Báo chí với vấn đề nữ quyền những năm đầu thế kỷ XXI

m

w
DAI HOC QUOC GIÀ HA NOI
TRirÒNG DAI HOC KHOA HOC XÀ HÒI VA NHÀN VÀN
KHOA BÀO CHI
.gfCQìs.

NGUYÈN THI THU THUY

BAO CHI VÓI VAN DE N0 QUYEN
N H C N G N À M D A U T H È K Y XXI

LUAN VÀN THAC SY KHOA HOC BÀO CHI

& A I HOC Q U Ò C GIÀ HA NO'
TRUNG TÀM THÒNG TIIM THL' VIÉN

V- L 4 / n ^

HA NÓI - 2006


MUC LUC
Trang

PHANMÒDAU

1

1. Tinh càp thiét cùa de tài

1

2. Tmh hinh nghièn cihi lién quan dén de tài

4

3. Mue dich, nhiem vu, pham vi nghièn ciiu cùa de tài

7

4. Dói tugng va phuong phàp nghièn cùu

9

4.1. Dói tugng nghièn cùu

9

4.2 Phuong phàp nghièn ctru

9

5. Y nghla khoa hoc va thuc tièn

10

6. Càu trùc cùa luàn vàn

10

PHANNÓIDUNG

12

Chutfng I: NHCTVG VÀN DE CHUNG VE PHU N 0 VA NlT QUYEN

12

TRONG LICH Sii
I. Vi thè' cùa nguói phu nù trong xà bòi

12

1.1. Dia vi nguói phu nù trong xà bòi phong kiè'n

12

1.2. Dia vi nguói phu nù duói che' dò thugc dia nùa phong kiè'n

18

1.3. Dia vi nguói phu nù tu sau Càeh mang thàng 8/1945 dèn nay

22

L3.1. Tu sau Càeh mang thàng Tarn dén truóc thòi ky dói mói

22

1.3.2. Tu thòi ky doi mói dén nay

24

IL Truyèn thong cùa phu nù Viet Nam

26

ILI. Truyèn thóng càn cu, thòng minh, sàng tao trong lao dóng san

26

IL2. Truyèn thóng dàm dang gành vàc viec nhà

28

xuàt


n.3. Truyèn thóng giù gin va phàt trién tinh boa vàn boa dàn toc Vièt

30

U.4. Truyèn thò'ng yèu nuóc, tinh thàn quàt cuóng chóng ngoai xàm

33

Nam

III. Mot so vàn de ve nù quyén

35

n i . 1. Phong trào nù quyén trén thè giói

35

III.2. Vàn de nù quyén ò Vièt Nam

38

IV. Nhùng vàn de dat ra cùa phu nù Vièt Nam khi buóe vào thè ky XXI
IV. 1. Su phàt trién cùa phu nù Vièt Nam trong boi eành dàt nuóc

42
42

nhùng nàm dàu thè ky XXI
IV.2. Vàn de binh dàng giói truóe nhùng thàch thùc cùa thè ky mói

Chtfcmg II: NOI DUNG VAN DE NlT QUYEN DU^OC PHÀN ÀNH TRÈN

45

53

BÀO CHI
L Vàn de phu nù vói truyèn thòng dai chùng nhùng nàm chuyén giao thè

53

ky (Cuoi thè ky XX - dàu thè ky XXI)
LI. Vài net ve tinh hinh bào chi Vièt Nam dàu théky XX

53

1.2. Vài net ve tinh hinh phu nù vói vàn de truyèn thóng nhùng nàm

54

dàu thè ky XXI
IL Nói dung vàn de nù quyén dugc phàn ành trèn bào chi (khào sàt trén

57

bào Phu nùViet Nam, Phu nùThù do, Nhàn dàn, Lao dóng)
ILI. Nhùng dóng góp cùa phu nù trong khàng chièn va trong dói

59

song xà bòi hien dai
IL 1.1. Nhùng dóng góp, hy sinh cùa phu nù trong cuóc khàng

59

chièn giành dòe lap dàn toc va quyén dugc huóng su uu dai chinh dàng dói
vói nguói co cóng
IL 1.2. Nhùng guong phu nù tièu biéu khàng dinh xu thè binh
dàng giói trong xà bòi hién dai vàn minh

64


n.2. Thuc trang vàn de quyén cùa phu nù ò Vièt Nam

70

n.2.L Quyén cùa phu nù trong Imh vue lao dóng viec làm

70

n.2.2. Quyén Igi cùa phu nù trong llnh vue giào due va phàt

80

trién nguón nhàn lue nù
n.2.3. Quyén cùa phu nù trong quan he hón nhàn va già dinh

82

n.2.4. Quyén cùa phu nù trong linh vue chàm sóe sue khoè

87

n.2.5. Quyén cùa phu nù trong viec tham già quan ly Nhà nuóc

91

va boat dóng ehinh tri
n.2.6. Vàn de binh dàng giói trén màt tran phòng ehóng càc te

95

nan xà bòi
n.3. Dành già chung

Churong III: DÀC DIÉM THE LO AI VA HÌNH THÙC THE HIEN CHU

100

106

DE N0 QUYÉN TRÈN BON TÒ BÀO PHU NlT VIÈT NAM, PHU NlJ
THU DÒ, NHÀN DÀN, LAO DONG
L He thóng the loai

107

Ll.Tin

108

1.2. Phóng su

109

L3.Dièutra

112

1.4. Bài phàn ành

114

1.5. Mot so càc the loai khàe

117

1.5.1. Phòng vah

117

L5.2.Ky, chàn dung

118

1.6. Mot so kèt qua khào sàt viec su dung càc the loai bào ehi ve chù

120

de nù quyén trén bón tó bào
n. He thóng chuyén trang, chuyén mue

121


n.l. Chuyén trang, chuyén mue trén bào Phu nffViét Nam

123

n.l.I. Chuyén trang

123

n.1.2. Chuyén mue

125

n.2. Chuyén trang, chuyén mue trén bào Phu nuThù do

128

II.2.1. Chuyén trang

128

n.2.2. Chuyén mue

130

n.3. Chuyén mue trén bào Nhàn dàn

132

n.4. Chuyén mue trén bào Lao dóng

133

in. Dành già chung ve hinh thùc va nghe thuat trinh bay

KÉTLUAN

TÀI LIÉU THAM KHÀO

PHU LUC

135

141


DANH MUC
CÀC CHC VIÈT TÀT TRONG LUAN VÀN

CEDAW:

