Phát triển nông nghiệp theo hướng sản xuất hàng hóa ở huyện quảng ninh tỉnh quảng bình luận văn ths kinh tế 60 31 01 pdf

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
--------o0o---------

LÊ THỊ MỸ THÚY

PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP
THEO HƢỚNG SẢN XUẤT HÀNG HÓA
Ở HUYỆN QUẢNG NINH TỈNH QUẢNG BÌNH

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ CHÍNH TRỊ
CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG NGHIÊN CỨU

Hà Nội - 2014


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
--------o0o---------

LÊ THỊ MỸ THÚY

PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP
THEO HƢỚNG SẢN XUẤT HÀNG HÓA
Ở HUYỆN QUẢNG NINH TỈNH QUẢNG BÌNH
Chuyên ngành: Kinh tế chính trị
Mã số: 60 31 01

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ CHÍNH TRỊ
CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG NGHIÊN CỨU

NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. BÙI ĐẠI DŨNG

Hà Nội - 2014


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan, Luâ ̣n văn này là công trình nghiên cƣ́u của riêng tôi dƣới
sƣ̣ hƣớng dẫn khoa ho ̣c của giản
g viên hƣớng dẫn- Tiế n si ̃ Bùi Đại Dũng.
Tấ t cả các số liê ̣u, kết quả đƣơ ̣c sƣ̉ du ̣ng trong pha ̣m vi nô ̣i dung nghiên
cƣ́u của Luận văn là trung thƣ̣c và chƣa từng đƣợc ai công bố trong bất kỳ
công trình nào khác . Các thông tin trích dẫn tro ng Luâ ̣n văn đề u đã đƣơ ̣c chỉ
rõ nguồn gốc rõ ràng và mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện Luận văn này đề u
đã đƣơ ̣c cảm ơn.


LỜI CẢM ƠN
Trong quá trình học tập và nghiên cứu hoàn thành Luận văn tốt nghiệp,
tác giả đã nhận đƣợc sự động viên, giúp đỡ quý báu của nhiều đơn vị và cá nhân.
Trƣớc hế t , tác giả xin chân thành bày tỏ lòng biết ơn đến quý thầy , cô
tham gia giảng dạy Lớp Cao học QH -2012-E; các khoa, phòng và Ban Giám
hiê ̣u Trƣờng Đại học Kinh tế - Đại học Quốc gia Hà Nô ̣i đã giúp đỡ , truyề n
đa ̣t nhƣ̃ng kiế n thƣ́c cơ bản cho tác giả trong quá trình ho ̣c tâ ̣p, nghiên cƣ́u.
Tác giả cũng xin chân thành cảm ơn Thƣờng trực Huyê ̣n ủy

; UBND

Huyê ̣n, lãnh đạo, cán bộ, công chức Chi cục Thống kê , Phòng Nông nghiệp
và phát triể n nông thôn , Văn phòng Huyê ̣n ủy , Văn phòng UBND Huyê ̣n
Quảng Ninh và các đồ ng nghiê ̣p , bạn bè đã nhiệt tình cộng tác , cung cấ p

nhƣ̃ng tài liê ̣u thƣ̣c tế và thông tin cầ n thiế t để tôi hoàn thành tố t luâ ̣n văn này.
Đặc biê ̣t, tác giả xin bày tỏ lòng tri ân sâu sắc đến TS . Bùi Đại Dũng ,
ngƣời đã hết lòng giúp đỡ và hƣớng dẫn tận tình để tác giả hoàn thành Luâ ̣n
văn tốt nghiệp này.
Mặc dù đã có nhiều cố gắng trong quá trình thực hiện, song Luận văn
vẫn còn những tồn tại, hạn chế nhấ t đinh.
̣ Tác giả rất mong nhận đƣợc sự góp
ý của quý thầ y, cô và các bạn đồng nghiệp.


TÓM TẮT LUẬN VĂN
Tên đề tài: Phát triển nông nghiệp theo hƣớng sản xuất hàng hóa ở
Huyê ̣n Quảng Ninh , tỉnh Quảng Bình
Số trang:

127 trang

Trƣờng: Trƣờng Đại học Kinh tế - Đại học Quốc gia Hà Nội
Khoa:

Kinh tế Chính trị

Thời gian: 2014/10

Bằng cấp: Thạc sỹ

Ngƣời nghiên cứu:
Giáo viên hƣớng dẫn:

Lê Thị Mỹ Thúy

TS. Bùi Đại Dũng

Nông nghiệp đóng vai trò to lớn trong quá trình phát triển kinh tế, là
ngành sản xuất vật chất quan trọng, cơ bản của xã hội, cung cấp nhiều sản
phẩm thiết yếu cho đời sống. Một trong những yếu tố nhằm đẩy mạnh phát
triển kinh tế là phát triển nông nghiệp theo hƣớng sản xuất hàng hóa là vấn đề
quan tâm hiện nay của nhiều nƣớc trên thế giới, đặc biệt là đối với các nƣớc
đang phát triển, trong đó có Việt Nam.
Trên cơ sở nghiên cứu các chủ trƣơng đƣờng lối của Đảng và Nhà
nƣớc, tham khảo những công trình nghiên cứu, các tài liệu liên quan đến
phát triển nông nghiệp theo hƣớng sản xuất hàng hóa của các nhà nghiên
cứu và thực tiễn sản xuất nông nghiệp ở một số địa phƣơng khác.
Luận văn đi sâu nghiên cứu thực trạng phát triển nông nghiệp theo
hƣớng sản xuất hàng hóa ở Huyện Quảng Ninh trên các lĩnh vực trồng trọt,
chăn nuôi, lâm nghiệp và thủy sản.
Tuy nhiên, việc đầu tƣ phát triển nông nghiệp theo hƣớng sản xuất
hàng hóa ở huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình vẫn còn nhiều khó khăn
và bất cập. Số lƣợng các sản phẩm mang tính hàng hóa trong nông nghiệp
ở địa phƣơng còn ít, chất lƣợng sản phẩm chƣa cao; một số sản phẩm chƣa


