Bài giảng luật hình sự chương 11 các tình tiết loại trừ tính chất phạm tội của hành vi

CHƯƠNG XI

CÁC TÌNH TIẾT LOẠI TRỪ
TÍNH CHẤT PHẠM TỘI
CỦA HÀNH VI


CHƯƠNG XVI
CÁC TÌNH TIẾT LOẠI TRỪ TÍNH CHẤT
PHẠM TỘI CỦA HÀNH VI
Bài học gồm các phần:
I. Khái niệm chung
II. Phòng vệ chính đáng
III. Tình thế cấp thiết
IV. Các trường hợp khác


CHƯƠNG XVI
CÁC TÌNH TIẾT LOẠI TRỪ TÍNH CHẤT PHẠM
TỘI CỦA HÀNH VI

I - KHÁI NIỆM CHUNG
1.1. Cơ sở lý luận về các tình tiết loại trừ tính
chất PT của hành vi
1.2. Liệt kê các tình tiết loại trừ tính chất PT
của hành vi
1.3. Ý nghĩa


CHƯƠNG XVI
CÁC TÌNH TIẾT LOẠI TRỪ TÍNH CHẤT PHẠM TỘI CỦA HÀNH VI

I. Khái niệm chung

1.1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CÁC TÌNH TIẾT LOẠI
TRỪ TÍNH CHẤT PHẠM TỘI CỦA HÀNH VI
Khái niệm tội phạm là:
hành vi nguy hiểm cho XH, có lỗi, trái PLHS và
phải chịu hình phạt


CHƯƠNG XVI
CÁC TÌNH TIẾT LOẠI TRỪ TÍNH CHẤT PHẠM TỘI CỦA HÀNH VI
I. Khái niệm chung
1.1 Cơ sở lý luận về các tình tiết loại trừ

Bốn đặc điểm của tội
phạm
 Tính nguy hiểm cho XH
 Tính có lỗi
 Tính trái PLHS
 Tính chịu HP

Những tình tiết có ý
nghĩa làm mất đi
một trong các tính
chất nêu trên là tình
tiết loại trừ tính chất
phạm tội của hành
vi

CHƯƠNG XVI
CÁC TÌNH TIẾT LOẠI TRỪ TÍNH CHẤT PHẠM TỘI CỦA HÀNH VI
I. Khái niệm chung
1.1 Cơ sở lý luận về các tình tiết loại trừ

1.2. NÊU CÁC TÌNH TIẾT LOẠI TRỪ TÍNH
CHẤT PHẠM TỘI CỦA HÀNH VI
Các tình tiết loại trừ tính nguy hiểm cho XH của
hành vi:

Phòng vệ chính đáng

Tình thế cấp thiết

Bắt người phạm pháp
Các tình tiết khác



CHƯƠNG XVI
CÁC TÌNH TIẾT LOẠI TRỪ TÍNH CHẤT PHẠM TỘI CỦA HÀNH VI
I. Khái niệm chung
1.1 Cơ sở lý luận về các tình tiết loại trừ
1.2 Nêu các tình tiết loại trừ tính chất pt của hành vi

Các tình tiết loại trừ tính có lỗi của hành vi:




Sự kiện bất ngờ
Tình trạng không có năng lực TNHS
Chưa đạt tuổi chịu TNHS


CHƯƠNG XVI
CÁC TÌNH TIẾT LOẠI TRỪ TÍNH CHẤT PHẠM TỘI CỦA HÀNH VI
I. Khái niệm chung
1.1 Cơ sở lý luận về các tình tiết loại trừ
1.2 Nêu các tình tiết loại trừ tính chất pt của hành vi

1.3. Ý NGHĨA CỦA QUY ĐỊNH VỀ CÁC TÌNH TIẾT
LOẠI TRỪ TÍNH CHẤT PHẠM TỘI CỦA HÀNH VI

Cơ sở pháp lý để phân định giữa TP với các hành vi
không phải là TP


Bảo đảm pháp lý cho người dân tích cực tham gia vào
việc tự bảo vệ quyền lợi chính đáng của mình cũng
như lợi ích của XH


CHƯƠNG XVI
CÁC TÌNH TIẾT LOẠI TRỪ TÍNH CHẤT PHẠM TỘI CỦA HÀNH VI
I. Khái niệm chung

II.

