Đổi mới kiểm tra, đánh giá kết quả học tập theo hướng phát triển năng lực học sinh trong dạy học môn giáo dục công dân ở các trường trung học phổ thông huyện tân kỳ, tỉnh nghệ an

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH
_______________________________________

TRƯƠNG XUÂN QUANG

ĐỔI MỚI KIỂM TRA, ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP
THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH
TRONG DẠY HỌC MÔN GIÁO DỤC CÔNG DÂN
Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
HUYỆN TÂN KỲ, TỈNH NGHỆ AN

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

NGHỆ AN, 2015


2
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH
_______________________________________

TRƯƠNG XUÂN QUANG

ĐỔI MỚI KIỂM TRA, ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP
THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH
TRONG DẠY HỌC MÔN GIÁO DỤC CÔNG DÂN
Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
HUYỆN TÂN KỲ, TỈNH NGHỆ AN

Chuyên ngành:

Lý luận và phương pháp dạy học bộ môn Giáo dục Chính trị
Mã số: 60 14 01 11

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. TRẦN VIẾT QUANG

NGHỆ AN, 2015


1
LỜI CẢM ƠN
Sau khi hoàn thành các chuyên đề theo quy định đào tạo sau đại học, tôi
đã thực hiện đề tài luận văn: “Đổi mới kiểm tra, đánh giá kết quả học tập theo
hướng phát triển năng lực học sinh trong dạy học môn Giáo dục công dân ở các
trường Trung học Phổ thông huyện Tân Kỳ, tỉnh Nghệ An”.
Tôi xin trân trọng cảm ơn Trường Đại học Vinh, Phòng Sau đại học đã tạo
điều kiện để tôi hoàn thành chương trình học và thực hiện đề tài của mình. Xin
cảm ơn quý thầy cô và Hội đồng Khoa học khoa giáo dục chính trị đã giúp đỡ,
tạo điều kiện cho tôi trong suốt thời gian tôi học tập và thực hiện luận văn. Đặc
biệt, tôi rất trân trọng và biết ơn sự hướng dẫn, động viên, giúp đỡ, hỗ trợ của
PGS.TS. Trần Viết Quang trong suốt quá trình thực hiện luận văn.
Đồng thời, xin cảm ơn Ban Giám hiệu trường Trung học Phổ thông Lê
Lợi, bạn bè đồng nghiệp đã tạo điều kiện, giúp đỡ trong suốt thời gian tôi học
tập và thực hiện luận văn.
Xin chân thành cảm ơn!
Tân Kỳ, tháng 10 năm 2015
Tác giả
Trương Xuân Quang

2
MỤC LỤC
Trang
TRANG BÌA PHỤ
Để làm sáng tỏ vấn đề này, so sánh đánh giá năng lực và đánh giá kiến thức, kỹ
năng qua nội dung tập huấn dạy học và kiểm tra học sinh theo hướng phát triển
năng lực...............................................................................................................18
Nguồn: Tập huấn dạy học và kiểm tra học sinh theo hướng phát triển năng lực
học sinh do Sở Giáo dục và Đào tạo Nghệ An tổ chức.......................................19
Ví dụ: XaLuan.com, ngày 07/10/2013, trong bài “Lễ kỷ niệm 50 năm ngày
thành lập thành phố Vinh” đã viết: “...Đây là dấu mốc lịch sử có ý nghĩa hết
sức quan trọng đánh dấu chặng đường 50 năm "chiến đấu, xây dựng và phát
triển"...”........................................................................................................83
Hỏi: Em biết gì về Thành phố Vinh?...........................................................83
Cho phép học sinh được lựa chọn sự kiện, nhân vật, vấn đề chính trị, đạo
đức, xã hội yêu thích hoặc nổi bật... để trình bày quan điểm, hiểu biết của
bản thân........................................................................................................83
Từ câu chuyện, tình huống, bài viết… học sinh cảm nhận và bộc lộ cảm
xúc, tình cảm, thái độ của mình:..................................................................83
Ví dụ 1: Ngày 08/3/2013, chùm ảnh “Mẹ ơi con bất hiếu” trên facebook của
thầy giáo Nguyễn Hoàng Khắc Hiếu (Đại học Sư phạm thành phố Hồ Chí
Minh) đã gây xúc động cho người đọc. Đây là lời dẫn của một số bức ảnh:
......................................................................................................................83
- Bạn xấu hổ: “Vì sao mẹ không đẹp, không sang bằng mẹ đứa khác”
Nhưng bạn có biết tóc mẹ bạc để tóc bạn được xanh, tay chân mẹ nứt nẻ để
da dẻ bạn được hồng hào trắng trẻo?...........................................................83
- Bạn chê đồ ăn của mẹ: “Nấu kiểu gì mà mặn quá, mất hết cả hứng” Nhưng
đã bao giờ bạn cảm ơn Người vì một bữa ăn ngon?....................................83

3
- Bạn bực bội: “Đi học quá cực khổ” Nhưng bạn có biết mẹ đang phải làm
gì ngoài kia để bạn được ngồi trên chiếc ghế sạch sẽ của nhà trường?.......83
- Hãy thử tưởng tượng xem, một hôm đi học về, căn nhà của bạn im lìm
trống trải, mẹ không còn tồn tại nữa. Bạn sẽ cảm thấy thế nào?”................83
Hỏi: Cảm xúc, suy nghĩ của em khi đọc những nội dung trên?...................83


4
DANH MỤC CÁC BẢNG
Trang
Để làm sáng tỏ vấn đề này, so sánh đánh giá năng lực và đánh giá kiến thức, kỹ
năng qua nội dung tập huấn dạy học và kiểm tra học sinh theo hướng phát triển
năng lực...............................................................................................................18
Nguồn: Tập huấn dạy học và kiểm tra học sinh theo hướng phát triển năng lực
học sinh do Sở Giáo dục và Đào tạo Nghệ An tổ chức.......................................19
Ví dụ: XaLuan.com, ngày 07/10/2013, trong bài “Lễ kỷ niệm 50 năm ngày
thành lập thành phố Vinh” đã viết: “...Đây là dấu mốc lịch sử có ý nghĩa hết
sức quan trọng đánh dấu chặng đường 50 năm "chiến đấu, xây dựng và phát
triển"...”........................................................................................................83
Hỏi: Em biết gì về Thành phố Vinh?...........................................................83
Cho phép học sinh được lựa chọn sự kiện, nhân vật, vấn đề chính trị, đạo
đức, xã hội yêu thích hoặc nổi bật... để trình bày quan điểm, hiểu biết của
bản thân........................................................................................................83
Từ câu chuyện, tình huống, bài viết… học sinh cảm nhận và bộc lộ cảm
xúc, tình cảm, thái độ của mình:..................................................................83
Ví dụ 1: Ngày 08/3/2013, chùm ảnh “Mẹ ơi con bất hiếu” trên facebook của
thầy giáo Nguyễn Hoàng Khắc Hiếu (Đại học Sư phạm thành phố Hồ Chí
Minh) đã gây xúc động cho người đọc. Đây là lời dẫn của một số bức ảnh:

......................................................................................................................83
- Bạn xấu hổ: “Vì sao mẹ không đẹp, không sang bằng mẹ đứa khác”
Nhưng bạn có biết tóc mẹ bạc để tóc bạn được xanh, tay chân mẹ nứt nẻ để
da dẻ bạn được hồng hào trắng trẻo?...........................................................83
- Bạn chê đồ ăn của mẹ: “Nấu kiểu gì mà mặn quá, mất hết cả hứng” Nhưng
đã bao giờ bạn cảm ơn Người vì một bữa ăn ngon?....................................83
- Bạn bực bội: “Đi học quá cực khổ” Nhưng bạn có biết mẹ đang phải làm
gì ngoài kia để bạn được ngồi trên chiếc ghế sạch sẽ của nhà trường?.......83


5
- Hãy thử tưởng tượng xem, một hôm đi học về, căn nhà của bạn im lìm
trống trải, mẹ không còn tồn tại nữa. Bạn sẽ cảm thấy thế nào?”................83
Hỏi: Cảm xúc, suy nghĩ của em khi đọc những nội dung trên?...................83


6
MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài
Trong quá trình đổi mới đất nước, chúng ta ngày càng nhận thức sâu sắc
hơn vị trí, vai trò rất quan trọng của giáo dục. Nhằm thực hiện chiến lược con
người và phát triển nguồn nhân lực cho sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa
đất nước trong bối cảnh toàn cầu hóa và phát triển kinh tế tri thức, cần đổi mới
toàn bộ hệ thống giáo dục, trong đó có giáo dục phổ thông. Vấn đề đặt ra là đổi
mới giáo dục phải đáp ứng yêu cầu phát triển năng lực của người học và phải
đổi mới một cách sâu sắc, nhất quán từ mục tiêu, chương trình, nội dung,
phương pháp đến cơ cấu và hệ thống tổ chức, cơ chế quản lý. Trong chương
trình giáo dục phổ thông hiện nay và trong hệ thống các môn học, môn giáo dục
công dân giữ vai trò quan trọng và trực tiếp trong việc giáo dục học sinh ý thức
và hành vi người công dân, phát triển tâm lực và nhân cách con người. Giáo dục

công dân truyền tải cho người học những giá trị, chuẩn mực của xã hội để họ trở
thành những con người toàn diện, biết sống và biết tôn trọng người khác, thành
công dân có ích cho cộng đồng, xã hội.
Trong quá trình dạy học, đánh giá kết quả học tập của học sinh là khâu cơ
bản, tác động trực tiếp đến thái độ cũng như phương pháp hoạt động của cả thầy
và trò. Thời gian qua, Bộ Giáo dục - Đào tạo và Vụ Giáo dục Trung học đã ban
hành các chỉ thị, công văn về đổi mới giáo dục các cấp và đổi mới kiểm tra,
đánh giá kết quả học tập của học sinh như: Thực hiện Chỉ thị số 3399/CTBGD&ĐT, ngày 16/8/2010 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo về nhiệm vụ
trọng tâm của giáo dục mầm non, giáo dục phổ thông, giáo dục thường xuyên và
giáo dục chuyên nghiệp năm học 2010 - 2011; Công văn số 4718/BGD&ĐT
Trung học ngày 11/8/2010 của Bộ giáo dục và đào tạo về Hướng dẫn thực hiện
nhiệm vụ Giáo dục trung học năm học 2010-2011; nhằm tiếp tục đổi mới công
tác thi, kiểm tra đánh giá, thúc đẩy đổi mới phương pháp dạy học, thực hiện


7
thống nhất trong tất cả các trường Trung học Cơ sở, trường Trung học Phổ
thông, các trung tâm Giáo dục Thường xuyên về quy trình và kĩ thuật biên soạn
đề thi, đề kiểm tra kết quả học tập của học sinh theo ma trận đề; Thông tư
58/2011/Thông tư - Bộ Giáo dục và Đào tạo ngày 12/12/2011 của Bộ trưởng Bộ
giáo dục và đào tạo; Nghị quyết số 29/NQ-TU ngày 4/11/2013 Hội nghị Trung
ương 8 khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo.
Đánh giá kết quả học tập có vai trò quan trọng, là một trong những thành
tố của quá trình dạy học. Vì vậy, không ít các nhà giáo dục quan tâm, nghiên
cứu, đặc biệt là các nhà nghiên cứu, các nhà giáo dục nước ngoài. Họ đã đưa ra
các mô hình dạy học trong đó thể hiện quan niệm của mình về đánh giá đồng
thời khẳng định vai trò, ý nghĩa; xác định mục đích của đánh giá trong quá trình
dạy học. Năm 1967, Donovan A.Johnson và Gerald R.rising đã đề nghị mô hình
để mô tả quá trình dạy các tư tưởng toán học, trong sơ đồ đó các ông đã chỉ ra
rằng các kết quả đã được đánh giá nhằm giúp giáo viên có những định hướng

cho quá trình dạy học tiếp theo; đồng thời các ông cũng chỉ ra vai trò của đánh
giá đối với học sinh, đối với quá trình dạy học và cả đối với nghiên cứu khoa
học. Năm 1980, Deketele đã đưa ra khái niệm chung về đánh giá, Robert Glaser
đã giới thiệu mô hình dạy học trong đó đánh giá kết quả học tập là một trong
bốn thành tố cơ bản của quá trình dạy học. Nhà giáo dục Mỹ Benjamin Bloom
đã phân loại mục tiêu dạy học thành các bậc nhận thức khác nhau đó là mục tiêu
nhận thức, mục tiêu kỹ năng và mục tiêu thái độ; các bậc nhận thức của Bloom
được nhiều nhà giáo dục trên thế giới trong đó có Việt Nam đồng tình, xem đó
là cơ sở cho việc lựa chọn để xây dựng hệ thống câu hỏi hay bài kiểm tra phù
hợp với mục đích của từng loại đánh giá kết quả học tập của học sinh nhằm phát
triển năng lực.
Ở nước ta, cùng với việc đẩy mạnh đổi mới chương trình, sách giáo khoa
thì đổi mới phương pháp dạy học, phương thức đánh giá kết quả học tập là một
vấn đề đang đặt ra, thu hút sự quan tâm nghiên cứu của các nhà khoa học.


