Nghiên cứu đánh giá ô nhiễm nước và đề xuất giải pháp quản lý bảo vệ chất lượng nước khu vực thượng lưu sông kiến giang đoạn chảy qua thành phố thái bình

ssB GIÁO D C & ÀO T O

TR

B NÔNG NGHI P & PTNT

NG

I H C THU L I

NGUY N QU NH TRANG

NGHIÊN C U ÁNH GIÁ Ô NHI M N
PHÁP QU N LÝ B O V CH T L
KHU V C TH

C VÀ
NG N

XU T GI I
C

NG L U SÔNG KI N GIANG O N CH Y
QUA THÀNH PH

THÁI BÌNH

LU N V N TH C S

Hà N i – 2015

B GIÁO D C & ÀO T O

TR

B NÔNG NGHI P & PTNT

NG

I H C THU L I

NGUY N QU NH TRANG

NGHIÊN C U ÁNH GIÁ Ô NHI M N

C VÀ

PHÁP QU N LÝ B O V CH T L
KHU V C TH

XU T GI I

NG N

C

NG L U SÔNG KI N GIANG O N CH Y
QUA THÀNH PH

THÁI BÌNH

Chuyên ngành: Khoa h c Môi tr
Mã s : 60-85-02

LU N V N TH C S

NG

IH

NG D N KHOA H C:

PGS.TS Nguy n V n Th ng

Hà N i - 2015

ng


L IC M

N

Lu n v n “Nghiên c u đánh giá ô nhi m n
lý b o v ch t l

ng n

Thành ph Thái Bình” đ
gi còn đ

c khu v c th

c và đ xu t gi i pháp qu n

ng l u sông Ki n Giang đo n ch y qua

c hoàn thành ngoài s c g ng n l c c a b n thân tác

c s giúp đ nhi t tình c a các Th y, Cô, c quan, b n bè và gia đình.

Tác gi xin bày t lòng bi t n sâu s c t i th y giáo PGS-TS Nguy n V n
Th ng đã t n tình giúp đ , h

ng d n, quan tâm theo dõi, g i ý các ý t

ng khoa

h c và t o đi u ki n thu n l i cho tác gi trong su t th i gian th c hi n lu n v n.
Tác gi xin trân tr ng c m n các c quan, đ n v đã nhi t tình giúp đ tác
gi trong quá trình đi u tra thu th p tài li u cho lu n v n này.
Xin trân tr ng c m n các th y, cô giáo trong khoa Môi tr

ng- Tr

ng

i

h c Thu L i đã t n tình gi ng d y và giúp đ tác gi trong su t quá trình h c t p,

c ng nh quá trình th c hi n lu n v n này.
Cu i cùng tác gi xin chân thành c m n gia đình, b n bè, t p th l p cao
h c K20MT đ ng viên tác gi r t nhi u trong su t th i gian hoàn thành lu n v n.
XIN TRÂN TR NG C M N!

Hà n i, tháng 3/2015
Tác gi

Nguy n Qu nh Trang


L I CAM OAN

Mã s h c viên: 128440301015

Tên tôi là: Nguy n Qu nh Trang
L p: 20MT
Chuyên ngành: Khoa h c môi tr

ng

Mã s : 60-85-02

Khóa h c: K20 (2011 - 2014)
Tôi xin cam đoan quy n lu n v n đ

c chính tôi th c hi n d

is h

ng

d n c a PGS.TS Nguy n V n Th ng v i đ tài nghiên c u trong lu n v n “Nghiên
c u đánh giá ô nhi m n
khu v c th

c và đ xu t gi i pháp qu n lý b o v ch t l

ng n

c

ng l u sông Ki n Giang đo n ch y qua Thành ph Thái Bình”.

ây là đ tài nghiên c u m i, không trùng l p v i các đ tài lu n v n nào
tr

c đây, do đó không có s sao chép c a b t kì lu n v n nào. N i dung c a lu n

v nđ

c th hi n theo đúng quy đ nh, các ngu n tài li u, t li u nghiên c u và s

d ng trong lu n v n đ u đ

c trích d n ngu n.

N u x y ra v n đ gì v i n i dung lu n v n này, tôi xin ch u hoàn toàn trách
nhi m theo quy đ nh./.

Hà n i, tháng 3/2015
NG

I VI T CAM OAN

Nguy n Qu nh Trang


DANH M C CÁC CH

VI T T T

BVMT

:

B o v môi tr

CCN

:

C m công nghi p

CLN

:

Ch t l

CN

:

Công nghi p

CP

:

Chính ph

HTTL

:

H th ng th y l i

KCN

:

Khu công nghi p

KTXH

:

Kinh t xã h i

N

:

Ngh đ nh

NN

:

Nông nghi p

NN&PTNT

:

Nông nghi p & phát tri n nông thôn

NSTP

:

Nông s n th c ph m

NTSH

:

N

PTTNN

:

Phát tri n tài nguyên n

QCVN

:

Quy chu n Vi t Nam

Q

:

Quy đ nh

QH

:

Quy ho ch

TCVN

:

Tiêu chu n Vi t nam

TCCP

:

Tiêu chu n cho phép

TNN

:

Tài nguyên n

TP

:

Thành ph

TT

:

Thông t

TNMT

:

Tài nguyên và Môi tr

XLNT

:

X lý n

UBND

:

WHO

:

ng n

ng
c

c th i sinh ho t
c

c

ng

c th i

y ban nhân dân
T ch c Y t th gi i (World Health Organization)

M CL C
Trang
M
U
1. Tính c p thi t c a
tài
2. M c đích nghiên c u
3. i t ng và ph m vi nghiên c u
4. Cách ti p c n và ph ng pháp nghiên c u
4.1. Cách ti p c n
4.2 Ph ng pháp nghiên c u
5. C u trúc c a lu n v n
CH NG I
GI I THI U KHU V C VÀ YÊU C U NGHIÊN C U
1.1. Vài nét v ô nhi m n c các sông ch y qua các thành ph , th tr n
1.2. Gi i thi u v khu v c nghiên c u
1.2.1. i u ki n t nhiên
1.2.2. Tình hình Kinh t - xã h i.
1.3. T ng quan các nghiên c u v ô nhi m n c t i sông Ki n Giang
1.4 Nh ng n i dung nghiên c u ch y u c a lu n v n
1.5. K t lu n ch ng 1
CH

