VIỆC THỰC HIỆN PHƯƠNG CHÂM “dân BIẾT, dân bàn, dân làm, dân KIỂM TRA” của TỈNH BÌNH ĐỊNH

VIỆC THỰC HIỆN PHƯƠNG CHÂM “DÂN BIẾT, DÂN BÀN, DÂN LÀM,
DÂN KIỂM TRA” CỦA TỈNH BÌNH ĐỊNH
CNĐT: Nguyễn Xuân Dương
CQCT: Ban Dân vận Tỉnh ủy Bình Định.
CQPH: (22 cơ quan đơn vị phối hợp)
TGTH: 04/1997 - 4/1998.

I- MỞ ĐẦU:
Trong lịch sử nhân loại có nhiều quan điểm khác nhau khi đánh giá vai trò
của quần chúng nhân dân, song quan điểm của Đảng và tư tưởng Hồ Chí Minh thì
khẳng định rằng: Chỉ khi nào nhân dân thực sự tự giác tham gia vào các hoạt động
của nhà nước, của các đoàn thể quần chúng; chỉ khi nào các cơ quan nhà nước,
viên chức nhà nước chỉ làm những gì pháp luật cho phép, nghĩa là làm những gì
mà ý chí, nguyện vọng của nhân dân cho phép, còn nhân dân thì được làm những
gì luật pháp không cấm và tự giác tham gia bằng mọi hình thức gián tiếp, trực tiếp
vào quản lý công việc của nhà nước và của xã hội theo pháp luật, thì mục tiêu xây
dựng nền dân chủ, nội dung thực hiện quyền làm chủ của nhân dân mới được thực
hiện đầy đủ. Đây là cơ sở lý luận quan trọng nhất của sự ra đời phương châm
“Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra”.
Hơn mười năm đổi mới, nền dân chủ XHCN đã được khẳng định và ngày
càng phát triển sâu rộng đã khơi dậy sức mạnh và tiềm năng trí tuệ lớn lao của cả
dân tộc, thúc đẩy sự nghiệp đổi mới tiến tới.
Hiện nay, do những tác động tiêu cực của cơ chế thị trường, như các bệnh :
chủ nghĩa cá nhân, tệ quan liêu, xa rời quần chúng đang làm tha hóa bản chất cách
mạng của một số cán bộ đảng viên của Đảng và Nhà nước ta. Do vậy, nếu chậm
khắc phục thì quyền làm chủ của nhân dân lao động sẽ ngày càng bị vi phạm.
Việc thực hiện phương châm “Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra” ở
tỉnh Bình Định, để đánh giá đúng thực trạng tình hình, tìm ra những giải pháp phát
huy quyền làm chủ thực sự của nhân dân là đáp ứng yêu cầu cấp bách của sự
nghiệp đổi mới.
II- MỤC TIÊU, PHƯƠNG PHÁP VÀ NỘI DUNG NGHIÊN CỨU:

2.1- Mục tiêu:
Làm rõ cơ sở lý luận, cơ sở pháp lý của phương châm “Dân biết, dân bàn,
dân làm, dân kiểm tra”; trên cơ sở đó đi sâu nghiên cứu đánh giá thực trạng nhận
thức và tình hình thực hiện phương châm của tỉnh ta trong những năm qua ở một
số loại hình cơ sở; rút ra những ưu điểm, khuyết điểm và nguyên nhân để phát huy
và khắc phục. Đồng thời làm rõ những nội dung cụ thể từng khâu của phương
châm trong thời kỳ đổi mới; vạch ra những giải pháp có tính khả thi để đưa
phương châm vào cuộc sống; lấy kết quả nghiên cứu làm căn cứ xây dựng quy chế
quyền làm chủ ở các cơ sở mà trước hết là ở xã, phường, doanh nghiệp nhà nước
và cơ quan hành chính sự nghiệp.
2.2- Phương pháp:


- Tổ chức đợt khảo sát, điều tra xã hội học bằng phiếu hỏi đáp, gặp gỡ
phỏng vấn với nhiều đối tượng khác nhau trên một số địa bàn.
- Kết hợp tham khảo cách làm, kinh nghiệm của các tỉnh bạn và tranh thủ sự
góp ý của các cơ quan trung ương.
- Vận dụng phương pháp khoa học lịch sử cụ thể để phân tích đánh giá kết
quả nghiên cứu điều tra, rút ra nhận định cho nội dung từng khâu của phương
châm.
2.3- Nội dung:
Tổ chức thực hiện nghiên cứu theo 3 nhóm chuyên đề:
* Nhóm 1: Xã phường với việc thực hiện phương châm
* Nhóm 2: Cơ quan nhà nước với việc thực hiện phương châm
* Nhóm 3: Các doanh nghiệp nhà nước với việc thực hiện phương châm
III- KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU:
*Nhóm chuyên đề xã phường đã trực tiếp làm việc và phát phiếu điều tra xã
hội học cho 480 người dân sống ở khu vực nông thôn và 47 người dân sống ở khu
vực thành phố.
*Nhóm chuyên đề doanh nghiệp đã trực tiếp gặp gỡ và phát phiếu điều tra

cho 582 công nhân lao động làm việc trong 06 doanh nghiệp nhà nước.
*Nhóm chuyên đề cơ quan hành chính sự nghiệp với hàng trăm cán bộ lãnh
đạo, chuyên viên nghiên cứu các cấp, các ngành các hội đoàn thể nhân dân và trực
tiếp điều tra 76 hộ dân ở các xã phường có phong trào khá.
Qua các cuộc góp ý, hội thảo đề tài đã được bổ sung hoàn chỉnh. Kết quả
của công trình nghiên cứu đã thể hiện trong bản báo cáo khoa học dài 140 trang,
gồm 5 phần: phần mở đầu, 3 phần nội dung & phần kết luận. Có thể tóm tắt như
sau:
*Phần mở đầu: Trình bày sự cần thiết và cấp bách phải nghiên cứu tổng
kết việc thực hiện phương châm “Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra” trên
địa bàn tỉnh ta, xác định phạm vi, mục tiêu và phương pháp nghiên cứu.
*Phần thứ nhất: Cơ sở lý luận và thực tiễn của phương châm “Dân biết,
dân bàn, dân làm, dân kiểm tra”
Trong phần này báo cáo đề cập đến những nguyên lý, tư tưởng quan điểm
của chủ nghĩa Mác-Lê Nin, của Chủ tịch Hồ Chí Minh và của Đảng ta về dân chủ,
về quyền làm chủ, về vai trò của nhân dân, về Nhà nước của dân, do dân và vì dân.
Những nguyên lý, tư tưởng, quan điểm đó vừa là cơ sở lý luận - thực tiễn của
phương châm “Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra”, vừa là điểm xuất phát,
định hướng cho việc nghiên cứu, đánh giá, tổng kết việc thực hiện phương châm
này của tỉnh ta.
Thực hiện phương châm này thực chất là thực thi nền dân chủ xã hội chủ
nghĩa, thực hiện quyền làm chủ của nhân dân lao động trong việc quản lý Nhà
nước, quản lý xã hội, thể hiện quyền lực thuộc về nhân dân. Theo quan điểm của
Đảng ta, dân chủ luôn luôn phát triển trong khuôn khổ của đường lối chính trị nhất
định, gắn liền với “dân sinh”, “dân trí” và được pháp luật bảo đảm thực hiện,
không có dân chủ chung chung, dân chủ tuyệt đối. Dân chủ bao giờ cũng gồm cả


