ĐÁNH GIÁ HIỆN TRẠNG cơ sở hạ TẦNG, KINH tế xã hội PHỤC vụ CÔNG tác QUY HOẠCH NÔNG THÔN mới GIAI đoạn 2015 2020 tại xã hà THƯỢNG HUYỆN đại từ, TỈNH THÁI NGUYÊN
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (824.42 KB, 82 trang )
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM
--------------o0o--------------
ĐỖ TUẤN TÙNG
Tên đề tài:
ĐÁNH GIÁ HIỆN TRẠNG CƠ SỞ HẠ TẦNG, KINH TẾ - XÃ HỘI
PHỤC VỤ CÔNG TÁC QUY HOẠCH NÔNG THÔN MỚI
GIAI ĐOẠN 2015 - 2020 TẠI XÃ HÀ THƯỢNG
HUYỆN ĐẠI TỪ, TỈNH THÁI NGUYÊN
KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC
Hệ đào tạo
: Đào tạo theo địa chỉ
Chuyên ngành
: Địa chính Môi trường
Khoa
: Quản lý Tài nguyên
Khóa học
: 2011 – 2015
Thái Nguyên, năm 2015
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM
--------------o0o--------------
ĐỖ TUẤN TÙNG
Tên đề tài:
ĐÁNH GIÁ HIỆN TRẠNG CƠ SỞ HẠ TẦNG, KINH TẾ - XÃ HỘI
PHỤC VỤ CÔNG TÁC QUY HOẠCH NÔNG THÔN MỚI
GIAI ĐOẠN 2015 - 2020 TẠI XÃ HÀ THƯỢNG
HUYỆN ĐẠI TỪ, TỈNH THÁI NGUYÊN
KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC
Hệ đào tạo
: Đào tạo theo địa chỉ
Chuyên ngành
: Địa chính Môi trường
Lớp
: K43 – ĐCMT– N01
Khoa
: Quản lý Tài nguyên
Khóa học
: 2011 – 2015
Giảng viên hướng dẫn: TS. Nguyễn Thị Lợi
Thái Nguyên, năm 2015
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM
--------------o0o--------------
ĐỖ TUẤN TÙNG
Tên đề tài:
ĐÁNH GIÁ HIỆN TRẠNG CƠ SỞ HẠ TẦNG, KINH TẾ - XÃ HỘI
PHỤC VỤ CÔNG TÁC QUY HOẠCH NÔNG THÔN MỚI
GIAI ĐOẠN 2015 - 2020 TẠI XÃ HÀ THƯỢNG
HUYỆN ĐẠI TỪ, TỈNH THÁI NGUYÊN
KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC
Hệ đào tạo
: Đào tạo theo địa chỉ
Chuyên ngành
: Địa chính Môi trường
Lớp
: K43 – ĐCMT– N01
Khoa
: Quản lý Tài nguyên
Khóa học
: 2011 – 2015
Giảng viên hướng dẫn: TS. Nguyễn Thị Lợi
Thái Nguyên, năm 2015
ii
DANH MỤC BẢNG
Bảng 4.1: Hiện trạng dân số năm 2014 của xã Hà Thượng ...............................21
Bảng 4.2: Cơ cấu lao động xã Hà Thượng ........................................................22
Bảng 4.3: Tổng hợp hiện trạng tình hình chăn nuôi gia súc, gia cầm và thủy sản
GĐ 2010 đến 2014...............................................................................................25
Bảng 4.4: Hiện trạng sử dụng đất năm 2014 .....................................................29
Bảng 4.5: Hiện trạng giao thông liên xã, liên tỉnh của xã Hà Thượng ..............31
Bảng 4.6: Tổng hợp đường trục giao thông xóm của xã Hà Thượng ................32
Bảng 4.7: Hiện trạng đường ngõ xóm của xã Hà Thượng .................................34
Bảng 4.8: Thống kê giao thông nội đồng, đường sản xuất của xã Hà Thượng .35
Bảng 4.9: Bảngthống kê hiện trạng trạm biến áp của xã Hà Thượng ................37
Biểu 4.10: Hiện trạng nhà văn hóa trong xã Hà Thượng ...................................41
Bảng 4.11: Rà soát, đánh giá hiện trạng tiêu trí chợ nông thôn của xã Hà
Thượng .................................................................................................................43
Bảng 4.12: Tổng số tuyến mương tưới tiêu của xã Hà Thượng ........................44
Bảng 4.13: Đánh giá hiện trạng đầm và đập tích nước của xã Hà Thượng .......45
Bảng 4.14: Kết quả thực hiện tiêu trí bưu điện của xã Hà Thượng ...................46
Bảng 4.15: Hiện trạng nhà ở dân cư xã Hà Thượng tiêu chí kinh tế - xã hội của
Bộ tiêu chí quốc gia về NTM ..............................................................................48
Bảng 4.16: So sánh hiện trạng cơ sở hạ tầng xã Hà Thượng so với các............48
Bảng 4.17: Khái quát đầu tư đường đến năm 2015 ............................................52
Bảng 4.18: Hệ thống kênh, mương nội đồng cần nâng cấp ...............................55
Bảng 4.19: Kế hoạch đầu tư xây dựng đập thủy lợi của xã Hà Thượng............57
Bảng 4.20: Kế hoạch đầu tư hệ thống lưới điện của xã Hà Thượng..................58
Bảng 4.21: Danh mục đầu tư trường học của xã Hà Thượng ............................59
Bảng 4.22: Kế hoạch đầu tư xây dựng trung tâm văn hóa – thể thao xã Hà Thượng...61
iii
Bảng 4.23: Kế hoạch đầu tư xây dựng Nhà Văn hóa xóm của xã Hà Thượng .....62
Bảng 4.24: Danh mục đầu tư chợ của xã Hà Thượng ........................................64
Bảng 4.25: Tổng hợp phát triển hệ thống thoát nước khu dân cư của xã Hà
Thượng .................................................................................................................66
iv
DANH MỤC HÌNH
Hình 1: Cơ cấu lao động xã Hà Thượng năm 2014...........................................22
Hình 2: Cơ cấu kinh tế xã Hà Thượng năm 2014 ..............................................23
v
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT
TỪ VIẾT TẮT
NGUYÊN NGHĨA
Bộ VH – TT – DL
