Phương hướng và biện pháp chuyển đổi mô hình tổ chức quản lý chợ trên địa bàn quận Cầu Giấy - Hà Nội trong giai đoạn hiện nay.docx

Trưởng BQL Bộ phận tổng hợpPhó BQLĐội bảo
vệ
Tổ quản lý ngành hàngTổ vệ sinh môi trườngTổ điện nướcTổ kiểm tra
Các
tổ dịch vụ
Đội bốc xếp vận chuyểnTổ trông giữ bảo quản tài sảnTổ
y tế
Tổ cung cấp thông tin thị
trường
Tổ kiểm định số lượng chất lượngGiám đốcPhó Giám đốcPhó Giám đốcPhòng Hành chính - tổ chức
Phòng
Quản lý chợ
Phòng
Kế toán
Phòng
Kinh doanh
Tổ
quản lý ngành hàng
Đội bảo vệ
Đội
vệ sinh môi trường
Tổ kiểm traTổ điện nướcCác tổ dịch vụĐội bốc xếp
UBND quận Cầu Giấy
BQL chợ
Cầu Giấy
BQL chợ
Nghĩa Tân
BQL chợ
Đồng Xa
Chợ
Cầu Giấy

Chợ
Quan Hoa
Chợ
Nghĩa Tân
Chợ
Nhà Xanh
Chợ
Đồng Xa
Chợ
NSDV
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp
LỜI MỞ ĐẦU
Trong nền kinh tế thị trường nước ta hiện nay, các thành phần kinh tế,
các hình thức kinh doanh, các mặt hàng trở nên đa dạng và phong phú. Khi đời
sống của người dân ngày càng cải thiện thì nhu cầu tiêu dùng hàng hoá ngày
càng tăng. Do đó các hoạt động mua bán, các hình thức tổ chức thương mại
diễn ra tấp nập hơn và ngày càng mở rộng.
Là một loại hình tổ chức thương mại hỗn hợp, chợ ra đời và phát triển
cùng với sự phát triển của nền sản xuất xã hội. Tính chất và trình độ xã hội hoá
nền sản xuất ngày càng cao, sự phân công lao động xã hội ngày càng sâu sắc
thì nhu cầu trao đổi hàng hoá ngày càng lớn và chợ với tư cách là nơi trao đổi
hàng hoá, dịch vụ giữa người sản xuất với người sản xuất, giữa người sản xuất
với người tiêu dùng ngày càng phát triển. Thông qua bộ mặt và tình hình sinh
hoạt chợ có thể đánh giá được trình độ phát triển kinh tế, văn hoá, xã hội và
đời sống dân cư của một vùng, địa phương.
Tuy nhiên, trên thực tế hệ thống chợ hiện nay ở nước ta nói chung và ở
quận Cầu Giấy - Hà Nội nói riêng còn tồn tại nhiều yếu kém như cơ sở vật chất
nhìn chung còn nghèo nàn, lạc hậu, việc đầu tư xây dựng chợ mới chỉ do Nhà
nước làm, chưa thực hiện xã hội hoá trong công tác đầu tư xây dựng chợ theo
phương châm "Nhà nước và nhân dân cùng làm", nhiều chợ chưa đáp ứng

được yêu cầu vệ sinh, an toàn thực phẩm, văn minh thương mại. Công tác quản
lý chợ còn nhiều hạn chế và yếu kém, đội ngũ cán bộ quản lý còn nhiều người
chưa qua đào tạo và hạn chế về năng lực chuyên môn... Trên cở sở đó ta thấy
được sự cần thiết phải phát triển mạng lưới chợ theo hướng nâng cao chất
lượng và hiệu quả hoạt động.
Một trong những biện pháp nhằm tạo ra sự phát triển đột biến mạng lưới
chợ là chuyển đổi mô hình tổ chức quản lý chợ, cho phép các tổ chức, cá nhân
tham gia đầu tư, xây dựng, kinh doanh chợ. Uỷ ban nhân dân quận Cầu Giấy
đã lên kế hoạch và đề án để thực hiện việc chuyển đổi này. Tuy nhiên, việc
SVTH: Kiều Thị Bùi Hằng Lớp: QLKT 44A
1
triển khai có liên quan đến nhiều lĩnh vực khác nhau, mới chỉ dừng lại ở giai
đoạn thí điểm bước đầu. Vì thế đòi hỏi chúng ta cần nhanh chóng có những
biện pháp để tạo môi trường pháp lý thuận lợi, khuyến khích các thành phần
kinh tế, các tổ chức, cá nhân đầu tư, kinh doanh chợ, từ đó làm cho việc
chuyển đổi được triển khai nhanh chóng trong thực tế.
Xuất phát từ thực tiễn đó, em xin chọn đề tài "Phương hướng và biện
pháp chuyển đổi mô hình tổ chức quản lý chợ trên địa bàn quận Cầu Giấy -
Hà Nội trong giai đoạn hiện nay" làm đề tài nghiên cứu cho mình.
Mục đích của đề tài: Hệ thống các vấn đề lý luận về chợ và các mô hình
tổ chức quản lý chợ ở nước ta. Trên cơ sở phân tích thực trạng về phát triển và
quản lý chợ trên địa bàn quận Cầu Giấy, đưa ra phương hướng, giải pháp và
kiến nghị nhằm nhanh chóng chuyển đổi mô hình tổ chức quản lý chợ trên địa
bàn quận trong giai đoạn hiện nay.
Bố cục của đề tài bao gồm 3 chương:
- Chương I: Một số vấn đề lý luận về chợ và mô hình tổ chức quản lý chợ.
- Chương II: Thực trạng phát triển và tổ chức quản lý chợ trên địa bàn
quận Cầu Giấy hiện nay.
- Chương III: Phương hướng và biện pháp nhằm chuyển đổi mô hình tổ
chức quản lý trên địa bàn quận Cầu Giấy trong giai đoạn hiện nay.

Với trình độ còn hạn chế, đề tài hoàn thành có thể còn nhiều thiếu sót
nhất định, em rất mong được sự đóng góp ý kiến của các thầy cô giáo và toàn
thể các bạn để đề tài của em được hoàn chỉnh hơn.
Cuối cùng em xin chân thành cảm ơn thầy giáo Mai Văn Bưu cùng các
cô, chú trong phòng Kinh tế - Kế hoạch quận Cầu Giấy đã tận tình giúp đỡ em
hoàn thành đề tài nghiên cứu này.
2
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp
CHƯƠNG I
MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ CHỢ
VÀ MÔ HÌNH TỔ CHỨC QUẢN LÝ CHỢ
I. CHỢ VÀ VAI TRÒ CỦA CHỢ TRONG NỀN KINH TẾ - XÃ HỘI Ở
NƯỚC TA HIỆN NAY
1. Khái niệm, đặc trưng của chợ
1.1. Khái niệm:
Trên thực tế tuỳ theo lĩnh vực nghiên cứu mà có rất nhiều khái niệm
khác nhau về chợ:
- Theo định nghĩa trong các từ điển tiếng Việt đang được lưu hành:
"Chợ là nơi công cộng để đông người đến mua bán vào những ngày hoặc
những buổi nhất định"
(1)
; "Chợ là nơi tụ họp giữa người mua và người bán để
trao đổi hàng hoá, thực phẩm hàng ngày theo từng buổi hoặc từng phiên nhất
định (chợ phiên)"
(2)
...
- Theo Thông tư số 15/TM-CSTTTN ngày 16/10/1996 của Bộ Thương
Mại hướng dẫn tổ chức và quản lý chợ "Chợ là mạng lưới thương nghiệp được
hình thành và phát triển cùng với sự phát triển của nền kinh tế xã hội".
- Theo Nghị định số 02/2003/NĐ-CP ngày 14/01/2003 của Chính Phủ

