áp dụng quá trình oxi hóa nâng cao xử lý rỉ rác

PHẦN MỞ ĐẦU

1- Thông tin chung về đề tài :
- Tên đề tài : Áp dụng các quá trình oxi hóa nâng cao (AOPs) để xử
lý nước rỉ rác đã qua xử lý sinh học ở nhà máy xử lý Gò Cát, thực
hiện trên hệ pilot 15-20 m
3
/ngày.
- Chủ nhiệm đề tài : GS. TSKH. Trần Mạnh Trí
- Cơ quan chủ trì : Trung tâm Công nghệ Hóa học và Môi trường
(ECHEMTECH)
- Thời gian thực hiện : bắt đầu : 1/12/2006 ; kết thúc : 1/04/2007
- Kinh phí được duyệt : 275.000.000 đ
- Kinh phí đã cấp : 200.000.000 đ theo TB số 195/TB-SKHCN ngày
13/11/2006
2- Mục tiêu :
Xây dựng công nghệ xử lý nước rỉ rác hợp lý nhằm nâng cao công suất, chất
lượng và giảm chi phí vận hành của nhà máy xử lý nước rỉ rác Gò Cát hiện tại
3- Nội dung :
(1) Khảo sát, phân tích, đánh giá chất lượng nước rỉ rác đã qua xử lý sinh học ở
nhà máy xử lý Gò Cát.
(2) Thử nghiệm kiểm tra một số quá trình chính sẽ áp dụng trong quy mô phòng
thí nghiệm để xác định công nghệ xử lý.
(3) Tính toán, thiết kế, chế tạo các thiết bị công nghệ cho hệ pilot công suất 10-
20 m
3
/ngày.
(4) Lắp đặt hệ pilot 10-20 m
3
/ngày tại Công trường Gò Cát.

1
(5) Vận hành, đo đạc các thông số công nghệ, công suất và chất lượng nước xử
lý.
(6) Đánh giá chi phí vận hành (chủ yếu là năng lượng, hoá chất) cho 1 m
3
nước
sau xử lý.
(7) Kết luận và đánh giá tính khả thi của công nghệ đề xuất.
4- Sản phẩm của đề tài :
(1) Hệ pilot công suất 10-20 m3/ngày
(2) Công nghệ xử lý nước rỉ rác theo đề xuất của ECHEMTECH, bảo đảm chất
lượng nước sau xử lý phải đạt các mức sau:
- pH 5.5-9
- COD , mg/L 100
- BOD, mg/L 50
- SS, mg/L 100
- N
tổng số
, mg/L 60
- P
tổng số
, mg/L 6
- Coliform, MPN/100mL 10.000
- Màu, Pt-Co 50

(3) Báo cáo tổng kết của đề tài

2
CHƯƠNG I

TỔNG QUAN VỀ ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU

1.1- Rác và các công trường xử lý rác ở thành phố Hồ Chí Minh
Vì là một thành phố lớn nên lượng rác thải hàng ngày của thành phố Hồ Chí
Minh cũng rất lớn, mỗi ngày có trên 7.000 tấn rác các loại thải ra, từ rác sinh hoạt
đến rác thải công nghiệp. Phần lớn rác được tập trung về các bãi rác ở ngoại thành
để xử lý, cho đến nay chủ yếu vẫn bằng phương pháp chôn lấp, tuy biết rằng giải
pháp này không lâu dài và căn cơ đối với quỹ đất hạn hẹp của một thành phố lớn.
Thành phố đang phấn đấu giảm dần tỷ lệ chôn lấp từ 98% hiện nay xuống còn
50% vào năm 2010 và còn 30% vào năm 2015. Tuy vậy, mục tiêu này không phải
dễ dàng đạt được như mong muốn nếu không có quyết tâm cao.
Để giải quyết vấn nạn rác của thành phố, trong những năm vừa qua thành phố
Hồ Chí Minh đã triển khai xây dựng 4 công trường chôn lấp rác khá quy mô sau
đây để tiếp nhận rác hàng ngày:
- Bãi chôn lấp Gò Cát (quận Bình Tân) với tổng diện tích công trường 25 ha,
công suất thiết kế 3,6 triệu tấn, mỗi ngày có thể tiếp nhận 2.000 tấn theo thiết kế.
Tuy nhiên, do một số công trường chôn lấp rác khác bị sự cố nên buộc phải nâng
công suất tiếp nhận hàng ngày lên 3.000-3.500 tấn, cá biệt có lúc lên đến gần
5.000 tấn. làm cho tổng lượng rác đã tiếp nhận hiện nay đã lên đến 4,3 triệu tấn !
- Bãi chôn lấp rác Phước Hiệp (huyện Củ Chi) với tổng diện tích công trường
43 ha, công suất thiết kế 3 triệu tấn rác, mỗi ngày có thể tiếp nhận 3.000 tấn rác
theo thiết kế (bãi chôn lấp 1A). Tuy nhiên, bãi chôn lấp rác này đang bị sự cố, phía

đông bắc công trường nền đất bị chuồi trượt rất nghiêm trọng. Vì vậy, lượng rác
tiếp nhận hàng ngày còn khoảng 1.100-1.200 tấn. Đáng chú ý là công trường xử lý
rác Phước Hiệp (xã Tam tân) được quy hoạch mở rộng để trở thành khu xử lý liên

3
hợp chất thải rắn lớn của thành phố với diện tích tổng cộng đến 822 ha, thời gian
hoạt động dự kiến là 23 năm, hiện nay vẫn trong quá trình xây dựng.
- Bãi chôn lấp rác Đa Phước (huyện Bình Chánh) với tổng diện tích công
trường 128ha, đang triển khai san lấp mặt bằng dự kiến đầu năm 2007 sẽ tiếp nhận
rác, nhưng cho đến nay công trường vẫn chưa hoàn thành công tác xây dựng.
- Bãi chôn lấp rác Đông Thạnh (huyện Hóc Môn) với diện tích 70 ha, hoạt
động từ năm 1991 đến 2002, hiện nay đã đóng cửa không tiếp nhận rác, chỉ nhận
xà bần với lượng 900 tấn/ngày. Khối lượng rác tồn đọng khoảng 7,6 triệu tấn.