đảm bảo chất lƣợng vệ sinh an toàn thực phẩm. Đặc biệt là sự liên doanh
liên kết trong các hình thức tổ chức sản xuất để thực hiện chuỗi giá trị sản
phẩm từ khâu sản xuất, chế biến, bảo quản và tiêu thụ sản phẩm còn hạn
chế, sản phẩm chƣa có thƣơng hiệu, nên khả năng cạnh tranh trên thị
trƣờng trong nƣớc và quốc tế còn thấp. Hay nói cách khác, sản xuất hàng
hóa trong nông nghiệp ở Huyện Quản Ninh, Tỉnh Quảng Bình chỉ là bƣớc
khởi đầu với quy mô nhỏ.
Từ đó, đề xuất những giải pháp nâng cao hiệu quả sản xuất nông
nghiệp theo hƣớng sản xuất hàng hóa nhằm nâng cao chất lƣợng hàng hóa và

tạo ra giá trị gia tăng ngày càng cao. Cụ thể:
1. Công tác quy hoạch, kế hoạch về sản xuất nông nghiệp và quy hoạch
đất sản xuất.
2. Đầu tƣ xây dựng kết cấu hạ tầng phục vụ sản xuất, chế biến
3. Chú trọng việc ứng dụng khoa học công nghệ vào sản xuất, nâng cao
chất lƣợng nguồn nhân lực.
4. Hoạt động tín dụng hỗ trợ sản xuất.
5. Đẩy mạnh hoạt động xúc tiến thƣơng mại, liên kết thông tin, phát triển
và mở rộng thị trƣờng.
6. Nâng cao hiệu quả hoạt động của các hình thức tổ chức sản xuất và sự
liên doanh, liên kết trong sản xuất nông nghiệp
7. Công tác quản lý của Nhà nƣớc.
Kết quả nghiên cứu, đề xuất và kiến nghị này là đồng nhất với mục
tiêu, nhiệm vụ đã đề ra.


MỤC LỤC
Danh mục các từ viết tắt ..........................................................................................i
Danh mục các bảng biểu ....................................................................................... ii
MỞ ĐẦU ............................................................................................................... 1
Chƣơng 1: TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÁT
TRIỂN NÔNG NGHIỆP THEO HƢỚNG SẢN XUẤT HÀNG HÓA ................. 5
1.1. Tổng quan nghiên cứu................................................................................. 5
1.1.1. Các công trình nghiên cứu nƣớc ngoài .................................................... 5
1.1.2. Các công trình nghiên cứu trong nƣớc..................................................... 6
1.1.3. Những khoảng trống cần nghiên cứu .....................................................11
1.2. Cơ sở lý luận .............................................................................................12
1.2.1. Khái niệm sản xuất hàng hóa trong nông nghiệp ............................122
1.2.2. Nội dung sản xuất hàng hóa trong nông nghiệp ...............................15
1.2.3. Đặc trưng cơ bản phát triển nông nghiệp theo hướng sản xuất hàng

hóa................................................................................................................17
1.2.4. Các nhân tố ảnh hưởng đến nông nghiệp theo hướng sản xuất hàng
hóa................................................................................................................19
1.2.5. Ưu thế của sản xuất hàng hóa trong nông nghiệp .............................23
1.3. Kinh nghiệm thực tiển ở một số địa phƣơng ............................................25
1.3.1. Trên thế giới .......................................................................................25
1.3.2. Ở Việt Nam.........................................................................................28
Chƣơng 2: PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CƢ́U ................................................32
2.1. Phƣơng pháp thu thập thông tin, số liệu ...................................................32
2.1.1. Thông tin, số liệu thứ cấp ..................................................................32
2.1.2. Thông tin, số liệu sơ cấp ....................................................................33
2.2. Các phƣơng pháp nghiên cứu và xử lý số liệu ..........................................34
2.2.1. Phương pháp phân tích và tổng hợp .................................................34
2.2.2. Phương pháp chỉ số trong thống kê ..................................................35


2.2.3. Phương pháp phân tổ thống kê .........................................................36
2.3. Các chỉ tiêu phản ánh trình độ phát triển nông nghiệp theo hƣớng sản xuất
hàng hóa ...........................................................................................................37
2.3.1. Các chỉ tiêu phản ánh kế t quả và hiệu quả sản xuấ t nông nghiê ̣p ..37
2.3.2.Các chỉ tiêu phản ánh phân bổ sử dụng các nguồn lực .....................38
2.3.3. Các chỉ tiêu phản ánh trình độ sản xuấ t nông

nghiê ̣p the o hướng

hàng hóa ......................................................................................................38
Chƣơng 3: THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP THEO HƢỚNG
SẢN XUẤT HÀNG HÓA Ở HUYỆN QUẢNG NINH, TỈNH QUẢNG BÌNH 41
3.1. Những nhân tố ảnh hƣởng đến sự phát triển nông nghiệp theo hƣớng sản
xuấ t hàng hóa ...................................................................................................41

3.1.1. Điều kiện tự nhiên. .............................................................................41
3.1.2. Điều kiện kinh tế - xã hội ...................................................................44
3.1.3. Những lợi thế và những khó khăn ......................................................51
3.2. Thực trạng phát triển kinh tế chung huyê ̣n Quảng Ninh ..........................53
3.2.1. Chủ trương phát triển kinh tế của huyện ..........................................53
3.2.2. Thực trạng phát triển kinh tế của huyện Quảng Ninh .......................53
3. 3. Thƣ̣c tra ̣ng phát triển nông nghiê ̣p theo hƣớng sản xuấ t hàng hóa..........55
3.3.1. Phát triển nông nghiệp trên các lĩnh vực trồng trọt, chăn nuôi, lâm
nghiệp và thủy sản .......................................................................................56
3.3.2. Hoạt động của các loại hình dịch vụ hỗ trợ sản xuất nông nghiệp .........71
3.3.3. Hoạt động của các loại hình tổ chức sản xuất và sự liên doanh , liên
kết trong sản xuất nông nghiệp. ...................................................................73
3.3.4. Đánh giá chung: ................................................................................82

Chƣơng 4: QUAN ĐIỂM VÀ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP
THEO HƢỚNG SẢN XUẤT HÀNG HÓA Ở HUYỆN QUẢNG NINH,
TỈNH QUẢNG BÌNH ĐẾN NĂM 2020 ........................................................ 87