về phát triển và quản lý chợ "Chợ là loại hình kinh doanh thương mại được
hình thành và phát triển mang tính truyền thống, được tổ chức tại một địa điểm
theo quy hoạch, đáp ứng nhu cầu mua bán, trao đổi hàng hoá và nhu cầu tiêu
dùng của khu vực dân cư".
(1) Phạm vi chợ: là khu vực được quy hoạch dành cho hoạt động chợ,
bao gồm diện tích để bố trí các điểm kinh doanh, khu vực dịch vụ (như: bãi để
(1)
(1)
Theo Đại Từ điển tiếng Việt - NXB Từ điển Bách Khoa - 2003 (tr.138)
(2)
Theo Đại Từ điển tiếng Việt - NXB Văn hoá Thông tin - 2004 (tr.155)
SVTH: Kiều Thị Bùi Hằng Lớp: QLKT 44A
3
xe, kho hàng, khu ăn uống, vui chơi giải trí và các dịch vụ khác) và đường bao
quanh chợ.
(2) Chợ đầu mối: là chợ có vai trò chủ yếu thu hút, tập trung lượng hàng
hoá lớn từ các nguồn sản xuất, kinh doanh của khu vực kinh tế hoặc của ngành
hàng để tiếp tục phân phối tới các chợ và các kênh lưu thông khác.
(3) Điểm kinh doanh tại chợ: bao gồm quầy hàng, sạp hàng, ki-ốt, cửa
hàng được bố trí cố định trong phạm vi chợ theo thiết kế xây dựng chợ, có diện
tích quy chuẩn tối thiểu là 3 m
2
/điểm.
Từ những điểm hội tụ chung của nhiều định nghĩa, ta có thể rút ra kết
luận: Chợ là loại hình kinh doanh thương mại được hình thành và phát triển
mang tính truyền thống, được tổ chức tại một địa điểm công cộng, tập trung
đông người mua bán, trao đổi hàng hoá, dịch vụ với nhau, được hình thành do
yêu cầu của sản xuất, lưu thông và đời sống tiêu dùng xã hội và hoạt động theo
các chu kỳ thời gian nhất định.
1.2. Đặc trưng của chợ:

Chợ có những đặc trưng sau:
- Chợ là một nơi (địa điểm) công cộng để mua bán, trao đổi hàng hoá,
dịch vụ của dân cư, ở đó bất cứ ai có nhu cầu đều có thể đến mua, bán và trao
đổi hàng hoá, dịch vụ với nhau.
- Chợ được hình thành do yêu cầu khách quan của sản xuất và trao đổi
hàng hoá, dịch vụ của dân cư, chợ có thể được hình thành một cách tự phát
hoặc do quá trình nhận thức tự giác của con người. Vì vậy trên thực tế có nhiều
chợ đã được hình thành từ việc quy hoạch, xây dựng, tổ chức, quản lý chặt chẽ
của các cấp chính quyền và các ngành quản lý kinh tế kỹ thuật. Nhưng cũng có
rất nhiều chợ được hình thành một cách tự phát do nhu cầu sản xuất và trao đổi
hàng hoá của dân cư, chưa được quy hoạch, xây dựng, tổ chức, quản lý chặt
chẽ.
4
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp
- Các hoạt động mua, bán, trao đổi hàng hoá, dịch vụ tại chợ thường
được diễn ra theo một quy luật và chu kỳ thời gian (ngày, giờ, phiên) nhất
định. Chu kỳ họp chợ hình thành do nhu cầu trao đổi hàng hoá, dịch vụ và tập
quán của từng vùng, từng địa phương quy định.
1.3. So sánh chợ với siêu thị:
Theo từ điển Kinh tế thị trường: "Siêu thị là cửa hàng tự phục vụ bày
bán nhiều mặt hàng đáp ứng tiêu dùng hàng ngày của người tiêu dùng như thực
phẩm, đồ uống, dụng cụ gia đình và các loại vật dụng cần thiết khác".
Như vậy, những nét đặc trưng cơ bản của siêu thị khác với chợ là:
- Siêu thị là một cửa hàng bán lẻ.
- Siêu thị áp dụng phương thức tự phục vụ.
- Giá ở siêu thị được niêm yết công khai.
- Siêu thị thường chú trọng ở nghệ thuật trưng bày hàng hoá.
- Siêu thị áp dụng các hình thức quản lý, bán hàng và thanh toán bằng
những tiến bộ của khoa học, công nghệ (tin học, điện tử, khoa học xã hội trong
bán hàng…).

2. Phân loại chợ trong mạng lưới chợ ở nước ta
Hiện nay ở nước ta tồn tại rất nhiều các loại chợ khác nhau, dựa theo
những tiêu thức khác nhau ta có những cách phân loại sau:
2.1. Theo địa giới hành chính:
Có hai loại chợ tồn tại theo tiêu thức này là chợ đô thị và chợ nông thôn.
2.1.1. Chợ đô thị:
Là các loại chợ được tổ chức, tụ họp ở thành phố, thị xã, thị trấn. Do ở
đây, đời sống và trình độ văn hoá có phần cao hơn ở nông thôn, cho nên các
chợ thành phố có tốc độ hiện đại hoá nhanh hơn, văn minh thương mại trong
chợ cũng được chú trọng, cơ sở vật chất ngày càng được tăng cường, bổ sung
và hoàn chỉnh. Phương tiện phục vụ mua bán, hệ thống phương tiện truyền
thông và dịch vụ ở các chợ này thường tốt hơn các chợ ở khu vực nông thôn.
SVTH: Kiều Thị Bùi Hằng Lớp: QLKT 44A
5
2.1.2. Chợ nông thôn:
Là chợ thường được tổ chức tại trung tâm xã, trung tâm cụm xã. Hình
thức mua bán ở chợ đơn giản, dân dã (có nơi, như ở một số vùng núi, người
dân tộc thiểu số vẫn còn hoạt động trao đổi bằng hiện vật tại chợ), các quầy,
sạp có quy mô nhỏ lẻ, manh mún. Nhưng ở các chợ nông thôn thể hiện đậm đà
bản sắc truyền thống đặc trưng ở mỗi địa phương, của các vùng lãnh thổ khác
nhau.
2.2. Theo tính chất mua bán:
Dựa theo tiêu thức này, ta có thể phân chia thành hai loại là chợ bán
buôn và bán lẻ.
2.2.1. Chợ bán buôn:
Là các chợ lớn, chợ trung tâm, chợ có vị trí là cửa ngõ của thành phố, thị
xã, thị trấn, có phạm vi hoạt động rộng, tập trung với khối lượng hàng hoá lớn.
Hoạt động mua bán chủ yếu là thu gom và phân luồng hàng hoá đi các nơi.
Các chợ này thường là nơi cung cấp hàng hoá cho các trung tâm bán lẻ, các
chợ bán lẻ trong và ngoài khu vực, nhiều chợ còn là nơi thu gom hàng cho xuất

