
Kiểm tra thường xuyên đối với Thư viện huyện, xã, thôn. Tổ chức tập
huấn nghiệp vụ cho các cán bộ Thư viện tại cơ sở, đẩy mạnh phong trào đọc
sách của độc giả trong toàn tỉnh.

9


Nhận thức được tầm quan trọng của Thư viện trong nền giáo dục nước
nhà, với tiêu chí: giáo dục là quốc sách hàng đầu. Thư viện Hà Nam không

ngừng nỗ lực cố gắng thực hiện tốt chức năng giáo dục của mình. Góp phần to
lớn vào sự nghiệp giáo dục đào tạo trong tỉnh nói riêng và cả nước nói chung.
-

Chức năng thông tin

Thư viện Hà Nam là trung tâm luân chuyển sách báo phục vụ độc giả
trên địa bàn tỉnh Hà Nam. Từ đây, sách báo được luân chuyển xuống các
huyện, các điểm bưu điện văn hóa xã trong toàn tỉnh để đáp ứng tốt hơn nhu
cầu tinh thần cho nhân dân.
Thư viện Hà Nam là trung tâm thu thập, xử lý, lưu trữ, cung cấp thông
tin cho bạn đọc với các hình thức như: thông tin tư liệu, thông tin trên mạng,
thư mục thông báo sách mới, thư mục chuyên đề, thư mục phục vụ lãnh đạo.
-

Chức năng giải trí

Thư viện Hà Nam là trung tâm giao lưu văn hóa tinh thần và giải trí lành
mạnh. Với đối tượng người dùng tin là người cao tuổi, cán bộ hưu trí đến Thư
viện với nhu cầu giải trí chiếm tỉ lệ cao.
Thư viện Hà Nam tham gia vào việc sử dụng thời gian nhàn rỗi cho nhân
dân bằng cách cung cấp sách báo và các phương tiện nghe nhìn khác nhằm
đáp ứng nhu cầu giải trí cho nhân dân ngày một hiệu quả hơn.
Để thực hiện chức năng này, Thư viện Hà Nam phải luôn xác định cho
mình những nhiệm vụ cụ thể.
 Nhiệm vụ của Thư viện Tỉnh Hà Nam
Xây dựng chương trình, dự án, kế hoạch, đề án về lĩnh vực hoạt động
của Thư viện tỉnh, trình các cấp có thẩm quyền phê duyệt và tổ chức thực hiện
sau khi được phê duyệt.

10


Tổ chức phục vụ và tạo mọi điều kiện thuận lợi cho người đọc sử dụng
vốn tài liệu thư viện thông qua các hình thức mượn đọc tại chỗ, mượn về nhà
hoặc phục vụ ngoài thư viện phù hợp với nội quy của thư viện.
Xây dựng và phát triển vốn tài liệu phù hợp với đặc điểm tự nhiên, kinh
tế, văn hóa của địa phương và đối tượng phục vụ của Thư viện Hà Nam
Bao gồm các công việc:
- Sưu tầm, bảo quản vốn tài liệu cổ, quý hiếm có ở địa phương.
- Thu thập, tàng trữ và bảo quản lâu dài các tài liệu được xuất bản tại
Hà Nam và tài liệu viết về Hà Nam
- Nhận các xuất bản phẩm lưu chuyển địa phương theo quy định, các
bản sao khóa luận, luận văn tốt nghiệp của sinh viên các trường Đại học được
mở tại Hà Nam
- Xây dựng bộ phận tài liệu dành cho trẻ em, người khiếm thị.
- Tăng cường nguồn lực thông tin thông qua việc mở rộng sự liên thông
giữa Thư viện Hà Nam với các Thư viện khác trong và ngoài nước bằng hình
thức cho mượn, trao đổi tài liệu và kết nối mạng máy tính khi được cấp có
thẩm quyền cho phép.
- Thực hiện thanh lọc ra khỏi kho các tài liệu không còn giá trị sử dụng
theo quy định.
Tổ chức tuyên truyền, giới thiệu kịp thời và rộng rãi vốn tài liệu thư viện
đến với mọi người, đặc biệt là các tài liệu phục vụ công cuộc phát triển kinh tế,
xã hội của tỉnh. Đồng thời xây dựng phong trào đọc sách báo trong nhân dân.
Biên soạn các ấn phẩm thông tin – thư mục và phối hợp với các ngành
có liên quan. Cung cấp thông tin chọn lọc phù hợp với chức năng, nhiệm vụ
và đối tượng phục vụ của thư viện.
Thực hiện ứng dụng công nghệ thông tin vào hoạt động của Thư viện Hà Nam

