- Trang chủ >>
- Thạc sĩ - Cao học >>
- Luật
nâng cao chất lượng cán bộ công chức trong tiến trình cải cách hành chính
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (937.11 KB, 78 trang )
TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ
KHOA LUẬT
----- -----
LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP CỬ NHÂN LUẬT
KHÓA 32
(Niên khóa 2006 – 2010)
Đề tài:
NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG CÁN BỘ CÔNG CHỨC
TRONG TIẾN TRÌNH CẢI CÁCH HÀNH CHÍNH
Giảng viên hướng dẫn:
Th. NGUYỄN HỮU LẠC
Bộ môn: Luật Hành Chính
Sinh viên thực hiện:
PHẠM HOÀNG ANH
MSSV: 5062306
Lớp: Luật Tư Pháp 2-K32
Cần Thơ, tháng 4/2010
NÂNG CAO CHÂT LƯỢNG ĐỘI NGŨ CÁN BỘ CÔNG CHỨC TRONG TIẾN TRÌNH CẢI CÁCH HÀNH CHÍNH
LỜI CÁM ƠN
KÍNH GỬI QUÝ THẦY CÔ KHOA LUẬT – TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ
Quý Thầy - Cô kính mến!
Thắm thoát mà 4 năm học đã trôi qua. Trong khoảng thời gian đó, em đã nhận
được biết bao sự chỉ bảo, quan tâm và hướng dẫn tận tình của quý Thầy – Cô trong học
tập cũng như cuộc sống.
Hôm nay đây, khi viết những dòng chữ này em biết mình sắp xa giảng đường Đại
học, sắp xa quý Thầy – Cô và cũng chính lúc này em mới cảm nhận hết những tình
cảm cao quý mà quý Thầy – Cô đã giành cho chúng em. Chính lúc này đây em mới
thấu hiểu được những kiến thức vô giá mà quý thầy cô đã tận tâm truyền đạt cho chúng
em trong gần bốn năm qua trên giảng đường và ngoài cuộc sống. Nó chẳng những là
vốn kiến thức vô giá giúp chúng em hoàn thành tốt khóa học và đề tài luận văn này, mà
còn là hành trang quý báo để chúng em vững bước đi tiếp vào tương lai.
Có lẻ không có gì có thể diễn tả hết sự biết ơn chân thành của em trong lúc này
đối với những tình cảm mà quý Thầy – Cô đã giành cho chúng em. Em xin gửi lời cám
ơn chân thành và tấm lòng kính trọng nhất đến quý Thầy – Cô; đặc biệt là GV hướng
dẫn luận văn tốt nghiệp của em – Th. Nguyễn Hữu Lạc.
Cuối cùng, em xin gửi lời chúc sức khỏe đến quý Thầy – Cô và gia đình, luôn
khỏe mạnh để hoàn thành tốt nhất mọi công việc và hạnh phúc trong cuộc sống.
Chân thành cám ơn!
Cần Thơ, ngày 24 tháng 4 năm 2010
Người viết
Phạm Hoàng Anh
GVHD: NGUYỄN HỮU LẠC
2
SVTH: PHẠM HOÀNG ANH
NÂNG CAO CHÂT LƯỢNG ĐỘI NGŨ CÁN BỘ CÔNG CHỨC TRONG TIẾN TRÌNH CẢI CÁCH HÀNH CHÍNH
NHẬN XÉT CỦA GIẢNG VIÊN HƯỚNG DẪN
....................................................................................................................................……
.......................................................................................................................................……
.......................................................................................................................................……
.......................................................................................................................................……
.......................................................................................................................................……
.......................................................................................................................................……
.......................................................................................................................................……
.......................................................................................................................................……
.......................................................................................................................................……
.......................................................................................................................................……
.......................................................................................................................................……
.......................................................................................................................................……
.......................................................................................................................................……
.......................................................................................................................................……
.......................................................................................................................................……
.......................................................................................................................................……
.......................................................................................................................................……
.......................................................................................................................................……
.......................................................................................................................................……
.......................................................................................................................................……
.......................................................................................................................................……
.......................................................................................................................................……
.......................................................................................................................................……
.......................................................................................................................................……
.......................................................................................................................................……
GVHD: NGUYỄN HỮU LẠC
3
SVTH: PHẠM HOÀNG ANH
NÂNG CAO CHÂT LƯỢNG ĐỘI NGŨ CÁN BỘ CÔNG CHỨC TRONG TIẾN TRÌNH CẢI CÁCH HÀNH CHÍNH
NHẬN XÉT CỦA HỘI ĐỒNG PHẢN BIỆN
................................................................................................................................... ………
...................................................................................................................................... ………
...................................................................................................................................... ………
...................................................................................................................................... ………
...................................................................................................................................... ………
...................................................................................................................................... ………
...................................................................................................................................... ………
...................................................................................................................................... ………
...................................................................................................................................... ………
...................................................................................................................................... ………
...................................................................................................................................... ………
...................................................................................................................................... ………
...................................................................................................................................... ………
...................................................................................................................................... ………
...................................................................................................................................... ………
...................................................................................................................................... ………
...................................................................................................................................... ………
...................................................................................................................................... ………
...................................................................................................................................... ………
...................................................................................................................................... ………
...................................................................................................................................... ………
...................................................................................................................................... ………
...................................................................................................................................... ………
...................................................................................................................................... ………
...................................................................................................................................... ………
...................................................................................................................................... ………
GVHD: NGUYỄN HỮU LẠC
4
SVTH: PHẠM HOÀNG ANH
NÂNG CAO CHÂT LƯỢNG ĐỘI NGŨ CÁN BỘ CÔNG CHỨC TRONG TIẾN TRÌNH CẢI CÁCH HÀNH CHÍNH
MỤC LỤC
---------PHẦN MỞ ĐẦU…………………………………………………………………….1
1. Lý do chọn đề tài................................................................................................. .1
2. Nội dung nghiên cứu ........................................................................................... .2
3. Phạm vi, mục đích nghiên cứu ............................................................................ .2
4. Phương pháp nghiên cứu ..................................................................................... .3
5. Kết cấu luận văn.................................................................................................. .3
CHƯƠNG 1: KHÁI QUÁT CHUNG VỀ CẢI CÁCH HÀNH CHÍNH VÀ CÁN
BỘ, CÔNG CHỨC…………………………………………………………………5
1.1. Khái quát chung về cải cách hành chính………………………………………...5
1.1.1. Khái niệm……………………………………………………………………...5
1.1.1.1. Khái niệm hành chính................................................................................. .5
1.1.1.2. Khái niệm CCHC ....................................................................................... .6
1.1.2. Đường lối, chủ trương của Đảng về CCHC trong tiến trình đổi mới .............. .8
1.1.3. Đẩy mạnh cải cách hành chính, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý của bộ
Nhà nước……………………………………………………………………….……12
11.2. Khái quát chung về CBCC……………………………………………………14
1.2.1. Khái niệm CBCC……………………………………………………………..14
1.2.1.1. Khái niệm CBCC trước khi có Pháp lệnh CBCC 1998 .............................. 14
1.2.1.2. Khái niệm CBCC theo pháp lệnh CBCC 1998............................................ 16
1.2.1.3. Khái niệm CBCC qua hai lần sửa đổi 2000 và 2003 ................................... 17
1.2.1.4. Khái niệm CBCC theo luật hiện hành........................................................ 18
1.2.2. Vai trò của CBCC và sự cần thiết nâng cao chất lượng CBCC ...................... 21
CHƯƠNG 2: CÁN BỘ, CÔNG CHỨC VỚI TIẾN TRÌNH CẢI CÁCH HÀNH
CHÍNH……………………………………………………………………………...24
2.1. Nhận thức của CBCC về CCHC....................................................................... 24
2.2. Đẩy mạnh CCHC nhằm nâng cao chất lượng CBCC………………………….31
GVHD: NGUYỄN HỮU LẠC
5
SVTH: PHẠM HOÀNG ANH
NÂNG CAO CHÂT LƯỢNG ĐỘI NGŨ CÁN BỘ CÔNG CHỨC TRONG TIẾN TRÌNH CẢI CÁCH HÀNH CHÍNH
2.3. Xây dựng đội ngũ CBCC dưới ánh sáng tư tưởng Hồ Chí Minh vì mục tiêu
CCHC………………………………………………………………………………38
2.4. Những vấn đề trọng tâm để nâng cao chất lượng đội ngũ CBCC…………..…43
2.4.1. Đổi mới công tác quản lý…………...…………………………………….....43
2.4.2. Cải cách tiền lương và các chính sách đãi ngộ…...………………….……...45
2.4.3. Đào tạo, bồi dưỡng CBCC……...………………………………………...…46
2.4.4. Nâng cao tinh thần trách nhiệm và phẩm chất đạo đức CBCC……………...49
CHƯƠNG 3: THỰC TRẠNG VÀ MỘT SỐ GIẢI PHÁP KIẾN NGHỊ NHẰM
NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG ĐÔI NGŨ CBCC………………………………..53
3.1. Thực trạng CBCC…………...………………………………………………...53
3.2.1. Thuận lợi và thành quả đạt được………………………………….…………53
3.3.2. Tồn tại yếu kém……………………………………………………….……..55
3.3.3. Nguyên nhân của những tồn tại yếu kém……………………………………57
3.2. Một số giải pháp kiến nghị…………………………………………………….61
3.2.1. Nâng cao chất lượng công tác tuyển dụng…………………………………..61
3.2.2. Nâng cao trình độ CBCC…………………………………………………....62
3.2.3. Giáo dục tinh thần trách nhiệm, phẩm chất đạo đức cho CBCC…………....64
3.2.4. Nâng cao chất lượng công tác đào tạo bồi dưỡng…………………………...68
3.2.5. Đảm bảo chất lượng cuộc sống cho CBCC………………………………….72
KẾT LUẬN……………………………………………………………………......74
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
GVHD: NGUYỄN HỮU LẠC
6
SVTH: PHẠM HOÀNG ANH
NÂNG CAO CHÂT LƯỢNG ĐỘI NGŨ CÁN BỘ CÔNG CHỨC TRONG TIẾN TRÌNH CẢI CÁCH HÀNH CHÍNH
PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
CCHC ở nước ta được Đảng và Nhà nước xác định là động lực để phát triển
kinh tế - xã hội, nâng cao chất lượng nền hành chính và đời sống xã hội. Để làm
được điều đó, con người, mà cụ thể ở đây là CBCC là yếu tố không thể thiếu. Muốn
có một nền hành chính trong sạch, chuyên môn và hiện đại thì CBCC cũng phải có
chất lượng, chuyên môn và đủ tầm. Giữa CCHC và CBCC có sự tác động lẫn nhau,
do đó, để nâng cao chất lượng CBCC thì phải đẩy mạnh CCHC.