khẩu. Các chợ này có doanh số bán buôn chiếm tỷ trọng cao (trên 60%), đồng
thời vẫn có bản lẻ nhưng tỷ trọng nhỏ.
2.2.2. Chợ bán lẻ:
Là những chợ thuộc phạm vi xã, phường (liên xã, liên phường), cụm dân
cư, hàng hoá qua chợ chủ yếu để bán lẻ, phục vụ trực tiếp cho người tiêu dùng.
2.3. Theo đặc điểm mặt hàng kinh doanh:
Theo tiêu thức này chợ được phân thành 2 loại là chợ tổng hợp và chợ
chuyên doanh.
2.3.1. Chợ tổng hợp:
Là chợ kinh doanh nhiều loại hàng hoá thuộc nhiều ngành hàng khác
nhau. Trong chợ tồn tại nhiều loại mặt hàng như: hàng tiêu dùng (quần áo, giày
dép, các mặt hàng lương thực thực phẩm, hàng gia dụng…), công cụ lao động
6
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp
nông nghiệp (cuốc, xẻng, liềm búa…), cây trồng, vật nuôi…, chợ đáp ứng toàn
bộ các nhu cầu của khách hàng. Hình thức chợ tổng hợp này thể hiện khái quát
những đặc trưng của chợ truyền thống, và ở nước ta hiện nay loại hình này vẫn
chiếm ưu thế về số lượng cũng như về thời gian hình thành và phát triển.
2.3.2. Chợ chuyên doanh:
Là loại chợ chuyên kinh doanh một mặt hàng chính yếu, mặt hàng này
thường chiếm doanh số trên 60% đồng thời vẫn có bán một số mặt hàng khác,
các loại hàng này có doanh số dưới 40% tổng doanh thu. Hình thức chợ này
cũng tồn tại ở nước ta như chợ vải, chợ hoa tươi, chợ vật liệu xây dựng, chợ
rau quả, chợ giống cây trồng…
2.4. Theo số lượng hộ kinh doanh, vị trí và mặt bằng của chợ:
Dựa theo cách phân loại trong Điều 3 Nghị định số 02/2003/NĐ-CP của
Chính phủ về phát triển và quản lý chợ thì chợ được chia thành 3 loại: chợ loại
1, chợ loại 2 và chợ loại 3.
2.4.1. Chợ loại 1 là chợ phải đảm bảo các tiêu chuẩn sau:
- Là chợ có trên 400 điểm kinh doanh, được đầu tư xây dựng kiên cố,

hiện đại theo quy hoạch.
- Được đặt ở các vị trí trung tâm kinh tế thương mại quan trọng của
tỉnh, thành phố hoặc là chợ đầu mối của ngành hàng, của khu vực kinh tế và
được tổ chức họp thường xuyên.
- Có mặt bằng phạm vi chợ phù hợp với quy mô hoạt động của chợ và
tổ chức đầy đủ các dịch vụ tại chợ: trông giữ xe, bốc xếp hàng hoá, kho bảo
quản hàng hoá, dịch vụ đo lường, dịch vụ kiểm tra chất lượng hàng hoá, vệ
sinh an toàn thực phẩm và các dịch vụ khác.
2.4.2. Chợ loại 2 là chợ thoả mãn các tiêu chuẩn sau:
- Là chợ có trên 200 điểm kinh doanh, được đầu tư xây dựng kiên cố
hoặc là bán kiên cố theo quy hoạch.
SVTH: Kiều Thị Bùi Hằng Lớp: QLKT 44A
7
- Được đặt ở trung tâm giao lưu kinh tế của khu vực và được tổ chức
họp thường xuyên hay không thường xuyên.
- Có mặt bằng phạm vi chợ phù hợp với quy mô hoạt động của chợ và
tổ chức các dịch vụ tối thiểu tại chợ: trông giữ xe, bốc xếp hàng hoá, kho bảo
quản hàng hoá, dịch vụ đo lường.
2.4.3. Chợ loại 3 là chợ thoả mãn các tiêu chuẩn sau:
- Là chợ có dưới 200 điểm kinh doanh hoặc các chợ chưa được đầu tư
xây dựng kiên cố hoặc bán kiên cố.
- Chủ yếu phục vụ nhu cầu mua bán hàng hoá của nhân dân trong xã,
phường và địa bàn phụ cận.
2.5. Theo tính chất và quy mô xây dựng:
Theo tiêu chí này, chợ được chia thành chợ kiên cố, chợ bán kiên cố và
chợ tạm:
2.5.1. Chợ kiên cố:
Là chợ được xây dựng hoàn chỉnh với đủ các yếu tố của một công trình
kiến trúc, có độ bền sử dụng cao (thời gian sử dụng trên 10 năm). Chợ kiên cố
thường là chợ loại 1 có diện tích đất hơn 10.000 m

2
và chợ loại 2 có diện tích
đất từ 6000-9000 m
2
. Các chợ kiên cố lớn thường nằm ở các tỉnh, thành phố
lớn, các huyện lỵ, trị trấn và có thời gian tồn tại lâu đời, trong một thời kỳ dài
và là trung tâm mua bán của cả vùng rộng lớn.
2.5.2. Chợ bán kiên cố:
Là chợ chưa được xây dựng hoàn chỉnh. Bên cạnh những hạng mục xây
dựng kiên cố (tầng lầu, cửa hàng, sạp hàng) còn có những hạng mục xây dựng
tạm như lán, mái che, quầy bán hàng…, độ bền sử dụng không cao (dưới 10
năm) và thiếu tiện nghi. Chợ bán kiên cố thường là chợ loại 3, có diện tích đất
3000-50000 m
2
. Chợ này chủ yếu phân bổ ở các huyện nhỏ, khu vực thị trấn xa
xôi, chợ liên xã, liên làng, các khu vực ngoài thành phố lớn.
2.5.3. Chợ tạm:
8
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp
Là chợ mà những quầy, sạp bán hàng là những lều quán được làm có
tính chất tạm thời, không ổn định, khi cần thiết có thể dỡ bỏ nhanh chóng và ít
tốn kém. Loại chợ này thường hay tồn tại ở các vùng quê, các xã, các thôn, có
chợ được dựng lên để phục vụ trong một thời gian nhất định (như tết, lễ
hội…).
3. Vai trò của chợ trong nền kinh tế - xã hội nước ta hiện nay
Trong những năm qua, mạng lưới chợ ở nước ta đóng vai trò rất quan
trọng trong sự phát triển kinh tế - xã hội đặc biệt là từ thập niên 80 và những
năm đầu của thập niên 90. Đây là giai đoạn mà mạng lưới siêu thị và trung tâm
thương mại chưa hình thành và phát triển, chợ vẫn là nơi tiêu thụ hàng hóa chủ
yếu của các doanh nghiệp sản xuất cũng như là nơi mua sắm chủ yếu của

