Hoàn thiện pháp luật về thanh tra chuyên ngành trong quản lý hành chính nhà nước ở việt nam hiện nay

1

LỜI MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài
Phù hợp với nguyên tắc ở đâu có hoạt động quản lý hành chính nhà nước thì ở đó
có thanh tra. Thanh tra luôn gắn liền với hoạt động quản lý hành chính nhà nước. Nên sự
xuất hiện của hoạt động quản lý hành chính nhà nước theo ngành, lĩnh vực đã tất yếu dẫn
đến sự ra đời của một loại hình thanh tra đó là thanh tra chuyên ngành.
Nhằm tạo cơ sở pháp lý cho thanh tra chuyên ngành, Nhà nước cần ban hành
những quy định về tổ chức cũng như hoạt động của thanh tra chuyên ngành. Hiện nay,
văn bản quy định về tổ chức và hoạt động của thanh tra chuyên ngành ở nước ta là Luật
Thanh tra năm 2004 và các văn bản hướng dẫn thi hành luật này. Tuy nhiên, nhìn nhận
một cách khách quan, những quy định pháp luật về thanh tra chuyên ngành đã bộc lộ
những bất cập, không phù hợp với thực tiễn làm ảnh hưởng đến hiệu quả của hoạt động
thanh tra chuyên ngành. Làm cho thanh tra chuyên ngành không phát huy được vai trò
tích cực của mình trong quản lý hành chính nhà nước. Vì vậy vấn đề đặt ra hiện nay là
cần phải có những giải pháp hữu hiệu để hoàn thiện pháp luật về thanh tra chuyên ngành.
Chính vì lý do trên mà chúng tôi chọn đề tài “Hoàn thiện pháp luật về thanh tra chuyên
ngành trong quản lý hành chính nhà nước ở Việt Nam hiện nay” làm đề tài cho luận
văn tốt nghiệp của mình.

Hoàn thiện pháp luật về thanh tra chuyên ngành trong quản lý hành chính nhà nước ở Việt Nam hiện nay


2

2. Mục đích nghiên cứu của đề tài
Pháp luật về thanh tra chuyên ngành trong quản lý hành chính nhà nước tuy là một
vấn đề mới mẻ nhưng nó đóng vai trò rất quan trọng trong quản lý hành chính nhà nước
theo ngành, lĩnh vực. Cần phải có nhiều công trình nghiên cứu mới có thể giải quyết được

một cách toàn diện nội dung của nó. Vì vậy, khi nghiên cứu đề tài này chúng tôi chỉ
nhằm giải quyết một cách tổng thể, toàn diện, có hệ thống những vấn đề lý luận về thanh
tra chuyên ngành trong quản lý hành chính nhà nước. Phân tích, đánh giá thực trạng tổ
chức và hoạt động của thanh tra chuyên ngành, từ đó đưa ra các một số ý kiến nhằm hoàn
thiện pháp luật về thanh tra chuyên ngành trong quản lý hành chính nhà nước hiện nay.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
Trong khuôn khổ của khóa luận chúng tôi tập trung nghiên cứu các vấn đề: Khái niệm
thanh tra trong quản lý hành chính nhà nước; Thanh tra chuyên ngành trong quản lý hành
chính nhà nước, đặc điểm, vai trò của thanh tra chuyên ngành trong quản lý hành chính
nhà nước; Quy định của pháp luật hiện hành về thanh tra chuyên ngành trong quản lý
hành chính nhà nước ; thực trạng về tổ chức và hoạt động của thanh tra chuyên ngành
hiện nay và những biện pháp hoàn thiện pháp luật về thanh tra chuyên ngành trong quản
lý hành chính nhà nước. Trong những nội dung nêu trên thì thực trạng về tổ chức và hoạt
động của thanh tra chuyên ngành theo quy định của pháp luật hiện hành là nội dung
chúng tôi tập trung nghiên cứu sâu nhằm tìm hiểu nguyên nhân của những tồn tại, hạn
chế về mặt tổ chức cũng như hoạt động của thanh tra chuyên ngành từ đó đưa ra những
Hoàn thiện pháp luật về thanh tra chuyên ngành trong quản lý hành chính nhà nước ở Việt Nam hiện nay


3

đề xuất nhằm hoàn thiện pháp luật về thanh tra chuyên ngành trong quản lý hành chính
nhà nước giai đoạn hiện nay.
4. Phương pháp nghiên cứu
Khóa luận được hoàn thành trên cơ sở vận dụng các phương pháp luận duy vật
biện chứng, duy vật lịch sử của Chủ nghĩa Mác Lênin và quan điểm của Đảng Cộng Sản
Việt Nam. Với nhiệm vụ nghiên cứu đã được xác định rõ ràng chúng tôi đã sử dụng riêng
lẻ cũng như kết hợp nhiều phương pháp nghiên cứu khoa học cụ thể như phương pháp so
sánh, phương pháp thống kê, phương pháp phân tích, phương pháp lịch sử, phương pháp
quy nạp, diễn dịch, tư duy logic… nhằm làm sáng tỏ nội dung và phạm vi nghiên cứu đề

tài .
5. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của luận văn
Kết quả nghiên cứu của khóa luận có ý nghĩa lý luận và thực tiễn là: góp phần đưa ra
về khái niệm, đặc điểm, vai trò của thanh tra chuyên ngành trong quản lý hành chính nhà
nước. Khẳng định thanh tra chuyên ngành là nội dung, là chức năng thiết yếu trong việc
quản lý hành chính nhà nước theo ngành, lĩnh vực. Đồng thời đưa ra giải pháp cụ thể đổi
mới pháp luật về thanh tra chuyên ngành đáp ứng nhu cầu hiện nay.
6. Kết cấu của luận văn
Luận văn được bố cục như sau: Ngoài phần mở đầu và kết luận, luận văn có kết cấu
gồm 3 chương:

Hoàn thiện pháp luật về thanh tra chuyên ngành trong quản lý hành chính nhà nước ở Việt Nam hiện nay


4

Chương I: Những vấn đề lý luận chung về thanh tra chuyên ngành trong quản lý
hành chính nhà nước.
Chương II: Thực trạng tổ chức và hoạt động của thanh tra chuyên ngành trong quản
lý hành chính nhà nước
Chương III: Phương hướng và một số kiến nghị nhằm hoàn thiện pháp luật về thanh
tra chuyên ngành trong quản lý hành chính nhà nước.
Việc nghiên cứu thấu đáo cũng như đưa ra những giải pháp cụ thể nhằm từng bước
hoàn thiện pháp luật về thanh tra chuyên ngành trong quản lý hành chính nhà nước là yêu
cầu bức xúc cho các nhà lập pháp hiện nay. Đây là công việc phức tạp, đòi hỏi phải được
nghiên cứu, xem xét một cách nghiêm túc về mặt lý luận cũng như thực tiễn. Chúng tôi
rất mong khóa luận của mình sẽ góp một phần nhỏ vào sự xem xét đó.