hai mặt: quyền và nghĩa vụ, vì “không có quyền lợi nào mà không có nghĩa vụ,
không có nghĩa vụ nào mà không có quyền lợi” (Các-Mác) và “nhân dân có quyền

lợi làm chủ thì phải có nghĩa vụ làm tròn bổn phận công dân” (Hồ Chí Minh).
*Phần thứ hai: Tình hình thực hiện phương châm “Dân biết, dân bàn, dân
làm, dân kiểm tra ở tỉnh Bình Định”.
Về phần này, báo cáo đề tài phân tích, đánh giá kết quả việc thực hiện
phương châm một cách khách quan, đúng mức về những mặt làm được và chưa
làm được từ cả 2 phía: phía hệ thống chính trị-người lãnh đạo, hướng dẫn, tổ chức
và phía nhân dân-người thực hiện.
- Qua các cuộc khảo sát, điều tra, hội thảo, tọa đàm với đông đảo cán bộ
lãnh đạo Đảng, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể nhân dân cho thấy:
Nhận thức của các tổ chức trong hệ thống chính trị, của đông đảo cán bộ, đảng
viên, công nhân lao động, công chức nhà nước về dân chủ và dân chủ xã hội chủ
nghĩa, về quyền làm chủ của nhân dân lao động, về Nhà nước của dân, do dân, vì
dân, về phương châm “Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra” được nâng lên
một bước. Nhiều cấp ủy Đảng, chính quyền, mặt trận và đoàn thể các cấp đã coi
trọng công tác lãnh đạo, chỉ đạo và phát huy quyền làm chủ của nhân dân trên các
lĩnh vực, nhất là lĩnh vực kinh tế, tạo điều kiện cho nhân dân và các thành phần
kinh tế phát triển sản xuất, kinh doanh, nâng cao đời sống. Tuy nhiên, sự chuyển
biến về nhận thức và tiến bộ trong thực hiện phương châm nêu trên của hệ thống
chính trị tỉnh ta mới là bước đầu, chưa đáp ứng được yêu cầu phát huy mạnh mẽ
quyền làm chủ của nhân dân lao động. Kết quả khảo sát, điều tra xã hội học cho
thấy: nhân dân chưa thật hài lòng về sự lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức thực hiện của
các cấp, các ngành để dân được biết, được bàn, được làm, được kiểm tra, được
phát huy quyền làm chủ của mình trên các lĩnh vực. Qua 14 cuộc trao đổi ý kiến,
đại bộ phận cán bộ sở, ngành trong tỉnh, huyện, thành phố, xã phường tham gia
đều thừa nhận việc tổ chức thực hiện phương châm “Dân biết, dân bàn, dân làm,
dân kiểm tra” còn nhiều khuyết điểm, yếu kém, chưa trở thành nền nếp trong hoạt
động của hệ thống chính trị tỉnh ta.
- Về phía người dân, đại bộ phận nhân dân trong tỉnh ngày càng có ý thức
tìm hiểu, học tập các chủ trương, chính sách lớn của Đảng và Nhà nước cũng như
của địa phương, nhất là những chủ trương, chính sách có liên quan đến lợi ích thiết

thân của nhân dân. Trên cơ sở nhận thức được quyền làm chủ trên các lĩnh vực,
như lĩnh vực kinh tế, văn hóa đại bộ phận nhân dân trong tỉnh đã hăng hái đầu tư
phát triển sản xuất, mở mang dịch vụ, nâng cao đời sống vật chất, văn hóa, làm
tròn nghĩa vụ nhà nước, góp phần xây dựng cơ sở hạ tầng kinh tế - văn hóa và
quốc phòng an ninh. Nhân dân ngày càng mạnh dạn đề đạt, bày tỏ nguyện vọng
của mình với Đảng, với chính quyền. Song nhận thức “Sống và làm việc theo Hiến
pháp và Pháp luật” của nhân dân tỉnh ta nói chung còn thấp; Nhiều chủ trương,
chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước còn biết một cách chung chung. Ý
thức tự giác tham gia thảo luận, bàn bạc và góp phần thực hiện nghĩa vụ công dân
và những vấn đề bức xúc về kinh tế - xã hội ở địa bàn dân cư của một bộ phận
nhân dân còn yếu; Ý thức trách nhiệm kiểm tra, giám sát hệ thống chính trị, đại


biểu của cơ quan dân cử, cán bộ, công chức trong việc thực hiện đường lối, nghị
quyết của Đảng, pháp luật của Nhà nước, chống quan liêu tham nhũng còn hạn
chế.
- Đề tài đã nêu lên 03 yếu tố thuận lợi và 04 nguyên nhân khuyết điểm khi
thực hiện phương châm này ở tỉnh Bình Định.
*Phần thứ ba: Yêu cầu, nội dung và các giải pháp thực hiện phương châm
“Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra” .
Thực hiện phương châm “Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra” chính
là nhằm phát huy nhân tố con người Việt Nam, tiềm năng lớn nhất và mạnh nhất
của đất nước, cũng như của tỉnh ta để thực hiện công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Mở
rộng dân chủ phải đi đôi với tăng cường kỷ luật, kỷ cương, quyền lợi đi đôi với
trách nhiệm và nghĩa vụ; khắc phục tình trạng tuỳ tiện, vô kỷ luật, lợi dụng dân
chủ gây rối, làm mất ổn định chính trị.
Để thực hiện phương châm “Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra” điều
quan trọng là xác định rõ nội dung của từng khâu trên cơ sở đó xây dựng thành
quy chế cụ thể để thực hiện đối với từng loại hình cơ sở.
+ “Dân biết”: không phải là toàn bộ vấn đề dân trí. Bản chất của “dân biết”