8
Những kết quả nghiên cứu liên quan đến vấn đề này được thể hiện qua các công
trình tiêu biểu như: Đánh giá trong giáo dục của Trần Bá Hoành, Nhà xuất bản
giáo dục, Hà Nội; “Vấn đề đặt câu hỏi của giáo viên đứng lớp - kiểm tra đánh
giá kết quả học tập của học sinh” của Nguyễn Đình Chỉnh, Nhà xuất bản giáo
dục Hà Nội. Các công trình này đã chỉ ra mục đích, yêu cầu của kiểm tra, đánh
giá, cũng như những quan điểm về đổi mới phương thức kiểm tra, đánh giá
trong dạy học hiện nay.
Năm 1998, bài giảng “đánh giá kết quả học tập của học sinh” do PGS.
TS Lê Phước Lộc, trường Đại học Cần Thơ chủ biên đã được hoàn thành và dạy
thử nghiệm cho sinh viên các ngành sư phạm từ 1998 - 1999, sau đó được tiếp
tục chỉnh sửa, bổ sung nhiều lần và tái bản vào năm 2009. Bài giảng gồm ba
chương, trình bày một cách hệ thống vấn đề đánh giá kết quả học tập của học
sinh như: những vấn đề chung nhất về đánh giá, các phương pháp sử dụng trong

đánh giá, hướng dẫn qui trình thiết kế một bài kiểm tra và việc xếp loại học sinh
trên cơ sở bài kiểm tra; đánh giá những kết quả nghiên cứu lý luận, thực tiễn
giáo dục đạo đức - công dân ở trường trung học phổ thông; công tác đào tạo giáo
viên giáo dục đạo đức - công dân trong những năm đầu thế kỷ XXI.
Hội thảo quốc gia về giáo dục đạo đức - công dân trong giáo dục Phổ
thông đã được Bộ Giáo dục và Đào tạo tổ chức tại Hà Nội đề cập các vấn đề về
đổi mới chương trình, sách giáo khoa, phương pháp dạy học và kiểm tra, đánh
giá môn học ở trường Phổ thông trong thời gian tới, theo yêu cầu đổi mới giáo
dục Phổ thông sau năm 2015.
Thời gian qua, Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng đã chỉ đạo tổ chức hội thảo
về kiểm tra, đánh giá nhằm tìm ra những giải pháp giúp kiểm tra, đánh giá thực
hiện đúng vai trò của mình trong quá trình dạy học, giúp Việt Nam nhanh chóng
đạt được mục tiêu mà công cuộc cải cách giáo dục đã đề ra. Nhiều nhà khoa học
giáo dục đã có các bài viết tham gia hội thảo như:


9
- TS. Vũ Thị Phương Anh, Giám đốc Trung tâm Đánh giá giáo dục - Viện
Nghiên cứu giáo dục đã báo cáo tham luận với chủ đề “Kiểm tra, đánh giá để
phục vụ học tập: xu hướng mới của thế giới và bài học cho Việt Nam”, tác giả
đã chỉ ra sự cần thiết phải đổi mới kiểm tra, đánh giá; đề cập đến xu hướng mới
trong kiểm tra, đánh giá kết quả học tập trên thế giới là “đánh giá để phục vụ
việc học tập của học sinh”; thảo luận về các khái niệm đại diện cho ba đặc trưng
cơ bản của đánh giá theo xu hướng mới của thế giới (đánh giá phát triển, đánh
giá thực tiễn, đánh giá sáng tạo) từ đó đưa ra những nhìn nhận về thực trạng
kiểm tra, đánh giá trong giáo dục phổ thông hiện nay ở Việt Nam; trên cơ sở đó
đề xuất một số giải pháp mà ngành giáo dục Việt Nam có thể thực hiện ngay để
giúp đổi mới kiểm tra, đánh giá.
- TS. Nguyễn Phú Tuấn - Viện chiến lược và Chương trình Giáo dục
với bài viết Kiểm tra, đánh giá kết quả học tập theo hướng phát huy tính tích

cực của học sinh trung học phổ thông”, đã đề cập đến vai trò của kiểm tra,
đánh giá, xem đó là “một khâu quan trọng trong quá trình giáo dục” và đề ra
một số giải pháp để kiểm tra đánh giá góp phần phát huy tính tích cực, sáng
tạo của học sinh.
- TS. Nguyễn Thị Ngọc và Phan Hoàng Yến - Trung tâm Đánh giá Giáo
dục, với bài viết “Thử đề xuất cách thức đánh giá, kiểm tra giúp học sinh trung
học phổ thông chủ động trong học tập”, đã cho rằng tiêu chí kiểm tra, đánh giá
phải có tác dụng “phân loại trình độ học sinh một cách khách quan”, giúp người
thầy “điều chỉnh lại kiến thức, phương pháp truyền đạt của chính mình”; đồng
thời, nêu lên thực tiễn kiểm tra, đánh giá hiện nay “nội dung và hình thức đánh
giá chưa kích thích được việc dạy học theo hướng đổi mới và tích cực” từ đó đề
xuất một số cách thức kiểm tra, đánh giá nhằm phát huy tính chủ động, sáng tạo
của học sinh.
Cuốn Phương pháp và tư liệu dạy môn Giáo dục công dân của Lê Đức
Quảng là quyển sách đầu tiên tiếp cận tương đối toàn diện hệ thống phương