1.2- Nước rỉ từ các công trường chôn lấp rác ở thành phố Hồ Chí Minh
Ở các công trường chôn lấp rác trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh, nước rỉ ra
từ các bãi chôn lấp rác đã và đang nổi lên thành vấn đề lớn, được toàn xã hội lo
lắng và quan tâm hàng ngày. Nguyên nhân một mặt vì trong nước rỉ rác này chứa
nhiều mầm bệnh nguy hiểm, chứa nhiều chất ô nhiễm độc hại, khi tích đọng lại sẽ
gây nguy cơ ô nhiễm nguồn nước, đất và không khí quanh khu vực công trường
chôn lấp, nước rỉ rác lại có mùi hôi thối, độc hại, lan toả thường trực trong không
khí với một bán kính đến vài cây số, nên dân cư quanh những công trường chôn
lấp rác không chịu nổi, nhiều lần yêu cầu chính quyền tìm giải pháp khắc phục.
Mặt khác, vì lượng nước rỉ rác thoát ra hàng ngày khá nhiều, (trung bình cứ 10 tấn
rác chôn lấp trong 1 ngày đêm sinh ra 1 m
3
nước rỉ rác), về mùa mưa, lượng nước
rỉ rác sinh ra càng nhiều hơn, nếu không có giải pháp xử lý kịp thời và hiệu quả,
nguy cơ ô nhiễm do nước rỉ rác phá vỡ bờ bao các công trình hồ chứa, tràn vào
khu dân cư hoặc ra nguồn nước bên ngoài là không tránh khỏi. Hiện thành phố tồn

đọng khoảng 500.000 m
3
nước rỉ rác chưa được xử lý trước mùa mưa năm nay.
Ở công trường chôn lấp rác Gò Cát, hiện nay lượng nước rỉ rác tồn đọng trong
hai hồ chứa khoảng 60.000 m
3
, mỗi ngày mỗi phát sinh thêm. Ở công trường chôn
lấp rác Phước Hiệp, hiện tồn đọng khoảng trên 300.000 m
3
và mỗi ngày phát sinh

4
thêm khoảng 1.000 m
3
. Công trường chôn lấp rác Phước Hiệp đang trở thành một
túi chứa nước rác khổng lồ và tình trạng vỡ bờ bao như đã xảy ra năm 2003 có thể
tái diễn. Ngay cả công trường chôn lấp rác Đông Thạnh tuy đã đóng cửa từ nhiều
năm nay nhưng hiện vẫn còn tồn đọng khoảng 50.000 m
3
nước rỉ rác chưa được xử
lý.

1.3- Những giải pháp xử lý nước rỉ rác ở thành phố Hồ Chí Minh
1.3.1- Giải pháp xử lý nước rỉ rác ở công trường chôn lấp rác Đông Thạnh-
Ở công trường chôn lấp rác Đông Thạnh, ngay từ đầu những năm 2000, rất
nhiều đơn vị tham gia nghiên cứu xử lý nước rỉ rác như Công ty Quốc Việt, Trung
tâm Công nghệ và quản lý môi trường CENTEMA, Công ty TNHH Đức Lâm,
Trung tâm tư vấn công nghệ và môi trường CTA, Công ty Cổ phần nước và phát
triển NUPHACO, Hội Hóa học Việt Nam. Công nghệ xử lý chủ yếu dựa vào
phương pháp phân hủy sinh học nhưng nói chung hoạt động không ổn định,

luôn gặp trục trặc, thậm chí như Công ty Đức Lâm, cho đến nay vẫn chưa xả thải
được mét khối nước rỉ rác nào đạt yêu cầu (!). Tuy vậy, hiện nay hệ thống này
phải tiếp nhận thêm nước rỉ rác 700-700 m
3
/ngày chở từ công trường Gò Cát về để
xử lý tạm thời để hỗ trợ nhà máy xử lý nước Gò Cát trong thời gian bị sự cố kỹ
thuật.
1.3.2- Giải pháp xử lý nước rỉ rác ở công trường chôn lấp rác Gò Cát
Hệ thống xử lý nước rỉ rác ở công trường chôn lấp rác Gò Cát được xem là hệ
thống xử lý nước rỉ rác hoàn chỉnh và quy mô nhất hiện nay ở TP Hồ Chí Minh Hệ
thống xử lý do Công ty Vemier (Hà Lan) thiết kế, đầu tư thiết bị với công suất
thiết kế 400 m
3
/ngày, với chất lượng nước sau khi xử lý phải đạt cột B theo TCVN
5945-1995, đã được Trung tâm Công nghệ môi trường ECO xây dựng. Công trình
bắt đầu tiến hành xây dựng từ năm 2003, đưa vào hoạt động từ năm 2003, nhưng

5
nước xả thải không đạt yêu cầu so với thiết kế nên đã thay đổi công nghệ, bổ sung
thiết bị để hoàn chỉnh.
Các giai đoạn xây dựng bổ sung đã thực hiện lần lượt như sau:
- Giai đoạn đầu (2003) : hệ thống xử lý được thiết kế chỉ dựa theo theo công
nghệ phân chia vật lý trực tiếp nguồn nước rỉ rác thông qua hai cấp lọc : lọc cát
và lọc tinh (micro và ultra) kết hợp với lọc nano (hình I-1):
Nước rỉ rác thô
Lọc thô qua cát
Lọc tinh qua lõi lọc : micro và ultra
Lọc nano
Nước đã xử lý

Hình I.1: Sơ đồ công nghệ xử lý nước rỉ rác giai đoạn đầu ở Gò Cát
Tuy nhiên, thực tế hoạt động đã cho thấy công nghệ nói trên không phù hợp
với đối tượng nước rỉ rác chứa nhiều tạp chất lơ lửng, nhiều chất ô nhiễm hữu cơ
phức tạp nên chưa mang lại kết quả mong muốn, công suất nước sạch sau khi ra hệ
thống lọc nano đạt rất thấp tuy chất lượng đạt tốt. Điều này cho thấy không thể xử
lý trực tiếp nước rỉ rác chỉ thông qua quá trình phân chia vật lý mà không có
những quá trình chuẩn bị trước đó.
- Giai đoạn hai – bổ sung (2004) : đã lắp bổ sung bể lên men kỵ khí dung
chứa 1000m
3
trước khi vào hệ thống lọc nói trên nhằm xử lý phân hủy các chất
hữu cơ bằng sinh học (hình I-2). Kết quả cũng không cải thiện được chất lượng và

6
số lượng nước xử lý như mong muốn, đặc biệt chưa giải quyết được hàm lượng
amoniac rất cao trong nước rỉ rác.