là quyền được thông tin. Biết không chỉ là “quyền” mà là “nghĩa vụ” biết để bàn,
để làm, để kiểm tra nhằm tham gia vào những công việc chung của đất nước, của
tỉnh.
+ “Dân bàn”: về nguyên tắc dân được tham gia bàn, thảo luận góp ý kiến
về các vấn đề quốc kế dân sinh, các vấn đề dân làm, dân thực hiện, dân quyết định.
Để khuyến khích “dân bàn” người lãnh đạo, quản lý phải chủ động tạo điều kiện
để đông đảo nhân dân được tham gia và biết lắng nghe ý kiến của nhân dân.
+ “Dân làm” : về nguyên tắc dân được làm những việc mà Pháp luật nhà
nước ta không cấm, những việc không trái với đạo đức truyền thống tốt đẹp của
dân tộc và những việc mà nhà nước chuyển giao cho dân tự quản.
+ “Dân kiểm tra” : về nguyên tắc dân được quyền kiểm tra, kiểm soát
những gì do “dân làm” và làm vì dân đã được ghi trong Hiến pháp. “Dân kiểm tra”
bằng 02 cách: trực tiếp và thông qua các hình thức dân chủ đại diện, các tổ chức
kiểm tra nhân dân. Cũng cần hiểu rằng không phải mọi cái dân đều cần và có thể
kiểm tra.
Báo cáo đề tài nêu lên một số giải pháp cụ thể để thực hiện phương châm
“Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra” ở tỉnh Bình Định:
+ Phải có kế hoạch nâng cao nhận thức tư tưởng cho cả hệ thống chính trị và
cho nhân dân.
+ Xây dựng cơ chế, quy chế thực hiện tốt các hình thức dân chủ đại diện và
dân chủ trực tiếp.
+ Xây dựng UBND các cấp trong sạch, vững mạnh, cán bộ công chức thực
sự là công bộc của dân, hết lòng phục vụ nhân dân.
+ Phát huy đúng mức vai trò của các cơ quan thông tin đại chúng trong việc
cung cấp thông tin, tuyên truyền giáo dục.


+ Tăng cường sự lãnh đạo và kiểm tra của các cấp ủy Đảng. Trước hết Đảng
phải làm cho cán bộ, đảng viên thông suốt chủ trương “Dân biết, dân bàn, dân
làm, dân kiểm tra”, thực hiện tốt dân chủ trong nội bộ Đảng.

*Phần kết luận: báo cáo đề tài khái quát lại những việc làm được, chưa
làm được và khẳng định: Tỉnh ta thực hiện tốt phương châm này sẽ tạo ra động lực
to lớn, thúc đẩy mạnh mẽ công cuộc công nghiệp hóa, hiện đại hóa tỉnh nhà .
- Từ kết quả nghiên cứu nêu trên, tập thể tác giả đã xây dựng được 4 bản
quy chế thực hiện phương châm ở xã, phường, thị trấn; của HĐND các cấp; ở các
cơ quan hành chính sự nghiệp và các doanh nghiệp nhà nước.
IV- KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ:
Báo cáo kết quả đề tài này là một công trình nghiên cứu khoa học xã hội
mới, góp phần hoàn chỉnh thiết chế dân chủ trong tình hình mới; đưa nhanh
phương châm vào cuộc sống, tạo ra động lực to lớn, thúc đẩy mạnh mẽ công cuộc
công nghiệp hóa-hiện đại hóa tỉnh nhà.
Cần nghiên cứu tiếp để đề ra quy chế dân chủ trong các cơ sở kinh tế ngoài
quốc doanh, trong lực lượng vũ trang, các cơ sở ở miền núi.
(Biên tập: Ngọc Sơn).
Hải Phòng với phương châm:Dân biết, Dân bàn, Dân làm, Dân kiểm tra thực hiện
Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh
Hội thảo khoa hoc
Lịch sử dựng nước và giữ nước của dân tộc ta từ ngàn xưa, qua các triều đại phong kiến
đã phải dựa vào dân để xây dựng, bảo vệ và phát triển đất nước. Đến khi có Đảng, phát
huy truyền thống lấy dân làm gốc, Đảng đã dựa vào dân để làm cách mạng và đã giành
được những thắng lợi vẻ vang, lập nên nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà (2/9/1945),
đánh thắng thực dân Pháp (5/1954) và đế quốc Mỹ (4/1975) giải phóng Miền Nam, thống
nhất đất nước, cả nước đi lên chủ nghĩa xã hội, vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội
công bằng, dân chủ, văn minh.
Trong những ngày mùa thu lịch sử này, khi cả nước đang ra sức thi đua lao động, học tập
và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh, đặc biệt là thực hiện Di chúcccc của
Người, Trường Chính trị Tô Hiệu có gợi ý cho chúng tôi, những người làm công tác dân
vận của Đảng bộ thành phố trao đổi về vấn đề: Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra ở
Hải Phòng trong việc thực hiện Di chúc của Bác kính yêu. Để làm rõ hơn vấn đề này, xin
được nêu một số vấn đề sau:

1.Tư tưởng, quan điểm của Chủ tịch Hồ Chí Minh về nhân dân, dân chủ
- Về nhân dân: Như chúng ta đã biết Chủ tịch Hồ Chí Minh cho rằng: Dân là gốc của
nước, của cách mạng; Người nói: Trong bầu trời không có gì quí bằng nhân dân; trong
thế giới không có gì mạnh bằng lực lượng đoàn kết của nhân dân....Ở trong xã hội muốn
thành công phải có 3 điều kiện: thiên thời, địa lợi, nhân hoà, 3 điều kiện ấy đều quan
trọng cả, nhưng thiên thời không bằng địa lợi, địa lợi không bằng nhân hoà. Nhân hoà là
tất cả mọi người đều nhất trí, nhân hoà là quan trọng nhất. Cách mạng nếu biết dựa vào
dân thì việc gì cũng xong, dân chúng đồng lòng, việc gì cũng làm được, dân chúng không


ủng hộ thì việc gì làm cũng không nên.. Tóm lại, nhân dân có vị trí đặc biệt quan trọng, có
vai trò to lớn và quyết định đến thành bại của một chế độ.
- Về dân chủ: Theo Chủ tịch Hồ Chí Minh dân chủ có nghĩa là dân là chủ, làm chủ, toàn
bộ quyền lực thuộc về nhân dân. Nước ta là nước dân chủ thì chủ thể của đất nước phải là
dân. Thực hành dân chủ là cái chìa khoá vạn năng có thể giải quyết mọi khó khăn. Trong
bài báo Dân vận ra đời cách đây 60 năm, Bác Hồ viết. Nước ta là nước dân chủ, bao
nhiêu lợi ích đều vì dân, bao nhiêu quyền hạn đều của dân, công việc đổi mới, xây dựng
là trách nhiệm của dân. Sự nghiệp kháng chiến kiến quốc là công việc của dân. Chính
quyền từ xã đến Chính phủ Trung ương do dân cử ra. Đoàn thể từ Trung ương đến xã do
dân tổ chức nên. Nói tóm lại, quyền hành là lực lượng đều ở nơi dân. Trong chế độ dân
chủ xét về bản chất quyền lực của Nhà nước là do dân uỷ thác mà có, Nhà nước thay mặt
dân sử dụng quyền lực của dân để tổ chức và quản lý xã hội nhằm bảo quản quyền lợi cho
dân. Dân chủ xã hội chủ nghĩa, dân là chủ, làm chủ thì dân cũng phải thực hiện nghĩa vụ,
trách nhiệm của người làm chủ, trách nhiệm công dân. Có như vậy dân chủ mới có cơ sở
phát triển mạnh, không bị biến dạng lệch lạc.
Như vậy, tư tưởng, quan điểm về nhân dân, dân chủ của Chủ tịch Hồ Chí Minh cũng
chính là tư tưởng, quan điểm xuyên suốt quá trình lãnh đạo cách mạng của Đảng ta. Tư
tưởng, quan điểm ấy ngày càng thấm sâu vào trong nhận thức cũng như hành động của
mỗi cán bộ, đảng viên và nhân dân trong mỗi giai đoạn lịch sử của dân tộc. Và từ đó trong
bất cứ hoàn cảch khó khăn nào, tư tưởng quan điểm ấy đã khơi dậy được tinh thần yêu