NỘI DUNG:

CHƯƠNG 1: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CHUNG VỀ THANH TRA CHUYÊN
NGÀNH TRONG QUẢN LÝ HÀNH CHÍNH NHÀ NƯỚC
1.1 Khái niệm chung về thanh tra trong quản lý hành chính nhà nước
Quá trình lao động xã hội đòi hỏi sự quản lý nhà nước như một hiện tượng tất yếu.
Theo nghĩa rộng, quản lý nhà nước là toàn bộ hoạt động của bộ máy nhà nước (hoạt động
Hoàn thiện pháp luật về thanh tra chuyên ngành trong quản lý hành chính nhà nước ở Việt Nam hiện nay


5

của cơ quan lập pháp, cơ quan hành pháp và cơ quan tư pháp). Theo nghĩa hẹp, quản lý
nhà nước là khái niệm chỉ hoạt động của hệ thống cơ quan hành pháp – cơ quan hành
chính nhà nước. Hoạt động quản lý hành chính nhà nước về tổng quan là một chu trình
bao gồm các nội dung là đề ra các chủ trương, cơ chế chính sách, pháp luật, quyết định
quản lý để tạo ra công cụ pháp lý cho hoạt động và khuôn khổ cho hành vi của các đối
tượng chịu sự quản lý. Để xem xét, đánh giá kết quả những tác động này trong hoạt động
quản lý hành chính nhà nước cần có hoạt động thanh tra, kiểm tra để từ đó phát hiện và
xử lý kịp thời những sai phạm của đối tượng bị quản lý đảm bảo mọi cá nhân, cơ quan, tổ
chức chấp hành nghiêm chỉnh chủ trương, chính sách của Đảng; nhiệm vụ, kế hoạch và
pháp luật của Nhà nước. Hoạt động thanh tra, kiểm tra còn giúp phát hiện những sai sót,
bất hợp lý của những kế hoạch, chính sách, pháp luật đang được triển khai để từ đó kiến
nghị với các chủ thể quản lý hành chính nhà nước các biện pháp, cơ chế, chính sách quản
lý phù hợp. Bên cạnh đó, hoạt động thanh tra, kiểm tra cũng giúp phát hiện những đối
tượng quản lý có thành tích tiêu biểu, thông qua đó biểu dương nhằm khích lệ tinh thần
làm việc của những đối tượng quản lý này... Như vậy, Thanh tra giúp cho hoạt động quản
lý hành chính nhà nước luôn luôn được đổi mới, chất lượng hoạt động quản lý ngày được
nâng cao. Từ những lý do trên đây có thể thấy, thanh tra là công cụ quan trọng và thiết
yếu cho hoạt động quản lý hành chính nhà nước. Sự ra đời của thanh tra trong quản lý
hành chính nhà nước là một nhu cầu tất yếu khách quan.
Xuất phát từ nhu cầu khách quan đó, pháp luật cần có những quy định cụ thể về hoạt

Hoàn thiện pháp luật về thanh tra chuyên ngành trong quản lý hành chính nhà nước ở Việt Nam hiện nay


6

động thanh tra trong quản lý hành chính nhà nước như chủ thể, nội dung, hình thức, thủ
tục…
Chủ thể tiến hành hoạt động thanh tra trong quản lý hành chính nhà nước theo quy
định của Luật Thanh tra là cơ quan quản lý hành chính nhà nước (Chính phủ, Bộ, cơ quan
ngang bộ, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh, huyện và các cơ quan chuyên môn thuộc Ủy ban
nhân dân cấp tỉnh). Để giúp cho các cơ quan quản lý hành chính nhà nước cùng cấp này
thực hiện hoạt động thanh tra nhà nước, các cơ quan thanh tra nhà nước đã được thành
lập theo cấp hành chính và thành lập ở cơ quan quản lý nhà nước theo ngành, lĩnh vực
(Điều 10 Luật Thanh tra năm 2004). Các cơ quan này tiến hành hoạt động thanh tra nhà
nước với nội dung là kiểm tra các cơ quan, tổ chức và cá nhân trong việc thực hiện chính
sách, pháp luật, nhiệm vụ, kế hoạch nhà nước, trên cơ sở đó đưa ra kết luận chính thức về
vụ việc thanh tra cũng như những kiến nghị, biện pháp xử lý phù hợp với quyền hạn của
bộ máy thanhh tra theo quy định của pháp luật [7, tr36]. Hoạt động thanh tra phải được
tiến hành dựa trên những quy định của pháp luật về thủ tục để tiến hành một cuộc thanh
tra: căn cứ ra quyết định thanh tra, hình thức thực hiện cuộc thanh tra, các bước tiến hành
hoạt động thanh tra, quyền và nghĩa vụ của chủ thể thực hiện hoạt động thanh tra, quyền
và nghĩa vụ của đối tượng thanh tra, biện pháp bảo đảm thực hiện quyết định thanh tra,...
những quy định này của pháp luật là cơ sở pháp lý cho việc thực hiện hoạt động thanh tra
đối với bất kỳ cá nhân, cơ quan, tổ chức nào nhằm đảm bảo cho hoạt động thanh tra được
tiến hành một cách hiệu quả, bảo vệ quyền cũng như lợi ích chính đáng của đối tượng

Hoàn thiện pháp luật về thanh tra chuyên ngành trong quản lý hành chính nhà nước ở Việt Nam hiện nay

7

thanh tra tránh sự lạm quyền, lộng quyền hay không thực hiện đúng thẩm quyền của chủ
thể thực hiện hoạt động thanh tra.
Từ những quy định hiện hành về hoạt động này chúng ta có thể thấy hoạt động
thanh tra trong quản lý hành chính nhà nước có những đặc điểm sau:
Thứ nhất, thanh tra trong quản lý hành chính nhà nước là hoạt động mang tính
chuyên trách:
Mặc dù theo quy định của pháp luật chủ thể tiến hành hoạt động thanh tra trong
quản lý hành chính nhà nước theo quy định của Luật Thanh tra là cơ quan quản lý hành
chính nhà nước (Chính phủ, Bộ, cơ quan ngang bộ, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh, huyện và
các cơ quan chuyên môn thuộc Ủy ban nhân dân cấp tỉnh) nhưng các hoạt động thanh tra
này không thể được tiến hành nếu không có sự tham gia của các cơ quan thanh tra nhà
nước. Các cơ quan thanh tra nhà nước này được thành lập với chức năng tham mưu, giúp
cho cơ quan quản lý hành chính nhà nước thực hiện công tác thanh tra, kiểm tra trong
phạm vi quản lý của cơ quan đó đảm bảo việc thi hành pháp luật, việc thực hiện nhiệm vụ
của cơ quan, bảo vệ lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân
trong lĩnh vực của quản lý hành chính nhà nước. Các cơ quan thanh tra nhà nước thực
hiện chức năng của mình thông qua đội ngũ thanh tra viên có trình độ và năng lực quy
định của pháp luật. Những thanh tra viên này là những công chức chuyên môn nghiệp vụ
của các cơ quan Thanh tra nhà nước thực hiện quyết định thanh tra và các nhiệm vụ khác
của cơ quan Thanh tra nhà nước. Khi tiến hành thanh tra họ phải tuân thủ pháp luật, chịu
Hoàn thiện pháp luật về thanh tra chuyên ngành trong quản lý hành chính nhà nước ở Việt Nam hiện nay