người dân. Tuy nhiên, hiện nay chợ vẫn giữ một vai trò rất quan trọng thể hiện
trên các mặt sau:
3.1. Về mặt kinh tế
Chợ là một bộ phận quan trọng trong cấu thành mạng lưới thương
nghiệp xã hội :
- Đối với vùng nông thôn: Chợ vừa là nơi tiêu thụ nông sản hàng hoá,
tập trung thu gom các sản phẩm, hàng hoá phân tán, nhỏ lẻ để cung ứng cho
các thị trường tiêu thụ lớn trong và ngoài nước, vừa là nơi cung ứng hàng công
nghiệp tiêu dùng cho nông dân và một số loại vật tư cho sản xuất nông nghiệp
ở nông thôn.
- Ở khu vực thành thị: Chợ cũng là nơi cung cấp hàng hoá tiêu dùng,
lương thực thực phẩm chủ yếu cho các khu vực dân cư. Tuy nhiên hiện nay đã
xuất hiện khá nhiều hình thức thương mại cạnh tranh trực tiếp với chợ, vì thế
bên cạnh việc mở rộng hay tăng thêm số lượng chợ chúng ta phải đầu tư nâng
cấp chất lượng hoạt động của chợ cũng như chất lượng dịch vụ của chợ.
Hoạt động của các chợ làm tăng ý thức về kinh tế hàng hoá của người
dân, rõ nét nhất là ở miền núi, vùng cao từ đó thúc đẩy sản xuất phát triển, góp
SVTH: Kiều Thị Bùi Hằng Lớp: QLKT 44A
9
phần tích cực vào công cuộc xoá đói giảm nghèo ở nông thôn, miền núi. Trong
các phiên chợ, các buổi chợ là cơ hội của người dân giao lưu trao đổi, mua
bán, lưu thông hàng hoá của mình, cập nhật thông tin, ý thức xã hội, nó làm
tăng khả năng phản ứng của người dân với thị trường, với thời thế và tự mình
có thể ý thức được công việc làm ăn buôn bán của mình trong công cuộc đổi
mới.
Chợ là một nguồn thu quan trọng của Ngân sách Nhà nước (NSNN).
Mặc dù Nhà nước chưa có thể nâng cấp đủ hệ thống chợ ở nước ta, chưa đặc
biệt quan tâm đầu tư phát triển, nhưng các chợ trong cả nước đã đem lại cho
NSNN khoảng 300.000 triệu đồng mỗi năm (chưa kể các nguồn thu từ thuế
trực tiếp).

Sự hình thành chợ kéo theo sự hình thành và phát triển các ngành nghề
sản xuất. Đây chính là tiền đề hội tụ các dòng người từ mọi miền đất nước tập
trung để làm ăn, buôn bán. Chính quá trình này làm xuất hiện các trung tâm
thương mại và không ít số đó trở thành những đô thị sầm uất.
3.2. Về giải quyết việc làm
Chợ ở nước ta đã giải quyết được một số lượng lớn việc làm cho người
lao động. Hiện nay trên toàn quốc có hơn 2,3 triệu người lao động buôn bán
trong các chợ và số người tăng thêm có thể tới 10%/năm.
Nếu mỗi người trực tiếp buôn bán có thêm 1 đến 2 người giúp việc (phụ
việc bán hàng, tổ chức nguồn hàng để đưa về chợ, đưa hàng tới các mối tiêu
thụ theo yêu cầu của khách…) thì số người lao động có việc tại chợ sẽ gấp đôi,
gấp ba lần số lượng người chỉ buôn bán ở chợ, và như thế chợ giải quyết được
một số lượng lớn công việc cho người lao động khi hoạt động.
3.3. Về việc giữ gìn bản sắc văn hoá dân tộc
Có thể nói, chợ là một bộ mặt kinh tế - xã hội của một địa phương và là
nơi phản ánh trình độ phát triển kinh tế - xã hội, phong tục tập quán của một
10
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp
vùng dân cư. Tính văn hoá ở chợ được thể hiện rõ nhất là ở miền núi, vùng
cao, vùng sâu, vùng xa.
- Đối với người dân: Đồng bào đến chợ ngoài mục tiêu mua bán còn lấy
chợ làm nơi giao tiếp, gặp gỡ, thăm hỏi người thân, trao đổi công việc, kể cả
việc dựng vợ gả chồng cho con cái. Chợ còn là nơi hò hẹn của lứa đôi, vì vậy
người dân miền núi thường gọi là đi "chơi chợ" thay cho từ đi chợ mua sắm
như là người dưới xuôi thường gọi. Các phiên chợ này thường tồn tại từ rất lâu
đời, và nó là những bản sắc văn hoá vô cùng đặc trưng của các dân tộc ở nước
ta.
- Đối với chính quyền: Ở miền núi, vùng cao, vùng sâu, vùng xa chợ là
địa điểm duy nhất hội tụ đông người. Tại chợ có đại diện của các lứa tuổi, tất
cả các thôn bản và các dân tộc. Vì thế, đã từ lâu, Chính quyền địa phương đã

biết lấy chợ là nơi phổ biến chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng và
pháp luật của Nhà nước, là nơi tuyên truyền cảnh giác và đấu tranh với những
phần tử xuyên tạc đường lối của Đảng. Từ phong trào kế hoạch hoá gia đình
đến kỹ thuật chăm sóc cây trồng vật nuôi, vệ sinh phòng dịch… đều có thể
được phổ biến một cách hiệu quả ở đây. Chính vì lý do đó, chợ miền núi hay
miền xuôi đều được bố trí ở trung tâm cụm, xã (nhất là miền núi). Trong mỗi
chợ đều giành vị trí trung tâm làm công tác tuyên truyền.
Trên thực tế, một số chợ truyền thống có từ rất lâu đời đang trở thành
một địa điểm thu hút khách du lịch (như Chợ Tình Sa Pa, chợ Cầu Mây ở Nam
Định…). Nếu được đầu tư thoả đáng cả về cở sở vật chất cũng như sự quan
tâm quản lý của Nhà nước, đây sẽ là các địa danh hấp dẫn đối với khách du
lịch trong và ngoài nước, và nó sẽ là tiềm năng về kinh tế du lịch quốc gia.
Hiện nay, khi mạng lưới siêu thị, trung tâm thương mại, cửa hàng bán lẻ
đã hình thành và phát triển mạnh, mặc dù vẫn có tầm quan trọng trong sinh
hoạt của người dân, nhưng không vì thế mà chợ mất đi vai trò của mình mà có
thể nói chợ đã hoàn thành vai trò lịch sử của mình và sự phát triển mạng lưới
SVTH: Kiều Thị Bùi Hằng Lớp: QLKT 44A
11
chợ chính là sự hỗ trợ cho quá trình hình thành và phát triển của các loại hình
kinh doanh mới, đó là siêu thị và trung tâm thương mại.
II. MỘT SỐ MÔ HÌNH TỔ CHỨC QUẢN LÝ CHỢ Ở NƯỚC TA
1. Tổ chức, quản lý chợ theo mô hình Ban quản lý
1.1. Khái niệm:
Theo Nghị định số 02/2003/NĐ-CP ngày 14/01/2003 về phát triển và
quản lý chợ: "Ban quản lý (BQL) chợ là đơn vị sự nghiệp có thu, tự trang trải
các chi phí hoạt động thường xuyên, có tư cách pháp nhân, có con dấu riêng và
có tài khoản riêng tại Kho bạc Nhà nước, thực hiện chức năng quản lý các hoạt
động của chợ và tổ chức kinh doanh các dịch vụ tại chợ theo quy định của pháp
luật".
Căn cứ vào tính chất, đặc điểm và quy mô của chợ, Uỷ ban nhân dân

