thiết kế giáo án điện tử vật lý 10 nâng cao sử dụng phần mềm violet

TRƢỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ
KHOA SƢ PHẠM
BỘ MÔN SƢ PHẠM VẬT LÝ

THIẾT KẾ GIÁO ÁN ĐIỆN TỬ VẬT LÝ 10 NÂNG CAO
SỬ DỤNG PHẦN MỀM VIOLET

Luận văn tốt nghiệp
Ngành: SƢ PHẠM VẬT LÝ – TIN HỌC

Giáo viên hƣớng dẫn:

Sinh viên thực hiện:

Vƣơng Tấn Sĩ

Trần Thị Yến Trang
Mã số SV: 1117567
Lớp: Sƣ phạm Vật Lý – Tin Học
Khóa: 37

Cần Thơ, năm 2015


LỜI CẢM ƠN
Sau một thời gian nghiên cứu và thực hiện đề tài “ Thiết kế giáo án điện tử
Vật lý 10 Nâng cao sử dụng phần mềm Violet”, với sự cố gắng của bản thânvà
sự hỗ trợ của thầy hướng dẫn em đã hòan thành xong đề tài nghiên cứu luận
văn này.
Lời đầu tiên em xin chân thành cảm ơn tới quý thầy cô Trường Đại Học
Cần Thơ cũng như quý thầy cô trong bộ môn sư phạm Vật Lý đã giảng dạy,

truyền đạt cho em những kiến thức quý báo.
Đặc biệt, em xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới thầy Vương Tấn Sĩ, thầy đã
tận tình giúp đỡ và tạo mọi điều kiện thuận lợi để em có thể hoàn thành tốt đề
tài luận văn của mình. Cảm ơn thầy đã dành nhiều thời gian góp ý để bài luận
văn của em đạt được kết quả hoàn thiện nhất.
Em xin bày tỏ lòng biết ơn đến gia đình, người thân và bạn bè đã luôn
động viên, cổ vũ và giúp đỡ để em có thể hoàn thành tốt đề tài này.
Mặc dù trong quá trình thực hiện đề tài này em đã rất cố gắng song không
tránh khỏi những sai sót. Mong quý thầy cô thông cảm, bỏ qua và đóng góp ý
kiến để đề tài luận văn của em được hoàn thiện hơn.
Cuối lời em xin chân thành cảm ơn một lần nữa đến quý thầy cô, bạn bè đã
nhiệt tình giúp đỡ em trong thời gian qua. Em xin gửi lời chúc sức khỏe và
thành công đến mọi người.


LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu do chính tôi thực hiện. Các số liệu,
kết quả phân tích trong luận văn là hoàn toàn trung thực và chưa từng được công bố trong
bất kỳ công trình nghiên cứu nào trước đây.
Mọi tham khảo, trích dẫn đều được chỉ rõ nguồn trong danh mục tài liệu tham khảo
của luận văn

Cần Thơ, ngày tháng
Tác giả

năm 2015

Trần Thị Yến Trang

Luận văn tốt nghiệp

GVHD: Vương Tấn Sĩ

SVTH: Trần Thị Yến Trang

MỤC LỤC
A. MỞ ĐẦU ------------------------------------------------------------------------------------ 1
1. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI ---------------------------------------------------------------------- 1
2. MỤC ĐÍCH CỦA ĐỀ TÀI ----------------------------------------------------------------- 2
3. CÁC GIẢ THUYẾT KHOA HỌC ------------------------------------------------------- 2
4. NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU ĐỀ TÀI ---------------------------------------------------- 2
5. PHƢƠNG PHÁP VÀ PHƢƠNG TIỆN NGHIÊN CỨU ----------------------------- 2
5.1. Phương pháp nghiên cứu ------------------------------------------------------------------ 2
5.2. Phương tiện nghiên cứu ------------------------------------------------------------------- 2
6. CÁC GIAI ĐOẠN THỰC HIỆN ĐỀ TÀI --------------------------------------------- 3
7. NHỮNG CHỮ VIẾT TẮT TRONG ĐỀ TÀI ------------------------------------------ 3
B. PHẦN NỘI DUNG ------------------------------------------------------------------------- 4
I. TỔNG QUAN VỀ GIÁO ÁN ĐIỆN TỬ TRONG DẠY HỌC ---------------------- 4
1. KHÁI QUÁT VỀ GIÁO ÁN ĐIỆN TỬ ------------------------------------------------- 4
1.1. Giới thiệu ------------------------------------------------------------------------------------ 4
1.2. Khái niệm về giáo án điện tử -------------------------------------------------------------- 4
1.3. Ưu điểm của việc thiết kế giáo án điện tử ----------------------------------------------- 5
1.4. Những nguyên tắc cơ bản khi thiết kế giáo án điện tử --------------------------------- 5
1.5. Các bước cơ bản thiết kế giáo án điện tử ------------------------------------------------ 5
2. CÁC TIÊU CHÍ ĐÁNH GIÁ GIÁO ÁN ĐIỆN TỬ ----------------------------------- 6
2.1. Mục tiêu chính của việc xây dựng giáo án điện tử ------------------------------------- 6
2.2. Khả năng trình bày của người viết -------------------------------------------------------- 6
2.3. Kỹ năng giảng bài --------------------------------------------------------------------------- 6

2.4. Đáp ứng tiêu chí tự học -------------------------------------------------------------------- 6
2.5. Kỹ năng Multimedia ----------------------------------------------------------------------- 6
2.6. Soạn câu hỏi --------------------------------------------------------------------------------- 6
2.7. Nguồn tư liệu ------------------------------------------------------------------------------- 6
2.8. Gợi ý ----------------------------------------------------------------------------------------- 6
II. GIỚI THIỆU PHẦN MỀM VIOLET --------------------------------------------------- 7
1. Giới thiệu phần mềm và cách cài đặt --------------------------------------------------- 7
1.1. Giới thiệu phần mềm Violet --------------------------------------------------------------- 7
1.2. Cài đặt ---------------------------------------------------------------------------------------- 8
1.3. Chạy chương trình Violet ---------------------------------------------------------------- 11
2. Các chức năng của Violet ----------------------------------------------------------------- 12
2.1 Tạo trang màn hình cơ bản --------------------------------------------------------------- 12
2.1.1. Tạo một trang màn hình ---------------------------------------------------------------- 12
2.1.2. Nút ảnh, phim ---------------------------------------------------------------------------- 14
2.1.2.1. Dịch chuyển, thay đổi kích thước của đối tượng ---------------------------------- 15
2.1.2.2. Thay đổi thuộc tính của đối tượng (ảnh, phim)------------------------------------ 15
i