8

trách nhiệm trước pháp luật và Thủ trưởng cơ quan quản lý trực tiếp về nhiệm vụ thanh
tra. Như vậy, có thể thấy hoạt động thanh tra trong quản lý hành chính nhà nước là hoạt
động mang tính chuyên trách.

Thứ hai, thanh tra trong quản lý hành chính nhà nước là hoạt động mang tính quyền
lực nhà nước, luôn gắn liền với quá trình quản lý hành chính nhà nước:
Điều này được giải thích bằng việc thanh tra ra đời, tồn tại và phát triển cùng với sự
ra đời, tồn tại và phát triển của bản thân nhà nước và sự quản lý hành chính nhà nước.
Khi xã hội phát triển đến một giai đoạn nhất định nhà nước tự tiêu vong và kéo theo đó là
thanh tra cũng sẽ không còn [6, tr51].
Là một chức năng, một công cụ của quản lý hành chính nhà nước, nên hoạt động
Thanh tra nhà nước cũng mang tính quyền uy và mệnh lệnh. Quan hệ giữa chủ thể tiến
hành thanh tra và đối tượng bị thanh tra là quan hệ quyền lực - phục tùng. Thể hiện qua
việc được tiến hành nhân danh nhà nước, bởi nhà nước và bằng quyền lực Nhà nước.
Hoạt động thanh tra Nhà nước chỉ do những cơ quan và người có thẩm quyền tiến hành;
các yêu cầu, kết luận, kiến nghị, quyết định xử lý về thanh tra có tính bắt buộc phải thực
hiện và được nhà nước bảo đảm thực hiện. Tính quyền lực nhà nước là bảo đảm và là đặc
điểm nổi bật của hoạt động thanh tra nhà nước so với hoạt động thanh tra khác là hoạt
động thanh tra nhân dân. Bởi không giống như thanh tra Nhà nước, hoạt động thanh tra
do các Ban thanh tra nhân dân ở xã, phường, thị trấn hoặc các Ban thanh tra nhân dân ở
các cơ quan nhà nước, đơn vị hành chính sự nghiệp, đơn vị sản xuất kinh doanh của nhà
Hoàn thiện pháp luật về thanh tra chuyên ngành trong quản lý hành chính nhà nước ở Việt Nam hiện nay


9

nước tiến hành. Đây là các tổ chức tự quản, khi thực hiện hoạt động thanh tra nếu phát
hiện những việc làm trái pháp luật của đối tượng thanh tra, Ban thanh tra nhân dân chỉ có
quyền kiến nghị với cơ quan nhà nước có thẩm quyền mà không có quyền áp dụng các
biện pháp cưỡng chế nhà nước để xử lý. Như vậy, có thể thấy hoạt động thanh tra của
Ban thanh tra nhân dân không mang tính quyền lực.
Thứ ba, Thanh tra trong quản lý hành chính nhà nước là hoạt động được tiến hành
một cách độc lập:
Mục đích chính là nhằm xác minh những sai phạm của đối tượng quản lý, cho nên

hoạt động thanh tra nhà nước cuối cùng phải kết luận rõ đúng sai của các đối tượng này
trong việc chấp hành pháp luật. Do đó, để hoạt động này thực sự có hiệu lực, hiệu quả,
đòi hỏi hoạt động thanh tra phải được tiến hành một cách độc lập theo đúng thủ tục do
pháp luật quy định, bao gồm các quy định về việc xây dựng chương trình, kế hoạch thanh
tra, ra quyết định thanh tra, ra kết luận thanh tra; quy định về nhiệm vụ, quyền hạn của
các chủ thể thanh tra (người có thẩm quyền quyết định việc thanh tra, Trưởng đoàn thanh
tra, Thanh tra viên) cũng như quyền và trách nhiệm của đối tượng thanh tra... Tuy nhiên,
do nhiệm vụ của thanh tra là tham mưu cho chủ thể quản lý hành chính nhà nước nên
hoạt động của thanh tra phải gắn chặt với chủ thể quản lý hành chính nhà nước. Chính vì
vậy mà thanh tra nhà nước tuy có tính độc lập nhưng tính độc lập này là tương đối với
quản lý hành chính nhà nước thể hiện như: Thủ trưởng cơ quan thanh tra do người đứng
đầu cơ quan quản lý nhà nước bổ nhiệm, miễn nhiệm, cách chức; khi kết thúc thanh tra,

Hoàn thiện pháp luật về thanh tra chuyên ngành trong quản lý hành chính nhà nước ở Việt Nam hiện nay


10

Trưởng Đoàn thanh tra, thanh tra viên chỉ có quyền kiến nghị các biện pháp xử lý còn kết
luận chính thức và quyết định xử lý vụ việc thuộc về Thủ trưởng cơ quan quản lý…
Thứ tư, Thanh tra trong quản lý hành chính nhà nước được tiến hành theo thủ
tục hành chính.
Các hoạt động quản lý diễn ra trong lĩnh vực nào được thực hiện theo thủ tục pháp
luật quy định trong lĩnh vực đó. Thanh tra nhà nước là một chức năng cơ bản của quản lý
hành chính nhà nước vì vậy nó được thực hiện theo thủ tục hành chính. Hoạt động thanh
tra nhà nước được thực hiện bởi các chủ thể quản lý hành chính nhà nước. Để tạo cơ sở
pháp lý thống nhất cho việc tiến hành hoạt động này tránh sự lạm quyền, lộng quyền hay
không thực hiện hết thẩm quyền của chủ thể quản lý. Cũng như nhằm bảo vệ quyền, lợi
ích chính đáng của cá nhân, tổ chức là đối tượng của hoạt động thanh tra, Nhà nước buộc
phải đưa ra các quy phạm pháp luật hành chính trong đó quy định về trình tự, nội dung,

mục đích cũng như cách thức tiến hành hoạt động thanh tra. Chủ thể thực hiện hoạt động
thanh tra sẽ tiến hành các hoạt động căn cứ vào các quy phạm hành chính quy định về
vấn đề này.
Qua việc tìm hiểu lý do ra đời cũng như những đặc điểm của thanh tra trong quản
lý chúng tôi xin đưa ra định nghĩa về thanh tra trong quản lý hành chính nhà nước như
sau: Thanh tra trong quản lý hành chính nhà nước là hoạt động chuyên trách chủ yếu
do các cơ quan thanh tra nhà nước trong bộ máy hành chính nhà nước thực hiện theo
thủ tục hành chính, có nội dung là kiểm tra, xem xét, đánh giá và kết luận chính thức
Hoàn thiện pháp luật về thanh tra chuyên ngành trong quản lý hành chính nhà nước ở Việt Nam hiện nay


