Tính chuẩn xác hấp dẫn của bài văn thuyết minh

Giáo viên : Bùi Thanh Trà
Trường : THPT Lương Sơn


Xem video và trả lời câu hỏi


Câu hỏi :
1.Đoạn video trên có nội dung có phải là văn
thuyết minh hay không ?
2 .Với đoạn thuyết minh trên người nói có truyền
tải được nội dung về chùa Một Cột chính xác
và tạo nên sự hấp dẫn với người nghe, xem
hay không ?



I. Tính chuẩn xác trong văn bản
thuyết minh
1. Khái niệm
- Sự chuẩn xác , đúng chân lí, đúng
chuẩn mực, được thừa nhận
- Yêu cầu đầu tiên và quan trọng nhất
của 1 văn bản thuyết minh


Ví dụ: Cây dừa Bình Định
Cây dừa gắn bó với người dân Bình Định chặt
chẽ như cây tre đối với người dân miền Bắc. Cây
dừa cống hiến tất cả của cải của mình cho con
người: thân cây làm máng, lá làm tranh, cọng lá chẻ

nhỏ làm vách, gốc dừa già làm chõ đồ xôi, nước dừa
để uống, để kho cá, kho thịt, nấu canh, làm nước
mắm…


2. Yêu cầu
- Tìm hiểu thấu đáo trước khi viết
- Thu thập đầy đủ tài liệu tham khảo,
các tài liệu có giá trị của các chuyên gia,
các nhà khoa học về vấn đề cần thuyết
minh.
- Chú ý thời điểm xuất bản của các tài
liệu để cập nhật thông tin một cách kịp
thời.


3. Luyện tập
Bài tập 1.Trả lời các câu hỏi sau đây để kiểm tra tính
chuẩn xác của văn bản thuyết minh:
a. Trong một bài thuyết minh về chương trình học, có
người viết: “Ở lớp 10 Trung học phổ thông, học sinh chỉ
được học văn học dân gian (ca dao, tục ngữ, câu đố)”.
Viết như thế có chuẩn xác không? Vì sao?


Hướng dẫn trả lời
a. Bài thuyết minh về văn học dân gian lớp 10 có
những điểm chưa chuẩn xác:
- Chương trình ngữ văn 10 không chỉ có văn học
dân gian mà còn có văn học viết

- Chương trình ngữ văn 10 về văn học dân gian
không chỉ có ca dao, tục ngữ mà còn có sử thi,
truyền thuyết, truyện cổ tích, truyện cười
- Chương trình ngữ văn 10 không có câu đố


b. Trong câu sau có điểm nào chưa chuẩn xác:
Gọi “Đại cáo bình Ngô” là áng thiên cổ hùng văn vì đó là
bài văn hùng tráng đã được viết ra từ nghìn năm trước

Hướng dẫn trả lời
Thiên cổ hùng văn là áng văn
của nghìn đời( bất tử) chứ
không phải là áng văn được
viết cách đâynghìn năm


c. Đọc đoạn văn sách giáo khoa về nhà thơ
Nguyễn Bỉnh Khiêm và trả lời câu hỏi .: Có nên sử
dụng văn bản đó để thuyết minh về nhà thơ Nguyễn
Bỉnh Khiêm hay không? Vì sao ?

Hướng dẫn trả lời
Không nên sử dụng đoạn văn
đó thuyết minh về nhà thơ
Nguyễn Bỉnh Khiêm vì đoạn
văn chỉ nói Đến thân thế chứ
chưa nói tới sự nghiệpvăn học
của Nguyễn Bỉnh Khiêm

II. Tính hấp dẫn của văn bản thuyết
minh
1. Khái niệm
- Sự lôi cuốn, thu hút sự chú ý người
đọc người nghe
- Văn bản thuyết minh phải hấp dẫn
mới thu hút người đọc, người nghe




Ví dụ: Bưởi Phúc Trạch
(…)Vỏ bưởi Phúc Trạch mỏng chứ không dày như nhiều
loại bưởi khác. Cầm con dao sắc, gọt nhẹ, màu hồng đào
trồi lên mịn màng như má cô gái dậy thì. Gọt sâu vào một
chút nữa, cái màu hồng đào ấy càng đậm hơn, càng đằm
thắm hơn. Cuối cùng, dí mũi dao lên đỉnh quả rạch dọc
xuống múi chia thành nhiều phần đầy đặn, rồi dùng tay
bóc…Dĩ nhiên là vị của nó không cay the, không chua
nhưng cũng không ngọt đậm, mà ngọt thanh. Càng ăn
càng thích. Ăn nhiều không chán (…)


2. Yêu cầu
- Đưa chi tiết cụ thể sinh động, con số chính xác để
bài văn không trừu tượng
- So sánh để làm nổi bật sự khác biệt, khắc sâu vào trí
nhớ người đọc
- Sử dụng nhiều kiểu câu làm cho bài văn có sự linh

hoạt
- Kết hợp nhiều loại kiến thức để đối tượng cần
thuyết minh được soi rọi từ nhiều mặt


3. Luyện tập:

Bài tập 1. Đọc đoạn văn sách giáo khoa và thực
hiện yêu cầu : Phân tích các biện pháp làm cho luận
điểm “ Nếu bị tước đi môi trường kích thích , bộ não
của đứa trẻ sẽ phải chịu đựng kìm hãm” trở nên cụ
thể, dễ hiểu, hấp dẫn
Hướng dẫn trả lời
- Luận điểm: “Nếu bị tước đi môi trường kích
thích, bộ não của đứa trẻ sẽ phải chịu đựng kìm
hãm.”→ có ý nghĩa khái quát trừu tượng nên dễ quên.
- Các chi tiết, số liệu và lập luận ở các câu sau cụ
thể hóa luận điểm trên một cách cụ thể ,sinh động,
làm cho văn bản hấp dẫn, thú vị.


Bài tập 2. Đọc đoạn trích trong
sách giáo khoa và phân tích tác
dụng tạo hứng thú của việc kể
lại truyền thuyết về hòn đảo An
Mạ :
Hướng dẫn trả lời
- Nếu chỉ nói “ Hồ Ba Bể từ
lâu đã nổi tiếng là danh lam
thắng cảnh bậc nhất ở Việt

Nam” → đúng nhưng chưa hấp
dẫn.
- Khi gắn hồ Ba Bể với truyền
thuyết Pò Giá Mải khiến nó trở
nên hấp dẫn hơn, dễ nhớ hơn.


III. Củng cố
- Văn bản thuyết minh cần phải chuẩn xác :
Những tri thức trong văn bản phải có tính khách
quan, khoa học, đáng tin cậy.
- Văn bản thuyết minh cần hấp dẫn : Cần đưa ra
những cách thức tăng sức hấp dẫn như : so sánh,
chi tiết cụ thể sinh động, dùng các kiểu câu và các loại
kiến thức.


IV .DẶN DÒ
- Nắm vững cách thức để có được tính chuẩn xác và
hấp dẫn của văn bản thuyết minh
- Học bài cũ, làm bài tập trang 27 sách giáo khoa
- Soạn bài: Tựa “Trích diễm thi tập”