Báo cáo thực địa vườn quốc gia tràm chim

1

MỤC LỤC
Phần mở đầu:...............................................................................................2
Phần nội dung: ............................................................................................3
Chương 1: Tổng quan về vườn quốc gia Tràm Chim ............................3
1.1 Vị trí địa lý ....................................................................................3
1.2 Lịch sử ...........................................................................................3
1.3 Chức năng .....................................................................................4
1.4 Điều kiện tự nhiên..........................................................................4
Chương 2: Đa dang sinh học ..................................................................6
2.1 Hệ sinh thái động vật ....................................................................6
2.2 Hệ sinh thái thực vật .....................................................................6
2.3 Tiềm năng du lịch ........................................................................9
Chương 3: Những vấn đề đặt ra .............................................................10
3.1 Xung đột giữa bảo tồn và khai thác ..............................................10
3.2 Vấn đề quản lý nước .....................................................................10
3.3 Vấn đề quản lý nguồn nước Sự xâm lấn của các loài ngoại lai . .11
3.4 Cháy rừng ......................................................................................11
3.5 Bị "xẻ thịt" .....................................................................................12
3.6 Các tổ chức quốc tế hỗ trợ ............................................................12
Chương 4: Tổ chức quản lý ....................................................................13
Phần Kết luận và kiến nghị ........................................................................16
Tài liệu tham khảo ......................................................................................18


2

PHẦN MỞ ĐẦU

- Chuyến đi thực tế “Vườn Quốc Gia Tram Chim” môn Bảo Tồn Đa Dạng Sinh

Học ngày 28/06/2011 thực sự đã để lại trong em cũng như các bạn sinh viên rất
nhiều ấn tượng sâu sắc, giúp chúng em mở rộng tri thức, chứng kiến được sự đa
dạng sinh học của vùng. Em xin chân thành cảm ơn cô - trường đại học Đồng Tháp
cùng với các cán bộ ở Vườn Quốc Gia Tràm Chim đã tạo điều kiện cho sinh viên
chúng em có được chuyến đi thực tế đầy bổ ích và lí thú này. Sau đây là báo cáo và
cảm nhận của em về chuyến đi.
- Lịch trình của chuyến đi thực tế là:
+ Bắt đầu đi vào lúc 6h sáng.
+ Đến nơi lúc 7h15.
+ 8h bắt đầu đi khảo sát.
+ Về lúc 11h25h.
+ Về đến trường 12h15


3

PHẦN NỘI DUNG

CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ VƯỜN QUỐC GIA TRÀM CHIM.
1.1 Vị trí địa lý.
Vườn quốc gia Tràm Chim nằm
trong vùng Đồng Tháp Mười, thuộc
huyện Tam Nông, tỉnh Đồng Tháp.
Tọa độ địa lý 10°40′ – 10°47′ vĩ bắc,
105°26′ - 105°36′ Đông với tổng diện
tích 7.313 ha nằm trong địa giới của 5
xã (Phú Đức, Phú Hiệp, Phú Thành
B, Phú Thọ, Tân Công Sinh) và Thị

Bản đồ Vườn Quốc gia Tràm Chim

trấn Tràm Chim, với số dân trong
vùng là 30.000 người.
Bao gồm 6 phân khu:
- Phân khu A1, A2, A3 và A4: Khu bảo vệ nghiêm ngặt
- Phân khu A5: Khu vực phục hồi sinh thái
- Phân khu C: Hành chính dịch vụ.
1.2 Lược sử.
- Năm 1985, Tràm Chim được Ủy ban Nhân dân tỉnh Đồng Tháp thành lập với
tên gọi là Công ty Nông Lâm Ngư trường Tràm Chim, với mục đích là trồng tràm
và khai thác thủy sản, và vừa giữ lại được một phần hình ảnh của Đồng Tháp Mười
xa xưa.
- Năm 1986, loài sếu đầu đỏ (chim hạc, sếu cổ trụi), được tái phát hiện ở Tràm
Chim.
- Năm 1991, Tràm Chim trở thành Khu Bảo tồn Thiên nhiên Tràm Chim cấp
tỉnh, nhằm bảo tồn loài sếu đầu đỏ (Grus antigone sharpii).
- Năm 1994, nơi đây trở thành Khu Bảo tồn Thiên nhiên Tràm Chim, cấp quốc
gia, theo Quyết định số 47/TTg ngày 2 tháng 2 năm 1994 của Thủ tướng Chính phủ


4

kèm theo thông tư số 4991/KGVX, với diện tích 7.500 ha. Vào tháng 9 năm 1998,
diện tích của Vườn quốc gia Tràm Chim được điều chỉnh lại là 7.588 ha.
- Năm 1998, nơi đây trở thành Vườn quốc gia Tràm Chim theo Quyết định số
253/1998/QĐ-TTg, ngày 29 tháng 12 năm 1998 của Thủ tướng Chính phủ.
1.3 Chức năng.
Bảo tồn hệ sinh thái đất ngập nước đặc trưng của vùng Đồng Tháp Mười, bảo vệ
khu vực di trú cho các loài chim di cư, đặc biệt là loài chim sếu (Grus antigone).,
bảo tồn các loài động-thực vật bản địa, các nguồn gen quý hiếm, và duy trì những

