nâng cao hiệu quả công tác tiêu thụ xăng dầu của công ty cổ phần xăng dầu dầu khí bạc liêu

TRƯỜNG ðẠI HỌC CẦN THƠ
KHOA KINH TẾ - QUẢN TRỊ KINH DOANH

TRẦN THỊ THANH HIỀN

NÂNG CAO HIỆU QUẢ CÔNG TÁC TIÊU
THỤ XĂNG DẦU CỦA CÔNG TY CỔ PHẦN
XĂNG DẦU DẦU KHÍ BẠC LIÊU

LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP ðẠI HỌC
Ngành: Kinh doanh thương mại
Mã số ngành: 52340121

Tháng 05 - 2014


TRƯỜNG ðẠI HỌC CẦN THƠ
KHOA KINH TẾ - QUẢN TRỊ KINH DOANH

TRẦN THỊ THANH HIỀN
MSSV: 4118409

NÂNG CAO HIỆU QUẢ CÔNG TÁC TIÊU
THỤ XĂNG DẦU CỦA CÔNG TY CỔ PHẦN
XĂNG DẦU DẦU KHÍ BẠC LIÊU

LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP ðẠI HỌC
NGÀNH KINH DOANH THƯƠNG MẠI
Mã số ngành: 52340121

CÁN BỘ HƯỚNG DẪN

NGUYỄN TRI NAM KHANG

Tháng 04 - 2014


LỜI CẢM TẠ
Tôi xin chân thành cảm ơn Ban lãnh đạo và quản lý của Công ty Cổ
phần Xăng dầu Dầu khí Bạc Liêu đã tạo điều kiện cho tôi đƣợc thực tập tại
đây, giúp tôi bƣớc vào môi trƣờng kinh doanh thực tế mà tôi đã từng học trên
cơ sở lý thuyết. Trong quá trình thực tập, tôi đã nhận đƣợc sự giúp đỡ tận tình
của các cô chú, anh chị trong Công ty. Kết thúc quá trình thực tập, tôi đã học
hỏi đƣợc nhiều kinh nghiệm về lĩnh vực kinh doanh và hoàn thành đề tài của
mình. Tôi rất cảm ơn quý Công ty và nhờ vào sự giúp đỡ của cô chú, anh chị
trong Công ty đã góp phần đáng kể để tôi có thể hoàn thành đề tài của mình.
Tôi rất cảm ơn Khoa Kinh tế - QTKD đã tạo điều kiện tốt cho tôi trong
quá trình học tập cũng nhƣ giúp đỡ tôi trong việc tiếp xúc với môi trƣờng thực
tế thông qua luận văn. Đặc biệt, tôi xin chân thành gửi lời biết ơn và kính
trọng đến cô Nguyễn Tri Nam Khang, cô đã trực tiếp hƣớng dẫn và và giúp đỡ
tận tình tôi trong quá trình thực hiện đề tài, nếu không có sự chỉ dạy và góp ý
của cô thì hôm nay tôi không thể hoàn thành đƣợc đề tài nghiên cứu của mình.
Tôi xin kính chúc Quý thầy cô Trƣờng Đại học Cần Thơ và Quý cô chú,
anh chị trong Công ty Cổ phần Xăng dầu Dầu khí Bạc Liêu dồi dào sức khỏe,
hạnh phúc và thành công.

Cần Thơ, ngày ….. tháng ….. năm …..
Ngƣời thực hiện

i

LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan rằng luận văn này do chính tôi thực hiện, các số liệu
thu thập và phân tích là trung thực, đƣợc hoàn thành dựa trên các kết quả
nghiên cứu của tôi, các kết quả nghiên cứu này chƣa đƣợc dùng cho bất cứ
luận văn cùng cấp nào khác.
Cần Thơ, ngày ….. tháng ….. năm …..
Ngƣời thực hiện

ii


NHẬN XÉT CỦA CƠ QUAN THỰC TẬP

.....................................................................................................................
.....................................................................................................................
.....................................................................................................................
.....................................................................................................................
.....................................................................................................................
.....................................................................................................................
.....................................................................................................................
.....................................................................................................................
.....................................................................................................................
.....................................................................................................................
.....................................................................................................................
.....................................................................................................................
.....................................................................................................................
.....................................................................................................................
.....................................................................................................................
.....................................................................................................................
Bạc Liêu, ngày ….. tháng ….. năm …..

Thủ trƣởng đơn vị

iii


NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN HƢỚNG DẪN
Giáo viên hƣớng dẫn: Nguyễn Tri Nam Khang
Học vị: Thạc sĩ
Chuyên ngành: Quản trị kinh doanh
Cơ quan công tác: Khoa Kinh tế - Quản trị kinh doanh, Đại học Cần Thơ
Sinh viên thực hiện: Trần Thị Thanh Hiền
MSSV: 4118409
Chuyên ngành: Kinh doanh thƣơng mại
Tên đề tài: Nâng cao hiệu quả công tác tiêu thụ xăng dầu của Công ty Cổ phần
Xăng dầu Dầu khí Bạc Liêu

NỘI DUNG NHẬN XÉT

1. Tính phù hợp với chuyên ngành đào tạo:...... ................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
2. Về hình thức: .................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
3. Ý nghĩa khoa học, thực tiễn và tính cấp thiết của đề tài: ...............................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................

4. Độ tin cậy của số liệu và tính hiện đại của luận văn: ....................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................

iv


...................................................................................................................................

5. Nội dung và kết quả đạt đƣợc (theo mục tiêu nghiên cứu): ..........................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
6. Các nhận xét khác: .........................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
7. Kết luận:.........................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
Cần Thơ, ngày ….. tháng ….. năm …..
Giáo viên hƣớng dẫn

Nguyễn Tri Nam Khang

v


NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN PHẢN BIỆN

.....................................................................................................................
.....................................................................................................................
.....................................................................................................................
.....................................................................................................................
.....................................................................................................................
.....................................................................................................................
.....................................................................................................................
.....................................................................................................................
.....................................................................................................................
.....................................................................................................................
.....................................................................................................................
.....................................................................................................................
.....................................................................................................................
.....................................................................................................................
.....................................................................................................................
.....................................................................................................................
Cần Thơ, ngày ….. tháng ….. năm …..
Giáo viên phản biện

vi


MỤC LỤC
CHƢƠNG 1: GIỚI THIỆU................................................................................ 1
1.1 LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI .............................................................................. 1
1.2 MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU ..................................................................... 2
1.2.1
1.2.2

Mục tiêu chung..................................................................................... 2

Mục tiêu cụ thể ..................................................................................... 2

1.3 PHẠM VI NGHIÊN CỨU ........................................................................ 2
1.3.1
1.3.2
1.3.3

Không gian ........................................................................................... 2
Thời gian .............................................................................................. 2
Đối tƣợng nghiên cứu .......................................................................... 2

1.4 LƢỢC KHẢO TÀI LIỆU ......................................................................... 2
CHƢƠNG 2: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU VỀ
HOẠT ĐỘNG TIÊU THỤ SẢN PHẨM CỦA DOANH NGHIỆP .................. 5
2.1 KHÁI NIỆM VỀ TIÊU THỤ SẢN PHẨM CỦA DOANH NGHIỆP ..... 5
2.1.1
2.1.2
2.1.3