Nước rỉ rác thô
Lên men kỵ khí
Lắng
Lọc thô qua cát
Lọc tinh qua lõi lọc : micro và ultra
Lọc nano
Nước đã xử lý

Hình I.2 – Sơ đồ công nghệ xử lý nước rỉ rác giai đoạn hai ở Gò Cát
- Giai đoạn ba – nâng cấp chất lượng (2005) : xây dựng thêm bể phản ứng
sinh học kỵ khí với dòng chảy ngược UASB do LeAF (Hà Lan) thiết kế để xử lý
trực tiếp nước đầu vào (xử lý bậc 1), trong khi đó thiết bị lên men kỵ khí đã xây

dựng ở giai đoạn 2 được cải tạo lại, bỏ bộ phận nắp thu gom khí biogas, lắp thêm
hệ thống sục khí biến thành hệ thống xử lý sinh học hiếu khí bằng bùn hoạt tính kết
hợp với khử Nitơ trong 2 bể tiền và hậu khử Nitơ, được bố trí đặt trước và sau bể
làm thoáng hiếu khí (xử lý bậc 2). Sau đó, nước tiếp tục được đưa qua hệ thống xử
lý hoàn thiện (xử lý hoá lý) bằng quá trình keo tụ với FeCl
3
, tạo bông bằng

7
Polymer, lắng, trung hòa, lọc cát. Sau 3 bậc xử lý, nước thu được dự kiến sẽ thải
trực tiếp ra môi trường.
Tuy việc đưa thêm bể sinh học kỵ khí UASB có hiệu quả cao nhưng các công
đoạn kế tiếp hiệu quả xử lý lại thấp, không đạt đúng như thiết kế nên chất lượng
nước sau xử lý cuối cùng vẫn không đạt, COD, BOD, TKN vẫn còn cao, ngoài ra
vẫn còn màu và mùi hôi, nên phải cho tiếp tục vào hệ lọc nano của giai đoạn thiết
kế ban đầu để xử lý tiếp.
Sơ đồ công nghệ của hệ thống xử lý nước rỉ rác sau khi đã nâng cấp cuối cùng
như sau (hình I-3):

8

















Xử lý tiền khử Nitơ trong bể anoxic
Phân hủy sinh học hiếu khí trong bể Aerotank
Lọc nano
Lắng

Thải ra môi trường
Xử lý hậu khử Nitơ trong bể anoxic

Keo tụ bằng FeCl
3
và tạo bông bằng polyme
Trung hòa
Lọc thô qua cát
Thải ra môi trường
Lọc tinh qua lõi lọc
(Micro và Ultra)
Lắng
Phân hủy sinh học kỵ khí trong hệ UASB
Nước rỉ rác thô




Hình I.3- Sơ đồ công nghệ hệ thống xử lý nước rỉ rác ở Gò Cát sau khi nâng cấp giai
đoạn 3


9
Khi vận hành xử lý các thành phần ô nhiễm trong nước rỉ rác theo sơ đồ công
nghệ mô tả trên đây, kết quả về chất lượng nước xử lý và hiệu quả của từng công
đoạn trong dây chuyền công nghệ ghi nhận được trong thời gian tháng 3/2006 và
tháng 7/2006 thu được như sau (bảng I-1):

Bảng I.1- Chất lượng nước xử lý qua từng thiết bị công nghệ

Vị trí lấy mẫu Thời
điểm
lấy

mẫu
Chỉ
tiêu,
mg/L

Đầu
vào
Sau
UASB
Sau tiền
khử Nitơ
Sau bể
Aerotank
Sau hậu
khử Nitơ
Sau bể
lắng
Sau xử
lý hóalý
Sau lọc
cát
Sau lọc
nano
COD 16.814 5.424 2.712 9.220 8.678 2.712 2.215 2.079 350
BOD 9.200 2.280 840 3.120 3.560 788 1.245 1.237 308
N
tổng
2.427 2.376 989 1.331 1.334 975 870 860 480
N-
NH

3
2.887 2.436 954 919,2 937 937 721 715 470
N-
NO
3
6,2 4,3 51,8 41,2 23,5 33,5 16,7 14,5 7,3
N-
NO
2
0 0 596 768 613 460 233,6 228,1 91,7
Ptổng 19,8 17,5 21,3 143,9 135,8 46,1 9,8 10,3 11,7
SS 700 1.440 1.660 22.780 31.740 1.100 372 462 37
pH 7,6 8,26 8,53 8,49 8,53 8,59 8,07 8,04 7,59


Tháng
3/2006
Cảm
quang
Đục,
đen,
Đục,
đen,

Đục,
đen,

Đục,
đen,
Đục,

đen,

Đục,
đen,

Đục,
có màu
Đục,
có màu
Trong,
màusáng
COD 13.655 7.376 3.596 7.986 8.351 3.078 3.048 2.987 161
BOD 6.272 4.112 1.992 1.544 1.712 1.342 1.116 789,6 13,5
N
tổng
1.821 1.636 1.389 1.625 1.513 1.345 1.317 1.294 868,6
N-
NH
3
1.680 1.608 1.337 1.336 1.323 1.281 1.261 1.233 861
N-
NO
3
0 0 0 0 0 0 0 0 0
N-
NO
2
0 0 1,59 0,62 0 0 0 0,61 0,48
Ptổng 10,3 6,6 7,5 99,2 215 4,7 0 0 0
SS 2.020 640 220 6.860 9.500 300 60 1.120 0

pH 7,42 7,88 8,66 8,62 8,71 8,70 8,37 8,43 8,61


Tháng
7/2006
Cảm
quang
Đục,
đen,

Đục,
đen,

Đục,
đen,

Đục,
đen,

Đục,
đen,

Đục,
đen,

Đục,
đen,

Đục,
nâu đen

Trong,
màusáng
Nguồn : Số liệu của Công ty Môi trường đô thị TP HCM cung cấp

Như vậy, nhà máy xử lý nước rỉ rác Gò Cát từ sau khi đưa vào vận hành đến
nay đã gặp phải những vấn đề tồn tại sau:
- Về công suất xử lý để xả thải: không đạt công suất xả thải 400 m
3
/ngày,
chỉ đạt được khoảng 40 m
3
/ngày (tức chỉ đạt khoảng 10% thiết kế), thậm chí từ

10
tháng 11/2006 đến nay chỉ đạt mức 16 m
3
/ngày (tức chỉ còn 4% công suất thiết
kế).
- Về chất lượng nước sau xử lý: không ổn định, COD và BOD giao động
không quy luật chủ yếu trong giai đoạn xử lý bậc 2 và xử lý hoá lý hoàn thiện
(phần đánh dấu tô mờ trong bảng). Ngoài ra hàm lượng Nitơ trong nước thải còn
cao hơn rất nhiều so với giới hạn yêu cầu (khoảng 800 mg/L). Phần cảm quang,
nước xử lý cho đến sau giai đoạn xử lý hoàn thiện vẫn còn màu sẫm, mùi hôi và
cặn đục. Chỉ sau khi qua lọc nano, nước trong, màu sáng.