11


Hướng dẫn tư vấn và phát triển mạng lưới tổ chức Thư viện cấp huyện,
cấp cơ sở và các Thư viện chuyên ngành; tổ chức bồi dưỡng chuyên môn,
nghiệp vụ cho người làm công tác Thư viện; tổ chức luân chuyển sách báo;
chủ trì phối hợp về chuyên môn, nghiệp vụ với các Thư viện địa phương.
Tổ chức các hoạt động, dịch vụ phù hợp với chức năng, nhiệm vụ và
điều kiện của Thư viện tỉnh theo quy định của pháp luật.
Thực hiện chế độ báo cáo định kỳ, đột xuất về hoạt động của Thư viện
với Sở Văn hóa Thể thao và Du lịch.
Quản lý về tổ chức, biên chế, cán bộ, viên chức và người lao động, về tài
sản, tài chính của Thư viện theo quy định của Nhà nước và của tỉnh.
Thực hiện các nhiệm vụ khác do Sở Văn hóa Thể thao và Du lịch hoặc
Ủy ban nhân dân tỉnh giao phó.
1.1.3 Cơ cấu tổ chức và nguồn lực của thư viện
 Cơ cấu tổ chức
Thư viện tỉnh hiện tại có 9 cán bộ trong đó 4 cán bộ làm việc ở phòng
nghiệp vụ và 5 cán bộ ở phòng đọc và phòng mượn. So với nhu cầu công
việc, số lượng cán bộ này còn rất thiếu. Đa số các đồng chí có kinh nghiệm
đều phải kiêm nhiệm nhiều việc.
Cụ thể cơ cấu tổ chức của Thư viện bao gồm:
Ban giám đốc: Gồm giám đốc và phó giám đốc có trình độ đại học
Thư viện. Giám đốc phụ trách chung, còn phó giám đốc phụ trách nghiệp vụ
và công tác bạn đọc.
Các phòng ban của Thư viện bao gồm:
Phòng nghiệp vụ: có nhiệm vụ khâu xử lý nghiệp vụ, bổ sung, phân loại,
biên mục…
Phòng phục vụ bạn đọc: có nhiệm vụ tổ chức phục vụ bạn đọc, cung cấp
các sản phẩm và dịch vụ đáp ứng các yêu cầu về sử dụng vốn tài liệu của thư

12


viện. Phòng được tổ chức thành 3 phòng: phòng đọc tổng hợp, phòng mượn,
phòng báo – tạp chí.
Phòng hành chính: Có 2 người đó là kế toán và thủ quỹ. Bộ phận này
quản lý cơ sở vật chất của vật chất của Thư viện.
 Vốn tài liệu của Thư viện:
Hằng năm Thư viện được Sở Văn hóa tỉnh cấp cho Thư viện một
khoảng kinh phí để bổ sung vốn tài liệu tuy nhiên kinh phí được cấp thì vẫn
còn ít nên việc bổ sung vốn tài liệu cho Thư viện còn hạn chế. Hiện nay vốn
tài liệu của thư viện chưa thực sự phong phú về nội dung nhưng về hình thức
cũng đa dạng: sách, báo, tạp chí, cơ sở dữ liệu...... Đến nay, Thư viện có
khoảng trên 80.000 cuốn sách, trong đó tài liệu địa chí của Thư viện là 1200
cuốn, 25.000 đơn vị báo tạp chí. Trong năm 2012 Thư viện bổ sung báo, tạp
chí: 100 loại, bổ sung sách cho các kho thư viện tỉnh : 861 tên = 2.475 bản
sách. Bổ sung sách chương trình mục tiêu cho kho sách luân chuyển của thư
viện tỉnh và 5 huyện: 829 tên = 7.390 bản. Bổ sung sách chương trình mục
tiêu cho xã điểm xây dựng nông thôn mới xã Lê Hồ (Kim Bảng) là 135 bản.
Hiện nay Thư viện tỉnh đã chuyển sang sử dụng phần mềm tích hợp
INFOLIB. Phần mềm này cũng hỗ trợ các chuẩn biên mục quốc tế: MARC21,
ACCR2, tạo nhiều thuận lợi trong việc liên kết, kết nối, hội nhập và chia sẻ
thông tin. Cơ sở dữ liệu trên phần mềm này đã có hơn 28.000 biểu ghi phản
ánh tương đối đầy đủ hơn 80.000 cuốn sách của thư viện, giúp bạn đọc tra
cứu dễ dàng, thuận tiện.
1.1.4 Vai trò của việc nghiên cứu nhu cầu đọc đối với sự phát triển của
Thư viện
- Hệ thống Thư viện – Thông tin muốn đạt được hiệu quả cao thì phải
nghiên cứu kỹ nhu cầu đọc của bạn đọc thuộc mọi tầng lớp xã hội khác nhau.