Khái niệm về tiêu thụ sản phẩm ........................................................... 5
Khái niệm về hiệu quả tiêu thụ sản phẩm ............................................ 5
Vai trò của tiêu thụ đối với hoạt động sản xuất kinh doanh nói chung 6

2.2 CÁC CHỈ TIÊU ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ TIÊU THỤ SẢN PHẨM ...... 7
2.2.1
2.2.2

Khả năng hoạt động ............................................................................. 7
Khả năng sinh lợi ................................................................................. 8

2.3 NHỮNG NHÂN TỐ ẢNH HƢỞNG ĐẾN HOẠT ĐỘNG TIÊU THỤ
SẢN PHẨM CỦA DOANH NGHIỆP .............................................................. 9
2.3.1
2.3.2

Nhân tố bên ngoài doanh nghiệp .......................................................... 9
Nhân tố bên trong doanh nghiệp ........................................................ 13

2.4 PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU........................................................... 17
2.4.1
Phƣơng pháp thu thập số liệu ............................................................. 17
2.4.2
Phƣơng pháp phân tích số liệu (phƣơng pháp đánh giá hiệu quả của
hoạt động tiêu thụ sản phẩm) ..................................................................................... 18

CHƢƠNG 3: PHÂN TÍCH THỰC TRẠNG CÔNG TÁC TIÊU THỤ SẢN
PHẨM CỦA CÔNG TY CỔ PHẦN XĂNG DẦU DẦU KHÍ BẠC LIÊU .... 19
3.1 KHÁI QUÁT VỀ CÔNG TY.................................................................. 19
3.1.1
3.1.2
3.1.3

Lịch sử hình thành và phát triển ......................................................... 19
Chức năng, nhiệm vụ, cơ cấu tổ chức của Công ty ............................ 20
Lĩnh vực hoạt động của Công ty Cổ phần Xăng dầu Dầu khí Bạc Liêu
............................................................................................................ 23

3.2 THỰC TRẠNG VỀ T NH H NH TIÊU THỤ XĂNG DẦU NƢỚC TA
TRONG BA NĂM TỪ NĂM 2011 – 2013 ..................................................... 24
3.2.1

Tình hình nhập khẩu xăng dầu các loại ở nƣớc ta trong giai đoạn
2011 – 2013 ............................................................................................................ 25
3.2.2
Đánh giá sơ lƣợc về tình hình kinh doanh xăng dầu nƣớc ta và định
hƣớng năm 2014......................................................................................................... 26

3.3 KHÁI QUÁT VỀ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA CÔNG TY CỔ
PHẦN XĂNG DẦU DẦU KHÍ BẠC LIÊU TRONG BA NĂM 2011 – 2013 ..
................................................................................................................. 28
3.3.1
Phân tích doanh thu hoạt động kinh doanh của Công ty CP Xăng dầu
Dầu khí Bạc Liêu trong ba năm 2011 – 2013 ............................................................ 30

vii


3.3.2
Phân tích theo chi phí của Công ty CP Xăng dầu Dầu khí Bạc Liêu
trong ba năm 2011 – 2013.......................................................................................... 32
3.3.3
Phân tích theo lợi nhuận của Công ty CP Xăng dầu Dầu khí Bạc Liêu
trong ba năm 2011 – 2013.......................................................................................... 33

CHƢƠNG 4: ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG CÔNG TÁC TIÊU THỤ XĂNG
DẦU CỦA CÔNG TY CỔ PHẦN XĂNG DẦU DẦU KHÍ BẠC LIÊU ....... 35
4.1 PHÂN TÍCH THỰC TRẠNG CÔNG TÁC TIÊU THỤ XĂNG DẦU CỦA
CÔNG TY CỔ PHẦN XĂNG DẦU DẦU KHÍ BẠC LIÊU .......................... 35
4.1.1 Phân tích doanh thu tiêu thụ theo từng mặt hàng xăng dầu của Công ty CP
Xăng dầu Dầu khí Bạc Liêu từ năm 2011 – 2013 ...................................................... 35
4.1.2 Tình hình tiêu thụ xăng dầu của Công ty theo thị trƣờng ......................... 38

4.1.3
Tình hình tiêu thụ của Công ty theo phƣơng thức bán hàng .............. 40

4.2 ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ CÔNG TÁC TIÊU THỤ XĂNG DẦU CỦA
CÔNG TY CỔ PHẦN XĂNG DẦU DẦU KHÍ BẠC LIÊU .......................... 41
4.2.1
4.2.2
4.2.3
4.2.4

Hệ số vòng quay hàng tồn kho của Công ty....................................... 42
Vòng quay tài sản ............................................................................... 43
Tỉ suất lợi nhuận trên tổng tài sản (ROA) .......................................... 43
Tỉ suất lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu (ROE) .................................... 44

CHƢƠNG 5: PHÂN TÍCH NHÂN TỐ ẢNH HƢỞNG ĐẾN HIỆU QUẢ
CÔNG TÁC TIÊU THỤ XĂNG DẦU CỦA CÔNG TY CỔ PHẦN XĂNG
DẦU DẦU KHÍ BẠC LIÊU ............................................................................ 46
5.1 PHÂN TÍCH TÁC ĐỘNG CỦA CÁC NHÂN TỐ BÊN NGOÀI ẢNH
HƢỞNG ĐẾN HIỆU QUẢ CÔNG TÁC TIÊU THỤ XĂNG DẦU CỦA
CÔNG TY CP XĂNG DẦU DẦU KHÍ BẠC LIÊU ...................................... 46
5.1.1
5.1.2

Môi trƣờng vĩ mô ............................................................................... 46

Môi trƣờng vi mô ....................................................................... 49
CHƢƠNG 6: GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ TIÊU THỤ
XĂNG DẦU CỦA CÔNG TY CỔ PHẦN XĂNG DẦU DẦU KHÍ BẠC
LIÊU ................................................................................................................ 61

6.1 NHỮNG THỰC TRẠNG TỒN TẠI VÀ NGUYÊN NHÂN ẢNH
HƢỞNG ĐẾN HIỆU QUẢ CÔNG TÁC TIÊU THỤ XĂNG DẦU CỦA
CÔNG TY CỔ PHẦN XĂNG DẦU DẦU KHÍ BẠC LIÊU .......................... 61
6.2 ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ TIÊU THỤ XĂNG
DẦU CHO CÔNG TY CỔ PHẦN XĂNG DẦU DẦU KHÍ BẠC LIÊU ....... 62
6.2.1 Định hƣớng cơ bản của Công ty trong năm 2014 .................................... 62
6.2.2 Đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả tiêu thụ xăng dầu cho
Công ty CP Xăng dầu Dầu khí Bạc Liêu ................................................................... 64

CHƢƠNG 7: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ................................................... 67
7.1 KẾT LUẬN ............................................................................................. 67
7.2 KIẾN NGHỊ ............................................................................................ 68
7.2.1
7.2.2