điều kiện thích hợp cho việc nghiên cứu môi trường tự nhiên và bảo vệ tài nguyên
thiên nhiên.
1.4 Điều kiện tự nhiên.
1.4.1 Địa hình.
- Nói chung là thấp trũng, nơi cao nhất là 2,3 m, nơi thấp nhất là 0,4 m (so với
mực nước biển Tây Nam Bộ).
+ Những vùng đất trũng chiếm 152 ha
+ Những vùng gò cao chiếm 194 ha
+ Vùng phẳng chiếm 5858 ha
1.4.2 Khí hậu-Thủy văn.
- Nhiệt độ: Nhiệt độ ở đây cao quanh năm và tương đối ít biến động, nhiệt độ
trung bình hàng năm khoảng 27°C. Nhiệt độ cao nhất là 37°C vào tháng tư và thấp
nhất là khoảng 16°C.
- Độ ẩm: Độ ẩm trung bình hàng năm duy trì trong khoảng 82 - 83%. Độ ẩm cao
nhất có thể lên đến 100% và thấp nhất là 35-40%.
- Chế độ gió: Từ tháng 5 đến tháng 11 có gió hướng Tây–Nam, tốc độ gió trung
bình là 3 m/s mang theo nhiều hơi nước và gây mưa. Từ tháng 12 đến tháng 4 có
gió Đông–Bắc, tốc độ gió trung bình khoảng 2 m/s.
- Lượng mưa: Lượng mưa phân bố theo mùa rõ rệt, trung bình khoảng 1.650
mm/năm. Mùa mưa tập trung từ tháng 5 đến tháng 11. Tháng 1, 2, 3 lại là những
tháng khô hạn nhất. Số ngày mưa trung bình đo được tại Vườn quốc gia Tràm Chim
khoảng 110-160 ngày/năm.
- Chế độ nước: Vườn quốc gia Tràm Chim chịu ảnh hưởng thủy văn của vùng
châu thổ sông MeKong. Vườn quốc gia Tràm Chim được chia thành 5 vùng quản lý


5

khác nhau (A1-A5), mỗi khu vực được bao bọc xung quanh bởi hệ thống kênh và đê
với tổng chiều dài lên đến 59 km. Mực nước bên trong vườn quốc gia được điều tiết

thông qua hệ thống cống và cửa xả nằm ở các bờ bao xung quanh.
1.4.3 Địa chất.
1.4.3.1 Trầm tích.
- Trầm tích Pleistocen
+ Trầm tích biển gió (mvQiv2-3) trầm tích mang nhiều vật liệu thô (quartz) tạo
thành những gò cao trong vùng Đồng Tháp Mười.
+ Trầm tích biển (mQ13 phần giữa) Chiếm diện tích khoảng 1.158 ha.
- Trầm tích Holocen
+ Trầm tích đầm lầy-biển (bmQ22-3) chiếm 3.565 ha, chứa nhiều khoáng pyrit
(FeS2), góp phần hình thành nên đất phèn tiềm tàng (sulfaquents).
+ Trầm tích lòng sông cổ (ab2Q22-3) chiếm khoảng 717 ha, hình thành từ những
con sông chết và được bồi đấp bởi những vật liệu mới, chứa nhiều chất hữu cơ, thịt
và sét.
+ Trầm tích proluvi (pQ22-3) chiếm 1.835 ha. Chủ yếu là vật liệu lắng tụ từ xói
mòn.
1.4.3.2 Đất.
- Nhóm đất cát cổ (aeric Tropaquults) được hình thành thông qua quá trình
phong hóa trầm tích Pleistocen chiếm diện tích khoảng 154 ha,
- Đất xám điển hình (Typic Tropaquults) khoảng 476 ha.
- Đất xám đọng mùn (humic Tropaquults) 274 ha.
- Các nhóm đất dốc tụ trên nền trầm tích Proluvi chiếm diện tích 1.559 ha.
- Các nhóm đất phù sa có nên phèn: Trầm tích sông - biển (amQ 22-3) chồng lên
lớp trầm tích đầm lầy - biển (bmQ22-3) hình thành những vạt đất phù sa có tầng sinh
phèn (sulfidic) (sulfic Tropaquents, sulfic Tropaquepts, sulfic Hydraquents) và đất
phù sa có tầng phèn (sulfuric) chứa các khoáng jarosit.
- Đất phèn hoạt động (Sulfaquepts), hình thành từ nền trầm tích đầm lầy biển
(bmQ22-3) với diện tích khoảng 355 ha, phân bố nhiều nhất tại khu A5. Độ chua của
đất: pH chỉ khoảng từ 2,0 – 3,2.