nước, tính năng động sáng tạo của quần chúng nhân dân, tạo nên sức mạnh to lớn của khối
đại đoàn kết toàn dân để vượt qua những thử thách, cam go trên con đường đi lên của đất
nước. Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra ra đời trên nền tư tưởng, quan điểm đó và
trở thành phương châm hành động của Đảng.
2. Thực hiện phương châm Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm traaaa ở Hải
Phòng
Hải Phòng là thành phố có bề dày truyền thống lịch sử, dưới sự lãnh đạo của Đảng, lực
lượng đoàn kết toàn dân được huy động, các phong trào cách mạng, phong trào thi đua
yêu nước đã trở thành biểu tượng, niềm tự hào của người dân Hải Phòng. Đặc biệt trong
những năm tháng khó khăn của thời kì bao cấp, những sáng tạo dám nghĩ, dám làm của
người nông dân Hải Phòng đã được ghi nhận như một trong những người tiên phong cho
chủ trương đổi mới quản lý trong nông nghiệp của Đảng và Nhà nước, giúp cho Trung
ương ban hành Chỉ thị 100-CT/TW ngày 13/01/1981 về thực hiện công tác khoán sản
phẩm đến nhóm và người lao động và sau này là Nghị quyết 10 của Bộ Chính trị về khoán
sản phẩm trong nông nghiệp, góp phần đưa nông nghiệp của nước ta bước sang một trang
mới.
Cùng với đó, đầu những năm 80 của thế kỉ trước, xuất phát từ vấn đề dân chủ ở cơ sở đã
được đặt ra như một nhu cầu bức xúc. Từ những sáng tạo ở cơ sở, phương châm Dân biết,
dân bàn, dân làm, dân kiểm tra được ra đời ở phường Trần Nguyên Hãn, quận Lê Chân
và xã Đông Sơn, huyện Thuỷ Nguyên. Ngay sau đó, nhiều cơ sở khác ở Hải Phòng đã xây


dựng Qui chế làm chủ thực hiện phương châm Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra.
Đây cũng là qui định vừa là phương thức để thực hiện và phát huy quyền làm chủ của
nhân dân. Phát hiện quan trọng này của Hải Phòng được Trung ương đánh giá cao. Tại
Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ VI (1986), phương châm này đã được đưa vào Nghị quyết
của Đảng và đã được triển khai thực hiện trên phạm vi cả nước.
2.1. Công tác lãnh đạo, chỉ đạo của Thành uỷ thực hiện phương châm: Dân biết, dân
bàn, dân làm, dân kiểm tra
- Thực hiện phương châm Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, Hải Phòng có những

thuận lợi rất cơ bản, song cũng chịu nhiều áp lực của quá trình đổi mới, xứng đáng là
thành phố có đóng góp quan trọng giúp Trung ương ra chủ trương, lãnh đạo trong cả
nước. Chính vì vậy, quan điểm lãnh đạo, chỉ đạo của cấp uỷ tập trung vào những nội dung
cơ bản, đó là:
- Nâng cao nhận thức trong đội ngũ cán bộ, đảng viên và các tầng lớp nhân dân về phát
huy dân chủ, tăng cường sức mạnh khối đại đoàn kết toàn dân trong thời kì mới. Đây là
nhiệm vụ quan trọng hàng đầu của cả hệ thống chính trị. Chính vì vậy, cùng với việc nâng
cao nhận thức của cán bộ, đảng viên và nhân dân về chủ trương, đường lối, chính sách,
pháp luật của Đảng, Nhà nước, thì vấn đề quan trọng không thể thiếu được là những quan
điểm, tư tưởng, những chủ trương của Đảng, Nhà nước về phát huy dân chủ xã hội chủ
nghĩa thông qua thực hiện phương châm Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra. Rất
nhiều chủ trương của Đảng đã được phổ biến, tuyên truyền một cách sâu rộng như: Nghị
quyết Trung ương 8b (khoá VI) Về đổi mới công tác quần chúng của Đảng, tăng cường
mối quan hệ giữa Đảng và nhân dân; Chỉ thị số 30 của Bộ Chính trị (khoá VIII) Về xây
dựng và thực hiện QCDC ở cơ sở; Nghị quyết Trung ương 7 (khoá IX) về phát huy sức
mạnh khối đại đoàn kết toàn dân, vì dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ,
văn minh; về công tác dân tộc; về công tác tôn giáo; Pháp lệnh số 34 của Uỷ ban Thường
vụ Quốc hội về thực hiện dân chủ ở xã, phường, thị trấn, Có thể nói, hầu hết người dân
Hải Phòng đều tự hào là quê hương của phương châm Dân biết, dân bàn, dân làm, dân
kiểm tra. Do đó, mặc dù ở những địa phương xung quanh có những vấn đề mất ổn định
kéo dài, song nhận thức chung của cán bộ, đảng viên và nhân dân thành phố luôn tin
tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng, sự phát triển của thành phố.
- Cùng với việc lãnh đạo nâng cao nhận thức của cấp uỷ, các cấp, ngành đã đẩy mạnh
việc thể chế hoá các chủ trương lãnh đạo của Trung ương, Thành uỷ, nhất là các văn bản
pháp luật, những qui định của Nhà nước có liên quan như: Pháp lệnh số 34/2007/PLUBTVQH11của Uỷ ban Thường vụ Quốc hội, các nghị định của chính phủ về thực hiện
qui chế dân chủ ở xã, phường, thị trấn; trong hoạt động của cơ quan và doanh nghiệp nhà
nước; công ty cổ phần, công ty TNHH. Gắn việc thực hiện và phát huy dân chủ với cuộc
đấu tranh phòng chống tham nhũng; đẩy mạnh cải cách hành chính; giải quyết những nhu
cầu, nguyện vọng chính đáng và hợp pháp của nhân dân, bảo đảm an sinh xã hội,,,,
- Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát. Bằng nhiều hình thức, biện pháp, công tác kiểm

tra, giám sát việc thực hiện và phát huy dân chủ được thực hiện một cách quyết liệt và