Kiến nghị với Công ty ........................................................................ 68
Kiến nghị với Nhà nƣớc. .................................................................... 68

TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................... 69
PHỤC LỤC ...................................................................................................... 70

viii


DANH MỤC BẢNG
Bảng 3.1 Cơ cấu nhập khẩu xăng dầu các loại ở Việt Nam từ năm 2011
đến năm 2013 ................................................................................................... 25
Bảng 3.2 Giá dầu thế giới WTI, Brent qua các năm 2011, 2012, 2013 .. 27
Bảng 4.1 Tình hình doanh thu theo cơ cấu mặt hàng của Công ty CP
Xăng dầu Dầu khí Bạc Liêu trong ba năm 2011 – 2013 ................................. 35

Bảng 4.2 Tình hình doanh thu xăng dầu các loại của Công ty CP Xăng
dầu Dầu khí Bạc Liêu trong ba năm 2011 - 2013 ............................................ 37
Bảng 4.3 Tình hình doanh thu tiêu thụ xăng dầu của Công ty theo thị
trƣờng trong ba năm 2011 – 2013 ................................................................... 39
Bảng 4.4 Tình hình doanh thu tiêu thụ xăng dầu của Công ty biến động
theo phƣơng thức bán hàng trong ba năm 2011 – 2013 .................................. 40
Bảng 4.5 Một số chỉ tiêu tài chính của Công ty ảnh hƣởng đến hiệu quả
tiêu thụ xăng dầu trong ba năm 2011- 2013 .................................................... 42
Bảng 5.1 Tình hình lao động của Công ty CP Xăng dầu Dầu khí Bạc
Liêu trong ba năm 2011 – 2013 ....................................................................... 55
Bảng 5.2 Số lƣợng đại lý xăng dầu của Công ty theo thị trƣờng biến động
trong năm 2011 – 2013 .................................................................................... 58

ix


DANH MỤC HÌNH
Hình 2.1 Sơ đồ kênh phân phối trực tiếp ......................................................... 15
Hình 2.2 Sơ đồ kênh phân phối gián tiếp ........................................................ 16
Hình 2.3 Sơ đồ kênh phân phối hỗn hợp ......................................................... 16
Hình 3.1 Cơ cấu tổ chức của Công ty. ............................................................. 20
Hình 5.1 Sơ đồ kênh phân phối trực tiếp của Công ty Cổ phần Xăng dầu Dầu
khí Bạc Liêu ..................................................................................................... 57
Hình 5.2 Sơ đồ kênh phân phối xăng dầu của Công ty Cổ phần Xăng dầu Dầu
khí Bạc Liêu ..................................................................................................... 59

x


DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

HTK

: Hàng tồn kho

TS

: Tài sản

DT

: Doanh thu

LN

: Lợi nhuận

HĐKD

: Hoạt động kinh doanh

HĐTC

: Hoạt động tài chính

CP

: Chi phí

GVHB

: Giá vốn hàng bán

QL&BH

: Quản lý và bán hàng

CHXD

: Cửa hàng xăng dầu

xi


CHƢƠNG 1
GIỚI THIỆU
1.1 LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI
Cùng với nền kinh tế phát triển theo cơ chế thị trƣờng có sự điều tiết của
Nhà nƣớc đã tạo ra những chuyển biến lớn trong nền kinh tế - xã hội. Các
Doanh nghiệp Việt Nam đã có sự nhìn nhận nghiêm khắc hơn về các hoạt
động sản xuất kinh doanh của mình với việc đề ra, điều chỉnh những chiến
lƣợc sao cho phù hợp và có hiệu quả. Việc hoạt động trong cơ chế thị trƣờng
ngoài mở ra nhiều cơ hội tốt hơn, thuận lợi hơn cho kinh doanh cũng đã mang
không ít những khó khăn, thách thức cho doanh nghiệp.
Và công tác tiêu thụ sản phẩm là một trong các chiến lƣợc kinh doanh
chủ yếu của các doanh nghiệp, là khâu quyết định đến sự thành công hay thất
bại của mỗi doanh nghiệp trên thƣơng trƣờng. Việc đẩy mạnh tiêu thụ không
phải là hoạt động tự phát mà là hoạt động mang tính chất khoa học lẫn nghệ
thuật trong hoạt động kinh doanh. Thông qua đó, giúp doanh nghiệp có thể
tăng doanh thu cũng nhƣ thu đƣợc nhiều lợi nhuận hơn, phát triển hoạt động

sản xuất kinh doanh, giữ vững uy tín và vị thế của doanh nghiệp trên thị
trƣờng.
Cũng nhƣ nhiều doanh nghiệp thƣơng mại khác thì Công ty Cổ phần
Xăng dầu Dầu khí Bạc Liêu đã hình thành, đang ngày càng phát triển và dần
khẳng định vị trí của mình. Với chức năng chủ yếu là kinh doanh hàng hoá,
đáp ứng ngày càng tốt hơn nhu cầu của thị trƣờng và góp phần bình ổn giá
xăng dầu trên thị trƣờng Bạc Liêu. Công ty đã chủ động kiện toàn bộ máy tổ
chức quản lý, nâng cao trình độ tay nghề cho công nhân, đầu tƣ đổi mới trang
thiết bị công nghệ và đã xây dựng đƣợc cho mình một chiến lƣợc tiêu thụ sản
phẩm để từng bƣớc tiếp cận thị trƣờng, tìm đầu ra cho sản phẩm. Chính vì vậy
mà hoạt động kinh doanh của Công ty có hiệu quả, có lợi nhuận. Nhƣng
những năm gần đây, Công ty gặp phải những khó khăn trong hoạt động quản
lý và công tác tiêu thụ sản phẩm của mình, đã làm cho lƣợng hàng hóa tiêu thụ
giảm, mức lợi nhuận của Công ty giảm dần.
Nhận thấy tầm quan trọng đặc biệt của hoạt động tiêu thụ sản phẩm ở
công ty hiện nay và hiện trạng Công ty em đang thực tập, vì vậy em đã chọn
đề tài: “Nâng cao hiệu quả công tác tiêu thụ xăng dầu của Công ty Cổ phần
Xăng dầu Dầu khí Bạc Liêu” để làm đề tài cho luận văn thực tập tốt nghiệp
của mình.