Luận văn tốt nghiệp

GVHD: Vương Tấn Sĩ

SVTH: Trần Thị Yến Trang

2.1.2.3. Thay đổi thứ tự sắp xếp và khóa đối tượng ---------------------------------------- 16
2.1.2.4. Thay đổi hiệu ứng cho các đối tượng ---------------------------------------------- 16
2.1.3. Nút văn bản ------------------------------------------------------------------------------ 17
2.1.3.1. Thay đổi vị trí, kích thước và các thuộc tính -------------------------------------- 17
2.1.3.2. Nhập chuẩn latex ---------------------------------------------------------------------- 17

2.1.3.3. Tạo hiệu ứng cho các đối tượng ---------------------------------------------------- 19
2.1.4. Nút công cụ ------------------------------------------------------------------------------ 19
2.1.4.1. Vẽ hình ---------------------------------------------------------------------------------- 20
2.1.4.2. Soạn thảo văn bản và chèn ảnh vào văn bản --------------------------------------- 20
2.1.4.3. Bài tập trắc nghiệm ------------------------------------------------------------------- 20
2.1.4.4. Bài tập ô chữ --------------------------------------------------------------------------- 23
2.1.4.5. Bài tập kéo thả chữ ------------------------------------------------------------------- 26
2.2. Các chức năng soạn thảo trang màn hình ---------------------------------------------- 29
2.2.1. Sửa đổi hoặc xóa mục dữ liệu đã có -------------------------------------------------- 29
2.2.2. Chọn đối tượng bằng danh sách ------------------------------------------------------- 29
2.2.3. Sao chép, cắt, dán dữ liệu -------------------------------------------------------------- 30
2.2.4. Phục hồi (undo) và làm lại (redo)------------------------------------------------------ 30
2.3. Các chứ năng khác của Violet ----------------------------------------------------------- 31
2.3.1. Chức năng chọn trang bìa -------------------------------------------------------------- 31
2.3.2. Chọn giao diện bài giảng --------------------------------------------------------------- 32
2.3.3. Soạn thảo hình nền cho các trang bài giảng ------------------------------------------ 32
2.3.4. Đóng gói bài giảng ---------------------------------------------------------------------- 33
2.4. Sử dụng bài giảng đã đóng gói ---------------------------------------------------------- 34
2.4.1. Nội dung đóng gói và cách chạy ------------------------------------------------------ 34
2.4.2. Sử dụng giao diện bài giảng và các phím tắt ---------------------------------------- 35
2.4.3. Vẽ, đánh dấu ghi nhớ lên trang bài giảng -------------------------------------------- 35
2.4.4. Chỉnh sửa bài giảng sau khi đã đóng gói -------------------------------------------- 35
2.5. Một số yếu tố cần thiết khi giảng bài dùng giáo án điện tử -------------------------- 36
III. GIỚI THIỆU CÁC PHẦN MỀM HỖ TRỢ ---------------------------------------- 37
1. SNAGIT --------------------------------------------------------------------------------------- 37
2. FREEMAKER VIDEO CONVERTER ------------------------------------------------ 37
3. WINDOW MOVIE MAKER ------------------------------------------------------------- 38
4. MICROSOFT OFFICE POWERPOINT ------------------------------------- 39

5. MÁY QUAY PHIM SONY HDR- PJ260VE ---------------------------------- 39

6. SMARTPHONE TIVI SAMSUNG 64 INCH ---------------------------------- 40
IV. THIẾT KẾ GIÁO ÁN ĐIỆN TỬ SỬ DỤNG PHẦN MỀM VIOLET VẬT
LÝ 10 NÂNG CAO --------------------------------------------------------------------- 41
1. BÀI 17: LỰC HẤP DẪN ------------------------------------------------------------ 41

ii


Luận văn tốt nghiệp

GVHD: Vương Tấn Sĩ

SVTH: Trần Thị Yến Trang

2. BÀI 42: SỰ CHẢY THÀNH DÒNG CỦA CHẤT LỎNG VÀ CHẤT KHÍ.
ĐỊNH LUẬT BECNULI -------------------------------------------------3. BÀI 44: THUYẾT ĐỘNG HỌC PHÂN TỬ CHẤT KHÍ.
CẤU TẠO CHẤT----------------------------------------------------------C. PHẦN KẾT LUẬN -----------------------------------------------------------------TÀI LIỆU THAM KHẢO ------------------------------------------------------------

iii

52
64
75
77


Luận văn tốt nghiệp

GVHD: Vương Tấn Sĩ

SVTH: Trần Thị Yến Trang

PHẦN MỞ ĐẦU

1. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI
Trong những năm gần đây, ngành công nghệ thông tin ở nước ta đang phát triển
mạnh mẽ, nhanh chóng. Trước sự phát triển vượt bậc đó, nền giáo dục nước ta đang đứng
trước nguy cơ tụt hậu so với nền giáo dục của các nước trong khu vực và thế giới. Chính
vì vậy, ngành giáo dục và đào tạo nước ta đang không ngừng đổi mới, đầu tư nhiều
phương tiện, trang thiết bị giáo dục đặc biệt là chú trọng về vấn đề đổi mới nội dung,
phương pháp nhằm nâng cao chất lượng dạy và học từ đó bắt kịp với sự tiến bộ của
ngành giáo dục trên thế giới.
Trong ngành giáo dục và đào tạo, công nghệ thông tin (CNTT) có tác dụng mạnh
mẽ trong việc thay đổi phương pháp giảng dạy. Đây là phương tiện để tiến tới “xã hội
học tập”. Chính vì xác định được tầm quan trọng đó nên ngành giáo dục và đào tạo đã và
đang đẩy mạnh ứng dụng CNTT vào giảng dạy ở các cấp học, bậc học, ngành học nhằm
đào tạo ra nguồn nhân lực chất lượng, đáp ứng với nhu cầu phát triển của xã hội hiện nay.
Như ta đã biết, môn học vật lý là một môn khoa học thực nghiệm. Vì vậy, thí
nghiệm là một khâu có vai trò quan trọng không những làm tăng tính hấp dẫn của môn
học mà còn giúp học sinh khắc sâu thêm kiến thức, bồi dưỡng tính tư duy, nhạy bén, phát
hiện vấn đề của học sinh. Tuy nhiên, phần lớn các giáo viên đều cảm thấy khó khăn trong
khâu này có thể vì một số lý do chủ quan hoặc khách quan như: không có nhiều thời gian
để thực hiện thí nghiệm trên lớp, một số thí nghiệm diễn ra quá nhanh hay quá chậm…
không thể quan sát được với điều kiện trên lớp học. Trước những trở ngại đó, giáo viên
thường lựa chọn giải pháp dạy chay, điều này có thể làm cho học sinh nắm bắt kiến thức
mơ hồ, máy móc, tiếp thu kiến thức thụ động. Vì vậy, việc sử dụng giáo án điện tử khi
dạy học được xem là một giải pháp tối ưu.
Có được phần mềm dạy học thích hợp cho việc thiết kế giáo án điện tử người giáo
viên sẽ phát huy hết năng lực sáng tạo của mình trong công tác giảng dạy. Các hình ảnh,
âm thanh thí nghiệm mô phỏng có trong giáo án điện tử sẽ giúp cho bài giảng trở nên trực

