Bài dự thi Vận dụng kiến thức liên môn của học sinh THCS Nhóm Hóa Sinh Giải nhất cấp huyện

BÀI VIẾT DỰ THI :
CUỘC THI VẬN DỤNG KIẾN THỨC LIÊN MÔN ĐỂ
GIẢI QUYẾT CÁC TÌNH HUỐNG THỰC TIỄN
DÀNH CHO HỌC SINH TRUNG HỌC
(VDKTLM)
- Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Quảng Ninh
- Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Tiên Yên

BÀI DỰ THI VẬN DỤNG KIẾN THỨC LIÊN MÔN ĐỂ GIẢI QUYẾT
CÁC TÌNH HUỐNG THỰC TIỄN
BÀI : RÁC THẢI - XỬ LÝ NHƯ THẾ NÀO?
1. Tình huống đề ra.
Hiện nay vấn đề ô nhiễm môi trường đang là một vấn đề mà cả thế giới quan tâm.Nó
gây ra bao nhiêu phiền phức, rắc rối, bao nhiêu căn bệnh và sự biến đổi khí hậu đã gây ra rất
nhiều thiên tai thảm khốc hằng năm. Cụ thể hơn, đó là rác thải hiện có ở khắp mọi nơi, vấn
đề này chúng ta phải giải quyết theo một hướng tích cực nhất, đó là xử lý như thế nào và
biến rác thải thành năng lượng hữu ích cho cuộc sống. Vậy bây giờ chúng ta phải làm gì?
2. Mục tiêu.
- Trình bày hiện tượng, phân loại
- Thực trạng
- Nguyên nhân
- Nguồn gốc
- Tác hại của mầm bệnh trong rác
- Giải pháp và cách phòng tránh (Dẫn chứng cụ thể khách quan, xác thực)
3. Tổng quan về các nghiên cứu liên quan đến việc giải quyết tình huống.
- Xác định thành phần, khối lượng rác thải trong trường học
- Điều tra kiến thức và nhận thức của học sinh về rác thải và phân loại rác
tại nguồn
- Thiết kế các phương tiện tuyên truyền về rác thải và phân loại rác tại
nguồn dựa trên ý kiến học sinh
- Các biện pháp tuyên truyền trong việc nâng cao hiểu biết, nhận thức

cũng như hành động của học sinh về phân loại rác tại trường học.
- Tham khảo ý kiến đóng của học sinh trong việc xử lý rác thải và tiết kiệm, tái chế
năng lượng.
- Tạo điều kiện để học sinh tham gia giải quyết tình huống trên.
- Xây dựng mô hình phân loại rác trong trường học phù hợp với điều kiện thực tế
4. Giải pháp giải quyết tình huống.
Từ những vận dụng trong kiến thức liên môn, ta có:
- Hóa học: Thành phần trong rác thải, phân loại
- Sinh học: những ảnh hưởng của rác thải đối với sức khỏe con người, ảnh hưởng của
bệnh
- Vật lí: độ khuếch tán của mầm bệnh trong môi trường
- Toán học: trung bình một người hít bao nhiêu khí thải
- Địa lí: biểu đồ số lượng thống kê
- Công nghệ: mô hình xử lí rác
- Giáo dục công dân:tuyên truyền, giải thích, thuyết phục mọi người có ý thức giữ gìn
vệ sinh môi trường.
- Văn: “ Thông tin Trái đất năm 2000”
5. Thuyết minh tiến trình giải quyết tình huống.
Đề ra các mục tiêu cần đạt -> Tìm hiểu, thu thập dữ liệu -> Trao đổi, phân tích , tóm
lược và tổng hợp, ->giải quyết vấn đề
* Tư liệu sử dụng: sách giáo khoa, sách vở trong thư viện, trao đổi kiến thức với giáo
viên
* Ứng dụng công nghệ thông tin: máy tính tìm kiếm google.
5.1) Hiện tượng.
Như chúng ta đã biết, ngày nay hiện tượng rác thải đang là một vấn đề nhức nhối
trong cuộc sống hàng ngày của con người, rác ở khắp nơi, và điều đó đã ảnh hưởng không
nhỏ đến việc hình thành ý thức bảo vệ môi trường của người dân, điển hình là học sinh, sinh
viên.