(UBND) các cấp có thẩm quyền quyết định lập và giao cho BQL chợ quản lý
một hoặc một số chợ (liên chợ) trên địa bàn theo phân cấp quản lý. Trường hợp
lập BQL liên chợ thì ở từng chợ có thể lập Ban hay tổ điều hành chợ.
BQL chợ có trách nhiệm quản lý tài sản Nhà nước và các hoạt động
trong phạm vi chợ của một hoặc một số chợ; thực hiện ký kết hợp đồng với
thương nhân về thuê, sử dụng điểm kinh doanh; kinh doanh các dịch vụ tại
chợ; tổ chức bảo đảm công tác phòng cháy chữa cháy, vệ sinh môi trường, an
ninh trật tự và an toàn thực phẩm trong phạm vi chợ; xây dựng Nội quy của
chợ trình UBND cấp có thẩm quyền phê duyệt theo phân cấp quản lý chợ; tổ
chức thực hiện Nội quy chợ và xử lý các vi phạm về Nội quy chợ; điều hành
chợ hoạt động và tổ chức phát triển các hoạt động tại chợ; tổng hợp tình hình
hoạt động kinh doanh của chợ và báo cáo định kỳ cho các cơ quan quản lý Nhà
nước theo hướng dẫn của Bộ Thương mại.
Tổ chức quản lý chợ theo mô hình BQL được thể hiện trong sơ đồ dưới
đây:
12
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp
Sơ đồ 1: Cơ cấu tổ chức của BQL chợ
1.2. Nhiệm vụ và quyền hạn của BQL chợ:
Theo thông tư số 06/2003/TT-BTM ngày 15 tháng 8 năm 2003 hướng
dẫn chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và tổ chức của BQL chợ, BQL chợ có các
nhiệm vụ, quyền hạn cụ thể sau:
- Trình UBND cấp có thẩm quyền theo phân cấp quản lý chợ quyết
định:
• Phê duyệt Phương án sử dụng địa điểm kinh doanh và bố trí, sắp xếp
các ngành nghề kinh doanh tại chợ.
• Quy định cụ thể việc sử dụng, thuê, thời hạn với các biện pháp quản
lý điểm kinh doanh tại chợ.
• Phê duyệt Nội quy chợ.
SVTH: Kiều Thị Bùi Hằng Lớp: QLKT 44A

13
• Phê duyệt Phương án bảo đảm phòng cháy chữa cháy, vệ sinh môi
trường, an ninh trật tự và an toàn thực phẩm trong phạm vi chợ.
• Phê duyệt Kế hoạch sửa chữa lớn, nâng cấp cơ sở vật chất và phát
triển các hoạt động của chợ khi có nhu cầu.
- Quyết định việc tổ chức đấu thầu theo quy định của Pháp luật để lựa
chọn thương nhân sử dụng hoặc thuê địa điểm kinh doanh tại chợ theo Phương
án đã được duyệt. Trong trường hợp số thương nhân đăng ký ít hơn số điểm
kinh doanh hiện có, BQL chợ được quyền quyết định việc lựa chọn thương
nhân, không phải tổ chức đấu thầu.
- Ký hợp đồng với thương nhân sử dụng hoặc thuê điểm kinh doanh tại
chợ theo Phương án đã được duyệt.
- Tổ chức quản lý, điều hành chợ hoạt động, tổ chức thực hiện Nội quy
chợ và xử lý các vi phạm Nội quy chợ.
- Phối hợp với chính quyền địa phương và các cơ quan chuyên môn tổ
chức đảm bảo phòng cháy chữa cháy, vệ sinh môi trường, an ninh trật tự và an
toàn thực phẩm trong phạm vi chợ.
- Tổ chức kinh doanh, phát triển các dịch vụ hỗ trợ như: trông giữ
phương tiện vận chuyển, bốc xếp hàng hoá, cho thuê kho bảo quản cất giữ
hàng hoá, cung cấp thông tin thị trường, kiểm định số lượng, chất lượng hàng
hoá, vệ sinh môi trường ăn uống, vui chơi, giải trí và các hoạt động khác trong
phạm vi chợ phù hợp với các quy định của pháp luật và theo hướng ngày càng
văn minh hiện đại.
- Tổ chức thu, nộp tiền thuê, sử dụng điểm kinh doanh của thương nhân
và các loại phí, lệ phí về chợ theo quy định của pháp luật.
- Phối hợp với chính quyền địa phương và các cơ quan, đoàn thể tổ
chức thông tin kinh tế - xã hội, phổ biến hướng dẫn việc thực hiện các chính
sách, các quy định của pháp luật và nghĩa vụ đối với Nhà nước của thương
nhân kinh doanh tại chợ; tổ chức các hoạt động văn hoá xã hội tại chợ.
14

Chuyên đề thực tập tốt nghiệp
- Chịu trách nhiệm quản lý tài sản và kết quả tài chính của BQL chợ
theo quy đinh của pháp luật.
- Tổng hợp tình hình hoạt động kinh doanh của chợ và báo cáo định kỳ
cho các cơ quan quản lý Nhà nước theo quy định của Bộ Thương mại.
1.3. Về tổ chức
BQL chợ có Trưởng ban và có một đến hai Phó trưởng ban. Trưởng ban,
Phó trưởng ban do Chủ tịch UBND cấp có thẩm quyền quyết định việc bổ
nhiệm, miễn nhiệm, khen thưởng và kỷ luật.
Trưởng BQL chợ chịu trách nhiệm trước UBND cấp có thẩm quyền về
toàn bộ hoạt động của chợ và của BQL chợ. Phó trưởng ban có trách nhiệm
giúp Trưởng ban và chịu trách nhiệm trước Trưởng ban thực hiện một hoặc
một số nhiệm vụ do Trưởng ban phân công.
Căn cứ tính chất, đặc điểm, khối lượng công việc và khả năng tài chính,
Trưởng ban quản lý chợ quyết định việc tổ chức các bộ phận chuyên môn
nghiệp vụ giúp việc quản lý, điều hành chợ hoạt động và tổ chức các dịch vụ
tại chợ; ký hợp đồng tuyển dụng lao động, các hợp đồng khác với các cơ quan,
doanh nghiệp về đảm bảo vệ sinh môi trường, phòng cháy chữa cháy, an ninh
trật tự… trong phạm vi chợ theo quy định của pháp luật.
1.4. Các khoản thu từ hoạt động của chợ
Theo Thông tư số 67/2003/TT-BTC ngày 11/09/2003 của Bộ Tài chính
về hướng dẫn cơ chế tài chính áp dụng cho BQL chợ, doanh nghiệp kinh doanh
khai thác và quản lý chợ, BQL chợ được thu các khoản sau:
1. Thu về cho thuê, sử dụng địa điểm kinh doanh tại chợ; cung cấp dịch
vụ, hàng hoá:
- Thu tiền thuê, sử dụng điểm kinh doanh tại chợ theo hợp đồng sử
dụng, thuê điểm kinh doanh.
- Thu từ việc cung cấp các dịch vụ bốc xếp hàng hoá, kho bãi để lưu
giữ hàng hoá, dịch vụ bảo vệ theo hợp đồng cụ thể và các dịch vụ khác.
SVTH: Kiều Thị Bùi Hằng Lớp: QLKT 44A