10
pháp giảng dạy Giáo dục công dân cả về phương pháp giảng dạy, phương pháp
luyện tập, thực hành và kiểm tra, đánh giá. Quyển sách đề cập đến những vấn đề
thể hiện một bước tiến bộ về phương pháp luận với yêu cầu kiểm tra, đánh giá
không chỉ thiên về tái hiện lại tri thức mà phải bao quát mục tiêu giáo dục của
môn học, phải kiểm tra đánh giá cả việc vận dụng tri thức môn học và thái độ
công dân.
TS. Trần Văn Hiếu - Trường Đại học Cần Thơ đã xuất bản giáo trình
“Đánh giá giáo dục - giáo dục công dân”. Ngoài những nội dung cơ bản về
kiểm tra, đánh giá đã được nghiên cứu, giáo trình là tác giả đã đề cập đến việc
sử dụng một phương tiện mới hỗ trợ đắc lực cho công tác kiểm tra, đánh giá kết
quả học tập của học sinh đó là máy vi tính, “với các phần mềm hợp lý, máy vi
tính là một trợ thủ đắc lực trong việc xây dựng ngân hàng câu hỏi, phân tích

câu hỏi, thiết kế bài kiểm tra, chấm điểm, phân tích thống kê và lưu trữ kết quả
thi cử của học sinh”;
Ngoài ra, Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng đã chỉ đạo biên soạn tài liệu bồi
dưỡng cho giáo viên dạy học môn Giáo dục công dân các khối lớp 10, 11, 12
trong đó có hướng dẫn những nội dung cơ bản nhất về đổi mới kiểm tra, đánh
giá. Trong phạm vi hẹp hơn, một số trường Trung học Phổ thông cũng đã tiến
hành nghiên cứu thực nghiệm đổi mới kiểm tra ở các trường cụ thể và báo cáo
kết quả tại các kỳ hội thảo do Sở Giáo dục và Đào tạo các tỉnh tổ chức; các
học viên cao học cũng đã hoàn thành các đề tài nghiên cứu về đổi mới kiểm
tra, đánh giá.
Tân Kỳ là một trong những huyện khá lớn ở phía Tây Nghệ An. Trên địa
bàn huyện hiện nay có 3 trường Trung học Phổ thông. Những năm qua, mặc dù
dạy và học môn Giáo dục công dân ở các trường Trung học Phổ thông trên địa
bàn huyện đã có những chuyển biến tích cực, song sự chuyển biến đó chưa đồng
bộ ở các khâu của quá trình dạy học. Nội dung bài giảng cơ bản được đổi mới,
phương pháp dạy và học từng bước được cải tiến, nhưng việc kiểm tra, đánh giá


11
kết quả học tập của học sinh chưa thực sự được quan tâm đúng mức, còn chậm
đổi mới hoặc có đổi mới nhưng cũng chỉ giới hạn ở mặt hình thức. Cách đánh
giá hiện nay vẫn nặng về kiểm tra kiến thức sách vở, chủ yếu là ở mức nhớ và
tái hiện lại nội dung bài học; chu kỳ đánh giá chỉ chú trọng điểm cuối của quá
trình dạy học, xét lên lớp, cấp chứng chỉ, v.v.. Cách đánh giá này đã làm cho
người học rơi vào thế bị động, không phát huy được tính sáng tạo của học sinh
trong học tập. Chính sự chậm đổi mới trong kiểm tra, đánh giá là một trong
những nguyên nhân khiến cho những nỗ lực trong cải cách giáo dục phổ thông
nói chung và môn Giáo dục công dân nói riêng trên địa bàn huyện Tân Kỳ chưa
đạt được kết quả như mong muốn.
Để góp phần vào quá trình đổi mới kiểm tra, đánh giá kết quả học tập

nhằm phát triển năng lực của học sinh trong dạy học môn Giáo dục công dân và
từ kinh nghiệm thực tiễn của bản thân, tác giả chọn vấn đề: “Đổi mới kiểm tra,
đánh giá kết quả học tập theo hướng phát triển năng lực học sinh trong dạy
học môn Giáo dục công dân ở các trường Trung học Phổ thông huyện Tân
Kỳ, tỉnh Nghệ An” làm đề tài luận văn Thạc sĩ.
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở lý luận và thực trạng vận dụng phương thức kiểm tra đánh giá
kết quả học tập của học sinh, luận văn đề xuất những giải pháp cơ bản nhằm đổi
mới phương thức kiểm tra, đánh giá kết quả học tập theo hướng phát triển năng
lực học sinh trong dạy học môn giáo dục công dân ở các trường trung học phổ
thông ở huyện Tân Kỳ, tỉnh Nghệ An.
3. Nhiệm vụ nghiên cứu
+ Nghiên cứu cơ sở lý luận của việc đổi mới phương thức đánh giá kết
quả học tập theo hướng phát triển năng lực học sinh.
+ Khảo sát, đánh giá thực trạng, những vấn đề đặt ra trong đánh giá kết
quả học tập của học sinh trong dạy học môn Giáo dục công dân ở các trường
Trung học Phổ thông trên địa bàn huyện Tân Kỳ, tỉnh Nghệ An.


12
+ Đề xuất một số giải pháp và kiến nghị để thực hiện có hiệu quả phương
thức kiểm tra, đánh giá kết quả học tập nhằm phát triển năng lực học sinh.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của đề tài
Luận văn nghiên cứu vấn đề kiểm tra, đánh giá kết quả của học sinh theo
hướng phát triển năng lực trong dạy học môn giáo dục công dân.
Trên cơ sở đổi mới phương pháp dạy học theo hướng phát triển năng lực
học sinh, đề tài tập trung nghiên cứu việc đổi mới phương thức kiểm tra, đánh
giá trong dạy học môn Giáo dục công dân thông qua kiểm tra thực nghiệm
chương trình học kỳ I, học kỳ II năm học 2014 - 2015 của 3 khối 10, khối 11,
khối 12. Trường Trung học Phổ thông Tân Kỳ 1, Trường Trung học Phổ thông

Lê Lợi, Trường Trung học Phổ thông Tân Kỳ 3 trên địa bàn huyện Tân Kỳ, tỉnh
Nghệ An.
5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu
- Luận văn được thực hiện trên cơ sở lý luận của chủ nghĩa Mác - Lênin,
tư tưởng Hồ Chí Minh và các quan điểm của Đảng ta về giáo dục và đào tạo; sử
dụng phương pháp luận của chủ nghĩa duy vật biện chứng và duy vật lịch sử, các
nguyên tắc cơ bản của lôgíc biện chứng.
- Luận văn sử dụng các phương pháp nghiên cứu như phân tích, tổng hợp,
điều tra, khảo sát, tổng kết kinh nghiệm thực tiễn để tìm ra các phương thức
đánh giá phù hợp theo hướng phát triển năng lực học sinh.
6. Ý nghĩa của đề tài
- Bằng lý luận và thực tiễn, khẳng định tầm quan trọng của việc đổi mới
phương thức kiểm tra, đánh giá kết quả học tập theo hướng phát triển năng lực
học sinh trong dạy học môn giáo dục công dân.
- Góp phần đề xuất giải pháp đổi mới phương thức kiểm tra, đánh giá theo
hướng phát triển năng lực học sinh trong dạy học môn giáo dục công dân.
- Luận văn góp phần vào việc đổi mới giáo dục phổ thông ở huyện Tân
Kỳ nói riêng và trong cả nước nói chung.