đồng bộ, coi trọng việc tự kiểm tra, tạo được sự nề nếp ở nhiều Đảng bộ, trong nhiều cấp,
ngành, đơn vị. Trên cơ sở đó, đã giúp cho cấp uỷ các cấp kịp thời chấn chỉnh, bổ khuyết
chỉ đạo.
- Coi trọng công tác sơ, tổng kết, biểu dương, khen thưởng, nhất là nghiên cứu tổng kết
thực tiễn, xây dựng và nhân rộng các mô hình điển hình tiên tiến. Từ những kết quả trên,
Thành uỷ Hải Phòng đã chỉ đạo tổng kết việc xây dựng, thực hiện và nhân rộng mô hình
dân vận khéo và hiện nay mô hình dân vận khéo đã trở thành phong trào thi đua đuợc các
cấp, ngành, địa phương, cơ sở tích cực tham gia hưởng ứng.
2.2. Những kết quả chủ yếu
Từ thực tiễn cho thấy, phát huy dân chủ ở cơ sở thông qua phương châm Dân biết, dân
bàn, dân làm, dân kiểm tra là một chủ trương hoàn toàn đúng đắn, hợp lòng dân, được
nhân dân đồng tình ủng hộ và vận dụng sáng tạo trong thực hiện các nhiệm vụ chính trị,
được thể hiện ở những kết quả chủ yếu sau đây:
- Nhận thức về dân chủ trong xã hội được nâng lên rõ rệt, đã khơi dậy tinh thần đoàn kết,
trách nhiệm của cán bộ, đảng viên và các tầng lớp nhân dân, phát huy tinh thần làm chủ
của nhân dân lao động, tạo động lực trực tiếp thúc đẩy thực hiện nhiệm vụ phát triển kinh
tế- xã hội.
Trong quá trình triển khai, thực hiện và phát huy dân chủ ở cơ sở giúp cho các ngành, các
cấp, cán bộ, đảng viên nhận thức sâu sắc hơn về quyền làm chủ và vai trò của nhân dân
trong triển khai thực hiện nhiệm vụ chính trị. Ý thức trách nhiệm, tinh thần làm việc của
mỗi cán bộ đảng viên được nâng lên. Niềm tin của nhân dân đối với Đảng, với chế độ
được nâng lên, với đội ngũ cán bộ cơ sở có nhiều chuyển biến tốt.
- Thực hiện quy chế dân chủ, phát huy quyền làm chủ của nhân dân đã đóng vai trò là
động lực cho quá trình phát triển và đi lên mỗi địa phương, đơn vị, cơ sở; tháo gỡ những
khó khăn, bức xúc, nhất là những vấn đề phức tạp, khó khăn của quá trình đổi mới và phát
triển, của sự chống phá tinh vi, thâm độc của các thế lực thù địch; để từ đó tạo sự đồng
thuận cao trong các tầng lớp nhân dân trong quá trình thực hiện nhiệm vụ chính trị.

- Mối quan hệ giữa chính quyền với nhân dân được củng cố và tăng cường. Trong quản
lý, điều hành những công việc của mình, nhất là giải quyết những công việc trực tiếp liên
quan đến dân đã được các cấp chính quyền chú trọng hơn trong việc lấy ý kiến nhân dân;
lắng nghe nguyện vọng của dân được quan tâm hơn. Thông qua việc đẩy mạnh phát huy
dân chủ, đội ngũ cán bộ công chức đã có nhiều chuyển biến tích cực theo hướng công
tâm, thạo việc, gần dân, hiểu dân, trọng dân và có trách nhiệm với dân. Cũng thông qua
việc thực hiện qui chế dân chủ, chính quyền đã quan tâm đến các hoạt động phối hợp với
mặt trận, các đoàn thể nhân dân và hội quần chúng, nhất là trong việc phát huy dân chủ
trực tiếp và dân chủ đại diệnnnngóp phần ổn định tình hình, thúc đẩy phát triển kinh tế- xã
hội, giữ vững an ninh, quốc phòng.


- Xây dựng và thực hiện quy chế dân chủ đã góp phần đổi mới tổ chức và phương thức
hoạt động của MTTQ và các đoàn thể nhân dân. MTTQ và các đoàn thể nhân dân tiếp tục
hướng mạnh các hoạt động về cơ sở. Từng bước đẩy mạnh tham gia các hoạt động giám
sát, phản biện xã hội; huy động sức mạnh khối đại đoàn kết toàn dân tham gia thực hiện
các phong trào thi đua yêu nước, các cuộc vận động, góp phần quan trọng vào công cuộc
xoá đói, giảm nghèo, thực hiện an sinh xã hội. Đặc biệt, thu hút, tập hợp quần chúng nhân
dân, xây dựng các tổ chức trong khối đại đoàn kết toàn dân đã phát huy được hiệu quả to
lớn, tạo sự đồng thuận trong các tầng lớp nhân dân trong việc thực hịên chủ trương, chính
sách, pháp luật của Đảng và Nhà nước. Mặt trận và các đoàn thể nhân dân đã khẳng định
là những tổ chức không thể thiếu và có ý nghĩa cực kỳ quan trọng trong việc tham gia xây
dựng Đảng, xây dựng chính quyền trong sạch, vững mạnh, trong việc củng cố và tăng
cường mối quan hệ máu thịt giữa Đảng, chính quyền với nhân dân.
2.3. Những hạn chế trong quá trình thực hiện
- Công tác tuyên truyền, giáo dục nâng cao nhận thức, trách nhiệm về dân chủ và phát huy
quyền làm chủ của nhân dân của hệ thống chính trị các cấp thiếu thường xuyên, đồng bộ.
Một số cấp uỷ, chính quyền thiếu sát sao trong việc chỉ đạo, kiểm tra, đôn đốc thực hiện.
Một bộ phận cán bộ công chức, đảng viên thiếu gương mẫu trong việc tổ chức thực hiện
dẫn đến nhận thức về vấn đề này có lúc, có nơi trong một bộ phận nhân dân chưa thực sự

đầy đủ, đúng đắn.
- Cải cách hành chính, gắn với phòng chống tham nhũng, thực hành tiết kiệm và thực hiện
dân chủ cơ sở ở một số địa phương, đơn vị triển khai, thực hiện còn thiếu đồng bộ. Việc
giải quyết những bức xúc, đơn thư khiếu nại của công dân còn chậm, có vụ việc còn để
kéo dài, gây tâm trạng, tư tưởng tiêu cực trong một bộ phận nhân dân. Trong triển khai
thực hiện các nhiệm vụ phát triển kinh tế, xã hội còn một số vấn đề chưa được công khai,
minh bạch; nhân dân chưa được tuyên truyền, phổ biến và cung cấp các thông tin cần thiết
kịp thời, đầy đủ. Việc lấy ý kiến đóng góp của nhân dân, nhất là vào các công trình, dự án,
quy hoạch, quản lí và sử dụng đất đai và các chế độ chính sách có liên quan đến dân chưa
được triển khai có nề nếp, còn biểu hiện hình thức
- Phát huy dân chủ gắn với thực hiện kỷ cương, pháp luật chưa thực sự đồng bộ. Một bộ
phận nhân dân còn lợi dụng dân chủ, vi phạm pháp luật, gây trở ngại tới việc triển khai
một số nhiệm vụ chính trị của địa phương, đơn vị, nhất là trong việc giải phóng mặt bằng,
trong đình công, lãn công ở một số doanh nghiệp
- Sự phối hợp của chính quyền với các ban, ngành, MTTQ và các đoàn thể nhân dân trong
tổ chức, thực hiện dân chủ có lúc còn thiếu thường xuyên, chưa chặt chẽ; cách thức, biện
pháp triển khai thực hiện có lúc còn khô cứng, thiếu linh hoạt, có lúc thiếu kiên quyết
trong việc phối hợp thực hiện nên hiệu quả còn hạn chế.
- Việc thực hiện qui chế dân chủ ở khối xã, phường, thị trấn nghiêm túc và hiệu quả, tuy
nhiên trong các đơn vị hành chính, cơ quan nhà nước, trong các doanh nghiệp chưa thực


sự được quan tâm, còn hình thức.
3. Một số nhiệm vụ và giải pháp nhằm thực hiện có hiệu quả phương châm Dân biết,
dân bàn, dân làm, dân kiển tra
Thực hiện và phát huy dân chủ theo Di chúcccc của Bác Hồ kính yêu ở thành phố Hải
Phòng trong thời gian qua đã thu được những kết quả rất đáng tự hào. Tuy vậy, cũng còn
bộc lộ nhiều hạn chế, thiếu sót cần được khắc phục. Trong thời gian tới, nhằm thực hiện
có hiệu quả hơn phương châm Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, chúng ta cần tập
trung giải quyết một số vấn đề sau:

Một là: Tiếp tục nâng cao nhận thức về dân chủ và phát huy quyền làm chủ của nhân dân
trong hệ thống chính trị các cấp, song trước hết và giữ vai trò quyết định là nhận thức
đúng đắn và đầy đủ của các cấp uỷ đảng, chính quyền, MTTQ và các đoàn thể nhân dân.
Đồng thời đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục sâu rộng trong đội ngũ cán bộ, đảng
viên và các tầng lớp nhân dân về dân chủ và thực hành dân chủ ở cơ sở. Phải coi dân sinh,
dân trí, dân chủ là các nhiệm vụ không thể tách rời trong quá trình lãnh đạo, chỉ đạo của
cấp uỷ, chính quyền , mặt trận và các đoàn thể nhân dân. Tập trung lãnh đạo việc phát
triển kinh tế, bảo đảm an sinh xã hội phải được gắn với nâng cao dân trí, nhất là nâng cao
trình độ hiểu biết về chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước.
Hai là: Công tác xây dựng và thực hiện quy chế dân chủ ở cơ sở cũng như trong quá trình
phát huy dân chủ phải đặt dưới sự lãnh đạo của các cấp uỷ đảng. Cấp uỷ đảng các địa
phương, cơ quan, đơn vị trong quá trình lãnh đạo thực hiện quy chế dân chủ ở cơ sở
không chỉ bằng việc ra các chủ trương, nghị quyết, kiểm tra uốn nắn thường xuyên, đề cao
vai trò gương mẫu thực hiện của cán bộ, đảng viên, mà còn phải chú trọng củng cố, kiện
toàn Ban Chỉ đạo quy chế dân chủ các cấp đủ mạnh và ổn định.
Ba là: Phải tạo sự thống nhất cao, triển khai thực hiện dân chủ đồng bộ của cả hệ thống
chính trị; song, trước hết là trách nhiệm của các cấp chính quyền trong thể chế hoá, cụ thể
hoá việc tổ chức thực hiện, đồng thời đề cao vai trò thuyết phục, vận động, vai trò giám
sát, phản biện xã hội của Mặt trận tổ quốc và các đoàn thể nhân dân. Không ngừng nâng
cao chất lượng dân chủ đại diện đi đôi với mở rộng dân chủ trực tiếp, mở rộng hơn nữa
chế độ tự quản trong cộng đồng dân cư. Tập trung cao để giải quyêt kịp thời những những
bức xúc, đòi hỏi, nguyện vọng chính đáng, hợp pháp của nhân dân. Chỉ có như vậy dân
chủ mới có thể phát huy hiệu quả thực sự trên mọi mặt của đời sống xã hội.
Bốn là: Thực hiện quy chế dân chủ phải nhằm thực hiện ngày càng tốt hơn nhiệm vụ
chính trị và xây dựng hệ thống chính trị ở cơ sở; đồng thời phải được thực hiện trên cơ sở
gắn liền với nhiệm vụ cải cách hành chính, tăng cường kỉ cương, kỉ luật, với cuộc vận
động phòng chống tham nhũng, lãng phí, thực hành tiết kiệm; làm được như vậy quy chế
dân chủ mới thực sự trở thành động lực trực tiếp thúc đẩy kinh tế, xã hội phát triển và là
nhân tố tích cực góp phần xây dựng Đảng, hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh.
Năm là: Đẩy mạnh cuộc vận động 'Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí

Minh', nhất là những quan điểm, tư tưởng và tấm gương của Người về thực hành dân chủ,
dân vận ở mỗi cấp, ngành, địa phương, đơn vị, trong mỗi cán bộ, đảng viên và nhân dân.
Coi trọng công kiểm tra, giám sát, công tác sơ, tổng kết, nghiên cứu thực tiễn để từ đó kịp
thời biểu dương những tập thể, cá nhân điển hình tiên tiến, đồng thời nghiêm khắc phê
phán, xử lý những khuyết điểm, tiêu cực trong việc thực hiện và phát huy dân chủủủủ
Thành phố Hải phòng tự hào là quê hương của phương châm Dân biết, dân bàn, dân làm,
dân kiểm tra; phát huy những kết quả đạt được, khắc phục những khó khăn, hạn chế,
chúng ta có thể tin tưởng và khẳng định về những tư tưởng, quan điểm về dân chủ của
Chủ tịch Hồ Chí Minh và chủ trương, đường lối của Đảng về thực hiện và phát huy dân
chủ sẽ tiếp tục được thực hiện có hiệu quả, góp phần ổn định tình hình, phát triển kinh tếxã hội, bảo đảm an ninh, quốc phòng, xây dựng hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh,
xây dựng Hải Phòng trở thành thành phố văn minh, hiện đại trước năm 2020./.

Vũ Văn Thanh - Phó trưởng ban Ban Dân vận Thành uỷ HP
Các số tạp chí đã xuất bản Số tháng 9 năm 2010 "Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm
tra" - từ chủ trương đến hiện thực ở nước ta hiện nay

"Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra" - từ chủ
trương đến hiện thực ở nước ta hiện nay
QPTD - Thứ bảy, 05/02/2011-02:57:42
Trải qua hơn 20 năm đổi mới, dưới sự lãnh đạo của Đảng, đất nước ta đã đạt được nhiều
thành tựu to lớn và rất quan trọng. Một trong những nguyên nhân bảo đảm cho sự thành
công, đó là chủ trương: “Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra” của Đảng được mọi tầng
lớp nhân dân đồng tình ủng hộ và ngày càng đi vào cuộc sống.
Đảng ta không có lợi ích nào khác ngoài lợi ích của giai cấp công nhân, nhân dân lao động và của cả dân
tộc. Vì vậy, “tất cả đường lối, phương châm, chính sách... của Đảng đều chỉ nhằm nâng cao đời sống của
nhân dân...”1. Các cơ quan nhà nước, các tổ chức đoàn thể dưới sự lãnh đạo của Đảng cũng chỉ có một mục
tiêu là phục vụ lợi ích của nhân dân. CNXH là mục tiêu phấn đấu của cách mạng nước ta, cũng là nhằm
mang lại ấm no, hạnh phúc và quyền làm chủ thực sự của nhân dân.