15
- Thu khác: Thu được trích để lại theo hợp đồng uỷ nhiệm thu (thu phí,
thu tiền điện, nước và các khoản có liên quan đến hoạt động kinh doanh tại
chợ); thu tiền phạt, tiền bồi thường hợp đồng (nếu có) đối với các tổ chức, cá
nhân tham gia kinh doanh tại chợ do vi phạm các quy định trong hợp đồng
kinh tế ký kết với BQL chợ.
2. Các loại phí theo quy định của Pháp lệnh Phí và lệ phí ngày 28 tháng
8 năm 2001, bao gồm:
- Phí chợ.
- Phí trông giữ xe.
- Phí vệ sinh.
Mức thu các loại phí trên thuộc thẩm quyền quyết định của Hội đồng
nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương theo hướng dẫn chung của Bộ
Tài chính
- Phí phòng cháy, chữa cháy.
1.5. Quản lý, sử dụng các khoản thu, chi ở chợ
BQL chợ được sử dụng các khoản thu ở trên để chi cho các nội dung sau:
1.5.1. Đối với chợ loại 1 và loại 2:
- Chi hoàn trả vốn đầu tư xây dựng chợ.
- Chi cho người lao động: Chi tiền lương, tiền công, tiền ăn ca, các
khoản phụ cấp lương, các khoản trích bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, kinh phí
công đoàn theo quy định.
- Chi quản lý hành chính: Vật tư văn phòng, điện, nước, thông tin liên
lạc, họp bàn, hội nghị tổng kết, sửa chữa thường xuyên cơ sở vật chất: nhà cửa,
máy móc, thiết bị…
- Chi cho các hoạt động tổ chức thu (kể cả thu theo hợp đồng uỷ nhiệm
thu).
- Chi cho các hoạt động cung ứng dịch vụ (kể cả chi nộp thuế, trích
khấu hao tài sản cố định).
16

Chuyên đề thực tập tốt nghiệp
- Chi khác.
BQL chợ được thực hiện chế độ tài chính áp dụng cho đơn vị sự nghiệp
có thu.
1.5.2. Đối với chợ loại 3:
- Chi trả hoàn vốn đầu tư xây dựng chợ.
- Chi tiền công cho người lao động.
- Chi quản lý hành chính: Vật tư văn phòng, điện, nước, thông tin liên
lạc, sửa chữa thường xuyên cơ sở vật chất: nhà cửa, máy móc, thiết bị…
- Chi cho các hoạt động tổ chức thu (kể cả các hoạt động thu theo hợp
đồng uỷ nhiệm thu).
- Chi cho các hoạt động cung ứng dịch vụ (kể cả chi nộp thuế, khấu
hao tài sản cố định).
- Chi khác.
BQL chợ được sử dụng số thu để chi các khoản theo quy định, số thu
còn lại nộp NSNN theo quy định phân cấp quản lý ngân sách hiện hành.
1.6. Quyết toán các khoản thu, chi hoạt động của BQL chợ
- Hàng năm, BQL chợ xây dựng dự toán, lập báo cáo quyết toán thu,
chi kinh phí hoạt động trình cơ quan có thẩm quyền phê duyệt theo sự phân
cấp quản lý chợ.
- BQL chợ thực hiện công tác kế toán, thống kê và báo cáo tài chính
theo quy định của Nhà nước về chế độ kế toán, thống kê áp dụng cho các đơn
vị hành chính sự nghiệp.
2. Tổ chức quản lý chợ theo mô hình doanh nghiệp (Doanh nghiệp kinh
doanh khai thác và quản lý chợ).
2.1. Khái niệm:
Để hiểu được doanh nghiệp kinh doanh khai thác và quản lý chợ là gì
trước hết cần phải định nghĩa khái niệm doanh nghiệp.
SVTH: Kiều Thị Bùi Hằng Lớp: QLKT 44A
17

Doanh nghiệp là đơn vị kinh tế được thành lập nhằm mục đích chủ yếu
là thực hiện các hoạt động kinh doanh. Doanh nghiệp là một danh từ chung để
chỉ các đơn vị kinh doanh thuộc các loại hình khác nhau như doanh nghiệp
Nhà nước, doanh nghiệp tư nhân, doanh nghiệp HTX, công ty, doanh nghiệp
vừa và nhỏ…
Theo Luật doanh nghiệp được Quốc hội khoá X thông qua năm 1999 thì
doanh nghiệp là tổ chức kinh tế có tên riêng, có tài sản, có trụ sở giao dịch ổn
định, được đăng ký kinh doanh theo quy định của pháp luật nhằm mục đích
thực hiện các hoạt động kinh doanh.
Vậy tổ chức quản lý chợ theo mô hình doanh nghiệp (doanh nghiệp kinh
doanh, khai thác và quản lý chợ) là gì?
Ta coi chợ như một tổ chức hoạt động kinh doanh bình thường, các công
ty, các cá nhân, các tổ chức có mong muốn đều có thể tham gia đầu tư và tiến
hành xây dựng chợ, các cấp chính quyền địa phương thông báo mời thầu. Các
tổ chức, các cá nhân có khả năng có thể tham gia đấu thầu. Thông qua đấu thầu
có thể chọn ra được một tổ chức, một cá nhân có năng lực nhất để tiến hành
đầu tư, kinh doanh, khai thác, tổ chức và quản lý chợ đó. Khi đó, địa phương
trên cơ sở là chủ sở hữu đất cho thuê, có thể thu phí hàng năm, ngoài ra còn có
thể thu thêm Thuế Doanh nghiệp theo quy định của pháp luật (vì đây là doanh
nghiệp đầu tư để kinh doanh chợ).
Doanh nghiệp đầu tư, kinh doanh chợ sẽ có doanh thu từ các khoản phí
cho thuê địa điểm chợ, các sạp chợ, các dịch vụ ở chợ… và cũng phải hoạt
động độc lập như các doanh nghiệp kinh doanh khác, vẫn chịu ảnh hưởng điều
chỉnh của Luật doanh nghiệp.
Tuy nhiên, các tổ chức, cá nhân khi tiến hành kinh doanh phải thu phí
với một mức phí hợp lý, để đảm bảo cho các hộ kinh doanh có thể buôn bán
được tại chợ. Ngoài ra còn có thể yêu cầu phía đơn vị kinh doanh lấy lao động
trực tiếp ở các địa phương nhằm giải quyết việc làm cho lao động địa phương.
18
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp

Vậy: Doanh nghiệp kinh doanh khai thác và quản lý chợ là một doanh
nghiệp được thành lập nhằm mục đích chủ yếu là thực hiện các hoạt động kinh
doanh chợ, đăng ký kinh doanh và hoạt động kinh doanh theo quy định của
pháp luật.
Tổ chức quản lý chợ theo mô hình doanh nghiệp được thể hiện ở sơ đồ
dưới đây:
Sơ đồ 2: Cơ cấu tổ chức của doanh nghiệp
kinh doanh khai thác và quản lý chợ
2.2. Nhiệm vụ, quyền hạn của doanh nghiệp kinh doanh, khai thác và quản lý
chợ
Doanh nghiệp kinh doanh, khai thác và quản lý chợ là đơn vị kinh tế
hoạt động theo Luật doanh nghiệp và các văn bản quy định của pháp luật, có
trách nhiệm và quyền hạn tổ chức thực hiện các quy định sau:
- Được tổ chức kinh doanh các dịch vụ tại chợ trong phạm vi doanh
nghiệp quản lý.
SVTH: Kiều Thị Bùi Hằng Lớp: QLKT 44A
19
- Đảm bảo công tác phòng cháy chữa cháy, vệ sinh môi trường, an ninh
trật tự và đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm trong phạm vi chợ.
- Xây dựng Nội quy trình UBND cấp có thẩm quyền phê duyệt theo
phân cấp quản lý chợ, tổ chức điều hành chợ hoạt động theo Nội quy chợ và xử
lý các vi phạm về Nội quy chợ.
- Bố trí, sắp xếp khu vực kinh doanh đảm bảo các yêu cầu về trật tự, vệ
sinh, văn minh thương mại và phù hợp với yêu cầu của thương nhân kinh
doanh tại chợ.
- Ký kết hợp đồng với các thương nhân về việc thuê, sử dụng điểm kinh
doanh tại chợ và các dịch vụ khác theo quy định của pháp luật.
- Tổ chức thông tin kinh tế, phổ biến chính sách, quy định của pháp luật
và nghĩa vụ đối với Nhà nước của thương nhân kinh doanh tại chợ theo hướng
dẫn của cơ quan chức năng.