: Bộ văn hóa – thông tin – du lịch
BT
: Bê tông
BTCT
: Bê tông cốt thép
BTXM
: Bê tông xi măng
CNH – HĐH
: Công nghiệp hóa – hiện đại hóa
HĐND
: Hội đồng nhân dân
KCXD
: Kết cấu xây dựng
KT – XH
: Kinh tế - xã hội
LN
: Nông lâm nghiệp
Năm TH
: Năm thực hiện
ND
: Uỷ ban nhân dân
NNQL
: Nhà nước quản lý
NTM
: Nông thôn mới
PTNT
: Phát triển nông thôn
Sở GTVT
: Sở giao thông vận tải
TCNTM
: Tiêu chí nông thôn mới
TDTT
: Thể dục thể thao
THCS
: Trung học cơ sở
THTP
: Trung học phổ thông
vi
MỤC LỤC
PHẦN 1 : MỞ ĐẦU .............................................................................................1
1.1. Đặt vấn đề .......................................................................................................1
1.2. Mục đích đề tài ...............................................................................................2
1.2.1. Mục đích chung ...........................................................................................2
1.2.2. Mục đích cụ thể ...........................................................................................2
1.3. Yêu cầu đề tài .................................................................................................3
1.4. Ý nghĩa đề tài ..................................................................................................3
1.4.1. Ý nghĩa trong học tập và nghiên cứu. .........................................................3
1.4.2. Ý nghĩa trong thực tiễn................................................................................3
PHẦN 2: TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU TÀI LIỆU ......................................4
2.1. Cơ sở khoa học của đề tài...............................................................................4
2.1.1. Căn cứ pháp lý xây dựng nông thôn mới....................................................4
2.1.4. Khái niệm nông thôn ...................................................................................7
2.1.5. Đặc trưng của nông thôn mới......................................................................8
2.1.6. Bộ tiêu chí Quốc gia về nông thôn mới ......................................................8
2.2. Cơ sở thực tiễn ................................................................................................9
2.2.1. Những thành công bước đầu của “Chương trình xây dựng thí điểm mô
hình nông thôn mới trong thời kỳ công nghiệp hoá, hiện đại hoá” .....................9
2.2.2. Kinh nghiệm xây dựng NTM của một số nước trên thế giới ...................10
2.2.3. Tình hình xây dựng nông thôn mới ở một số tỉnh trong nước .................11
2.2.5. Tình hình xây dựng nông thôn mới của huyện Đại Từ ............................14
PHẦN 3: ĐỐI TƯỢNG, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
..............................................................................................................................16
3.1. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu................................................................16
3.1.1. Đối tượng nghiên cứu ................................................................................16
3.1.2.Phạm vi nghiên cứu ....................................................................................16
i
LỜI CẢM ƠN
Thực tập tốt nghiệp có ý nghĩa vô cùng quan trọng đối với mỗi sinh
viên cuối khóa, đây là giai đoạn cần thiết để mỗi sinh viên nâng cao năng lực
tri thức và khả năng sáng tạo của mình, đồng thời nó còn giúp cho sinh viên
có khả năng tổng hợp được kiến thức đã học, làm quen dần với việc nghiên
cứu khoa học nhằm hoàn thành mục tiêu đào tạo kỹ sư chuyên môn với đầy
đủ tri thức lý luận và kỹ năng thực tiễn.
Để hoàn thành khóa luận tốt nghiệp này, em xin bày tỏ lòng kính trọng
và biết ơn sâu sắc đến cô giáo TS. Nguyễn Thị Lợi - Giảng viên khoa Quản lý
Tài nguyên đã trực tiếp hướng dẫn chỉ bảo và giúp đỡ em tận tình trong suốt
thời gian nghiên cứu đề tài.
Em xin chân thành cảm ơn Ban giám hiệu nhà trường, Ban chủ nhiệm
khoa Quản lý Tài nguyên, các thầy giáo, cô giáo, cán bộ trong khoa đã tạo
mọi điều kiện giúp đỡ em. Đồng thời, em xin chân thành cảm ơn sự giúp đỡ
của phòng Tài nguyên và Môi trường huyện Đại Từ, các ban ngành đoàn thể,
cán bộ địa chính xã Hà Thượng cùng nhân dân trong xã đã tạo mọi điều kiện
giúp đỡ em trong quá trình nghiên cứu đề tài.
Mặc dù đã có nhiều cố gắng, nhưng do thời gian có hạn, trình độ, kỹ
năng của bản thân còn nhiều hạn chế nên đề tài khóa luận tốt nghiệp này của
em không tránh khỏi những hạn chế, thiếu sót. Rất mong được sự đóng góp,
chỉ bảo, bổ sung của thầy cô và các bạn để kiến thức của em trong lĩnh vực
này được hoàn thiện hơn.
Em xin chân thành cảm ơn!