Công cuộc cải cách hành chính (CCHC) của nước ta được tiến hành trong điều
kiện nền kinh tế thị trường định hướng Xã hội chủ nghĩa (XHCN), xu thế hợp tác
kinh tế quốc tế và hội nhập đã tạo ra những chuyển biến tích cực góp phần vào sự
nghiệp phát triển kinh tế - xã hội theo mục tiêu "Dân giàu, nước mạnh, xã hội công
bằng, dân chủ, văn minh". Qua đó, có tác động tích cực đến đội ngũ cán bộ, công
chức (CBCC) hành chính nhà nước.
Phải khẳng định rằng, đội ngũ CBCC trong thời gian qua đã và đang góp phần
đáng kể vào tiến trình CCHC theo mục tiêu xây dựng nền hành chính hiện đại, có
tính chuyên nghiệp cao mà Đảng, Nhà nước và nhân dân ta đã đặt ra trong thời kỳ
mới. Song, cũng cần nhận thấy một thực tế: còn không ít CBCC trong các cơ quan
hành chính nhà nước hiện nay làm việc thiếu tích cực, chuyên môn nghiệp vụ chưa
cao, chất lượng chưa đáp ứng được nhu cầu. Điều này thể hiện ở chỗ: nhiều CBCC
bảo thủ trong cách nghĩ, cách làm, thiếu sự năng động, sáng tạo và đổi mới; cách
làm việc quan liêu, hành chính hoá, tác phong chậm chạp, rườm rà, thái độ thờ ơ,
thiếu trách nhiệm; hách dịch, thái độ ứng xử chưa tốt... dẫn đến sự trì trệ về phương
thức hoạt động trong các cơ quan hành chính. Sự phàn nàn của nhiều cá nhân, tổ
chức về tinh thần trách nhiệm, thái độ cư sử không tốt của một số CBCC hành chính
nhà nước là minh chứng cụ thể cho vấn đề này. Nếu tình trạng này cứ tiếp tục thì
chính quyền sẽ không được lòng dân và CBCC sẽ ngày càng xa dân, ảnh hưởng
không tốt đến uy tín của Đảng và Nhà nước. Và điều này đã đi ngược lại với
phương châm xây dựng một nền hành chính hiện đại, chuyên môn hóa của một Nhà
nước pháp quyền XHCN của dân, do dân, vì dân.
Từ những nhu cầu và tồn tại như trên, để tiến trình CCHC diễn ra thuận lợi và
có hiệu quả, cũng như góp phần xây dựng nền hành chính trong sạch, hiện đại, tạo
lòng tin trong nhân dân thì nhất thiết phải xây dựng một đội ngũ CBCC chuyên
nghiệp và hiện đại. Muốn đạt được kết quả như vậy, nâng cao chất lượng CBCC là
giải pháp tối ưu nhất cần phải hướng đến.
GVHD: NGUYỄN HỮU LẠC
7
SVTH: PHẠM HOÀNG ANH
NÂNG CAO CHÂT LƯỢNG ĐỘI NGŨ CÁN BỘ CÔNG CHỨC TRONG TIẾN TRÌNH CẢI CÁCH HÀNH CHÍNH
2. Nội dung nghiên cứu
Luận văn tốt nghiệp đề tài “Nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức
trong tiến trình cải cách hành chính”, người viết chỉ tập trung nghiên cứu về
những quy định của pháp luật, những vấn đề thực tiễn liên quan đến CBCC, những
chủ chương chính sách đổi mới, nâng cao chất lượng đội ngũ CBCC để phục vụ tốt
cho công cuộc công nghiệp hóa - hiện đại hóa đất nước, đặc biệt là phục vụ cho
công cuộc CCHC hiện nay. Bên cạnh đó, người viết còn trình bày khái quát một số
vấn đề về CCHC để từ đó cho thấy được hết tầm quan trọng của công tác đổi mới,
nâng cao chất lượng đội ngũ CBCC đối với công cuộc CCHC.
Bằng những kiến thức có được, qua việc phân tích, đánh giá những quy định
của pháp luật và những vấn đề liên quan đến CBCC và CCHC, người viết còn
nghiên cứu về những thuận lợi và thách thức đối với công cuộc CCHC nói chung và
việc nâng cao chất lượng CBCC nói riêng. Từ đó, người nghiên cứu cũng đề xuất
một số giải pháp để hoàn thiện.
3. Phạm vi, mục đích nghiên cứu
Trong phạm vi đề tài “Nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức trong
tiến trình cải cách hành chính”, người viết chỉ tập trung nghiên cứu những quy
định của pháp luật, những vấn đề thực tiễn và các giải pháp có liên quan đến CBCC
cũng như công cuộc đổi mới nâng cao chất lượng đội ngũ CBCC phục vụ công cuộc
xây dựng đất nước và CCHC hiện nay.
Thông qua đề tài này, người viết mong muốn cho người đọc thấy được thực
tiễn nền hành chính nước nhà, những tồn tại trong đội ngũ CBCC, từ đó, giúp mọi
người nhìn nhận đúng vai trò của đội ngũ CBCC đối với nền hành chính nhà nước
cũng như sự cần thiết phải đổi mới, nâng cao chất lượng của đội ngũ CBCC để phục
vụ tốt hơn cho công cuộc xây dựng đất nước và chủ trương CCHC hiện nay. Đối
với bản thân, là một sinh viên, một công dân của đất nước, thông qua việc nghiên
cứu đề tài này, người viết muốn góp một phần công sức của mình vào công cuộc
xây dựng đất nước và tiến trình CCHC hiện nay; đồng thời, đây cũng là vấn đề tâm
đắc của bản thân. Đó là những lý do chính mà người viết đã chọn đề tài này.
4. Phương pháp nghiên cứu
Để phục vụ tốt cho công tác nghiên cứu đề tài “nâng cao chất lượng đội ngũ
cán bộ, công chức trong tiến trình cải cách hành chính”, người viết đã sử dụng
những kiến thức có được, đồng thời, người viết cũng đã tập hợp, chọn lọc tham
khảo những văn bản pháp luật, các bài viết có liên quan đến CBCC cùng với việc
tham khảo, tìm hiểu thực tiễn để làm rõ vấn đề.
GVHD: NGUYỄN HỮU LẠC
8
SVTH: PHẠM HOÀNG ANH
NÂNG CAO CHÂT LƯỢNG ĐỘI NGŨ CÁN BỘ CÔNG CHỨC TRONG TIẾN TRÌNH CẢI CÁCH HÀNH CHÍNH
Bên cạnh đó, người viết còn sử dụng những phương pháp để nghiên cứu và
làm rõ vấn đề như: phương pháp phân tích luật viết, phương pháp thu thập và tổng
hợp tài liệu; phương pháp so sánh, đánh giá và một số biện pháp nghiên cứu cần
thiết khác.
5. Kết cấu luận văn
Cơ cấu luận văn tốt nghiệp đề tài “Nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công
chức trong tiến trình cải cách hành chính” bao gồm những phần sau:
Phần mở đầu: người viết trình bày khái quát về đề tài và sự cần thiết của
đề tài; nêu lên phương pháp nghiên cứu, phạm vi và mục đích nghiên cứu,… qua đó
giúp người đọc có được cái nhìn tổng thể về toàn bộ nội dung nghiên cứu của đề tài.
Phần nội dung: gồm có 3 chương:
Chương 1: Khái quát chung về cải cách hành chính và cán bộ, công
chức Việt Nam.