- Tổng hợp tình hình hoạt động kinh doanh của chợ và báo cáo định kỳ
cho các cơ quan quản lý Nhà nước theo hướng dẫn của Bộ Thương mại.
2.3. Các khoản thu từ hoạt động chợ
Doanh nghiệp kinh doanh khai thác và quản lý chợ được thu các khoản
giống như BQL chợ, bao gồm:
1. Thu về cho thuê, sử dụng địa điểm kinh doanh tại chợ; cung cấp dịch
vụ, hàng hoá:
- Thu tiền thuê, sử dụng điểm kinh doanh tại chợ theo hợp đồng sử
dụng, thuê diểm kinh doanh.
- Thu từ việc cung cấp các dịch vụ bốc xếp hàng hoá, kho bãi để lưu
giữ hàng hoá, dịch vụ bảo vệ theo hợp đồng cụ thể và các dịch vụ khác.
- Thu khác: Thu được trích để lại theo hợp đồng uỷ nhiệm thu (thu phí,
thu tiền điện, nước và các khoản có liên quan đến hoạt động kinh doanh tại
chợ); thu tiền phạt, tiền bồi thường hợp đồng (nếu có) đối với các tổ chức, cá
20
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp
nhân tham gia kinh doanh tại chợ do vi phạm các quy định trong hợp đồng
kinh tế ký kết với Doanh nghiệp kinh doanh khai thác và quản lý chợ.
2. Các loại phí theo quy định của Pháp lệnh Phí và lệ phí ngày 28 tháng
8 năm 2001, bao gồm:
- Phí chợ.
- Phí trông giữ xe.
- Phí vệ sinh.
Mức thu các loại phí nêu trên thuộc thẩm quyền quyết định của Hội
đồng nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương theo hướng dẫn chung
của Bộ Tài chính.
- Phí phòng cháy chữa cháy.
2.4. Quản lý, sử dụng các khoản thu, chi ở chợ:
- Doanh nghiệp kinh doanh khai thác và quản lý chợ được thu các
khoản thu nêu trên.

- Doanh nghiệp kinh doanh khai thác và quản lý chợ phải xây dựng kế
hoạch kinh doanh và phương án tài chính cho hoạt động của mình. Việc xây
dựng phương án tài chính dựa trên cơ sở các khoản thu để sử dụng chi cho các
mục đích như hoàn trả vốn đầu tư xây dựng chợ, các chi phí cần thiết cho hoạt
động của doanh nghiệp.
- Tuỳ thuộc vào loại hình tổ chức (doanh nghiệp Nhà nước, HTX, công
ty cổ phần…) và quy mô hoạt động của các loại chợ, doanh nghiệp kinh doanh
khai thác và quản lý chợ được áp dụng với quy định hiện hành phù hợp với
mỗi loại hình để tổ chức công tác kế toán, thống kê, quản lý và sử dụng các
khoản thu, chi liên quan đến hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp.
- Doanh nghiệp kinh doanh khai thác và quản lý chợ phải thực hiện chế
độ quyết toán và báo cáo tài chính doanh nghiệp theo quy định pháp luật.
Nhận xét chung: Mô hình tổ chức quản lý chợ chủ yếu hiện nay ở nước
ta là BQL chợ. Một số nơi đã mạnh dạn thành lập doanh nghiệp quản lý chợ
SVTH: Kiều Thị Bùi Hằng Lớp: QLKT 44A
21
thuộc các thành phần kinh tế như ở Thành phố Hồ Chí Minh, Thành phố Cần
Thơ, Đồng Nai, Thành phố Hà Nội. Đã có cá nhân, các Công ty cổ phần, các
HTX tiến hành đầu tư, kinh doanh khai thác và quản lý chợ, trong đó có một số
chợ gọi là công ty chợ như Công ty cổ phần chợ Đồng Xuân - Hà Nội. Nhìn
chung, công tác quản lý chợ theo hình thức doanh nghiệp kinh doanh khai thác
và quản lý chợ có hiệu quả hơn, khai thác triệt để các nguồn thu, công tác
phòng cháy chữa cháy, vệ sinh môi trường, an ninh trật tự… được quan tâm và
đảm bảo hơn.
Sự xuất hiện của các loại hình quản lý (cụ thể là hai loại hình trên) có thể
thấy rõ rằng, sự quản lý chợ ở nước ta đã dần dần được chuyên nghiệp hoá và
cách bố trí cũng như sử dụng nguồn nhân lực một cách hiệu quả hơn, đó là
hiệu quả của công tác quản lý. Nó hợp lý hoá cách phân bổ lực lượng lao động
quản lý, phân cấp quản lý tạo nên sự thống nhất, gắn trách nhiệm, quyền hạn
và nghĩa vụ cụ thể cho từng cá nhân, tập thể, để họ hoạt động một cách độc

lập, thống nhất và hiệu quả.
Số lượng chợ hoạt động hiệu quả ngày càng tăng bằng các hình thức
quản lý chuyên nghiệp, tạo nên sự phát triển vững mạnh của mạng lưới chợ ở
nước ta. Số lao động quản lý trong chợ ngày càng tăng, có tính chuyên môn,
nghiệp vụ hơn là điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của chợ tại thời điểm
hiện tại và cả trong tương lai.
Khi công tác quản lý chợ được thực hiện một cách chuyên nghiệp, mọi
hoạt động của chợ đều được lên kế hoạch một cách hợp lý, hệ thống hạch toán
kinh doanh có thể cho biết kết quả của quá trình hoạt động của chợ, từ đó có
thể đưa ra những phương án hiệu quả để xử lý và khắc phục. Các hoạt động
của chợ sẽ chủ động hơn khi chúng ta nắm bắt được quy trình quản lý chợ một
cách hợp lý (như các khâu: lập kế hoạch, tổ chức thực hiện, lãnh đạo, kiểm tra
và đánh giá tổng kết…)
22
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp
Nói tóm lại, nhất thiết chúng ta phải xây dựng được một hệ thống quản
lý ở các chợ trong nước, mỗi chợ phải có một hình thức quản lý phù hợp thì
nói mới có thể hoạt động hiệu quả và có thể phát triển được trong tương lai.
III. KINH NGHIỆM TỔ CHỨC QUẢN LÝ CHỢ Ở MỘT SỐ NƠI Ở
NƯỚC TA
Trong bối cảnh chợ phải đối đầu cạnh tranh gay gắt với các kênh bán lẻ
khác như siêu thị, cửa hàng và các đội quân bán hàng di động, nếu không theo
kịp nhu cầu, thị hiếu người tiêu dùng, mô hình chợ sẽ bị thu hẹp dần. Để vực
dậy hoạt động chợ, chuyển đổi mô hình tổ chức quản lý chợ là biện pháp khả
thi mà một số nơi đang tiến hành.
1. Kinh nghiệm tổ chức quản lý chợ ở Thành phố Hồ Chí Minh: tư nhân
quản lý chợ
Mặc dù chợ là nơi cung cấp lương thực, thực phẩm và hàng tiêu dùng
thiết yếu phục vụ cho đời sống hàng ngày của người người dân, nhưng nhắc
đến chợ nhiều người tỏ ra rất ngán ngẩm, đó là do chuyện mất vệ sinh môi