5.2) Thực trạng.
Sau đây là một số hình ảnh cụ thể tại một số trường học trên địa bàn. Như các bạn đã
thấy, rác ở khắp nơi và nó sẽ cứ tiếp diễn nếu học sinh không có ý thức bảo vệ môi trường.
Có rất nhiều biểu hiện nhưng phổ biến nhất là vứt rác ra đường hoặc nơi công cộng . Ăn
xong một que kem hay một chiếc kẹo, học sinh vứt que, vứt giấy xuống đất . Uống xong một
lon nước ngọt hay một chai nước suối, vứt lon, vứt chai ngay tại chỗ vừa ngồi mặc dù thùng


rác để cách đó rất gần. Thậm chí khi ăn xong một tép kẹo cao su, họ cũng không mang đến
thùng rác mà vo tròn rồi trét lên ghế đá và cứ thế bỏ đi chỗ khác. Trong lớp học, sân trường,
học sinh cũng ngang nhiên xả rác ở hộc bàn, góc lớp, hành lang.

Hộc bàn là nơi chứa vỏ hộp xôi, vỏ chai nước, vỏ hộp sữa…
Và cả những vỏ bánh kẹo…


Rác ơi ở lại người đi nhé.

Bãi tập kết rác cạnh cổng trường, bốc mùi nồng nặc, ảnh hưởng đến sức khỏe của học
sinh.
Hoặc cả những bãi rơm rạ mà người dân vô tình chất đầy ngoài đường, gây mất đi
cảnh quan cũng như sự ô nhiễm môi trường.

Rơm chất đầy rìa đường


Qua hoạt động thực tế, tôi đã tiến hành khảo sát ý kiến của các bạn học sinh trong một
số trường trên địa bàn bằng phiếu sau:
Theo bạn, hành vi của các bạn cùng lớp trong việc xả rác không đúng nơi quy định thường:
Thường xuyên

Thỉnh thoảng
Hiếm khi
Qua khảo sát chúng tôi thu được kết quả như sau:
* Biểu đồ số liệu:

.

Thường xuyên

.

Thỉnh thoảng

.

Hiếm khi

Biểu đồ khảo sát ý kiến học sinh về mức độ xả rác
Và chúng tôi đã phỏng vấn trực tiếp các bạn học sinh:
? Theo bạn nguyên nhân nào dẫn đến việc xả rác không đúng nơi quy định.
Thì chúng tôi đã thu được kết quả như sau:


Thói quen
Ai sao mình vậy
Thùng85%
rác quá xa
Biểu đồ khảo sát nguyên nhân không bỏ rác đúng nơi quy định.
5.3) Phân loại rác thải.

43 %

16 %


- Rác hữu cơ : là loại rác dễ phân hủy và có thể đưa vào tái chế để đưa vào sử dụng
cho việc chăm bón và làm thức ăn cho đv( hoa quả, lá cây,..)
-Rác vô cơ : là loại rác khó phân hủy nhưng có thể đưa vào tái chế để sử dụng nhằm
mục
đích phục vụ cho con người ( bao ni lon, vỏ chai, giấy,..)
5.4) Nguyên nhân gây ra hiện tượng.
Có 2 nguyên nhân chính:
- Nguyên nhân đầu tiên là do những thói quen xấu lười biếng và lối sống lạc hậu ích
kỷ chỉ nghĩ đến quyền lợi cá nhân, nghĩ rằng trường học không phải là của mình, vậy
thì việc gì mà phải mất công gìn giữ. Cứ ném, xả rác và thế thôi.
- Nguyên nhân tiếp theo là do thói quen đã có từ lâu, khó sửa đổi, phải có sự nhắc
nhở của người khác mới thực hiện, nhưng sau đó thì bỏ luôn. Do đó mà thái độ tuân
thủ nội quy nơi công cộng của học sinh sinh viên vẫn chưa đi vào nề nếp.
- Ngoài ra, một phần nhỏ là do cơ sở vật chất của trường không đáp ứng được việc xử
lí rác của học sinh.
5.5) Nguồn gốc.