Thái Nguyên, ngày tháng
Sinh viên
Đỗ Tuấn Tùng
năm 2015
1
PHẦN 1
MỞ ĐẦU
1.1. Đặt vấn đề
Chương trình mục tiêu Quốc gia xây dựng nông thôn mới là một
chương trình cụ thể hóa Nghị quyết số 26-NQ/TW ngày 05 tháng 8 năm 2008
của Ban Chấp hành Trung ương Đảng Khóa X về nông nghiệp, nông dân,
nông thôn. Đây là Chương trình mục tiêu Quốc gia mang tính toàn diện, vừa
là mục tiêu, vừa là động lực phát triển lâu dài, bền vững ở khu vực nông thôn,
hướng đến “Dân giàu, nước mạnh, xã hội dân chủ, công bằng, văn minh”.
Thực hiện chương trình mục tiêu Quốc gia xây dựng nông thôn mới
có vai trò quan trọng trong sự phát triển của nông thôn nói riêng và sự phát
triển của quốc gia nói chung. Xây dựng nông thôn mới nhằm phát triển
toàn diện: hệ thống cơ sở hạ tầng ngày càng toàn diện tạo điều kiện phát
triển kinh tế, giao lưu hàng hóa; cơ cấu kinh tế hợp lý, thu nhập, đời sống
vật chất, tinh thần của người dân được nâng cao; môi trường và an ninh
nông thôn được đảm bảo; xây dựng nếp sống văn hóa, thay đổi bộ mặt
nông thôn, góp phần xây dựng đất nước giàu đẹp.
Hà Thượng là xã có vị trí địa lý thuận lợi cho việc giao thông đi lại nối
liền với trung tâm thành phố Thái Nguyên và trung tâm huyện Đại Từ, có
tiềm năng về tài nguyên khoáng sản để phát triển ngành công nghiệp khai
thác, đồng thời đó cũng là thế mạnh cho Hà Thượng phát triển công nghiệp,
tiểu thủ công nghiệp và dịch vụ thương mại.
Việc lập Quy hoạch xây dựng nông thôn mới xã Hà Thượng, huyện Đại
Từ giai đoạn 2015 - 2020 là việc làm cần thiết trong Chương trình mục tiêu
Quốc gia về xây dựng nông thôn mới, nhằm đảm bảo sự phân bố và phát triển
hợp lý góp phần thúc đẩy kinh tế - xã hội của xã phát triển. Đồng thời, khai
2
thác hiệu quả tiềm năng sẵn có trên địa bàn xã tạo động lực thúc đẩy các hoạt
động kinh tế - xã hội địa phương.
Xuất phát từ thực tế đó được sự đồng ý của Ban Giám hiệu trường Đại
học Nông lâm Thái Nguyên, Ban Chủ nhiệm khoa Quản lý Tài nguyên, dưới
sự hướng dẫn của cô giáo TS. Nguyễn Thị Lợi, em tiến hành nghiên cứu đề
tài: “Đánh giá hiện trạng cơ sở hạ tầng, kinh tế - xã hội phục vụ công tác
quy hoạch nông thôn mới giai đoạn 2015 -2020 tại xã Hà Thượng, huyện
Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên”.
1.2. Mục đích đề tài
1.2.1. Mục đích chung
Đánh giá hiện trạng cơ sở hạ tầng, kinh tế - xã hội của xã Hà Thượng
phục vụ công tác quy hoạch nông thôn mới theo 19 tiêu chí nông thôn mới
quốc gia.
1.2.2. Mục đích cụ thể
- Tìm hiểu điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội của xã Hà Thượng,
huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên.
- Đánh giá hiện trạng và tiến trình xây dựng cơ sở hạ tầng theo tiêu
chuẩn xây dựng nông thôn mới tại xã Hà Thượng, huyện Đại Từ, tỉnh Thái
Nguyên.
- Rút ra những thuận lợi và khó khăn trong quá trình thực hiện mô hình
nông thôn mới trên địa bàn.
- Đưa ra phương án quy hoạch về cơ sở hạ tầng theo tiêu chuẩn xây
dựng nông thôn mới, đề xuất các giải pháp nhằm thực hiện trong thời gian tới
tại xã Hà Thượng.
- Xây dựng nếp sống văn hóa, đậm đà bản sắc dân tộc.
3
1.3. Yêu cầu đề tài
- Điều tra chính xác tình hình cơ bản của xã.
- Đánh giá hiện trạng sử dụng đất của xã.
- Đánh giá hiện trạng cơ sở hạ tầng kinh tế - xã hội xã.
- Xây dựng cơ sở hạ tầng theo tiêu chí nông thôn mới phù hợp với quy
hoạch tổng thể kinh tế xã hội, quy hoạch sử dụng đất, đảm bảo khả thi, sáng
tạo, khoa học nhằm nâng cao hiệu quả tiết kiệm đất đai, tạo cơ sở cho sự phát
triển của xã.
1.4. Ý nghĩa đề tài
1.4.1. Ý nghĩa trong học tập và nghiên cứu
- Nâng cao kiến thức, kỹ năng và rút kinh nghiệm thực tế phục vụ cho
công tác sau này.
- Có được cái nhìn tổng thể về thực trạng về hệ thống cơ sở hạ tầng
nông thôn trên địa bàn xã.
- Góp phần hoàn thiện những lý luận và phương pháp nhằm đẩy mạnh
quá trình xây dựng và phát triển kinh tế xã hội ở địa phương trong giai đoạn
“công nghiệp hóa hiện đại hóa nông nghiệp – nông thôn” hiện nay.