: Gòng vcóc quò'c té ve xoà bò moi hinh thiic phàn
biét ddi xù doi vói phu nù

CNH-HDH

: Cóng nghiép hoà, hién dai hoà

CNVC-LD

: Cóng nhàn vién chiic - lao dóng

CNXH

: Chù nghla xà hói

DNNN

: Doanh nghiép Nhà niróc

DS -KHHGD

: Dàn so - Ké hoach hoà già dinh

GDP

: Tdng san pham nói dia

GDI

: Chi so phàt trién Giói

HDLD

: Hap dóng lao dóng

HDND

: Hói dóng nhàn dàn

HTX

: Hop tàc xà

LDTBXH

: Lao dóng thirong binh xà hói

NS

: Nghé si

NSl/T

: Nghé sì ini tu

NXB

: Nhà Xuàt bàn

PTTH

: Phó thóng trung hoc

TNXP

: Thanh nièn xung phong

VNAH

: Viét Nam anh hìing

WTO

:T6 chuTc Thuong mai thè giói

PHAN m DÀU

l.Tinh cap thiét cùa de tài
Trong lich su phàt trién cùa nhàn loai, phu nù ò bàt cu dàu, trong bàt ky
thói dai nào cung co nhùng dóng góp vó cùng to lón trong chiéu dai phàt trién
cùa xà bòi: tu thùa sa khai cóng xà nguyén thùy dén thòi cùa con nguói vàn
minh hién dai trong thè ky XXI hóm nay. Phu nù khóng ehi là mot lue lugng lao
dóng xà bòi quan trong ma con dàm nhiem vai trò true tièp tài san xuàt ra con
nguói. Su phàt trién cùa phu nù ành huóng true tièp va manh me dèn su tàng
truòng kinh tè, tièn bò va vàn minh cùa xà boi. Nhung trén thuc té, co le chi duói
che do màu he (ma cho dén nay chua co mot cóng trình khoa hgc nào dua ra mot
con so xàe dinh thòi ky mau he dò kéo dai bao làu? ) vi the nguói phu nù mói
dugc de cao trong xà hgi, con phàn lón thòi gian trong lich su phàt trién loài
nguói, nguói phu nù luòn song trong "bóng tói", song trong dinh kién va khinh
ré, song trong su bàt binh dàng vói nam giói.
Mae dù nhùng vàn de hén quan dèn nù quyén dà xuàt hién tu xa xua,
nhung phài dèn thè ky XX, ehmh thùc khai niem "nù quyén" (Feminism) mói
dugc phó bièn, vói chù de dugc quan tàm sàu ròng, vói tu càeh là quyén song,
quyén huóng hanh phùe cùa nguói phu nù trong tuong quan binh dàng vói nam
giói trong già dinh va trong xà bòi. Gàn day, trong nhùng nàm cuoi thè ky XX,
dàu thè ky XXI, vói nhùng thành tuu dà dat dugc cùa phong trào dàu tranh giài
phóng phu nù, vói su phàt trièn cùa xà boi vàn minh, phong trào mi quyén b
nhiéu nuóc chàu Àu va càc nuóc dang phàt trièn ò chàu A lai mot làn nùa tièp tue
càc boat dóng van dóng nhàm thay doi xà hói, di sàu giài thich eòi nguón cùa su
bàt binh dàng nam nù de kéu ggi thay dói quan niem ehình sàeh xà hgi vi su binh
dàng giói? Dia vi cùa nguòi phu nù trong xà bòi dugc coi là thuóc do trinh dò vàn
minh cùa mot dàn toc, mot quóc già.

Ò Viét Nam, cùng chung so phàn vói mgi thành phàn trong cóng dóng dàn
toc, nguòi phu nù Viet Nam phài song bang nghìn nàm duói che dò phong kién,
gàn 100 nàm duói àch thóng tri cùa thuc dàn, ben canh dò hg con bi trói bugc
bòi le giào phong kién, bòi tu tuòng " trong nam, khinh nù". Càeh mang thàng
Tàm nàm 1945 da mò ra mot thòi ky mói trong lich su dàt nuóc, thòi mot luòng
sinh khi mói vào mgi tàng lóp nhàn dàn. Cùng vói dàn toc, nguòi phu nù Viet
Nam buòc ra kbòi bóng dém cùa xà boi phong kién dà ngu tri hàng nghìn nàm
vói nhùng he tu tuòng va già tri co hù, lac bau de dàu tranh giài phóng minh,
cùng hoà nhàp vào khi thè càeh mang dàn toc, de tu tin buóe vào cugc song mói.
Den nay, ve ly thuyét, vàn de nù quyén cùa phu nù Viét nam dà dat dugc dèn
quyén binh dàng nam nù. Nguòi phu nù dà dugc giài phóng khói thàn phàn "con
sàu cai kién ", "xó bép, cùa sau '\ nhung do nhiéu nguyén nhàn, su bàt binh dàng
nam, nù trong thuc tè chua dugc xoà bó. Mot mat, do nhung tàn du phong kién
con de lai dàu àn nang né ò mot bò phàn khóng nhò dàn cu, nhùng quan niem co
hù " trong nam, khinh nù ", tu tuòng trói bugc nguòi phu nù vàn con tón tai, gay
bao dau khò cho nguòi phu nù Viet Nam. Màt khàe, ehinh tu tuòng co hù dà
dugc gieo rac tu nghìn nàm phong kién trong lich su dà làm cho nguòi phu nù tu
trói bugc minh, bàn thàn hg chua nhàn thùc bét dugc khà nang cùa minh, chua
dành già dung su dóng góp cùa minh cho già dinh va cho xa hgi. Ben canh dò hg
cùng chua y thùc dugc tràch nhiem cùa bàn thàn trong viec tham già vào cugc
dàu tranh vi quyén binh dàng, dàu tranh giai phóng cho chinh minh. Trong xà bòi
hién dai hòm nay vàn con khóng it phu nù con mang nang tu tuòng y lai, song
dua dàm, ky gùi, an phàn thù tbuòng.
Buóe sang thè ky XXI, Viét Nam dà dat dugc nhùng thành tuu va tièn bò
dàng khich le ve phàt trién xà bòi trong cóng cugc dói mói. Dò là su tàng truòng
vugt bac ve chi so phàt trién con nguòi; chi so phàt trién giói, dat ky lue giàm dói
nghèo manh nhàt trong càc nuóc dang phàt trién, va dat dugc nhùng kèt qua dàng
khich le trong càc Imb vue giài quyèt viec làm, giào due, dào tao, dàn so kè

hoach hoà già dinh va còng tàc chàm sóe sue khoè nhàn dàn, Viét Nam co mot
mói truòng phàp ly rat thuàn Igi cho viec thuc hién binh dàng giói va thùc day su
phàt trién cùa phu nù. Vai trò cùa phu nù Viét Nam trong su nghiép phàt trién va
xày dung dàt nuóc luòn dugc Dàng Còng san Viet Nam va Nhà nuóc Viét Nam
còng nhàn va dành già cao. Ngay tu khi Nhà nuóc Viét Nam mói ra dòi, Hién
phàp dàu tién cùa Viet Nam dà khàng dinh ''Phu nù binh dàng vài nam giài ve
mgi phuang dien'\ Vai trò va vi tri cùa phu nù dà dugc Chinh phù thè che hoà
thòng qua he thóng luat phàp, co che chinh sàeh cùa Viét Nam vói mue tièu dàm
bào Igi ìch chinh dàng cùa phu nù trong tàt cà càc ITnh vue.
Thè ky XX dà di qua, dói vói phu nù Viet Nam là mot thè ky dành dàu
buóe truòng thành vugt bàc trén mgi phuofng dien già dinh, xà hgi, bào ve phàt
huy bàn sàe vàn hoà dàn toc Viét Nam va dóng góp to lón cho su nghiép giài
phóng dàn toc cùa dà't nuóc. Buóe vào thè ky XXI, thè ky ma xà bòi buóe phài
nhàn thùc lai vàn de phu nù nói chung, vàn de nù quyén nói riéng, cùng nhu
chinh bàn thàn phu nù giàc ngg ve vai trò va vi tri cùa minh trong xà bòi, de theo
kip vói su phàt trién cùa xà bòi, hon lue nào hèt, vàn de "nù quyén" dugc dat ra
vói tinh chién luge, co y nghia thuc tién trong xà bòi. Gap nhau ò nhùng mue
tiéu chung trén con duòng dàu tranh vi quyén phu nù, vi su binh dàng giói, phu
nù Viet Nam va phu nù thè giói cùng chung mot mue dich phàn dàu vi su binh
dàng - tién bò va phàt trién. Nhung chàc chàn diéu dò kbòng co nghla là Viet
Nam phài phàn dàu de phu nù Viét Nam song, suy nghi, hành dóng va huóng thu
y bét phu nù càc nuóc trén the giói, de nguòi nam giói kbòng phàn biét dugc dàu
ìàphu nù "nhà minh '\ phu nù nuóc minh, phu nù dàn toc minh hay dàn toc ban.
Dò là vàn de luòn phài dat ra de nghièn cùu.
Tu khi xuàt hién cho dèn nay, trong diéu kién xà bòi Viet Nam qua càc
giai doan lich su, bào ehi luòn là linh vue the hién rat rò nhùng thay dói trong
qua trình nhàn thùc ve vàn de phu nù, quyén binh dàng nam nù, nù quyén va vàn
de giài phóng phu nù, dóng thói phàn ành thuc trang dòi song sinh boat cùa