1
1
1
2
2

2
2
3
4
4
4
7
7
11
12
13
13

NG 2
15
NGHIÊN C U, ÁNH GIÁ CH T L
NG N C VÀ Ô NHI M N C
TH NG L U SÔNG KI N GIANG
15
2.1. Gi i thi u chung
15
2.2. Các ngu n gây ô nhi m n c và c tính t i l ng ch t ô nhi m
16
2.2.1 Xác đ nh các ngu n gây ô nhi m n c
16
2.2.2. Tính toán t i l ng các ch t gây ô nhi m
21
2.3. ánh giá ch t l ng n c đo n sông nghiên c u đ a theo theo s li u quan tr c
ch t l ng n c
36

2.3.1. ánh giá ch t l ng n c theo tiêu chu n Vi t Nam.
36
2.3.2. ánh giá ch t l ng n c theo ch tiêu WQI
46
2.4. ánh giá kh n ng t làm s ch, kh n ng kh n ng ti p nh n n c th i c a
đo n sông nghiên c u
53
2.4.1. ánh giá kh n ng t làm s ch
53
2.4.2. Kh n ng ti p nh n n c th i c a đo n sông
54
2.5. K t lu n ch ng 2
58


CH NG 3
59
NGHIÊN C U CÁC GI I PHÁP QU N LÝ B O V CH T L
NG N
C
TH NG L U SÔNG KI N GIANG
59
3.1. ánh giá chung v qu n lý và b o v ch t l ng n c
59
3.1.1. V t ch c b máy
59
3.1.2. V công tác thanh tra, ki m tra, x lý vi ph m v b o v môi tr ng
59
3.1.3. Công tác thu phí b o v môi tr ng đ i v i n c th i
60

3.1.4. Tuyên truy n, ph bi n pháp lu t v b o v môi tr ng
60
3.2. D báo l ng n c th i và t i l ng ch t gây ô nhi m đ n n m 2010
61
3.2.1. Gi i thi u s l c v Quy t đ nh quy ho ch t ng th phát tri n kinh t - xã
h i t nh Thái Bình đ n n m 2020.
61
3.2.2. D báo l ng n c th i và t i l ng ch t gây ô nhi m đ n n m 2010
62
3.3. D báo bi n đ i t i l ng ch t ô nhi m theo các k ch b n qu n lý và b o v môi
tr ng n c
67
3.4.
xu t các gi i pháp qu n lý b o v ch t l ng n c cho đo n sông
70
3.4.1. T ng h p v nguyên nhân ô nhi m n c
70
3.4.2. C s đ xu t các gi i pháp
71
3.4.3.
xu t gi i pháp t ng th qu n lý b o v tài nguyên n c m t
71
3.4.4. Các gi i pháp nâng cao kh n ng t làm s ch c a ngu n n c
72
3.4.5. Các gi i pháp qu n lý b o v ch t l ng ngu n n c, h n ch ô nhi m
n c.
73
3.4.6. Các bi n pháp qu n lý v môi tr ng
80
3.5. K t lu n ch ng 3

82
1. K T LU N
83
2. KI N NGH
83
TÀI LI U THAM KH O
85


DANH M C B NG
Trang
B ng 1.1. Dân s t nh Thái Bình
11
B ng 2.1. Các KCN, CCN trong khu v c nghiên c u
20
B ng 2.2 . Di n tích và dân s c a các LVNL ch y vào các đo n sông
23
B ng 2.3: L u l ng n c th i sinh ho t c a các l u v c
25
B ng 2.4: Giá tr n ng đ các ch t ô nhi m trong n c th i sinh ho t khi đã qua x
lý b ng b t ho i ho c không qua x lý
25
B ng 2.5. T i l ng các ch t ô nhi m có trong n c th i sinh ho t các l u v c nh p
l u
26
B ng 2.6. N ng đ ch t các ch t ô nhi m trong n c th i công nghi p theo nhóm
ngành ngh s n xu t.
28
B ng 2.7. L u l ng n c th i, t i l ng ch t ô nhi m công nghi p c a các KCN,
CCN t p trung

28
B ng 2.8. L u l ng n c th i công nghi p c a các c s phân tán
30
B ng 2.9: N ng đ các ch t ô nhi m l a ch n tính toán cho các LVNL
30
B ng 2.10. T i l ng các ch t ô nhi m có trong n c th i công nghi p c a các c
s phân tán các l u v c b ph n
31
B ng 2.11: T ng t i l ng các ch t ô nhi m do n c th i công nghi p
32
B ng 2.12: L ng n c th i ch n nuôi c a các l u v c nh p l u
33
B ng 2.13: Giá tr n ng đ m t s ch t ô nhi m trong n c th i ch n nuôi
33
B ng 2.14. T i l ng các ch t ô nhi m có trong n c th i ch n nuôi
34
B ng 2.15. T ng t i l ng các ch t ô nhi m trên các LVNL
35
B ng 2.16: Áp l c ô nhi m do các ch t ô nhi m trên các l u v c nh p l u đ a
ph ng c a khu v c nghiên c u
35
B ng 2.17. T ng h p các đi m quan tr c ch t l ng n c
37
B ng 2.18: Các thông s phân tích đánh giá
39
B ng 2.19: S li u đo đ c đ t 1 (tháng 3)
39
B ng 2.20: S li u đo đ c đ t 4 (tháng 11)
39
B ng 2.21: S li u đo đ c đ t 2 (tháng 5)

41
B ng 2.22: S li u đo đ c đ t 3 (tháng 8)
41
48
B ng 2.22. B ng quy đ nh các giá tr q i , BP i
B ng 2.24: S li u cho tính WQI t i các v trí quan tr c
49
B ng 2.25: K t qu WQI si c a các thông s BOD 5 , COD, N-NH 4 , P-PO 4 , TSS, đ
đ c, T ng coliform
50
51
B ng 2.26. B ng quy đ nh các giá tr PB i và qi đ i v i DO % bão hòa
B ng 2.27: Giá tr WQI đ i v i thông s DO
51
B ng 2.28. WQI t i các v trí tính toán
51


