sử dụng câu hỏi trắc nghiệm phát huy tính tích cực, sáng tạo trong quá trình học tập môn địa lý.

sử dụng câu hỏi trắc nghiệm phát huy tính tích cực, sáng tạo
trong quá trình học tập môn địa lý. áp dụng cụ thể với bài: Sự
vận động tự quay quanh trục của trái đất và các hệ quả.
Phần I
lý do chọn đề tài

1. Cơ sở lý luận:
Đổi mới phơng pháp dạy học theo hớng tích cực hoá hoạt động nhận
thức của học sinh là một trong những nhiệm vụ hàng đầu và cấp bách hiện
nay của ngành giáo dục.
Đổi mới phơng pháp dạy học ở đây là muốn đề cập đến vừa phải đổi
mới cách truyền thụ của giáo viên kết hợp với đổi mới cách học của học sinh.
Từ trớc đến nay, trong dạy học địa lý, giáo viên chủ yếu sử dụng phơng
pháp dùng lời và phơng pháp trực quan. Cách dạy đó còn mang tính nhồi
nhét kiến thức cho học sinh, cha gây đợc cho học sinh sự hứng thú, say mê
môn học.
Hiện nay với sự quan tâm của ngành giáo dục. Bớc đổi mới về hệ thống
giáo dục có nhiều tiến độ khả quan.
Nhất là chơng trình thay sách giáo khoa mới ở bậc THCS đã thực hiện
ở các lớp 6,7,8,9. Kết hợp với việc thay sách giáo khoa là cả một chơng trình
mới của dạy và học cũng có nhiều thay đổi nhằm mục đích nâng cao hiệu quả
dạy và học của cả giáo dục và học sinh.
Bộ môn Địa lý ở THCS không phải là môn học hoàn toàn mới, ở tiểu
học các em đã đợc làm quen với môn Tự nhiên và xã hội. Song lên cấp II nó
đợc tách thành môn riêng đó là môn địa lý, môn lịch sử. Thế nên đa số học
sinh rất bỡ ngỡ. Tiếp cận môn học địa lý học sinh cảm thấy xa lạ.
2.Cơ sở thực tiễn
Vì thế trớc yêu cầu thực tiễn, trớc những đòi hỏi nhận thức ngày càng
sâu về môn học. Ngay từ đầu cấp ngời giáo viên bộ môn phải nhận thấy rõ và
hình thành cho học sinh cách nhìn đúng đắn, phơng pháp học thích hợp để
làm tăng thêm tính hấp dẫn của môn học.

1


Muốn vậy trớc hết ngời giáo viên phải biết kết hợp hài hoà những u
điểm của phơng pháp dạy học cổ truyền và phát huy tính tích cực của phơng
pháp dạy học mới láy học sinh làm trung tâm.
Thể hiện rõ trong quá trình lên lớp đrr học sinh thấy đợc tính u việt của
phơng pháp mới khi tiếp thu.
- Câu hỏi rõ ràng
- Lý thuyết gắn liền với bài tập thực hành
- Học sinh biết liên hệ kiến thức lý thuyết với thực tế các hiện tợng địa
lý trong cuộc sống.
- Biết giải thích các hiện tợng địa lý đơn giản
- Rèn luyện các kỹ năng cơ bản của bộ môn.
- Giáo dục học sinh có thái độ đúng đắn với thế giới quan khoa học.
Để làm đợc tốt nhiệm vụ ngời giáo viên cần hớng dẫn học sinh cùng
tham gia vào quá trình dạy học để qua đó học sinh đã thực sự chủ động trong
việc lĩnh hội kiến thức. Qua đó giáo viên giữ vai trò chủ đạo, quyết định chất
lợng lĩnh hội kiến thức của học sinh. Hệ thống câu hỏi của giáo viên và câu
trả lời của học sinh gắn bó chặt chẽ với nhau một lô gíc.
Nhờ những câu hỏi đặt ra giáo viên kích thích học sinh tích cực tìm tòi,
tự lực phát hiện kiến thức mới. Giáo viên cần chú ý đến chức năng nguồn kiến
thức, đồng thời tạo điều kiện để học sinh luôn luôn làm việc với các phơng
tiện, thiết bị dạy học.
Giáo viên có thể linh hoạt vận dụng các phơng pháp nh hoạt động cá
nhân, nhóm, tập thể trong quá trình dạy học. Để tạo không khí hăng say học
tập, tránh nhàm chán trong môn học.