Chương 2: Cán bộ, công chức với tiến trình cải cách hành chính.
Chương 3: Thực trạng và một số giải pháp kiến nghị nhằm nâng cao
chất lượng cán bộ, công chức.
Phần kết luận
Người viết tổng kết lại những vấn đề đã trình bày ở phần nội dung, giúp người
đọc dễ dàng tổng hợp lại kiến thức đã tìm hiểu trong đề tài.
Tài liệu tham khảo
Mục lục
Danh mục từ viết tắt
Hoàn thành việc nghiên cứu đề tài “Nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ,
công chức trong tiến trình cải cách hành chính ” là cả một quá trình nổ lực tìm
tòi, nghiên cứu bằng tất cả tâm quyết và kiến thức của người viết; đồng thời, là sự
quan tâm, hướng dẫn tận tình của thầy NGUYỄN HỮU LẠC - GV Khoa Luật. Tuy
nhiên, với kiến thức và kinh nghiệm non trẻ trong công tác nghiên cứu và trình bày
của một sinh viên, đề tài “Nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức trong
tiến trình cải cách hành chính ” chắc chắn không tránh khỏi những hạn chế nhất
định. Rất mong sự cảm thông và đóng góp của quý thầy cô và những ai có tâm
quyết với đề tài để đề tài được hoàn thiện hơn. Chân thành cám ơn!
GVHD: NGUYỄN HỮU LẠC
9
SVTH: PHẠM HOÀNG ANH
NÂNG CAO CHÂT LƯỢNG ĐỘI NGŨ CÁN BỘ CÔNG CHỨC TRONG TIẾN TRÌNH CẢI CÁCH HÀNH CHÍNH
CHƯƠNG 1
KHÁI QUÁT CHUNG VỀ CẢI CÁCH HÀNH CHÍNH
VÀ CÁN BỘ CÔNG CHỨC
1.1. Khái quát chung về cải cách hành chính
1.1.1. Khái niệm
1.1.1.1. Khái niệm Hành chính
Để phục vụ tốt cho công cuộc CCHC, chúng ta cần phải xác định rõ khái niệm
về hành chính cũng như mối quan hệ của nó với Nhà nước và hệ thống chính trị.
Hành chính thông thường đồng nghĩa với quản lý. Nhưng quản lý là một
phạm trù chung: quản lý thiên nhiên, quản lý nhân sự, quản lý công việc… Đối
tượng nghiên cứu của chúng ta ở đây là hệ thống quản lý Nhà nước, tức là nền hành
chính Quốc gia (hành chính Nhà nước, hành chính công).
Hành chính là chấp hành ý chí, quyền lực chính trị, do đó mang tính chất
chính trị của quyền lực Nhà nước. Thế nhưng bản thân hành chính không phải là tổ
chức và hoạt động chính trị. Bộ máy hành pháp từ Chính phủ đến các cấp chính
quyền địa phương thuộc hệ thống hành pháp mang tính quyền lực Nhà nước, chính
tổ chức và hoạt động của nó tạo nên nền hành chính Quốc gia. Hành chính cũng là
quản lý (khi nói “quản lý hành chính” là cách nói lặp). Theo quan niệm chung, quản
lý có nghĩa khá rộng: quản lý kinh tế, quản lý xã hội,… nhưng hành chính Nhà
nước là lĩnh vực công, gắn với sự ra đời của Nhà nước, quyền lực Nhà nước và thể
hiện việc thực thi quyền lực Nhà nước về mặt hành pháp. Do đó, hành chính nhà
nước là một loại quản lý mang tính đặc thù riêng có của bộ máy Nhà nước không
giống như quản lý xí nghiệp, hợp tác xã…
Dưới gốc độ thực tiễn tổ chức và hoạt động, nền hành chính Quốc gia là:
- Một hệ thống tổ chức và định chế Nhà nước của quyền hành chính có chức
năng thực thi quyền hành pháp, tức là quản lý công việc thường nhật của Nhà nước;
- Một thiết chế được tạo thành bởi một hệ thống các pháp nhân công quyền
(Chính phủ, các Bộ…) có thẩm quyền tổ chức và điều hành mọi quá trình xã hội,
hành vi của các tổ chức, các công dân bằng những văn bản quy phạm dưới luật phù
hợp và để thi hành các văn bản luật;
- Tổ chức và quản lý thực tiễn để thực hiện các quyết định, các nhiệm vụ chính
trị của Nhà nước mà mục tiêu là giữ gìn trật tự công (thể chế chính trị, luật pháp
Nhà nước) , phục vụ lợi ích công và lợi ích tổ chức, công dân một cách có hiệu quả.
GVHD: NGUYỄN HỮU LẠC
10
SVTH: PHẠM HOÀNG ANH
NÂNG CAO CHÂT LƯỢNG ĐỘI NGŨ CÁN BỘ CÔNG CHỨC TRONG TIẾN TRÌNH CẢI CÁCH HÀNH CHÍNH
Nền hành chính Quốc gia và bộ máy Nhà nước là một sản phẩm của xã hội và
là một bộ phận nằm trong hệ thống chính trị cũng như Nhà nước, không nằm ngoài
xã hội, trên xã hội, không tách rời và không trung lập với hệ thống chính trị. Trong
hệ thống chính trị ấy, nền hành chính không những không biệt lập với Nhà nước mà
còn chịu sự lãnh đạo của Đảng, của các đoàn thể nhân dân. Giữa hệ thống hành
chính với Nhà nước có sự khác biệt trên một số mặt:
Về mặt chức năng: hành chính lệ thuộc vào Nhà nước, hệ thống chính trị
(chính trị hiểu theo nghĩa là quyền lực chính trị, quyền lực Nhà nước bao gồm cả
quyền lực chung thống nhất và quyền lực lập pháp, hành pháp và tư pháp). Tuy
nhiên, xu thế hiện nay là tăng cường tính chủ động, năng động của quyền hành pháp
và nền hành chính mà một trong những yếu tố tác động đó là sự phát triển của khoa
học kỹ thuật, lực lượng sản xuất và nền kinh tế; trình độ dân trí được nâng cao…
Về mặt tổ chức: một mặt, hệ thống hành chính nhà nước mang tính chất
chính trị, do hiến pháp quy định với những nhà chính trị được bầu ra theo nhiệm kỳ.
Mặt khác, hệ thống hành chính nhà nước là hệ thống thứ bậc hành chính của những
tổ chức chuyên môn, do pháp luật quy định với những người công chức chuyên
nghiệp, được bổ nhiệm và làm việc thường xuyên.
Tóm lại, xét về chức năng cũng như tổ chức, hành chính và chính trị hợp thành
một hệ thống chính trị - hành chính thống nhất có một chức năng chung, với nhiều
bộ phận hợp thành có chức năng riêng liên quan và tác động lẫn nhau. Trong các bộ
phận đó, bộ máy Nhà nước là trung tâm, bộ phận “xương sống” của cả hệ thống
chính trị, công cụ chủ yếu có chức năng tổ chức, quản lý, chỉ huy, điều hành công
vụ Nhà nước, mang tính cưỡng chế và thuyết phục; ổn định và liên tục, nhất quán
và đồng bộ. Từ đó, đảm bảo hiệu lực và hiệu quả của nhà nước nói riêng và hệ
thống chính trị nói chung.
1.1.1.2. Khái niệm Cải cách hành chính
Thuật ngữ CCHC không quá xa lạ đối với Việt Nam nhưng nó vẫn chưa được
định nghĩa một cách rõ ràng. Ngay cả trong Đại từ điển Tiếng Việt, CCHC cũng
không được định nghĩa một cách trực tiếp. Tuy nhiên, hiện nay trên thế giới có hai
khái niệm về hành chính được chấp nhận rộng rãi nhất:
Thứ nhất, theo tác giả người Mỹ G.E. Caiden (trong cuốn Cải cách hành chính
xuất bản 1969) thì CCHC là sự tác động nhân tạo của việc chuyển đổi Hành chính
GVHD: NGUYỄN HỮU LẠC
11
SVTH: PHẠM HOÀNG ANH
NÂNG CAO CHÂT LƯỢNG ĐỘI NGŨ CÁN BỘ CÔNG CHỨC TRONG TIẾN TRÌNH CẢI CÁCH HÀNH CHÍNH
chống lại sự kháng cự. Theo đó, định nghĩa của ông có 3 đặc điểm được ông giải
thích như sau 1:
CCHC là nhân tạo bởi vì nó do con người làm ra, có chủ định, có kế
hoạch, nó không phải ngẫu nhiên, tự nhiên hay tự động; nó được tác
động bởi nó gồm sự thuyết phục, lý giải và kể cả đe dọa, dùng hình
phạt nếu cần.
Nó thừa nhận triển vọng sẽ có sự chống đối và yêu cầu sự nổ lực để
vượt qua sự chống đối.
Nó hàm ý đạo đức, có mục tiêu đạo đức: nó được tiến hành với niềm
tin là kết quả cuối cùng sẽ luôn luôn tốt đẹp hơn nguyên trạng.