Như đã phân tích, cho đến nay trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh, việc xử lý
nước rỉ rác vẫn còn bế tắc, công nghệ xử lý dựa vào phân hủy sinh học là chính, có
kết hợp thêm khâu xử lý keo tụ hóa lý hoặc khâu lọc tinh và lọc nano. Nói chung
chưa có một công nghệ nào được đánh giá là thích hợp, ổn định và hiệu quả

[1,2,3,4].

1.4- Những giải pháp xử lý nước rỉ rác ở nước ngoài
Ở nước ngoài, vấn đề xử lý nước rỉ rác đã được đề cập nghiên cứu trong rất
nhiều công trình công bố trên các tạp chí hoặc các hội nghị khoa học [5,6,7]. Các
công trình nghiên cứu xử lý nước rỉ rác ở nước ngoài đều đạt kết quả tốt, chất
lượng nước sau xử lý đạt tất cả các yêu cầu xả thải trực tiếp ra môi trường. Một
điểm chung nhất của tất cả các công trình nói trên ở nước ngoài trong thời gian 5
năm trở lại đây là ngoài việc dựa vào các quá trình phân hủy sinh học và xử lý hóa
lý, tất cả đều đã dựa vào các quá trình phân hủy hóa học, chủ yếu là các quá trình
phân hủy hóa học oxi hóa nâng cao (Advanced Oxidation Processes – AOPs) như
ozon [ 8,9], Peroxon [5,9], Fenton [6,10].



11
1.5- Những vấn đề rút ra từ nghiên cứu tổng quan
Những vấn đề tồn tại đã nêu ra trong phần tổng quan cho thấy, sở dĩ vấn đề xử
lý nước rỉ rác ở nước ta chưa được giải quyết cơ bản chính là do ở phần công nghệ
chỉ dựa vào quá trình phân hủy sinh học là chính, các quá trình này chưa đủ
sức mạnh để phân hủy những phần ô nhiễm hữu cơ khó phân hủy, bền vững và
độc hại trong nước rỉ rác. Trong khi đó, các công nghệ xử lý đã triển khai lại chưa
cập nhật được những quá trình xử lý mới, hiện đại, điển hình là công nghệ xử
lý dựa vào các quá trình oxi hóa nâng cao AOPs. Các quá trình Oxi hóa nâng
cao AOPs ngày nay được xem là nền tảng của công nghệ xử lý nước và nước
thải ở thế kỷ 21 [11,12,13]. Do đó, việc nghiên cứu áp dụng các thành tựu khoa
học mới trong lĩnh vực môi trường để xây dựng công nghệ xử lý nước rỉ rác cho
các công trường chôn lấp rác ở TP Hồ Chí Minh là cấp bách và cần thiết.
Dựa trên kinh nghiệm đã áp dụng các quá trình oxi hóa nâng cao vào xử lý
nước thải chứa nhiều chất ô nhiễm hữu cơ độc hại, khó phân hủy do Trung tâm

công nghệ hóa học và môi trường (ECHEMTECH) thực hiện (như công trình xây
dựng hệ thống xử lý nước thải sản xuất thuốc bảo vệ thực vật ở nhà máy Thuốc trừ
sâu Sài Gòn [14] hoặc công trình xử lý nước thải sản xuất bột giấy của nhà máy
Giấy Tân Mai [15]), Trung tâm công nghệ hóa học và môi trường
(ECHEMTECH) đăng ký đề tài với nội dung : Nghiên cứu áp dụng các quá
trình oxi hóa nâng cao (AOPs) để xử lý nước rỉ rác (đã qua xử lý sinh học) ở
nhà máy xử lý Gò Cát trên hệ pilot 15-20 m
3
/ngày chính là nhằm tìm kiếm một
giải pháp công nghệ mới đáp ứng yêu cầu cấp bách hiện nay vùa nói trên.






12
CHƯƠNG II

NỘI DUNG NGHIÊN CỨU

2.1- Nghiên cứu nhận diện nước rỉ rác và những vấn đề có tính chất “chìa
khoá” trong xử lý nước rỉ rác
2.1.1- Đặc tính chung của nước rỉ rác – Phân loại
Nước rỉ ra từ các bãi chôn lấp rác khác nhau nói chung không giống nhau, đặc
tính nước rỉ rác thường khác nhau do có nhiều yếu tố ảnh hưởng như thời gian
chôn lấp rác (còn gọi tuổi chôn lấp rác), cấu trúc bãi chôn lấp rác, cách chôn lấp
lèn chặt hay tự do, khối rác dày hay mỏng, nguồn gốc rác, loại rác , phương thức
quản lý và khai thác bãi rác. Rất nhiều quá trình biến đổi sinh học, hoá học và vật
lý xảy ra xen kẻ, nối tiếp nhau trong suốt thời gian rác được tập trung và chôn lấp

trong điều kiện thiếu hoặc không có không khí, môi trường pH và nhiệt độ cao
trong bãi rác. Kết quả của hàng loạt quá trình biến đổi này là tạo ra nhiều thành
phần hữu cơ và vô cơ gây ô nhiễm ở những cấp độ khác nhau cũng như tạo ra
nhiều hợp chất có cấu trúc hoá học phức tạp ở những cấp độ khác nhau, chúng có
thể dễ bị phân hủy sinh học hoặc khó hoặc không thể bị phân hủy sinh học.
Tuy vậy, đặc tính chung của tất cả các loại nước rỉ rác bao giờ cũng có các
thành phần quan trọng sau đây:
(1) Thành phần các chất ô nhiễm hữu cơ, đặc trưng ở tải lượng ô nhiễm theo
COD và BOD
5
rất cao. Trong thành phần chất ô nhiễm hữu cơ, bao giờ cũng chứa
hai phần : phần chất ô nhiễm hữu cơ dễ bị phân hủy sinh học và phần chất ô
nhiễm hữu cơ khó hoặc không thể bị phân hủy sinh học. Ở các bãi rác thời gian
chôn lấp không lâu (<1-2 năm), nước rỉ rác có trị số COD rất cao (3.000-
60.000mg/L), đồng thời tỷ số BOD/COD cũng cao (>0,6), tức trong nước rỉ rác
này chứa nhiều thành phần hữu cơ dễ bị phân hủy sinh học. Ngược lại ở các bãi
rác thời gian chôn lấp lâu (>10 năm) nước rỉ rác có trị số COD tương đối thấp