nguòi phu nù. Là tié'ng nói cùa Dàng, dién dàn cùa nhàn dàn, thuc hién mue tiéu,
nhiem vu chung cùa toàn xa hgi, vói chùc nang, nhiem vu cùa minh, vói im the
dac trung cùa phuang tién thòng tin dai chùng, boat dgng cùa bào chi càeh mang
Viét Nam thòi gian qua thuc su là mot còng cu, mot phuang tién dem lai biéu
qua cao nhàt thùc day còng cugc vi su tién bò cùa phu nù.
Vàn de dat ra là vói nhùng dién bièn, nhùng chién luge, nhùng quyét sàeh
mói ve binh dàng giói, ve vàn de nù quyén hay quyén phu nù, nhiem vu thòng
tin, tuyén truyèn, co dgng, phàn ành cùa bào chi phài nhu thè nào de dàp ùng
dung, dàp ùng dù yéu càu cùa thuc tièn? Do vay, viec nghièn cùu làm rò thuc
trang viec phàn ành vàn de nù quyén trén bào ehi, tìm giài phàp de phàt huy tói
da biéu qua su dóng góp cùa bào ehi dói vói su tièn bò cùa phu nù Viét Nam là
vàn de eó y nghia ly luàn va thuc tién. Kèt qua nghièn cùu cùa de tài cùng góp
phàn khàng dinh còng lao to lón cùa Dàng dói vói su tièn bó cùa phu nù Viét
Nam. Giài quyét dugc vàn de này chùng ta co the tu tin, vùng buóe xày dung
thành còng mot xà bòi "Dàn giàu - Nuóc manh - Xà bòi còng bang, vàn minh" Mot xà bòi ma ò dò vàn de giài phóng phu nù dà dugc giài quyét triét de, mot xà
bòi ma ò dò vàn de binh dàng giùa phu nù va nam giói tu nhién nhu boi thò cùa
mói con nguòi.
Xuàt phàt tu nhùng ly do trén, chùng tòi chgn de tài " Bào chi vài van de
nù quyén nhitng nàm dàu the ky XXI " làm de tài luàn vàn thae sì khoa hgc
Bào chi^
2. Tinh hinh nghièn cùfu lién quan dèn de tài
Do vi tri, vai trò va y nghià chièn luge quan trgng cùa phu nù dói vói su
phàt trién cùa xà bòi nén dà eó nhiéu cóng trình nghièn cùu lién quan dèn vàn
de này.
Trong nhùng nàm 1960, nhiéu tàc pham kinh dién cùa chù nghia Mae - Le
nin va càc lành tu cùa Dàng va Nhà nuóc ta vièt ve vàn de phu nù va giài phóng


phu nù dugc xuàt bàn làm ca so ly luàn cho viec nghièn cùu phu nù. Tu nàm

1970, mot so còng trình nghièn cùu còng phu ve phu nù Viét Nam ra dòi: Phu nù
Viet Nam qua càc thòi dai cùa Le Thi Nhàm Tuyèt, Truyèn thóng phu nù Viet
Nam cùa Tran Quò'c Vugng, Lich su phong trào phu nù Viet Nam do bà Nguyén
Thi Thàp chù bièn, Phu nù Viet Nam buàc vào the ky XXI do Hgi LHPN Viét
Nam bièn soan.
Vàn de phu nù trong diéu kién lich su mói, truóc su tién bò vugt bac cùa
phu nù Viet Nam mày thàp ky gàn day dang là nhùng de tài rat dàng quan tàm
dói vói càc nhà nghièn cùu. Dac biét, nhùng nàm gàn day, vói su phàt trién cùa
khoa hgc ve phu nù, giói va già dinh, dà eó nhiéu Trung tàm, Vién nghièn cùu
chuyén sàu ra dòi, nhu: Vién Nghièn cùu già dinh va phu nù, Trung tàm Sue khoé
phu nù va già dinh, Trung tàm Ho tra giào due va nàng cao nàng lue cho phu nù,
Trung tàm Nghièn cùu giài, già dinh va mói truòng trong phàt trién, Trung tàm
Nghièn cùu ve phu nù (Truòng Dai hgc quóc già Ha Nói). Do vày xuàt hién ngày
càng nhiéu càc cóng trinh nghièn cùu toàn dién ve phu nù trèn nhiéu linh vue
nhu: lich su, luat phàp, xà bòi hgc, tàm ly hgc, nguón nhàn lue, tham chinh, già
dinh, sue khoè ...
Dà co mot so tàc già nghièn cùu ve vàn de phu nù duói góe dò luàt phàp
nhu: Phan Dai Doan, Tran Thi Vinh, Vù Thi Phung... Nghièn cùu ve vai trò va
dia vi cùa phu nù trong vàn hgc, tin nguang dàn gian, ca dao tue ngù eó càc tàc
già nhu: Tran Tu, Dinh Thi Khang, Le SI Giào... Nghièn cùu ve nguón nhàn lue
nù eó còng trinh nghièn cùu cùa giào su tièn si Le Thi vói "Và'n de tao viec làm
tàng thu nhàp nàng cao dia vi nguòi phu nù hien nay ", 'Vài suy nghi ve phuang
phàp luàn tièp càn viec nghièn cùu nguòi phu nùvà vai trò cùa giào due già dinh
trong su phàt trién nguón nhàn luc'\ Tièn si Tran Thi Vàn Anh va Le Nggc Hùng
eó còng trình "Phu nù, giài va phàt trién "...
De cap chuyén sàu dèn vàn de "nù quyén ", vói càc hgc thuyèt, giai doan
phàt trién cùa phong trào "nù quyén" trén thè giói dà co rat nhiéu cóng trình