B ng 2.29. K t qu đánh giá m c ch t l ng n c t i các v trí quan tr c
52
B ng 3.1: Dân s c a các LVNL d báo đ n n m 2020
62
B ng 3.2. T i l ng các ch t ô nhi m trong n c th i sinh ho t d báo đ n n m
2020
63
B ng 3.3: T i l ng các ch t ô nhi m trong các KCN,CCN d báo đ n n m 2020 63
B ng 3.4:T i l ng các ch t ô nhi m đ i v i các c s phân tán d báo đ n n m
2020
64
B ng 3.5: T i l ng các ch t ô nhi m trong công nghi p d báo đ n n m 2020 65

B ng 3.6: T i l ng các ch t ô nhi m trong n c th i ch n nuôi d báo đ n n m
2020
66
B ng 3.7: T ng h p t i l ng các ch t ô nhi m d báo đ n n m 2020
66
B ng 3.8: N ng đ các ch t ô nhi m trong QCVN 40:2011/BTNMT
67
B ng 3.9: N ng đ các ch t ô nhi m trong QCVN 14:2008/BTNMT
68
B ng 3.10: T i l ng các ch t ô nhi m còn l i theo PA1
68
B ng 3.11: T i l ng các sch t ô nhi m còn l i theo PA2
69
B ng 3.12: T i l ng các ch t ô nhi m còn l i theo PA3
69


DANH M C HÌNH
Trang
Hình 1.1: S đ khu v c nghiên c u
8
Hình 2.1: S đ phân chia l u v c nh p l u
22
Hình 2.2: T i l ng các ch t ô nhi m có trong NTSH các LVNL
26
Hình 2.3: T i l ng các ch t ô nhi m có trong n c th i ch n nuôi
34
Hình 2.4: V trí các đi m tr c
38
Hình 2.5: S bi n đ i COD trong sông Ki n Giang qua các đ t quan tr c

44
Hình 2.6: S bi n đ i BOD trong sông Ki n Giang qua các đ t quan tr c
45
Hình 2.7: S bi n đ i TSS trong sông Ki n Giang qua các đ t quan tr c
45
+
46
Hình 2.8: S bi n đ i NH 4 trong sông Ki n Giang qua các đ t quan tr c
346
Hình 2.9: S bi n đ i PO 4 trong sông Ki n Giang qua các đ t quan tr c
Hình 2.10: Quá trình đánh giá s b ngu n n c ti p nh n n c th i
55
Hình 2.11: ánh giá chi ti t kh n ng ti p nh n n c th i c a ngu n n c
56
Hình 3.1: S h a m t c t sông và s b i l ng c a đo n sông t c ng Tân
đ nc u
Phúc Khánh
72
Hình 3.2: S h a m t c t sông và s b i l ng c a đo n sông t c u Phúc Khánh đ n
đ p C Ninh
73
Hình 3.3: S đ thoát n c th i đ xu t
77
Hình 3.4: S đ x lý n c th i đ c đ xu t
79


1

M

1. Tính c p thi t c a

U

tài

Thái Bình là m t t nh đ ng b ng ven bi n, n m trong vùng nh h
c a tam giác t ng tr
V nh B c B , có đ

ng tr c ti p

ng Hà N i - H i Phòng - Qu ng Ninh và vành đai kinh t ven
ng bi n và h th ng sông ngòi thu n l i cho giao l u kinh t .

Thành ph Thái Bình là trung tâm kinh t c a c t nh v i 03 Khu công
nghi p Phúc Khánh, Sông Trà và Nguy n
nghi p là Phúc Khánh và Nguy n

c C nh, trong đó ch có 02 Khu công

c C nh có h th ng thu gom và x lý n

t p trung theo quy đ nh. Ngoài ra Thành ph Thái Bình n
ho t (kho ng 35.000m3/ ngày đêm) ch a đ

c m a, n

c x lý hòa v i n

c th i

c th i sinh

c th i c a các c s

s n xu t công nghi p, d ch v n m xen cài trong khu dân c thoát chung vào h
th ng n
tr

ng n

c m a và đ ra các th y v c ti p nh n d n đ n tình tr ng ô nhi m môi
c m t c a các sông B ch, V nh Trà, B Xuyên, Sông 3/2… Các sông

này đ u b ô nhi m các ch t h u c , th
ti p s c kh e ng

ng xuyên b c mùi hôi th i nh h

ng tr c

i dân và m quan đô th .

Sông Ki n Giang là m t sông t

i tiêu n

c c a h th ng th y l i Nam Thái

Bình, nh n n

c t sông H ng qua tr m b m Tân

Th , Ki n X

ng, Ti n H i thu c Nam Thái Bình. Sông Ki n Giang

b tác đ ng các ngu n n

đ t

i cho các huy n V
th

ng l u

c th i sinh ho t và công nghi p c a th tr n V Th và

TP Thái Bình nên đã b ô nhi m t

ng đ i n ng nh t là đ an t ngã ba Phúc Khánh

đ n đ p C Ninh đang gây nh h

ng x u đ n dân c và phát tri n KTXH các khu

v c này đòi h i ph i có gi i pháp qu n lý ki m soát.
T th c ti n nêu trên, lu n v n đã ch n đ tài “Nghiên c u đánh giá ô nhi m

n

c và đ xu t gi i pháp qu n lý b o v ch t l

ng n

c khu v c th

ng l u sông

Ki n Giang đo n ch y qua thành ph Thái Bình” đ ti n hành nghiên c u nh m đ a
ra cái nhìn toàn di n v tình hình ô nhi m n
v ch t l

ng n

c và đ xu t các gi i pháp qu n lý b o

c cho khu v c này m t cách hi u qu .