4.1. Bối cảnh ảnh hƣởng đến sự phát triển nông nghiệp theo hƣớng sản xuất
hàng hóa ...........................................................................................................87
4.1.1. Những cơ hội mới ..............................................................................87
4.1.2. Những thách thức mới: ......................................................................87
4.2. Những quan điểm phát triển nông nghiệp theo hƣớng sản xuất hàng hóa88
4.2.1. Phát triển nông nghiệp theo hướng sản xuất hàng hóa bền vững. ....89
4.2.2. Phát triển nông nghiệp theo hướng sản xuất hàng hóa phải gắn liền với
quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa, xây dựng nông thôn mới .................89
4.2.3. Phát triển nông nghiệp theo hướng sản xuất hàng hóa phải có sự
quản lý của Nhà nước. .................................................................................90
4.3. Định hƣớng và giải pháp chủ yếu phát triển nông nghiệp theo hƣớng sản

xuất hàng hóa huyện Quảng Ninh đến năm 2020. ...........................................91
4.3.1. Mục tiêu: ............................................................................................91
4.3.2. Các nhiệm vụ, chỉ tiêu chủ yếu ..........................................................92
4.3.3. Một số giải pháp ...............................................................................94

KẾT LUẬN ................................................................................................... 111
TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................. 113


DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
STT

Ký hiệu

Nguyên nghĩa

1

BVTV

Bảo vệ thực vật

2

CN - XD

Công nghiê ̣p - xây dƣ̣ng

3

CNH - HĐH

Công nghiệp hóa, hiện đại hóa

4

CN - XD

Công nghiệp, xây dựng,

5

GT

Giá trị

6

GTSP

Giá trị sản phẩm

7

HH

Hàng hóa

8

HTX

Hợp tác xã

9

IPM

Phƣơng pháp quản lý phòng trừ dịch hại tổng hợp

10

KT - XH

Kinh tế, xã hội

11

NN

Nông nghiệp

12

PTNT

Phát triển nông thôn

13

SP

Sản phẩm

14

SPHH

Sản phẩm hàng hóa

15

SX

Sản xuất

16

TM - DV

Thƣơng ma ̣i - dịch vụ

17

TTCN

Tiểu thủ công nghiệp

18

UBND

Ủy ban nhân dân

19

WTO

Tổ chƣ́c thƣơng ma ̣i thế giới

i


DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU

STT

Bảng

Nội dung

Trang

1

Bảng 3.1

Thực trạng tài nguyên đất năm 2013

43

2

Bảng 3.2

Thực trạng dân số, lao động và việc làm

45

3

Bảng 3.3

4

Bảng 3.4

Thực trạng phát triển giao thông năm 2013

47

5

Bảng 3.5

Thực trạng phát triển thuỷ lợi năm 2013

48

6

Bảng 3.6

Giá trị sản xuất các ngành kinh tế của

54

7

Bảng 3.7

năm 2013
Thực trạng phát triển ngành văn hoá năm
2013

huyện giai đoạn 2009 - 2013
Giá trị sản xuất nông nghiệp và cơ cấu

Bảng 3.8

57

ngành nông nghiệp giai đoạn 2009 – 2013
Giá trị sản xuất nông nghiệp theo phân

8

46

58

ngành kinh tế từ 2009 - 2013 (theo giá so
sánh 2010)

9

Bảng 3.9

10

Bảng 3.10

11

Bảng 3.11.

Tình hình phát triển ngành trồng trọt giai đoạn

60

2009 - 2013
Tình hình phát triển sản xuất hàng hoá

63

ngành trồng trọt giai đoạn 2009 – 2013
Tình hình phát triển ngành chăn nuôi giai
đoạn 2009 - 2013

ii

64


12

Bảng 3.12

13

Bảng 3.13

14

Bảng 3.14

15

Bảng 3.15

16

Bảng 3.16

17

Bảng 3.17

Tình hình phát triển sản xuất hàng hoá
ngành chăn nuôi giai đoạn 2009 – 2013

Tình hình phát triển ngành lâm nghiệp giai

Bảng 3.18

67

đoạn 2009 – 2013
Tình hình phát triển sản xuất hàng hoá

68

ngành lâm nghiệp giai đoạn 2009 – 2013
Tình hình phát triển ngành thuỷ sản giai

69

đoạn 2009 – 2013
Tình hình phát triển sản xuất hàng hoá trong

70

ngành thuỷ sản giai đoạn 2009 - 2013
Tình hình dịch vụ hỗ trợ phát triển nông

71

nghiệp giai đoạn 2009 - 2013
Tình hình phát triển các loại hình sản xuất

18

66

73

và sự liên doanh liên kết trong sản xuất
nông nghiệp
Tình hình phát triển trang trại trong sản

19

Bảng 3.19

76

xuất nông nghiệp trên địa bàn huyện từ
năm 2009 - 2014

20

Bảng 3.20

Giá trị sản xuất của các loại hình tổ chức
sản xuất giai đoạn 2009 - 2013

iii

81

MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Nông nghiệp đóng vai trò to lớn trong quá trình phát triển kinh tế, là
ngành sản xuất vật chất quan trọng, cơ bản của xã hội, cung cấp nhiều sản
phẩm thiết yếu cho đời sống. Là thị trƣờng rộng lớn của các ngành sản xuất,
dịch vụ trong nền kinh tế, cung cấp nguồn nhân lực và tạo nên tích luỹ ban
đầu cho sự phát triển. Đa số các nƣớc phải dựa vào sản xuất nông nghiệp để
đảm bảo an ninh lƣơng thực, thực phẩm đáp ứng nhu cầu cần thiết của ngƣời
dân và tạo nền tảng, cơ sở cho các ngành, các hoạt động kinh tế khác phát
triển. Một trong những yếu tố nhằm đẩy mạnh phát triển kinh tế là phát triển
nông nghiệp theo hƣớng sản xuất hàng hóa là vấn đề quan tâm hiện nay của
nhiều nƣớc trên thế giới, đặc biệt là đối với các nƣớc đang phát triển, trong đó
có Việt Nam.
Nƣớc ta là một nƣớc nông nghiệp với xuất phát điểm thấp, hiện có trên
70% dân số sống ở nông thôn và 56% lao động xã hội làm việc trong lĩnh vực
nông nghiệp. Trong những năm qua, Đảng và nhà nƣớc ta đã có nhiều chủ
trƣơng và giải pháp phát triển nông nghiệp từ kinh tế hàng hoá nhỏ lên nền kinh
tế thị trƣờng hiện đại nhằm phát triển nền nông nghiệp theo hƣớng sản xuất hàng
hóa nhằm tạo ra nhiều sản phẩm có giá trị gia tăng cao đáp ứng yêu cầu hội nhập
nền kinh tế khu vực và thế giới, đặc biệt khi chúng ta tham gia hội nhập kinh tế
quốc tế. Trên cơ sở phát huy mọi tiềm năng, lợi thế để phát triển nền nông
nghiệp sản xuất hàng hoá lớn nhằm giải quyết việc làm, tăng thu nhập, cải thiện
đời sống cho ngƣời nông dân; góp phần thực hiện thắng lợi Chƣơng trình mục
tiêu quốc gia xây dựng Nông thôn mới.
Tuy nhiên, phát triển nông nghiệp theo ƣớng sản xuất hàng hóa ở nƣớc ta
vẫn còn nhiều hạn chế. Đó là, sản xuất hàng hoá trong nông nghiệp với quy
1