11

về việc thực hiện chính sách, pháp luật, nhiệm vụ của các cơ quan, tổ chức, cá nhân
trong quản lý hành chính nhà nước.
Hoạt động thanh tra trong quản lý hành chính nhà nước được Luật Thanh tra quy
định bằng thuật ngữ Thanh tra nhà nước, vì vậy để tiện trong quá trình nghiên cứu và làm
Khoá luận, hoạt động thanh tra trong quản lý hành chính nhà nước sẽ được chúng tôi sử
dụng với nghĩa là hoạt động thanh tra nhà nước.
1.2 Thanh tra chuyên ngành trong quản lý hành chính nhà nước
1.2.1 Khái niệm, đặc điểm của thanh tra chuyên ngành trong quản lý hành chính nhà
nước
Như đã trình bày ở trên thì có thể thấy rằng hoạt động thanh tra nhà nước xuất hiện
như một tất yếu khách quan, nhằm phục vụ cho quản lý hành chính nhà nước.
Xã hội luôn luôn vận động và phát triển không ngừng, kết quả của sự phát triển đó là
sự chuyên môn hóa các hoạt động của con người. Những đơn vị, tổ chức sản xuất – kinh
doanh có cùng cơ cấu kinh tế - kỹ thuật hay các tổ chức, đơn vị hoạt động với mục đích
giống nhau (như cũng sản xuất ra một loại sản phẩm, cùng thực hiện một loại dịch vụ,
hay cùng thực hiện một hoạt động sự nghiệp nào đó…) xuất hiện. Hay nói cách khác đây
là chính là sự xuất hiện các loại ngành trong đời sống xã hội. Có sự phân chia các lĩnh

vực hoạt động của xã hội thành các ngành dẫn đến việc thực hiện hoạt động quản lý nhà
nước theo ngành. Khi thực hiện hoạt động quản lý ngành đòi hỏi các chủ thể quản lý phải
thực hiện rất nhiều công việc chuyên môn khác nhau như: lập quy hoạch và kế hoạch
Hoàn thiện pháp luật về thanh tra chuyên ngành trong quản lý hành chính nhà nước ở Việt Nam hiện nay


12

phát triển ngành, quản lý thực hiện các khoản thu, chi, giám sát, kiểm tra việc thực hiện
pháp luật… Trong điều kiện khối lượng công việc quản lý ngày càng nhiều và mang tính
phức tạp thì đòi hỏi của việc chuyên môn hóa các công việc nêu trên luôn được đặt ra.
Chính điều này đã là nảy sinh ra nhu cầu quản lý theo chức năng hay còn gọi là quản lý
theo lĩnh vực [18, tr101]
Để quản lý theo ngành và theo chức năng, đòi hỏi phải có một tổ chức đứng ra thực
hiện công việc này. Các bộ, cơ quan ngang bộ được thành lập để thực hiện việc thống
nhất quản lý một ngành, lĩnh vực chuyên môn hoặc một vài ngành, lĩnh vực chuyên môn
liên quan trong phạm vị toàn quốc [18, tr102].
Cùng với việc xuất hiện hoạt động quản lý theo ngành, lĩnh vực tất yếu sẽ dẫn đến
xuất hiện thanh tra theo hoạt động quản lý này. Điều này là hoàn toàn phù hợp với
nguyên tắc ở đâu có hoạt động quản lý hành chính nhà nước ở đó có hoạt động thanh tra
nhà nước.
Mặt khác, phải nhận thấy rằng việc chuyển đổi cơ chế quản lý từ tập trung quan liêu
sang cơ chế thị trường đã kéo theo một loạt những thay đổi. Đối tượng chịu sự thanh tra,
kiểm tra đa dạng hơn, phức tạp hơn với sự gia tăng về số lượng các doanh nghiệp thuộc
mọi thành phần kinh tế cũng như quá trình xã hội hoá nhiều lĩnh vực trong đó Nhà nước
không can thiệp trực tiếp, chỉ quản lý thông qua các mệnh lệnh hành chính mà cần có các
biện pháp quản lý khác, mềm dẻo, linh hoạt để phù hợp với điều kiện hiện nay. Trong cơ
chế quản lý mới này, nội dung, phương thức, mục đích thanh tra đối với các doanh
Hoàn thiện pháp luật về thanh tra chuyên ngành trong quản lý hành chính nhà nước ở Việt Nam hiện nay

13

nghiệp không thể mang tính mệnh lệnh giống như thanh tra các cơ quan, đơn vị, cá nhân
trong bộ máy nhà nước mà cần phải có sự thay đổi. Hoạt động quản lý hành chính nhà
nước có phạm vi rộng lớn, bao trùm tất cả các mặt hoạt động của đời sống xã hội và được
thiết kế theo nhiều ngành, cấp. Hoạt động ở mỗi ngành có mỗi đặc thù riêng do đặc điểm,
tính chất của từng ngành, lĩnh vực quy định. Vì thế, việc thanh tra, kiểm tra các đơn vị, cá
nhân trong việc chấp hành pháp luật về từng ngành, lĩnh vực phải được tiến hành chuyên
sâu, do các cơ quan quản lý hành chính nhà nước theo ngành, lĩnh vực thực hiện dựa trên
cơ sở các quy định phạm pháp luật do Nhà nước ban hành. Đây là những lý do của việc
xuất hiện hoạt động thanh tra chuyên ngành trong quản lý hành chính nhà nước.
Về đặc điểm, vì thanh tra chuyên ngành là một bộ phận của hoạt động thanh tra nhà
nước. Nên hoạt động thanh tra chuyên ngành ngoài mang những đặc điểm của hoạt động
thanh tra nhà nước nói chung. Bên cạnh đó hoạt động thanh tra chuyên ngành còn mang
những đặc điểm thể hiện tính chất đặc trưng của nó như sau:
Thứ nhất, Thanh tra chuyên ngành là hoạt động thanh tra nhà nước mang tính
chuyên sâu về nghiệp vụ của ngành, lĩnh vực chuyên môn:
Như đã trình bày ở trên, sự chuyên môn hóa các hoạt động của con người đã làm
xuất hiện các ngành trong đời sống xã hội. Tất yếu cũng dẫn đến việc thực hiện hoạt động
quản lý theo ngành và quản lý theo chức năng (hay còn gọi là quản lý theo lĩnh vực
chuyên môn).
Quản lý theo ngành chính là hoạt động quản lý các đơn vị, tổ chức kinh tế, văn hóa,
Hoàn thiện pháp luật về thanh tra chuyên ngành trong quản lý hành chính nhà nước ở Việt Nam hiện nay