2. M c đích nghiên c u
-

Nghiên c u đánh giá đ

c hi n tr ng ô nhi m ngu n n

c xác đ nh nguyên

2

nhân và v n đ môi tr
xu t đ

-

ng c n u tiên gi i quy t.

c các gi i pháp qu n lý b o v môi tr

ng n

c khu v c th

ng

l u sông Ki n Giang đo n ch y qua Thành ph Thái Bình.

3.

it

ng và ph m vi nghiên c u
it

Ch t l

ng nghiên c u
ng n

c m t khu v c th

ng l u sông Ki n Giang.

Ph m vi nghiên c u
Ph m vi vùng nghiên c u là đo n th

ng l u sông Ki n Giang t c ng Tân

đ n đ p C Ninh trong đó t p trung ch y u đo n ch y qua TP Thái Bình.

4. Cách ti p c n và ph

ng pháp nghiên c u

4.1. Cách ti p c n
1) Ti p c n t ng h p: ti p c n t ng h p trong phân tích đánh giá hi n tr ng
tài nguyên và môi tr

ng n

c m t c a khu v c c ng nh trong nghiên c u đ xu t

các gi i pháp.
3) Ti p c n th c t : đi kh o sát, nghiên c u, thu th p các s li u v nh ng
vùng th

ng xuyên ng p l , vùng có nguy c b c n ki t dòng ch y, vùng có d u

hi u ô nhi m môi tr

ng n

c m t.

4) Ti p c n h th ng: ti p c n, tìm hi u, phân tích h th ng t t ng th đ n
chi ti t, đ y đ và h th ng đ i v i tài nguyên và môi tr

ng n

c m t khu v c

nghiên c u.
4.2 Ph

ng pháp nghiên c u
Lu n v n s d ng các ph
1) Ph

ng pháp nghiên c u nh sau:

ng pháp th ng kê, t ng h p: phân tích t ng h p nh ng thông tin s

li u thu th p làm c s cho các nghiên c u chuyên sâu c a lu n v n.
2) Ph

ng pháp đi u tra, ph ng v n, kh o sát t i th c đ a: đi th c đ a đ thu

th p thông tin s li u t i hi n tr

ng, tìm hi u tình hình th c t c a khu v c nghiên

c u và xác đ nh nh ng v n đ b c xúc c n gi i quy t.
3) Ph

ng pháp phân tích h th ng: đ phân tích bài toán và nghiên c u đ

xu t các gi i pháp đ xu t trong lu n v n.


3

5. C u trúc c a lu n v n
Lu n v n đ
ch

c trình bày trong 83 trang đánh máy kh A4, đ

c vi t trong 3

ng sau ngoài ph n m đ u, k t lu n:
-

Ch

ng 1: Gi i thi u khu v c và yêu c u nghiên c u.

-

Ch

ng 2: Nghiên c u, đánh giá ch t l

ng n

c và ô nhi m n

c th

ng

l u sông Ki n Giang.
-

Ch
th

ng 3: Nghiên c u các gi i pháp qu n lý b o v ch t l
ng l u sông Ki n Giang.

ng n

cc a


4

CH

NG I

GI I THI U KHU V C VÀ YÊU C U NGHIÊN C U
1.1. Vài nét v ô nhi m n

c các sông ch y qua các thành ph , th tr n

Vi t Nam có m ng sông l

i sông ngòi dày đ c, trong đó có 13 h th ng

sông l n có di n tích trên 10.000km2. Tài nguyên n
chi m kho ng 20% t ng l

cm tt

ng đ i phong phú,

ng dòng ch y c a các sông trên th gi i.

ây là ngu n

tài nguyên quý giá, góp ph n quan tr ng vào s phát tri n kinh t - xã h i đ t n
Tuy nhiên, n

cm t

c.

Vi t Nam hi n đang đ i m t v i nhi u thách th c,

trong đó đáng k nh t là các dòng sông b suy ki t và ô nhi m trên di n r ng đ c
bi t là các dòng sông ch y qua các khu đô th , các th tr n, thành ph là trung tâm
kinh t xã h i. Các đo n sông ch y qua các khu đô th , khu v c t p trung các ho t
đ ng s n xu t công nghi p, nông nghi p, t p trung đông dân c , sau khi ti p nh t
n

c th i ch a qua x lý c a các đô th và c a các c s s n xu t thì ch t l

n

c b gi m sút đáng k . Theo k t qu quan tr c các h th ng sông chính trên c

n

c, nhi u ch t ô nhi m trong n

đ ng t 1,5 đ n 3 l n gây nh h

c có n ng đ v

ng

t quá quy chu n cho phép dao

ng nghiêm tr ng đ n đ i s ng sinh ho t c a dân

c và làm m t m quan các khu v c nh sông Nhu -

aý, sông C u, sông

ng

Nai – Sài Gòn.
Môi tr
n

ng n

c m t c a LVS Nhu -

áy đang ch u s tác đ ng m nh c a

c th i sinh ho t và các ho t đ ng công nghi p, nông nghi p, làng ngh và nuôi

tr ng th y s n trong khu v c. Ch t l

ng n

c c a nhi u đo n sông đã b ô nhi m

nghiêm tr ng, đ c bi t là đo n sông ch y qua thành ph n i t p trung dân c và các
ho t đ ng công nghi p.
-

Sông Nhu t i khu v c đ u ngu n (sau khi nh n n
sông h u nh không b ô nhi m.

o n sông ch y qua khu v c Hà

(Phúc La) b t đ u b ô nhi m ch y u do n
ông và n

c sông H ng), n

c
ông

c th i sinh ho t c a qu n Hà

c th i s n xu t c a các c s s n xu t và làng ngh trong khu


5

v c. Sau khi ti p nh n n
nhi m n ng. N

c th i c a sông Tô L ch, n

c sông Nhu đã b ô

c th i sông Tô l ch ngu n ti p nh n n

c th i chính c a

toàn b các qu n n i thành Hà N i là nguyên nhân chính gây ô nhi m cho
sông Nhu .
-

Sông

áy b ô nhi m

m c nh h n sông Nhu và ô nhi m mang tính c c

b . M t s n i ch u nh h
nh h

ng c a n

ng c a n

c th i sinh ho t, m t s n i khác ch u

c th i sinh ho t và n

c th i công nghi p c a thành ph

Ph Lý d n xu ng, m t s khu v c nh n n
v i sông Nhu nên n

c th i c a Hà

ông và h p l u

c sông áy b ô nhi m đáng k .