trường, lối đi thì nhỏ hẹp và lầy lội, thêm nữa là vấn nạn tiểu thương nói thách,
cân thiếu và vấn đề vệ sinh an toàn thực phẩm. Tình trạng chợ dơ bẩn, nhếch
nhác có thể nói là rất nhiều, nhất là các loại chợ tạm, chợ cóc. Do vậy, người
dân thường chọn cách đi siêu thị, dù giá có nhỉnh hơn chút ít nhưng mua sắm
thoải mái và sạch sẽ.
Theo Báo cáo của Sở Thương mại Thành phố Hồ Chí Minh, hiện thành
phố có khoảng 120 chợ chưa phù hợp với quy hoạch (chưa kể các chợ tự phát)
nằm rải rác ở các Quận như quận Gò Vấp, quận Bình Thạnh, quận 8… Nhiều
chợ không có bãi giữ xe hoặc họp chợ gần ngay lòng lề đường, gây kẹt xe, mất
trật tự trên địa bàn. Ngoài ra BQL chợ năng lực còn hạn chế nên không tổ chức
quản lý tốt và không đảm bảo được tính văn minh thương mại trong chợ.
Trong bối cảnh đó thì tại Thành phố Hồ Chí Minh trong vòng 10 năm
nay, có tới gần 50 siêu thị, chưa kể các siêu thị thực phẩm nhỏ - minimart đã ra
SVTH: Kiều Thị Bùi Hằng Lớp: QLKT 44A
23
đời, thu hút dần lượng khách của các chợ. Trước đây, siêu thị được đánh giá là
nơi mua sắm dành cho những người có thu nhập cao, nhưng hiện tại theo thăm
dò và thống kê tại các siêu thị, đa phần khách hàng thường xuyên của siêu thị
là những người có thu nhập trung bình và khá.
Trước tình hình cạnh tranh găy gắt giữa các kênh bán lẻ truyền thống và
hiện đại, tiểu thương nhiều chợ đã lâm vào cảnh ế ẩm. Ở một số Quận, với
những chợ do Nhà nước quản lý, ngay cả chợ mới tôn tạo, phía Nhà nước cũng
phải luôn bù lỗ huống gì nói tới việc thu nộp ngân sách.
Để thúc đẩy hoạt động chợ phát triển, phục vụ tốt nhu cầu tiêu dùng
trong dân thì việc nâng cấp, thay đổi cách quản lý chợ là rất cần thiết. Chính vì
vậy, Nghị định số 02/2003/NĐ-CP của Chính phủ đã khuyến khích mọi thành
phần kinh tế tham gia đầu tư, xây dựng và khai thác chợ. Trước mặt tư nhân
mới chỉ đấu thầu kinh doanh chợ (do Nhà nước xây dựng, làm chủ đầu tư), chứ
chưa bỏ tiền để xây dựng toàn bộ chợ.
Tại Thành phố Hồ Chí Minh, từ năm 1992, Sở Thương Mại thành phố đã

thí điểm cho tư nhân đấu thầu kinh doanh chợ, nhưng ban đầu mới chỉ đấu thầu
từng phần (bãi giữ xe, thu lệ phí…) cho tới cuối năm 2004 thì đã có 18 chợ
được đấu thầu toàn phần.
Trước khi cho tư nhân quản lý, tổng doanh thu tại các chợ thuộc một số
quận chỉ đủ bù đắp cho chi phí quản lý chợ, còn chi phí đầu tư sửa chữa đều do
NSNN bỏ ra. Nhưng sau khi tổ chức đấu thầu, tổng số thu nộp ngân sách tăng
lên, thậm chí tăng lên 10 lần so với trước.
Chợ Tân Phú (thuộc quận Tân Bình) là chợ loại 2 (quy mô 310 sạp),
được tổ chức đấu thầu vào cuối năm 2001. Người trúng thầu là một cá nhân.
Trước khi đấu thầu, chợ này nộp ngân sách chỉ khoảng 4,5 triệu đồng/tháng,
nhưng hiện nay đã tăng lên gần 30 triệu đồng/tháng. Ngoài ra, các chi phí sửa
chữa, tân trang chợ, thuê nhân viên đều do chợ tự lo, không phải ngân sách
cấp.
24
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp
Còn đối với chợ Tân Hương (quận Tân Bình) đơn vị trúng thầu là HTX
Tân Tiến. Khi chợ còn thuộc sự quản lý của phường, việc thu chi cũng không
cân đối đủ, huống gì chuyện sửa chữa chợ, dẫn đến tình trạng chợ xuống cấp,
tiểu thương và dân cư kêu ca. Đến nay, ngoài việc nộp NSNN mỗi năm chợ bỏ
ra từ 50 đến 60 triệu đồng để duy tu, sửa chữa quầy sạp.
Tư nhân trực tiếp đứng ra quản lý được chủ động hoàn toàn vấn đề tài
chính nhưng vẫn theo chủ trương của Nhà nước, được Nhà nước theo dõi và hỗ
trợ nên hiệu quả sẽ cao hơn quản lý theo kiểu bao cấp. Một khi tư nhân tự bỏ
vốn và đứng ra quản lý thì họ sẽ tìm ra phương án kinh doanh tốt nhất để thu
được lợi nhuận cho mình, nếu không họ sẽ bị phá sản.
Ngoài vấn đề tài chính, vấn đề vệ sinh môi trường, phòng cháy chữa
cháy, an ninh trật tự… cũng được quản lý sâu sát hơn. Theo Sở Thương mại
Thành phố Hồ Chí Minh, trước kia (khi chưa tư nhân hoá) các vấn đề trên do
phường, quận thực hiện, phải có sự phối hợp giữa nhiều cơ quan chức năng
khác nhau và phải chi cho ngân sách địa phương nên chỉ được thực hiện một

cách lỏng lẻo. Tại các chợ đã giao thầu, vấn đề trên được cải thiện hơn so với
chợ do Nhà nước trực tiếp trực tiếp quản lý. Ngoài ra các quầy sạp cũng được
bố trí ngăn nắp, gọn gàng hơn nên số tiểu thương tăng đáng kể.
Sau thời gian thí điểm đạt hiệu quả, UBND thành phố Hồ Chí Minh đã
ban hành quy chế đấu thầu chợ (có hiệu lực từ ngày 30/09/2004). Trên cơ sở
đó, Sở Thương mại sẽ tiếp tục tổ chức đấu thầu nhiều chợ tiếp theo trong thời
gian tới.
Việc cho tư nhân đầu thấu chợ là cơ chế quản lý tiến bộ, tăng NSNN,
giảm chi phí quản lý và nâng cao trách nhiệm, hiệu quả quản lý chợ. Tuy
nhiên, từ nay, các cá nhân không còn được tham gia đấu thầu mà phải là các tổ
chức kinh tế (doanh nghiệp tư nhân, doanh nghiệp Nhà nước, HTX…, trừ
những doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài). Một tổ chức hay doanh nghiệp
sẽ có kinh nghiệm quản lý tốt hơn cá nhân, hơn nữa, để trúng thầu còn phải có
SVTH: Kiều Thị Bùi Hằng Lớp: QLKT 44A
25