1.4.2. Ý nghĩa trong thực tiễn
- Đề tài góp phần vào tìm hiểu, phân tích, đánh giá thực trạng cơ sở
hạ tầng và đưa ra các giải pháp để xây dựng xã Hà Thượng đạt tiêu chuẩn
nông thôn mới theo Bộ tiêu chí Quốc gia về nông thôn mới.
- Kết quả nghiên cứu của đề tài là cơ sở giúp cho xã có những định
hướng phát triển phù hợp với điều kiện của địa phương.
- Giúp địa phương phát huy những điểm mạnh, khắc phục những hạn
chế yếu kém nhằm thực hiện tốt hơn trương trình xây dựng nông thôn mới để
từng bước cải thiện đời sống nhân dân.
4
PHẦN 2
TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU TÀI LIỆU
2.1. Cơ sở khoa học của đề tài
2.1.1. Căn cứ pháp lý xây dựng nông thôn mới
- Nghị quyết số 26-NQ/TƯ Hội nghị Trung ương lần thứ 7 về vấn đề
nông nghiệp, nông dân, nông thôn.
- Nghị quyết số 24/2008/NQ-CP ngày 28/10/2008 của Chính phủ ban
hành chương trình hành động của Chính phủ thực hiện Nghị quyết hội nghị
lần thứ 7 Ban hành Trung ương khóa X về nông nghiệp, nông thôn, nông dân.
- Quyết định số 491/QĐ-TTG ngày 16/4/2009 về ban hành kèm theo
Bộ tiêu chí Quốc gia về xây dựng Nông thôn mới.
- Thông tư số 54/2009/TT-BNN ngày 21/8/2009 về hướng dẫn thực
hiện Bộ tiêu chí Quốc gia về xây dựng Nông thôn mới.
- Quyết định số 800/QĐ-TTG 04/6/2010 phê duyệt chương trình mục
tiêu Quốc gia về xây dựng Nông thôn mới giai đoạn 2010 - 2020.
- Quyết định số 193/QĐ-TTG ngày 02/2/2010 phê duyệt chương trình
rà soát quy hoạch xây dựng Nông thôn mới.
- Thông tư liên tịch số 13/2011/TTLT - BXD - BNNPTNT-BTN&MT,
ngày 28/10/2011, quy định việc lập, thẩm định, phê duyệt quy hoạch xây
dựng xã nông thôn mới.
- Thông tư số 09/2010/TT-BXD ngày 04/8/2010 về quy định lập nhiệm
vụ, đồ án quy hoạch và quản lý quy hoạch xây dựng Nông thôn mới.
- Thông tư số 07/2010/TT-BNN ngày 08/02/2010 của Bộ Nông nghiệp
và phát triển nông thôn hướng dẫn quy hoạch phát triển sản xuất Nông nghiệp
cấp xã theo Bộ tiêu chí Quốc gia về Nông thôn mới.
5
- Hướng dẫn số 470/HD - SXD ngày 28/9/2011 của Sở Xây dựng Thái
Nguyên về lập, thẩm định và phê duyệt đồ án quy hoạch nông thôn mới.
- Căn cứ Nghị quyết Đại hội Đảng bộ huyện Đại Từ; Nghị quyết Đại hội
Đảng bộ xã Hà Thượng về mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo an ninh
quốc phòng, trật tự, an toàn xã hội trên địa bàn xã giai đoạn 2011-2015
- Các văn bản pháp lý khác:
- Thông báo 2183/BNN-KTHT ngày 24/07/2009 của Bộ Nông nghiệp
phát triển nông thôn về thực hiện Chủ trương xây dựng nông thôn mới
- Thông báo 2183/BNN-KTHT ngày 24/07/2009 của Bộ Nông nghiệp
phát triển nông thôn về thực hiện Chủ trương xây dựng nông thôn mới.
- Quyết định số 800/QĐ-TTG 04/6/2010 phê duyệt chương trình mục
tiêu Quốc gia về xây dựng Nông thôn mới giai đoạn 2010 – 2020.
- Quyết định số 193/QĐ-TTG ngày 02/2/2010 phê duyệt chương trình
rà soát quy hoạch xây dựng Nông thôn mới.
- Thông tư số 09/2010/TT-BXD ngày 04/8/2010 về quy định lập nhiệm
vụ, đồ án quy hoạch và quản lý quy hoạch xây dựng Nông thôn mới.
- Thông tư số 07/2010/TT-BNN ngày 08/2/2010 về hướng dẫn quy
hoạch phát triển sản xuất Nông nghiệp cấp xã theo Bộ tiêu chí Quốc gia về
Nông thôn mới.
2.1.2. Các tiêu chuẩn quy phạm
- Quy chuẩn kỹ thuật Quốc gia về quy hoạch xây dựng nông thôn (Quy
chuẩn Việt Nam 14: 2009/BXD).
- Tiêu chuẩn về quy hoạch xây dựng nông thôn ban hành theo Thông tư
số 31/2009/TT-BXD ngày 10/09/2009 của Bộ Xây dựng.
- Quyết định số 2933/BGTVT-KHĐT ngày 11/05/2009 và theo Quyết
định số 315 ngày 23/02/2011 của Bộ Giao thông vận tải hướng dẫn tiêu chí
Nông thôn mới trong lĩnh vực giao thông.
6
- Thông tư số 07/2010/TT-BNNPTNT ngày 08/2/2010 của Bộ Nông
nghiệp và PTNT hướng dẫn quy hoạch phát triển sản xuất nông nghiệp cấp xã
theo Bộ tiêu chí Quốc gia về nông thôn mới.