6

CHƯƠNG 2: ĐA DẠNG SINH HỌC
2.1 Hệ sinh thái động vật.
Vườn quốc gia Tràm Chim có trên 100
loài động vật có xương sống, 40 loài cá và 147
loài chim nước. Trong đó, có 13 loài chim quý
hiếm của thế giới. Đặc biệt quan trọng là quần
thể của phân loài sếu đầu đỏ hay sếu cổ trụi
(Grus antigone), thường xuyên di trú đến kiếm
ăn trong vườn vào mùa khô. Từ năm 1989 đến

Sếu đang hạ cánh ở VQG Tràm
Chim

1999, số lượng sếu cổ trụi tại khu vực dao động
trong khoảng từ 187 đến 814 cá thể, trung bình hàng năm ghi nhận 496 cá thể
(BirdLife International, 2001). Tuy nhiên năm 2001, số lượng sếu giảm xuống chỉ
còn 50 cá thể. Mùa khô năm 2002, số lượng sếu tại Tràm Chim lại tiếp tục giảm
xuống chỉ còn 19 cá thể. Từ năm 2007, sếu đầu đỏ bắt đầu quay về lại Tràm Chim.
Ngoài sế đầu đỏ, một số loài chim bị đe dọa tuyệt chủng trên thế giới cũng có
mặt tại Vườn quốc gia Tràm Chim như: ô tác (Houbaropsis bengalensis), đing điểng
(Anhinga melanogaster), già đẫy nhỏ (Leptoptilos javanicus), giang sen (Mycteria
leucocephala) và rồng rộc vàng (Ploceus hypoxanthus) (Tordoff, 2002). Ngoài ra,
còn có một số loài chim nước đáng chú ý khác như: le khoang cổ (Nettapus
coromandelianus),

nhát

hoa

(Rostratula

benghalensis)

và

gà

lôi

nước

(Hydrophasianus chirurgus), cò lửa (Lxobrychus sinensis), cò lép (Egretta garzetta),
cò óc (Anastomus oscitans), cò bợ (Ardeola bacclus).....
2.2 Hệ sinh thái thực vật
2.2.1 Hệ sinh thái rừng tràm.
Rừng tràm (Melaleuca cajuputi) là thảm
thực vật thân gỗ có diện tích lớn nhất, diện tích
khoảng 1.826 ha. Do tác động con người, hầu
hết những cánh rừng tràm nguyên sinh đã biến
mất và hiện nay chỉ còn lại là những cánh rừng
tràm trồng, thuộc loài Melaleuca cajuputi (họ
Myrtaceae), nhưng do được bảo tồn nhiều năm
nên có những cụm tràm phân bố theo kiểu tự

Tràm trên đất phèn ở VQG Tràm
Chim

7

nhiên. Hai kiểu phân bố được ghi nhận: tập trung (khoảng 1.826 ha) và tràm phân
tán. Tràm phân tán có sự hiện diện thảm cỏ xen kẽ gồm các loài năng ống
(Eleocharis dulcis), cỏ mồm (Ischaemum rugosum và I. indicum), hoàng đầu Ấn
(Xyris indica), nhĩ cán vàng (Utricularia aurea
Những loài chim thường gặp: cò trắng (Egretta garzetta), cò bợ (Ardeola
bacclus), cò lửa (Ixobrychus sinensis), cò lép, vạc (Nycticorax nycticorax), …
2.2.2 Đồng ngập nước theo mùa.
Đồng cỏ ngập nước theo mùa là
một trong những hệ sinh thái khá phổ
biến trong khu vực VQG Tràm Chim.
Những loài thực vật phát triển với mật
độ cao đã thành những đồng cỏ đơn
thuần, trong khi đó có những loài cùng
phát triển chung với các loài thực vật
khác đã tạo nên những quần xã hoặc hội
đoàn thực vật tiêu biểu của vùng đất
ngập nước.

Đồng cỏ ngập nước theo mùa

2.2.3 Đồng cỏ năng.
Đồng cỏ năng (Eleocharis sp.)
chiếm diện tích khoảng 2.968 ha, tạo
thành một trong những thảm cỏ rộng
lớn; bao gồm đồng cỏ năng kim
(Eleocharis

atropurpurea

khoảng

235 ha, năng ống (Eleocharis dulcis),
1.277 ha, và hợp với các loài khác tạo
thành các quần xã thực vật: năng kim Hoàng đầu Ấn (Xyris indica) và cỏ năng kim
(Eleocharis atropurpurea) ở VQG Tràm
– năng ống (E. atropurpurea – E.
Chim
dulcis), vài nơi xuất hiện của hoàng
đầu Ấn (Xyris indica); năng kim - cỏ ống (E. atropurpurea – P. repens…. Những
nơi có địa hình thấp và ngập nước quanh năm thì xen lẫn trong quần xã năng là
những loài thực vật thủy sinh như nhĩ cán vàng (Utricularia aurea), súng ma
(Nymphaea indicum), rong đuôi chồn (Ceratophyllum demersum).