nghièn cùu cùa càc tàc già trong va ngoài nuóc. Song chùng tòi ehi eó diéu kién

nghièn cùu ky nhùng bài bào.* 'Wé mot sóly thuyèt nù quyén " ( cùa tàc già Tran
Hàn Giang - Tap chi Khoa hgc ve phu nù - so 12004), " Vàn de giài trong khoa
hoc xà hói nù quyén " ( cùa tàc già Ngó Tuà'n Dung - Tap chi Khoa hgc ve phu
nù - so 4/2004), "Lich su tu tuòng nù quyén" (cùa B.OSVALDO VA - mang
Internet aust.cz/zumalistica) de xàe dinh nói bàm càc khài niem lién dói trong de
tài Luàn vàn.
Nghièn cùu true tièp dèn vàn de phu nù trén bào ehi Viét Nam, eó Luàn
vàn thae si khoa hgc lich su cùa tàc già Dang Thi Vàn Chi vói; 'Van de phu nù
trèn bào chi truàc va sau chién tranh thè giài thù nhàt" - nàm 1997. Ngoài ra
con eó mot so bài vièt dàng tài trèn càc bào, tap chi de cap dèn vàn de phu nù
trén bào chi, nhu: "Su Iqm dung hinh ành phu nù trong qudng cào trèn truyèn
hinh " cùa hai tàc già Nguyén Qui Thanh va Pham Phuang Mai (Tap chi Khoa
hgc ve Phu nù - so 4/2004); "Hinh ành nguòi phu nù trong qudng cào trèn bào"
cùa tàc giài Tran Thi Kim Loan (Tap chi Khoa hgc ve phu nù - so 3/1998) "Phu
nù vài truyèn thóng" (Tap chi Khoa hgc ve phu nù - so 3/2005); "Truyèn thóng
ve giài va mot so van de xà hói hgc ve giài'' cùa tàc già Le Nggc Hùng (Tap chi
Khoa hgc ve phu nù - so 2/2000). Ben canh dò, nhiéu kbòa luan tòt nghiép cùa
sinh vién bào chi (Dai hgc Quóc già Ha Noi, Phàn vién Bào chi Tuyén truyèn) dà
tièp càn, khai tbàc tùng màng khàe nhau vàn de phu nù trén bào chi. Day là
nhùng tài liéu nghièn cùu lién quan true tièp dèn vàn de phu nù trèn bào chi ma
chùng tòi dugc biét. Tàt cà déu là nhùng tu liéu quy eó y nghla tham khào.
Tuy dà co nhiéu còng trình nghièn cùu ve phu nù va cùng dà eó mot so tàc
già trong va ngoài nuóc bàt dàu nghièn cùu vàn de phu nù trén bào chi, song càc
còng trinh nghièn cùu con phàn tàn, chua he thòng, chua true tièp de cap thàng
dén de tài: bào chi vài vàn de nir quyén nhùng nàm dàu thè ky XXL Do vay
day vàn là mot de tài con mói me. Chgn de tài **Bào chi vài vàn de nù quyén
nhùng nàm dàu théky XXI" làm de tài luàn vàn thae si khoa hgc bào chi, chùng


tói dà thùa huòng nhùng thành qua nghièn cùu cùa càc tàc già di truóe trong viec

dành già vai trò, dia vi cùa phu nù trong lich su Viet Nam. Nhung nhiem vu làm
sàng tò viec phàn ành cùa bào chi Viét Nam dói vói vàn de nù quyén trong diéu
kién xà bòi Viét Nam nhùng nàm dàu thè ky XXI dòi hói chùng tòi phài nghièn
cùu mot càeh nghièm tue va dòe làp.
3. Mue dich, nhiem vu, pham vi nghièn cufu cùa de tài
* Mue tiéu bao quàt cùa de tài là tìm biéu càc vàn de xoay quanh vàn de
nù quyén dugc tièn hành khào sàt trén bào chi. Tìm biéu noi dung va hinh thùc
phàn ành, qua dò phàn tich, dành già, néu nhùng giài phàp nhàm góp phàn tàc
dgng va thùc day boat dóng vi quyén Igi phu nù, vi su tién bò cùa phu nù Viet
Nam, vi binh dàng giói trong the ky XXL
- Ve màt khài niem, nù quyén là mot khài niem vùa trtru tugng vùa cu thè,
vùa mang tinh nhàn hgc lich su vùa mang tinh dàn toc cu the. Khài niem này co
su van dgng, bièn dói ve noi hàm, tuy thugc tùng giai doan lich su, tiJtng diéu kién
xà hgi dàn toc mói nuóc. Day cùng là khài niem gàn bó hiru ca vói khài niem
nhàn quyén. Tu tuòng nù quyén cùng kbòng eó mot dién mao thóng nhàt. Nò
phàn hoà ra nhiéu xu huóng: nù quyén tu do, nù quyén hien sinh, nù quyén tàm
ly - hien tugng hgc, nù quyén màc - xit v.v. Do vay khóng thè lày nhùng tiéu ehi
nù quyén cùa mot nuóc này àp dat cho mot nuóc khàe mot càeh khién cuòng. Nù
quyén theo càeh biéu thòng tbuòng là quyén cùa phu nù, bao góm càc quyén ca
bàn: quyén con nguòi, quyén binh dàng nam nù, quyén kbòng phàn biét dói xù
dói vói phu nù, quyén dugc dàu tranh giài phóng phu nù. Trong dò:
+ Quyén con nguòi dugc biéu là: Quyén tu do va binh dàng ve nhàn pham
va càc quyén ve kinh tè, xà bòi, vàn hoà, dàn su va chinh tri.
+ Binh dang nam nù dugc biéu là: binh dàng giùa nam va nù trong viec
dugc huòng càc quyén ve kinh tè, xà bòi, vàn hoà, dàn su va chinh tri.
+ Phàn biét dói xù vài phu nù bao hàm bàt ky su phàn biét, loai Irù hay
ban che nào dua trén ca so giói tinh eó tàc dung boàc nhàm mue dich làm tón hai


boàc vò biéu hoà viec phu nù dugc còng nhàn, huòng thu, hay thuc hién càc

quyén con nguòi va nhùng tu do ca bàn trong càc linh vue chinh tri, kinh tè, xà
bòi, vàn hoà, dàn su va càc linh vue khàe, bàt ké tinh trang hón nhàn cùa hg nhu
thè nào va trén ca so binh dàng giùa nam va nù.
+ Giài phóng phu nù theo càeh biéu thòng tbuòng là giài phóng phu nù
kbòi nhiìng gì hg bi àp bue, bi kìm che, bi de nén ... trong xà bòi, trong cugc
song, khièn cho hg kbòng dugc thuc hien, kbòng dugc huòng quyén Igi ehinh
dàng hg dàng dugc huòng. Giài phóng phu nù cùng bao bàm cà nghla: giài
r

r

\

1

phóng dugc bét, su dung dugc bét chinh nhùng nàng lue vón eó, hien eó, tiém àn
(co thè eó) trong con nguòi mói nguòi phu nù.
* Day là mot llnh vue rat ròng, trong khuòn khò va giói ban yéu càu cùa
mot luan vàn cao hgc bào chi khò eó thè giài quyét bét. Do vay chùng tòi xin
dugc giòi ban nhu sau:
- Ve pham vi nghièn cùu: Luàn vàn tap trung nghièn cùu dành già viec
phàn ành cùa bào chi ve càc vàn de nù quyén, vói giói ban khào sàt trén 4 tò bào:
2 tò bào giói: Phu nù Viet Nam, Phu nù Thù do va 2 tò nhàt bào: Nhàn dàn, Lao
dóng. Day là 4 tò eó luu lugng nói dung phàn ành tuang dói nhiéu va da dang càc
vàn de ve phu nù ò Viét Nam. Xuàt phàt tu thuc tè tài liéu khào sàt, luan vàn chi
tàp trung vào nghièn cùu vàn de nù quyén trong dòi song xà hói Viét Nam.
Nhùng vàn de nù quyén quóc tè nèu eó dugc de cap tói cùng chi co y nghla tham
khào, so sành.
- Ve thòi gian: Luan vàn chù truang nghièn cùu, khào sàt vàn de này trén
bào Phu nù Viét Nam, Phu nù Thù do, Nhàn dàn va bào Lao dóng nhijng nàm