Sông C u đo n qua t nh B c K n có d u hi u ô nhi m, khi ch y qua thành
ph Thái Nguyên, m c đ ô nhi m gia t ng đáng k do ch u tác đ ng c a các ho t

đ ng s n xu t công nghi p và khai thác khoáng s n c a t nh Thái Nguyên.
LV h th ng sông
th ng sông

ng Nai tr i r ng trên đ a bàn nhi u t nh, l u v c h

ng Nai ch u nh h

v c. V n đ ô nhi m môi tr

ng m nh c a nhi u ngu n tác đ ng trên toàn l u

ng LVS

ng nai ch y u do ho t đ ng phát tri n các

ngành công nghi p gây ra, ô nhi m n

c m t t p trung ch y u d c các sông ch y

qua các t nh thu c vùng tr ng đi m phát tri n kinh t - xã h i phía Nam là n i t p
trung nhi u KCN và các đô th .
-

Sông

ng Nai đo n đ n t nhà máy n

c Thi n Tân đ n Long

i đã b t

đ u b ô nhi m h u c , đ c bi t đo n sông ch y qua thành ph Biên Hòa.
M t s đo n sông b ô nhi m nghiêm tr ng do n

c th i c a các KCN nh

sông Th V i.
-

Sông Sài Gòn c ng b t đ u b ô nhi m h u c và ô nhi m vi sinh t khu v c
sông Th Tính và t ng d n v phía h l u. N

c sông Sài Gòn khu v c thành

ph H Chí Minh b ô nhi m h u c và vi sinh nguyên nhân ch y u là do
n

c th i sinh ho t và n

c th i công nghi p t Bình D

sông Th Tính đ ra sông Sài Gòn
có ngu n n

khu v c th

ng theo nhánh

ng l u. Khu v c h l u thì

c th i t KCN Tân Quy, KCN Tân Phú Trung đ vào r ch Bà

B p và ch y ra sông Sài Gòn.


6

T th c t trên cho th y các dòng sông ch y qua các thành ph , th tr n, các
trung tâm kinh t có xu th ô nhi m ngày càng nghiêm tr ng có nh h
đ n s phát tri n kinh t xã h i c a đ a ph

ng nói riêng và c a c n

cho nên yêu c u ph i qu n lý ch t l

c là r t l n.

ng n

T nh Thái Bình có sông Ki n Giang là tr c t
l i Nam Thái Bình, v i đ u vào l y n

c trong các đô th , n
đ

c t sông H ng là c ng Tân đ đi qua th

c khi ch y ra bi n. N

ng, th tr n

c th i sinh ho t c a khu dân

c th i t các KCN, các làng ngh , các c s phân tán không

c x lý mà ch y th ng xu ng các sông, kênh t

i tiêu c a h th ng th y l i r i

ch y ra s ng Ki n Giang làm dòng sông đã b ô nhi m m t s đo n t
i u đó đã nh h

c nói chung

i, tiêu chính c a h th ng th y

tr n V Th , thành ph Thái Bình, th tr n Thanh Nê huy n Ki n X
Ti n H i ch y ra c ng Lân tr

ng r t l n

ng đ n môi tr

ng đ i n ng.

ng và đ i s ng dân c s ng t i các khu v c ven

sông, v n đ này ngày càng tr nên b c xúc n u không có nh ng bi n pháp qu n lý
ch t l

ng n

c sông m t cách hi u qu .

Nh n th c đ

c s nghiêm tr ng v m c đ ô nhi m c a các dòng sông đ c

bi t là các sông l n nh sông Nhu -

áy, sông C u, sông

t nh đã đ a v n đ b o v và ph c h i ch t l

ng n

ng Nai – Sài Gòn các

c c a đo n sông vào ch

trình, k ho ch c a t nh. Tuy nhiên vi c ph c h i l i ngu n n
không ph i là vi c d dàng.

ng

c cho đo n sông

ó là m t quá trình lâu dài trong đó ph i th c hi n các

gi i pháp đ đi u ch nh các ho t đ ng phát tri n trên l u v c, đ c bi t là các ho t
đ ng khai thác và s d ng ngu n n
sông l n Nhà n

c.

th c hi n đ

c đi u này, trên các con

c đ u có các D án kh c ph c tình tr ng ô nhi m ngày càng

nghiêm tr ng trên các con sông.
i v i t nh Thái Bình, sông Ki n Giang là m t trong nh ng dòng sông l n
và quan tr ng c a t nh c ng đang b t đ u b ô nhi m đ c bi t là đo n th

ng l u

sông đo n qua thành ph Thái Bình t Ngã ba Phúc Khánh tr đi. T th c t đó l n
v n đã đ xu t đ tài “Nghiên c u đánh giá ô nhi m n
lý b o v ch t l

ng n

c khu v c th

c và đ xu t gi i pháp qu n

ng l u sông Ki n Giang đo n ch y qua thành

ph Thái Bình” nh m xác đ nh nguyên nhân gây ô nhi m, nh ng b c xúc c n gi i


7

quy t và đ a ra các gi i pháp kh c ph c tình tr ng ô nhi m, c i thi n ch t l
ch t l

ng môi tr

ng s ng c a ng

ng n

c,

i dân khu v c ven sông.

1.2. Gi i thi u v khu v c nghiên c u
1.2.1. i u ki n t nhiên
V trí đ a lý
Khu v c nghiên c u n m trong t nh Thái Bình là m t t nh ven bi n, thu c
khu v c đ ng b ng sông H ng, n m trong vùng nh h
t ng tr

ng tr c ti p c a tam giác

ng kinh t : Hà N i, H i Phòng, Qu ng Ninh. Khu v c nghiên c u có danh

gi i nh sau:

- Phía B c giáp: huy n ông H ng
- Phía Tây và Tây Nam giáp: t nh Nam

nh và Hà Nam.