14

xã hội có cũng cơ cấu kinh tế - kỹ thuật hoặc hoạt động với mục đích giống nhau nhằm
làm cho hoạt động của các tổ chức , đơn vị này phát triển một cách đồng bộ, nhịp nhàng,

đáp ứng được với yêu cầu của Nhà nước và xã hội [18, tr101].
Quản lý theo chức năng là quản lý theo từng lĩnh vực chuyên môn nhất định của
quản lý hành chính nhà nước như kế hoạch, tài chính, giá cả, khoa học công nghệ, lao
động, nội vụ, quan hệ đối ngoại và hợp tác quốc tế, tổ chức và công vụ [18, tr101].
Sự xuất hiện của hoạt động quản lý theo ngành và lĩnh vực chuyên môn này kéo
theo đó là sự hình thành nên hoạt động thanh tra theo ngành và theo lĩnh vực chuyên môn
trong quản lý hành chính nhà nước.
Hoạt động thanh tra của mỗi ngành và lĩnh vực đều thể hiện rất rõ tính chuyên sâu
của ngành, lĩnh vực đó. Tính chất này chi phối toàn bộ hoạt động thanh tra của mỗi
ngành, lĩnh vực biểu hiện:
-

Hoạt động quản lý điều hành của Thủ trưởng các cơ quan thanh tra thực hiện chức

năng thanh tra chuyên ngành phải căn cứ vào tính chất của ngành, lĩnh vực chuyên môn
đó. Thanh tra chuyên ngành chính là hoạt động xem xét, đánh giá việc chấp hành pháp
luật, những quy định liên quan chặt chẽ đến chuyên môn, kỹ thuật, quy tắc nói riêng. Vì
vậy người tiến hành hoạt động thanh tra chuyên ngành khi thực hiện hoạt động thanh tra
của mình phải có kiến thức chuyên môn về ngành, lĩnh vực đó, vận dụng những kiến thức
để đưa ra những kết luận chính xác. Ví dụ: Để thực hiện hoạt động thanh tra về môi
trường trong lĩnh vực xử lý nước thải, ngoài kiến thức chung về quản lý nhà nước và
Hoàn thiện pháp luật về thanh tra chuyên ngành trong quản lý hành chính nhà nước ở Việt Nam hiện nay


15

pháp luật, đòi hỏi Thanh tra viên phải là người có hiểu biết nhất định về lĩnh vực xử lý
nước thải, để đưa ra được những báo cáo kết quả đúng đắn và những kiến nghị xử lý phù
hợp đối với vụ việc thanh tra đó.
-

Tiến hành thanh tra đối với các đối tượng thuộc phạm vi quản lý nhà nước chuyên

ngành chính là nhằm hướng tới mục tiêu thực hiện các nội dung quản lý hành chính nhà
nước theo ngành, lĩnh vực chuyên môn.
Những kiến nghị của thanh tra chuyên ngành bao giờ cũng thể hiện tính chất tính
chất chuyên môn - kỹ thuật, từ việc đánh giá đặc điểm, tình hình, những sự kiện đến việc
đánh giá ưu điểm, khuyết điểm, nguyên nhân.
Quyết định xử lý và hậu quả pháp lý luôn gắn với tính chất chuyên môn – kỹ thuật.
Ví dụ: Sau khi tiến hành thanh tra vệ sinh an toàn thực phẩm tại một doanh nghiệp sản
xuất bánh kẹo nếu phát hiện doanh nghiệp đó có vi phạm, Thanh tra viên sẽ báo cáo kết
quả lại với Thủ trưởng cơ quan thanh tra và kiến nghị biện pháp xử lý. Những kiến nghị
về biện pháp xử lý đối với doanh nghiệp đó phải dựa trên quy định pháp luật về ngành,
lĩnh vực đó.
Như vậy, có thể thấy tính chất chuyên môn – kỹ thuật đã chi phối toàn bộ hoạt động
của thanh tra chuyên ngành trong quản lý hành chính nhà nước.
Thứ hai, đối tượng của thanh tra chuyên ngành là bất kỳ cơ quan, tổ chức, đơn vị, cá
nhân nào thực hiện các công việc liên quan và trong phạm vi của cơ quan quản lý
ngành, lĩnh vực đó:
Hoàn thiện pháp luật về thanh tra chuyên ngành trong quản lý hành chính nhà nước ở Việt Nam hiện nay


16

Những đối tượng của thanh tra chuyên ngành có thể không phụ thuộc về mặt tổ chức
đối với chủ thể thực hiện thanh tra chuyên ngành tuy nhiên vì họ thực hiện những hoạt
động liên quan đến ngành, lĩnh vực mà các cơ quan này quản lý nên theo quy định của
pháp luật họ vẫn là đối tượng thanh tra của các cơ quan thanh tra chuyên ngành. Bởi hoạt
động thanh tra chuyên ngành được thực hiện không dựa trên cơ sở của mối liên hệ phụ
thuộc về tổ chức mà xuất phát từ thẩm quyền quản lý theo ngành, lĩnh vực theo quy định

của pháp luật. Vì vậy, đối tượng của thanh tra chuyên ngành chủ yếu là các đơn vị kinh
tế, tổ chức và cá nhân trong xã hội. Ví dụ: Khi thực hiện hoạt động thanh tra chuyên
ngành xây dựng, Bộ xây dựng sẽ được thực hiện đối với tất cả các đơn vị, tổ chức, cá
nhân hoạt động trong lĩnh vực này mà không kể những đối tượng này có phụ thuộc về
mặt tổ chức với Bộ hay không.
Đặc điểm này của thanh tra chuyên ngành chính là một điểm khác biệt so với thanh
tra hành chính (một loại hình hoạt động thanh tra khác của Thanh tra Nhà nước). Đối
tượng của thanh tra hành chính phải là những cơ quan, tổ chức, cá nhân có mối liên hệ
phụ thuộc về mặt tổ chức với cơ quan thực hiện hoạt động thanh tra. Sự khác biệt này suy
cho cùng xuất phát từ tính chất của hai hoạt động thanh tra này. Thanh tra hành chính là
hoạt động thanh tra của cơ quan quản lý hành chính nhà nước theo cấp hành chính đối
với việc thực hiện chính sách, pháp luật, nhiệm vụ của cơ quan, tổ chức, cá nhân thuộc
quyền quản lý trực tiếp. Trong khi thanh tra chuyên ngành lại là hoạt động thanh tra của
cơ quan quản lý hành chính nhà nước theo ngành, lĩnh vực đối với các cơ quan, tố chức,