dàu thè ky XXI, tue là tu nàm 2000 dèn 2005.
* Nhiem vu chù yèu cùa luàn vàn se là:
- Làm sàng tó nhùng vàn de chung ve phu nù va vàn de nù quyén ò Viét
Nam trong lich su, qua dò phàn tich, xàe dinh tàm quan trgng cùng nhu ành


huòng cùa nò trong su phàt trién cùa phu nù va su phàt trién chung cùa xà hòi
trong théky XXI.
- Tìm biéu thuc trang nói dung va hinh thùc phàn ành vàn de nù quyén trén
bào chi.
- Dua ra de xuàt, kièn nghi, càc giài phàp cu thè cho bào chi nói chung,
bào Phu nù Viet Nam, Phu nù Thù dò, Nhàn dàn va bào Lao dóng nói riéng ve
viec tuyén truyèn, co dgng, phàn ành càc vàn de lién quan dén nù quyén, true
tièp tham già thuc hien tòt Chièn luge hành dóng quóc già Vi su tièn bò cùa Phu
nù Viét Nam.
4. Doi tiroiig va phirang phàp nghièn cu'u
4.L Boi drang nghièn cùu
Tàt cà càc bài viét, tin, ành phàn ành vàn de nù quyén trén càc bào Nhàn
dàn, Lao dóng, Phu nù Viét Nam, Phu nù Thù dò va mot so tò tap chi, sàeh, tài
liéu khàe eó lién quan.
4.2. Phuang phàp nghièn cùu
* He thóng ly luan, nén tàng quan diém:
De tài dira trén ca so ly luàn cùa chù nghla Màc - Le nin, tu tuòng Ho Chi
Minh va nhùng quan diém cùa Dàng Còng san Viet Nam ve con nguòi, quan
diém ve vai trò cùa phu nù va giài phóng phu nù, ve chùc nàng va nhiem vu cùa
bào chi càeh mang Viet Nam va dira vào ly luan bào chi Viét Nam hien nay.
* Phuang phàp nghièn cùu:
Phuang phàp thuc hién de tài truóc bèi là càc nguyén tàc phuang phàp luan
cùa chù nghla duy vat bièn chùng va chù nghla duy vat lich su trong phàn tich
nhùng vàn de thuc tién xà bòi, chù yèu su dung phuang phàp kèt hgp beh su va lo

gìe, phàn tich - tóng hgp. Ngoài ra, luan vàn con su dung càc phuang phàp eó
tmh thao tàc cu the nhu: He thòng boa tài lieu: quan sàt true tiép, suu tàm, thóng
ké, phàn tich loat tin bài thành tùng nhóm theo dac diém cùa noi dung va hinh
thùc; So sành dói chiéu; Phàn tich tài liéu: phuang phàp này dugc su dung nhàm
9


xem xét thòng tin co san trong sàeh, bào ... De thu thàp càc thóng tin dinh tinh
phuc vu mue tiéu de tài; Phòng vàn, gap gò càc chuyén già ve phu nù, ve giòi de
tìm bièu sàu sàc ban vàn de này; Ap dung càeh tièp càn nghièn cùu binh dàng
giói de phàn tich, dành già de ra càc giài phàp.
5. Y nghia khoa hoc va thirc tien
- Là còng trình nghièn cùu eó chù dich he thò'ng hoà, dành già tòng quàt
dira trén nhiìng chùng cu, cu liéu thuc tién, khoa hgc va khàcb quan, do vay luàn
vàn sé co già tri ly luan va thuc tién nhàt dinh cho càc tò bào, càc co quan bào
chi ve biéu qua tuyén truyèn.
- Trén ca so khài quàt càc màt manh, màt tón tai, phàn tich nguyén nhàn,
xu huòng, kién nghi va giài phàp tuyén truyèn, eó dgng va tham già dàu tranh vi
su nghiép giài phóng phu nù, luan vàn eó y nghla boi bó kinh nghiem thuc tién
va nàng lue còng tàc cho chinh bàn thàn nguòi vièt.
- Luan vàn it nhiéu góp phàn vào còng tàc ly luan bào chi nói chung, cu
thè là vai trò va hieu qua cùa bào chi trong viec tuyén truyèn, co dgng, true tiép
tham già càc boat dgng vi su nghiép giài phóng phu nù Viét Nam, vi su tièn bò
cùa phu nù, vi binh dang giói.
- Luàn vàn eó the dùng làm tài liéu tham khào trong nghièn cùu, giàng
day, hgc tàp ve vàn de phu nù trèn bào chi trong càc truòng va càc ca quan bào
chi, càc ca quan hèn quan dèn phu nù.
6. Cau trùc cùa luan vàn
Luan vàn gòm:
- Phàn mò dàu

- Phàn nói dung: góm 3 chuang:
+ Chuang I: Nhùng vàn de chung ve phu nù va nù quyén trong lich su.

10


+ Chuang II: Nói dung vàn de nù quyén trén bào chi nhùng nàm dàu
thè ky XXL ( Khào sàt trén bào Phu nù Vièt Nam, Phu nù Thù do, Nhàn
dàn, Lao dóng).
+ Chuang IH: Dac diém thè loai va hinh thùc thè hién chù de nù quyén
trèn bón tò bào Phu nù Viét Nam, Phu nùThù dò, Nhàn dàn, Lao dóng.
- Két luan
- Danb mue tài liéu tham khào
- Phu lue

11


PHÀN NÓI DUNG
CHLTONG I
NHÙTVG VÀN DE CHUNG
VE PHU NlT VA Ntr QUYÉN TRONG LICH SU

I. VI THE CÙA NGUÒI PHU NLTTRONG XÀ HÒI

LI. Dia vi cùa nguòi phu nù trong xà bòi phong kièn
Dia vi xà hoi:
Viet Nam là mot dàt nuóc nàm trong khu vue Dóng Nam A, noi che dò
phong kièn tón tai mot càeh dai dàng va ben vùng nhàt. Co thè nói chua eó mot
thòi diém lich su nào ma nguòi phu nù lai phài chiù dung nhiéu nói thóng kbó, bi

de nén, àp bue nhu vày. Duói che dò xà bòi à'y, tu tuòng Nho giào va quan he xà
bòi phàn chia dàng càp dà in dàu dàm net trong dòi song xà bòi, cùng co tinh
chat phu quyén trong già dinh Viet Nam, khièn cho phu nù màt dàn ca bòi binh
dàng, binh quyén vói nam giói.
Vói dac diém cùa nén kinh tè nòng nghiép tiéu nóng ma mèi già dinh là
nhùng don vi san xuàt dòi hòi su hgp tàc lao dgng chat che giùa phu nù va nam
giói. Nguòi dàn óng dàm nhàn nhùng cóng viec nang nhgc, nhùng thao tàc eó
yèu càu ca bàp manh me. Nguòi dàn bà vói thè chat nhe nhàng, khéo léo, ti mi,
kién tri dàm nhàn nhùng viec eó tinh chat phù hgp vói dac diém tu chat nù giói
va diéu kién cùa canh tàc nóng nghiép. Su phàn cóng lao dgng ày dà tao nén binh
ành quen thugc cùa mèi làng qué Viét Nam:
"Trèn dóng cgn, duòi dóng sàu "
Chóng cày, vgcày, con tràu di bua
Thuy Igi va chóng ngoai xàm là hai nhàn tó ca bàn tao nén su gàn kèt còng
dóng va là diéu kién thùc day su hinh thành nhà nuóc som ò Viét Nam. Day cùng
ehinh là nguyén nhàn làm cho phu nù Viet Nam càng eó vai trò dói vói xà bòi. Su
12