13


Việc nghiên cứu nhu cầu đọc của bạn đọc có ý nghĩa vai trò hết sức quan
trọng :
+ Nghiên cứu nhu cầu đọc để các Thư viện tổ chức xây dựng các sản
phẩm, dịch vụ Thông tin – Thư viện, thiết kế các hệ thống thông tin và xây
dựng các công cụ tìm kiếm tương ứng phù hợp với từng đối tượng bạn đọc để
đảm bảo cho hệ thống Thông tin – Thư viện đạt được kết quả cao.
+ Việc nghiên cứu nhu cầu đọc còn giúp Thư viện xây dựng chương
trình đào tạo người dùng tin, đảm bảo cho họ có những kiến thức sâu rộng về
thông tin và sử dụng thành thạo các phương tiện hiện đại.
+ Nghiên cứu nhu cầu đọc giúp các Thư viện tạo ra được nguồn tin phù
hợp với từng đối tượng người đọc, từng mức độ của bạn đọc.
- Bạn đọc là thành phần không thể thiếu trong bất kỳ hoạt động của một
cơ quan Thông tin – Thư viện nào. Bạn đọc và nhu cầu của họ là cơ sở để
định hướng cho toàn bộ hoạt động thông tin của một cơ quan Thông tin – Thư
viện. Việc nghiên cứu nhu cầu đọc để đáp ứng kịp thời đầy đủ và chính xác
nhu cầu đọc của bạn đọc là một trong những nhiệm vụ quan trọng của các
Thư viện nói chung và Thư viện Tỉnh Hà Nam nói riêng.
- Thư viện Tỉnh Hà Nam là Thư viện công cộng nên bạn đọc của Thư
viện rất đa dạng và phong phú, thuộc mọi tầng lớp nhân dân với trình độ nghề
nghiệp khác nhau. Mỗi bạn đọc đều có sở thích, hứng thú và nhu cầu đọc
khác nhau song đều có điểm chung: Họ vừa là người khai thác sử dụng, vừa là
người cung cấp thông tin. Do đó việc nghiên cứu nhu cầu đọc của họ để biết
được họ cần gì? Thư viện đáp ứng được nhu cầu đọc của họ đến đâu? Những
tồn tại và hạn chế trong việc đáp ứng nhu cầu đọc của bạn đọc….từ đó Thư
viện sẽ có những kế hoạch, những hoạt động, phương pháp phù hợp, xây
dựng các sản phẩm, đổi mới các dịch vụ nhằm đem lại hiệu quả cao cho bạn

đọc.

14


- Việc nghiên cứu nhu cầu đọc của bạn đọc còn giúp Thư viện xây dựng
chương trình đào tạo người dùng tin, giúp họ nắm bắt các kỹ năng khai thác
thông tin, học hỏi được nhiều hơn, mở mang trình độ, khai thác triệt để nguồn
lực thông tin quý báu tại Thư viện.
- Như vậy, nghiên cứu nhu cầu đọc là vô cùng quan trọng và cần thiết,
không thể thiếu, để giúp thư viện nắm bắt được nhu cầu đọc của bạn đọc, xem
họ cần những thông tin gì, những tài liệu và vấn đề thuộc lĩnh vực nào… từ
đó nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt động Thông tin – Thư viện, đáp ứng
tốt nhất nhu cầu đọc của bạn đọc.Và quan trọng hơn, giúp Thư viện trở thành
giảng đường thứ hai của bạn đọc và là cơ quan tuyên truyền giáo dục ngoài
nhà trường.
1.2 Những vấn đề chung về nhu cầu đọc
1.2.1 Khái niệm nhu cầu và nhu cầu đọc
 Khái niệm nhu cầu
Nhu cầu là một hiện tượng tâm lý nằm trong cấu trúc tâm lý chung của
con người. Là đòi hỏi khách quan của con người với một đối tượng nhất định,
trong những điều kiện nhất định, đảm bảo duy trì cho sự sống và sự phát triển
của con người.
Ai cũng có những nhu cầu nhất định trong suốt cuộc đời mình, trong
những thời điểm nhất định thì mỗi người lại có những nhu cầu khác nhau, tạo
nên một hệ thống nhu cầu. Hệ thống nhu cầu của mỗi người luôn biến đổi
theo hoàn cảnh sống và tác động của xã hội. Nhu cầu tồn tại trong mỗi người
nhưng tùy vào hoàn cảnh, điều kiện, tuổi tác, nghề nghiệp… mà nhu cầu nào
quan trọng, cấp thiết định hướng và chi phối các nhu cầu khác.
Các nhà kinh điển của chủ nghĩa Mác – Lê Nin cho rằng: Nhu cầu là đòi

hỏi khách quan của con người với một đối tượng nhất định, trong những điều
kiện nhất định, đảm bảo duy trì cho sự sống và sự phát triển của con người.