mô hiệu quả chƣa cao, năng suất cây trồng, vật nuôi và năng suất lao động

nhìn chung còn thấp. Mặc dù, nông nghiệp nƣớc ta có thế mạnh về đất đai, lao
động và có khả năng đa dạng hóa sản phẩm, nhƣng vẩn còn nhiều hạn chế về
cơ sở vật chất kỹ thuật, khoa học công nghệ sản xuất và chế biến, trình độ tổ
chức quản lý, kinh nghiệm thƣơng trƣờng,... Những hạn chế đó làm cho chất
lƣợng sản phẩm còn thấp, giá thành sản xuất cao, hiệu quả thấp, tính cạnh
tranh chƣa cao. Để hội nhập kinh tế với thị trƣờng khu vực và quốc tế, giữ
đƣợc thị trƣờng trong nƣớc, thì cần phải thúc đẩy phát triển nông nghiệp theo
hƣớng sản xuất hàng hóa.
Huyện Quảng Ninh, Tỉnh Quảng Bình là huyện sản xuất nông nghiệp
độc canh. Trong những năm qua, vấn đề đầu tƣ phát triển nông nghiệp theo
hƣớng sản xuất hàng hóa thƣờng xuyên đƣợc quan tâm. Tuy nhiên, tăng
trƣởng kinh tế về nông nghiệp vẩn còn chậm, hiệu quả chƣa cao trong khi các
yếu tố thuộc chi phí đầu vào có xu hƣớng ngày càng tăng, trong khi còn đầu
ra của các sản phẩm lại quá bấp bênh. Mặt khác, phát triển nông nghiệp theo
hƣớng sản xuất hàng hoá chƣa khai thác hết tiềm năng, thế mạnh của địa
phƣơng. Trình độ dân trí , kỹ năng, kỹ thuật trong sản xuất còn thấp , hạ tầng
kỹ thuật còn thấp kém, khả năng ứng dụng khoa học công nghệ vào sản xuất
còn hạn chế, trình độ chuyên môn hóa chƣa cao…Vì vậy, năng suất, chất
lƣợng sản phẩm nông nghiệp còn đạt thấp, việc đa dạng hóa các sản phẩm
nông nghiệp còn hạn chế, số lƣợng các mặt hàng nông sản đƣợc liên kết trong
sản xuất từ sản xuất đến chế biến và tiêu thụ sản phẩm còn ít, chƣa đáp ứng
yêu cầu của nhân dân đặc biệt là trong xuất khẩu. Thực tiễn sản xuất nông
nghiệp theo hƣớng sản xuất hàng hóa ở huyện Quảng Ninh tăng trƣởng còn
thấp, tính bền vững chƣa cao, sản phẩm hàng hóa trong nông nghiệp còn
nhiều hạn chế.
Để đáp ứng nhu cầu đa dạng về các sản phẩm nông nghiệp phục vụ cho
2


sản xuất và tiêu dùng, đặc biệt là phát huy lợi thế so sánh để thực hiện quá

trình công nghiệp hóa nông nghiệp nông thôn, hội nhập kinh tế quốc tế thì
việc nghiên cứu đề xuất các giải pháp có cơ sở khoa học để phát triển nông
nghiệp theo hƣớng sản xuất hàng hóa là hết sức cần thiết và có ý nghĩa quan
trọng. Nhận thức đƣợc điều đó, tôi đã chọn đề tài “Phát triển nông nghiệp
theo hướng sản xuất hàng hoá ở huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình”
làm luận văn tốt nghiệp của mình.
2. Câu hỏi nghiên cứu
- Phát triển nông nghiệp theo hƣớng sản xuất hàng hóa sẽ đƣa lại lợi ích
gì cho nhân dân huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình?
- Tại sao Huyện Quảng ninh chƣa đẩy mạnh phát triển nông nghiệp theo
hƣớng sản xuất hàng hóa?
- Để phát triển nông nghiệp theo hƣớng sản xuất hàng hóa tại huyện
Quảng Ninh, thì cần phải làm gì?
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
- Mục tiêu: Đề xuấ t nhƣ̃ng giải pháp phát triển nông nghiệp theo hƣớng
sản xuất hàng hóa ở huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình.
- Nhiệm vụ:
Đánh giá thực trạng phát triển nông nghiệp theo hƣớng sản xuất
hàng hóa ở huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình. Đề xuất những giải
pháp nhằm đẩy mạnh phát triển nông nghiệp theo hƣớng sản xuất hàng
hoá ở huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình.
4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
* Đối tượng nghiên cứu của đề tài
Phát triển nông nghiệp theo hƣớng sản xuất hàng hóa ở Huyện Quảng
Ninh, Tỉnh Quảng Bình.
* Phạm vi nghiên cứu của đề tài
3


- Về nội dung và không gian: Nghiên cứu thực trạng phát triển nông

nghiệp của Huyện Quảng Ninh, Tỉnh Quảng Bình gồm các lĩnh vực trồng trọt,
chăn nuôi, lâm nghiệp, thủy sản. Đề xuất các giải pháp phát triển nông nghiệp
theo hƣớng sản xuất hàng hóa.
- Về thời gian: Đánh giá thực trạng phát triển nông nghiệp theo hƣớng
sản xuất hàng hóa giai đoạn 2009 - 2013. Phần mục tiêu, phƣơng hƣớng, giải
pháp phát triển nông nghiệp theo hƣớng sản xuất hàng hóa từ nay đến 2020.
5. Kết cấu luận văn
Ngoài phần mở đầu, phần kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, luận
văn gồm 4 chƣơng:
- Chƣơng 1: Tổng quan nghiên cứu và cơ sở lý luận về phát triển nông
nghiệp theo hƣớng sản xuất hàng hóa
- Chƣơng 2: Phƣơng pháp nghiên cứu
- Chƣơng 3: Thực trạng phát triển nông nghiệp theo hƣớng sản xuất
hàng hóa ở huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình
- Chƣơng 4: Quan điểm và giải pháp phát triển nông nghiệp theo hƣớng
sản xuất hàng hóa ở huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình đến năm 2020