8

Những loài chim thường gặp: sếu (Grus antigone), cò trắng (Egretta
garzetta), cò bợ (Ardeola bacclus), trích cồ, trích đất, vịt trời (Anas
poecilorhyncha), …
2.2.4 Đồng cỏ mồm.
Đồng cỏ mồm (Ischaemum spp.) chiếm diện tích khá nhỏ so với các cộng
đồng thực vật khác, khoảng 41,8 ha. Bao gồm mồm đơn thuần và quần xã mồm - cỏ
ống (Ischaemum spp.- Panicum repens). Phân bố hiện diện chủ yếu trên những dải
liếp, bờ đất có địa hình cao cục bộ trong một vùng địa hình thấp.
Những loài chim thường gặp: cồng cộc (Pharacrocoraxniger), chiền chiện (Prinia
flaviventris), cò bợ (Ardeola bacclus), cò lửa (Ixobrychus sinensis), …

2.2.5 Đồng cỏ ống.

Đồng cỏ ống (Panicum repens) phân bố trên một diện rộng, chiếm diện tích
khoảng 958,4 ha, ở dạng đơn thuần với mật độ lên đến 98% hoặc cùng xuất hiện với
các loài thực vật thân thảo khác: cỏ ống - cỏ sả (Panicum repens - Cymbopogon
citratus), khoảng 23 ha, chủ yếu trên đất giồng cổ; cỏ ống – lúa ma (Panicum
repens – Oryza rufipogon), khoảng 268 ha …
Những loài chim thường gặp: công đất (Houbaropsis bengalensis), chiền chiện
(Prinia flaviventris), sơn ca (Alauda gulgula), sẻ bụi (Saxicola caprata), trảu đầu
hung (Merops superciliosus,…
2.2.6 Đồng lúa ma.
Đồng lúa ma (Oryza rufipogon) phân bố
khá rộng, chiếm diện tích khoảng 824 ha.
Tuy nhiên, cánh đồng lúa ma (Oryza
rufipogon) đơn thuần có diện tích khá nhỏ,
khoảng 33 ha, diện tích còn lại có sự hiện
diện của lúa ma là sự kết hợp với những loài
thực vật khác tạo thành những quần xã thực
vật đặc trưng cho vùng đất ngập nước: lúa ma

Lúa ma

- cỏ ống (O. rufipogon – Panicum repens), khoảng 544 ha; lúa ma - cỏ bắc (Oryza
rufipogon - Leersia hexandra,….
Hầu như tất cả các loài chim trong Tràm Chim đều thích với đồng lúa ma, kể
cả sếu đầu đỏ (Grus antigone), sinh cảnh này đa dạng sinh học rất cao.


9

2.2.7 Lác nước.
Lác nước (Cyperus malaccensis) phân bố rải rác dọc theo kinh đào và dọc theo

đường rạch cũ, diện tích tập trung chỉ khoảng 2 ha.

2.2.8 Hệ sinh thái đầm lầy.
Sen và nghễ trong vùng đầm lầy lòng sông cổ ở VQG Tràm Chim. Nghễ
(Polygonum tomentosum) phân bố ở những nơi địa hình trũng thấp, khoảng 159 ha.
Hội đoàn sen – súng (Nelumbium nelumbo – Nymphaea spp.) chủ yếu trên các vùng
đầm lầy ngập nước quanh năm, dọc theo khu trũng thấp của dòng sông cổ, chiếm
diện tích khoảng 158 ha. Những loài chim thường gặp: le hôi (Tachybaptus
raficollis),

le

khoang

cổ

(Nettapus

coromandelianus),

vịt

trời

(Anas

poecilorhyncha), …
2.3 Tiềm năng du lịch sinh thái.
Vườn quốc gia Tràm Chim từ lâu
đã nổi tiếng là “ốc đảo xanh” với cảnh

quan thiên nhiên quyến rũ, đặc trưng
cho vùng đất trũng Đồng Tháp Mười.
Hằng năm có 5.000 - 6.000 du khách
đến tham quan Tràm Chim, trong đó
30% là khách quốc tế. Năm 2007, có
26 đoàn quốc tế đến làm việc, chủ yếu
là các nhà khoa học môi trường và sinh

Du lịch bằng xuồng ở vườn quốc gia tràm
chim

viên làm luận văn tốt nghiệp, đến để
nghiên cứu, tìm hiểu. Du khách có thể đến Tràm Chim bằng đường thủy, ngồi du
thuyền đi từ bến Bạch Đằng ở thành phố Hồ Chí Minh, ngược sông Vàm Cỏ Tây về
hướng Tây Bắc qua tỉnh Long An, tới tỉnh Đồng Tháp rồi ngồi tắc ráng đến Tràm
Chim.
Khách du lịch đến đây sẽ được tổ chức đi tham quan quanh khu A1 của vườn
bằng phương tiện thủy. Đó là những chiếc xuồng có sức chở 15 người, tùy theo
chiều dài của lộ trình và các điểm đến mà có mức giá khác nhau. Tỉnh Đồng Tháp
đã đầu tư hàng chục tỷ VNĐ để làm hệ thống đường nhựa, cầu, cống cho xe du lịch
đi xung quanh bìa vườn khu A1. Đến Tràm Chim vào mùa nước nổi mới thấy hết