2

Phần II
giải quyết vấn đề
áp dụng vào bài dạy Địa lý lớp 6
Bài: Sự vận động tự quay quanh trục của trái đất và các hệ quả
1. Chuẩn bị tiết dạy
Bài này là một trong những bài quan trọng trong chơng trình Địa lý ở
lớp 6. Vì thế khi dạy cần chú ý.
Mục: Sự vận động của trái đất quanh trụchọc sinh phải nhớ hớng tự
quay của trái đất là hớng từ tây sang Đông.
Mục 2: Giáo viên cần làm cho học sinh hiểu mọi vật chuyển động trên
bè mặt trái đất đều có sự lệch hớng, rõ nhất là những vật chuyển động theo hớng kinh tuyến. Nếu nhìn xuôi theo chiều chuyển động thì ở nữa cầu Bắc, vật
sẽ lệch về phía bên phải, còn ở nữa cầu nam lệch về bên trái.
- Khi dùng quả đạ cầu để dạy Sự vận động tự quay của trái đất quanh
trục phải lu ý cho học sinh nhìn thấy quả địa cầu ở một phía.
- Khi nói tới sự lệch hớng của các vật chuyển động trên bề mặt trái đất
giáo viên chỉ cần cho học sinh biết sự lệch hớng đó xẩy ra nh thế nào?
Qua bài học sinh trình bày đợc một số hiệu quả của vận động của trái
đất quanh trục.
- Biết dùng quả Địa cầu, chứng minh hiện tợng Trái đất tự quya quanh
trục và hiện tợng ngày đêm kế tiếp nhau trên Trái đất.
Thiết bị: Quả địa cầu, hình vẽ, câu hỏi trắc nghiệm.
2. Nội dung tiến hành
a. Giới thiệu bài mới
Trong vũ trụ bao la, Trái đất của chúng ta rất nhỏ, nhng nó là thiên thể
duy nhất có sự sống trong hệ mặt trời. Trái đất còn tham gia nhiều vận động.
Vận động tự quay quanh trục là một vận động chính, vận động này đã sinh ra
3

hiện tợng ngày, đêm ở khắp mọi nơi trên trái đất và làm lệch hớng các vật
chuyển động trên cả 2 nữa cầu. Cụ thể nh thế nào nội dung hôm nay
chúng ta sẽ tìm hiểu.
Giáo viên thực hiện tiến trình bài giảng cho học sinh hoạt động cá
nhân.
Mục 1: Sự vận động của Trái đất quanh trục.
Hớng dẫn học sinh quan sát quả địa cầu
Xem hình 19 - sách giáo khoa
b. Xây dựng hệ thống câu hỏi trắc nghiệm
Câu 1: Qua quan sát em hãy cho biết Trái đất tự quay quanh trục theo
hớng nào?
A. Bắc xuống Nam
B. Tây sang Đông
C. Đông sang Tây
Câu 2: Trái đát quay quanh trục một vòng hết bao nhiều thời gian?
A. 1 ngày

C. 1 tháng

B. 1 đêm

D. 1 ngày, đêm

Câu 3: Dựa vào đâu mà ngời ta chia bề mặt trái đất ra 24 khu vực giờ?
A. Dựa vào hớng quay
B. Dựa vào thời gian quay
C. Dựa vào các châu lục trên thế giới
Câu 4: Khu vực nào là khu vực giờ gốc?
A. Khu vực giờ thứ 24

B. Khu vực giờ thứ 10
C. Khu vực 0 giờ

4


Câu 5: Từ khu vực giờ gốc đến giờ Việt Nam cách nhau bao nhiêu giờ?
A. cách 12 giờ

C. Cách 7 giờ

B. cách 9 giờ

D. Cách 20 giờ

Giáo viên nhấn mạnh hơn: Khu vực giờ gốc (Có đờng kinh tuyến gốc đi
qua đài thiên văn Grin - uýt ngoại ô thành phố Luân Đôn nớc Anh) giờ G.M.T
Hớng dẫn học sinh quan sát bản đồ các khu vực giờ trên trái đất và cho
học sinh làm nhanh bài toán.
Bài toán: Nếu ở Luân Đôn là 12 giờ lúc ở Việt Nam là mấy giờ? Và ở
Niu loóc là mấy giờ?
Qua đó học sinh rút ra quy tắc tính giờ từ khu vực giờ gốc đi về phía
đông thì qua mỗi múi giờ chúng ta cộng 1, ngợc lại từ khu vực giờ gốc sang
phía tây cứ qua mỗi khu vực giờ chúng ta trừ 1.
Câu hỏi nâng cao
Việc chia bề mặt Trái đất ra 24 khu vực giờ có thuận lợi gì?
2 hệ quả của sự vận động tự quay quanh trục của Trái đất.
Giáo viên chia cho học sinh thành 2 nhóm.
Nhóm 1:Tìm hiểu nguyên nhân hiện tợng ngày đêm kế tiếp nhau
trên Trái đất