- Các tiêu chuẩn quy phạm khác:
- Quyết định số 03/2008/QĐ-BXD ngày 31/03/2008 của Bộ Xây dựng
ban hành quy định nội dung thể hiện bản vẽ, thuyết minh đối với nhiệm vụ và
đồ án quy hoạch xây dựng.
- Thông tư số 09/2010/TT-BXD ngày 04/08/2010 của Bộ Xây dựng
quy định lập nhiệm vụ, đồ án quy hoạch và quản lý quy hoạch xây dựng Nông
thôn mới.
- Quyết định số 1117/QĐ-BXD ngày 30/11/2009 của Bộ Xây dựng về
phê duyệt đề cương đề án nghiên cứu mô hình quy hoạch xây dựng Nông
thôn mới.
- Quyết định số 957/QĐ-BXD ngày 29/09/2009 của Bộ Xây dựng về
công bố định mức chi phí quản lý dự án và tư vấn đầu tư xây dựng công trình.
() [16].
2.1.3. Các tài liệu khác có liên quan
- Thông báo số 86/TB-UBND ngày 07/10/2010 của UBND tỉnh Thái
Nguyên và Công văn số 2236/UBND-NLN ngày 14/10/2010 của UBND tỉnh
Thái Nguyên về việc quy hoạch xây dựng Nông thôn mới.
- Đề án Quy hoạch Xây dựng nông thôn mới xã Hà Thượng - huyện
Đại Từ - tỉnh Thái Nguyên (giai đoạn 2011 - 2020).
- Các tài liệu khác:
- Chỉ đạo của UBND tỉnh về việc thực hiện dự án giao thông nông thôn
giai đoạn 3 trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên.
- Nghị quyết Đại hội đại biểu Đảng bộ xã Hà Thượng nhiệm kỳ 2010 2015.
7
- Bản đồ hiện trạng sử dụng đất xã Hà Thượng năm 2010, tỷ lệ
1/10.000.
2.1.4. Khái niệm nông thôn
Nông thôn là phần lãnh thổ không thuộc nội thành, nội thị các thành
phố, thị xã, thị trấn được quản lý bởi cấp hành chính cơ sở là UBND xã.
2.1.4.1. Xây dựng nông thôn mới là gì
Xây dựng nông thôn mới là cuộc cách mạng và cuộc vận động lớn để
cộng đồng dân cư ở nông thôn đồng lòng xây dựng thôn, xã, gia đình của
mình khang trang, sạch đẹp; phát triển sản xuất toàn diện (nông nghiệp, công
nghiệp, dịch vụ); có nếp sống văn hoá, môi trường và an ninh nông thôn được
đảm bảo; thu nhập, đời sống vật chất, tinh thần của người dân được nâng cao.
Xây dựng nông thôn mới là sự nghiệp cách mạng của toàn Đảng, toàn
dân, của cả hệ thống chính trị. Nông thôn mới không chỉ là vấn đề kinh tế - xã
hội, mà là vấn đề kinh tế - chính trị tổng hợp.
Xây dựng nông thôn mới giúp cho nông dân có niềm tin, trở nên tích
cực, chăm chỉ, đoàn kết giúp đỡ nhau xây dựng nông thôn phát triển giàu đẹp,
dân chủ, văn minh.
2.1.4.2. Mục tiêu xây dựng nông thôn mới
- Xây dựng cộng đồng xã hội văn minh, có kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội
ngày càng hoàn thiện; cơ cấu kinh tế hợp lý, các hình thức tổ chức sản xuất tiên tiến;
- Gắn nông nghiệp với phát triển nhanh công nghiệp, dịch vụ và du
lịch; gắn phát triển nông thôn với đô thị theo qui hoạch; từng bước thực hiện
công nghiệp hoá - hiện đại hoá nông nghiệp, nông thôn;
- Xây dựng xã hội nông thôn dân chủ, ổn định, giàu bản sắc văn hóa
dân tộc; trình độ dân trí được nâng cao; môi trường sinh thái được bảo vệ;
- Hệ thống chính trị cơ sở vững mạnh; an ninh trật tự được giữ vững; đời
sống vật chất và tinh thần của người dân không ngừng được cải thiện và nâng cao.