Thứ hai, theo quan điểm của GS. Trương Hoàng Lem - chuyên viên tư vấn
cao cấp L.T.Associates, Inc. Washington lại có cách giải thích khác. Ông giải thích
theo 2 cách tiếp cận2: hành chính - kĩ thuật và kinh tế - tài chính.
Theo cách tiếp cận Hành chính - kĩ thuật, CCHC đề cập đến những
thay đổi trong toàn bộ hệ thống hành chính công. Nó bao gồm toàn bộ
việc tổ chức lại cán bộ, xác định nhiệm vụ và chức năng của các đơn
vị hành chính, cải tiến các phương pháp và thủ tục, đào tạo cán bộ…;
cải tiến sự phối hợp ở cấp cao hơn của Chính phủ. Mọi sự cải tiến cơ
cấu, thủ tục, năng lực và động cơ của cán bộ với mục đích nâng cao
năng lực quản lý và tổ chức công cũng được xem là CCHC.
Theo cách tiếp cận kinh tế - tài chính, CCHC bao gồm những thay đổi
phạm vi rộng động chạm đến vai trò của Nhà nước, cơ cấu của Chính
phủ, các quyết định chi tiêu công cộng, mối quan hệ giữa Nhà nước
với người lao động trong khu vực Nhà nước.
1.1.2. Đường lối, chủ trương của Đảng về ccải cách hành chính trong tiến trình
đổi mới
CCHC ở Việt Nam là công việc mới mẽ, diễn ra trong điều kiện thiếu kiến
thức và kinh nghiệm về quản lý hành chính nhà nước trong thời kỳ mới, có nhiều
vấn đề phải vừa làm, vừa tìm tòi rút kinh nghiệm. Vì vậy, việc hình thành quan
niệm và những nguyên tắc cơ bản chỉ đạo công cuộc CCHC cũng như việc đề ra
những nội dung, phương hướng, chủ trương, giải pháp thực hiện trong từng giai
1
Trung tâm nghiên cứu khoa học tổ chức quản lý, Cải cách hành chính – vấn đề cấp thiết để đổi mới bộ máy
Nhà nước, NXB Tổng hợp TP. Hồ Chí Minh, 2004.
2
Trung tâm nghiên cứu khoa học tổ chức quản lý, Cải cách hành chính – vấn đề cấp thiết để đổi mới bộ máy
Nhà nước, NXB Tổng hợp TP. Hồ Chí Minh, 2004.
GVHD: NGUYỄN HỮU LẠC
12
SVTH: PHẠM HOÀNG ANH
NÂNG CAO CHÂT LƯỢNG ĐỘI NGŨ CÁN BỘ CÔNG CHỨC TRONG TIẾN TRÌNH CẢI CÁCH HÀNH CHÍNH
đoạn là một quá trình tìm tòi, sáng tạo không ngừng, là một quá trình nhận thức liên
tục, thống nhất trong tiến trình đổi mới được khởi đầu từ Đại hội lần thứ VI của
Đảng Cộng sản Việt Nam năm 1986.
Từ xác định những nguyên nhân của tình hình khủng hoảng kinh tế - xã hội
trầm trọng, Đại hội VI đã chỉ rõ nguyên nhân của mọi nguyên nhân là công tác tổ
chức và đề ra chủ trương thực hiện một cuộc cải cách lớn về tổ chức bộ máy các cơ
quan nhà nước. Thực hiện Nghị quyết Đại hội VI, tổ chức bộ máy nhà nước đã
được sắp xếp lại một bước theo hướng gọn nhẹ, bớt đầu mối. Tuy nhiên, nhìn chung
tổ chức và biên chế của bộ máy nhà nước vẫn còn quá cồng kềnh, nặng nề.
Đến Đại hội VII, Đảng xác định tiếp tục cải cách bộ máy nhà nước và đề ra
những nhiệm vụ về sửa đổi Hiến pháp, cải tiến tổ chức và hoạt động của Quốc hội,
sửa đổi cơ cấu tổ chức và phương thức hoạt động của Chính phủ, của chính quyền
địa phương. Trên cơ sở những nhiệm vụ do Đại hội VII đề ra, trong nhiệm kỳ này
đã tiến hành đợt sắp xếp lần thứ hai kể từ Đại hội VI hệ thống chính trị ở nước ta
bao gồm Đảng, Nhà nước, Mặt trận và các đoàn thể nhân dân. Cương lĩnh xây dựng
đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội, chiến lược ổn định và phát triển
kinh tế - xã hội đến năm 2000 do Đại hội VII thông qua đã khẳng định bước tiến về
lý luận, nhận thức về nền hành chính nhà nước. Cương lĩnh đã nêu: về Nhà nước
“phải có đủ quyền lực và có đủ khả năng định ra luật pháp về tổ chức, quản lý mọi
mặt đời sống xã hội bằng pháp luật. Sửa đổi hệ thống tổ chức nhà nước, cải cách bộ
máy hành chính, kiện toàn các cơ quan lập pháp để thực hiện có hiệu quả chức năng
quản lý của Nhà nước”. Chiến lược cũng nêu trọng tâm cải cách “nhằm vào hệ
thống hành chính với nội dung chính là xây dựng một hệ thống hành chính và quản
lý hành chính nhà nước thông suốt, có đủ quyền lực, năng lực, hiệu quả”.
Thực hiện Nghị quyết Đại hội VII, tháng 4/1992, Quốc hội nước Cộng hoà xã
hội chủ nghĩa Việt Nam đã thông qua Hiến pháp mới thay thế Hiến pháp 1980. Hiến
pháp 1992 thể hiện sự nhận thức đầy đủ hơn về phân công, phối hợp giữa 3 quyền
lập pháp, hành pháp và tư pháp trong tổng thể quyền lực thống nhất của Nhà nước.
Sau Đại hội VII, từ 1992 đến 1995 là giai đoạn phát triển mạnh tư duy, quan
niệm, nhận thức của Đảng về nền hành chính nhà nước và về CCHC. Hội nghị
Trung ương 8 khoá VII (1/1995) đánh dấu bước phát triển mới về xây dựng và phát
triển nền hành chính nhà nước. Cải cách một bước nền hành chính nhà nước được
xác định là trọng tâm của việc tiếp tục xây dựng và hoàn thiện Nhà nước, với mục
tiêu là xây dựng một nền hành chính trong sạch có đủ năng lực, sử dụng đúng quyền
lực và từng bước hiện đại hoá để quản lý có hiệu lực và hiệu quả công việc của nhà
nước, thúc đẩy xã hội phát triển lành mạnh, đúng hướng, phục vụ đắc lực đời sống
GVHD: NGUYỄN HỮU LẠC
13
SVTH: PHẠM HOÀNG ANH
NÂNG CAO CHÂT LƯỢNG ĐỘI NGŨ CÁN BỘ CÔNG CHỨC TRONG TIẾN TRÌNH CẢI CÁCH HÀNH CHÍNH
nhân dân, xây dựng nếp sống và làm việc theo pháp luật trong xã hội. Lần đầu tiên
3 nội dung chủ yếu của CCHC nhà nước được trình bày một cách hệ thống trong
Nghị quyết Trung ương 8, đó là cải cách thể chế của nền hành chính, chấn chỉnh tổ
chức bộ máy và xây dựng đội ngũ CBCC.
Việc thực hiện Nghị quyết Trung ương 8 (khoá VII) đã mở ra một giai đoạn
mới, giai đoạn chuyển biến thật sự trong CCHC ở nước ta. Có thể nói, Nghị quyết
Trung ương 8 (khoá VII) có ý nghĩa quan trọng thúc đẩy tiến trình CCHC của 20
năm đổi mới vừa qua.
Tiếp tục khẳng định CCHC là trọng tâm của việc xây dựng, hoàn thiện Nhà
nước trong những năm trước mắt, Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ VIII
(năm 1996) nhấn mạnh yêu cầu tiến hành CCHC đồng bộ, dựa trên cơ sở pháp luật,
coi đó là một giải pháp cơ bản để thực hiện các nhiệm vụ, mục tiêu chủ yếu của kế
hoạch phát triển kinh tế – xã hội 5 năm (1996 – 2000).
Với tinh thần đẩy mạnh CCHC được đề ra trong Nghị quyết Trung ương 8
(khoá VII) một cách tích cực theo chương trình, kế hoạch, Nghị quyết Đại hội VIII
nhấn mạnh nhiệm vụ xây dựng hệ thống pháp luật phù hợp với cơ chế mới; cải tiến
quy trình xây dựng và ban hành văn bản pháp luật của Chính phủ; đồng thời, tiếp
tục đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, và sắp xếp lại bộ máy hành chính từ
Trung ương đến địa phương, hợp nhất một số cơ quan quản lý chuyên ngành về
kinh tế trên cơ sở xác định rõ và thực hiện đúng chức năng quản lý nhà nước của
các bộ, ngành. Theo đó, 4 điểm bổ sung quan trọng trong định hướng cải cách được
Nghị quyết đề ra là3:
Phân định rõ thẩm quyền và trách nhiệm của từng cấp hành chính;
Tiếp tục nghiên cứu để cụ thể hoá sự phân cấp quản lý nhà nước giữa các cơ
quan của Chính phủ với chính quyền tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương;
Đổi mới chế độ công chức và công vụ (bao gồm sửa đổi quy chế thi tuyển,
bồi dưỡng, đào tạo mới và trẻ hoá đội ngũ CBCC, kiên quyết xử lý và sa thải những
người thoái hoá, biến chất; tăng cường biện pháp và phối hợp lực lượng đẩy mạnh
đấu tranh chống tham nhũng, lãng phí, cửa quyền trong bộ máy quản lý nhà nước và
các tổ chức kinh tế nhà nước);
Thành lập Toà án hành chính và thực hiện xã hội hoá đối với một số hoạt
động thuộc lĩnh vực dịch vụ công.