PHÒNG VỆ CHÍNH ĐÁNG

1.1. Định nghĩa
1.2. Các điều kiện
1.3. Vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng
1.4. Phòng vệ tưởng tượng


CHƯƠNG XVI
CÁC TÌNH TIẾT LOẠI TRỪ TÍNH CHẤT PHẠM TỘI CỦA HÀNH VI
I. Khái niệm chung

II. Phòng vệ chính đáng

2.1 ĐỊNH NGHĨA
Điều 15 BLHS quy định: “Phòng vệ chính đáng là
hành vi của người vì bảo vệ lợi ích của Nhà Nước, của
tổ chức, bảo vệ quyền, lợi ích chính đáng của mình
hoặc của người khác mà chống trả lại một cách cần
thiết người đang có hành vi vi phạm các lợi ích nói
trên”.


CHƯƠNG XVI
CÁC TÌNH TIẾT LOẠI TRỪ TÍNH CHẤT PHẠM TỘI CỦA HÀNH VI
I. Khái niệm chung

II. Phòng vệ chính đáng

2.1.

CÁC ĐIỀU KIỆN CỦA PHÒNG VỆ
CHÍNH ĐÁNG
2.1.1. Các điều kiện về cơ sở làm phát sinh quyền
phòng vệ
2.1.2. Các điều kiện về nội dung và phạm vi quyền
phòng vệ


CHƯƠNG XVI
CÁC TÌNH TIẾT LOẠI TRỪ TÍNH CHẤT PHẠM TỘI CỦA HÀNH VI
II. Phòng vệ chính đáng
2.1. Định nghĩa

2.2. Các điều kiện

2.2.1. Các điều kiện về cơ sở làm phát sinh quyền
phòng vệ
1.
Sự tấn công nguy hiểm đáng kể và trái PL
Sự tấn công xâm phạm lợi ích của NN, XH hoặc
2.
lợi ích chính đáng của mình hoặc của người khác
Sự tấn công đang hiện hữu: đang xảy ra hoặc đe
3.
doạ xảy ra ngay tức khắc


CHƯƠNG XVI
CÁC TÌNH TIẾT LOẠI TRỪ TÍNH CHẤT PHẠM TỘI CỦA HÀNH VI
II. Phòng vệ chính đáng

2.1. Định nghĩa

2.2. Các điều kiện

2.2.1. Các điều kiện về cơ sở làm phát sinh quyền
phòng vệ (tt)
Phòng vệ quá sớm: Chưa có những biểu hiện đe dọa
sự tấn công sẽ xảy ra ngay tức khắc mà đã có hành vi
phòng vệ
Phòng vệ quá muộn: Sự tấn công đã thực sự chấm
dứt mới có hành vi phòng vệ.
Trong các trường hợp này quyền phòng vệ không
khởi phát


CHƯƠNG XVI
CÁC TÌNH TIẾT LOẠI TRỪ TÍNH CHẤT PHẠM TỘI CỦA HÀNH VI
II. Phòng vệ chính đáng
2.1. Định nghĩa

2.2. Các điều kiện

2.2.2. CÁC ĐIỀU KIỆN VỀ NỘI DUNG VÀ PHẠM
1.

2.

VI QUYỀN PHÒNG VỆ
Mục đích của sự phòng vệ nhằm gạt bỏ sự tấn
công

Sự phòng vệ phải trong giới hạn cần thiết để ngăn
chặn sự tấn công


CHƯƠNG XVI
CÁC TÌNH TIẾT LOẠI TRỪ TÍNH CHẤT PHẠM TỘI CỦA HÀNH VI
II. Phòng vệ chính đáng
2.1. Định nghĩa

2.2. Các điều kiện

ĐÁNH GIÁ GIỚI HẠN CẦN THIẾT CỦA SỰ
PHÒNG VỆ
Cần dựa vào các căn cứ sau:

Tính chất của quan hệ XH bị đe doạ xâm hại

Mức độ thiệt hạn bị đe doạ gây ra

Sức mạnh và sức mãnh liệt của hành vi tấn công

Tính chất và mức độ của phương pháp, phương
tiện hay công cụ mà kẻ tấn công đã sử dụng
Sức mạnh và khả năng phòng vệ



CHƯƠNG XVI
CÁC TÌNH TIẾT LOẠI TRỪ TÍNH CHẤT PHẠM TỘI CỦA HÀNH VI
II. Phòng vệ chính đáng

2.1. Định nghĩa
2.2. Các điều kiện
2.3. Vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng

Khoản 2 Điều 15 quy định:
“Vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng là hành vi
chống trả rõ ràng quá mức cần thiết, không phù hợp
với tính chất và mức độ nguy hiểm cho xã hội của
hành vi xâm hại”.


