Bài giảng bài sóng điện từ vật lý 12 (3)

Bài 22


Phát minh ra lý thuyết Sóng
Điện Từ

Phát minh bằng thực
nghiệm Sóng ĐiệnTừ


I.SÓNG ĐiỆN TỪ

1. Sóng điện từ là gì?

biến thiên

E

2

E

1

B

2

B

O

1

Hình 1 Sự hình thành sóng điện từ

Sóng điện từ là điện từ trường lan truyền trong
không gian


2. Đặc điểm của sóng điện từ

Chấn tử

-Tốc độ lan truyền của sóng điện từ trong chân không bằng tốc
độ ánh sáng (3.108 m/s).
c là tốc độ ánh sáng, T là chu kì sóng điện từ; Với T  1
f
f là tần số của dao động điện từ.
sóng
- Sóng điện từ zlà sóng ngang (trongPhương
quá trình truyền
truyền sóng
vectơ
E
cường độ điện trường luônBvuông gócEvới vectơ cảm ứng từ và
cả hai vectơ này luôn vuông góc với phương truyền sóng). Cả
hai vectơ đều O
biến thiên tuần hoàn theo không gian và thời gian
và luôn cùng pha.

x
- Sóng điện từ có thể truyền qua cả chân không (Sự khác biệt
B
B
giữa sóng điện từ và sóng
E cơ)

y

Bước sóng

Hình 2 Sự lan truyền của sóng điện từ.


Quá trình lan truyền sóng điện từ


3. Tính chất của sóng điện từ

- Trong quá trình lan truyền sóng điện từ
mang theo năng lượng.


3. Tính chất của sóng điện từ

- Tuân theo các quy luật truyền thẳng,
phản xạ, khúc xạ.


3. Tính chất của sóng điện từ

- Tuân theo các quy luật
giao thoa, nhiễu xạ.


3. Tính chất của sóng điện từ
Những sóng điện từ có bước sóng từ vài mét đến
vài kilomet được dùng trong thông tin liên lạc.
Gọi là sóng vô tuyến
6

:
0,3
mm

10
m
(
f
:
30
MHz

10
MHz)
-Sóng cực ngắn:
-Sóng ngắn.  :10  100m( f : 3MHz  30MHz)
-Sóng trung.  :100  1000m( f : 0,3MHz  3MHz)

-Sóng dài.  :1km 10km( f : 30kHz  300kHz)

II.SỰ TRUYỀN SÓNG VÔ TUYẾN TRONG KHÍ QUYỂN

1.Các vùng sóng ngắn ít bị hấp thụ

-Khí quyển hấp thụ mạnh các sóng dài, sóng trung.
Nên không được truyền đi xa, khoảng cách tối thiểu
là vài km-vài chục km.
-Trong một số vùng tương đối hẹp, các sóng có bước
sóng ngắn hầu như không bị không khí hấp thụ
(vd: 16,19,25,31,41,49,60,70,90,120m)


II.SỰ TRUYỀN SÓNG VÔ TUYẾN TRONG KHÍ QUYỂN

2.Sự phản xạ của sóng ngắn trên tần điện li
*Tần điện li là lớp khí quyển (80km-800km)
,trong đó các phân tử khí đã bị ion hóa rất mạnh dưới tác
dụng của tia tử ngoại.
-Sóng ngắn vô tuyến phản xạ rất tốt trên tầng điện li,trên
Mặt đất và nước biển (vì có f lớn). Chính vì thế sóng ngắn
được truyền đi rất xa (vài chục nghìn km)
*Sóng cực ngắn không bị tầng điện li phản xạ mà đi xuyên
qua, ra không giang vũ trụ:dùng trong điều khiển bằng vô
tuyến truyền hình, liên lạc vệ tinh và rađa



CỦNG CỐ

Sóng điện từ là quá trình lan truyền điện từ trường trong không gian theo thời gian.

Tốc độ lan truyền trong chân không
bằng tốc độ ánh sáng.
Đặc điểm của sóng điện từ:

Là sóng ngang.

Có thể truyền qua cả chân không.
Trong quá trình lan truyền mang
theo năng lượng.
Tính chất của sóng điện từ:

Tuân theo các quy luật truyền
thẳng, phản xạ, khúc xạ.
Tuân theo các quy luật giao thoa,
nhiễu xạ.
Nghiên cứu thiên hà, điều khiển tàu
vũ trụ.

Ứng dụng của sóng điện từ:

Truyền thanh, truyền hình.
Chữa bệnh, đun nấu (lò vi sóng).


BÀI TẬP

1.Hãy chọn câu trả lời đúng.
Nhiều lúc trong nhà không dùng được điện thoại vì không

Có sóng. Nhà đó chắn chắn phải là:
A.nhà sàn
B.nhà lá
C.nhà gạch
D.nhà bê tông

2.Sóng điện từ có tần số 12MHz thuộc loại sóng nào dướ
dây?
A.Sóng dài
B.Sóng trung
C.Sóng ngắn
D.Sóng cực ngắn


BÀI TẬP
1.Trong các hình vẽ sau, hình nào biểu diễn đúng ba
vector B,E,v của sóng điện từ.
A.Hình 1
B.Hình 2
C.Hình 3
D.Hình 4
E

E

B

v

Hình 1

B
v

v

B

E

E

v

B
Hình 2

Hình 3

Hình 4


BÀI TẬP
3.Tính tần số của các sóng có bước sóng 25m,31m, 41m, 90m,
120m. Biết tốc độ truyền sóng điện từ là 3.10 8m/s


Bài 23

-Làm các bài tập trong SBT VL 12 trang 33,34

-Đọc trước bài 23