1


1.2 MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU
1.2.1 Mục tiêu chung
Trên cơ sở lý luận về hiệu quả hoạt động tiêu thụ sản phẩm để tìm hiểu,
đánh giá hiệu quả công tác tiêu thụ xăng dầu tại Công ty Cổ phần Xăng dầu
Dầu khí Bạc Liêu nhằm đề xuất một số giải pháp nâng cao hiệu quả trong
công tác tiêu thụ xăng dầu của Công ty Cổ phần Xăng dầu Dầu khí Bạc Liêu.
1.2.2 Mục tiêu cụ thể

Phân tích thực trạng công tác tiêu thụ sản phẩm của Công ty Cổ phần
Xăng dầu Dầu khí Bạc Liêu.
Đánh giá hiệu quả việc thực hiện công tác tiêu thụ xăng dầu của Công ty
Cổ phần Xăng dầu Dầu khí Bạc Liêu.
Phân tích và đánh giá các nhân tố ảnh hƣởng đến hoạt động tiêu thụ xăng
dầu của Công ty Cổ phần Xăng dầu Dầu khí Bạc Liêu.
Giải pháp nâng cao hiệu quả trong công tác tiêu thụ xăng dầu cho Công
ty Cổ phần Xăng dầu Dầu khí Bạc Liêu trên thị trƣờng.
1.3 PHẠM VI NGHIÊN CỨU
1.3.1 Không gian
Công ty Cổ phần Xăng dầu Dầu khí Bạc Liêu và những đại lý, cửa hàng
xăng dầu đang hoạt động của Công ty.
1.3.2 Thời gian
Số liệu thứ cấp đƣợc thu thập trong 3 năm gần nhất, từ năm 2011-2013.
Thời gian thực hiện đề tài nghiên cứu từ 30 12 2013 đến 28 04 2014.
1.3.3 Đối tƣợng nghiên cứu
Đối tƣợng nghiên cứu chính là Công ty Cổ phần Xăng dầu Dầu khí Bạc
Liêu. Mặt khác, về giới hạn nghiên cứu thì do Công ty kinh doanh nhiều mặt
hàng và thời gian thực hiện đề tài nghiên cứu có hạn nên đề tài chỉ tập trung
nghiên cứu về lĩnh vực xăng dầu của Công ty, còn các mặt hàng kinh doanh
nhƣ bách hóa, vật liệu xây dựng, kim khí điện máy, dịch vụ khác thì đề tài ít
đề cập đến.
1.4 LƢỢC KHẢO TÀI LIỆU
Để có cái nhìn hoàn thiện về công tác tiêu thụ sản phẩm đạt hiệu quả, tác
giả đã tham khảo một số luận văn liên quan đến công tác tiêu thụ hàng hóa,
xăng dầu của các đơn vị để có định hƣớng cụ thể cho đề cƣơng của mình. Qua
2


đó, dựa vào những tiêu chí đã áp dụng làm cơ sở giúp cho việc đánh giá những

ƣu điểm và nhƣợc điểm về tình hình công tác tiêu thụ của Công ty xăng dầu và
đƣa ra những giải pháp nâng cao hiệu quả tiêu thụ sản phẩm xăng dầu.
Tác giả Lê Thị Tuyết Trinh, 2007. Đề tài “Phân tích hiệu quả kinh doanh
Công ty xăng dầu Tây Nam Bộ - Chi nhánh Cần Thơ” với mục tiêu là phân
tích, nghiên cứu các nhân tố ảnh hƣởng đến hiệu quả hoạt động kinh doanh, từ
đó tìm đƣa ra những biện pháp nhằm thúc đẩy hoạt động kinh doanh ngày một
phát triển hơn. Tác giả của đề tài nghiên cứu trên đã sử dụng phƣơng pháp chủ
yếu là phƣơng pháp so sánh nhằm xác định xu hƣớng, mức độ biến động của
các chỉ tiêu. Từ đó rút ra những ƣu, nhƣợc điểm, đánh giá những điểm mạnh,
điểm yếu quá trình hoạt động kinh doanh. Cùng với phƣơng pháp thay thế liên
hoàn xác định mức độ ảnh hƣởng của từng nhân tố đến sự biến động của các
chỉ tiêu, phân tích để làm cơ sở đƣa ra những giải pháp thích hợp. Kết quả cho
thấy nhân tố ảnh hƣởng đến lợi nhuận (hoạt động kinh doanh xăng dầu) là giá
mua và giá bán. Việc tăng cƣờng số lƣợng bán ra và tiết kiệm tối đa các khoản
chi phí là vấn đề mà nghiên cứu này muốn hƣớng đến sự hiệu quả. Tiếp cận
với các phƣơng pháp đánh giá kết quả hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp
giúp cho đề tài đang nghiên cứu có cách nhìn tổng thể hơn về những nhân tố
tác động đến kết quả hoạt động kinh doanh, đặc biệt tìm thấy đƣợc những cách
tiếp cận việc đánh giá quá trình tiêu thụ sản phẩm bằng phƣơng pháp so sánh.
Tác giả Nguyễn Thị Bé Ngỉ, 2007. Đề tài “Phân tích tình hình tiêu thụ
các sản phẩm dầu khí Công ty Trách nhiệm hữu hạn Dầu khí MêKông”. Mục
tiêu phân tích tình hình têu thụ các sản phẩm dầu khí của Công ty qua ba năm
2004 – 2006, từ đó tìm ra một số biện pháp khắc phục nhằm nâng cao hiệu quả
hoạt động kinh doanh của Công ty. Phƣơng pháp nghiên cứu dựa vào số liệu
thứ cấp, đƣợc đánh giá bằng phƣơng pháp so sánh theo thời gian qua các năm
và phƣơng pháp thay thế liên hoàn. Kết quả nghiên cứu cho thấy yếu tố ảnh
hƣởng đến quá trình tiêu thụ sản phẩm nằm nhiều ở giá bán do nhập vào với
giá cao, yếu tố chi phí phát sinh ảnh hƣởng. Nghiên cứu trên cũng đƣa ra
những giải pháp nhằm khắc phục những thiếu sót trong hoạt động kinh doanh.
Đề tài này giúp cho tác giả rõ hơn trong việc phân tích các nhân tố ảnh hƣởng

đến việc kinh doanh xăng dầu cụ thể. Đề tài giúp tác giả tiếp cận với cách
đánh giá hiệu quả tiêu thụ theo số lƣợng, theo giá trị và cách phân tích hoạt
động kinh doanh thông qua các tỷ suất về doanh lợi.
Tác giả Võ Thị Mới, 2009. Đề tài “Phân tích tình hình tiêu thụ Gas tại
Công ty cổ phần năng lƣợng Đại Việt chi nhánh Vinagas miền Tây”. Mục tiêu
nghiên cứu của đề tài là tập trung phân tích, đánh giá tình hình tiêu thụ gas,
tìm ra các nguyên nhân ảnh hƣởng đến lƣợng tiêu thụ từ đó rút ra những giải
3