Rác thải chứa nhiều vi khuần, vi trùng gây bệnh, do chứa mầm bệnh từ súc vật, rác
thải y tế,…Các vi khuẩn gây bệnh như E.coli, Coliform, giun sán,…Sau đó các sinh vật như
ruồi, muỗi đậu vào rác rồi mang theo các mầm bệnh đi khắp nơi, gây hại đến sức khỏe con
người. Kim loại nặng: Chì (Pb), thủy ngân(Hg), crom(Cr),.. có trong rác không bị phân hủy
sinh học, mà tích tụ trong sinh vật, tham gia chuyển hóa sinh học.
5.6) Tác hại của mầm bệnh trong rác.
5.6.1. Ảnh hưởng đối với sức khỏe con người.

- Rác hữu cơ: dễ phân hủy, lên men, bốc mùi hôi tồn đọng trong không khí lâu ngày
gây ảnh hưởng tới sức khỏe.

- Rác vô cơ: không phân hủy bao gồm: ni lon, nhựa, giấy, cao su, thủy tinh…Mà độc
hại nhất là các túi nilon và những chất khó phân hủy. Theo tính toán của các nhà chuyên
môn, cứ hai bao nilon được sản xuất ra thì có khoảng 0,1gam chất thải phát sinh gây ô nhiễm
không khí, nước. Bao nilon lẫn vào đất có thể làm chậm sự tăng trưởng của cây trồng, ngăn
cản oxy đi qua đất, gây xói mòn đất... nilon khó tiêu hủy dù hằng trăm năm chôn vùi dưới
đất, làm cho đất khô cằn và độc hại. Khi bị đốt cháy, các các loại bao bì nilon sẽ tạo thành


nhiều khí độc, đặc biệt là chất dioxin có thể gây ngộ độc, gây ngất, nôn ra máu, khó thở, gây
rối loạn chức năng, bị ung thư, giảm khả năng miễn dịch, ảnh hưởng đến các tuyến nội tiết.

Các bãi rác là những nguồn mang dịch bệnh. Các kết quả nghiên cứu cho thấy rằng:
trong các bãi rác vi khuẩn thương hàn có thể tồn tại 15 ngày, vi khuẩn lỵ là 40 ngày, trứng
giun đũa là 300 ngày. Các loại vi trùng gây bệnh này thực sự phát huy tác dụng khi có các
vật chủ trung gian gây bệnh tồn tại trong các bãi rác như ổ chuột, ruồi, muỗi,… và nhiều loại
ký sinh trùng gây bệnh cho người, một số bệnh điển hình do các trung gian truyền bệnh như:
chuột truyền bệnh dịch hạch, bệnh sốt vàng da do xoắn trùng, ruồi, gián truyền bệnh tiêu
hóa, muỗi truyền bệnh sốt rét, sốt xuất huyết…

Vi khuẩn gây bệnh thương hàn


Trực khuẩn lỵ

Trứng giun đũa

Nguồn rác thải thường là các loại thực phẩm chiếm tỉ lệ cao trong toàn bộ khối

lượng rác thải. Khí hậu nhiệt đới nóng ẩm và mưa nhiều ở nước ta là điều kiện thuận lợi cho
các thành phần hữu cơ phân hủy, thúc đẩy nhanh quá trình lên men, thối rửa và tạo nên mùi
khó chịu cho con người.các chất thải khí phát ra từ các quá trình này thường là H 2S, NH3,
CO2 , SO2, CH4...
Sau đây là một vài đại diện:
Amoniac:
+ Amoniac có mùi khó chịu và gây viêm đường hô hấp cho người, động vật, gây
loét giác mạc, thanh quản, khí quản. Amoniac thường gây nhiễm độc cấp tính.
Nồng
(ppm)

độ

NH3 Triệu chứng

50

Giới hạn nhận biết mùi

400

Tác dụng trên các đường hô hấp

700

Tác dụng giới hạn trên thị giác

1720

Ho, co giật có thể chết

5000-10000

Co thắt do phản xạ họng, xuất huyết phổi, ngất phản xạ
do ngạt, có thể chết
( Tài liệu do tác giả Hoàng Văn Bính, 2007).