13
(100-500 mg/L), đồng thời tỷ số BOD/COD cũng thấp (<0,3), tức trong nước rỉ
rác này chứa nhiều thành phần hữu cơ khó (hoặc không) bị phân hủy sinh học.
Trong nước rỉ rác ở những bãi chôn lấp một vài năm, thành phần hữu cơ có trọng
lượng phân tử thấp, các axit hữu cơ bay hơi (VFA) chiếm phần lớn, trong khi đó,
nước rỉ rác từ các bãi chôn lấp thời gian khoảng mươi năm trở lên, thành phần hữu
cơ có trọng lượng phân tử cao lại chiến phần chủ yếu. Điển hình nhất của thành
phần hữu cơ khó phân hủy trong nước rỉ rác là axit fulvic, axit humic, được gọi
chung là các chất humic (humic substances). Axit Fulvic và axit humic trong
nước rỉ rác chủ yếu do sự phân hủy sinh học các hợp chất lipid, protein,
cacbohydrat, lignin có trong xác thực vật và động vật trong quá trình chôn lấp rác.
Chúng là các axit hữu cơ cao phân tử, có trọng lượng phân tử rất cao, từ 2.000 cho

đến 100.000-200.000, cấu trúc gồm nhiều nhân thơm ngưng tụ cao, chung quanh
nhân thơm ngưng tụ có đính các nhóm định chức, chủ yếu là các nhóm cacboxyl
(–COOH), hydroxyl (-OH), cacbonyl (>C=O) làm cho phân tử axit humic và
fulvic có ái lực càng hóa (chelate) với các ion đa hóa trị như Mg
2+
, Ca
2+
và
Fe
2+
.hoặc một số ion kim loại nặng khác tạo thành một phức chất cấu trúc cồng
kềnh. Axit Fulvic có trọng lượng phân tử thấp hơn trọng lượng phân tử axit humic,
ngược lại, tính axit của axit fulvic cao hơn của axit humic. Đặc tính quan trọng của
nhất của các axit fulvic và humic là chúng là những polyme mang màu (pigmented
polymers), từ màu vàng đậm đến nâu đen, làm cho nước rỉ rác luôn có màu nâu
sẫm, là thành phần hữu cơ khó xử lý nhất trong nước rỉ rác. Có thể thấy rõ độ
mang màu của các hợp chất humic trên hình vẽ mô tả dưới đây [18]

14


Hình II.1- Tính chất mang màu của các chất humic thay đổi theo trọng lượng
phân tử [18]
Tính phức tạp của axit humic và axit fulvic có thể thấy qua mô hình cấu trúc
phân tử được trình bày bởi một số tác giả như sau (hình II.2 và II.3):


Hình II.2- Cấu trúc của phân tử axit humic theo Stevenson [18]

Hình II.3

–Cấu trúc của phân tử axit Fulvic theo Buffle[18]

15
Cùng với thời gian chôn lấp rác, phần hữu cơ trong nước rỉ rác giảm dần, nhưng
tỷ lệ thành phần các chất hữu cơ không bị phân hủy sinh học lại tăng lên đáng kể.
Điều này thấy rõ trên sơ đồ minh hoạ dưới đây (hình II-4):
Chất hữu cơ không bị phân huỷ sinh học
Chất hữu cơ bị phân huỷ sinh học

Hình II.4 - Chiều hướng biến đổi phần hữu cơ trong nước rỉ rác và tỷ lệ phần hữu
cơ không bị phân hủy sinh học so với phần bị phân hủy sinh học theo thời gian chôn
lấp rác (tuổi bãi rác)

(2) Thành phần các chất ô nhiễm vô cơ, chủ yếu là amoniac (NH
3
) nằm
dưới dạng ion amoni (NH
4
+
) trong nước rỉ rác, thành phần này được tạo ra do sự
phân hủy (thủy phân và lên men) thành phần protein xác động vật hoặc thực vật
trong rác thải. Đặc tính quan trọng của thành phần amoniac trong nước thải là
chúng có hàm lượng rất cao, đến trên 2000 mg/L và lại rất bền vững, không bị
biến đổi theo thời gian, là thành phần vô cơ khó xử lý nhất trong nước rỉ rác.
(3) Thành phần các chất độc hại: vi trùng, vi khuẩn, mầm bệnh, virus các loại
và một số kim loại nặng.

Đặc tính của nước rỉ rác được phân chia thành ba nhóm khác nhau phụ thuộc
vào thời gian ( tuổi) chôn lấp như sau (bảng II-1):

16
Bảng II.1- Đặc trưng của nước rỉ rác ở các bãi chôn lấp với thời gian khác nhau
Loại Mới (trẻ) Trung bình Đã ổn định (già)
Tuổi, năm <5 5-10 >10
pH <6,5 7 >7,5
COD, mg/l >20.000 3.000-15.000 <2.000
BOD/COD >0,3 0,1-0,3 <0,1
TOC/COD 0,3 - 0,4
Chất hữu cơ Chủ yếu là 70-
90% VFA
20-30% VFA,
70-80% axit
Humic và Fulvic
Chủ yếu là axit
Humicvà axit Fulvic
Nitơ, mg/l 100 – 2.000 TKN
TKN/COD 0,1 0,13-0,66 1,0
Kim loại, g/l 2 <2 <2

Trong một bãi chôn lấp rác trẻ hay già, quá trình phân hủy sinh học đều xảy ra
trong điều kiện yếm khí qua 3 giai đọan kế tiếp nhau trong toàn bộ khối rác bị
chôn lấp: giai đoạn tạo axit (pha axit), giai đoạn tạo mêtan (pha mêtan) và giai
đoạn trung gian (pha chuyển tiếp từ pha axit sang pha mêtan). Tuỳ theo thời gian
chôn lấp rác mà ưu thế của từng giai đoạn nói trên sẽ thay đổi. Thời gian chôn lấp
càng lâu, tuổi của bãi rác càng già, pha mêtan sẽ càng chiếm phần chủ yếu. Ngược
lại, tuổi bãi rác chôn lấp càng trẻ, pha axit chiếm phần ưu thế.
Có thể căn cứ vào tỷ số BOD/COD trong các giới hạn sau để phân biệt các

giai đoạn xảy ra trong bãi rác chôn lấp :
- Pha axit: BOD/COD ≥ 0,4
- Pha chuyển tiếp : 0,4 > BOD/COD > 0,2
- Pha mêtan : BOD/COD ≤ 0,2


