Các yếu tổ hình thành và ảnh hưởng đến quản lý nhà nước về giáo dục

Các yếu tố hình thành và ảnh hởng đến quản lý nhà nớc về giáo dục
- Hệ thống pháp luật
Hệ thống pháp luật có vai trò duy trì xã hội đợc ổn định, giữ vững chế độ
chính trị, xã hội, thực hiện một nền dân chủ rộng rãi, một nền kinh tế phát triển;
phát huy nhân tố con ngời. Hệ thống pháp luật có đặc trng là nó đợc thực hiện
bằng công cụ pháp luật, tức là bằng sự điều chỉnh của các quy tắc pháp lý có tính
bắt buộc chung, thông qua cơ chế điều chỉnh để tác động lên ý thức và hành vi
của con ngời, định hớng hành vi đó phù hợp với mục tiêu điều chỉnh đã đợc xác
định.
Hệ thống pháp luật đợc phân ra theo từng loại trên cơ sở các lĩnh vực
khác nhau của đời sống xã hội, song có quan hệ chặt chẽ với nhau. Hệ thống
pháp luật về quản lý giáo dục có quan hệ mật thiết với các bảo đảm trong các
lĩnh vực khác của giáo dục, đợc thực hiện bởi các hoạt động của nhà nớc, trong
đó có các hoạt động lập pháp, thi hành và bảo vệ pháp luật trên lĩnh vực giáo
dục. Nói cách khác, pháp luật về quản lý giáo dục trực tiếp phụ thuộc vào hệ
thống các văn bản pháp luật quy định về đào tạo và nghiên cứu khoa học; về
quản lý tài chính; về tổ chức, nhân sự và về hợp tác quốc tế; các quy định về tự
chịu trách nhiệm trong việc thực hiện các quyền tự chủ và việc thi hành các quy
định này.
Yếu tố Nhà nớc
Nhà nớc cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam là nhà nớc do Đảng Cộng
sản lãnh đạo, lấy chủ nghĩa Mác Lê Nin và t tởng Hồ Chí Minh làm nền tảng. Do
vậy, phát triển nền giáo dc nói chung và giáo dục đại học nói riêng đã đợc
Đảng Cộng sản Việt Nam xác định là quốc sách hàng đầu, là nền giáo dục xã hội
chủ nghĩa có tính nhân dân, dân tộc, khoa học, hiện đại, lấy chủ nghĩa Mác - Lê
Nin và t tởng Hồ Chí Minh làm nền tảng. Đây chính là nhân tố chính trị có ý
nghĩa quyết định sự phát triển và định hớng của hệ thống pháp luật về giáo dục.
Các cơ quan quản lý giáo dục, các cơ sở giáo dục đều phải đặt dới sự lãnh đạo
của Đảng, phải căn cứ vào chính sách và định hớng phát triển giáo dục của Đảng
để xây dựng phơng hớng phát triển, cách thức đào tạo, chơng trình, nội dung đào

1


tạo; cách thức tổ chức quản lý. Trong đó có việc định ra và thực hiện quản lý nhà
nớc về giáo dục
Nhà nớc Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam là Nhà nớc pháp quyền xã
hội chủ nghĩa, thực hiện quản lý mọi mặt đời sống xã hội bằng pháp luật. Quá
trình đổi mới Nhà nớc là một quá trình không ngừng nâng cao hiệu lực, hiệu quả
quản lý Nhà nớc trên cơ sở dân chủ hoá, thực hiện xã hội hoá một số lĩnh vực mà
Nhà nớc không nhất thiết phải quản lý hoặc quản lý không có hiệu quả. Chính
theo xu hớng phát triển này của quản lý nhà nớc mà Nhà nớc đóng vai trò quan
trọng trong việc xác lập và thực hiện quản lý nhà nớc về giáo dục, cụ thể là:
- Nhà nớc quy định bằng pháp luật về các lĩnh vực quản lý của các cơ sở
giáo dục;
- Nhà nớc tạo ra những điều kiện thuận lợi cho các cơ sở giáo dục thực
hiện đợc các quy định đó;
- Nhà nớc thực hiện việc kiểm tra, thanh tra, giám sát, bảo đảm cho việc
thực hiện các quy định đó đúng với mục tiêu, chính sách của nhà nớc.
Yếu tố kinh tế
Một nền kinh tế tự chủ, ổn định và không ngừng phát triển theo đúng
định hớng xã hội chủ nghĩa bảo đảm kinh tế, bởi nó tạo ra những điều kiện để ổn
định và không ngừng nâng cao đời sống vật chất của con ngời, hiện thực hoá các
vấn đề liên quan đến quản lý giáo dục. Trong điều kiện đổi mới ở nớc ta hiện
nay, phát triển kinh tế theo định hớng xã hội chủ nghĩa, nâng cao đời sống nhân
dân là yêu cầu cơ bản và cấp thiết để thực hiện có hiệu quả Chiến lợc phát triển
giáo dục đào tạo giai đoạn 2001-2010, Đề án Đổi mới Giáo dục Đại học Việt
Nam giai đoạn 2005-2020, trong đó có việc quản lý các cơ sở giáo dục, đúng với
nguyên lý của Chủ nghĩa Mác-Lênin quyền không bao giờ đợc cao hơn trình độ
phát triển kinh tế, văn hoá của xã hội...
Các chính sách xã hội

Cơng lĩnh xây dựng đất nớc trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội
của Đảng Cộng sản Việt Nam đã xác định: Chính sách xã hội đúng đắn vì hạnh
phúc của con ngời là động lực to lớn phát huy mọi tiềm năng sáng tạo của nhân
dân trong sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội Nh vậy, chính sách xã hội vừa
2


chi phối nội dung quản lý nhà nớc về giáo dục, vừa tạo ra những điều kiện, môi
trờng, hoàn cảnh thuận lợi cho việc thực hiện các quyền và nghĩa vụ.

3