Cacbon oxit :


Cacbon oxit tấn công hemoglobin và thế chỗ của O2 tạo ra cacbonhemoglobin.
O2Hb + CO -> COHb + O2
Cacbonhemoglobin là phức bền do vậy mà kết quả là giảm khả năng tải O2 của máu.
Bảng 1: Hậu quả của sự nhiễu độc CO ở nồng độ khác nhau
Nồngđộ
CO

%chuyển
hóa

Ảnh hưởng đối với con người

(Ppm)

O2Hb
COHb

10

2

Làm giảm khả năng phánđoán và giác quan, đau đầu,chóng
mặt, mệt mỏi

100

15

đau đầu, chóng mặt, mệt mỏi

->

nhiều
250

32

bất tỉnh

750

60

chết sau vài giờ

1000

66

chết rất nhanh

Khí cacbonic:
- Khí CO2 gây rối loạn hô hấp và tế bào do chiếm mất chỗ của oxy. Một số đặc trưng
gây độc của CO2 như sau:
Nồng độ CO2

Biểu hiện độc tính

5%

Khó thở nhức đầu

10%

Ngất ngạt thở

- Nồng độ CO2 trong không khí sạch chiếm 0,003 - 0,006 %.
- Nồng độ tối đa cho phép của CO2 là 0,1%
- Khí CO2 còn gây nên hiện tượng hiệu ứng nhà kính, làm cho bầu khí quyển nóng
lên.
Chính vì thế:
*Ảnh hưởng của độc tố đến phổi:
Các độc chất tiếp xúc khi hít thở sẽ hấp thụ qua phổi. Các độc chất thuộc nhóm này
thường là các khí như CO, NO2, SO2. Chúng có thể ở dạng khí, cũng có thể ở dạng hạt bụi.
Những hạt này có thể sẽ kết lắng ở bề mặt cơ quan hô hấp theo 1 trong 3 quá trình sau:


-Phân tán hạt: xảy ra đối với những hạt có kích thước vài micron khi luồng khí gặp
bề mặt dốc.
- Lắng đọng theo lực hấp dẫn: Phụ thuộc vào khối lượng và hình dạng của hạt. Đối

với hạt có đồng mật độ thì quá trình này thường có ở hạt có đường kính từ 0,5 - 5 micro.
-Khuếch tán: Hiện tượng này thường có ở hạt có kích thước nhỏ.
Trung bình khoảng 1/2 các chất sẽ thâm nhập vào cơ thể trong vòng một ngày, điều
này cũng còn phụ thuộc vào bản chất của độc chất. Phần còn lại sẽ được thâm nhập trong
những ngày tiếp theo, thậm chí hàng năm sau. Bên cạnh đó, những chất độc trong rác gây ra
nhiều bệnh nguy hiểm khác nhau, cụ thể là:
- Bệnh ung thư: có một số thành phần chất hữu cơ dễ bay hơi trong rác có khả năng
gây ung thư như: benzen, styrene butadience gây ung thư máu, nếu tiếp xúc trực tiếp với
nhiều THC có thể ung thư da, ung thư tinh hoàn.
- Có thể gây ra bệnh hạch cầu và ung thư thận nếu như tiếp xúc trong thời gian lâu
dài.
- Gây ra những bệnh về da: nếu không sử dụng thiết bị bảo hộ khi thu gom rác thì vi
khuẩn sẽ xâm nhập vào da và gây viêm da. Ngoài ra chất hữu cơ dễ bay hơi cũng có thể gây
ra viêm loét da.
- Gây ngứa mắt.
- Tạo cảm giác khó chịu cho người tiếp xúc, từ đó gây ra một số bệnh như: mất ngủ,
tinh thần bất ổn, dễ nổi nóng,…
- Bệnh sida, cảm cúm, dịch bệnh và các bệnh nguy hại khác: rác thải chứa nhiều
ruồi, muỗi và vi trùng gây bệnh khi tiếp xúc trực tiếp với rác thải.
5.6.2. Ảnh hưởng đối với mĩ quan trường học.
Trường học là nơi giáo dục ý thức của học sinh sinh viên, nhưng với những hình ảnh
rác thải ở khắp nơi đã làm mất đi những mĩ quan vốn có của một ngôi trường. Điều đó đã
gây ảnh hưởng không ít đến văn hóa của một dân tộc. Chúng ta - những thế hệ tương lai của
đất nước, cần phải có nhận thức và thực hiện đúng những qui định của nhà trường về vấn đề
rác thải hiên nay để cải thiện môi trường sống.