pháp đẩy mạnh quá trình tiêu thụ. Để thực hiện mục đích nghiên cứu của đề tài
trên thì tác giả của nghiên cứu đã sử dụng phƣơng pháp so sánh là chủ yếu, so
sánh tình hình tiêu thụ từ năm 2006 – 2008, so sánh những biến động tình hình
tiêu thụ theo cơ cấu mặt hàng, theo giá trị, theo số lƣợng, theo thị trƣờng... Kết
quả thu đƣợc trong nghiên cứu qua việc phân tích tình hình tiêu thụ và phân
tích nhân tố ảnh hƣởng cho thấy cơ cấu mặt hàng sản phẩm, số lƣợng sản
phẩm lƣu trữ và tiêu thụ, thị trƣờng công ty chiếm giữ ảnh hƣởng trực tiếp đến
kết quả cũng nhƣ hiệu quả tiêu thụ sản phẩm. Tác giả tiếp cận đề tài này nhằm
ứng dụng cách phân tích tình hình tiêu thụ sản phẩm theo cơ cấu mặt hàng,
theo số lƣợng, theo thị trƣờng.
Phạm Kim Quỳnh, 2009. Đề tài “Phân tích tình hình tiêu thụ hàng hóa và
giải pháp nâng cao hiệu quả công tác tiêu thụ của Công ty Cổ phần Vật tƣ Hậu
Giang”. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài là phân tích tình hình tiêu thụ hàng
hóa qua 3 năm (2006 – 2008) để đánh giá những biến động, tìm ra nguyên
nhân của những biến động và đƣa ra giải pháp nâng cao hiệu quả tiêu thụ của
Công ty Cổ phần Vật tƣ Hậu Giang. Phƣơng pháp tác giả sử dụng trong đề tài
là phƣơng pháp so sánh, xem xét một chỉ tiêu phân tích bằng cách so sánh với
một chỉ tiêu cơ sở. Kết quả nghiên cứu cho thấy những nguyên nhân ảnh
hƣởng đến hiệu quả hoạt động tiêu thụ cũng nhƣ kết quả hoạt động của Công
ty là do giá cả hàng hóa, áp lực từ phía cạnh tranh. Đề tài này giúp tác giả

trong nhận định nguyên nhân và tìm ra giải pháp thích hợp.
Bên cạnh đó, để thực hiện đề tài của mình, tác giả dựa trên những căn cứ
về tình hình thị trƣờng xăng dầu trong những năm qua và định hƣớng của
ngành, của Nhà nƣớc. Cùng với việc phân tích hiện trạng công tác tiêu thụ
xăng dầu của Công ty để đề xuất giải pháp nâng cao xúc tiến hoạt động này
ngày một vững chắc và bài bản hơn trong những năm sắp tới.

4


CHƢƠNG 2
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU VỀ HOẠT
ĐỘNG TIÊU THỤ SẢN PHẨM CỦA DOANH NGHIỆP
2.1 KHÁI NIỆM VỀ TIÊU THỤ SẢN PHẨM CỦA DOANH NGHIỆP
2.1.1 Khái niệm về tiêu thụ sản phẩm
“Tiêu thụ là giai đoạn của vòng chu chuyển vốn ở doanh nghiệp, là quá
trình thực hiện giá trị và giá trị sử dụng của sản phẩm hàng hóa.” [7, trang 4]
Tiêu thụ hàng hóa là quá trình đƣa sản phẩm, hàng hóa tới tay ngƣời tiêu
dùng và thu tiền về cho doanh nghiệp tức là doanh nghiệp thì nhận đƣợc giá trị
của sản phẩm hàng hóa, còn ngƣời tiêu dùng thì nhận đƣợc giá trị sử dụng của
sản phẩm hàng hóa: “Tiêu thụ sản phẩm là quá trình thực hiện giá trị và giá trị
sử dụng của sản phẩm hàng hóa.” [8, trang 119]
Có thể nói tiêu thụ sản phẩm là giai đoạn cuối cùng trong quá trình sản
xuất kinh doanh, là yếu tố quyết định sự tồn tại và phát triển của doanh nghiệp
trên thị trƣờng. Và sản phẩm chỉ đƣợc gọi là tiêu thụ khi sản phẩm đƣợc
chuyển từ hình thái hiện vật sang hình thái tiền tệ và vòng chu chuyển vốn của
doanh nghiệp đƣợc hoàn thành, hay ngƣời mua đã chấp nhận trả số tiền mua
sản phẩm và doanh nghiệp đã nhận đƣợc tiền bán hàng. Công tác tiêu thụ sản
phẩm ở công ty thƣơng mại đƣợc xem xét nhƣ một quá trình kinh tế bao gồm
các công việc có liên hệ mật thiết với nhau đƣợc tiến hành ở các bộ phận khác

nhau trong công ty.
2.1.2 Khái niệm về hiệu quả tiêu thụ sản phẩm
“Hiệu quả là sự so sánh mức chênh lệch giữa chi phí bỏ ra và doanh thu
đạt đƣợc qua một quá trình cá nhân hay của một tập thể.” [7, trang 4]
Hiệu quả sản xuất kinh doanh hay hiệu quả tiêu thụ sản phẩm, hàng hóa
thể hiện ngay tại hiệu số giữa doanh thu và chi phí, nếu doanh thu lớn hơn chi
phí thì kết luận doanh nghiệp hoạt động có hiệu quả. Ngƣợc lại doanh thu nhỏ
hơn chi phí tức là doanh nghiệp làm ăn thua lỗ. Và quan điểm này chỉ đánh giá
chung nhƣ: Doanh thu lớn hơn chi phí, nhƣng do khách hàng chiếm dụng vốn
của doanh nghiệp do vậy tiền chi lại lớn hơn doanh thu thực tế, khi đó doanh
nghiệp bị thâm hụt vốn, khả năng chi trả kém cũng có thể dẫn đến khủng
hoảng mà cao hơn nữa là có thể bị phá sản.
Hiệu quả sản xuất kinh doanh còn đƣợc xác định bởi quan hệ tỉ lệ doanh
thu/vốn hay lợi nhuận vốn...nhằm đánh giá khả năng thu hồi vốn nhanh hay
chậm, khả năng sinh lời của một đồng vốn bỏ ra cao hay thấp. Nhiều quan

5


điểm khác lại đề cập đến hiệu quả kinh tế đƣợc xác định bởi tỉ số giữa kết quả
đạt đƣợc và chi phí bỏ ra để đạt đƣợc kết quả đó. Quan điểm này đánh giá
đƣợc tốt nhất trình độ sử dụng các nguồn lực ở mọi điều kiện động của hoạt
động kinh tế. Theo quan điểm này thì hoàn toàn có thể tính toán đƣợc hiệu quả
kinh tế cùng sự biến động và vận động không ngừng của các hoạt động kinh
tế, chúng phụ thuộc vào quy mô và tốc độ biến động khác nhau. [9]
2.1.3 Vai trò của tiêu thụ đối với hoạt động sản xuất kinh doanh nói
chung
a. Đối với doanh nghiệp
- Tiêu thụ sản phẩm đóng vai trò quan trọng, quyết định sự tồn tại và
phát triển của doanh nghiệp. Khi sản phẩm của doanh nghiệp đƣợc tiêu thụ,