quan sinh động, tạo cho học sinh sự chú ý mạnh mẽ điều này sẽ làm cho hoạt động nhận
thức của học sinh trở nên nhẹ nhàng hơn, tạo ra cho học sinh những tình cảm tốt đẹp với
môn học. Ngoài ra, thông qua giáo án điện tử học sinh có thể tiếp cận được với nội dung
kiến thức trước ở nhà, nhờ đó giáo viên sẽ đỡ vất vả hơn trong việc truyền thụ nội dung
kiến thức khi lên lớp và có nhiều thời gian hơn trong việc nhấn mạnh kiến thức hoặc mở
rộng kiến thức đến với học sinh.
Phần mềm dạy học Violet là một trong những phần mềm công cụ giúp giáo viên
soạn thảo giáo án điện tử một cách nhanh chóng và hiệu quả. Nó có chức năng tạo ra
những bài giảng với những hình ảnh, âm thanh, video sinh động. Ngoài ra, Violet còn có
1


Luận văn tốt nghiệp

GVHD: Vương Tấn Sĩ

SVTH: Trần Thị Yến Trang

thể giúp cho học sinh có thể tự học, tự kiểm tra kiến thức tại nhà nhờ vào các bài tập trắc
nghiệm, kéo thả, ghép đôi,… được tích hợp sẵn trong bài giảng.
Từ những lý do trên, với mong muốn góp phần nâng cao chất lượng dạy và học ở
trường THPT và sự định hướng của thầy Vương Tấn Sĩ, tôi chọn đề tài: “Thiết kế giáo
án điện tử Vật lí 10 nâng cao sử dụng phần mềm Violet” để làm đề tài nghiên cứu luận
văn của mình.

2. MỤC ĐÍCH CỦA ĐỀ TÀI
Nhằm nghiên cứu, tìm hiểu thiết kế giáo án điện tử bằng cách sử dụng phần mềm
Violet tạo điều kiện thuận lợi, nâng cao chất lượng cho việc dạy và học hiện nay.
Thực hiện mục tiêu hoàn thành luận văn, tìm hiểu, nghiên cứu soạn thảo giáo án
điện tử tích lũy kiến thức, kinh nghiệm phục vụ cho việc giảng dạy sau này.

3. CÁC GIẢ THUYẾT KHOA HỌC
-

Tìm hiểu và nghiên cứu phần mềm Violet.
Tìm hiểu các giáo án, vấn đề liên quan đến việc xây dựng giáo án điện tử.
Sưu tầm các tài liệu liên quan đến đề tài thực hiện.
Vận dụng vào thiết kế giáo án điện tử.

4. NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU ĐỀ TÀI
-

Tìm hiểu phần mềm Violet, các bước soạn giáo án điện tử.
Tìm hiểu các phần mềm hỗ trợ soạn giáo án điện tử ngoài Violet.
Nghiên cứu nội dung sách giáo khoa vật lý 10 Nâng cao.
Thiết kế giáo án điện tử cho một số bài học trong sách giáo khoa sử dụng phần
mềm Violet.
 Bài 16. Định luật III Niu – tơn.
 Bài 17. Lực hấp dẫn.
 Bài 42. Sự chảy thành dòng của chất lỏng và chất khí. Định luật Becnuli.
 Bài 44. Thuyết động học phân tử chất lỏng và chất khí. Cấu tạo chất.
 Bài 52. Sự nở vì nhiệt của vật rắn.

5. PHƢƠNG PHÁP VÀ PHƢƠNG TIỆN NGHIÊN CỨU.
5.1. Phƣơng pháp nghiên cứu
- Nghiên cứu các tài liệu về lý luận dạy học, phân tích chương.
- Nghiên cứu các PPDH tích cực và ứng dụng CNTT vào dạy học.
- Nghiên cứu SGK, sách giáo viên, tài liệu bồi dưỡng GV.
- Tìm hiểu phần mềm Violet1.7.
5.2. Phƣơng tiện nghiên cứu

- SGK Vật lí 10 nâng cao, sách giáo viên, các giáo trình cơ sở Vật lí.
- Phần mềm Violet 1.7 và giáo trình hướng dẫn.
- Các phần mềm điện tử hỗ trợ thiết kế GA.
- Máy quay phim Sony chuyên dụng.
- Mạng internet.
2


Luận văn tốt nghiệp
-

GVHD: Vương Tấn Sĩ

SVTH: Trần Thị Yến Trang

Các tài liệu liên quan khác.

6. CÁC GIAI ĐOẠN THỰC HIỆN ĐỀ TÀI
Quá trình thực hiện đề tài gồm có các giai đoạn sau:
- Giai đoạn 1: Trao đổi với giáo viên hướng dẫn, nhận đề tài nghiên cứu.
- Giai đoạn 2: Nghiên cứu đề tài, đọc các tài liệu có liên quan.
- Giai đoạn 3: Viết đề cương nghiên cứu chi tiết nộp cho giáo vên hướng dẫn.
- Giai đoạn 4: Tìm hiểu phần mềm Violet, thiết kế bài giảng điện tử.
- Giai đoạn 5: Viết luận văn, chỉnh sửa luận văn.
- Giai đoạn 6: Hoàn chỉnh đề tài, nộp cho GVHD, chuẩn bị báo cáo.
- Giai đoạn 7: Bảo vệ luận văn tốt nghiệp.
7. NHỮNG CHỮ VIẾT TẮT TRONG ĐỀ TÀI
- GV: Giáo viên.
- HS: Học sinh.
- Y/C: Yêu cầu.