13

7. Giả thuyết khoa học
Nếu đề xuất và thực hiện các giải pháp một cách hợp lý sẽ góp phần nâng
cao hiệu quả hoạt động kiểm tra, đánh giá, qua đó phát triển năng lực học sinh
trong dạy học môn giáo dục công dân ở trường trung học phổ thông.
8. Kết cấu của đề tài
Ngoài phần mở đầu, phần kết luận, phần phụ lục và danh mục tài liệu
tham khảo, đề tài gồm 3 chương với 8 tiết.

14
Chương 1
ĐỔI MỚI KIỂM TRA, ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP
THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH
LÀ MỘT TẤT YẾU TRONG DẠY HỌC MÔN GIÁO DỤC CÔNG DÂN
Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
1.1. Cơ sở lý luận về kiểm tra, đánh giá kết quả học tập theo hướng
phát triển năng lực của học sinh trong dạy học môn Giáo dục công dân ở
trường Trung học Phổ thông
1.1.1. Các khái niệm cơ bản
- Khái niệm kiểm tra
Theo Từ điển Tiếng Việt, kiểm tra được hiểu là: Xem xét tình hình thực tế
để đánh giá, nhận xét. Như vậy, việc kiểm tra sẽ cung cấp những dữ kiện, những
thông tin cần thiết làm cơ sở cho việc đánh giá học sinh. Tác giả Hoàng Phê cho
rằng: “Kiểm tra là xem xét thực chất, thực tế để đánh giá, nhận xét” [29, tr.533].
Theo Bửu Kế, “Kiểm tra là tra xét, xem xét, kiểm tra là soát xét lại công việc,
kiểm tra là xem xét tình hình thực tế để đánh giá, nhận xét” [22, tr.366]. Còn
theo Trần Bá Hoành “Kiểm tra là cung cấp những dữ kiện, những thông tin làm
cơ sở cho việc đánh giá” [30, tr.339].
Như vậy, các nhà khoa học và các nhà giáo dục đều cho rằng kiểm tra với
nghĩa là nhằm thu thập số liệu, chứng cứ, xem xét, soát xét lại công việc thực tế
để đánh giá và nhận xét.
- Khái niệm đánh giá
Theo Từ điển Tiếng Việt (1997), đánh giá được hiểu là: Nhận định giá trị.
Các kết quả kiểm tra thành tích học tập, rèn luyện của học sinh được thể hiện
trong việc đánh giá những thành tích học tập, rèn luyện đó. Đánh giá là quá trình
hình thành những nhận định, phán đoán về kết quả công việc dựa vào sự phân
tích những thông tin thu được, đối chiếu với những mục tiêu, tiêu chuẩn đề ra,

15
nhằm đề xuất những quyết định thích hợp để cải thiện thực trạng, điều chỉnh
nâng cao chất lượng và hiệu qủa công việc. Căn cứ vào mục tiêu dạy học, làm
cơ sở cho những chủ trương, biện pháp và hành động trong giáo dục tiếp theo.
Cũng có thể nói rằng đánh giá là quá trình thu thập phân tích và giải thích thông
tin một cách hệ thống nhằm xác định mức độ đạt đến của các mục tiêu giáo dục
về phía học sinh. Đánh giá có thể thực hiện bằng phương pháp định lượng hay
định tính.
Như vậy, đánh giá là việc đưa ra những kết luận nhận định, phán xét về
trình độ học sinh. Muốn đánh giá kết quả học tập của học sinh thì việc đầu tiên
là phải kiểm tra, soát xét lại toàn bộ công việc học tập của học sinh, sau đó tiến
hành đo lường để thu thập những thông tin cần thiết và cuối cùng là đưa ra một
quyết định.
- Mối quan hệ giữa kiểm tra và đánh giá
Kiểm tra và đánh giá kết quả học tập của học sinh là hai khâu có quan hệ
mật thiết với nhau. Kiểm tra nhằm cung cấp thông tin để đánh giá và đánh giá
thông qua kết quả của kiểm tra. Hai khâu đó hợp thành một quá trình thống nhất
là kiểm tra - đánh giá.
Kiểm tra, đánh giá là một quá trình được tiến hành có hệ thống, để xác
định mức độ đạt được về trình độ nắm kiến thức, kỹ năng, trình độ phát triển tư
duy và trình độ được giáo dục của người học trong quá trình dạy học.
Các yếu tố của kiểm tra, đánh giá: Xác định mục tiêu dạy học, thiết kế và
thực hiện chương trình dạy học và kiểm tra, đánh giá là một chỉnh thể tạo thành
chu trình dạy học khép kín. Mối quan hệ chặt chẽ giữa các yếu tố trên nếu được
đảm bảo tốt sẽ tạo nên một quá trình dạy học đạt hiệu quả cao.
Kiểm tra, đánh giá là sự so sánh đối chiếu trình độ kiến thức, kỹ năng,
thái độ đã được hình thành ở người học với những yêu cầu xác định của mục
tiêu dạy học, mục tiêu đào tạo. Mục tiêu dạy học là cơ sở cho việc xác định nội
dung, xây dựng chương trình dạy học, lựa chọn phương pháp và hình thức tổ