15


Theo từ điển Bách khoa Việt Nam: “ Nhu cầu là sự phản ánh một cách
khách quan các đòi hỏi về vật chất, tinh thần, xã hội của đời sống con người
phù hợp với trình độ phát triển kinh tế - xã hội trong từng thời kì. Nhu cầu
hình thành và phát triển trong quá trình lịch sử. Mức độ nhu cầu và phương
thức thỏa mãn nhu cầu về cơ bản phụ thuộc vào trình độ phát triển của xã
hội, trước hết là trình độ phát triển kinh tế”
Nhu cầu có vai trò vô cùng quan trọng trong cuộc sống của mỗi con
người cũng như trong các hoạt động xã hội nói chung. Nó thúc đẩy con người
tích cực hoạt động nhằm tạo nên những điều kiện, những phương tiện tương
ứng để thỏa mãn những đòi hỏi của mình, là động lực phát triển sản xuất, phát
triển xã hội.
 Khái niệm nhu cầu đọc
Nhu cầu đọc là đòi hỏi khách quan của chủ thể (cá nhân, nhóm, xã hội)
đối với việc tiếp nhận và sử dụng tài liệu nhằm duy trì và phát triển các hoạt
động sống của con người. Nói cách khác, nhu cầu đọc là thái độ của chủ thể
với việc đọc như hoạt động sống không thể thiếu được.
Nhu cầu đọc được hình thành từ hai yếu tố: Giá trị của những tri thức
chứa đựng trong tài liệu và những đòi hỏi thiết yếu của con người trong
những điều kiện hoàn cảnh nhất định. Tuy nhiên nhu cầu đọc còn bị hạn chế
bởi hai điều kiện đó là: Đó là người đọc phải hiểu được ngôn ngữ viết trong
tài liệu và tri thức chứa đựng trong tài liệu phải có liên hệ thiết thực với tư
duy của người đọc.
Nhu cầu đọc là loại nhu cầu tinh thần của con người. Nhu cầu đọc bắt
nguồn từ yêu cầu tiếp nhận thông tin khi con người tham gia các hoạt động

sống khác nhau, nhưng nó chỉ thực sự hình thành với điều kiện chủ thể có khả
năng giải mã thông tin được mã hóa trong tài liệu. Khi đòi hỏi đối với việc
đọc trở nên cấp bách, thường xuyên, nhu cầu đọc xuất hiện.

16


Nhu cầu đọc là nguồn gốc của hoạt động Thư viện. Hoạt động Thư viện
không thể tồn tại và phát triển ở những nơi không có nhu cầu đọc.
 Một số khái niệm liên quan đến nhu cầu đọc
Hứng thú đọc
Hứng thú đọc là thái độ lựa chọn tích cực của chủ thể với việc đọc
những tài liệu có ý nghĩa và có sức hấp dẫn về mặt tình cảm. Đó là nhu cầu đã
ổn định và khi được thỏa mãn thì nó đem lại một sự khoái cảm nhất định cho
con người. Hay nói cách khác, hứng thú là là nhu cầu được thực hiện đi thực
hiện lại và trở thành thói quen.
Hứng thú đọc là nhân tố kích thích hoạt động đọc làm cho hoạt động đọc
đạt hiệu quả cao ( tăng cường sức chú ý, cường độ đọc cao, có sự tham gia
đến mức tối ưu của các quá trình tư duy, tưởng tượng, trí nhớ) dẫn tới việc
cảm thụ tài liệu ở mức cao nhất.
Hứng thú đọc sách của con người hình thành từ lứa tuổi nhi đồng, tương
đương với độ tuổi bắt đầu đi học, biết đọc, biết tiếp thu kiến thức qua sách
báo. Do đó, sự phát triển của hứng thú đọc gắn liền với sự phát triển của lứa
tuổi cũng như mức độ phát triển tri thức, kinh nghiệm của mỗi cá nhân. Như
vậy nhu cầu đọc tạo nên hứng thú đọc và hứng thú đọc là động cơ thúc đẩy
việc đọc.
Thị hiếu đọc
Nói đến thị hiếu đọc là nói đến sở thích không đồng nhất với tính cách và sự
lựa chọn khác nhau. Trong đời sống xã hội biểu hiện nhiều thị hiếu khác nhau.
Thị hiếu đọc là khả năng của chủ thể đánh giá cái hay, cái đẹp, khả năng

cảm thụ ấn phẩm. Do đó thị hiếu đọc có ảnh hưởng tới sự phát triển hứng thú
đọc và nhu cầu đọc.
Yêu cầu đọc

17