4


Chƣơng 1
TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN
NÔNG NGHIỆP THEO HƢỚNG SẢN XUẤT HÀNG HÓA
Vấn đề nông nghiệp, nông thôn, nông dân có vai trò đặc biệt quan trọng
trong nền kinh tế quốc dân luôn đƣơ ̣c Đảng và Nhà nƣớc quan tâm ; đây cũng
là một nội dung mà các nhà lý luậ n, các nhà khoa học , các tổ chức phát triển
trong và ngoài nƣớc về liñ h vƣ̣c nông nghiê ̣p tâ ̣p trung nghiên cƣ́u.
1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu
1.1.1. Các công trình nghiên cứu nước ngoài
- Những nghiên cứu về đổi mới chính sách phát triển nông nghiệp nhằm

khai thác các nguồn lực , đặc biệt là nguồ n lƣ̣c đất đai phục vụ sản xuất nông
nghiệp, có các tác giả Martin Ravallion, Dominique van de Walle với tác
phẩm “Đất đai trong thời kỳ chuyển đổi: cải cách và nghèo đói ở nông thôn
Việt Nam” (2008). Tác giả Sally P.Marsh, T Gordon MacAulay và Phạm
Hùng về “Phát triển nông nghiệp và chính sách đất đai ở Việt Nam” (2007).
Những nghiên cứu đó cho rằng việc chia nhỏ đất đai đã phát huy đƣợc tính tự
chủ, sự năng động sáng tạo của nông dân trong sản xuất nhằm tăng năng suất
và sản lƣợng cây trồng, vật nuôi. Tuy nhiên, việc chia nhỏ đất đai đã cản trở
việc áp dụng cơ giới hóa, hiện đại hóa trong nông nghiệp và chính việc sản
xuất manh mún đó đang làm chậm quá trình phát triển phát triển nông nghiệp
hiện đại ở Việt Nam.
- Những vấn đề về tổ chức sản xuất nông nghiệp có các nghiên cứu nhƣ
Chambert R., Phát triển nông thôn - hãy bắt đầu từ những người cùng khổ
(1991), Ellis Ph., Kinh tế hộ gia đình với phát triển nông nghiệp (1993).
Những nghiên cứu này cho thấy, chủ trƣơng phát triển kinh tế hộ từ những
ngày đổi mới là đúng đắn. Tuy nhiên, với kinh nghiệm quốc tế về tổ chức sản
5


xuất và tiêu thụ sản phẩm thì việc phát triển kinh tế hộ gia đình ở Việt Nam
với quy mô sản xuất nhỏ lẽ và năng lực sản xuất thấp thì cần phải tổ chức sản
xuất theo kiểu liên doanh, liên kết hình thành các vùng sản xuất tập trung
chuyên canh, liên kết giữa sản xuất nông nghiệp với các đối tác khác trong
chuỗi ngành hàng nông sản nhằm phát triển nông nghiệp theo hƣớng công
nghiệp hóa, hiện đại hóa.
1.1.2 Các công trình nghiên cứu trong nước
Trong những năm qua, vấn đề phát triển nông nghiệp nói chung, phát
triển nông nghiệp theo hƣớng sản xuất hàng hóa nói riêng đã trở thành quan
điểm của Đảng và đƣờng lối chính sách của Nhà nƣớc và đƣợc khẳng định
trong nhiều nghị quyết của các Đại hội của Đảng . Đặc biệt là sau khi Việt

Nam tham gia hội nhâ ̣p kinh tế quố c tế , gia nhập WTO thì Đảng và Nhà nƣớc
ta đặc biệt quan tâm và đƣợc khẳng định trong nhiều nghị quyết và các văn
bản quy phạm pháp luật nhƣ:
- Nghị quyết Trung ƣơng 7 (khóa X) về “Nông nghiê ̣p, nông thôn, nông
dân“ nhằm phát triể n nông nghiê ̣p theo hƣớng hiê ̣n đa ̣i , xây dƣ̣ng nông thôn
mới và xây dƣ̣ng lƣ̣c lƣơ ̣ng nông dân có trí thƣ́c , kỹ năng đáp ƣ́ng yêu cầ u hội
nhâ ̣p kinh tế quố c tế .
- Quan điể m phát triể n nông nghiê ̣p bề n vƣ̃ng theo hƣớng sản xuấ t hàng
hóa đƣợc khẳng định trong văn kiện Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI “Phát
triển nông nghiệp toàn diện theo hướng hiện đại, hiệu quả, bền vững, phát
huy lợi thế của nền nông nghiệp nhiệt đới. Trên cơ sở tích tụ ruộng đất, đẩy
mạnh cơ giới hóa, áp dụng công nghệ hiện đại; bố trí lại cây trồng vật nuôi;
phát triển kinh tế hộ, trang trại, tổ hợp tác, hợp tác xã nông nghiệp, vùng
chuyên môn hóa, khu công nghiệp công nghệ cao, các tổ hợp sản xuất lớn.
Thực hiện tốt việc gắn kết chặt chẽ “4 nhà” và phát triển công nghiệp, tiểu
thủ công nghiệp và dịch vụ. Phát triển nông nghiệp sản xuất hàng hóa lớn, có
6


năng suất, chất lượng, hiệu quả và khả năng cạnh tranh cao, thân thiện với
môi trường, gắn sản xuất với chế biến và thị trường, mở rộng xuất khẩu”.
- Kết luận số 97-KL/TW của Bộ Chính trị ngày 15/5/2014 về một số chủ
trƣơng, giải pháp tiếp tục thực hiện Nghị quyết Trung ƣơng 7 (khóa X) về
“nông nghiệp, nông dân, nông thôn”[9]. Nghị quyết khẳng định , một là, xác
đinh
̣ vai trò, vị trí của nông nghiệp, nông dân, nông thôn. Hai là, rà soát điều
chỉnh, bổ sung, nâng cao chất lƣợng công tác quy hoạch. Ba là, đẩy mạnh CNH
- HĐH nông nghiệp nông thôn nhằm nâng cao giá trị gia tăng, sức cạnh tranh
của nông sản, ƣu tiên các sản phẩm chủ lực. Bốn là, đẩy mạnh xây dựng Nông
thôn mới theo 19 tiêu chí để vận dụng sáng tạo, linh hoạt và sử dụng có hiệu