17
2.1.2- Đặc tính nước rỉ rác Gò Cát
Qua khảo sát trong khoảng thời gian tháng 3/2006 và tháng 7/2006 của Nhà
máy xử lý nước rác Gò Cát cho thấy thành phần và tính chất của nước rỉ rác ở
Công trường chôn lấp rác Gò Cát nằm trong giới hạn sau (bảng II-2):
Bảng II.2 – Thành phần và tính chất của nước rỉ rác Gò Cát

Thông số Đơn vị Thấp Cao Trung bình
pH - 7,4 7,6 7,5
COD mg/L 13.655 16.814 15.234
BOD mg/L 6.272 9.200 7.735
BOD/COD - 0,46 0,55 0,50
TKN mg/L 1.821 2.427 2.124
N-NH
3
mg/L 1.680 2.887 2.283
P tổng mg/L 10,3 19,8 15,05
SS mg/L 700 2.020 1.360
Cảm quang Đục, nhiều cặn, màu nâu đen đến đen, mùi hôi khó chịu
Nguồn : Công ty môi trường Đô thị Thành phố HCM
Những số liệu trên đây cho thấy nước rỉ rác Công trường chôn lấp rác Gò Cát
thuộc loại đã chuyển sang tuổi trung bình, đặc trưng ở độ pH không có tính axit
(pH~7); hàm lượng COD không quá cao như nước rác ở độ tuổi trẻ (>20.000
mg/L) và cũng không quá thấp như nước rác ở độ tuổi cao (<2.000 mg/L), mà nằm

ở mức trung bình (~15.000 mg/L); tỷ số BOD/COD ~0,5, hàm lượng TKN cao
(~2.000 mg/L), và tỷ số TKN/COD nằm giữa 1,0 và 0,1 (~0,14).
Với nước rỉ rác ở độ tuổi này, trong thành phần ô nhiễm hữu cơ ngoài các chất
axit hữu cơ bay hơi còn chứa một phần lớn (70-80%) là các axit trọng lượng phân
tử lớn (cao phân tử) như axit humic và axit fulvic như đã mô tả trên. Đây là những

18
chất ô nhiễm hữu cơ khó hoặc không thể bị phân hủy sinh học, do đó, để việc xử
lý nước rác Gò Cát đạt kết quả mong muốn, không thể áp dụng công nghệ chỉ
dựa vào các quá trình phân hủy sinh học.
Ngoài ra, như mọi loại nước rỉ rác, trong nước rỉ rác Gò Cát cũng chứa các chất
độc hại, các mầm bệnh, vi trùng, virus nguy hiểm cho sức khoẻ con người khi tiếp
xúc, khi xâm nhập vào các nguồn nước mặt, ao hồ, hoặc vào các mạch nước ngầm,
nước giếng trong khu vực quanh các bãi chôn lấp rác. Nước rỉ rác tích đọng trong
các hồ chứa thường trực phát tán mùi hôi thối ra môi trường trong một bán kính
rất rộng, làm ô nhiễm môi trường không khí, ảnh hưởng rất xấu đến sức khoẻ và
sinh hoạt hàng ngày của ngưới dân .

2.1.3- Vấn đề có tính chất “chìa khóa” trong xử lý nước rỉ rác Gò Cát nói
riêng và nước rỉ rác nói chung
Như đã khảo sát trên đây, nước rỉ rác là loại nước ô nhiễm toàn diện ở mức độ
rất nặng và rất khác biệt so với nước thải sinh hoạt hoặc nước thải công nghiệp
thông thường. Để xử lý nước rỉ rác đạt hiệu quả mong muốn, phải xác định thành
phần ô nhiễm nào cần phải tập trung tìm giải pháp xử lý đặc biệt mang tính chất
quyết định hay còn gọi mang tính chất “chìa khoá” để hóa giải, thành phần ô
nhiễm nào không cần các giải pháp xử lý đặc biệt vẫn có thể đạt yêu cầu mong
muốn.
Đối với nước rỉ rác Gò Cát từ công trường chôn lấp rác Gò Cát, đã nhận diện
hai vấn đề mang tính “chìa khoá” cần phải giải quyết về mặt công nghệ khi xử
lý chúng:

1- Vấn đề xử lý các chất ô nhiễm hữu cơ có tải lượng ô nhiễm cao, trong
đó ngoài thành phần hữu cơ có khả năng phân hủy sinh học còn đặc
biệt phải xử lý thành phần các chất hữu cơ khó hoặc không thể phân
hủy bằng vi sinh, chủ yếu là axit humic và axit fulvic. Giảm tải lượng ô

19
nhiễm hữu cơ COD 12.000-16.000 mg/L, BOD 7.000-9.000 mg/L xuống
đến giới hạn yêu cầu COD ~ 100 mg/L, BOD ~ 50 mg/L, nghĩa là phải
xử lý loại bỏ >99% trong nước rác.
2- Vấn đề xử lý các chất ô nhiễm vô cơ, chủ yếu là Nitơ dưới dạng ion
amoni có tải lượng ô nhiễm cao khác thường so với các loại nước thải
khác. Giảm N
tổng
từ 2.000-2.500 mg/L và N-NH
3
từ ~2.000 mg/L xuống
đến giới hạn yêu cầu N
tổng
~ 30mg/L, N-NH
3
~10 mg/L nghĩa là phải
xử lý loại bỏ 98-99% trong nước rác.
Nếu có giải pháp công nghệ xử lý được hai vấn đề nêu trên, việc xử lý những
phần ô nhiễm còn lại trong nước rỉ rác (P
tổng số
, SS, màu, mùi, mầm bệnh) cũng
sẽ được giải quyết theo, và do đó, việc xử lý toàn bộ nước rỉ rác Gò Cát xem như
đã giải quyết được một cách cơ bản và triệt để.

2.2- Nghiên cứu giải pháp xử lý hàm lượng COD cao, đặc biệt hàm lượng

các chất ô nhiễm hữu cơ khó phân hủy trong nước rỉ rác Gò Cát
2.2.1- Giải pháp phân hủy hóa học dựa vào các quá trình Oxi hóa nâng cao
(Advanced Oxidation Processes – AOPs)
Để xử lý thành phần ô nhiễm hữu cơ khó hoặc không thể bị phân hủy sinh
học, áp dụng phương pháp phân hủy hoá học bằng các quá trình Oxi hóa nâng
cao (Advanced Oxidation Processes – AOPs). Đây là phương pháp đặc hiệu để
xử lý những thành phần ô nhiễm hữu cơ mà các phương pháp xử lý sinh học
không thể giải quyết nổi và là sự lựa chọn của đề tài này. Phương pháp này được
xem như thành tựu khoa học mới trong lĩnh vực xử lý nước và nước thải trong gần
hai thập kỷ gần đây của thế giới, được chúng tôi giới thiệu trong sách “Các quá
trình oxi hóa nâng cao trong xử lý nước và nước thải – Cơ sở khoa học và ứng
dụng”, do Nhà xuất bản Khoa học và Kỹ thuật xuất bản năm 2006[16].