- CNTT: Công nghệ thông tin.
- PPDH: Phương pháp dạy học.
- SGK: Sách giáo khoa.
- PP: Phương pháp.
- GD: Giáo dục.
- GD&ĐT: Giáo dục và đào tạo.
- THPT: Trung học phổ thông.
- HĐ: Hoạt động.
- GA Giáo án.
- GAĐT Giáo án điện tử.

3


Luận văn tốt nghiệp

GVHD: Vương Tấn Sĩ

SVTH: Trần Thị Yến Trang

PHẦN NỘI DUNG
CHƢƠNG I. TỔNG QUAN VỀ GIÁO ÁN ĐIỆN TỬ TRONG
DẠY HỌC
1. KHÁI QUÁT VỀ GIÁO ÁN ĐIỆN TỬ.
1.1. Giới thiệu
Công nghệ thông tin mở ra triển vọng to lớn trong việc đổi mới các phương pháp
và hình thức dạy học. Những phương pháp dạy học theo cách tiếp cận kiến tạo, dạy học
theo dự án, dạy học phát hiện và giải quyết vấn đề càng có nhiều điều kiện để ứng dụng
rộng rãi. Các hình thức dạy học như dạy học đồng loạt, dạy theo nhóm, dạy cá nhân cũng
có những đổi mới trong môi trường công nghệ thông tin. Nếu trước kia, người ta nhấn

mạnh tới phương pháp dạy sao cho học sinh nhớ lâu, dễ hiểu, thì ngày nay phải đặt trọng
tâm là hình thành và phát triển cho học sinh các phương pháp học chủ động.
Trước những yêu cầu đó, bộ giáo dục và đào tạo nước ta đang khuyến khích giáo
viên đổi mới từ phương pháp dạy học truyền thống sang dạy học bằng cách sử dụng giáo
án điện tử. Giáo án điện tử có thể thiết kế với bất kỳ ngôn ngữ nào thùy thuộc vào trình
độ công nghệ thông tin của người viết. Ngoài ra, việc soạn thảo giáo án điện tử còn được
hỗ trợ bởi nhiều phần mềm giảng dạy đơn giản. Trong đó Violet là một trong số những
phần mềm đơn giản, dễ sử dụng nhất mà giáo viên có thể lựa chọn phục vụ cho tiết dạy
của mình.
1.2. Khái niệm về giáo án điện tử
Giáo án điện tử là bản thiết kế cụ thể toàn bộ kế hoạch hoạt động dạy học của giáo
viên trên giờ lên lớp, toàn bộ hoạt động dạy học đó đã được số hóa và minh họa bằng các
dữ liệu đa phương tiện (multimedia) một cách trực quan, có cấu trúc chặt chẽ và logic
được quy định bởi cấu trúc của bài học.
Multimedia được hiểu là đa phương tiện, đa môi trường và đa truyền thông. Trong
môi trường multimedia các thông tin có thể truyền đạt ở nhiều dạng như: Văn bản (text),
đồ họa (graphics), ảnh tĩnh (image), ảnh động (animation), âm thanh (audio), phim ảnh
(video).
Giáo án điện tử là một tập hợp các bài giảng điện tử được người dạy thiết kế để
người học có thể giao tiếp trực tiếp với thiết bị (ở đây là máy tính) và hoạt động dựa trên
những gì đã được người dạy lập trình trước đó là những tập tin có chức năng chuyển tải
nội dung giáo dục đến học sinh và người dạy lúc này có thể không cần phải giao tiếp trực
tiếp với người học nữa. Qua đó, người học có thể rút ra kiến thức cho bản thân mình. Xét
về mặt hình thức, giáo án điện tử có thể là trang văn bản hay một file với các đường liên
kết trực tuyến. Giáo án điện tử không thể thay thế hoàn toàn cho phương pháp giảng dạy
truyền thống nhưng nó chứa nhiều yếu tố trực quan có khả năng hỗ trợ cho những bài
giảng được mở rộng và trở nên sinh động, hấp dẫn hơn.
4

Luận văn tốt nghiệp

GVHD: Vương Tấn Sĩ

SVTH: Trần Thị Yến Trang

1.3. Ƣu điểm của việc thiết kế giáo án điện tử.
So với việc sử dụng những phương tiện dạy học truyền thống như bảng đen, phấn
trắng và sách giáo khoa, … thì việc thiết kế nội dung bài giảng trên máy tính với sự hỗ
trợ của hệ thống dạy học đa phương tiện là một bước đột phá lớn.
Giáo án điện tử ngoài việc hỗ trợ cho giáo viên, giảm bớt sự vất vả của giáo viên
trong giờ lên lớp, còn đem đến cho học sinh nhiều thông tin, kiến thức hấp dẫn hơn qua
các kênh thông tin đa dạng, phong phú: văn bản, hình ảnh, âm thanh, video clip sống
động. Đặc biệt, ở một số nội dung kiến thức giáo viên còn có thể xây dựng các mô hình
mô phỏng, thí nghiệm ảo, thí nghiệm mô phỏng để minh họa hay chứng minh định luật,
biến quá trình học sinh nhận thức các kiến thức trừu tượng thành quá trình học sinh tự
lĩnh hội tri thức mới một cách hào hứng, tích cực.
Thông qua giáo án điện tử giáo viên và HS-SV có thể dễ dàng tìm kiếm những
thông tin liên quan đến bài học qua mạng Internet nhờ hệ thống máy vi tính ở nhà. Đây là
điều kiện cực kì thuận lợi và nhiều khi không thể thiếu để các em học tập trong hoạt động
và bằng hoạt động tự giác, tích cực và sáng tạo, được thực hiện độc lập hoặc trong sự
giao lưu với bạn bè, thầy, cô giáo.
1.4. Những nguyên tắc cơ bản khi thiết kế một giáo án điện tử
Để hoàn thiện được một giáo án điện tử cần phải tuân thủ những nguyên tắc sau:
- Đảm bảo tính khoa học sư phạm và khoa học tin học.
- Đảm bảo tính hiệu quả, tính thực tế, tính giáo dục.
- Đảm bảo tính mở và tính phổ dụng.
- Đảm bảo tính cập nhật nội dung kiến thức bài giảng.
- Cần căn cứ vào mục tiêu, nội dung kiến thức cơ bản của bài học xác định trọng
tâm của bài.