tức là nó đã đƣợc ngƣời tiêu dùng chấp nhận. Sức tiêu thụ sản phẩm của doanh
nghiệp thể hiện ở mức bán ra, uy tín của doanh nghiệp, chất lƣợng của sản
phẩm, sự thích ứng với nhu cầu của ngƣời tiêu dùng và sự hoàn thiện của các
hoạt động dịch vụ. Nói cách khác, tiêu thụ sản phẩm phản ánh đầy đủ điểm
mạnh, điểm yếu của doanh nghiệp...
- Tiêu thụ hàng hoá sẽ giúp cho doanh nghiệp giải quyết đƣợc các vấn đề
nhƣ: Thu hồi vốn, có lợi nhuận, có tiền lƣơng cho cán bộ công nhân viên, tiếp
tục đầu tƣ cho quá trình sản xuất ở kỳ sau. Do đó mà tất các các doanh nghiệp
trên thị trƣờng đều phải tìm mọi cách, mọi biện pháp nhằm tăng đƣợc lƣợng
hàng hoá tiêu thụ. Thúc đẩy quá trình tái sản xuất trong doanh nghiệp diễn ra
nhanh chóng. Công tác tiêu thụ đƣợc tổ chức tốt sẽ là động lực thúc đẩy sản
xuất và là yếu tố tăng nhanh vòng quay của vốn. Bởi vậy tiêu thụ sản phẩm
càng đƣợc tiến hành tốt bao nhiêu thì chu kỳ sản xuất kình doanh càng ngắn
bấy nhiêu, vòng quay vốn càng nhanh, hiệu quả sử dụng vốn càng cao.
- Tiêu thụ sản phẩm cũng là căn cứ để lập ra kế hoạch sản xuất cái gì?
Sản xuất với khối lƣợng bao nhiêu? Chất lƣợng nhƣ thế nào? Nếu không căn
cứ vào sức tiêu thụ trên thị trƣờng mà sản xuất ồ ạt, không tính đến khả năng
tiêu thụ sẽ dẫn đến tình trạng ế thừa, tồn đọng sản phẩm, gây ra sự đình trệ
trong sản xuất kinh doanh, dẫn đến nguy cơ phá sản. Ngoài ra tiêu thụ sản
phẩm quyết định khâu cung ứng đầu vào thông qua sản xuất.
- Hoạt động tiêu thụ sản phẩm có ý nghĩa quyết định đối với các hoạt
động nghiệp vụ khác của doanh nghiệp nhƣ: Nghiên cứu thị trƣờng, đầu tƣ
mua sắm trang thiết bị, tài sản, tổ chức sản xuất, tổ chức lƣu thông, dịch vụ…
Nếu không tiêu thụ đƣợc sản phẩm thì không thể thực hiện đƣợc quá trình tái
sản xuất, bởi vì doanh nghiệp sẽ không có vốn để thực hiện các nghiệp vụ kinh
doanh kể trên.
6


b. Đối với Nhà nước và xã hội

- Đối với Nhà nƣớc: Khi việc tiêu thụ sản phẩm ở doanh nghiệp thuận lợi
sẽ mang nhiều lợi nhuận cho doanh nghiệp, nguồn thuế đóng cho Nhà nƣớc
tăng lên. Nên giúp cho ngân sách nhà nƣớc tăng lên, góp phần tăng trƣởng
kinh tế.
- Đối với xã hội: Tiêu thụ hàng hoá phát triển thì doanh nghiệp mới mở
rộng hoạt động sản xuất kinh doanh, mới tạo thêm đƣợc việc làm, thu hút
thêm lao động trong xã hội. Mặt khác, thông qua hoạt động ngân sách, Nhà
nƣớc sử dụng vốn đầu tƣ cho việc xây dựng cơ sở hạ tầng, thực hiện phúc lợi
xã hội, đầu tƣ cho y tế giáo dục, góp phần nâng cao đời sống thành viên trong
xã hội theo hƣớng tiến bộ hơn, văn minh hơn.
2.2 CÁC CHỈ TIÊU ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ TIÊU THỤ SẢN PHẨM
2.2.1 Khả năng hoạt động
a. Vòng quay hàng tồn kho
Doanh thu
Vòng quay HTK =
Bình quân hàng tồn kho trong kỳ
Vòng quay hàng tồn kho còn đƣợc tính bằng tỉ số của giá vốn hàng bán
chia cho bình quân hàng tồn kho trong kỳ. Trong đó, bình quân hàng tồn kho
trong kỳ bằng trung bình cộng hàng tồn kho đầu kỳ và hàng tồn kho cuối
kỳ.[2]
Chỉ số vòng quay hàng tồn kho càng cao, cho thấy doanh nghiệp bán
hàng nhanh và hàng tồn kho không bị ứ đọng nhiều trong doanh nghiệp.
Tuy nhiên chỉ số này quá cao cũng không tốt vì nhƣ thế có nghĩa là lƣợng
hàng dự trữ trong kho không nhiều, nếu nhu cầu thị trƣờng tăng đột ngột thì
rất khả năng doanh nghiệp bị mất khách hàng và bị đối thủ cạnh tranh giành
thị phần.
b. Vòng quay tổng tài sản
Doanh thu
Vòng quay tài sản =
Tổng tài sản bình quân

7


Hệ số vòng quay tổng tài sản dùng để đánh giá hiệu quả của việc sử dụng
tài sản của công ty. Thông qua hệ số này chúng ta có thể biết đƣợc với mỗi
một đồng tài sản có bao nhiêu đồng doanh thu đƣợc tạo ra. [2]
Hệ số vòng quay tổng tài sản càng cao đồng nghĩa với việc sử dụng tài
sản của công ty vào các hoạt động sản xuất kinh doanh càng hiệu quả.
Tuy nhiên muốn có kết luận chính xác về mức độ hiệu quả của việc sử
dụng tài sản của một công ty chúng ta cần so sánh hệ số vòng quay tài sản của
công ty đó với hệ số vòng quay tài sản bình quân của ngành.
Hệ số này lại ngƣợc với lợi nhuận biên tế – tỷ suất lợi nhuận trên doanh
thu thuần, có nghĩa là hệ số vòng quay tổng tài sản càng cao thì lợi nhuận biên
tế càng nhỏ và ngƣợc lại.
2.2.2 Khả năng sinh lợi
a. Khả năng sinh lời từ vốn (ROE)
Lợi nhuận sau thuế
ROE =

x 100%
Bình quân vốn chủ sở hữu

Chỉ tiêu này cho biết một đồng vốn kinh doanh đem lại bao nhiêu đồng
lợi nhuận. Nếu tỷ số này mang giá trị dƣơng, là công ty làm ăn có lãi, nếu
mang giá trị âm là công ty làm ăn thua lỗ. [2]
Tỷ số này phụ thuộc vào thời vụ kinh doanh. Ngoài ra, nó còn phụ thuộc
vào quy mô và mức độ rủi ro của công ty. Để so sánh chính xác, cần so sánh
tỷ số này của một công ty cổ phần, với tỷ số bình quân của toàn ngành, hoặc
với tỷ số của công ty tƣơng đƣơng trong cùng ngành

Về mặt lý thuyết, ROE càng cao thì sử dụng vốn càng có hiệu quả. Các
loại cổ phiếu có ROE cao thƣờng đƣợc các nhà đầu tƣ ƣa chuộng.
b. Khả năng sinh lời từ tài sản (ROA)
Lợi nhuận sau thuế
ROA =

x 100%
Bình quân tổng tài sản

Nếu tỷ số này mang giá trị dƣơng có nghĩa doanh nghiệp làm ăn có lãi.
Tỷ số càng cao cho thấy doanh nghiệp làm ăn càng hiệu quả. Còn nếu tỷ số
này có giá trị âm thì doanh nghiệp làm ăn thua lỗ. Mức lãi hay lỗ đƣợc đo
bằng phần trăm của giá trị bình quân tổng tài sản của doanh nghiệp. Tỷ số cho