20
Bản chất phương pháp là tiến hành phân hủy các thành phần ô nhiễm hữu
cơ bền vững (không thể bị phân hủy sinh học) dựa vào quá trình oxi hóa mạnh hơn
bình thường (tức quá trình oxi hóa nâng cao- AOP), để đủ khả năng phá hủy các
liên kết hóa học bền vững trong các chất ô nhiễm. Quá trình oxi hóa nâng cao
dựa vào tác nhân oxi hóa mạnh là gốc tự do Hydroxyl (*OH), khả năng oxi hóa
cao cao hơn tất cả những tác nhân oxi hóa thường sử dụng trong công nghiệp hóa
học như Ozon, Clo hoặc Hydrogen peroxit, đồng thời khi phản ứng với các chất ô
nhiễm hữu cơ, chúng xảy ra với tốc độ rất nhanh, hàng nghìn đến hàng tỷ lần so
với các tác nhân oxi hóa thông thường.
Ưu thế cơ bản của gốc tự do hydroxyl *OH là:
- Khả năng oxi hóa của gốc tự do Hydroxyl *OH cao gần 1,5 lần so với Ozon,
gần 1,6 lần so với Hydrogen Peroxit, gấp hơn 2 lần so với Clorin, nên có khả năng
oxi hóa hầu như tất cả các hợp chất hữu cơ, dù là bền vững nhất.
- Nhờ khả năng oxi hóa mạnh của gốc tự do hydroxyl *OH nên có khả năng
phá hủy những gốc mang màu, làm sáng màu nước xử lý kèm theo oxi hóa
phá hủy những chất gây mùi, làm mất mùi nước rác.

- Nhờ khả năng oxi hóa mạnh của gốc tự do hydroxyl *OH nên có khả năng
diệt khuẩn, khử trùng triệt để kể cả virus, mạnh gấp đôi so với clorin
Một điều đáng lưu ý là gốc tự do này không có sẵn như các tác nhân oxi
hóa thông thường mà chúng chỉ sinh ra ngay trong quá trình xử lý (in situ) khi cho
các tác nhân hóa học tác dụng với nhau. Quá trình oxi hóa nâng cao bằng tác nhân
oxi hóa là gốc tự do *OH được sử dụng cho xử lý nước rỉ rác Gò Cát là quá trình
PEROXON (Peroxone Process). Trường hợp này cho các tác nhân Ozon O
3
và

Hydrogen Peroxit H
2
O
2
tác dụng trực tiếp với nhau trong thiết bị, sẽ tạo ra gốc
*OH ngay tức khắc theo phản ứng sau:
H
2
O
2
+ 2O
3
Æ 2*OH + 3O
2
(II.1)

21
2.2.2- Giải pháp xử lý các chất humic (axit humic và axit fulvic) bằng quá
trình tổ hợp keo tụ - tạo phức chất – Fenton-
Đây là giải pháp mới, tổ hợp cả 3 quá trình: keo tụ, tạo phức chất, phân hủy

hóa học gần như đồng thời:
(1) Quá trình keo tụ và tạo phức chất PFS-Humic- Trong nhóm các hợp
chất ô nhiễm hữu cơ khó hoặc không thể phân hủy sinh học, đáng chú ý nhất là
các chất humic (axit humic và axit fulvic), là những hợp chất ô nhiễm hữu cơ có
chứa các nhân thơm đa tụ bền vững và liên kết càng hóa (chelate) với các kim loại
nặng dạng phức chất nên vừa khó phân hủy, vừa gây màu mạnh nhất. Vì vậy,
trong xử lý nước rỉ rác, loại bỏ nhóm hợp chất này là tối cần thiết vì sẽ làm giảm
đáng kể COD, giảm dáng kể độ màu của nước rỉ rác, nhưng lại rất khó khăn và
nặng nề nhất so với xử lý các thành phần còn lại.
Khi nghiên cứu giải pháp công nghệ để xử lý loại bỏ các hợp chất này, chúng
tôi đã dựa vào tính chất đặc thù của axit humic và axit fulvic. Axit Humic là những
hợp chất cao phân tử có trọng lượng phân tử >100.000, axit fulvic cũng là những
hợp chất cao phân tử nhưng có trọng lượng thấp hơn, 2000-100.000. Trong môi
trường kiềm, các muối kiềm hóa trị 1 của axit humic (Natri Humat) tan tốt trong
nước, nhưng trong môi trường axit, chúng lại kết tủa dưới dạng các hạt keo axit
humic và không tan trong nước. Trong khi đó, axit fulvic lại tan tốt trong cả trong
môi trường kiềm lẫn môi trường axit [18].
Khi sử dụng các hoá chất keo tụ thông thường Fe(III) dạng monomer như
FeCl
3
hoặc Fe
2
(SO
4
)
3
trong môi trường axit, chúng chỉ có khả năng keo tụ phần
lớn axit humic nhưng không loại bỏ được axit fulvic vì trong điều kiện đó, chỉ có
axit humic kết tủa và được tách ra nhờ Fe(OH)
3

do phản ứng thủy phân FeCl
3
hoặc
Fe
2
(SO
4
)
3
trong môi trường axit. Trong khi đó, axit fulvic vẫn nằm trong nước ở
dạng hoà tan, đã làm cho nước vẫn còn màu sẫm và COD cao.