Rác thải ngày càng nhiều thêm nhưng
không thấy ai mang đến “khu tập kết”

Học sinh thản nhiên trước những khu vực tập kết rác thải không đúng quy định
5.7)Giải pháp.
Vậy làm thế nào để giảm thiểu được hiện tượng xả rác này?
+ Giải pháp 1: Giải quyết vấn đề xả rác không đúng nơi quy định:
- Nhà trường cần phối hợp với các ban ngành thường xuyên nhắc nhở, tuyên truyền,
kiểm tra ý thức tự giác của mọi người về việc giữ gìn vệ sinh. Nên có những hình thức khiển
trách đúng mức đối với những học sinh có thói quen vứt rác bừa bãi. Bảo vệ môi trường là
bảo vệ sự sống của mọi người, vì tác hại của nó đối với XH, vậy mỗi người chúng ta cần có
ý thức, góp phần chung tay xây dựng một môi trường xanh - sạch - đẹp.


- Dưới đây là các quy định chung về việc phân loại rác thải nhằm mục đích xử lý, tái
chế rác thải, bảo vệ môi trường:
+ Bố trí các dụng cụ, thiết bị phân loại và xử lý rác thải ở vị trí phù hợp.
+ Các loại rác thải có thể tái chế bao gồm giấy báo, nhựa (ví dụ: hộp nhựa, túi
nhựa…), kim loại (như: hộp sữa, xoong nồi), quần áo cũ, máy tính, thiết bị điện – điện tử và
pin sạc.
+ Đảm bảo các dụng cụ, thiết bị phân loại và tái chế rác thải được duy trì ở điều kiện
và vệ sinh tốt, tránh gây phiền phức.
+ Thường xuyên thu lượm các loại rác có thể tái chế và lưu trữ các loại vật liệu này
tại vị trí phù hợp như họng rác, khu vực đựng rác trước khi đưa đi tái chế.
+ Cần treo các áp phích quảng cáo ở các vị trí dễ nhìn thấy nhằm tuyên truyền cho
việc phân loại rác thải.
+ Thường xuyên tổ chức các hoạt động tuyên truyền nhằm nâng cao nhận thức của
học sinh về môi trường và khuyến khích tham gia bảo vệ môi trường.
Cụ thể được thể hiện ở sơ đồ sau:
GIẢI PHÁP

Tuyên truyền, giáo Xây dựng hệ Phân loại rác Bố trí hợp lí các
dục ý thức của con thống xử lí thải

dụng cụ phân loại,
người để tự giác rác thải
xử lí rác thải.
hơn nữa


Xây dựng lò đốt rác tại chỗ
+ Giải pháp 2:Tiến hành phân loại rác thải trước khi xử lí.
Tính hiệu quả của biện pháp này đó là rác thải sẽ được phân loại trước khi xử lí: loại
rác có khả năng phân huỷ sẽ được xử lí tại trường, loại rác không có khả năng phân huỷ sẽ
được chuyên chở đến khu chứa rác của thị trấn để xử lí tiếp và cuối cùng là loại rác có khả
năng tái chế sẽ được thu gom lại và bán lại cho các cửa hàng thu mua phế liệu. Rác thải sẽ
được phân loại và xử lí theo từng ngày. Như vậy sẽ chấm dứt tình trạng bể rác luôn đầy ắp
và bốc mùi hôi thối như trước đây. Các loại rác thải có khả năng tự phân huỷ như: vỏ hạt hoa
quả, bánh trái, lá cây…được lọc ra và đổ vào các hố đất trong vườn cây để rác tự phân huỷ
tạo chất thành phân bón cho việc trồng rau, các loại rác thải như: túi giấy bóng, giấy kẹo,
hộp xốp…không phân huỷ được thì được cho vào bao để đem đi xử lí, các loại rác thải tái
chế như giấy vụn, đồ nhựa vỡ hỏng thì được thu gom lại bỏ vào một thùng rác.