Đảng ta khẳng định, cách mạng là sự nghiệp của quần chúng. Vì vậy, quản lý đất nước không phải chỉ là
việc riêng của cơ quan nhà nước mà là của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân. Mọi nhiệm vụ quản lý của
các cơ quan nhà nước trong các lĩnh vực sản xuất, kinh doanh, hành chính, văn hóa, giáo dục, y tế, an ninh,
trật tự... đều cần có sự tham gia trực tiếp của nhân dân theo phương châm: “Dân biết, dân bàn, dân làm, dân
kiểm tra”. Thực hiện tốt phương châm này là nhằm phát huy vai trò của nhân dân lao động tham gia quản
lý mọi hoạt động xây dựng và bảo vệ Tổ quốc ngay từ khi soạn thảo, chuẩn bị và quyết định, tổ chức thực
hiện các chủ trương, chính sách về phát triển kinh tế-xã hội cũng như củng cố quốc phòng-an ninh; nhất là
đối với những chủ trương, chính sách có quan hệ trực tiếp đến đời sống nhân dân. Chính làm tốt vấn đề đó
sẽ góp phần loại bỏ quan niệm sai lầm: coi nhân dân chỉ là lực lượng chấp nhận và thực hiện; coi công tác
quần chúng chỉ là biện pháp để tổ chức, động viên nhân dân thi hành đường lối, chủ trương của Đảng,


chính sách, pháp luật của Nhà nước... Thực hiện tốt phương châm “Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm
tra” còn có tác động tích cực đến công tác xây dựng Đảng, xây dựng Nhà nước và các tổ chức chính trị, xã
hội vững mạnh. Hoạt động của quần chúng nhân dân theo phương châm đó, trước hết, là giúp cho các tổ
chức Đảng và cơ quan nhà nước khắc phục tệ quan liêu, tham nhũng và đề cao trách nhiệm trước nhân dân,
tôn trọng ý kiến và nguyện vọng của nhân dân; qua đó, thắt chặt mối quan hệ giữa Đảng, Nhà nước và nhân
dân.
Có thể khẳng định rằng, từ Đại hội VI của Đảng đến nay, phương châm “Dân biết, dân bàn, dân làm, dân
kiểm tra” không ngừng được bổ sung, phát triển và hoàn thiện. Đại hội VII của Đảng chỉ rõ: phải tổ chức
và vận động các tầng lớp nhân dân hăng hái tham gia xây dựng pháp luật, chính sách, đóng góp ý kiến với
cơ quan nhà nước các cấp xây dựng các quy chế, quy ước phù hợp với luật pháp và chủ trương, chính sách
của Nhà nước, tham gia phổ biến pháp luật trong nhân dân và tổ chức các phong trào quần chúng thực hiện
pháp luật và chính sách của Nhà nước. Đại hội VIII của Đảng đã đề ra nhiệm vụ cần phải xây dựng cơ chế
cụ thể trong thực hiện phương châm “Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra” đối với các chủ trương,
chính sách lớn của Đảng và Nhà nước. Trên cơ sở đó, Bộ Chính trị (khóa VIII) đã ban hành Chỉ thị 30CT/TW, ngày 18-2-1998 “Về xây dựng và thực hiện Quy chế dân chủ ở cơ sở”. Đại hội IX của Đảng tiếp
tục chỉ rõ: phát huy sức mạnh đại đoàn kết dân tộc là đường lối chiến lược, là nguồn sức mạnh và động lực
to lớn để xây dựng và bảo vệ Tổ quốc; xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân tộc là trách nhiệm của cả hệ
thống chính trị và toàn xã hội. Tại Hội nghị Trung ương 7 (khoá IX), Đảng ta đã ban hành 3 nghị quyết
quan trọng về “Phát huy sức mạnh đoàn kết toàn dân tộc vì dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân

chủ, văn minh”, “Công tác dân tộc” và “Công tác tôn giáo”. Đến Đại hội X, Đảng ta tiếp tục khẳng định:
“Đảng phải gắn bó mật thiết với nhân dân, tôn trọng và phát huy quyền làm chủ của nhân dân, dựa vào
nhân dân để xây dựng Đảng. Phải xây dựng các thiết chế mở rộng và phát huy dân chủ, bảo đảm các chủ
trương, chính sách của Đảng và Nhà nước đều có sự tham gia xây dựng của nhân dân, phản ánh ý chí, lợi
ích của nhân dân, của quốc gia, dân tộc. Cán bộ, đảng viên và công chức phải thật sự là công bộc của nhân
dân”2. Sau khi tổng kết 10 năm thực hiện Quy chế dân chủ ở cơ sở (1998-2008), ngày 04-3-2010 Ban Bí
thư Trung ương Đảng đã ban hành Kết luận số 65-KL/TW về việc tiếp tục thực hiện Chỉ thị 30-CT/TW của
Bộ Chính trị (khóa VIII) về xây dựng và thực hiện Quy chế dân chủ ở cơ sở.
Từ những quan điểm của Đảng, nhiều quy định cụ thể có quan hệ với chủ trương thực hiện phương châm
“Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra” đã được xác lập. Để phát huy dân chủ XHCN trong đời sống xã
hội, Đảng và Nhà nước ta chủ trương phải thực hiện chế độ lấy ý kiến của nhân dân trong xây dựng đường
lối, chủ trương, chính sách, pháp luật; trong xây dựng các công trình trọng điểm quốc gia; trong sắp xếp, tổ
chức và bố trí cán bộ... Thực hiện chủ trương đó, cán bộ, đảng viên thường xuyên tiếp xúc với nhân dân,
lắng nghe ý kiến nhân dân, kịp thời giải quyết hoặc phản ánh lên cấp trên và cơ quan chức năng những yêu
cầu, nguyện vọng chính đáng của nhân dân; đồng thời, phát huy vai trò của hệ thống thanh tra nhân dân để
cùng với hệ thống thanh tra Nhà nước giám sát, kiểm tra việc thi hành pháp luật và chủ trương, chính sách
của Nhà nước, phát hiện và tham gia xử lý những vụ việc tiêu cực trong Đảng, bộ máy nhà nước và trong
xã hội. Các cấp chính quyền thường xuyên thực hiện tốt chế độ định kỳ báo cáo công việc của mình trước
các cơ quan dân cử, trước nhân dân và tiếp thu ý kiến phê bình xây dựng của nhân dân. Chính quyền và
đoàn thể các cấp phải hướng dẫn nhân dân xây dựng và thực hiện các quy chế, quy ước; đặc biệt là Quy chế
dân chủ ở cơ sở và những vấn đề có liên quan đến nghĩa vụ và lợi ích của nhân dân.
Thực tế cho thấy, sự tham gia trực tiếp của nhân dân vào mọi mặt đời sống của đất nước là nét nổi bật trong
nền dân chủ XHCN trong gần 25 năm qua. Nhiều vấn đề quan trọng của Đảng, Nhà nước đã được trưng
cầu ý kiến của nhân dân, của cơ quan dân cử và các tổ chức, đoàn thể. Thể hiện rõ nét nhất của phương
châm “Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra” là việc xây dựng và thực hiện Quy chế dân chủ ở cơ sở,
Pháp lệnh dân chủ ở cơ sở và hoàn thiện nền dân chủ XHCN trong thời kỳ mới.
Cụ thể hóa chủ trương, đường lối của Đảng, việc ban hành các chính sách, pháp luật của Nhà nước về thực
hiện dân chủ XHCN đã có những bước phát triển mới và không ngừng được hoàn thiện. Ngày 26-02-1998,
Uỷ ban Thường vụ Quốc hội đã ban hành Nghị quyết số 45/1998/NQ-UBTVQH10 "Về việc ban hành Quy
chế thực hiện dân chủ ở xã, phường, thị trấn" và ngày 11-5-1998 Chính phủ ban hành Nghị định số