Câu hỏi 1: Nếu trái đất không tự quay quanh trục thì hiện tợng ngày
đêm trên trái đất sẽ ra sao?
A. Đêm dài 12 giờ
B. Ngày dài 12 giờ
C. Ngày và đêm sẽ kéo dài không phải 12 giờ
Câu 2: Trong quá trình tự quay quanh trục của Trái đất hiện t ợng gì
sẽ xẩy ra?
A. Một nửa cầu đợc chiếu sáng, một nửa nằm trong bóng tối
B. Toàn bộ Trái đất đợc chiếu sáng
5


C. Toàn bộ trái đất nằm trong bóng tối.
Cau 3: Vì sao khắp mọi nơi trên Trái đất lần lợt có ngày và đêm?
a. Do trái đất có hình cầu
B. Do trái đất chỉ đợc chiếu sáng một nửa
C. Nhờ có sự vận động của trái đất từ Tây Sang Đông.
Giáo viên sau khi đã kiểm tra phần trả lời, yêu cầu nhóm thực hành
bằng môn hình quả Địa cầu và mặt trời để thấy đợc hiện tợng ngày đêm trên
trái đất.
Nhóm 2: Học sinh tìm hiểu sự lệch hớng của các vật chuyển động trên
bề mặt trái đất.
Học sinh quan sát hình 22 - sự lệch hớng do vận động quay của Trái đất
A. Từ Nam lên Bắc
B. Từ Tây sang Đông
C. Từ Tây Nam lên Đông Bắc
Câu 2: Vật chuyển động từ 0 đến S theo hớng nào?
A. Từ Bắc xuống Nam
B. Từ bắc sang Đông
C. Từ Đông Bắc Xuống tay Nam

Câu 3: ở bắc bán cầu các vật sẽ lệch về phía nào?
A. Trái đất
B. Tay phải
C. Không phải 2 ý trên
Câu 4: Nam bán cầu các vật chuyển động lệch về phía nào?
A. Về phía tay trái
B. Ngợc chiều nhau
C. Về tay phải
6


Phần III:

Kết quả

Với cách dạy dùng câu hỏi trắc nghiệm trong quá trình giảng dạy bài
mới đã thu lại đợc một số kết quả sau:
- Học sinh tích cực làm việc
- Phát huy tính nhanh nhạy, tính trực quan của học sinh
- Học sinh không phải ghi chép quá nhiều
- Có thêm thời gian để củng cố và làm bài tập rèn luyện kỹ năng thực
hành
- Một số ít học sinh còn cha thực sự tích cực tham gia vào hoạt động nhóm
Kết quả qua phiếu học tập giáo viên thu lại sau khi đã đánh giá nh sau:

Mục
Mục 1

Khá giỏi (%)

Trung bình (%)

Yếu (%)

20/41= 48%

15/41 = 37%

6/41 = 15%

Nhóm 1

10/41= 24%

20/41= 49%

11/41 = 27%

Nhóm 2

12/41=29%

20/41= 49%

9/41= 22%

Mục 2

phần iv: Kết luận

7


Mỗi phơng pháp dạy học đều có u và nhợc điểm riêng của nó cho nên
giáo viên phải duy trì tình hình cụ thể, tuỳ vào chất lợng mỗi lớp để mà lựa
chọn áp dụng sao cho thích hợp. Không nên quá coi trọng cách đi của mình
mà gây áp lực đối với ngời lĩnh hội tri thức.
Hiện nay với xu thế chung của việc đổi mới phơng pháp dạy học, một
số môn ở các bậc học đã có thể tiến hành thi trắc nghiệm. Vì thế đây chỉ là ý
kiến nhỏ của tôi giúp học sinh làm quen với phơng pháp mới nhằm kiểm tra
mức độ nắm kiến thức, kỹ năng của học sinh. Mong sự góp ý của các đồng
nghiệp.

8