3
Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ VIII (năm 1996).
GVHD: NGUYỄN HỮU LẠC
14
SVTH: PHẠM HOÀNG ANH
NÂNG CAO CHÂT LƯỢNG ĐỘI NGŨ CÁN BỘ CÔNG CHỨC TRONG TIẾN TRÌNH CẢI CÁCH HÀNH CHÍNH
Hội nghị lần thứ 3 của Ban Chấp hành Trung ương (khoá VIII) họp tháng 6/
1997 ra Nghị quyết về phát huy quyền làm chủ của nhân dân, tiếp tục xây dựng Nhà
nước Cộng hòa XHCN Việt Nam. Một trong những chủ trương và giải pháp lớn về
CCHC được nhấn mạnh trong Nghị quyết quan trọng này là bảo đảm thực hiện dân
chủ hóa đời sống chính trị của xã hội, giữ vững và phát huy bản chất tốt đẹp của
Nhà nước, phát huy quyền làm chủ của nhân dân trong xây dựng và bảo vệ Nhà
nước, trong giám sát hoạt động của bộ máy nhà nước và hoạt động của CBCC. Từ
đó, Chính phủ ban hành các quy chế thực hiện dân chủ ở cơ sở.
Trong việc xây dựng chiến lược về cán bộ cho thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp
hoá, hiện đại hoá đất nước đến năm 2020, Nghị quyết Trung ương 3 đặc biệt nhấn
mạnh nhiệm vụ xây dựng đội ngũ CBCC có phẩm chất và năng lực, coi đó là yếu tố
quyết định đến chất lượng bộ máy nhà nước. Cán bộ lãnh đạo phải được đào tạo
một cách toàn diện, được bố trí, điều động theo nhu cầu và lợi ích đất nước.
Nghị quyết Trung ương 6 (lần 2), Nghị quyết Trung ương 7 (khoá VIII), đã
biểu thị một quyết tâm chính trị rất lớn về việc tiếp tục tiến hành CCHC, đặt CCHC
trong tổng thể của đổi mới hệ thống chính trị. Từ việc kiểm điểm tình hình và rút
kinh nghiệm thực tiễn, Đảng ta đã đi đến khẳng định, trong điều kiện một đảng cầm
quyền, sự đổi mới chưa đồng bộ các tổ chức trong hệ thống chính trị là trở ngại lớn
của công cuộc CCHC trong thời gian qua. Không thể tiến hành CCHC riêng lẻ tách
rời sự đổi mới tổ chức và phương thức lãnh đạo của Đảng, đổi mới tổ chức và
phương thức hoạt động của các đoàn thể nhân dân. Cũng không thể CCHC một
cách biệt lập mà không đồng thời đổi mới tổ chức và cơ chế hoạt động của các cơ
quan lập pháp, tư pháp.
Từ nhận thức đó, Nghị quyết Trung ương 7 (khoá VIII) đề ra chủ trương tiến
hành sắp xếp lại tổ chức bộ máy Đảng và các tổ chức trong hệ thống chính trị gắn
liền với CCHC theo hướng tinh gọn, hoạt động có hiệu lực, hiệu quả. Đồng thời,
với việc kiên quyết sắp xếp một bước bộ máy các tổ chức trong hệ thống chính trị,
thực hiện tinh giản biên chế; đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao chất lượng đội ngũ
CBCC, cải cách chính sách tiền lương.
Đại hội IX (năm 2001) bên cạnh việc khẳng định mục tiêu xây dựng nền hành
chính nhà nước dân chủ, trong sạch, vững mạnh, từng bước hiện đại hoá đã đưa ra
một loạt chủ trương, giải pháp có ý nghĩa quan trọng trong CCHC thời gian tới như
điều chỉnh chức năng và cải tiến phương thức hoạt động của Chính phủ, nguyên tắc
Bộ quản lý đa ngành, đa lĩnh vực; phân công, phân cấp; tách cơ quan hành chính
công quyền với tổ chức sự nghiệp, dịch vụ công; tiếp tục cải cách doanh nghiệp nhà
nước, tách rõ chức năng quản lý nhà nước với sản xuất kinh doanh của các doanh
GVHD: NGUYỄN HỮU LẠC
15
SVTH: PHẠM HOÀNG ANH
NÂNG CAO CHÂT LƯỢNG ĐỘI NGŨ CÁN BỘ CÔNG CHỨC TRONG TIẾN TRÌNH CẢI CÁCH HÀNH CHÍNH
nghiệp; tiếp tục cải cách thủ tục hành chính; xây dựng đội ngũ CBCC trong sạch, có
năng lực; thiết lập trật tự kỷ cương, chống quan liêu, tham nhũng.
Chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước đã được cụ thể hóa bằng
chương trình tổng thể CCHC giai đoạn 2001-2010 với mục tiêu, nội dung và
chương trình hành động như sau:
Mục tiêu chung của CCHC:
Mục tiêu chung là xây dựng một nền hành chính dân chủ, trong sạch, vững
mạnh, chuyên nghiệp, hiện đại hóa, hoạt động có hiệu lực, hiệu quả theo nguyên tắc
của Nhà nước pháp quyền XHCN dưới sự lãnh đạo của Đảng; xây dựng đội ngũ
CBCC có phẩm chất và năng lực đáp ứng nhu cầu xây dựng và phát triển đất nước.
Đến năm 2010, hệ thống hành chính về cơ bản được cải cách phù hợp với yêu cầu
quản lý nền kinh tế thị trường định hướng XHCN.
Nội dung chính:
Cải cách thể chế;
Cải cách tổ chức bộ máy;
Xây dựng đội ngũ CBCC;
Cải cách tài chính công.
Chương trình hành động cụ thể:
Đổi mới công tác xây dựng, ban hành và nâng cao chất lượng văn bản quy
phạm pháp luật;
Xác định vai trò, chức năng và cơ cấu tổ chức của các cơ quan trong hệ
thống hành chính Nhà nước;
Tinh giản biên chế;
Xây dựng, nâng cao chất lượng đội ngũ CBCC;
Cải cách tiền lương;
Đổi mới cơ chế quản lý tài chính đối với cơ quan hành chính, đơn vị sự
nghiệp;
Hiện đại hóa nền hành chính.
1.1.3. Đẩy mạnh cải cách hành chính, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý của
bộ máy Nhà nước
GVHD: NGUYỄN HỮU LẠC
16
SVTH: PHẠM HOÀNG ANH
NÂNG CAO CHÂT LƯỢNG ĐỘI NGŨ CÁN BỘ CÔNG CHỨC TRONG TIẾN TRÌNH CẢI CÁCH HÀNH CHÍNH
CCHC đã đạt những kết quả bước đầu quan trọng, góp phần hoàn thành mục
tiêu hiện đại hóa nền hành chính. Thực hiện đường lối đổi mới, Đảng ta đã có nhiều
chủ trương về CCHC và luôn xác định CCHC là một khâu quan trọng trong sự
nghiệp đổi mới để phát triển đất nước. Các cơ quan nhà nước, trong đó Chính phủ
đã ban hành và tổ chức thực hiện nhiều chương trình, kế hoạch để triển khai CCHC
theo các chủ trương, nghị quyết của Đảng, nhất là Chương trình tổng thể CCHC nhà
nước giai đoạn 2001 - 2010. Hệ thống thể chế, luật pháp tiếp tục được đổi mới và
hoàn thiện, hình thành dần cơ chế kinh tế thị trường định hướng XHCN, đảm bảo
ngày càng tốt hơn quyền dân chủ của nhân dân. Chức năng, nhiệm vụ và cơ cấu tổ
chức của các cơ quan trong hệ thống hành chính nhà nước được điều chỉnh, sắp xếp
phù hợp hơn, quản lí nhà nước ngày càng tốt hơn trong điều kiện mới. Chất lượng
đội ngũ CBCC trong bộ máy hành chính nhà nước có bước được nâng lên, đáp ứng
tốt hơn yêu cầu nhiệm vụ. Thể chế, pháp luật về quản lí tài chính công được tích
cực xây dựng và từng bước hoàn thiện. Thủ tục hành chính và hoạt động của các cơ
quan hành chính nhà nước có bước đổi mới; hiệu lực, hiệu quả, kỉ luật, kỉ cương
được tăng cường hơn.