16
chức quá trình dạy học. Đồng thời mục tiêu dạy học chi phối toàn bộ quá trình
kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của người học, từ việc xác định mục đích
kiểm ta, đánh giá đến việc lựa chọn nội dung, phương pháp, hình thức tổ chức,
yêu cầu kiểm tra, đánh giá.
Kiểm tra, đánh giá là khâu cuối cùng của chu trình dạy học, song cũng có
thể xem là bước khởi đầu cho chu trình tiếp theo với chất lượng mới hơn của cả
một quá trình.
Từ một phương diện khác, có thể xem kiểm tra, đánh giá là hoạt động
nhằm rút ra những phán đoán về giá trị đạt được và những quyết định cần thiết
trên cơ sở thông tin và số liệu thu thập được.
Kiểm tra, đánh giá là một hoạt động mà thực chất là quá trình “đo lường”,
do đó, việc xác định trình độ kiến thức, kỹ xảo, kỹ năng mà học sinh đạt được
không tiến hành theo phép đo mà bằng thang điểm hay bậc thang xếp hạng.
Kiểm tra, đánh giá là hai mặt của một quá trình, kiểm tra là thu thập thông
tin, số liệu, bằng chứng về kết quả đạt được, đánh giá là so sánh đối chiếu với
mục tiêu dạy học đưa ra những phán đoán kết luận về thực trạng và nguyên nhân
của kết quả đó. Đánh giá gắn liền với kiểm tra, nằm trong chu trình kín của quá
trình dạy học.
Kiểm tra, đánh giá không đơn thuần là sự ghi nhận kết cụ thể của kết quả
dạy - học, mà còn đề xuất những quyết định làm thay đổi thực trạng để làm cho
nó tốt hơn. Chính vì vậy, kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học viên nhằm
mục đích, yêu cầu như:
Thứ nhất, làm sáng tỏ mức độ đạt được và chưa đạt được về mục tiêu dạy
học, trình độ kiến thức, kỹ xảo, kỹ năng và thái độ của học viên, từ đó xác định
mức độ chất lượng, hiệu quả hoạt động dạy - học.
Thứ hai, phát hiện sai lệch và điều chỉnh hoạt động nhằm đạt mục đích dự
kiến: tìm ra những sai sót, lệch lạc trong nhận thức học viên, giúp họ điều chỉnh

hoạt động, giúp giáo viên cho những thông tin ngược để kịp thời điều chỉnh hoạt


17
động dạy. Tạo cơ sở cho những dự đoán phát triển trong tương lai; điều chỉnh
mục tiêu, nội dung, phương pháp dạy học.
- Kiểm tra, đánh giá theo hướng phát triển năng lực là kiểm tra, đánh giá
kiến thức, kỹ năng và thái độ trong bối cảnh có ý nghĩa. Tức là phải tạo cơ hội
cho học sinh được giải quyết vấn đề trong tình huống có tính thực tiễn. Đánh giá
kết quả học tập không lấy việc kiểm tra khả năng tái hiện kiến thức đã học làm
trung tâm của việc đánh giá. Đánh giá kết quả học tập theo năng lực cần chú
trọng khả năng vận dụng sáng tạo tri thức trong những tình huống ứng dụng
khác nhau.
1.1.2. Mục đích, ý nghĩa của việc kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của
học sinh theo hướng phát triển năng lực
1.1.2.1. Mục đích của việc kiểm tra, đánh giá kết quả học tập theo hướng
phát triển năng lực
Theo Trần Bá Hoành, việc đánh giá học sinh trong quá trình học tập nhằm
những mục đích như: “Làm sáng tỏ mức độ đạt được và chưa đạt được về các
mục tiêu dạy học, tình trạng kiến thức, kỹ năng, thái độ của học sinh đối với các
yêu cầu của chương trình; phát hiện những nguyên nhân sai sót, giúp học sinh
điều chỉnh hoạt động học. Công khai hóa các nhận định về năng lực và kết quả
học tập của mỗi học sinh và của tập thể lớp, tạo cơ hội cho học sinh phát triển kỹ
năng tự đánh giá, giúp học sinh nhận ra sự tiến bộ của mình, khuyến khích, động
viên, thúc đẩy việc học tập. Giúp cho giáo viên có cơ sở thực tế để nhận ra
những điểm mạnh, điểm yếu của mình, tự điều chỉnh, hoàn thiện hoạt động dạy,
phấn đấu không ngừng nâng cao chất lượng và hiệu quả dạy học” [29, tr.7]
Như vậy, đánh giá không chỉ đơn thuần là để biết kết quả của học sinh mà
qua đó còn giúp học sinh và giáo viên nhận định thực trạng và định hướng điều
chỉnh hoạt động dạy và học cho giai đoạn tiếp theo.

18
Cũng có quan điểm nêu lên mục đích khác của đánh giá nhưng theo
Nguyễn Đình Chỉnh: “Đánh giá là nhằm phân loại, sàng lọc học sinh, có căn cứ
quyết định sự thành công hay thất bại của học sinh; giúp giáo viên biết được
kết quả dạy học của mình; tạo điều kiện tăng uy tín của trường và đánh giá để
bảo vệ xã hội” [21, tr.79] (xác định năng lực học sinh, hướng nghiệp cho học
sinh và giúp các cơ quan sử dụng lựa chọn nhân viên, cán bộ của mình cho phù
hợp với công việc), như vậy theo tác giả ngoài việc phân loại học sinh thì đánh
giá còn nhằm hướng tới mục đích cao hơn và rất ý nghĩa như tác giả đã nói đó
là “bảo vệ xã hội”.
Việc đánh giá học sinh có nhiều mục đích khác nhau, nhưng ở đây chúng
ta đề cập đến khía cạnh nâng cao chất lượng dạy học, phát huy tính tích cực,
sáng tạo của học sinh. Do đó, có thể quan niệm đánh giá trong dạy học là nhằm
biết được thái độ và mức độ hoàn thành nhiệm vụ học tập của học sinh, phân
loại học sinh, thông qua đó giáo viên điều chỉnh nội dung, phương pháp dạy của
mình cho phù hợp với từng đối tượng người học, tạo động lực cho học sinh phấn
đấu trong quá trình dạy học và để học sinh có thể tự điều chỉnh phương pháp
học của mình.
1.1.2.2. Ý nghĩa của việc đánh giá kết quả học tập theo hướng phát triển
năng lực
Công tác đánh giá kết quả học tập của học sinh có ý nghĩa rất lớn trong
giáo dục, nhất là đối với hai chủ thể tham gia trực tiếp trong quá trình dạy học là
giáo viên và học sinh. Cụ thể như sau:
Đánh giá kết quả học tập theo năng lực cần chú trọng khả năng vận dụng
sáng tạo tri thức trong những tình huống ứng dụng khác nhau.
Để làm sáng tỏ vấn đề này, so sánh đánh giá năng lực và đánh giá kiến
thức, kỹ năng qua nội dung tập huấn dạy học và kiểm tra học sinh theo hướng
phát triển năng lực