22
Để loại bỏ cả axit humic và axit fulvic, chúng tôi đã sử dụng hợp chất sắt (III)
dạng polymer là Polyferric sulfat (PFS) [Fe
2
(OH)
n
(SO
4
)
3-(n-2)
]
x
, trong đó n<2
và x>10. Trong môi trường axit (pH 4-5) sự thủy phân của Fe(III) dạng polyme
(tức Polyferric sulfat) rất chậm so với sự thủy phân Fe(III) dạng monome (tức
FeCl
3
, Fe

2
(SO
4
)
3
), vì vậy khi PSF chưa kịp thủy phân, giữa các nhóm định chức
axit của axit humic cũng như của axit fulvic và PFS xảy ra sự tạo phức chất PFS
và axit Humic-Fulvic dạng kết tủa không tan. Phản ứng tạo phức xảy ra rất
nhanh, và kết tủa phức chất PFS-H/F axit cũng lắng xuống rất nhanh [17].
Do đó, chỉ có sử dụng Polyferric sulfat mới có khả năng xử lý loại bỏ đồng
thời cả axit humic và axit fulvic nhờ cơ chế tách axit Humic và axit Fulvic bằng
PFS xảy ra thông qua sự tạo phức, trong khi với FeCl
3
chỉ có thể tách được axit
humic thông qua Fe(OH)
3
do sự thủy phân FeCl
3
.
(2) Quá trình kiểu như Fenton (Fenton-like Process)- Trong quá trình tạo
phức giữa PFS và axit humic, axit fulvic ở môi trường pH thấp, phần phức chất
không tan tách ra, phần dung dịch còn lại bao giờ cũng có mặt ion Fe(III) do phản
ứng thủy phân của Polyferric sulfat xảy ra bên cạnh phản ứng tạo phức với các
chất axit humic và axit fulvic. Để tận dụng lượng Fe(III) nói trên và để nâng cao
hiệu quả quá trình xử lý, đã bổ sung một lượng nhỏ Hydrogen Peroxit H
2
O
2
để
thực hiện quá trình kiểu như FENTON (Fenton-like process). Đây cũng là một

dạng của quá trình oxi hóa nâng cao (AOPs)[16].
Ở quá trình Fenton chính thống, sử dụng ion Fe(II) với hệ Fe
2+
/H
2
O
2
, bấy giờ
xảy ra phản ứng tạo ra gốc tự do Hydroxyl *OH như sau:
Fe
2+
+ H
2
O
2
Æ Fe
3+
+ *OH + OH
-
(II.2)
Ở trường hợp sử dụng tác nhân Fe(III) tác dụng với H
2
O
2
cũng sẽ tạo ra gốc
*OH kiểu như FENTON nhưng theo hai bậc như sau:
Fe
3+
+ H
2

O
2
Æ Fe
2+
+ H
+
+ *HO
2
(II.3)

23
Với Fe
2+
vừa mới sinh ra này, sẽ tác dụng với H
2
O
2
tạo ra gốc tự do *OH theo
phản ứng Fenton (II.2) nói trên.
(3) Quá trình xử lý kết hợp giữa keo tụ - tạo phức với phân hủy kiểu như
Fenton gọi tắt là quá trình tổ hợp keo tụ - tạo phức – Fenton được xem là quá
trình xử lý đạt hiệu quả rất cao, chẳng những làm giảm chất rắn lơ lửng (SS) nhờ
quá trình keo tụ, mà còn làm giảm rất đáng kể COD, trong đó đã loại bỏ gần như
hoàn toàn axit humic và axit fulvic, nhờ đó kéo theo làm giảm hẳn độ màu của
nước rỉ rác.

2.3- Nghiên cứu giải pháp xử lý hàm lượng N
tổng
và N-NH
3

cao trong nước
rỉ rác bằng ba phương pháp kết hợp
Nếu việc tìm giải pháp công nghệ để xử lý hàm lượng ô nhiễm hữu cơ, đặc biệt
hàm lượng các chất humic và các chất khó phân hủy sinh học trong nước rỉ rác cao
đã khó, việc tìm giải pháp để xử lý hàm lượng các chất ô nhiễm vô cơ, chủ yếu là
các hợp chất của Nitơ như N-NH
3
càng khó khăn hơn nhiều. Nguyên nhân vì hàm
lượng NH
3
trong nước rỉ rác, dù ở bãi chôn lấp rác loại già hay trẻ đều rất cao,
hàng nghìn mg/L, chúng rất bền, không bị phân hủy hoặc tự giải thoát theo thời
gian.
Vì hàm lượng N-NH3 rất cao trong nước rỉ rác, nên khi xử lý đã thực hiện bằng
3 giải pháp kết hợp như sau:
2.3.1- Giải pháp stripping một phần(không hoàn toàn) -
Giải pháp này thực hiện qua 2 giai đoạn:
- Chuyển ion NH
4
+
thành NH
3
dạng tự do bằng cách nâng cao độ pH (pH 9-11)
nhờ dung dịch kiềm NaOH, phản ứng xảy ra như sau:
NH
4
+
+ OH
-
Æ NH

3
+ H
2
O (II.4)

24
- Giải thoát NH
3
bằng cách thổi khí cưỡng bức qua tháp stripping (stripping
tower).
Phương pháp này tách được hầu hết lượng NH
3
tạo thành ra khỏi nước rác, tuy
nhiên đòi hỏi lượng không khí sục vào rất lớn (tỷ lệ thể tích không khí / nước
trong giới hạn ~ 150-200/1), thời gian sục không khí kéo dài, chi phí năng lượng
cao. Hơn nữa, khi lượng NH
3
thoát ra nhiều (trên 6 mg/m
3
), trước khi thải ra môi
trường phải xử lý qua dung dịch axít.
Vì vậy, để tiết kiệm chi phí năng lượng, quá trình stripping được thực hiện
trong tháp tưới của tháp lọc sinh học nhỏ giọt không có thổi khí, và nhờ nước
được dàn trải qua bề mặt giá thể có diện tích riêng lớn nên đã hỗ trợ cho quá trình
bốc hơi NH
3
được thuận lợi. Một phần NH
3
(khoảng 30-40%) được giải thoát có
tác dụng không làm ức chế quá trình nitrat hóa sinh học tiếp sau. Phần N-NH

3
còn
lại tiếp tục được xử lý bằng phương pháp sinh học.
2.3.2- Giải pháp sinh học-
Việc xử lý loại bỏ thành phần amoni bằng giải pháp sinh học được thực hiện
trong hai giai đoạn :
- Oxi hóa NH
3
thành nitrat (nitrat hóa) nhờ các vi khuẩn Nitrosomonas,
Nitrobacter trong điều kiện có oxi không khí :
NH
4
+
Æ NH
2
OH Æ NO
2
-
Æ NO
3
-
(II.5)
- Sau đó khử nitrat (denitrat hoá) xảy ra theo từng bậc cho đến nitơ N
2

nhờ vi khuẩn và nấm Bacillus, Paracocus, Pseudomonas, Alcaligenes,... trong điều
kiện thiếu oxi không khí :
NO
3
-

Æ NO
2
-
Æ NO Æ N
2
O Æ N
2
(II.6)
Giải pháp sinh học xử lý được các hợp chất Nitơ đạt kết quả. Tuy nhiên,
phương pháp sinh học có rất nhiều yếu tố ảnh hưởng làm cho quá trình khó kiểm
soát để đạt kết quả thuận lợi mong muốn. Các yếu tố ảnh hưởng thường gặp là thời

25