quả các nguồn lực. Phát triển đồng bộ kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội đáp ứng
yêu cầu sản xuất, đời sống. Năm là, tiếp tục đổi mới các hình thức tổ chức sản
xuất. Tăng cƣờng các hình thức hợp tác, liên kết, hỗ trợ cho nông dân trong sản
xuất, chế biến, bảo quản, tiêu thụ sản phẩm. Sáu là, đẩy mạnh nghiên cứu,
chuyển giao ứng dụng tiến bộ khoa học công nghệ trong sản xuất, bảo quản,
chế biến sản phẩm. Tăng cƣờng xúc tiến thƣơng mại để nâng cao giá trị gia
tăng và sức cạnh tranh của sản phẩm trên thị trƣờng. Bảy là, đổi mới và nâng
cao chất lƣợng đào tạo nghề cho lao động nông thôn. Tám là, đổi mới cơ chế
chính sách, huy động mọi nguồn lực của các thành phần kinh tế đầu tƣ và lĩnh
vực nông nghiệp và xây dựng Nông thôn mới. Chín là, nâng cao năng lực của
bộ máy quản lý Nhà nƣớc về nông nghiệp.
- Đề án Tái cơ cấu ngành nông nghiệp theo hướng nâng cao giá trị gia
tăng và phát triển bền vững, do Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn xây
dựng đƣợc Thủ tƣớng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số

899/QĐ-TTg

ngày 10/6/2013. Đề án đã đƣa ra các mu ̣c tiêu và quan điể m tái cơ cấ u ngành
nông nghiê ̣p; nô ̣i dung và các giải pháp chiń h để thƣ̣c hiê ̣n tái cơ cấ u ngành
nông nghiê ̣p theo hƣớng nâng cao giá tri gia
̣ tăng .
7


- Quy hoạch tổng thể phát triển sản xuấ t nông nghiệp đến năm2020 và tầm
nhìn đến năm 2030, đƣợc đƣợc Thủ tƣớng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định
số 124/QĐ-TTg ngày 02/02/2012. Trên cơ sở đánh giá thực trạng nông nghiệp
nông thôn trong nhƣ̃ng năm qua để đƣa ra các quan điể m quy hoa ̣ch , mục tiêu
phát triển, định hƣớng quy hoa ̣ch sƣ̉ du ̣ng đấ t vaphát
triển sản xuất nông nghiệp

̀
theo ngành hàng và mô ̣t số giải pháp chủ yế u để tri
ển khai thƣ̣c hiê ̣n.
- Đề án Phát triển nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao đến năm 2020,
đƣợc Thủ tƣớng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 176/QĐ-TTg ngày
29/1/2010. Đề án đã đƣa ra các quan điểm và mu ̣c tiêu phát triển nông nghiệp
ứng dụng công nghệ cao; đồng thời đƣa ra 3 nội dung chủ yếu và 7 giải pháp
chính để tổ chức thực hiện đề án nhằm xây dựng một nền nông nghiệp phát triển
toàn diện theo hƣớng hiện đại, sản xuất hàng hóa lớn, có năng suất, chất lƣợng,
hiệu quả và sức cạnh tranh cao.
Đây là nhƣ̃ng nghị quyết , văn bản quan trọng là cơ sở để các địa phƣơng
xây dựng chiế n lƣơ ̣c , kế hoạch phát triể n kinh tế ; thƣ̣c hiê ̣n chuyể n dịch cơ
cấu kinh tế nông nghiệp và phát triể n nông nghiê ̣p theo hƣớng sản xuấ t hàng
hóa phù hợp với thực tế của từng địa phƣơng . Ngoài những nghị quyết , các
văn bản chỉ đa ̣o của Đảng và Nhà nƣớc về phát triể n nông nghiê ̣p theo hƣớ ng
sản xuất hàng hóa thì còn có những tác phẩm, nhƣ̃ng công triǹ h nghiên cƣ́u về
phát triển nông nghiệp.
- PGS.TS Vũ tro ̣ng Khải , GS Đỗ Thi ̣Bông và TS . Phạm Bích Hợp
(2004) chủ nhiệm đề tài cấp Nhà nƣớc mã số KC.07-13 “Phát triển nông thôn
Viê ̣t Nam từ làng, xã truyền thống đến văn minh thời đại” . Đề tài khẳ ng đinh
̣
mô hin
̀ h sản xuấ t theo hơ ̣p đồ ng và sƣ̣ liên kế t giƣ̃a nhà nông , doanh nghiê ̣p
và nhà khoa học dƣới sự quản lý của Nhà nƣớc theo pháp luật là cơ sở kinh tế
của mô hình phát triển cụm làng và tiểu vùng nông thôn phi làng xã . Mô ̣t kế t
luâ ̣n quan tro ̣ng liên quan đế n tiêu thu ̣ sản phẩ m hàng hóa là đề tài đã xác
8


đinh

̣ đƣơ ̣c lơ ̣i ić h thiế t thƣ̣c của các chủ thể tham gia và

o chuỗi giá tri nông
̣

sản khi thực hiện mô hình liên kết giữa doanh nghiệp và nông dân trong chuỗi
giá trị sản xuất, chế biế n và tiêu thu ̣ sản phẩm.
- Cuố n sách ”Thương mại hóa nông nghiê ̣p , chuỗi giá tri ̣ và giảm
nghèo” (2004) do Ngân hàng châu Á phát hành . Tác phẩm cho rằng , nhƣ̃ng
nƣớc đang phát triể n sau khi sản xuấ t mà đảm bảo an ninh lƣơng thƣ̣c thì cầ n
chuyể n đổ i nề n nông nghiê ̣p dƣ̣a vào sản xuấ t lƣơng thƣ̣c là chính sang mô ̣t
nề n nông nghiê ̣p c ó khả năng đáp ứng nhu cầu của chuỗi giá trị sản phẩm
nhằ m ta ̣o thu nhâ ̣p cho ngƣời nông dân và chuyể n dầ n nề n kinh tế sang hoa ̣t
đô ̣ng phi nông nghiê ̣p.
- TS. Dƣơng Ngọc Thí và Ths. Trần Minh Vĩnh (2006) chủ nhiệm đề tài
“Nghiên cứu đánh giá các hình thức giao dịch thương mại nông sản ở Việt
Nam” của Viện Chính sách và chiến lƣợc phát triển nông nghiệp nông thôn .
Đề tài tập trung phân tích 4 hình thức giao dịch nông sản: thứ nhất, là mua
bán tự do thông qua ngƣời thu mua; thứ hai, mua bán thông qua hợp đồng
giữa doanh nghiệp với hộ nông dân; thứ ba, mua bán thông qua hợp đồng
giữa doanh nghiệp với hợp tác xã và tổ hợp tác; thứ tƣ, mua bán tại các chợ
đầu mối nông sản.
- Tác phẩm “Tác động của hội nhập kinh tế quố c tế đố i với