- Phía ông giáp: huy n Ti n H i
Khu v c nghiên c u là ph n l u v c th

ng l u sông Ki n Giang thu c đ a

gi i c a huy n V Th và Thành ph Thái Bình có di n tích t nhiên là 262,85
km2 chi m 17% di n tích đ t đai c a c t nh.
Huy n V Th có 29 xã và 1 th tr n, Thành ph Thái Bình có 10 ph

ng và

9 xã. Thành ph Thái Bình là trung tâm kinh t - xã h i c a c t nh, m t đ dân s
cao nh t toàn t nh v i m t đ 2725 (ng

i/km2). S đ khu v c nghiên c u nh

hình 1.1
Sông su i
T nh Thái Bình có m ng l

i sông ngòi dày đ c, là ngu n cung c p n

y u cho dân sinh và phát tri n kinh t - xã h i, đ c bi t ph c v t

c ch

i tiêu cho s n

xu t nông nghi p
Thái Bình có 4 con sông l n ch y qua: Phía B c và

ông B c có sông Hoá

ch y qua đ a ph n ranh gi i t nh có chi u dài 38 km; phía B c và Tây B c có sông
Lu c ch y qua đ a ph n ranh gi i dài 53 km; phía Nam và Tây Nam có sông H ng
ch y qua dài 77 km; gi a t nh có sông Trà Lý, phân nhánh c a sông H ng dài 67
km. Ngoài ra t nh còn có h th ng các sông tr c n m trong đê sông, đê bi n dài trên
2.820 km.


8

Hình 1.1: S đ khu v c nghiên c u
Khu v c nghiên c u có sông Ki n Giang là m t sông tr c t

i tiêu thu c H

th ng th y l i Nam Thái Bình dài kho ng 30 km. C a vào c a sông là c ng Tân
l yn

ct

i t sông H ng, c a ra c a sông là c ng Lân ch y ra vùng ven bi n

thu c t nh Thái Bình.

Sông Ki n Giang đo n ch y qua th tr n V Th có các nhánh sông t
c a HTTL Nam Thái Bình nh sông Kênh…

i tiêu

o n ch y qua thành ph Thái Bình

có 4 sông nhánh nh đ vào là các sông là nhánh sông B xuyên, sông B ch, sông
V nh Trà và sông 3/2. Ngu n n

c th i sinh ho t c a các khu dân c và n

c th i

công nghi p c a các c s s n xu t công nghi p, khu công nghi p t p trung thu c
huy n V Th và TP Thái Bình theo các sông nhánh này ch y vào sông Ki n Giang
đã góp ph n làm suy gi m ch t l

ng n

c c a sông Ki n Giang

khu v c này.


9

a ch t th nh

ng

t đai c a vùng nghiên c u có ngu n g c do quá trình b i tích sóng bi n và
l ng đ ng phù sa sông H ng và sông Thái Bình, nên hình thành các l p đ t xen k ,
trong đó có 4 nhóm đ t chính sau:
l

t cát: Bao g m đ t cát ven bi n c và m i n m

phía đ a hình cao, có

ng h t thô, đ c bi t dung tích h p thu th p, đ keo liên k t kém, hàm l

th p. Ngoài ra còn có cát sông do nh h

ng c a v đê, d

ng mùn

i t ng cát dày 2 - 3m m i

th y tr m tích bi n.
-

t phù sa nhi m m n: B n ch t là phù sa b i đ p nh ng nhi m m n theo

t ng th i gian đ c bi t là thành ph n c gi i n ng đ n r t n ng.
đ

t phèn:

t phèn th c ch t là nh ng

phèn, quan sát ph u di n đ t th y

c t ng sinh phèn (Jarosite) màu vàng r m pha l n tr ng t a nh v x n m cách

m t đ t 25 - 26 cm; đ pHkcl 2,8 - 3,5; Fe2+; Al3+ di đ ng r t cao t o thành chua
axit g i là phèn ho t tính. Phèn ti m tàng không th y có t ng Jarosite mà t ng sinh
phèn màu s m tro, vàng xám và có nhi u xác sú v t chôn vùi tr

c đây. Phèn m n

chính là phèn nhi m m n.
đ

t phù sa: G m đ t ngoài đê đ

c b i t do đó bi n đ i theo h

th p, đ vàng

đ a hình cao.

c b i t th

ng xuyên và trong đê không

ng Glây hoá, loang l đ vàng Glây đ a hình

t phù sa có đ phì nhiêu th c t h u nh đ

c th

hi n rõ qua thâm canh khai thác. Do b i t c a 2 h th ng sông là sông H ng và
sông Thái Bình ho c 2 h ph lên nhau nên chia thành nhi u lo i trong đó phù sa là
ch y u.
Khí h u, th y v n
Khí h u
Nhi t đ : khu v c nghiên c u n m trong vùng nhi t đ i gió mùa m.
-

Nhi t đ trung bình hàng n m là: 23 - 240C

-

Nhi t đ th p nh t là:

40C

-

Nhi t đ cao nh t là:

380C


10

S gi n ng:

-

m: đ

1.600-1.800h

m trung bình vào kho ng 85 - 90%. Gió mùa mang đ n cho Thái

Bình m t mùa đông l nh, m a ít; mùa h nóng, m a nhi u và hai th i k chuy n
ti p ng n.
L

ng m a: t ng l

ng m a bình quân 1834 mm/n m l

ng m a cao nh t

vào tháng 8, 9 trung bình 328 – 382 mm/tháng, th p nh t vào các tháng 12, 1, 2, 3
trung bình 24-51mm/tháng.
Th y v n
Khu v c nghiên c u thu c l u v c h th ng Th y l i Nam Thái Bình là h
th ng th y l i t

ng đ i l n thu c vùng đ ng b ng ven bi n B c B n m k p gi a

hai sông Trà Lý và sông H ng. Ngu n n
n

cd

ct

i c a h th ng l y t các c ng l y

i đê t hai sông này, trong đó c ng đ u m i l n nh t l y n

H ng vào h th ng là c ng Tân

.