8


biết hiệu quả quản lý và sử dụng tài sản để tạo ra thu nhập của doanh
nghiệp.[2]
2.3 NHỮNG NHÂN TỐ ẢNH HƢỞNG ĐẾN HOẠT ĐỘNG TIÊU THỤ
SẢN PHẨM CỦA DOANH NGHIỆP
2.3.1 Nhân tố bên ngoài doanh nghiệp
2.3.1.1 Môi trường vĩ mô
a. Các yếu tố nhân khẩu
Yếu tố nhân khẩu học rất có ý nghĩa đối với quá trình phân tích môi
trƣờng kinh doanh vì thị trƣờng do con ngƣời họp mà thành. Dân số tăng kéo
nhu cầu của con ngƣời tăng theo và các doanh nghiệp phải thỏa mãn nhu cầu
đó. Điều này có nghĩa thị trƣờng cũng tăng cùng với sức mua khá lớn. Các xu
thế nhân khẩu nhƣ sự gia tăng dân số, xu hƣớng già hóa hoặc trẻ hóa dân cƣ,
sự thay đổi cách sống của gia đình dân cƣ, biến động cơ học, sự gia tăng số

ngƣời đi làm, sự nâng cao trình độ văn hóa đều có ảnh hƣởng rất lớn đến kết
quả hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. Trong phạm vi một thời gian
ngắn và vừa, các xu thế nhân khẩu trên là những yếu tố hoàn toàn tin cậy cho
sự phát triển. Doanh nghiệp có thể lập danh sách các xu thế nhân khẩu chủ yếu
đối với đơn vị mình và xác định chính xác từng xu thế có ý nghĩa quan trọng
nhƣ thế nào đối với doanh nghiệp.
b. Các yếu tố về kinh tế
Môi trƣờng kinh tế trƣớc hết phản ánh qua tốc độ tăng trƣởng kinh tế
chung về cơ cấu ngành kinh tế, cơ cấu vùng kinh tế, sự tăng trƣởng kinh tế, sự
thay đổi về cơ cấu sản xuất và phân phối, tiềm năng kinh tế và sự gia tăng đầu
tƣ, lạm phát, thất nghiệp, sự phát triển ngoại thƣơng, các chính sách tiền tệ, tín
dụng.
Môi trƣờng kinh tế cùng với các điều kiện, giai đoạn phát triển nền kinh
tế, chu kỳ kinh doanh ảnh hƣởng đến sức mua và cơ cấu chi tiêu của ngƣời
tiêu dùng. Khi nền kinh tế ở giai đoạn khủng hoảng, tỷ lệ lạm phát cao, thuế
khoá tăng… ngƣời tiêu dùng phải đắn đo để đƣa ra quyết định mua sắm. Việc
này ảnh hƣởng đến quá trình tiêu thụ sản phẩm của doanh nghiệp và do đó tạo
sự bất ổn trong việc mua bán sản phẩm hàng hoá trên thị trƣờng. Nhƣng khi
nền kinh tế trở lại thời kì phục hồi và tăng trƣởng thì việc mua sắm sẽ sôi động
trở lại làm cho hoạt động tiêu thụ diễn ra thuận lợi. Trong thời kỳ phục hồi
kinh tế, nhu cầu của những ngƣời tiêu dùng có thu nhập cao sẽ có nhu cầu tiêu
dùng cao hơn. Đây là dịp để các doanh nghiệp nắm thời cơ, tạo ra sự thay đổi

9


về hình thức, mẫu mã, bao bì sản phẩm, chất lƣợng sản phẩm… để lôi kéo
khách hàng về phía doanh nghiệp.
Các yếu tố kinh tế có ảnh hƣởng rất lớn đến hoạt động của các doanh
nghiệp. Các yếu tố kinh tế bao gồm các nhân tố tác động đến sức mua của

khách hàng và dạng tiêu dùng hàng hoá. Đối với các doanh nghiệp thƣơng mại
phải luôn năng động trong hoạt động kinh doanh của mình, thích ứng ngay với
các tác động kinh tế.
c. Các yếu tố về ch nh tr và pháp lu t
Môi trƣờng này bao gồm hệ thống pháp luật và các văn bản dƣới luật,
các công cụ chính sách của nhà nƣớc, tổ chức bộ máy và cơ chế điều hành của
chính phủ và các tổ chức chính trị - xã hội. Khi đó sự ổn định về chính trị, sự
nhất quán về các chính sách lớn sẽ tạo bầu không khí tốt cho các doanh nghiệp
đẩy mạnh tiêu thụ sản phẩm. Nhƣng khi tình hình chính trị bất ổn sẽ gây ra
tâm lý lo lắng với phần đông ngƣời tiêu dùng. Ngƣời tiêu dùng sẽ có xu hƣớng
cất trữ tiền chứ không đƣa ra lƣu thông nhiều, làm cho cầu suy giảm, dẫn đến
hoạt động tiêu thụ bị trì truệ. Khi các bộ luật đang trong quá trình hoàn thiện
sẽ dễ tạo khe hở cho các đối tƣợng làm ăn phi pháp tận dụng để tạo ra sự cạnh
tranh bất bình đẳng với các cơ sở kinh doanh bất hợp pháp. Vì vậy, nghiên cứu
các yếu tố chính trị và luật pháp là yêu cầu không thể thiếu đƣợc khi doanh
nghiệp tham gia vào thị trƣờng. Hệ thống pháp luật hoàn thiện và sự nghiêm
minh trong thực thi pháp luật sẽ tạo môi trƣờng cạnh tranh lành mạnh cho các
doanh nghiệp, tránh tình trạng gian lận, buôn lậu...
Có thể phân tích và đánh giá mức độ tác động của môi trƣờng chính trị pháp luật bao gồm: Sự ổn định về chính trị và đƣờng lối ngoại giao, sự cân
bằng các chính sách của Nhà nƣớc, vai trò và chiến lƣợc phát triển kinh tế của
Đảng và chính phủ, sự điều tiết và khuynh hƣớng can thiệp của chính phủ vào
đời sống kinh tế, các quyết định bảo vệ quyền lợi của ngƣời tiêu dùng.
d. Các yếu tố về văn hóa - xã hội
Yếu tố văn hoá xã hội có ảnh hƣởng trực tiếp đến cuộc sống và hành vi
của con ngƣời, qua đó ảnh hƣởng đến hành vi mua sắm của khách hàng cũng
nhƣ hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp, là yếu tố hình thành tâm lí, thị
hiếu của ngƣời tiêu dùng. Môi trƣờng văn hóa xã hội có tính ổn định giúp cho
hoạt động tiêu thụ của doanh nghiệp có thể duy trì đƣợc mảng thị trƣờng
truyền thống này. Tuy nhiên, khi có sự xâm nhập của những lối sống mới
đƣợc du nhập từ nƣớc ngoài và trong xu thế khu vực hoá, toàn cầu hoá đời