tbuòng true cùa chièn tranh chóng ngoai xàm, ma thòi nào cùng eó dà lày di mot
phàn lón sue lao dòng nam giói ra tran càm vù khi. Trong diéu kién thòd tièt va
dac diém dia ly cùa Viét Nam, lue này phu nù phài dàm dang gành vàc mgi viec
tu lao dóng san xuàt ngoài dóng rugng, làm thùy Igi cho dèn viec nuòi day con
cài, chàm sóe cha me già. Khi triéu dai phong kièn Viét Nam thiét lap che dò
khoa cu, nguòi phu nù lai tàn tao nuòi chóng di hgc, di thi.
'' Chàng ai phài llnh thi di
Cùa nhà sau truóc dà thi co em "
" Xin chàng kinh su hgc hành
De em cày cày, cui canh kip nguòi''
Chinh tu trong dòi song sinh boat, trong lao dóng san xuàt, nguòi phu nù

Viet Nam dà tham già sàng tao vàn hoà. Nhùng di tich khào co càc nhà khoa hgc
dà tìm tbày déu ghi dàm dàu àn vai trò cùa nguòi phu nù: hg mùa bàt tap thè, hg
già gao, chèo thuyén. Hg tinh tè trong trang phuc, nhàn thùc giao tièp va oc tbàm
my gàn lién vói dòi song lao dgng. Bang nhùng diéu ru con, nhùng chuyén kè
trong dém, nhùng lòi khuyèn day hàng ngày, càc thè he phu nù Viet Nam dà
truyèn lai cho con chàu dòi này sang dòi khàe nhùng già tri vàn hoà dàn toc. Dò
là tinh yéu qué huang dàt nuóc, truyèn thóng dàu tranh chóng giàc ngoai xàm,
tinh thàn càn eù lao dgng, tinh thuang yéu doàn kèt dàn toc.
Mac dù phu nù Viet Nam dà co nhùng dóng góp to lón, eó vai trò quan
trgng trong san xuàt, chién dàu va phàt trién vàn hoà, nhung duói che dò phong
kièn, phu nù Viet Nam vàn phài chiù mot dia vi xà bòi thàp kém.
Co thè nói, diéu màt binh dàng va dau dòn nhàt cùa nguòi phu nù trong xà
bòi phong kièn là hg bi gat ra khói cugc song thènh thang cùa xà boi, lùa vào
trong khuòn kbó chat bep cùa già dinh. Hg bi day ài trong tói tàm va dot nàt, bi
trói bugc bang luàn ly phong kièn phàn dgng va che dò già truòng bà khàe.
Trong xà bòi phong kièn, nhùng quan niem nhu "nhàt nam viét hùu, thàp
nù viét vó"... bau nhu dà trò thành mot chàn ly bàt khà xàm pham. Quan diém
phong kièn chùih thóng chi nggi ca nhan sàc va due hanh chù khóng thè khàng
13


dinh tài nàng va tri tue cùa nguòi phu nù. Chù " tài" chù "tri" chi gàn lièn vói
nguòi quàn tu, kè trugng phu. Phu nù kbòng dugc quyén di hgc hay tham già thi
cu. Su bàt cóng này, ngoài nhùng nguyén nhàn kinh tè, con xuàt phàt tu mot quan
niem day su miet thi: phu nhàn nan hoà (phu nù là nguòi kbó day bào). Vi vày,
trong che dò phong kièn rat it phu nù ra làm quan. Co triéu dai, mói nàm hàng
ngàn eó gài dep dugc tuyén lua boàc bi ép vào làm thi ti, cung nù cùng bau ha
nhà vua, phài chiù song eành giam hàm tu tùng trong boàng cung cho tói khi
nhan sàc tàn phai thi phài ve qué va khóng dugc lày bàt ky nguòi dàn óng nào
khàe. Do là su àp bue dà man tòt cùng ve giói dói vói nguòi phu nù. Phu nù

khóng eó mat trong bò mày quàn ly làng xà, kbòng eó tièng nói trong càc cugc
hói hgp ve càc vàn de dugc eoi là "nghi su" cùa làng xà. Phu nù khóng dugc nhan
phàn rugng còng cùa làng. Luàt phàp phong kièn thùa nhàn che dò da thè, tao
hón, cuòng hón, ha thàp nhàn pham cùa nguòi phu nù, qui dinh nhùng cuc binh
dà man dói vói phu nù nhu: ggt gay bòi vói, thà bè trói song, voi giày ngua xé...
Luàt phàp cùng qui dinh nguòi dàn óng dugc quyén bò vg khi nguòi vg khóng de
dugc con trai boàc pham mot trong 7 tòi (tbàt xuàt), trong dò eó tòi ma thuóc do
nhiéu khi chi qua su qui kèt - "tòi làm lòi".
Trong vàn hgc, dà co nhùng tàc phdm nhu ''Cung oàn ngàm khùc" cùa
Nguyén Già Thiéu - miéu tà tàm trang cùa nguòi phu nù dugc tuyén làm cung pbi
dugc chùa yéu chiéu va sau dò bi bò rai. Qua tàc pham này tàc già dà bòc lo càm
xùc nhàn dao cùa minh va lén àn che dò cung tàn - dinh phàt trién cao nhàt va dà
man nhàt cùa che dò da thè ò Viet Nam.
Tuy nhién ehinh nhùng su dóng góp to lón khàng dinh vai trò quan trgng
cùa phu nù Viet Nam dà tao nén vi thè nhà't dinh cùa hg trong xà bòi va dòi song
già dinh. Trong lich su Viét Nam, duói triéu Ly dà tiing co boàng bau nhièp
ehình Y Lan, nù boàng Chiéu Thành. Phép "quàn dién" thòi Hong Due eó qui
dinh "tò thè thiép cùa càc quan dén càc bà goà, va con cùa nhùng nguòi pham
tòi déu dugc chia mot phàn rugng dàt cóng ". Luat nhà Le vàn chàp nhàn cho con
gài dugc huòng quyén chia tài san so hùu cùa già dinh. Khi di lày ehóng phàn tài
14


san này vàn là cùa riéng nguòi vg. Già dinh nào kbòng eó con trai thò tu, con gài
dugc thùa kè rugng huang hoà. Mat khàe phu nù cùng co quyén tu bón néu phàt
hién ra nguòi con trai bi àc tàt, pham tòi hay phà san trong khi dò nguòi con trai
kbòng co quyén tu bón khi nguòi con gài ò tinh trang trèn. Phu nù cùng co quyén
ly bón nèu 5 thàng lién chóng kbòng doài boài dèn vg boac sau 3 nàm nguòi
chóng bò di biét tich. Luàt phàp cùng khóng cho phép nguòi dàn óng kbòng dugc
bò vg khi nguòi vg eó cóng gay dung tài san cho nhà chóng, dà chiù tang cha me