10

được vẻ đẹp của vùng đất này. Nếu muốn xem sếu đầu đỏ, khách phải đến vào mùa
khô, tức khoảng tháng 2 đến tháng 5 dương lịch hằng năm.
CHƯƠNG 3: NHỮNG VẤN ĐỀ ĐẶT Ở VƯỜN QUỐC GIA TRÀM CHIM.
3.1 Xung đột giữa bảo tồn và khai thác
Hiện nay, trong phạm vi Vườn quốc gia có khoảng 30.000 người sinh sống. Đa

số họ đều là những nông dân nghèo, mưu sinh chủ yếu bằng việc khai thác nguồn
lợi từ Vườn quốc gia. Chế độ bảo vệ nghiêm ngặt trong nhiều năm qua đã dẫn tới
xung đột gay gắt giữa Vườn quốc gia và cộng đồng cư dân. Mặc dù vậy, Vườn quốc
gia cũng đã không tránh được sự khai thác qúa mức của con người, dẫn đến sự suy
kiệt tài nguyên (cá, củi, cỏ).
3.2 Vấn đề quản lý nguồn nước
Việc phát triển hệ thống kênh
đào rộng khắp đã làm biến đổi chế
độ thủy văn của vùng Đồng Tháp
Mười, kết hợp với những thay đổi
của sông Mekong, đã làm thu hẹp
diện tích đồng cỏ năng, ảnh hưởng
đến nguồn thức ăn của sếu đầu đỏ,
dẫn đến mật độ cá thể của loài
chim này bị giảm hàng năm. Việc
quản lý mực nước trong vườn hiện

Mật độ cá thể sếu (Grus antigone) thay đổi qua
từng năm ở VQG Tràm Chim (1986 - 2006)

nay rất khó khăn; bởi lẽ: nếu giữ
mực nước thấp quá thì dễ dẫn đến cháy rừng; còn nếu giữ mực nước cao liên tục,
rừng tràm khó cháy nhưng cây cỏ năng bị ngập nước sẽ không có củ để dẫn dụ đàn
sếu.

3.3 Vấn đề quản lý nguồn nước Sự xâm lấn của các loài ngoại lai.


11

Hiện nay, Vườn quốc gia Tràm Chim
đang bị đe dọa nghiêm trọng bởi sự xâm
lấn của cây mai dương (Mimosa pigra) một loài thực vật được Liên minh Quốc
tế Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế (IUCN)
xếp trong 100 loài ngoại lai xâm hại
nguy hiểm nhất thế giới. Đầu tháng 01-

Mai dương xâm lấn Tràm Chim

2006, loài cây này đã lan ra gần 2.000 ha,
gần bằng 1/3 tổng diện tích Vườn quốc gia. Nếu không kiểm soát được, trong vòng
10 - 15 năm nữa, toàn bộ Vườn quốc gia sẽ bị loài này xâm lấn triệt để, sự đa dạng
sinh học sẽ mất đi hoàn toàn.
3.4 Cháy rừng.

Lửa bốc cao ngùn ngụt ở rừng Tràm Chim, trong khi lực lượng chữa cháy chỉ có
phương tiện thô sơ như cành cây, xẻng, bơm nước... để dập tắt.

Sáng ngày 25-04-2010, một trận cháy lớn bùng phát tại khu A1 của Vườn quốc
gia Tràm Chim, thiêu rụi một phần khu rừng A1, rồi lan rộng sang các khu vực
xung quanh. Đến ngày 01-05-2010, ngọn lửa mới được dập tắt hoàn toàn. Đây là
đợt cháy nghiêm trọng và kéo dài nhất từ trước tới nay tại Vườn quốc gia này. Trận
cháy đã làm thiệt hại hơn 320 ha rừng tràm và đồng cỏ, trong đó có 70 ha rừng tràm
lâu năm.