sống kinh tế, xã hội của mỗi quốc gia thì các doanh nghiệp buộc phải từng
bƣớc thích ứng theo các nhu cầu mới xuất hiện. Mặt khác, các doanh nghiệp
10


cũng phải tính đến thái độ tiêu dùng, sự thay đổi của tháp tuổi, tỷ lệ kết hôn, vị
trí vai trò của ngƣời phụ nữ tại nơi làm việc và tại gia đình…
e. Các yếu tố về khoa học công nghệ
Môi trƣờng kỹ thuật công nghệ bao gồm các nhân tố gây tác động ảnh
hƣởng tới công nghệ mới, sáng tạo sản phẩm và cơ hội thị trƣờng mới. Những
phát minh mới ra đời làm thay đổi nhiều tập quán và tạo ra xu thế mới trong
tiêu dùng, nhiều sản phẩm mới thay thế sản phẩm cũ, sự hao mòn vô hình của
máy móc thiết bị diễn ra nhanh hơn. Những biến đổi này một mặt góp phần
năng cao năng xuất, nâng cao chất lƣợng sản phẩm. Mặt khác lại có những tác
động bất lợi cả thuận lợi đối với các doanh nghiệp. Đối với các doanh nghiệp
có tiềm lực vốn dồi dào sẽ có đƣợc công nghệ tiên tiến và do đó tạo ra đƣợc
sản phẩm có chất lƣợng cao, mẫu mã tân kỳ đáp ứng đƣợc các tập quán tiêu
dùng mới. Ngƣợc lại nhiều doanh nghiệp do hạn chế về vốn nên không bắt kịp
xu thế chung nên gặp khó khăn trong công tác tiêu thụ sản phẩm.
Yếu tố kỹ thuật đóng vai trò nhƣ một thƣớc đo cho quá trình hoạt động
kinh doanh, nhất là đối với doanh nghiêp sản xuất. Các yếu tố này ảnh hƣởng
trực tiếp đến sự ra đời sản phẩm, chất lƣợng sản phẩm cũng nhƣ khả năng sản
xuất sản phẩm lựa chọn và cung cấp công nghệ. Nó tác động mạnh mẽ đến chi
phí sản xuất sản phẩm, năng suất lao động, qua đó ảnh hƣởng đến hoạt động
kinh doanh của doanh nghiệp. Các yếu tố này luôn có xu hƣớng thay đổi theo
hƣớng hiện đại hơn. Các doanh nghiệp tiến hành hoạt động kinh doanh không
thể tách rời yếu tố công nghệ, phải thƣờng xuyên đổi mới theo kịp công nghệ
hiện đại tạo ra sản phẩm mới với chất lƣợng cao, phục vụ tốt hơn nhu cầu trên
thị trƣờng nâng cao khả năng cạnh tranh của trên thị trƣờng.
f. Các yếu tố tự nhiên

Các yếu tố điều kiện tự nhiên nhƣ khí hậu, thời tiết ảnh hƣởng đến chu
kỳ sản xuất kinh doanh trong khu vực, hoặc ảnh hƣởng đến hoạt động dự trữ,
bảo quản hàng hoá. Đối với cơ sở hạ tầng kỹ thuật, các điều kiện phục vụ cho
sản xuất kinh doanh một mặt tạo cơ sở cho kinh doanh thuận lợi khi khai thác
cơ sở hạ tầng sẵn có của nền kinh tế, mặt khác nó cũng có thể gây hạn chế khả
năng đầu tƣ, phát triển kinh doanh, đặc biệt với doanh nghiệp thƣơng mại
trong quá trình vận chuyển, bảo quản, phân phối...
Các vấn đề về môi trƣờng tự nhiên mà doanh nghiệp cần quan tâm đến:
Sự thiếu hụt nguồn nguyên liệu thô gồm các nguyên liệu vô tận, nguyên liệu
tái sinh và nguyên liệu không thể tái sinh đƣợc. Sự gia tăng chi phí năng
lƣợng. Mức tăng ô nhiễm buộc các doanh nghiệp tìm kiếm cách thay thế để

11


sản xuất và đóng gói sản phẩm không tác hại đến môi trƣờng. Sự thay đổi của
Nhà nƣớc trong bảo vệ môi trƣờng.
2.3.1.2 Môi trường vi mô
a. Khách hàng
Khách hàng là nhân tố quan trọng quyết định sự thành bại của doanh
nghiệp trong nền kinh tế thị trƣờng. Thị trƣờng của doanh nghiệp là tập hợp
những khách hàng rất đa dạng và khác nhau về lứa tuổi, giới tính mức thu
nhập, nơi cƣ trú, sở thích tiêu dùng và vị trí trong xã hội....Có thể chia khách
hàng thành những nhóm khách hàng khác nhau, mỗi nhóm có đặc trƣng riêng
phản ánh quá trình mua sắm của họ. Do đó doanh nghiệp phải có chính sách
đáp ứng nhu cầu từng nhóm cho phù hợp.
Trong kinh doanh quyền lực của khách hàng đƣợc thể hiện với nhóm
khách hàng tập trung mua sản phẩm của doanh nghiệp với khối lƣợng lớn
trong khối lƣợng sản phẩm bán ra của doanh nghiệp hay khách hàng dễ tìm
đƣợc ngƣời cung ứng cho mình.

b. Đối thủ cạnh tranh và cường độ cạnh tranh
Chiến thắng trong cạnh tranh sẽ giúp cho doanh nghiệp nâng cao vị thế
của mình và mở rộng tƣơng lai đầy triển vọng. Song nếu thất bại trong cạnh
tranh sẽ dẫn đến hậu quả bất lợi đối cho doanh nghiệp trong hoạt động sản
xuất kinh doanh. Các đối thủ cạnh tranh của doanh nghiệp rất đa dạng nhƣ:
Các doanh nghiệp cùng ngành, các doanh nghiệp sản xuất sản phẩm thay thế,
các cơ sở sản xuất sản phẩm giả, sản phẩm “nhái” giống sản phẩm của doanh
nghiệp, các cơ sở nhập lậu và tiêu thụ sản phẩm nhập lậu…Sự cạnh tranh có
thể diễn ra theo bốn cấp độ gay gắt tăng dần nhƣ sau:
+ Cạnh tranh mong muốn, tức là cùng một lƣợng thu nhập ngƣời ta có
thể dùng vào mục đích này và không dùng hoặc hạn chế dùng vào mục đích
khác...
+ Cạnh tranh trong cùng một loại hàng hóa.
Cạnh tranh hàng hóa cùng một kiểu hàng hóa.
Cạnh tranh kiểu hàng hóa khác nhau, cùng thỏa mãn nhu cầu nhƣng có
nhãn hiệu khác nhau.
Do đó doanh nghiệp cần phải thƣờng xuyên theo dõi để nắm bắt tình
hình của đối thủ cạnh tranh phù hợp và dành chiến thắng trong cạnh tranh.

12