Tuy nhiên, nền hành chính nhà nước vẫn còn nhiều hạn chế, yếu kém. Hệ
thống thể chế, pháp luật, nhất là thể chế kinh tế thị trường định hướng XHCN vẫn
còn nhiều bất cập, vướng mắc. Chức năng, nhiệm vụ của một số cơ quan trong hệ
thống hành chính nhà nước chưa đủ rõ, còn trùng lặp và chưa bao quát hết các lĩnh
vực quản lí nhà nước; cơ cấu tổ chức bộ máy còn cồng kềnh, chưa phù hợp. Chất
lượng đội ngũ CBCC chưa đáp ứng kịp yêu cầu; tình trạng quan liêu, tham nhũng,
lãng phí còn nghiêm trọng. Thể chế, luật pháp về quản lí tài chính công tuy có nhiều
đổi mới, nhưng còn bất cập. Thủ tục hành chính còn nhiều vướng mắc, gây phiền hà
cho tổ chức và công dân; kỉ luật, kỉ cương CBCC chưa nghiêm; hiệu lực, hiệu quả
của quản lí nhà nước còn nhiều yếu kém.
Nguyên nhân chủ yếu của các hạn chế, yếu kém là :
Chủ trương và nhận thức về một số vấn đề lớn, quan trọng trong sự nghiệp
đổi mới nói chung và CCHC nói riêng còn lúng túng, chưa đủ rõ.
Sự lãnh đạo, chỉ đạo của các cấp Uỷ đảng trong việc thực hiện CCHC và thủ
tục hành chính còn thiếu thống nhất, chưa kiên quyết; chưa gắn kết đồng bộ giữa
CCHC với đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng đối với hệ thống chính trị và cải
cách lập pháp, cải cách tư pháp, làm cho tiến trình CCHC chậm và hiệu quả thấp.
Sự chỉ đạo, điều hành của Chính phủ và chính quyền các cấp đối với việc
triển khai thực hiện các nhiệm vụ CCHC còn thiếu kiên quyết và chưa được tập
GVHD: NGUYỄN HỮU LẠC
17
SVTH: PHẠM HOÀNG ANH
NÂNG CAO CHÂT LƯỢNG ĐỘI NGŨ CÁN BỘ CÔNG CHỨC TRONG TIẾN TRÌNH CẢI CÁCH HÀNH CHÍNH
trung cao; kỉ luật, kỉ cương trong CCHC chưa nghiêm; trách nhiệm và quyền hạn
của người đứng đầu chưa được quy định rõ.
Trong thời gian tới, CCHC phải được tiếp tục thực hiện toàn diện trên tất cả
các lĩnh vực, đảm bảo tuân thủ các mục tiêu, quan điểm, yêu cầu, chủ trương và giải
pháp sau cụ thể:
Mục tiêu:
Đẩy mạnh CCHC nhằm tiếp tục xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền
XHCN; xây dựng một nền hành chính dân chủ, trong sạch, vững mạnh, từng bước
hiện đại; đội ngũ CBCC có đủ phẩm chất và năng lực; hệ thống các cơ quan nhà
nước hoạt động có hiệu lực, hiệu quả, phù hợp với thể chế kinh tế thị trường định
hướng XHCN và hội nhập kinh tế quốc tế; đáp ứng tốt yêu cầu phát triển nhanh và
bền vững của đất nước.
Quan điểm:
CCHC phải được tiến hành trên cơ sở các Nghị quyết và nguyên tắc của Đảng
về xây dựng hệ thống chính trị, đổi mới phương thức lãnh đạo và nâng cao vai trò
lãnh đạo của Đảng.
Tiếp tục hoàn thiện chức năng, nhiệm vụ và quy chế phối hợp để nâng cao vai
trò, trách nhiệm của từng cơ quan và cả bộ máy nhà nước. Thực hiện phân công,
phân cấp rõ ràng, đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, phục vụ tốt nhất cho nhân
dân và chịu sự giám sát chặt chẽ của nhân dân.
Các chủ trương, giải pháp CCHC phải đáp ứng yêu cầu xây dựng và bảo vệ Tổ
quốc Việt Nam XHCN, đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá. CCHC phải được
tiến hành đồng bộ, vững chắc, có trọng tâm, trọng điểm, phù hợp với điều kiện lịch
sử cụ thể và bảo đảm sự phát triển ổn định, bền vững của đất nước.
Yêu cầu:
CCHC phải đáp ứng yêu cầu hoàn thiện nhanh và đồng bộ thể chế kinh tế thị
trường định hướng XHCN; nâng cao hiệu quả của quá trình hội nhập kinh tế quốc
tế; phát huy dân chủ trong đời sống xã hội; huy động và sử dụng có hiệu quả các
nguồn lực và sự tham gia của mọi người dân vào tiến trình phát triển của đất nước.
CCHC nói chung, đặc biệt là cải cách thủ tục hành chính phải bảo đảm tạo
thuận lợi nhất cho nhân dân, các cá nhân, tổ chức và góp phần tích cực phòng phòng
chống quan liêu, tham nhũng, lãng phí.
Xây dựng tổ chức bộ máy hành chính tinh gọn, xác định rõ chức năng, nhiệm
vụ, phân định rõ trách nhiệm giữa các cơ quan, giữa các cấp chính quyền, giữa tập
GVHD: NGUYỄN HỮU LẠC
18
SVTH: PHẠM HOÀNG ANH
NÂNG CAO CHÂT LƯỢNG ĐỘI NGŨ CÁN BỘ CÔNG CHỨC TRONG TIẾN TRÌNH CẢI CÁCH HÀNH CHÍNH
thể và người đứng đầu cơ quan hành chính; hoạt động có kỉ luật, kỉ cương và nâng
cao hiệu lực, hiệu quả quản lí nhà nước.
CCHC phải đáp ứng yêu cầu xây dựng đội ngũ CBCC có phẩm chất chính trị,
trình độ chuyên môn nghiệp vụ, tinh thần trách nhiệm và tận tụy phục vụ nhân dân.
CCHC phải hướng tới xây dựng một nền hành chính hiện đại, ứng dụng có
hiệu quả thành tựu phát triển của khoa học - công nghệ, nhất là công nghệ thông tin.
1.2. Khái quát chung về Cán bộ, công chức
1.2.1. Khái niệm Cán bộ, công chức
1.2.1.1. Khái niệm Cán bộ, công chức trước khi có Pháp lệnh Cán bộ công chức
1998
Trong mỗi giai đoạn khác nhau, các cơ quan có thẩm quyền của Nhà nước lại
sử dụng những thuật ngữ khác nhau để chỉ những người làm việc trong biên chế và
hưởng lương từ ngân sách Nhà nước (NSNN).
Chỉ một thời gian ngắn sau khi nước Việt Nam Dân Chủ Cộng Hòa thành lập,
ngày 20/5/1950 Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ký sắc lệnh 76/SL quy định chế độ công
chức. Theo quy định của sắc lệnh này thì chỉ những “công dân Việt Nam được chính
quyền cách mạng tuyển bổ giữ một chức vụ thường xuyên trong các cơ quan của
Chính phủ” mới được coi là công chức (trừ những trường hợp riêng do Chính phủ
quyết định). Như vậy, phạm vi công chức theo sắc lệnh này rất hẹp, chỉ gồm có 2
loại:
Thứ nhất, công dân Việt nam được chính quyền cách mạng tuyển bổ giữ
một chức vụ thường xuyên trong các cơ quan của Chính phủ;
Thứ hai, những trường hợp riêng do Chính phủ quyết định.
Từ năm 1954, Nhà nước thực hiện chế độ cán bộ nên sắc lệnh 76/SL hầu như
không được áp dụng mặc dù không có văn bản nào chính thức bãi bỏ nó. Trong các
văn bản pháp luật, thuật ngữ thường được sử dụng là thuật ngữ “cán bộ, viên
chức”. Cán bộ, viên chức bao gồm những người trong biên chế, làm việc trong các
cơ quan Nhà nước từ Trung ương đến địa phương, trong các cơ quan Đảng, tổ chức
chính trị - xã hội, trong các doanh nghiệp Nhà nước và các lực lượng vũ trang nhân
dân. Cán bộ, viên chức được hình thành từ bầu cử, tuyển dụng, đề bạt, phân công
khi tốt nghiệp.
Như vậy, phạm vi khái niệm cán bộ, viên chức rất rộng và nguồn hình thành
đội ngũ cán bộ, viên chức cũng khá phong phú. Thế nhưng, khái niệm này khá
chung, không phản ánh được đặc điểm nghề nghiệp, tính chất công việc, trình độ
GVHD: NGUYỄN HỮU LẠC
19
SVTH: PHẠM HOÀNG ANH
NÂNG CAO CHÂT LƯỢNG ĐỘI NGŨ CÁN BỘ CÔNG CHỨC TRONG TIẾN TRÌNH CẢI CÁCH HÀNH CHÍNH
chuyên môn,…của đội ngũ CBCC. Đây là một trong những nguyên nhân dẫn đến
những khó khăn trong việc đào tạo, bồi dưỡng, bố trí công tác; đánh giá và thực
hiện chính sách đối với cán bộ, viên chức.