Sông Ki n Giang là con sông quan tr ng cho vi c t
Nam Thái Bình và là đ

c t sông

i tiêu đ ng ru ng phía

ng v n t i th y quan tr ng trong khu v c. Sông có chi u

dài h n 50km, đ r ng c a sông bi n đ i trong kho ng t 40 đ n 70m và đ sâu t
3 đ n 4 m. Là m t sông đ ng b ng nên có đ d c t

ng đ i bé, trong kho ng chi u

dài h n 50km, cao đ đáy sông ch chênh l ch không đ n 1 m. H u h t các con
sông khác trong khu v c đ u có m i liên h v i sông Ki n Giang, nh sông Nguy t
lâm, D c D

ng...

Ch đ dòng ch y c a sông Ki n Giang ph thu c vào ch đ n
th ng sông H ng l y vào h th ng qua c ng Tân

cc ah

và m t s c ng nh trên sông

Trà Lý và ch đ m a trong khu v c n i đ ng. Khu v c h l u, c a sông Ki n
Giang có ch u nh h

ng c a th y tri u khi c ng Lân m thông ra vùng ven bi n đ

thoát l , tiêu úng. Có th tóm t t m t s đ c đi m th y h i v n ch y u c a sông
Ki n Giang nh sau:
- Mùa l : t tháng 5 đ n tháng 10 chi m 75% t ng l
nh t vào tháng 8. Vào mùa l , m c n

ng n

c c n m, l n

c sông cao h n m t ru ng t 2 đ n 5m.

- Mùa c n: t tháng 11 đ n tháng 4 n m sau, trong mùa m c n

c sông h


11

th p h n m t ru ng t 2 đ n 3m, l u l

ng gi m.

- Thu tri u: Bi n Thái Bình n m trong vùng bi n v nh B c B . Th y tri u
có ch đ nh t tri u (m t ngày có 1 l n tri u lên và 1 l n tri u xu ng), m c n

c

tri u lên xu ng nhanh, có khi t i 40cm/gi . S đ h th ng sông nh hình 1.2
1.2.2. Tình hình Kinh t - xã h i.
Dân s và lao đ ng.
Theo Niên giám Th ng kê t nh Thái Bình n m 2014, khu v c nghiên c u
g m huy n V Th và TP Thái Bình có di n tich 262,14 km2 và dân s là 402.970
ng

i. M t đ dân s đô th t i TP Thái Bình là 2.725 ng

nông thôn ta huy n V Th là 1.119 ng

i/km2. M t đ dân s

i/km2. T l sinh 14,2%, t l ch t là

5,90%, t l t ng t nhiên là 8,3%.
B ng 1.1. Dân s t nh Thái Bình
STT

Thành ph /

Huy n

1

Thành ph Thái
Bình

2

Huy n V Th

Di n tích
(km2)

Ng

i

M tđ
(ng i/km2)

67,71

184.520

2.725

195,14

218.450

1.119

T ng
262.85
402.970
Ngu n: Niên giám Th ng kê t nh Thái Bình n m 2014
Công nghi p, ti u th công nghi p.
Ngành s n xu t c a ngành Công nghi p – Ti u th công nghi p c a thành
ph ti p t c phát tri n n đ nh.
Nh ng ngành ngh c a Thái Bình bao g m: công nghi p ch bi n nông s n th c ph m, công nghi p d t - da - may m c, công nghi p sành s thu tinh và s n
xu t v t li u xây d ng, c khí s a ch a ph c v nông nghi p; các ngành ngh th
công truy n th ng có thêu ren, thêu màu, nuôi t m,

m t , d t l a, d t kh n, d t

v i, tr m b c, m c m ngh , đúc đ ng...
Nh ng n m g n đây t nh đã ti n hành quy ho ch xây d ng các khu công
nghi p t p trung. Trong khu v c nghiên c u có 3 KCN là KCN Phúc Khánh,
Nguy n

c C nh , Sông Trà và 5 CCN t p trung là CCN Phong Phú, CCN Tam


12

Quang, CCN Th Tr n V Th , CCN Minh Hòa và CCN An Hòa Ngu n n
c a các KCN/CCN t p trung này có nh h
nhi m n

ng r t l n đ n ch t l

ng n

c th i
c và ô

c sông Ki n Giang khi ch y qua TP Thái Bình.

Nông nghi p và các làng ngh .
S n xu t nông nghi p đ t k t qu tích c c, nh t là v tr ng tr t. Trong 9 tháng
đ u n m 2014 t ng di n tích gieo tr ng c a t nh Thái Bình đ t 227.462 ha, trong đó
di n tích lúa đ t 161.804 ha, cây v đông 36.803 ha. C c u gi ng lúa và ph

ng th c

gieo c y chuy n bi n tích c c. Phong trào xây d ng cánh đ ng m u l n ti p t c phát
tri n, góp ph n đ y m nh phát tri n s n xu t nông nghi p hàng hóa.
1.3. T ng quan các nghiên c u v ô nhi m n
Nghiên c u v ô nhi m n

c t i sông Ki n Giang

c t i sông Ki n Giang tr

c đây đã có m t vài

nghiên c u nh sau:
- Nghiên c u c a t nh Thái Bình th hi n qua các báo cáo hi n tr ng môi
tr

ng hàng n m trong đó đ u có đánh giá bi n đ i ch t l

ng n

c d a theo s

li u đo đ c c a S TNMT t nh Thái Bình.
- Nghiên c u c a Vi n Quy ho ch Th y l i “Báo cáo k t qu đo đ c ch t
l

ng n

c c a D án Giám sát ch t l

H th ng Nam Thái Bình”, n m 2009.

ng n

c trong h th ng công trình th y l i-

tài đã ti n hành quan tr c CLN c a toàn

b HTTL Nam Thái Bình trong đó có sông Ki n Giang qua đó p hân tích đánh giá
tình hình bi n đ i CLN c a toàn b LV.
- Nghiên c u c a PGS. TS V Hoàng Hoa tr
c u đánh giá kh n ng ti p nh n n

ng

i h c Th y l i: “Nghiên

c th i và bi n đ i CLN trên sông Ki n Giang

c a HTTL Nam Thái Bình”. Trong Nghiên c u đã tính toán t i l

ng ô nhi m

BOD 5 c a toàn b HTTL Nam Thái Bình và đánh giá kh n ng ti p nh n n
kh n ng t làm s ch c a sông Ki n Giang d a trên tính toán cân b ng n
b ng t i l

c th i,
c và cân

ng ch t ô nhi m.