Hoàn thiện pháp luật về thanh tra chuyên ngành trong quản lý hành chính nhà nước ở Việt Nam hiện nay


17

cá nhân trong việc chấp hành pháp luật, những quy định về chuyên môn – kỹ thuật, quy
tắc quản lý của ngành, lĩnh vực thuộc thẩm quyền quản lý. Như vậy, có thể thấy phạm vi
đối tượng của thanh tra chuyên ngành là rộng hơn so với đối tượng của thanh tra hành
chính.
Qua việc tìm hiểu sự ra đời của Thanh tra chuyên ngành cũng như đặc điểm của
nó, chúng ta có thể đưa ra định nghĩa Thanh tra chuyên ngành trong quản lý hành
chính nhà nước là hoạt động xem xét, đánh giá của các cơ quan quản lý hành chính
theo ngành, lĩnh vực đối với các cơ quan, tổ chức, cá nhân trong việc chấp hành pháp
luật, những quy định về chuyên môn, kỹ thuật, quy tắc quản lý của ngành, lĩnh vực
thuộc thẩm quyền quản lý của mình.

1.2.2 Vai trò thanh tra chuyên ngành trong quản lý hành chính nhà nước
Trong quản lý hành chính nhà nước, vai trò của thanh tra chuyên ngành được thể
hiện như sau:


Thanh tra chuyên ngành là công cụ không thể thiếu trong quản lý hành chính

nhà nước:
Để quản lý mọi mặt của đời sống xã hội, Nhà nước phải ban hành những kế hoạch,
chính sách, pháp luật. Mỗi lĩnh vực quản lý bao gồm hai nội dung là quản lý việc thực
hiện cơ chế, chính sách, pháp luật nói chung và quản lý việc thực hiện các quy định pháp

Hoàn thiện pháp luật về thanh tra chuyên ngành trong quản lý hành chính nhà nước ở Việt Nam hiện nay


18

luật về quy trình, quy phạm liên quan chặt chẽ đến chuyên môn, kỹ thuật nói riêng. Tuy
nhiên, sự phân định này cũng ở một chừng mực nhất định trong nhiều trường hợp khó
xác định ranh giới rõ ràng. Chính sách, kế hoạch có đúng đắn và phù hợp với thực tiễn
đến mấy cũng có thể nó không được thực hiện một cách nghiêm chỉnh nếu không có hoạt
động thanh tra, kiểm tra. Các nhà quản lý và các đối tượng quản lý đều có thể mắc sai
lầm và do đó, công tác thanh tra chuyên ngành cho phép phát hiện và xử phạt vi phạm
hành chính - các vi phạm trước khi nó trở thành nghiêm trọng.
Mặt khác, không phải tất cả những kế hoạch, chính sách, pháp luật Nhà nước ban
hành đều đúng đắn và hợp lý. Thông qua hoạt động thanh tra chuyên ngành sẽ giúp phát
hiện những sai sót, bất hợp lý của những kế hoạch, chính sách, đưa ra những đề xuất,
kiến nghị các biện pháp nhằm hoàn thiện chủ trương, chính sách, nâng cao hiệu quả của
quản lý hành chính nhà nước.

Cùng với sự phát triển của xã hội thì các lĩnh vực của đời sống cũng ngày càng trở
nên đa dạng hơn và phức tạp hơn. Chúng luôn luôn vận động không ngừng. Để các biện
pháp quản lý, chính sách quản lý phát huy được hiệu quả thì chính nó phải phù hợp với
điều kiện kinh tế, xã hội trong từng thời kỳ. Hoạt động thanh tra chuyên ngành của mỗi
ngành, lĩnh vực góp phần phát hiện những thay đổi và dự báo về những vấn đề sẽ phát
sinh để có biện pháp phòng ngừa kịp thời. Do đó, thanh tra chuyên ngành giúp các cơ
quan quản lý theo sát và đối phó một cách kịp thời với sự thay đổi của môi trường chính
trị, kinh tế, văn hóa và xã hội.

Hoàn thiện pháp luật về thanh tra chuyên ngành trong quản lý hành chính nhà nước ở Việt Nam hiện nay


19

Phải nói thêm rằng, so với thanh tra hành chính, vai trò của thanh tra chuyên ngành
thể hiện rất rõ mối quan hệ giữa Nhà nước và xã hội. Vì thanh tra hành chính, theo qui
định của Luật Thanh tra, là hoạt động thanh tra của cơ quan quản lý hành chính nhà nước
theo cấp hành chính đối với việc thực hiện chính sách, pháp luật, nhiệm vụ của cơ quan,
tổ chức, cá nhân thuộc quyền quản lý trực tiếp. Như vậy, thanh tra hành chính là hoạt
động thanh tra trong nội bộ bộ máy nhà nước; là thanh tra của cơ quan cấp trên đối với cơ
quan, đơn vị, cá nhân cấp dưới (thuộc quyền quản lý trực tiếp); là thanh tra của chủ thể
quản lý này với chủ thể quản lý khác. Thanh tra hành chính vì vậy mà nó mang tính giám
sát nội bộ (được hiểu theo nghĩa rộng là nội bộ của bộ máy nhà nước hay bộ máy các cơ
quan hành chính nhà nước). Mục đích cụ thể của hoạt động thanh tra hành chính là làm
trong sạch bộ máy, bảo đảm kỷ cương, kỷ luật trong quản lý, điều hành. Còn đối với
Thanh tra chuyên ngành, theo Luật Thanh tra là hoạt động thanh tra của cơ quan quản lý
hành chính nhà nước theo ngành, lĩnh vực đối với cơ quan, tổ chức, cá nhân trong việc
chấp hành pháp luật, những quy định về chuyên môn – kỹ thuật, quy tắc của ngành, lĩnh
vực thuộc thẩm quyền quản lý. Như vậy, mục đích của Thanh tra chuyên ngành là bảo
đảm sự chấp hành pháp luật của mọi cơ quan, tổ chức, cá nhân, bảo đảm trật tự, kỷ cương

trong hoạt động sản xuất, kinh doanh cũng như trong mọi lĩnh vực khác của đời sống
kinh tế - xã hội. Đối tượng của nó gồm tất cả các cơ quan, tổ chức, cá nhân hoạt động
trong ngành, lĩnh vực thuộc phạm vi thẩm quyền cơ quan quản lý hành chính đó.
Tóm lại, có thể thấy hoạt động thanh tra chuyên ngành thể hiện rất rõ mối quan hệ

Hoàn thiện pháp luật về thanh tra chuyên ngành trong quản lý hành chính nhà nước ở Việt Nam hiện nay


20

giữa Nhà nước và xã hội, nó góp phần rất lớn trong việc thực hiện nhiệm vụ của quản lý
hành chính nhà nước theo ngành, lĩnh vực.