- Đa dạng hóa kiến thức.
- Ứng dụng công nghệ thông tin để dạy học theo quan điểm: học sinh tích cực, lấy
học sinh làm trung tâm.
1.5. Các bƣớc cơ bản thiết kế giáo án điện tử
Giáo án điện tử được xây dựng theo các bước cơ bản sau đây:
- Xác định mục tiêu bài học.
- Lựa chọn kiến thức cơ bản, xác định những nội dung trọng tâm.
- Multimedia hóa từng nội dung kiến thức.
- Xây dựng thư viện tư liệu.
- Lựa chọn tư liệu thích hợp để đưa vào giáo án.
- Lựa chọn phần mềm thích hợp để xây dựng tiến trình dạy học thông qua những
hoạt động cụ thể.
- Chạy thử chương trình, chỉnh sửa và hoàn thiện.

5


Luận văn tốt nghiệp

GVHD: Vương Tấn Sĩ

SVTH: Trần Thị Yến Trang

2. CÁC TIÊU CHÍ ĐỂ ĐÁNH GIÁ GIÁO ÁN ĐIỆN TỬ.
2.1. Mục tiêu chính của việc xây dựng giáo án điện tử.
- Giúp người học hiểu bài hơn, chính xác hơn.
- Đề cao tính có thể tự học nhờ giáo án điện tử, đáp ứng tính cá thể trong học tập.
- Giúp người học có thể tự học ở mọi lúc, mọi nơi trên mọi thiết bị.
2.2. Khả năng trình bày của ngƣời viết.
- Màu sắc không rực rỡ, chói mắt.

- Không có âm thanh ồn ào.
- Chữ đủ to, rõ, không nhỏ quá và đồng nhất.
- Không ghi nhiều chữ chi chít.
- Mỗi slide nên có chủ đề (title).
- Có slide ngăn cách khi chuyển chủ đề lớn.
2.3. Kỹ năng giảng bài
- Tránh không thao thao bất tuyệt từ đầu đến cuối.
- Hãy đặt câu hỏi trao đổi, khuyến khích người học phát biểu.
- Trước khi giảng bài cần tìm hiểu đối tượng nghe giảng, tâm tư và mong muốn của
học sinh.
2.4. Đáp ứng tiêu chí tự học
- Có nội dung phù hợp.
- Có tính sư phạm.
2.5. Kỹ năng Multimedia
- Có âm thanh.
- Có video nghe giáo viên giảng bài.
- Có hình ảnh, video clip minh họa về chủ đề bài giảng.
- Công nghệ chuẩn SCORM, AICC, công cụ dễ dùng, có thể online hoặc offline, …
(Giải quyết vấn đề mọi lúc mọi nơi).
2.6. Soạn câu hỏi
Các câu hỏi ở đây không phải để thi cử hoặc lấy điểm mà nó chỉ mang tính chất
củng cố kiến thức, kiểm tra bài cũ hay kiểm tra khả năng mở rộng, liên hệ thưc tiễn của
học sinh. Các câu hỏi này được xây dựng nhằm kích thích động não của người học, thực
hiện phương châm lấy người học làm trung tâm, chú trọng tính chủ động của người học.
Có những nội dung không nên giảng luôn mà cần chuyển sang thảo luận hoặc trả lời các
câu hỏi gợi ý.
2.7. Nguồn tƣ liệu
Nguồn tư liệu phong phú, liên quan đến nội dung bài học. Tài liệu, website tham
khảo để người học tự chủ đọc thêm. Tuy nhiên, cũng nên tránh việc trích dẫn tràn lan.
2.8. Gợi ý

Gợi ý để người học đặt từ khóa tìm kiếm trên mạng. Tốt nhất có cả tiếng Anh lẫn
tiếng Việt.
6


Luận văn tốt nghiệp

GVHD: Vương Tấn Sĩ

SVTH: Trần Thị Yến Trang

CHƢƠNG II. GIỚI THIỆU PHẦN MỀM VIOLET
1. GIỚI THIỆU VIOLET VÀ CÁCH CÀI ĐẶT
(Trong phần này tôi trình bày dựa theo cấu trúc của cuốn tài liệu “Hướng dẫn sử dụng
Violet [1] “do Thầy Vương Tấn Sĩ biên soạn).
1.1. Giới thiệu phần mềm Violet
Violet là phần mềm công cụ giúp cho giáo viên có thể tự xây dựng được các bài
giảng trên máy tính một cách nhanh chóng và hiệu quả. Violet đặc biệt chú trọng trong
việc tạo ra các bài giảng có âm thanh, hình ảnh, chuyển động và tương tác... rất phù hợp
với học sinh từ Tiểu học đến THPT.
Violet được viết tắt từ cụm từ tiếng Anh: Visual & Online Lesson Editor for
Teachers (công cụ soạn thảo bài giảng trực tuyến dành cho giáo viên).
Tương tự phần mềm Powerpoint, Violet có đầy đủ các chức năng dùng để xây
dựng nội dung bài giảng như: cho phép nhập các dữ liệu văn bản, công thức, hình vẽ, các
dữ liệu multimedia (hình ảnh, âm thanh, phim, hoạt hình Flash...), sau đó lắp ghép với
nhau, sắp xếp thứ tự, căn chỉnh và thiết lập tham số, tạo các hiệu ứng hình ảnh, hiệu ứng
chuyển động, thực hiện các tương tác với người dùng... Riêng đối với việc xử lý những
dữ liệu multimedia, Violet tỏ ra mạnh mẽ, ví dụ như cho phép thể hiện và điều khiển các
file Flash, cho phép sử dụng được mọi định dạng file video, thao tác được quá trình chạy
của các đoạn video v.v...