phát triển

nông nghiê ̣p Viê ̣t Nam” (2008) của TS . Nguyễn Tƣ̀ cho rằ ng , nông nghiê ̣p
phải tận dụng những cơ hội thị trƣờng khi tham gia hội nhập kinh tế quốc tế ,
xem đây là điề u kiê ̣n , là cơ hội để phát triển nông nghiệp theo hƣớng lấy thi ̣
trƣờng làm căn cứ để phát triển.

- Đề tài “Giải pháp chủ yếu nhằm phát triển nông nghiệp theo hướng sản
xuất hàng hóa ở Huyện Đông Hỷ - Thái Nguyên” của tác giã Triệu Thị Minh
Hồng (2009). Đề tài đi sâu nghiên cứu tình hình phát triển kinh tế hộ gia đình
trong sản xuất hàng hóa và khẳng định muốn sản xuất hàng hóa trong nông
9


nghiệp thì phải thúc đẩy các hình thức tổ chức sản xuất theo hƣớng kinh tế trang
trại và kinh tế hợp tác xã. Đồng thời, quan tâm xây dựng quy hoạch sản xuất trên
cơ sở khai thác tiềm năng lợi thế của từng vùng từng địa phƣơng.
- Đề tài “Phát triển nông nghiệp trên địa bàn Huyện Phù Mỹ, Tỉnh Bình
Định” của tác giả Trần Quốc Vinh (2011)[35]. Đề tài khẳng định rằng, muốn
sản xuất hàng hóa thì phát triển nông nghiệp phải gắn với các hình thức tổ
chức sản xuất và nhấn mạnh vai trò của các chính sách hỗ trợ phát triển đối
với sản xuất nông nghiệp. Đồng thời, đề xuất một số giải pháp quan trọng
nhằm phát triển nông nghiệp theo hƣớng sản xuất hàng hóa; phát triển nông
nghiệp cần phải gắn với chế biến và mở rộng thị trƣờng tiêu thụ sản phẩm.
Đề tài “Phát triển nông nghiệp ở tỉnh Quảng Nam” của tác giả Nguyễn
Thị Thanh Mai (2010). Đề tài đi sâu nghiên cứu phát triển kinh tế trang trại và
đánh giá tình hình phát triển công nghiệp chế biến và hệ thống dịch vụ trong
nông nghiệp, đây là một những khâu quan trọng của chuỗi giá trị sản phẩm.
Đồng thời, chú trọng phát triển sản xuất những cây trồng, vật nuôi có lợi thế
so sánh và chú trọng đến các hình thức hợp tác liên doanh, liên kết trong sản
xuất nông nghiệp.
- Bài viết “Liên kết trong sản xuất - xu thế phát triển tất yếu của nông
nghiệp hiện đại, phân vai “4 nhà”, của tác giả Chi Mai (2013) và “Hƣớng đi
mới trong sản xuấ t nông nghiê ̣p theo hƣớng hàng hóa tâ ̣p trung”, của tác giả
Trầ n Hanh (2014). Bài viế t tâ ̣p trung: thƣ́ nhấ t, khẳ ng đinh
̣ tính ƣu viê ̣t của sƣ̣
liên kế t “4 nhà”, Nhà nƣớc, nhà doanh nghiê ̣p, nhà khoa học, nhà nông trong

sản xuấ t nông nghiê ̣p và vai trò, nhiệm vụ của từng nhà trong mối liên kết đó.
Thƣ́ hai, nhấ n mạnh vai trò của doanh nghiê ̣p trong mố i liên kế t, đă ̣c biê ̣t sau
khi tham gia hô ̣i nhâ ̣p kinh tế quốc tế. Thƣ́ ba , đề cao trách nhiệm của nhà
khoa ho ̣c trong viê ̣c nghiên cƣ́u các giống vật nuôi , cây trồng mới và chuyển
giao các quy trình kỹ thuật mới. Thƣ́ tƣ, khẳ ng đinh
̣ vai trò quản lý của Nhà
10


nƣớc với nhƣ̃ng cơ chế , chính sách hỗ trơ ̣ sản xuấ t nông nghiê ̣p.
- Bài viết “Phát triển nông nghiệp theo hƣớng hàng hóa ở Huyện Ninh
Phƣớc, Tỉnh Ninh Thuận”, của tác giả Xuân Bính (2014). Bài viết nêu rõ , để
phát triển nông nghiệp theo hƣớng sản xuất hàng hóa thì cần phải: thứ nhất,
xây dƣ̣ng quy hoa ̣ch vùng sản xuấ t hàng hóa tâ ̣p trung phù hợp với từng vùng;
thứ hai, tập trung khai thác tiềm năng, lợi thế để đƣa sản xuất nông nghiệp
phát triển ngày càng tăng về quy mô, chất lƣợng và sức cạnh tranh trên thị
trƣờng. Thứ ba, đầu tƣ xây dƣ̣ng kết cấu hạ tầng, nâng cao chất lƣợng hoạt
động dịch vụ hỗ trơ ̣ sản xuấ t nông nghiê ̣p và xây dựng thƣơng hiệu hàng hoá
cho một số sản phẩ m chủ lực.
Các công trình nghiên cứu nêu ở trên, mặc dù có đề cập đến phát triển
nông nghiệp theo hƣớng sản xuất hàng hóa ở các khía cạnh khác nhau nhƣng
đều nói về phát triển sản xuất hàng hóa trong nông nghiệp, ít đi sâu nghiên
cứu về một vùng miền cụ thể, đặc biệt chƣa có công trình nào nghiên cứu cụ
thể về phát triển nông nghiệp theo hƣớng sản xuất hàng hóa ở huyện Quảng
Ninh giai đoạn 2009-2013. Vì vậy, đây là một đề tài độc lập, đề cập một cách
đầy đủ và hệ thống về phát triển nông nghiệp theo hƣớng sản xuất hàng hóa ở
huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình. Các công trình đó đã cung cấp phƣơng
pháp luận cho luận văn của tác giả. Đồng thời, tác giả luận văn kế thừa một
cách chọn lọc những kết quả nghiên cứu đó.
1.1.3. Những khoảng trống cần nghiên cứu