3.5 Bị "xẻ thịt".


12

Báo Sài Gòn giải phóng ngày 04-08-2006 đưa tin: "Hàng trăm hécta đất ở Vườn
quốc gia Tràm Chim đang dần biến thành tài sản riêng của nhiều cá nhân, cán bộ ở
huyện Tam Nông (Đồng Tháp). Những nỗ lực bảo tồn vùng đất ngập nước độc đáo
của khu vực Đông Nam Á bị đe dọa nếu như đất rừng tiếp tục bị bao chiếm, môi
trường bị xâm hại". Bài phóng sự của nhóm phóng viên Cao Phong - Bình Đại cho
biết: "Đầu tháng 5-2006, nhiều người dân ở huyện Tam Nông (Đồng Tháp) và
không ít cán bộ, nhân viên Vườn Quốc gia (VQG) Tràm Chim bị sốc khi nhìn cảnh
“đội quân” xe cuốc vào đốn hạ rừng tràm ngay sau lưng ban quản lý vườn quốc gia.
Mấy chốc, diện tích hơn 1 ha biến thành bãi đất trống. Chủ nhân cho lên liếp, đào
vuông, bờ bao như mô hình trang trại. Nhiều cây tràm sát đê vườn quốc gia cũng bị
đốn hạ. Bàn dân thiên hạ té ngửa khi biết người chỉ đạo thực hiện việc làm này
chính là Phó Chủ tịch UBND huyện Tam Nông Lê Hoàng Nam (Hai Nam)".
Theo tác giả bài báo, diện tích thực của Vườn quốc gia Tràm Chim tại thời
điểm cuối năm 2004 chỉ còn 7.313 ha. So với 7.588 ha theo Quyết định số 253 ngày
29-12-1998 của Thủ tướng chính phủ, đã có 275 ha diện tích rừng bị "xẻ thịt". Phần
đất “ bị mất” thuộc tuyến thị trấn Tràm Chim - xã Phú Hiệp, tuyến Nam khu A1 và
khu A3. Điều đáng nói là phần đất này đã được cấp giấy đỏ sở hữu hợp pháp cho
các cá nhân mà ngay cả Giám đốc Vườn quốc gia cũng không được biết đến.
3.6 Các tổ chức quốc tế hỗ trợ.
Trong khi một số lãnh đạo địa phương đang tìm cách để "xẻ thịt" Vườn quốc gia
Tràm Chim thì các tổ chức quốc tế lại quan tâm tài trợ cho Vườn. Tháng 04-2008,
Công ty Coca-Cola và Tổ chức WWF (Quỹ Quốc tế về bảo vệ thiên nhiên) đã cam
kết tài trợ 750.000 USD cho Vườn quốc gia Tràm Chim để phục hồi sinh cảnh, hỗ
trợ sinh kế, và giúp hợp lý hóa các chính sách có liên quan đến quản lý đất ngập
nước. Dự án đầu tư 250 ngàn USD /năm và thực hiện trong 3 năm liên tiếp. Vườn
quốc gia Tràm Chim cũng đang kêu gọi đầu tư của các tổ chức nhằm giúp chương
trình du lịch trong Vườn ngày càng thêm phong phú hấp dẫn.

CHƯƠNG 4: TỔ CHỨC QUẢN LÝ.

13

Ở vườn quốc gia Tràm Chim gồm 5 phần ban với khoảng 80 cán bộ. Có 18 trạm
bảo vệ cứ 3 km là có một trạm , mỗi trạm có 1 hoặc 2 người gác tùy theo tưng nơi.
Có đội từng tra cơ động.
Cơ cấu tổ chức vườn quốc gia Tràm Chim như sau:
Số
TT

Họ và tên
(Đơn vị)

Chức vụ
(Địa chỉ)

Số máy điện thoại
Cơ quan
Nhà

Di động

Giám đốc

riêng
234012
852972

0913967512

P.Giám

827337

0913717965

đốc
Nguyễn Văn P.Giám

829159

Hùng
đốc
Văn phòng
Đặng
Văn Chánh văn

827379

827419

0918716039

Chuyên
phòng
Phòng Kế hoạch kế toán
Lê Thành Cư
Trưởng

827528

828564

0918542048

1

Huỳnh
Phiên
Võ
Dư

2

3

Thế
Thành

Hà Thị Út
4

phòng
P.Trưởng

0919106737

827302

0919155913

phòng
Phòng Nghiên cứu khoa học
và môi trường
Lê
Hoàng

5

827327

P.Trưởng

827802

854300

0917656484

Giám đốc

829150

827198

0919067331

P.Giám

827436

Long
phòng
Trung tâm dịch vụ du lịch
sinh thái và giáo dục môi
trường
Lê

Thanh

Tâm
Nguyễn
6

0989861808

Hoàng Giang
đốc
Hạt Kiểm lâm
Lê
Hoàng Hạt trưởng

234194

217194

0919244217

Tấn
Nguyễn Văn

827194

995409

0919660795

Khích

P.Hạt

trưởng


14

7

Trực cháy rừng

827194
Nguồn FPD

Hạn chế cháy rừng.
- Công tác tuyên truyền vận động nâng cao ý thức trách nhiệm của cộng đồng
trong việc phòng cháy chữa cháy và bảo vệ tài nguyên thiên nhiên được đặc biệt
quan tâm. Theo đó, Vườn cũng đã phối hợp với các địa phương mở hơn 40 lớp tập
huấn cho các xã vùng đệm về công tác phòng cháy, chống xâm nhập vào lấy mật
ong, bắt cá... ở khu vực trọng điểm (xã Phú Đức, Phú Hiệp và khu A4-xã Tân Công
Sính). Đồng thời, thực hiện theo phương châm 4 tại chỗ, huy động lực lượng công