Thanh tra chuyên ngành góp phần thực hiện chủ trương đổi mới kinh tế của

Đảng và Nhà nước:
Nền kinh tế hàng hóa theo định hướng Xã hội chủ nghĩa mà nước ta đang xây dựng
đã thể hiện được những ưu thế rất lớn như: thúc đẩy quá trình xã hội hóa sản xuất nhanh
chóng làm cho sự phân công lao động, chuyên môn hóa sản xuất ngày càng sâu sắc, hình
thành nên các mối liên hệ kinh tế và sự phụ thuộc lẫn nhau giữa các doanh nghiệp và
người sản xuất, tạo tiền đề cho sự hợp tác lao động ngày càng chặt chẽ. Kéo theo đó thì
lực lượng sản xuất cũng phát triển, người sản xuất năng động hơn, họ luôn tìm cách cải
tiến kỹ thuật, tiết kiệm nâng cao năng suất lao động, luôn cải tiến chất lượng và hình thức
mẫu mã… Nền kinh tế hàng hóa ở nước ta cũng góp phần làm thúc đẩy quá trình tích tụ
và tập trung sản xuất. Các mối quan hệ được giải phóng khỏi sự trói buộc của nền kinh tế
khép kín đã từng kìm hãm sự phát triển của lực lượng sản xuất, tạo điều kiện cần thiết
cho việc tổ chức và quản lý kinh tế ở trình độ cao.
Tuy nhiên, nền kinh tế hàng hóa vận động theo cơ chế thị trường này cũng có những
khuyết tật như tình trạng vì lợi nhuận bất chấp pháp luật, hiện tượng bất bình đẳng gia

tăng, môi trường bị hủy hoại… Trong khi Việt Nam đang trong quá trình chuyển đổi từ
cơ chế quản lý kinh tế cũ sang cơ chế quản lý kinh tế mới đã xuất hiện hiện tượng chạy
theo đồng tiền, coi nhẹ giá trị đạo đức, coi thường pháp luật, chỉ muốn khai thác lợi ích từ
Hoàn thiện pháp luật về thanh tra chuyên ngành trong quản lý hành chính nhà nước ở Việt Nam hiện nay


21

Nhà nước, từ nền kinh tế bằng mọi cách và không muốn làm tròn nghĩa vụ, trách nhiệm
của mình. Điều này đã gây ra cản trở cho sự phát triển kinh tế - xã hội. Các lực lượng
thanh tra chuyên ngành trong các lĩnh vực của nền kinh tế đã góp phần to lớn trong việc
phát hiện và xử lý vi phạm, làm hạn chế những mặt tiêu cực của cơ chế thị trường, bảo vệ
môi trường kinh tế - xã hội phát triển lành mạnh.
Nền kinh tế thị trường nước ta đang trong giai đoạn phát triển bước đầu, nhiều quan
hệ kinh tế được hình thành, tính chất phức tạp của các quan hệ kinh tế ngày càng tăng, do
đó đòi hỏi thái độ quản lý hành chính nhà nước về kinh tế - xã hội phải được nâng lên
một bước. Thanh tra chuyên ngành vừa là biểu hiện, vừa thúc đẩy sự phân công và
chuyên môn hóa công tác quản lý hành chính nhà nước, đáp ứng nhu cầu, đòi hỏi bức xúc
của nền kinh tế.
Một trong những giải pháp để phát triển nền kinh tế hàng hóa ở nước ta hiện nay đã
đẩy mạnh quá trình đa dạng hóa các hình thức sở hữu, hình thành và phát triển đồng bộ
các loại thị trường. Hiện nay, hệ thống pháp luật nước ta chưa thực sự hoàn chỉnh, đồng
bộ, có những quan hệ kinh tế chưa được pháp luật điều chỉnh, do vậy đã xuất hiện nhiều
sai phạm và những cách làm tùy tiện ảnh hưởng quyền lợi của chủ thể khác trong nền
kinh tế. Để động viên thu hút các nguồn nhân lực phục vụ cho mục tiêu phát triển kinh tế,
xã hội của đất nước đòi hỏi phải có môi trường kinh doanh bình đẳng, cạnh tranh lành
mạnh trong đó bình đẳng về mặt pháp lý được đặt lên hàng đầu. Những vi phạm pháp
luật, vi phạm quy trình, quy phạm của nhiều lĩnh vực, ngành nghề chuyên môn phải được

Hoàn thiện pháp luật về thanh tra chuyên ngành trong quản lý hành chính nhà nước ở Việt Nam hiện nay

22

phát hiện và xử lý nghiêm minh theo pháp luật, có như vậy mới bảo vệ lợi ích của Nhà
nước, quyền lợi chính đáng, hợp pháp của nhà kinh doanh và người tiêu dùng, đảm bảo
trật tự kinh doanh. Do đó đòi hỏi lực lượng thanh tra phải có chuyên môn, nghiệp vụ,
không ngoài ai khác đó chính là thanh tra chuyên ngành [9; tr2].
Thông qua việc làm lành mạnh môi trường kinh doanh, Thanh tra chuyên ngành còn
góp phần mở rộng quan hệ kinh tế với nước ngoài, thu hút vốn đầu tư nước ngoài vào
nước ta.