29/1998/NĐ-CP "Về việc ban hành Quy chế thực hiện dân chủ ở xã". Ngày 07-7-2003, Chính phủ ban
hành Nghị định số 79/2003/NĐ-CP "Về việc ban hành Quy chế thực hiện dân chủ ở xã", thay thế cho Nghị


định số 29/1998/NĐ-CP và ngày 20-4-2007, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội ban hành "Pháp lệnh thực hiện
dân chủ ở xã, phường, thị trấn". Bên cạnh đó, nhiều văn bản quy phạm pháp luật khác có liên quan đến
quyền, lợi ích của nhân dân, đến việc thực hiện quy chế dân chủ đã được ban hành, như: Luật Bầu cử đại
biểu Quốc hội, Luật Bầu cử đại biểu Hội đồng nhân dân, Luật Tổ chức Hội đồng nhân dân và Uỷ ban nhân
dân, Luật Phòng chống tham nhũng, Luật Thực hành tiết kiệm chống lãng phí, Luật Khiếu nại, tố cáo, Luật
Đất đai, Luật Ban hành các văn bản quy phạm pháp luật...
Với hệ thống các văn bản pháp luật ngày càng hoàn thiện, sau gần 25 năm thực hiện phương châm “Dân
biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra” và hơn 10 năm thực hiện Quy chế dân chủ ở cơ sở, các cấp ủy đảng,
chính quyền, mặt trận, đoàn thể từ Trung ương tới cơ sở đã có nhiều biện pháp chỉ đạo, triển khai sâu rộng,
làm chuyển biến tích cực về nhận thức, quan điểm, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà
nước đối với xây dựng và thực hiện Quy chế dân chủ ở cơ sở của các tầng lớp nhân dân; góp phần quan
trọng phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội, giữ vững quốc phòng, an ninh; góp phần xây dựng hệ thống chính
trị vững mạnh và không ngừng tăng cường vai trò lãnh đạo của Đảng đối với toàn xã hội. Những nội dung
người dân biết, dân bàn và biểu quyết đã từng bước được phát huy; nhân dân tích cực tham gia phong trào
xóa đói giảm nghèo, các hoạt động an sinh xã hội, thi đua làm giàu... Đặc biệt, các phong trào: “toàn dân
xây dựng đời sống văn hóa”, xây dựng “Làng văn hóa”, “Gia đình văn hóa”; các hình thức hoạt động: câu
lạc bộ, tổ, đội văn hóa ngày càng nảy nở và phát triển do có sự đóng góp trí tuệ, công sức của nhân dân; các
quỹ khuyến học, khuyến tài đã phát huy hiệu quả, với mục tiêu giúp đỡ học sinh, sinh viên nghèo, vượt khó
học giỏi, các học sinh nghèo người dân tộc thiểu số, các con em gia đình chính sách.v.v.
Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đã đạt được, còn có những hạn chế cần khắc phục. Nhiều vấn đề có
quan hệ đến lợi ích thiết thực của nhân dân chưa được công khai đầy đủ; nhiều công trình, dự án thuộc
thẩm quyền quyết định của Chính phủ, của Uỷ ban nhân dân cấp tỉnh, cấp huyện, thực hiện trên địa bàn cấp
xã không được công khai theo quy định hoặc chỉ công khai khi chuẩn bị triển khai thực hiện (như việc giải
tỏa, bồi thường, hỗ trợ giải phóng mặt bằng)... Đây là một trong nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng
khiếu kiện ngày càng tăng; nhất là việc thu hồi đất, hỗ trợ giải phóng mặt bằng, tái định cư. Đó cũng là
nguyên nhân dẫn đến tình trạng quan liêu, tham nhũng, lãng phí, vô trách nhiệm, lộng quyền, xâm phạm

quyền và lợi ích hợp pháp của nhân dân... của một số chính quyền cấp cơ sở.
Trong thời gian tới, để khắc phục triệt để tình trạng trên; đồng thời, để phát huy tốt hơn nữa phương châm
“Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra”, chúng ta cần thực hiện một số vấn đề cơ bản sau:
Thứ nhất, các cấp cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến những thông tin cần thiết, kết hợp với việc
nâng cao trình độ hiểu biết về dân chủ của nhân dân, để mọi người có thể đóng góp có hiệu quả nhất trong
xây dựng và thực hiện các chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước; đặc biệt là việc triển khai thực hiện
có hiệu quả Quy chế dân chủ ở cơ sở và Pháp lệnh dân chủ ở cơ sở.
Hai là, các tổ chức, ban, ngành, đoàn thể từ Trung ương đến địa phương cần phối hợp chặt chẽ trong quá
trình triển khai thực hiện phương châm “Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra”; tăng cường công tác
kiểm tra, thanh tra nhân dân và phối hợp với các hoạt động thanh tra của Nhà nước trong cuộc đấu tranh
chống tham nhũng, lãng phí, chống các hành vi vi phạm quyền, lợi ích hợp pháp của nhân dân.
Ba là, cần phải bổ sung và hoàn thiện Quy chế dân chủ ở cơ sở cả về mặt nội dung và chế tài. Quy chế
không chỉ nhấn mạnh “Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra”, mà còn phải khẳng định rõ hơn quyền lợi
và nghĩa vụ thực tế của người dân. Đảm bảo tốt các chế tài, xử lý nghiêm minh theo luật tất cả những ai vi
phạm pháp luật, gây thiệt hại đến lợi ích chung, quyền và lợi ích hợp pháp của nhân dân.
Bốn là, cần tiếp tục đa dạng hoá các hình thức đảm bảo quyền làm chủ của người dân, theo hướng dân chủ
trực tiếp. Trong quá trình lấy ý kiến của nhân dân để xây dựng các chủ trương, chính sách phát triển kinh
tế-xã hội, củng cố quốc phòng-an ninh, cần tổ chức sao cho phù hợp với trình độ nhận thức, đặc điểm văn
hoá và hoàn cảnh sinh hoạt của các tầng lớp nhân dân.
NGUYỄN MẠNH HÙNG


Phó Trưởng ban, Ban Dân vận Trung ương