an, quân sự hỗ trợ, tổ chức trực 24/24 tại 7 chòi canh lớn, nhỏ để khi phát hiện cháy
thì báo ngay cho Ban Chỉ huy điều động chữa cháy kịp thời...”.
- Hiện nay, vườn quốc gia Tràm Chim cũng đã trang bị được nhiều máy móc,
phương tiện, dụng cụ đáp ứng cho công tác phòng cháy chữa cháy như: la bàn, máy
định vị (GPS), máy chữa cháy, máy bơm nước, bình xịt chữa cháy, vòi chữa cháy...
Bên cạnh đó, Vườn cũng đã củng cố Ban Chỉ huy phòng cháy chữa cháy của Vườn
với 15 thành viên và thành lập các tổ chuyên môn trực thuộc; tổ chức tập huấn các
đội phòng chống cháy rừng ở 5 xã, thị trấn quanh Vườn về cách vận hành máy chữa
cháy, cách bố trí đội hình phối hợp khi có cháy xảy ra. Tổ chức cho đội bảo vệ
chuyên nghiệp của Vườn kết hợp với các đội phòng chống cháy rừng của xã, thị
trấn thường xuyên tuần tra, bảo vệ Vườn Quốc Gia Tràm Chim và tuyên truyền,
giáo dục cho nhân dân có ý thức cao về phòng chống và bảo vệ rừng; điều tiết nước
hợp lý ở các phân khu, cắt ranh và tổ chức diễn tập phòng chống cháy rừng... Đặc
biệt, đối với người dân nghèo ở địa phương, Ban Giám đốc Vườn Quốc Gia Tràm
Chim đã tìm mọi cách để hỗ trợ vốn, giải quyết việc làm để từng bước nâng cao
mức sống của người dân quanh vùng nhằm hạn chế việc xâm nhập trái phép khai
thác động, thực vật... Ông Nguyễn Văn Xiêm - Phó Chủ tịch UBND xã Phú Đức
khẳng định: “Chúng tôi sẽ kết hợp với Ban Chỉ huy phòng chống cháy rừng của
Vườn Quốc Gia Tràm Chim tăng cường vận động nhân dân bảo vệ Vườn nhằm hạn
chế tối đa để xảy ra cháy, bởi đây là tài nguyên thiên nhiên quý giá của đất nước”.
Khai thác hợp lý.


15

- Tỉnh Đồng Tháp đã giải quyết cho dân khai thác hợp lý tài nguyên đất ngập
nước Vườn Quốc gia Tràm Chim như tỉa củi khô, bắt thủy sản, thu hoạch bông
súng, rau, bắt ốc bươu vàng và khai thác đồng cỏ cho đàn trâu bò ăn hoặc cắt cỏ để
ủ trồng kiệu...
- Đã có hơn 8 ngàn lượt người ở các xã Phú Đức, Phú Hiệp, Phú Thành B, Phú

Thọ, Tân Công Sính và thị trấn Tràm Chim, huyện Tam Nông tham gia. Đối tượng
tham gia thí điểm khai thác tài nguyên Vườn Quốc Gia Tràm Chim một cách hợp lý
là những gia đình chính sách, hộ nghèo ở 5 xã chung quanh vườn được địa phương
bình chọn để các hộ được tham gia sử dụng tài nguyên có ý thức bảo vệ tốt tài
nguyên thiên nhiên của vườn Quốc gia.
- Qua đó, người dân khai thác 12 tấn cá, tôm các loại; hơn 2 ngàn m3 củi, chủ
yếu tỉa những loại cây đỗ ngã và cây đã chết khô để giảm bớt lớp thực bì dày dễ gây
cháy; 18 tấn ốc bươu vàng và 13 ha đồng cỏ... Ngoài quần xã rừng tràm, Vườn
Quốc gia Tràm Chim còn có quần xã thực vật với trử lượng rất nhiều như : cỏ ống,
mồm mốc, lúa ma, năng nếu không chủ động đốt hoặc cắt bỏ bớt nó sẽ phân hủy và
lâu ngày sẽ tích lũy thành vật liệu dễ gây cháy, từ đó VQGTC thí điểm cho vào khai
thác cỏ phục vụ cho làm rẩy, làm thức ăn gia súc. Đối với các loại rau đồng như :
bông súng, rau muống, rau trai là nguồn tài nguyên là thức ăn cho người dân địa
phương sử dụng, sau khi thu hoạch các loại rau đồng này tái tạo lại rất nhanh và phù
hợp cho việc khai thác và đây cũng là nguồn thu nhập hằng ngày của bà con nơi
đây. Các loại tài nguyên được khai thác đều được qui định đúng kích cở và được
vận chuyển ra bãi tập kết theo qui định.