ii
DANH MỤC BẢNG
Bảng 4.1: Hiện trạng dân số năm 2014 của xã Hà Thượng ...............................21
Bảng 4.2: Cơ cấu lao động xã Hà Thượng ........................................................22
Bảng 4.3: Tổng hợp hiện trạng tình hình chăn nuôi gia súc, gia cầm và thủy sản
GĐ 2010 đến 2014...............................................................................................25
Bảng 4.4: Hiện trạng sử dụng đất năm 2014 .....................................................29
Bảng 4.5: Hiện trạng giao thông liên xã, liên tỉnh của xã Hà Thượng ..............31
Bảng 4.6: Tổng hợp đường trục giao thông xóm của xã Hà Thượng ................32
Bảng 4.7: Hiện trạng đường ngõ xóm của xã Hà Thượng .................................34
Bảng 4.8: Thống kê giao thông nội đồng, đường sản xuất của xã Hà Thượng .35
Bảng 4.9: Bảngthống kê hiện trạng trạm biến áp của xã Hà Thượng ................37
Biểu 4.10: Hiện trạng nhà văn hóa trong xã Hà Thượng ...................................41
Bảng 4.11: Rà soát, đánh giá hiện trạng tiêu trí chợ nông thôn của xã Hà
Thượng .................................................................................................................43
Bảng 4.12: Tổng số tuyến mương tưới tiêu của xã Hà Thượng ........................44
Bảng 4.13: Đánh giá hiện trạng đầm và đập tích nước của xã Hà Thượng .......45
Bảng 4.14: Kết quả thực hiện tiêu trí bưu điện của xã Hà Thượng ...................46
Bảng 4.15: Hiện trạng nhà ở dân cư xã Hà Thượng tiêu chí kinh tế - xã hội của
Bộ tiêu chí quốc gia về NTM ..............................................................................48
Bảng 4.16: So sánh hiện trạng cơ sở hạ tầng xã Hà Thượng so với các............48
Bảng 4.17: Khái quát đầu tư đường đến năm 2015 ............................................52
Bảng 4.18: Hệ thống kênh, mương nội đồng cần nâng cấp ...............................55
Bảng 4.19: Kế hoạch đầu tư xây dựng đập thủy lợi của xã Hà Thượng............57
Bảng 4.20: Kế hoạch đầu tư hệ thống lưới điện của xã Hà Thượng..................58
Bảng 4.21: Danh mục đầu tư trường học của xã Hà Thượng ............................59
Bảng 4.22: Kế hoạch đầu tư xây dựng trung tâm văn hóa – thể thao xã Hà Thượng...61
9
- Gồm 19 tiêu chí là: 1: Quy hoạch, 2: Giao thông, 3: Thủy lợi, 4:
Điện, 5: Trường học, 6: Cơ sở vật chất văn hóa, 7: Chợ, 8: Bưu điện, 9: Nhà
ở dân cư, 10: Thu nhập, 11: Tỷ lệ hộ nghèo, 12: Cơ cấu lao động, 13: Hình
thức tổ chức sản xuất, 14: Giáo dục, 15: Y tế, 16: Văn hóa, 17: Môi trường,
18: Hệ thống tổ chức chính trị xã hội vững mạnh, 19: An ninh, trật tự xã hội.
Hướng dẫn thực hiện bộ tiêu chí quốc gia nông thôn mới: Được thể hiện tại
thông tư số 54/2009/TT – BNNPTNT, ngày 21 tháng 8 năm 2009 của Bộ Nông
nghiệp và Phát triển nông thôn, trong đó đã thống nhất nội dung, cách hiểu, cách
tính toán và các quy chuẩn áp dụng đối với các tiêu chí nông thôn mới.
(UBND tỉnh Thái Nguyên (2012), Dự thảo tài liệu NTM năm 2012
UBND tỉnh Thái Nguyên) [10].
2.2. Cơ sở thực tiễn
2.2.1. Những thành công bước đầu của “Chương trình xây dựng thí điểm
mô hình nông thôn mới trong thời kỳ công nghiệp hoá, hiện đại hoá”
“Chương trình xây dựng thí điểm mô hình nông thôn mới trong thời kỳ công
nghiệp hoá, hiện đại hoá” (sau đây gọi tắt là Chương trình thí điểm) nhằm thử
nghiệm các nội dung, phương pháp, cách làm, cơ chế, chính sách. Xác định trách
nhiệm và mối quan hệ chỉ đạo giữa các cấp trong việc xây dựng nông thôn mới.
Đồng thời, xây dựng 11 xã thành các mô hình trên thực tiễn về nông thôn mới để
rút kinh nghiệm cho triển khai chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn
mới trên diện rộng. Việc triển khai xây dựng mô hình thí điểm cũng là quá trình tổ
chức thực hiện thử nghiệm 19 tiêu chí nông thôn mới trên địa bàn cấp xã.
Theo Báo cáo của Ban chỉ đạo Chương trình xây dựng nông thôn mới
Trung ương, đến hết năm 2010 và sau gần 2 năm thực hiện, so với mục đích, yêu
cầu đề ra, Chương trình đã thành công bước đầu và đạt được một số kết quả
quan trọng. Số tiêu chí theo Bộ tiêu chí Quốc gia, các xã đã đạt và cơ bản đạt
được, tăng hơn gấp 2 đến 3 lần so với trước khi triển khai. Đến nay đã có 7/11
10
xã đạt được 10 tiêu chí trở lên, trong đó có 3 xã đạt 14/19 tiêu chí; 3 xã đạt từ
8-10 tiêu chí. Trong đó, một số xã đã đạt được các tiêu chí về thu nhập,
chuyển dịch cơ cấu kinh tế, cơ cấu lao động và tổ chức sản xuất có hiệu quả,
đây được xem là những tiêu chí khó thực hiện nhất.
Các nội dung xây dựng các hạ tầng thiết yếu và phát triển sản xuất ở
các xã đã đạt được kết quả rõ nét và toàn diện hơn; các hoạt động văn hóa, xã
hội và môi trường được quan tâm; hệ thống chính trị và công tác cán bộ ở các
xã điểm được củng cố, nâng cao; an ninh trật tự được giữ vững.
Từ thực tiễn chỉ đạo xây dựng nông thôn mới tại các xã điểm đã rút
ra được một số kinh nghiệm tốt về biện pháp, cách làm, cơ chế huy động
các nguồn lực và công tác tổ chức thực hiện... Những kinh nghiệm đó đã
kịp thời chuyển giao cho Chính phủ, là cơ sở để Chính phủ, các bộ, ngành
Trung ương ban hành nhiều Nghị định, Quyết định, cơ chế, chính sách
phục vụ cho triển khai Chương trình Mục tiêu quốc gia về xây dựng nông
thôn mới. Đây là những chính sách và điều kiện quan trọng để tiếp tục thực
hiện thắng lợi Nghị quyết số 26/NQ-TW của Hội nghị lần thứ 7, Ban Chấp
hành Trung ương Đảng (khóa X) về “nông nghiệp, nông dân, nông thôn”.