Thanh tra chuyên ngành góp phần củng cố nguyên tắc quản lý theo ngành, chức

năng kết hợp với quản lý theo địa phương:
Đây là nguyên tắc đặc thù trong quản lý hành chính nhà nước, đảm bảo cho tính
toàn diện của hoạt động quản lý quản lý hành chính nhà nước. Nguyên tắc này thể hiện
mối quan hệ giữa hai loại cơ quan hành chính nhà nước là cơ quan hành chính nhà nước
có thẩm quyền chung ở địa phương và cơ quan hành chính nhà nước có thẩm quyền
chuyên môn.
- Cơ quan hành chính nhà nước có thẩm quyền chung là cơ quan có chức năng quản
lý đối với tất cả các ngành, lĩnh vực phát sinh trong đời sống kinh tế - xã hội trên phạm
vi lãnh thổ nhất định theo sự phân vạch địa giới hành chính của Nhà nước.
- Cơ quan hành chính nhà nước có thẩm quyền chuyên môn là cơ quan có chức năng
quản lý hành chính nhà nước theo ngành, lĩnh vực. Các cơ quan này được thành lập để
giúp cho cơ quan hành chính có thẩm quyền chung thực hiện tốt hoạt động quản lý hành
Hoàn thiện pháp luật về thanh tra chuyên ngành trong quản lý hành chính nhà nước ở Việt Nam hiện nay

23

chính nhà nước của mình.
Sự hình thành cơ quan quản lý có thẩm quyền chuyên môn là kết quả của quá trình
chuyên môn hoá các công việc quản lý hành chính nhà nước. Trong mối quan hệ với cơ
quan hành chính nhà nước có thẩm quyền chung ở mỗi cấp nhất định thì cơ quan hành
chính nhà nước có thẩm quyền chuyên môn là cơ quan trực thuộc, có nhiệm vụ giúp cơ
quan quản lý có thẩm quyền chung thực hiện nhiệm vụ quản lý của mình trong lĩnh vực
quản lý phân công. Thanh tra chuyên ngành là công cụ quản lý hành chính nhà nước
trong ngành, lĩnh vực chuyên môn. Hoạt động thanh tra chuyên ngành được tiến hành
thường xuyên có vai trò hết sức quan trọng giúp các cơ quan quản lý hành chính nhà
nước có thẩm quyền chuyên môn kiểm soát một cách chặt chẽ đối tượng quản lý, phát
hiện kịp thời những sai phạm trong lĩnh vực được phân công quản lý, có biện pháp xử lý
kịp thời. Ngoài ra thanh tra chuyên ngành còn giúp phát hiện những chồng chéo trong
công tác quản lý giữa các ngành, lĩnh vực với nhau để từng bước xác định ranh giới quản
lý của các cơ quan quản lý có thẩm quyền chuyên môn. Các cơ quan quản lý hành chính
nhà nước có thẩm quyền chuyên môn làm tròn nhiệm vụ của mình như vậy hoạt động
quản lý theo lãnh thổ sẽ được thực hiện tốt.
CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG TỔ CHỨC VÀ HOẠT ĐỘNG CỦA THANH TRA
CHUYÊN NGÀNH TRONG QUẢN LÝ HÀNH CHÍNH NHÀ NƯỚC.
2.1 Các cơ quan thanh tra được thành lập theo ngành, lĩnh vực
Ngày 23 tháng 11 năm 1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh ký sắc lệnh số 64/SL, thành lập
Hoàn thiện pháp luật về thanh tra chuyên ngành trong quản lý hành chính nhà nước ở Việt Nam hiện nay


24

Ban thanh tra đặc biệt. Đánh dấu sự ra đời của Thanh tra Việt Nam.
Từ khi ra đời cho đến khi có pháp lệnh thanh tra năm 1990, khái niệm thanh tra
chuyên ngành chưa hề được đề cập đến trong hoạt động thanh tra Nhà nước. Tuy nhiên,

xuất phát từ nhu cầu thực tế khách quan, hoạt động thanh tra chuyên ngành đã xuất hiện
kéo theo đó đòi hỏi pháp luật cũng cần có những quy định tạo cơ sở pháp lý cho hoạt
động này. Chính vì vậy, Luật Thanh tra năm 2004 đã ra đời thay thế cho Pháp lệnh Thanh
tra 1990, lần đầu tiên khái niệm thanh tra nhà nước đã được định nghĩa một cách cụ thể,
và hoạt động thanh tra nhà nước cũng đã được phân thành hai mảng hoạt động chính là:
thanh tra hành chính và thanh tra chuyên ngành. Sự phân chia này là hoàn toàn phù hợp
với yêu cầu của thực tiễn hoạt động thanh tra, đáp ứng công tác quản lý hành chính nhà
nước. Cùng với sự ra đời của thanh tra chuyên ngành trong Luật thanh tra thì những quy
định về tổ chức đối với các cơ quan thanh tra thực hiện hoạt động thanh tra chuyên ngành
cũng đã được Luật Thanh tra và các văn bản hướng dẫn thi hành đề cập đến. Cụ thể hiện
nay các cơ quan thực hiện hoạt động thanh tra chuyên ngành được thành lập ở cơ quan
quản lý theo ngành, lĩnh vực.
2.1.1 Thanh tra bộ:
Theo khoản 1 Điều 24 Luật Thanh tra năm 2004 và khoản 1 Điều 12 Nghị định
41/2005/NĐ-CP ngày 25 tháng 3 năm 2005 quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một
số điều của Luật Thanh tra (Nghị định 41/2005/NĐ-CP) thì: “Thanh tra bộ là cơ quan
của bộ, có trách nhiệm giúp Bộ trưởng quản lý nhà nước về công tác thanh tra, thực hiện
Hoàn thiện pháp luật về thanh tra chuyên ngành trong quản lý hành chính nhà nước ở Việt Nam hiện nay


25

nhiệm vụ, quyền hạn thanh tra hành chính và thanh tra chuyên ngành”.


Về vị trí, chức năng của Thanh tra bộ:
Có thể thấy xét về vị trí trong hệ thống cơ quan hành chính nhà nước thì thanh tra bộ

là cơ quan của Bộ, thực hiện công tác thanh tra bao gồm cả thanh tra hành chính và thanh
tra chuyên ngành.



Về nhiệm vụ, quyền hạn:
Để thực hiện công tác thanh tra của mình trong đó có hoạt động thanh tra chuyên

ngành, theo quy định tại Điều 25 Luật Thanh tra và Điều 13 Nghị định 41/2005/NĐ-CP
Thanh tra bộ có những nhiệm vụ, quyền hạn sau:
-

Thanh tra việc chấp hành pháp luật chuyên ngành của cơ quan, tổ chức, cá nhân

trong phạm vi quản lý nhà nước theo ngành, lĩnh vực do bộ phụ trách.
-

Xử phạt vi phạm hành chính theo quy định của pháp luật về xử lý vi phạm hành

chính.
-

Thanh tra vụ việc khác do Bộ trưởng giao.

-

Hướng dẫn nghiệp vụ thanh tra chuyên ngành đối với Thanh tra sở; hướng dẫn kiểm

tra các đơn vị thuộc bộ thực hiện quy định của pháp luật về công tác thanh tra.
-

Thông báo, báo cáo kết quả về công tác thanh tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo, chống

tham nhũng thuộc phạm vi quản lý nhà nước của bộ.
-

Kiến nghị với cơ quan nhà nước có thẩm quyền đình chỉ việc thi hành hoặc huỷ bỏ những quy

Hoàn thiện pháp luật về thanh tra chuyên ngành trong quản lý hành chính nhà nước ở Việt Nam hiện nay