Trên cơ sở nghiên cứu các chủ trƣơng đƣờng lối của Đảng và tham khảo
những tài liệu liên quan đến phát triển nông nghiệp theo hƣớng sản xuất hàng
hóa của một số địa phƣơng khác. Việc đầu tƣ phát triển nông nghiệp theo
hƣớng sản xuất hàng hóa ở Huyện Quảng Ninh, Tỉnh Quảng Bình vẫn còn
nhiều khó khăn và bất cập. Số lƣợng các sản phẩm mang tính hàng hóa trong
nông nghiệp ở địa phƣơng còn ít, chất lƣợng sản phẩm chƣa cao; một số sản
11


phẩm chƣa đảm bảo chất lƣợng vệ sinh an toàn thực phẩm. Đặc biệt, là sự liên
doanh liên kết trong các hình thức tổ chức sản xuất để thực hiện chuỗi giá trị
sản phẩm từ khâu sản xuất, chế biến, bảo quản và tiêu thụ sản phẩm còn hạn
chế, sản phẩm chƣa có thƣơng hiệu nên khả năng cạnh tranh trên thị trƣờng
trong nƣớc và quốc tế còn thấp.
Vì vậy, luận văn sẽ đi sâu nghiên cứu thực trạng sản xuất hàng hóa trong
nông nghiệp trên địa bàn huyện Quảng Ninh, nghiên cứu tình hình phát triển
nông nghiệp theo hƣớng sản xuất hàng hóa. Nghiên cứu một số cây trồng, vật
nuôi có hiệu quả kinh tế cao; chú trọng các sản phẩm hàng hóa có lợi thế cạnh
tranh trên thị trƣờng. Nghiên cứu những tiềm năng thế mạnh của địa phƣơng
trong việc sản xuất các sản phẩm hàng hóa trong nông nghiệp. Nghiên cứu
các hình thức tổ chức sản xuất hàng hóa gắn với sự liên kết, liên doanh trong
sản xuất, chế biến, bảo quản và tiêu thụ sản phẩm có hiệu quả nhất đối với các
loại hình tổ hợp tác, mô hình trang trại, hợp tác xã, doanh nghiệp. Từ đó, đề
xuất những giải pháp nâng cao hiệu quả sản xuất nông nghiệp theo hƣớng sản
xuất hàng hóa nhằm nâng cao chất lƣợng hàng hóa và tạo ra giá trị gia tăng
ngày càng cao.
1.2. Cơ sở lý luận
1.2.1. Khái niệm sản xuất hàng hóa trong nông nghiệp
1.2.1.1. Nông nghiệp và đặc điểm của sản xuất nông nghiệp
Nông nghiệp là một trong những ngành kinh tế quan trọng của nền kinh

tế quốc dân. Là khu vực duy nhất sản xuất ra lƣơng thực, thực phẩm, là yếu tố
đầu tiên, có tính chất quyết định sự tồn tại phát triển của con ngƣời và phát
triển kinh tế xã hội. Ngày nay, mặc dù trình độ khoa học công nghệ ngày càng
phát triển nhƣng vẫn chƣa ngành nào có thể thay thế đƣợc. Xã hội càng phát
triển, đời sống con ngƣời ngày càng cao thì nhu cầu của con ngƣời càng cao.
Nông nghiệp không chỉ là một ngành kinh tế đơn thuần mà còn là hệ
12


thống sinh học, kỷ thuật. Nông nghiệp nếu hiểu theo nghĩa hẹp chỉ có ngành
trồng trọt, ngành chăn nuôi và ngành dịch vụ. Còn nông nghiệp hiểu theo
nghĩa rộng bao gồm cả ngành nông nghiệp thuần túy, lâm nghiệp và ngành
thuỷ sản. So với các ngành kinh tế khác, sản xuất nông nghiệp có những đặc
điểm cơ bản đó là: sản xuất nông nghiệp chịu tác động và chi phối mạnh mẽ
của các quy luật tự nhiên và các điều kiện cụ thể nhƣ đất đai, khí hậu, thời
tiết. Lao động nông nghiệp của con ngƣời phụ thuộc vào quá trình tăng trƣởng
của sinh vật; mỗi loại cây trồng, vật nuôi có quy luật vận động riêng của nó,
đặc điểm đó có vai trò quyết định đến năng suất lao động trong nông nghiệp.
Nông nghiệp là ngành sản xuất vật chất cơ bản thực hiện trên một không gian
rộng lớn và thời gian dài. Thời gian lao động và thời gian sản xuất không ăn
khớp, tính thời vụ cao, tiềm năng lao động trong nông nghiệp còn rất lớn, nhất
là những vùng chậm phát triển. Đất đai là tƣ liệu sản xuất quan trọng, đặc biệt
không thể thay thế đƣợc trong hoạt động nông nghiệp. Tuy nhiên, diện tích
đất sản xuất nông nghiệp có xu hƣớng giảm do tác động của quá trình công
nghiệp hoá và đô thị hoá. Chủ thể chính của sản xuất nông nghiệp là nông dân
với trình độ văn hoá, khoa học và kỹ thuật còn thấp.
Ngoài những đặc điểm trên, thì sản xuất nông nghiệp ở Việt Nam còn có
đặc điểm riêng đó là Việt Nam là một nƣớc đất hẹp, ngƣời đông, bình quân
diện tích đất canh tác trên đầu ngƣời thấp. Nƣớc ta chịu ảnh hƣởng khí hậu
nhiệt đới gió mùa, nóng ẩm quanh năm là điều kiện thuận lợi cho các loại cây

con phát triển; khí hậu lại có sự phân hoá theo hƣớng Bắc - Nam tạo cơ hội để
phát triển nhiều loại cây trồng, vật nuôi khác nhau, kể cả những loại cây ôn
đới. Tuy nhiên, Việt Nam cũng là nơi gánh chịu nhiều thiên tai, bão, lũ... điều
đó cũng tác động không nhỏ đến sản xuất nông nghiệp. Sản xuất nông nghiệp
mang nặng thế độc canh và trồng trọt vẫn chiếm tỷ trọng lớn. Nông nghiệp
Việt Nam đang chuyển dần từ tự cấp, tự túc sang nền nông nghiệp hàng hoá
13