CHƯƠNG XVI: CÁC TÌNH TIẾT LOẠI TRỪ … (tt)
II. Phòng vệ chính đáng
2.1. Định nghĩa
2.2. Các điều kiện
2.3. Vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng
2.4. Phòng vệ tưởng tượng



Phòng vệ tưởng tượng là trường hợp do lầm tưởng
có sự tấn công của người khác nên đã gây thiệt hại
cho họ.


CHƯƠNG XVI: CÁC TÌNH TIẾT LOẠI TRỪ … (tt)
I. Khái niệm chung
II. Phòng vệ chính đáng

III. TÌNH THẾ CẤP THIẾT

3.1. Định nghĩa
3.2. Các điều kiện của tình thế cấp thiết
3.3. Vượt quá yêu cầu của tình thế cấp thiết


CHƯƠNG XVI: CÁC TÌNH TIẾT LOẠI TRỪ … (tt)
I. Khái niệm chung
II. Phòng vệ chính đáng

III. Tình thế cấp thiết

3.1. Định nghĩa
Điều 16 BLHS quy định “ Tình thế cấp thiết là
tình thế của người vì muốn trốn tránh một nguy cơ
đang thực tế đe doạ lợi ích của NN, của tố chức,
quyền, lợi ích chính đáng của mình hoặc của
người khác mà không còn cách nào khác là phải
gây thiệt hại nhỏ hơn thiệt hại cần ngăn ngừa”.


CHƯƠNG XVI: CÁC TÌNH TIẾT LOẠI TRỪ … (tt)
I. Khái niệm chung
II. Phòng vệ chính đáng

III. Tình thế cấp thiết

3.2. Các điều kiện của tình thế cấp thiết
3.2.1. Điều kiện về tính chất của sự nguy hiểm
 Có sự nguy hiểm đáng kể do các nguồn nguy
hiểm khác nhau

 Sự nguy hiểm đe doạ đến lợi ích của NN, XH
hoặc lợi ích chính đáng của mình hay của
người khác
 Sự nguy hiểm đang hiện hữu


CHƯƠNG XVI: CÁC TÌNH TIẾT LOẠI TRỪ … (tt)
I. Khái niệm chung
II. Phòng vệ chính đáng

III. Tình thế cấp thiết

3.2. Các điều kiện của tình thế cấp thiết (tt)
3.2.2. Điều kiện về tính chất của hành vi khắc
phục
Việc gây thiệt hạn là biện pháp cuối cùng và

duy nhất
Lợi ích bị hy sinh phải nhỏ hơn lợi ích cần

bảo vệ


CHƯƠNG XVI: CÁC TÌNH TIẾT LOẠI TRỪ … (tt)
I. Khái niệm chung
II. Phòng vệ chính đáng

III. Tình thế cấp thiết

3.3. Vượt quá yêu cầu của tình thế cấp thiết

Khoản 2 Điều 16 BLHS quy định: “Trong trường
hợp thiệt hại gây ra rõ ràng là vượt quá với yêu
cầu của tình thế cấp thiết, thì người gây thiệt hại
đó phải chịu TNHS


CHƯƠNG XVI: CÁC TÌNH TIẾT LOẠI TRỪ … (tt)
I. Khái niệm chung
II. Phòng vệ chính đáng
III. Tình thế cấp thiết

IV. Các trường hợp khác






IV - CÁC TRƯỜNG HỢP KHÁC
Bắt người phạm pháp
Thi hành mệnh lệnh cấp trên
Thực hiện các chức năng nghề nghiệp
Rủi ro trong sản xuất, nghiên cứu khoa học