19
Bảng 1.1. So sánh đánh giá năng lực và đánh giá kiến thức, kỹ năng
Tiêu chí

Đánh giá năng lực
Đánh giá kiến thức, kỹ năng
- Đánh giá khả năng học sinh
- Xác định việc đạt kiến thức, kỹ
vận dụng các kiến thức, kỹ năng
năng theo mục tiêu của chương trình
đã học vào giải quyết vấn đề
Mục đích
giáo dục.
thực tiễn của cuộc sống.
- Đánh giá, xếp hạng giữa những
- Vì sự tiến bộ của người học so
người học với nhau.
với chính họ.
- Gắn với ngữ cảnh học tập và- Gắn với nội dung học tập (những
Ngữ cảnh
thực tiễn cuộc sống của họckiến thức, kỹ năng, thái độ) được
đánh giá
sinh.
học trong nhà trường.
- Những kiến thức, kỹ năng,
thái độ ở nhiều môn học, nhiều
- Những kiến thức, kỹ năng, thái độ
hoạt động giáo dục và những

ở một môn học.
Nội dung trải nghiệm của bản thân học
- Quy chuẩn theo việc người học có
đánh giá sinh trong cuộc sống xã hội (tập
đạt được hay không một nội dung đã
trung vào năng lực thực hiện)
được học.
- Quy chuẩn theo các mức độ
phát triển NL của người học
Câu hỏi, bài tập, nhiệm vụ trong tình
Công cụ - Nhiệm vụ, bài tập trong tình
huống hàn lâm hoặc tình huống
đánh giá huống, bối cảnh thực.
thực.
Đánh giá mọi thời điểm của quáThường diễn ra ở những thời điểm
Thời điểm
trình dạy học, chú trọng đếnnhất định trong quá trình dạy học,
đánh giá
đánh giá trong khi học.
đặc biệt là trước và sau khi dạy.
- Năng lực người học phụ thuộc- Năng lực người học phụ thuộc vào
vào độ khó của nhiệm vụ hoặcsố lượng câu hỏi, nhiệm vụ hay bài
Kết quả bài tập đã hoàn thành.
tập đã hoàn thành.
đánh giá - Thực hiện được nhiệm vụ- Càng đạt được nhiều đơn vị kiến
càng khó, càng phức tạp hơn sẽthức, kỹ năng thì càng được coi là
được coi là có năng lực cao hơn có năng lực cao hơn.
Nguồn: Tập huấn dạy học và kiểm tra học sinh theo hướng phát triển
năng lực học sinh do Sở Giáo dục và Đào tạo Nghệ An tổ chức.
Sơ đồ 1.1. Về mục tiêu giáo dục

20

Mục tiêu
giáo dục

Trình độ
xuất phát của
học sinh

Nghiên cứu
tài liệu mới

Kiểm tra đánh
giá kết quả
học tập

Mối liên hệ ngược
Mối liên hệ ngược

Mối liên hệ ngược

- Đối với giáo viên:
Công tác đánh giá cung cấp cho giáo viên những thông tin “liên hệ ngược
ngoài” (từ người học đến người dạy thông qua kiểm tra đánh giá), từ đó giáo
viên có thể điều chỉnh hoạt động dạy của mình cho phù hợp. Đánh giá kết quả
học tập kết hợp với theo dõi thường xuyên giúp giáo viên nắm được năng lực và
trình độ thực sự của học sinh cũng như thái độ của học sinh trong học tập, từ đó
có biện pháp thích hợp để giúp đỡ học sinh kém đồng thời bồi dưỡng học sinh

giỏi để nâng cao chất lượng học tập của lớp. Ngoài ra, đánh giá còn giúp giáo
viên thấy được hiệu quả của công tác giảng dạy cả về nội dung, phương pháp,
hình thức tổ chức dạy học để có những điều chỉnh hợp lý, kịp thời.
- Đối với học sinh:
Việc kiểm tra, đánh giá thường xuyên, có hệ thống sẽ cung cấp kịp thời
những thông tin “liên hệ ngược trong” (Học sinh tự đánh giá mình thông qua
kiểm tra, đánh giá) giúp người học tự điều chỉnh hoạt động học của mình. Nó
chỉ cho học sinh thấy được mình đã tiếp thu được những gì thông qua bài học và
còn chỗ nào cần bổ sung khi chuẩn bị cho phần học mới.
Thông qua đánh giá, học sinh còn có điều kiện tiến hành các hoạt động trí
tuệ như: ghi nhớ, tái hiện, khái quát hóa, hệ thống hóa kiến thức đã học, luyện
tập kỹ năng vận dụng, phân tích, tổng hợp, rèn luyện năng lực giải quyết vấn đề;
giúp học sinh nâng cao tinh thần trách nhiệm, tạo động lực trong học tập để cố
gắng đạt kết quả cao hơn.


21
- Đối với cán bộ quản lý giáo dục:
Ngoài ý nghĩa đối với giáo viên và giáo viên, đánh giá còn có tác động
quan trọng đến cán bộ quản lý giáo dục, qua đó nó cung cấp cho cán bộ quản lý
giáo dục những thông tin cơ bản về việc dạy và học để có những chỉ đạo kịp
thời, uốn nắn những lệch lạc, khuyến khích những sáng kiến để thực hiện tốt
mục tiêu giáo dục.
- Đối với cha mẹ học sinh và cộng đồng:
Cha mẹ thường xuyên nắm bắt được tình hình học tập, rèn luyện ở trường,
lớp của con; trên cơ sở đó hỗ trợ con em phát huy các điểm tốt hoặc kịp thời
ngăn chặn, điều chỉnh, sửa chữa các điểm hạn chế.
Thầy cô giáo có thêm hiểu biết về học sinh, nhất là các em có hoàn cảnh
khó khăn, từ đó có phương pháp giáo dục phù hợp, toàn diện và có định hướng
đúng để quan tâm giúp đỡ được nhiều hơn đối với từng em trong từng hoàn cảnh