Ngoài ra, vì là công cụ chuyên dụng cho bài giảng nên Violet còn có rất nhiều
chức năng dành riêng cho bài giảng. Ví dụ Violet cung cấp sẵn nhiều mẫu bài tập chuẩn
thường được sử dụng trong các SGK và sách bài tập như:
- Bài tập trắc nghiệm, gồm có các loại: một đáp án đúng, nhiều đáp án đúng, ghép
đôi, chọn đúng sai, v.v...
- Bài tập ô chữ: học sinh phải trả lời các ô chữ ngang để suy ra ô chữ dọc.
- Bài tập kéo thả chữ / kéo thả hình ảnh: học sinh phải kéo thả các đối tượng này
vào đúng những vị trí được quy định trước trên một hình ảnh hoặc một đoạn văn bản. Bài
tập này còn có thể thể hiện dưới dạng bài tập điền khuyết hoặc ẩn / hiện.
Ngoài các module dùng chung và mẫu bài tập như trên, Violet còn hỗ trợ sử dụng
rất nhiều các module chuyên dụng cho từng môn học, giúp người dùng có thể tạo được
những trang bài giảng chuyên nghiệp một cách dễ dàng.
- Vẽ đồ thị hàm số: Cho phép vẽ được đồ thị của bất kỳ hàm số nào, đặc biệt còn
thể hiện được sự chuyển động biến đổi hình dạng của đồ thị khi thay đổi các tham số.
- Vẽ hình hình học: Chức năng này tương tự như phần mềm Geometer SketchPad,
cho phép vẽ các đối tượng hình học, tạo liên kết và chuyển động. Đặc biệt, người dùng có
thể nhập được các mẫu mô phỏng đã làm bằng SketchPad vào Violet.
- Ngôn ngữ lập trình mô phỏng: Một ngôn ngữ lập trình đơn giản, có độ linh hoạt
cao, giúp người dùng có thể tự tạo ra được các mẫu mô phỏng vô cùng sinh động.
7


Luận văn tốt nghiệp

GVHD: Vương Tấn Sĩ

SVTH: Trần Thị Yến Trang

- Thiết kế mạch điện: Hỗ trợ giáo viên Vật lý và Công nghệ tạo được các mạch
điện tùy ý với mọi loại thiết bị điện, có thể tương tác như tắt/bật công tắc, điều chỉnh biến

trở,… có thể đo đạc các giá trị. Tất cả đều được thể hiện rất sinh động.
Violet còn cho phép chọn nhiều kiểu giao diện (skin) khác nhau cho bài giảng, tùy
thuộc vào bài học và ý thích của giáo viên.
Sau khi soạn thảo xong bài giảng, Violet sẽ cho phép xuất bài giảng ra thành một
thư mục chứa file EXE hoặc file HTML chạy độc lập, tức là không cần Violet vẫn có thể
chạy được trên mọi máy tính, hoặc đưa lên chạy trực tuyến qua mạng Internet. Đặc biệt
Violet có thể liên kết, thậm chí có thể nhúng thẳng vào các phần mềm khác như MS
PowerPoint…
Violet có giao diện trực quan và dễ dùng, ngôn ngữ giao tiếp và phần trợ giúp hoàn
toàn bằng tiếng Việt nên phù hợp với cả những giáo viên không giỏi Tin học và Ngoại ngữ.
Mặt khác, do sử dụng Unicode nên font chữ trong Violet và trong các sản phẩm bài giảng
đều đẹp, dễ nhìn, thể hiện được mọi thứ tiếng trên thế giới và đảm bảo tính ổn định trên
mọi máy tính, mọi hệ điều hành và mọi trình duyệt Internet.
1.2. Cài đặt
Đưa đĩa CD vào ổ và mở ổ đĩa CD, các file và thư mục sẽ hiện ra như sau:

Hình 2.1: File thƣ mục cài đặt Violet
Để cài đặt phần mềm, ta chạy file “Violet_17_Setup_multiOS”.

8


Luận văn tốt nghiệp

GVHD: Vương Tấn Sĩ

SVTH: Trần Thị Yến Trang

Cửa sổ cài đặt đầu tiên xuất hiện.

Hình 2.2: Cửa sổ cài đặt Violet
Nhấn nút “Tiếp tục” để chuyển tiếp sang cửa sổ “Thỏa thuận bản quyền”, chọn mục
“Đồng ý với các điều khoản trên”. Sau đó, bạn cứ nhấn nút “Tiếp tục” hoặc “Cài đặt” để
thực hiện các bước cho đến khi xuất hiện nút “Kết thúc” thì nhấn vào để hoàn tất quá trình
cài đặt.

Hình 2.3: Cửa sổ hoàn thành cài đặt Violet
Sau khi cài đặt, trên màn hình Desktop xuất hiện
biểu tượng bông hoa Violet như hình bên:

Trong menu Start của Windows xuất hiện thư mục Programs  Platin Violet, trong
đó có: thư mục chứa các bài giảng mẫu (Violet Samples), phần chương trình chạy (Platin
Violet), phần đăng ký bản quyền (Register) và phần gỡ bỏ Violet (Uninstall Violet).
9


Luận văn tốt nghiệp

GVHD: Vương Tấn Sĩ

SVTH: Trần Thị Yến Trang

Trong phần đăng kí bản quyền:

Hình 2.4: Cửa sổ đăng ký bảng quyền
Ta nhấn “VIOLET REGISTER”, của sổ đăng ký thông tin sẽ hiện ra, nhập vào các
thông tin đăng ký sau đó nhấn nút “Đăng ký”. Trong trường hợp chưa có thông tin đăng
ký bản quyền ta nhấp vào “Dùng thử” để sử dụng VIOLET.

Hình 2.5: Cửa sổ điền thông tin đăng ký Violet

10


Luận văn tốt nghiệp

GVHD: Vương Tấn Sĩ

SVTH: Trần Thị Yến Trang

1.3. Chạy chƣơng trình Violet
Sau khi cài đặt hoàn tất chạy chương trình Violet, giao diện chính của chương
trình sẽ hiện ra như hình sau đây:

Trợ giúp
Mở
Lưu

Đóng
gói

Thêm mục

Sửa đổi
thông tin

Tạo mới

Chọn giao
diện

Xem toàn bộ

Xóa mục
Xem toàn
màn hình

Nút điều khiển

Hình 2.6: Giao diện chính của Violet.
Lưu ý khi gõ tiếng Việt, bạn phải tắt bộ gõ UniKey để sử dụng chế độ gõ tiếng Việt của
Violet.