PHẦN KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ.
1 Kết luận.
Vườn quốc gia Tràm Chim thuộc tỉnh Đồng Tháp là một khu đất ngập nước,
được xếp trong hệ thống rừng đặc dụng của Việt Nam. Nơi đây có nhiều loài chim
quý, đặc biệt là sếu đầu đỏ, một loài chim cực kỳ quý hiếm, có tên trong sách đỏ.


16

Bảo tồn hệ sinh thái đất ngập nước đặc trưng của vùng Đồng Tháp Mười, bảo vệ
khu vực di trú cho các loài chim di cư, đặc biệt là loài chim sếu (Grus antigone).,
bảo tồn các loài động-thực vật bản địa, các nguồn gen quý hiếm, và duy trì những

điều kiện thích hợp cho việc nghiên cứu môi trường tự nhiên và bảo vệ tài nguyên
thiên nhiên. Hiện nay, Vườn quốc gia Tràm Chim đang phải đối phó với nhiều vấn
đề như: xung đột giữa bảo tồn và khai thác, vấn đề quản lý nguồn nước, vấn đề
quản lý nguồn nước, cháy rừng, …. Nguyên nhân chủ yếu là do tác động của con
người.
2 Kiến nghị.
- Tăng cường quản lý bảo vệ rừng và bảo tồn đa dạng sinh học là nhiệm vụ trọng
tâm của các Vườn quốc gia trong năm 2011.
- Cần đẩy mạnh công tác tuần tra truy quét tại những khu vực trọng điểm phá
rừng, khai thác lâm sản và săn bắt động vật hoang dã trái phép, thực hiện và xử lý
nghiêm các vụ vi phạm quản lý bảo vệ rừng trên lâm phần quản lý.
- Thành lập tổ công tác tiến hành điều tra ngay các đường dây phá rừng chuyên
nghiệp, lập danh sách và phối hợp với các lực lượng chức năng tại địa phương xử lý
kẻ cầm đầu theo quy định của pháp luật.
- Đối với những xưởng chế biến gỗ nhưng thực chất là tụ điểm chứa chấp và
buôn bán, tiêu thụ gỗ trái phép xung quanh khu bảo tồn, bố trí lực lượng đủ mạnh
và đáng tin cậy theo dõi, giám sát quá trình vận chuyển, mua bán gỗ để bắt quả
tang, đề nghị các ngành chức năng hỗ trợ nhân lực phá bỏ các tụ điểm này.
- Các Vườn quốc gia, khu bảo tồn phối hợp chặt chẽ với chính quyền địa
phương tiếp tục tuyên truyền công tác bảo vệ rừng cho người dân, thiết lập mối liên
hệ chặt chẽ giữa Ban quản lý với chính quyền và cộng đồng dân cư địa phương để
có sự đồng thuận, hỗ trợ công tác quản lý bảo vệ rừng, bảo tồn đa dạng sinh học ở
khu rừng đặc dụng.
- Cần tiếp tục đẩy mạnh triển khai các hoạt động nghiên cứu khoa học, khuyến
khích thực hiện các đề tài nghiên cứu trong các lĩnh vực như đặc tính sinh học, sinh
thái và khả năng gây nuôi sinh sản một số loài động, thực vật có nguy cơ đe dọa
tuyệt chủng trong điều kiện nuôi nhốt phục vụ bảo tồn nguồn gen và nhân giống.
- Tổ chức các hoạt động du lịch sinh thái trong rừng đặc dụng; tăng cường các
hoạt động hợp tác quốc tế về bảo tồn đa dạng sinh học.

17

- Triển khai, rà soát, xây dựng các văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến
bảo tồn thiên nhiên.
- Nghiêm trị đối với những hành vi khai thác, mua, bán trái phép những sinh vật
trong bảo tồn.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

Tài liệu từ cán bộ vườn quốc gia tràm chim
/>%91c_gia_Tr%C3%A0m_Chim


18

/>%9Dn+qu%E1%BB%91c+gia+Tr%C3%A0m+Chim&type=A0
/>%91c+gia+tr%C3%A0m+chim&hl=vi&client=firefoxa&sa=G&rls=org.mozilla:vi:official&biw=1366&bih=585&prmd=ivns&tbm=isch
&tbo=u&source=univ&ei=u7bwTYy3BI--sQPds62-Dg&ved=0CDYQsAQ
/> />%3Avi%3Aofficial&biw=1366&bih=585&tbm=isch&sa=1&q=L
%C3%9AA+MA&btnG=T%C3%ACm+ki%E1%BA%BFm&oq=L
%C3%9AA+MA&aq=f&aqi=&aql=&gs_sm=s&gs_upl=120768l128158l0l18l17l0l
0l0l0l0l0l
/> /> />option=com_content&view=article&id=1576:phong-gic-ha--vn-quc-gia-tramchim&catid=116:moi-trng&Itemid=364
/>