khác nhau.
Cộng đồng xã hội nhận thấy vai trò trách nhiệm của mình, từ đó tích cực
hỗ trợ tạo môi trường thuận lợi cho nhà trường, gia đình giúp đỡ các em học tập,
rèn luyện.
1.1.3. Những yêu cầu sư phạm cần tuân thủ trong kiểm tra, đánh giá
kết quả học tập theo hướng phát triển năng lực
Trong quá trình kiểm tra, đánh giá kết quả học tập theo hướng phát triển
năng lực của học sinh phải thỏa mãn các yêu cầu cơ bản sau:
Thứ nhất: Kiểm tra, đánh giá phải xuất phát từ mục tiêu dạy học.
Kiểm tra, đánh giá phải xuất phát từ mục tiêu, điều đó có nghĩa là phải
căn cứ vào chuẩn kiến thức, kỹ năng và thái độ - những yêu cầu, tiêu chí tuân
thủ theo những nguyên tắc nhất định.
Mục tiêu của các môn học, trong đó có môn giáo dục công dân bao gồm
mục tiêu về kiến thức, kỹ năng và thái độ. Đó là những yêu cầu cơ bản, tối
thiểu mà học sinh cần phải nắm sau khi hoàn thành chương trình môn học. Do


22
đó, yêu cầu đầu tiên đối với đánh giá là phải căn cứ vào chuẩn kiến thức, kỹ
năng và thái độ.
Thứ hai: Kiểm tra, đánh giá phải đảm bảo mức độ chính xác nhất định.
Công tác đánh giá muốn đạt được hiệu quả mong muốn cần phải có công
cụ hỗ trợ và công cụ đánh giá phải đảm bảo mức độ chính xác nhất định. Công
cụ đánh giá thường được sử dụng cho hầu hết các môn học đó là hệ thống câu
hỏi và nhận xét của giáo viên. Để đảm bảo tính chính xác nhất định thì đòi hỏi
trong quá trình xây dựng câu hỏi phải căn cứ vào chuẩn kiến thức, kỹ năng của
môn học, và hệ thống câu hỏi được sử dụng trong kiểm tra phải đảm bảo được
sự phân hóa học sinh, có như vậy mới đánh giá chính xác năng lực của học sinh;
ngoài ra đối với nhận xét của giáo viên muốn chính xác, phản ánh đúng khả
năng của học sinh đòi hỏi người giáo viên phải có kế hoạch theo dõi cụ thể đối

với học sinh các lớp mình phụ trách. Thông qua công cụ đánh giá, kết quả học
tập của học sinh sẽ được xác định do vậy việc đảm bảo tính chính xác của công
cụ kiểm tra, đánh giá là yêu cầu bắt buộc trong công tác đánh giá.
Thứ ba: Kiểm tra, đánh giá phải đảm bảo tính thuận tiện của việc sử
dụng công cụ đánh giá
Ngoài việc đảm bảo tính chính xác của công cụ kiểm tra, đánh giá thì việc
đảm bảo tính thuận tiện của công cụ kiểm tra, đánh giá cũng là yêu cầu cần thiết
không thể thiếu, muốn đảm bảo yêu cầu đó chúng ta phải căn cứ vào đặc trưng
của từng môn học để lựa chọn công cụ kiểm tra, đánh giá cho phù hợp. Môn
giáo dục công dân mang tính thực tiễn và giáo dục cao, do đó việc đánh giá thái
độ và sự vận dụng những kiến thức được học vào cuộc sống là vấn đề quan
trọng nhất; với đặc trưng đó và với tư cách là một môn khoa học yêu cầu sự hiểu
biết chính xác đặc biệt là những quy định của các điều luật, bản thân nhận thấy
việc sử dụng kết hợp câu hỏi trắc nghiệm và tự luận là phù hợp và phản ánh
được những yêu cầu riêng của môn học.


23
Thứ tư: Tính khách quan, chính xác; tính toàn diện, hệ thống; tính riêng
biệt, phân biệt và công khai
Việc đánh giá kết quả học tập của học sinh phải đảm bảo tính khách quan,
chính xác, tạo điều kiện để mỗi học sinh bộc lộ khả năng và trình độ của mình,
ngăn chặn mọi biểu hiện thiếu trung thực. Kết quả đánh giá học sinh có ảnh
hưởng rất lớn đến quá trình học tập thậm chí cả tương lai của các em nhất là
trong các kỳ thi quan trọng như thi học kỳ, thi tốt nghiệp, tuyển sinh đại học;
đồng thời đảm bảo khách quan và chính xác trong kiểm tra đánh giá còn góp
phần hình thành nên niềm tin của các em về tính công bằng trong giáo dục, do
đó tính khách quan và chính xác được xem là yêu cầu bắt buộc, ưu tiên hàng đầu
của công tác đánh giá. Chính vì vậy, việc đánh giá thông qua các bài kiểm tra,
bài thi phải dựa trên những tiêu chuẩn khoa học từ khâu thiết kế đề thi, tổ chức

thi đến chấm thi và ra quyết định; tránh việc đánh giá chủ quan theo cảm tính, áp
đặt hoặc để cho những thành kiến cá nhân ảnh hưởng đến kết quả học tập.
Tính toàn diện: Đòi hỏi việc kiểm tra, đánh giá phải bao hàm những nôi
dung đã được qui định; tùy từng thời điểm khác nhau, kiểm tra, đánh giá có thể
nhằm vào những mục đích trọng tâm nào đó, chỉ tập trung vào một vài mảng
kiến thức hay kỹ năng nhất định, nhưng toàn bộ hệ thống đánh giá phải bao
quát, đảm bảo tính toàn diện, không chỉ chú trọng về mặt số lượng mà phải xem
chất lượng là yếu tố quan trọng cần đạt đến; không chỉ đơn thuần là kiểm tra về
kiến thức mà phải đánh giá cả kỹ năng, thái độ, tư duy.
Việc kiểm tra, đánh giá phải tiến hành theo kế hoạch được xây dựng một
cách có hệ thống. Do đó, kế hoạch kiểm tra, đánh giá nên được xây dựng từ
trước tốt nhất là cùng lúc với việc thiết kế chương trình dạy học. Thực hiện kiểm
tra, đánh giá trước, trong và sau khi học một phần của chương trình. Kết hợp
theo dõi thường xuyên với kiểm tra, đánh giá định kỳ và kiểm tra, đánh giá tổng
kết cuối năm học. Kiểm tra, đánh giá phải được tiến hành thường xuyên và phải
được xem như là một mắt xích trong quá trình dạy học.