11


Luận văn tốt nghiệp

GVHD: Vương Tấn Sĩ

SVTH: Trần Thị Yến Trang

2. Các chức năng của Violet
2.1. Tạo trang màn hình cơ bản.
Bài giảng điện tử là một tập hợp các trang màn hình (trong PowerPoint,
LectureMaker gọi là các Slide), trong đó mỗi trang sẽ thể hiện các nội dung chứa đựng
một phần kiến thức của bài giảng. Thông thường khi sử dụng máy tính để giảng bài, giáo
viên sẽ lần lượt trình chiếu từng trang màn hình.

Tiêu đề màn hình

Thanh công cụ và các nút chức năng

Chủ
đề

Mục
(Cấu trúc
bài giảng)

Danh sách các file dữ liệu

Hình 2.7: Trang màn hình cơ bản
2.1.1. Tạo một trang màn hình
VIOLET cho phép nhập được nhiều dữ liệu multimedia (ảnh JPEG, phim Flash
Video, hoạt hình Shockwave Flash, âm thanh MP3) và các đoạn văn bản ngắn lên cùng
một trang màn hình. Các dữ liệu đưa vào đều có thể chỉnh sửa được vị trí, kích thước, thứ
tự và rất nhiều các thuộc tính cần thiết khác.
- Vào menu Nội dung → Thêm đề mục (F5).

12


Luận văn tốt nghiệp
-

-

GVHD: Vương Tấn Sĩ

SVTH: Trần Thị Yến Trang

Màn hình nhập dữ liệu đầu tiên sẽ xuất hiện.

Hình 2.8: Cửa sổ nhập đề mục
Gõ tên Chủ đề và tên Mục, chọn loại màn hình hiển thị là “Hình ảnh, âm thanh,
phim...”, sau đó nhấn nút “Tiếp tục”.
Màn hình nhập liệu hiện ra như sau:

Hình 2.9: Cửa sổ màn hình nhập liệu
Có 3 nút chức năng trên cửa sổ soạn thảo là: “Ảnh, phim”, “Văn bản”, “Công cụ”
dùng để đưa hoặc tạo các tư liệu và văn bản lên màn hình soạn thảo.

13


Luận văn tốt nghiệp

GVHD: Vương Tấn Sĩ

SVTH: Trần Thị Yến Trang

2.1.2. Nút ảnh, phim
Click nút này để nhập các file dữ liệu multimedia (ảnh, phim, swf, mp3...) vào cửa
sổ soạn thảo trang màn hình, bảng nhập liệu sẽ hiện ra như sau:

Hình 2.10: Màn hình nhập ảnh phim
Hộp "Tên file dữ liệu" cho biết file dữ liệu nào đang được chọn. Violet hỗ trợ 4
định dạng multimedia: ảnh JPEG, hoạt hình Flash, âm thanh MP3, Video... Để đơn giản,
có thể nhấn vào nút "…" để mở ra hộp Open File giống như trong các ứng dụng
Windows.

Hình 2.11: Cửa sổ liên kết mở file phim, ảnh
- Nếu chọn file Flash (SWF) thì sẽ xuất hiện thêm hộp “Vị trí dữ liệu trong file”.
Bình thường không cần nhập gì vào đây.
- Nếu nhập file âm thanh hoặc phim thì sẽ xuất hiện thêm hộp lựa chọn để xác
định rằng dữ liệu phim hoặc âm thanh này có được tự động Play hay không.
Việc nhập tư liệu cũng có thể được thực hiện dễ dàng và trực quan hơn bằng cách từ cửa
sổ Windows hoặc Windows Explorer, ta kéo trực tiếp các file tư liệu (ảnh, phim, flash,
mp3) rồi thả vào màn hình soạn thảo. Nếu cần thay đổi các tham số như Vị trí dữ liệu
trong file Flash hay Tự động play video thì chỉ cần click đúp chuột vào tư liệu.
Violet hỗ trợ mọi định dạng file multimedia thông dụng bao gồm: flv, mpg, avi,
mov, wmv, asf, dat, 3gp (phim), jpg, gif, png, bmp, ico, wmf, emf (ảnh), swf (Flash) và
mp3 (âm thanh). Với bất kỳ loại file tư liệu nào, chỉ cần kéo thả vào màn hình soạn thảo,
hoặc dùng nút “Ảnh, phim” như trước là đều có thể đưa vào Violet được.

14


Luận văn tốt nghiệp

GVHD: Vương Tấn Sĩ

SVTH: Trần Thị Yến Trang

2.1.2.1. Dịch chuyển, thay đổi kích thƣớc của đối tƣợng
Sau khi nhập ảnh, phim, ... người dùng có thể dùng chuột kéo, dịch chuyển các
hình ảnh này, hoặc thay đổi kích thước, tỷ lệ bằng các điểm nút ở góc, ở giữa cạnh và
điểm nút ở giữa hình.
Với một trong 8 điểm nút ở biên, người dùng có thể dùng chuột để kéo (drag) nó
làm cho hình dạng, kích thước đối tượng cũng thay đổi theo.

Với điểm nút ở tâm đối tượng, khi người dùng nhấn chuột vào rồi di lên thì hình
sẽ phóng to, di xuống thì hình thu nhỏ. Đây là thao tác phóng to thu nhỏ đơn thuần. Khi
nhấn chuột vào đối tượng (mà không nhấn vào bất kỳ điểm nút nào) sau đó kéo chuột thì
cả đối tượng cũng sẽ được kéo theo. Đây là thao tác thay đổi vị trí đơn thuần.
2.1.2.2. Thiết lập thuộc tính của đối tƣợng (ảnh hoặc phim)
Nếu click vào nút , bảng thuộc tính của đối tượng sẽ hiện ra ngay bên cạnh như
sau:

Hình 2.12: Cửa sổ thiết lập đối tƣợng ảnh, phim
Trong đó:
Hai ô nhập liệu đầu tiên là tỷ lệ co giãn theo chiều ngang và theo chiều dọc của
ảnh (trong hình trên bức ảnh được giữ nguyên kích thước l00%). Các ô nhập liệu này
giúp cho người dùng biết hoặc thiết lập tỷ lệ co giãn của ảnh một cách chính xác chứ
không ước lượng như việc co giãn bằng cách kéo các điểm nút.
- Giữ nguyên tỷ lệ dài rộng: có tác dụng quyết định khi kéo các điểm nút thì tỷ lệ chiều
dài / chiều rộng có thay đổi hay không, hoặc khi sửa trong các ô nhập tỷ lệ co giãn thì 2
con số này có cùng thay đổi hay không. Thông thường nên thiết lập chế độ Giữ nguyên tỷ
lệ để khi co kéo, hình ảnh không bị méo.