2.2.2. Kinh nghiệm xây dựng NTM của một số nước trên thế giới
Trên thế giới nhiều nước đã thực hiện thành công chương trình xây
dựng nông thôn mới từ rất sớm như:
- Hàn Quốc: Vào đầu thập niên 70 của thế kỷ XX là một nước nghèo
sau chiến tranh, GDP bình quân đầu năm chỉ có 75 USD, không đủ lương
thực và phần lớn người dân không đủ ăn. Nền kinh tế chủ yếu dựa vào nông
nghiệp nhưng hạn hán và lũ lụt xảy ra khắp đất nước. Sự ra đời kịp thời của
“Saemaulundong” (phong trào đổi mới nông thôn) vào đúng lúc nông thôn
Hàn Quốc đang trì trệ trong lúc đói nghèo đã tạo ra sự bứt phá mạnh mẽ và
nhanh chóng đạt được những kết quả khả quan. Vào năm 1980, bộ mặt nông
11
thôn có thể nói đã hoàn toàn thay đổi với đầy đủ điện, đường, nước sạch, công
trình văn hóa... “Saemaulundong” từ một phong trào ở nông thôn đã lan ra
thành một phong trào đổi mới toàn xã hội Hàn Quốc.
- Malaysia: Chính phủ nước này cho rằng cơ sở để PTNT là phát triển
vốn xã hội (giáo dục, sức khỏe), tăng cường quản trị cấp địa phương, đầu tư
nghiên cứu và khuyến nông, cung cấp các thể chế hỗ trợ như giao thông, tài
chính. Đặc biệt, cần xác định nông dân là nền tảng phát triển quốc gia. GS
Ibrahim Ngah - Đại học Công nghệ Malaysia cho biết, PTNT luôn được coi là
chương trình nghị sự quan trọng của Malaysia. Rất nhiều nỗ lực và nguồn lực
đã được đầu tư để cải thiện phúc lợi của người dân nông thôn, bao gồm phát
triển cơ sở hạ tầng và cơ sở vật chất. Kinh nghiệm của Malaysia cũng chỉ ra
rằng, các phương pháp tiếp cận và các mô hình PTNT cần được triển khai đặc
thù theo địa phương với thời gian phụ thuộc vào tình hình kinh tế, chính trị,
nguồn lực tài chính.
- Trung Quốc: Từ năm 1978, Trung Quốc đã thực hiện nhiều chính
sách cải cách ở nông thôn. Năm 2009, Trung Quốc đầu tư làm mới và sửa
chữa khoảng 300.000 km đường bộ nông thôn; hỗ trợ trên 46 triệu người
nghèo đảm bảo đời sống tối thiểu; triển khai thí điểm 320 huyện về bảo
dưỡng lão xã hội nông thôn. Việc xây dựng NTM ngày càng linh hoạt hơn,
dựa trên quy hoạch tổng thể (ngân sách nhà nước và địa phương).
( [14].
2.2.3. Tình hình xây dựng nông thôn mới ở một số tỉnh trong nước
2.2.3.1. Xây dựng nông thôn mới ở tỉnh Quảng Ninh
Triển khai công tác xây dựng nông thôn mới, các cấp, các ngành,
các địa phương trong tỉnh đồng loạt triển khai, với phương châm: Cùng với sự
12
đầu tư lớn của nhà nước, các tổ chức, doanh nghiệp, phải huy động sức mạnh
tổng hợp của toàn thể nhân dân, dựa vào nội lực của cộng đồng dân cư, mọi
việc phải được dân biết, dân bàn, dân làm và dân hưởng thụ. Đồng thời không
làm thí điểm mà triển khai đồng bộ ở 125 xã nông thôn của 13 huyện, thị,
thành phố (trừ thành phố Hạ Long vì không còn xã) và thực hiện đồng bộ tất
cả các tiêu chí. Trong đó, lựa chọn 2 xã ở 2 huyện Hoành Bồ và Đông Triều
làm mẫu triển khai thẩm định, phê duyệt quy hoạch Đề án Nông thôn mới cấp
xã để làm mẫu cho các đơn vị khác, rút kinh nghiệm trước khi các huyện phê
duyệt trên phạm vi toàn tỉnh.
Theo báo cáo đánh giá thực trạng xây dựng NTM trên địa bàn tỉnh, tính
đến nay, các tiêu chí đạt tương đối cao như: 100% số xã hoàn thành phổ cập
giáo dục THCS; 100% xã đạt chuẩn quốc gia về y tế; 123/125 xã có điểm bưu
điện cấp xã; 100% xã hoàn thành việc xóa nhà tạm, dột nát; 91/125 xã có trên
20% người dân tham gia bảo hiểm y tế; 89/125 xã có tỷ lệ hộ dân sử dụng
điện thường xuyên trên 95%; 107/125 xã có an ninh, trật tự xã hội được giữ
vững. Toàn tỉnh có 28 xã đạt trên 20/39 chỉ tiêu NTM; 69 xã đạt từ 10-20/39
chỉ tiêu; 28 xã đạt dưới 10/39 chỉ tiêu. Công tác lập đề án được cấp huyện,
cấp xã tích cực thực hiện, đã có 101 xã hoàn thiện đề án, 59 xã thông qua
HĐND cùng cấp, 5 xã đã được UBND huyện phê duyệt; có 87/125 xã đã
thông qua phương án quy hoạch tổng thể trung tâm xã lần 1 và quy hoạch
phát triển mạng lưới điểm dân cư nông thôn lần 2. Dự kiến đến hết ngày 30-92011, tất cả các xã sẽ phê duyệt xong quy hoạch xây dựng NTM và quy hoạch
trung tâm xã.