Với tình hình vứt rác bừa bãi hiện nay, thì những hậu quả kéo theo nó cũng không
phải nhỏ. Trước tiên là gây ảnh hưởng đến sức khỏe. Rác bị xả bừa bãi liên tục, ngày càng
nhiều nếu không được thu dọn sẽ bốc mùi, gây ô nhiễm môi trường không khí. Rác trong lớp
học, sân trường, nếu không thu dọn kịp thời sẽ bốc mùi hôi thối khó chịu, ảnh hưởng đến sức
khỏe và sự tiếp thu bài của học sinh, sự truyền đạt kiến thức của giáo viên và còn làm ảnh
hưởng đến vẻ đẹp của ngôi trường.
Hiện nay vấn đề ô nhiễm môi trường là một vấn đề đang nhận đựơc sự quan tâm của
toàn xã hội. Ô nhiễm môi trường sẽ kéo theo đó là sự biến đổi khí hậu, điều này đã và đang
ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe con người không chỉ thế hệ chúng ta mà còn cả thế hệ mai
sau. Khí hậu biến đổi một cách trầm trọng như vậy là do rất nhiều nguyên nhân khác nhau,

trong đó một nguyên nhân không kém phần quan trọng đó là rác thải, con người xả rác một
cách “vô tội vạ” gây ô nhiễm môi trường, ảnh hưởng đến khí hậu. Trường học cũng là một
nơi sản sinh ra rác với một tốc độ đáng kinh ngạc!!! Là học sinh chúng ta cũng đang “góp
một phần” vào việc này mà không lường trước được hậu quả của nó. Xin các bạn đừng nghĩ
rằng “Tôi chỉ bỏ một chút ít thì làm gì có thể gây ra biến đổi được cả khí hậu thế giới
này.”Vâng, thế nếu ai cũng nghĩ như bạn thì chuyện gì sẽ xảy ra?
+ Giải pháp 3: Tái chế rác thải và sử dụng.
- Phát huy tính sáng tạo của học sinh, sinh viên… trong việc tái chế rác thải


Một số sản phẩm được làm từ rác
- Nâng cao nhận thức của học sinh trong vấn đề sử dụng hiệu quả nguồn năng lượng
mới từ rác thải: ví dụ sử dụng khí biogas từ rác thải hữu cơ…

Năng lượng mới từ rác thải
-Tổ chức hoạt động tuyên truyền, phân loại rác thải tới đông đảo học sinh và nhân

dân:


-

Một buổi tuyên truyền phân loại rác cho các em học sinh

Chung tay, góp sức phân loại rác

Một buổi lao động đầy ý nghĩa


Một buổi tuyên truyền đầy thú vị, với sự tham gia đông đảo của nhân dân

- Mở cuộc thi trưng bày sản phẩm tái chế từ rác:

Hội thi trưng bày sản phẩm được tái chế từ rác thải


Triển lãm trưng bày sản phẩm tái chế từ rác
- Đảm bảo các sản phẩm tái chế đó phải được duy trì và hoạt động tốt, vệ sinh…

Mô hình trồng nấm rơm tại thôn Hà Giàn – xã Đông Ngũ


Sản phẩm trang trí độc đáo được sử dụng từ vật liệu phế thải

Lồng đèn xinh xắn


Những giỏ cây xinh xắn từ chai nhựa, lốp xe

Bức tranh sinh động từ các vỏ lon nước ngọt


Vật liệu xây dựng thân thiện với môi trường được tái chế từ rác thải
6. Ý nghĩa của việc giải quyết tình huống.
Việc giải quyết tình huống trên dựa trên việc kết hợp một cách nhuần nhuyễn các
kiến thức lien môn, nhằm làm rõ hơn tác hại của rác đối với môi trường và sinh vật; lợi ích
của việc tái chế và sử dụng các sản phẩm từ rác thải. Giúp mọi người có thêm kiến thức,
nâng cao nhận thức của mình trong việc bảo vệ môi trường. Đồng thời có thể phát huy tính
sang tạo, làm ra các sản phẩm độc đáo từ rác góp phần vào thực tiễn cuộc sống, sử dụng tiết
kiệm năng lượng làm giảm thiểu thiên tai, biến đổi khí hậu…Từ đó mà em đã đề ra những
biện pháp xử lý được cho là thiết thực và có ý nghĩa nhất, giúp học sinh, sinh viên hiểu được

vấn đề 1 cách cặn kẽ, rõ ràng, góp phần cải thiện tình trạng xả rác bừa bãi trong trường và
các khu vực xung quanh.
…………………………….Hết……………………………