chóng boac kbòng con noi nuang tua, ngay cà khi nguòi vg pham mot trong 7 tói
tbàt xuàt. Dèn thòi nhà Nguyén, Luàt Già Long kbòng thùa nhàn quyén dugc
huòng thùa kè, thùa kè rugng huang hoà cùa phu nù, nhung trong thuc tè, theo
phong tue eù, nguòi phu nù vàn dugc huòng nhùng quyén Igi do.
Dia vi trong già dinh:
Trong già dinh, guòi phu nù bi ràng bugc bòi quan niem va le giào vò cùng
khàe nghiet. Nguòi phu nù thuóc "béduài"

phài tuàn thù, phuc dich "bé trèn" là

cha, anh hg. Hg cùng kbòng dugc tham già nhùng còng viec quan trgng: viec thò
cùng, le bài thièng liéng, kbòng dugc tièp khàcb, kbòng dugc ngói àn cùng
màm... Nguòi phu nù khi con ò nhà vói cha, me cho dèn khi lày ehóng déu phài
chiù su ràng bugc cùa "tam tòng, tu due". Tam tòng là: tai già tòng phu (khi chua
lày ehóng phài theo cha), xuàt già tòng phu (lày chóng thi phài theo ehóng), phu
tu tòng tu (chóng chèt thi phài theo con trai). Tu due là: Còng - Dung - Ngón Hanh, vói nhùng dòi hòi khàt khe:
Còng b day là còng viec. Co nghla là bièt làm viec bao hàm cà tài boa, làm
viéc co tri tue, eó tu duy, eó ti mi dèn tinh tè, eó rèn luyen dèn diéu nghé. Còng
viec cùa nguòi phu nù truyèn thóng là dành cho già dinh, là quàn xuyèn viec tiéu
pha, chg bua, cam nuóc hàng ngày va bào ban kè àn, nguòi ò, lo viec bành trai,
théu thùa, may va, giò chap... Vg là nguòi tè già nói trg, vg là nguòi sinh con de
cài de dòng hg dóng due. Vi thè dà eó càu: "Day con tu thùa con tha, day va tu
thùa ba va mài ve". Nguòi dàn bà lày chóng coi nhu dugc mot noi nuang tua,
khóng con bi ba va nùa, vi là ké "ba va mài ve" nén phài uón nàn ngay tu dàu,
15


mgi chàn ta, ké toc, hgc viéc nhà chóng de "nhàp già tuy tue ", lua y chóng de
"nàng khan, sua tùi " hgp dao làm vg.
Dung ò day là dung nhan, dung mao, eó nghla là dàng dàp thè hién ra ò

ben ngoài guang mat, trén thàn hinh, khi di, dùng, nói, cuòi, àn, làm, ùng xù
boac khi dói mat vói mgi tinh huóng. Dung dòi hòi nguòi phu nù phài "liéu yéu,
dào ta", ra vào e le, di dùng khép nép. Nguòi phu nù phài nói nàng ra thua, vào
gùi, kbòng dugc nói to, di manh, nhàt là kbòng dugc nói khi chua ai hói va nhàt
là khóng dugc cài. Dù trong long dau kbó hay gian dù dèn tòt cùng vàn phài nén
cho guang mat nhe nhàng, tuoi nhu hoa. Ngay khi bi chóng chùi dành tham te
vàn phài cui dàu nhin nhuc, tuoi cuòi. Dàn bà là vàt nguòi ta mua dugc, là cùa
riéng nén chi là cài bóng cùa dàn óng. "Dàn bà that day lung ong, gót chàn thon
tha dàng tram quan tién ".
Ngón vùa mang nghla là "thuyèt" tue là y tuòng, tri tue, vùa mang nghla
là "thoqi" tue là lòi àn, tièng nói. Ngón dòi hòi nguòi phu nù phài biét lue nào
dugc nói, lue nào phài càm làng. Va ehi dugc dùng lòi le nggt ngào, lua theo
dùng y nguòi nghe dù minh eó y hay, y dùng nhung cùng phài bièt kbeo léo lai di
cho nguòi nghe khóng bi chanb long, gian giù. Dàn bà hay mau móm bàn vào
mgi viéc trong nhà bi che tràch là "nhà co gà mài gay " y nói là diém dòe. Dàn
bà, con gài kbòng dugc cuòi to, nói long, khóng dugc nghi khàe trai vói y chóng
va nguòi trèn.
Hanh tue là due hanh, phàm già, dòi bòi nguòi phu nù phài bièt chiù
thuang, chiù kbó, gành vàc mgi cóng viec nhà ehóng, thoà man mgi diéu chóng
muón, thuy chung vò diéu kién vói ehóng va nhà chóng. Dù chóng vù phu, eboi
bòi nàm thè bay thiép thi nguòi vg vàn phài cam chiù va thuy chung. Nèu dàn bà
va con gài ''theo giai" thi làng xà sé bàt va bó me, bàn thàn bi ggt gay, bòi vói de
rong di khàp làng béu rèu, boac bugc vào vàn trói song. Dàn bà phài thò chóng
nuòi con dù chóng chèt lue minh con rat tré, suót dòi phài giù tièt hanh. Dao làm
gài suót dòi là kè bau nguòi ha.

16


Nhu vày, nguòi phu nù trong xà bòi phong kièn khi a nhà vài cha me thi hi

coi nhe, khóng dugc quan tàm, chù y vi "con gài là con nguòi ta, con dàu mài
thuc me cha mua ve", vi "nù nhi ngoai toc". Khi dèn tuoi lap già dinh, hg phài
chiù su sàp xèp, quyèt dinh cùa cha me, khóng dugc eó y kièn phàn dói gì, bòi
lày chóng thi phài "món dàng ho dói", "cha me dàt dàu con ngói day"... Khi ve
nhà chóng, nguòi phu nù lai tièp tue phuc dich già dinh nhà chóng, phài chiù su
khàe nghiet, tai àc cùa me chóng. Ngay cà trong quan he vg ehóng, nguòi phu nù
cùng phài chiù phàn thiét thòi, bàt còng, phài luòn tuàn thù tuyét dói tuàn lòi
chóng vi "phu xuàng, phu tuy" phài "tùng nhàt nhi chùng" theo mot nguòi cho
dèn hèt dòi dù ehóng cuoi tói nàm vg, bòi "trai nàm thè bay thiép, gài chinh
chuyén mot chóng", phài chiù eành goà bua, don ehièc suót cà cugc dòi, de rói
may làm thi nhùng nguòi dàn bà thugc dàng càp thugng luu dugc triéu dinh ban
tàng bón chù "tièt hanh khà phong". Ngoài nghla vu "tam tòng, tu due", nguòi
phu nù phài sinh ha dugc nhiéu con trai, nèu khóng sé bi coi nhu kè vó phùe va
chóng eó toàn quyén lày thèm vg le, nàng bau.
Nguòi phu nù trong xà bòi phong kièn bi ràng bugc bòi chù "tièt", chù
"trinh" dan phuang bàt còng, eó tinh chat cuc doan va co tinh chat dao due
phong kièn. Trong xà bòi ày, nguòi phu nù luòn chiù thuang chiù kbó, diu hién,
net na va dac biét phài bièt nghe lòi, hy sinh, chiù thiét thòi vi hanh phùe cùa
chóng, con va già dinh nhà chóng. Phàn lón cugc dòi cùa nguòi phu nù quanh
quàn trong cài bèp, cài chuóng Ign, san sau, còng lung gành vàc vò vàn cóng viéc
già dinh mot càeh trièn mièn, khóng co tèn ggi va kbòng de lai mot già tri eó thè
tinh dèm dugc. Nói ve thàn phan nguòi phu nù trong che dò phong kièn, Nguyén
Du dà vièt:
...dau dàn thay phàn dàn bà
lòi ràng bac mènh cùng là lòi chung...
(Truyèn Kién - Nguyén Du)
Tom lai, lich su phong kièn ngàn nàm dà ghi lai bièt bao tùi cuc bàt còng
dói vói phu nù. Nguòi phu nù bi ràng bugc ve mgi mat kbòng co mot ebùt quyén
DAI H O C Q U O C GIÀ HA NO'
"RUNG T.Atv^ "•^-!Ò^^G Tir-' fHi ' \''|PN