15


Luận văn tốt nghiệp

GVHD: Vương Tấn Sĩ

SVTH: Trần Thị Yến Trang

- Độ trong suốt: Ảnh sẽ mờ nhạt đi làm cho các đối tượng ở dưới nó cũng có thể được
nhìn thấy. Nếu độ trong suốt bằng 0 thì ảnh là bình thường, nếu bằng 100 thì ảnh hoàn

toàn trong suốt và do đó vô hình.
Chú ý: Có thể chọn nhiều đối tượng bằng cách nhấn phím Shift (hoặc Ctrl) rồi click chọn,
hoặc dùng chuột khoanh vùng chọn, sau đó dịch chuyển hoặc thay đổi thuộc tính cho tất
cả các đối tượng đang chọn cùng một lúc.
2.1.2.3. Thay đổi thứ tự sắp xếp và khóa đối tƣợng
Nếu có nhiều hình ảnh, phim, văn bản,... trên một
màn hình thì sẽ có những đối tượng ở trên và đối tượng ở
dưới. Bạn chọn một đối tượng, sau đó click nút
ở bên
phải (nút thay đổi thứ tự), thì sẽ hiện ra một thực đơn như
sau:
Bốn mục menu đầu tiên dùng để thay đối thứ tự. Mục
“Lên trên cùng” là đưa đối tượng đang chọn lên thứ tự cao
nhất mà không đối tượng nào có thể che phủ được nó, còn
mục “Lên trên” là đưa đối tượng lên trên một bậc thứ tự.
Tương tự như vậy với các chức năng “Xuống dưới” và
Hình 2.13: Cửa sổ sắp xếp
“Xuống dưới cùng”.
đối tƣợng

Mục menu thứ 5 dùng để khóa đối tượng lại, nghĩa là vẫn cho phép chọn đối
tượng, thay đổi thuộc tính, thứ tự, nhưng không cho thay đổi vị trí và kích thước nữa.
Chọn mục này lần thứ 2 thì đối tượng được mở khóa và có thể dịch chuyển, co kéo như
bình thường.
2.1.2.4. Thay đổi hiệu ứng cho các đối tƣợng
Bạn có thể thêm các hiệu ứng cho các đối tượng khi xuất hiện hay biến mất trong
trang màn hình: Xuất hiện, Ngẫu nhiên, Bay, Mành che, Hộp.

Hình 2.14: Cửa sổ hiệu ứng

16


Luận văn tốt nghiệp

GVHD: Vương Tấn Sĩ

SVTH: Trần Thị Yến Trang

2.1.3. Nút “Văn bản”
Khi click vào nút này, thì trên bảng
trắng sẽ xuất hiện một ô soạn thảo có
khung màu xám như hình bên :
Người dùng có thể soạn thảo các
văn bản của mình trực tiếp trên ô này.

Hình 2.15: Cửa sổ nhập liệu văn bản
2.1.3.1. Thay đổi vị trí, kích thƣớc và các thuộc tính
Có thể nhấn chuột lên đường viền màu xám và dịch chuyển đối tượng, hoặc nhấn
chuột vào góc trái dưới của khung xám này để thay đổi kích thước.
Có thể thay đổi các thuộc tính của
văn bản như font chữ, kích thước, màu
sắc, ..., bằng cách click chuột vào nút ,
để xuất hiện hộp thuộc tính như sau:
Trong đó, các thuộc tính từ trái
qua phải, từ trên xuống dưới lần lượt là:
màu sắc, font chữ, kích thước chữ, chữ
đậm, chữ nghiêng, chữ gạch chân, căn lề
trái, căn lề giữa, căn lề phải, gạch đầu
dòng, khoảng cách giữa các dòng.

Hình 2.16: Bản thay đổi thuộc tính văn bản
2.1.3.2. Nhập công thức theo chuẩn Latex
Việc nhập công thức được thực hiện bằng cách gõ trực tiếp công thức (theo chuẩn
Latex) vào ngay phần soạn thảo văn bản với từ khóa LATEX.
Có thể nhập được bất cứ công thức và các phương trình Toán học, Vật lý, Hóa
học,... , bao gồm cả các ký tự Hy Lạp, các toán tử, ký hiệu so sánh, tương quan, các hàm
chuẩn, các ký hiệu ở trên dưới của chữ, mũi tên, ký hiệu logic và nhiều ký hiệu đặc biệt
khác. Bạn phải gõ theo chuẩn LaTex để tạo ra các ký hiệu này (tham khảo Bảng ký hiệu
và cách gõ chuẩn LaTex).

17


Luận văn tốt nghiệp

GVHD: Vương Tấn Sĩ

SVTH: Trần Thị Yến Trang

Ví dụ, khi nhập:

Hình 2.17: Cách nhập công thức theo chuẩn latex
Văn bản sau khi nhập xong sẽ hiện ra như sau:

Hình 2.18: Văn bản sau khi nhập latex

18


Luận văn tốt nghiệp

GVHD: Vương Tấn Sĩ

SVTH: Trần Thị Yến Trang

2.1.3.3. Tạo hiệu ứng và định vị cho các đối tƣợng
Tương tự đối tượng multimedia, đối tượng văn bản cũng có các thuộc tính như
hiệu ứng xuất hiện và biến mất, định vị như sau:

Hình 2.19: Màn hình nhập liệu hiệu ứng và định vị đối tƣợng
2.1.4. Nút “Công cụ”
Click vào nút này sẽ hiện ra một trình đơn cho phép lựa
chọn sử dụng các module chuẩn, module bài tập và các module
chuyên dụng được cài đặt thêm vào Violet (plugin), gồm có:
Vẽ hình, soạn thảo văn bản, bài tập trắc nghiệm, bài tập ô chữ,
bài tập kéo thả chữ, vẽ đồ thị hàm số, vẽ hình hình học, lập
trình mô phỏng, thiết kế mạch điện, ô chữ tiếng anh, bài kiểm
tra trắc nghiệm, xếp chữ lên hình ảnh.

Hình 2.20: Cửa sổ
công cụ

19