Để tạo cơ sở cho việc tuyển chọn đúng, sử dụng có hiệu quả những người làm
việc trong các cơ quan nhà nước, từng bước xây dựng đội ngũ công chức đáp ứng
nhu cầu nhiệm vụ đặt ra với họ, ngày 25/5/1991, Hội đồng Bộ trưởng đã ban hành
Nghị định 169/HĐBT về công chức Nhà nước. Theo Nghị định này thì “công chức
là công dân Việt Nam được tuyển dụng và bổ nhiệm giữ một công vụ thường xuyên
trong một công sở của Nhà nước ở Trung ương hay địa phương, trong nước hay
ngoài nước, đã xếp vào một ngạch, hưởng lương từ NSNN cấp”. Những đối tượng
sau đây thuộc đối tượng công chức:
Những người làm việc trong các cơ quan hành chính Nhà nước ở Trung
ương, ở tỉnh, huyện và cấp tương đương;
Những người làm việc trong các Đại sứ quán, Lãnh sự quán của nước Cộng
hòa XHCN Việt Nam ở nước ngoài;
Những người làm trong các trường học, bệnh viện, cơ quan nghiên cứu khoa
học, cơ quan báo chí, phát thanh, truyền hình của Nhà nước và nhận lương từ
NSNN;
Những nhân viên dân sự làm việc trong các cơ quan Bộ Quốc phòng;
Những người được tuyển dụng và bổ nhiệm giữ một công việc thường xuyên
trong bộ máy của Văn phòng Quốc hội, Hội đồng Nhà nước, HĐND các cấp;
Những trường hợp riêng biệt do Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng quyết định.
Như vậy, theo Nghị định 169/HĐBT thì phạm vi công chức rộng hơn nhều so
với sắc lệnh 76/SL, có cả những người được bổ nhiệm hay tuyển dụng giữ một chức
vụ thường xuyên trong các cơ quan khác của Nhà nước chứ không riêng Chính phủ.
Tuy nhiên, khái niệm này vẫn chưa bao hàm hết phạm vi công chức.
1.2.1.2. Khái niệm Cán bộ, công chức theo Pháp lệnh Cán bộ, công chức 1998
Ngày 26/02/1998, UBTV Quốc hội đã thông qua và ngày 09/3/1998 Chủ tịch
nước đã ký lệnh công bố pháp lệnh CBCC, đánh dấu một bước phát triển mới trong
quá trình xây dựng pháp luật về CBCC. Theo Pháp lệnh này thì CBCC là công dân
Việt Nam, trong biên chế và hưởng lương từ NSNN, bao gồm 4:
4
Pháp lệnh Cán bộ công chức 1998 Điều 1 khoản 1.
GVHD: NGUYỄN HỮU LẠC
20
SVTH: PHẠM HOÀNG ANH
NÂNG CAO CHÂT LƯỢNG ĐỘI NGŨ CÁN BỘ CÔNG CHỨC TRONG TIẾN TRÌNH CẢI CÁCH HÀNH CHÍNH
Những người do bầu cử để đảm nhiệm chức vụ theo nhiệm kỳ trong các cơ
quan Nhà nước, tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội;
Những người được tuyển dụng, bổ nhiệm hoặc được giao nhiệm vụ thường
xuyên làm việc trong tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội;
Những người được tuyển dụng, bổ nhiệm hoặc được giao giữ một công vụ
thường xuyên, được phân loại theo trình độ đào tạo, ngành chuyên môn,
được xếp vào một ngạch hành chính, sự nghiệp trong các cơ quan nhà nước;
mỗi ngạch thể hiện chức và cấp về chuyên môn nghiệp vụ, có chức danh tiêu
chuẩn riêng;
Thẩm phán Tòa án nhân dân, Kiểm sát viên Viện kiểm sát nhân dân;
Những người được tuyển dụng, bổ nhiệm hoặc được giao nhiệm vụ thường
xuyên làm việc trong các cơ quan, đơn vị thuộc Quân đội nhân dân mà
không phải là sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp, công chức quốc phòng; làm
việc trong các cơ quan thuộc Công an nhân dân mà không phải là sĩ quan, hạ
sĩ quan chuyên nghiệp.
1.2.1.3. Khái niệm Cán bộ, công chức qua hai lần sửa đổi năm 2000 và năm
2003
Nhằm hoàn thiện và đáp ứng được yêu cầu thực tiễn, Pháp lệnh CBCC 1998
cũng đã được sửa đổi 2 lần vào các năm 2000 và 2003. Pháp lệnh sửa đổi năm 2000
quy định một số hạn chế đối với CBCC trong các hoạt động kinh tế và tư vấn. Pháp
lệnh sửa đổi năm 2003 tập trung vào việc phân định chế độ pháp lý của CBCC trong
các cơ quan Nhà nước với cán bộ , viên chức trong các đơn vị sự nghiệp của Nhà
nước; bổ sung một số đối tượng là cán bộ xã, phường, thị trấn vào phạm vi điều
chỉnh của Pháp lệnh; bổ sung quy định về công chức dự bị, chế độ xét tuyển công
chức…
Theo pháp lệnh CBCC sửa đổi năm 2003 thì CBCC bao gồm 5:
Những người do bầu cử để đảm nhiệm chức vụ theo nhiệm kỳ trong các cơ
quan Nhà nước, tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội ở Trung ương,
cấp tỉnh và cấp huyện;
Những người được tuyển dụng, bổ nhiệm hoặc được giao nhiệm vụ thường
xuyên làm việc trong các tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội ở
Trung ương, cấp tỉnh và cấp huyện;
5
Điều 1 khoản 1.
GVHD: NGUYỄN HỮU LẠC
21
SVTH: PHẠM HOÀNG ANH
NÂNG CAO CHÂT LƯỢNG ĐỘI NGŨ CÁN BỘ CÔNG CHỨC TRONG TIẾN TRÌNH CẢI CÁCH HÀNH CHÍNH
Những người được tuyển dụng, bổ nhiệm vào một ngạch công chức hoặc
giao giữ một công vụ thường xuyên trong các cơ quan ở Trung ương, cấp
tỉnh và cấp huyện;
Những người được tuyển dụng, bổ nhiệm vào một ngạch viên chức hoặc
được giao giữ một công vụ thường xuyên trong các đơn vị sự nghiệp của
Nhà nước, tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội;
Thẩm phán Tòa án nhân dân, Kiểm sát viên Viện kiểm sát nhân dân;
Những người được tuyển dụng, bổ nhiệm hoặc được giao nhiệm vụ thường
xuyên làm việc trong các cơ quan, đơn vị thuộc Quân đội nhân dân mà
không phải là sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp, công chức quốc phòng;
làm việc trong các cơ quan thuộc Công an nhân dân mà không phải là sĩ
quan, hạ sĩ quan chuyên nghiệp;
Những người do bầu cử để đảm nhiệm chức vụ theo nhiệm kỳ trong thường
trực HĐND, UBND; Bí thư, phó Bí thư Đảng ủy, người đứng đầu tổ chức
chính trị - xã hội cấp xã;
Những người được tuyển dụng, giao giữ một chức danh chuyên môn
nghiệp vụ thuộc UBND cấp xã.
CBCC được hưởng lương từ NSNN. Riêng đối với những người được tuyển
dụng, bổ nhiệm vào ngạch viên chức hoặc giao giữ một nhiệm vụ thường xuyên
trong các đơn vị sự nghiệp Nhà nước, tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội
được hưởng lương từ NSNN và các nguồn thu sự nghiệp theo quy định của pháp
luật.
Pháp lệnh sửa đổi năm 2003 cũng đặt ra các quy định về việc áp dụng chế độ
công chức dự bị. Những quy định này được cụ thể hóa bằng Nghị định
115/2003/NĐ-CP của Chính phủ về chế độ công chức dự bị, theo đó, công chức dự
bị là công dân Việt Nam, trong biên chế, hưởng lương từ NSNN, được tuyển dụng
để bổ sung cho đội ngũ CBCC và được phân công làm việc có thời hạn tại các cơ
quan, tổ chức sau đây:
Văn phòng Quốc hội;
Văn phòng Chủ tịch nước;
Tòa án nhân dân các cấp;
Viện kiểm sát nhân dân các cấp;
Bộ, cơ quan ngang Bộ, cơ quan thuộc Chính phủ;
GVHD: NGUYỄN HỮU LẠC
22
SVTH: PHẠM HOÀNG ANH
NÂNG CAO CHÂT LƯỢNG ĐỘI NGŨ CÁN BỘ CÔNG CHỨC TRONG TIẾN TRÌNH CẢI CÁCH HÀNH CHÍNH
HĐND, UBND cấp tỉnh và cấp huyện;
Bộ máy giúp việc thuộc tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội;
UBND cấp xã.
1.2.1.4. Khái niệm Cán bộ, công chức theo luật CBCC hiện hành
Tuy nhiên, trước những yêu cầu của công cuộc CCHC, nâng cao chất lượng
đội ngũ CBCC đáp ứng nhu cầu thiết thực của xã hội, ngày 13/11/2008, Quốc hội
đã thông qua Luật Cán bộ, công chức và có hiệu lực vào ngày 01/01/2010, theo đó,
CBCC được định nghĩa như sau:
Cán bộ6 là công dân Việt Nam, được bầu cử, phê chuẩn, bổ nhiệm giữ
chức vụ, chức danh theo nhiệm kỳ trong cơ quan của Đảng Cộng sản Việt Nam,
Nhà nước, tổ chức chính trị – xã hội ở Trung ương, ở tỉnh, thành phố trực thuộc
trung ương (sau đây gọi chung là cấp tỉnh), ở huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc
tỉnh (sau đây gọi chung là cấp huyện), trong biên chế và hưởng lương từ NSNN.