Trong t t c các nghiên c u trên đ u ch rõ sông Ki n Giang đã b ô nhi m
và ô nhi m n ng nh t đo n th

ng l u đ c bi t là đo n ch y qua thành ph Thái

Bình do ti p nh n NTSH c a nhân dân 8 ph

ng n i th và n

c th i c a 03 KCN


13

cùng nhi u c s s n xu t khác đ u đ ra sông Ki n Giang t i Ngã ba Phúc Khánh.
Phía h l u sau khi ch y qua Th tr n Ti n H i huy n Ti n H i n

c sông c ng đã

b ô nhi m nh ng v i m c đ nh h n.
1.4 Nh ng n i dung nghiên c u ch y u c a lu n v n
V i m c đính nghiên c u đánh giá ch t l

ng n

c và ô nhi m n

nghiên c u t đó đ xu t các gi i pháp qu n lý ki m soát đ t ng b
nhi m n

c khu v c

c kh c ph c ô

c cho vùng nghiên c u. Lu n v n t p trung vào các n i dung nghiên c u c

th nh sau:
1. Nghiên c u đánh giá các ngu n gây ô nhi m n
2. Phân tích đánh giá ch t l

ng n

c. Tính toán,

c và ô nhi m n

c tính t i l

ng

c trong đo n sông nghiên

c u;
3.

ánh giá kh n ng t làm s ch và kh n ng ti p nh n n

4.

ánh giá các t n t i trong qu n lý b o v ch t l

ng n

c th i c a đo n sông;
c khu v c.

5. Nghiên c u đ xu t các gi i pháp qu n lý b o v ch t l
kh c ph c tình tr ng ô nhi m n

1.5. K t lu n ch

ng n

c đ t ng b

c

c trong đo n sông.

ng 1

Thái Bình n m trong vùng nh h

ng tr c ti p c a tam giác t ng tr

ng Hà

N i- H i Phòng- Qu ng Ninh và tuy n hành lang kinh t Côn Minh – Lào Cai- Hà
N i- H i Phòng, hành lang H i Phòng- Hà N i- L ng S n- Nam Ninh và Vành đai
kinh t ven v nh B c b , có đ

ng bi n và h th ng sông ngòi thu n l i cho giao

l u kinh t . Thái Bình cách TP H i Phòng 70 km và th đô Hà N i 110 km.
nh ng th tr

ó là

ng tiêu th r ng l n (nh t là nông s n th c ph m và lao đ ng), là

trung tâm h tr đ u t , k thu t, kinh nghi m qu n tr , chuy n giao công ngh và
cung c p thông tin cho Thái Bình.
V trí đ a lý nh trên t o đi u ki n thu n l i cho Thái Bình phát tri n s n xu t

hàng hoá quy mô l n và m r ng giao l u kinh t - xã h i v i các t nh trong vùng,
c n

c và qu c t ; song c ng là m t thách th c l n đ i v i Thái Bình trong vi c

b o v môi tr

ng do kinh t phát tri n gây ô nhi m môi tr

ng n

c tr m tr ng


14

c n ph i có các bi n pháp đ ng n ch n ô nhi m môi tr
n

c do nông nghi p, công nghi p và sinh ho t c a ng

ng đ c bi t môi tr

i dân.

ng


15

CH
NGHIÊN C U, ÁNH GIÁ CH T L
TH

NG 2
NG N

C VÀ Ô NHI M N

C

NG L U SÔNG KI N GIANG

2.1. Gi i thi u chung
Trong n i dung này, lu n v n t p trung nghiên c u, t ng h p đánh giá các
ngu n gây ô nhi m trên l u v c sông Ki n Giang. Trong đó bao g m c vi c tính
toán đánh giá t i l

ng ch t ô nhi m ngu n n

Ki n Giang ch u nh h

c. Hi n nay, khi th

ng l u sông

ng tr c ti p t các ngu n gây ô nhi m ch y u c a TP.

Thái Bình vì đây trung tâm kinh t c a c t nh có m t đ dân c đông nh t toàn t nh
(2725 ng

i/km2), t p trung nhi u KCN v i đa d ng ngành ngh s n xu t. Do v y

vi c nghiên c u các ngu n gây ô nhi m, đánh giá t i l
c n thi t nh m ki m soát, qu n lý ch t l

ng ch t ô nhi m là h t s c

ng tài nguyên n

c m t c a đo n sông.

Lu n v n đã d a trên các ngu n thông tin, s li u th ng kê, s li u đi u tra
đã có trên l u v c c a t nh và các đ a ph

ng hay c a các đ tài nghiên c u đã th c

hi n. N i dung chi ti t c a nghiên c u tính toán bao g m nh sau:
- Phân tích và đánh giá t t c các lo i hình các ngu n ô nhi m trên các khu
v c thu c th

ng l u sông Ki n Giang (T c ng Tân

- Tính toán đánh giá t i l

đ n đ p C Ninh) .

ng ch t ô nhi m (l a ch n thông s BOD 5 , COD,

T ng N, T ng P) trên các khu v c bao g m: t i l

ng ch t ô nhi m t n

c th i

sinh ho t khu v c đô th và dân c nông thôn, t n

c th i công nghi p, n

c th i

t nông nghi p.
- T ng h p t i l

ng ch t ô nhi m cho toàn b th

ng l u sông Ki n Giang,

t đó đánh giá áp l c ô nhi m cho t ng đo n sông.
- ánh giá hi n tr ng ch t l
Giang, t đó xác đ nh đ
b c xúc c n gi i quy t.

ng môi tr

ng n

c m t th

ng l u sông Ki n

c nh ng đo n sông có d u hi u ô nhi m và nh ng v n đ