Như vậy có thể khẳng định với sự quyết tâm cao, sự vào cuộc của cả hệ
thống chính trị, sự đồng thuận trong nhân dân đã huy động được sức mạnh
iii
Bảng 4.23: Kế hoạch đầu tư xây dựng Nhà Văn hóa xóm của xã Hà Thượng .....62
Bảng 4.24: Danh mục đầu tư chợ của xã Hà Thượng ........................................64
Bảng 4.25: Tổng hợp phát triển hệ thống thoát nước khu dân cư của xã Hà
Thượng .................................................................................................................66
14
có 39/296 trường mầm non, 242/294 trường tiểu học, 57/274 trường THCS và
7/49 trường THPT đạt chuẩn quốc gia. Tất cả các thôn, làng trong tỉnh đều có
nhà văn hóa, thư viện và khu vui chơi giải trí; đồng thời tích cực thực hiện
xóa đói, giảm nghèo, giải quyết các vấn đề xã hội nhằm không ngừng nâng
cao đời sống nhân dân.
Sau 2 năm kể từ khi tỉnh Thái Bình triển khai xây dựng nông thôn mới,
điều thay đổi nhận thấy rõ nhất là trên những cánh đồng ở Thái Bình giờ đây
nhiều người dân đã được sản xuất ở những thửa ruộng to hơn, với bờ vùng bờ
thửa được quy hoạch rộng rãi, khang trang. Đó chính là kết quả của công tác
dồn điền đổi thửa, một nhiệm vụ trọng tâm trong quá trình xây dựng nông
thôn mới ở Thái Bình hiện nay.
2.2.4. Tình hình xây dựng nông thôn mới của huyện Đại Từ
Hiện nay tất cả các xã thuộc huyện Đại Từ đã hoàn thành đề án xây
dựng NTM giai đoạn 2011 – 2020. UBND huyện chỉ đạo các xã tập trung rà
soát triển khai lập quy hoạch chi tiết như quy hoạch sản xuất, quy hoạch khu
dân cư, quy hoạch nơi thu gom rác thải, giao thông; tăng cường quản lý quy
hoạch đã được phê duyệt; lập kế hoạch 5 năm, hàng năm; xây dựng các dự án
chuyên ngành để triển khai thực hiện; tập trung nguồn lực đầu tư xây dựng hệ
thống đường giao thông nông thôn, hệ thống thủy lợi, điện; tăng cường đầu tư
cơ sở vật chất trường lớp học đạt chuẩn quốc gia; xây dựng cơ sở vật chất văn
hóa, trạm y tế xã khám chữa bệnh.
Tiêu biểu xã thí điểm thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia xây
dựng NTM của huyện là xã Hà Thượng; xã La Bằng: các con đường liên thôn
xóm đã được bê tông hóa; đầy đủ điện, nước, công trình văn hóa...đời sống
nhân dân được nâng cao, bộ mặt nông thôn thay đổi đẹp hơn, giúp cho các xã
15
xung quanh học hỏi các kinh nghiệm sản xuất và có tinh thần cùng nhà nước
xây dựng nông thôn mới được thành công. Hiện nay, toàn huyện có 02 xã (xã
Hà Thượng, xã La Bằng) đạt chuẩn theo bộ tiêu chí Quốc gia về xây dựng
nông thôn mới, có 04 xã đạt 14 tiêu chí xây dựng nông thôn mới theo Bộ tiêu
chí Quốc gia về xây dựng nông thôn mới. Đại Từ phấn đấu đến hết năm
2015, sẽ đạt thêm 04 xã đạt chuẩn nông thôn mới theo Bộ tiêu chí Quốc gia
về xây dựng nông thôn mới. Toàn huyện nỗ lực thực hiện hoàn thành các tiêu
chí gắn với việc bảo vệ bền vững các tiêu chí đã đạt được.
16
PHẦN 3
ĐỐI TƯỢNG, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
3.1. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
3.1.1. Đối tượng nghiên cứu
- Thực trạng nông thôn xã Hà Thượng, huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên.
- Hệ thống cơ sở hạ tầng, kinh tế - xã hội trên địa bàn xã.
- Công tác thực hiện xây dựng cơ sở hạ tầng kinh tế - xã hội theo tiêu
chí nông thôn mới.
3.1.2.Phạm vi nghiên cứu
Công tác thực hiện xây dựng cơ sở hạ tầng kinh tế - xã hội theo tiêu chí
nông thôn mới xã Hà Thượng, huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên (8/19 tiêu chí
theo Bộ tiêu chí Quốc gia về nông thôn mới).
3.2. Địa điểm và thời gian nghiên cứu
- Địa điểm: Phòng TN&MT huyện Đại Từ - tỉnh Thái Nguyên.
- Thời gian nghiên cứu: Từ tháng 8/2014 đến tháng 11/2015.
3.3. Nội dung và phương pháp nghiên cứu
3.3.1. Nội dung nghiên cứu
1. Đánh giá điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội.
2. Đánh giá hiện trạng sử dụng đất và không gian kiến trúc hạ tầng cơ
sở của xã Hà Thượng.
3. Đánh giá hiện trạng cơ sở hạ tầng theo bộ tiêu chí quốc gia về nông
thôn mới.
4. Nghiên cứu xây dựng phương án quy hoạch cơ sở hạ tầng kỹ thuật
theo bộ tiêu chí nông thôn mới.