Công chức7 là công dân Việt Nam, được tuyển dụng, bổ nhiệm vào ngạch,
chức vụ, chức danh trong cơ quan của Đảng Cộng sản Việt Nam, Nhà nước, tổ chức
chính trị – xã hội ở trung ương, cấp tỉnh, cấp huyện; trong cơ quan, đơn vị thuộc
Quân đội nhân dân mà không phải là sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp, công nhân
quốc phòng; trong cơ quan, đơn vị thuộc Công an nhân dân mà không phải là sĩ
quan, hạ sĩ quan chuyên nghiệp và trong bộ máy lãnh đạo, quản lý của đơn vị sự
nghiệp công lập của Đảng Cộng sản Việt Nam, Nhà nước, tổ chức chính trị – xã hội
(sau đây gọi chung là đơn vị sự nghiệp công lập), trong biên chế và hưởng lương từ
NSNN; đối với công chức trong bộ máy lãnh đạo, quản lý của đơn vị sự nghiệp
công lập thì lương được bảo đảm từ quỹ lương của đơn vị sự nghiệp công lập theo
quy định của pháp luật.
Cán bộ xã, phường, thị trấn8 (sau đây gọi chung là cấp xã) là công dân
Việt Nam, được bầu cử giữ chức vụ theo nhiệm kỳ trong Thường trực HĐND,
UBND, Bí thư, Phó Bí thư Đảng ủy, người đứng đầu tổ chức chính trị – xã hội;
công chức cấp xã là công dân Việt Nam được tuyển dụng giữ một chức danh
chuyên môn, nghiệp vụ thuộc UBND cấp xã, trong biên chế và hưởng lương từ
NSNN. Từ định nghĩa trên, ta thấy CBCC có 3 đặc điểm sau:
Là công dân Việt Nam;
Trong biên chế;
6
Luật CBCC Điều 4 khoản 1
Luật CBCC Điều 4 khoản 2
8
Luật CBCC Điều 4 khoản 3
7
GVHD: NGUYỄN HỮU LẠC
23
SVTH: PHẠM HOÀNG ANH
NÂNG CAO CHÂT LƯỢNG ĐỘI NGŨ CÁN BỘ CÔNG CHỨC TRONG TIẾN TRÌNH CẢI CÁCH HÀNH CHÍNH
Hưởng lương từ NSNN; (Riêng đối với những người được tuyển dụng, bổ
nhiệm vào ngạch viên chức hoặc giao giữ một nhiệm vụ thường xuyên trong các
đơn vị sự nghiệp Nhà nước, tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội được hưởng
lương từ NSNN và các nguồn thu sự nghiệp theo quy định của pháp luật).
Từ những đặc điểm trên, có thể xếp CBCC thành 8 nhóm gồm:
Những người do bầu cử để đảm nhiệm chức vụ theo nhiệm kỳ trong cơ
quan Nhà nước, tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội ở Trung ương;
ở tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương (sau đây gọi chung là cấp tỉnh); ở
quận, huyện, thị xã, thành phố thuộc tỉnh (sau đây gọi chung là cấp huyện);
Những người được tuyển dụng, bổ nhiệm hoặc được giao nhiệm vụ thường
xuyên làm việc trong tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội ở Trung
ương, cấp tỉnh, cấp huyện;
Những người được tuyển dụng, bổ nhiệm vào một ngạch công chức hoặc
giao giữ một công vụ thường xuyên trong các cơ quan Nhà nước ở Trung
ương, cấp tỉnh, cấp huyện;
Những người được tuyển dụng, bổ nhiệm vào một ngạch viên chức hoặc
giao giữ một nhiệm vụ thường xuyên trong đơn vị sự nghiệp của Nhà nước,
tổ chức chính trị và tổ chức chính trị – xã hội;
Thẩm phán Tòa án nhân dân, Kiểm sát viên Viện Kiểm sát nhân dân;
Những người được tuyển dụng, bổ nhiệm hoặc được giao nhiệm vụ thường
xuyên làm việc trong cơ quan, đơn vị thuộc Quân đội nhân dân mà không
phải là sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp, công nhân quốc phòng; làm việc
trong cơ quan, đơn vị thuộc Công an nhân dân mà không phải là sĩ quan, hạ
sĩ quan chuyên nghiệp;
Những người do bầu cử để đảm nhiệm chức vụ lãnh đạo theo nhiệm kỳ
trong Thường trực HĐND, UBND; Bí thư, Phó Bí thư Đảng uỷ; người
đứng đầu tổ chức chính trị, tổ chức chính trị – xã hội xã, phường, thị trấn;
Những người được tuyển dụng, giao giữ một chức danh chuyên môn
nghiệp vụ thuộc UBND cấp xã.
Một số đối tượng khác được áp dụng như CBCC:
Những người do bầu cử không thuộc đối tượng quy định tại điểm a và điểm
g khoản 1 Điều 1 của Pháp lệnh CBCC;
GVHD: NGUYỄN HỮU LẠC
24
SVTH: PHẠM HOÀNG ANH
NÂNG CAO CHÂT LƯỢNG ĐỘI NGŨ CÁN BỘ CÔNG CHỨC TRONG TIẾN TRÌNH CẢI CÁCH HÀNH CHÍNH
Sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp, công nhân quốc phòng trong cơ quan,
đơn vị thuộc Quân đội nhân dân; sĩ quan, hạ sĩ quan chuyên nghiệp trong cơ quan,
đơn vị thuộc Công an nhân dân;
Thành viên Hội đồng quản trị, Tổng giám đốc, Phó tổng giám đốc, Giám
đốc, Phó giám đốc, Kế toán trưởng và những cán bộ quản lý khác trong các doanh
nghiệp nhà nước.
1.2.2. Vai trò của Cán bộ, công chức và sự cần thiết nâng cao chất lượng
Nhìn chung, nền hành chính nước ta còn khá non trẻ, còn nhiều vấn đề phải
vừa làm vừa học hỏi rút kinh nghiệm. Nhận thức được vấn đề đó, Đảng và Nhà
nước ta đã không ngừng củng cố, sửa đổi để từng bước hoàn thiện nền hành chính,
làm cho nền hành chính nước nhà ngày một vững mạnh, trong sạch và hiện đại.
Nhiều văn bản, nghị quyết,… của Đảng và Nhà nước ta đã đề ra, mà nhất là chương
trình tổng thể cải cách hành chính giai đoạn 2001-2010 (Ban hành kèm theo quyết
định số 136/2001/QĐ-TTg ngày 17/9/2001 của Thủ tướng Chính phủ) đã thực sự
tạo bước chuyển biến lớn cho công cuộc CCHC.
Như chúng ta đã biết, để vận hành một bộ máy thì không thể thiếu con người.
Bộ máy muốn vận hành tốt và hiện đại, ngoài chủ trương, chính sách hợp lý ra thì
con người là nhân tố quyết định. Bộ máy hành chính Nhà nước cũng không là ngoại
lệ. Để cho bộ máy hành chính vận hành tốt và ngày một hiện đại thì phải có một đội
ngũ CBCC đủ tầm, có trình độ chuyên môn, nghiệp vụ đáp ứng được nhu cầu và
phải có phẩm chất chính trị vững vàng.
CBCC chính là người trực tiếp điều hành và quản lý nền hành chính. Trong tác
phẩm Sửa đổi lối làm việc, Bác cũng đã từng nói:“cán bộ là cái gốc của mọi công
việc”,“muôn việc tốt thành công hay thất bại đều do cán bộ tốt hoặc kém”. Nếu so
sánh CBCC và nền hành chính với con thuyền và người láy đò, ta thấy, CBCC cũng
giống như những người láy đò. Nếu họ có phẩm chất tốt, vững vàng ý chí, kiên định
theo một con đường thì họ sẻ lèo láy “con thuyền hành chính” đến được cái đích mà
Đảng và nhân dân ta đã vạch ra cho dù có muôn vàng gian khó.
CBCC chính là người đem chủ trương của Đảng, pháp luật Nhà nước truyền
đạt, phổ biến cho nhân dân; CBCC cũng chính là người thực thi pháp luật. CBCC
yếu kém sẽ ảnh hưởng đến việc tiếp thu pháp luật của nhân dân. Bởi lẻ, khi CBCC
yếu kém thì việc giải thích và thực thi pháp luật sẻ không sâu sắc như tinh thần của
luật, có khi còn sai lệch. Khi đó, làm cho người dân tiếp thu theo một cách khác, có
khi theo cách tiêu cực; từ đó, làm giảm lòng tin của nhân dân vào Đảng và Nhà
nước.
GVHD: NGUYỄN HỮU LẠC
25
SVTH: PHẠM HOÀNG ANH