V ^^A^IAIA


tu do, quyén cà nhàn nào, hg bi vùi dàp trong he tu tuòng phong kièn co hù, dói
bai. Nhung dù phài song trong khuòn kbó tu tuòng va luat phàp hù tue lòi thòi
cùa xà bòi, phu nù vói nhùng phàm chat truyèn thóng kè thùa qua bao thòi dai
vàn rat dep, rat dàng tu bào. Hg dà song, dà chiù dung, dà giù gin, dà cóng bièn
cho dàn toc nhùng tinh hoa dac sàc cùa cuóc dòi.
1.2. Dia vi nguòi phu nù dirói che dò thuóc dja nùa phong kièn
Dèn thòi thugc Phàp, thàn phàn nguòi phu nù Viét Nam tbàt thàm thuang.
Dói vói chi em, khàt vgng tu do lai luòn gin vói uóc mong binh dàng giói, xoà bó
le phàn biét dói xù nam, nù. Su bàt cóng này dà tón tai hàng nghìn nàm ò nuóc ta
va duói àch thóng tri cùa thuc dàn Phàp dà khóng co buóe thay dói nào dàng ké
ma con bi Igi dung de cùng eó thèm quyén lue cùa càc giai càp thóng tri. Thuc tè
cho tbày, duói che dò thuc dàn, phong kièn, nguòi phu nù lao dòng phài chiù
nhiéu tàng àp bue, cugc song cùa nguòi phu nù Viét Nam trong thòi ky thuc dàn
Phàp cai tri vò cùng tàm tói, cuc kbó. Duói su àp bue cùa thuc dàn, phong kièn, ò
thành thi , nù cóng nhàn làm viéc hèt sue vàt va, mói ngày làm viéc tu 12 dèn 19
giò boàc 20 giò vói dóng luang vò cùng rè mat. Trong hàm mò, nhà mày, tu bàn
Phàp dà su dung thù doan co truyèn hèt sue tàn àe de bòn rùt sue lao dòng cùa
phu nù va tré em. Dò là su kèt hgp giùa nhùng binh thùc bóc lót tinh vi vói su
tàn bao va hành ha tràng trgn cùa nhùng vién chùc thuc dàn. Truóc eành phu nù
bi day doa, bóc lót thàm té, Nguyén Ai Quóc dà dau dòn tbót lén:
"That là mot su nhuc nhà cho théky XXphài thày nhùng phu nù buóe run
run, dàu dòi thùng than ma phài buàc di vi dói va nhùng nhi dóng tu 12 dén 13
tuoi vào trong nhùng duòng hàm chat hep, di bon chàn va dùng ràng kéo mot
thùng than day... "
Bgn chù tu bàn thich dùng lao dòng nù va tré em vi tièn cóng cùa hg chi
bang 1/2 hay 2/3 luang nam giói, trong khi dò ó nhiéu ngành nghé, phu nù va tré

em lai khéo tay, tinh màt, chiù kbó, ti mi làm viec, co ky luat ban nam giói. Su
bóc lót nhàn còng phu nù, ké cà tré em là mot nguón mang Igi nhuan nhanh


chóng cho bgn chù tu bàn ò nuóc ta. Chàng ban, luang cóng nhàn mò than Hón
Gai, Dóng Triéu nàm 1926 là 28 xu mot ngày, nù 23 xu... Phu nù mang thai phài
giàu, tbàt chat bung lai vi chù bièt sé duói viéc. Chi em sinh nò nghi khóng dugc
huòng luong ma con de doa màt viéc làm vi sue khoè yèu. Co con nhò, chi em
kbòng dugc nghi cho con bù trong giò làm viéc, nhiéu lue chóng hay con lón
phài bè chàu nhò dùng ngoài hàng rào nhà mày de me cho bù tròm, nèu càc cai
xèp bièt dugc sé bi phat.
Chò làm vice cùa chi em hèt sue nóng bue, chat cbòi, thiéu ve sinh. Tai
nan lao dóng tbuòng xuyèn xày ra. Riéng ò nhà mày dét Nam Dinh noi 60% lao
dòng là phu nù nàm 1926 - 1930 dà co 417 nguòi bi tai nan lao dòng trong dò eó
8 nguòi chèt, 104 nguòi bi cut chàn, cut tay... (Le Thi - Chù tich Ho Chi Minh va
con duòng dua phu nù Vièt Nam di tài binh dang, tu do va phàt trién)
Truóc su àp bue va bóc Igt tàn té cùa bgn chù, nù còng nhàn Viét Nam dà
dàu tranh lién tièp dòi quyén Igi hàng ngày vói kbàu biéu: 'Viec làm ngang
nhau, tién luang ngang nhau", phu nù nghi de 10 ngày eó luang, ngày làm viéc
10 giò, ngày le va chù nhàt làm viec phài dugc tra luang, sa tbài cóng nhàn phài
bào truóc 20 ngày. So sành vói ngày nay, chùng ta thày ràng nhùng yéu càu cùa
chi em con rat thàp, ehi là nhùng dòi hòi tói thièu cùa nguòi lao dóng nù, nhung
bgn chùng dà kbòng thi hành.
Phu nù ò thành thi va càc khu cóng nghiép dà vay, phu nù ò nóng thòn lai
là nan nhàn dau kbó nhàt cùa chinh sàeh bàn cùng hoà tàn bao, dóng thòi vàn bi
trói bugc trong vòng tàm tói cùa vòng le giào phong kièn hù bai ma bgn thuc dàn
ra sue duy tri. Ò mièn nùi, phu nù bi day doa vó cùng dà man. Nèu ò vùng
Muòng co tue le ngà va, tich thu tài san nhùng phu nù kbòng eó con trai, thi
nhùng nguòi phu nù ò vùng Mèo - nhùng nguòi vg dang dau dòn khóc chóng vùa
chèt lai bi bàt bugc lày anh hay em cùa chóng minh. Bgn thuc dàn ra sue tuyén

truyèn cho mot lói song dói bai, àn chai sa doa va mot làn nùa nhùng nguòi phu
nù lai trò thành nan nhàn bi vùi dàp, trò thành "món hàng" do chai trong nhùng
cugc thi sàc dep, nhùng tu diém chai bòi, dàng dièm, nhùng phòng tra, tiem
19