Phân tích thực trạng và đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện công tác thu BHXH bắt buộc tại huyện Quốc Oai – Tp Hà Nội giai đoạn 2008-2010

Khóa luận tốt nghiệp
Dung

GVHD: Th.S Đỗ Thùy

LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đề tài khóa luận của tôi là: “ Công tác quản lý thu
bảo hiểm xã hội bắt buộc tại BHXH huyện Thạch Hà- Hà Tĩnh, giải pháp
và khuyến nghị là công trình của tôi.
Các số liệu, kết quả nêu trong bài khóa luận là trung thực, đều phục
vụ cho việc nghiên cứu đề tài của tôi và xuất phát từ tình hình thực tế tại
đơn vị nghiên cứu.
Tác giả khóa luận

Vương Thị Thơm

SV thực hiện: Vương Thị Thơm

1

Lớp: Đ3BH2


Khóa luận tốt nghiệp
Dung

GVHD: Th.S Đỗ Thùy

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
Từ viết tắt
BHXH

BHYT
BNN
CNTT
DN
DNNQD
ĐVSDLĐ
HCSN
HĐLĐ
HĐVL
KCB
KTXH
LĐ
MSLĐ
NCL
NLĐ
NQD
NSDLĐ
QĐ
TLTC
TNLĐ
SDLĐ
UBND
TLTT

Tên đầy đu
Bảo hiểm xã hội
Bảo hiểm y tê
Bệnh nghề nghiệp
Công nghệ thông tin
Doanh nghiệp

Doanh nghiệp ngoài quốc doanh
Đơn vị sử dụng lao động
Hành chính sự nghiệp
Hợp đồng lao động
Hợp đồng việc làm
Khám chữa bệnh
Kinh tê xã hội
Lao động
Mất sức lao động
Ngoài công lập
Người lao động
Ngoài quốc doanh
Người sử dụng lao động
Quyêt định
Tiền lương, tiền công
Tai nạn lao động
Sử dụng lao động
Ủy ban nhân dân
Tiền lương tối thiểu

DANH MỤC BẢNG BIỂU VÀ HÌNH
DANH MỤC BẢNG BIỂU
SV thực hiện: Vương Thị Thơm

2

Lớp: Đ3BH2


Khóa luận tốt nghiệp

GVHD: Th.S Đỗ Thùy
Dung
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT.......................................................2
1.2.3 Nội dung quản lý thu bảo hiểm xã hội.......................................12
1.2.3.1 Quản lý đối tượng thu BHXH bắt buộc..................................12
1.2.3.2 Quản lý tiền lương, tiền công làm căn cứ đóng BHXH.........13
1.2.3.3 Quản lý mức thu và phương thức thu BHXH.........................14
1.2.3.4 Quản lý quy trình thu nộp BHXH..........................................15
1.2.4 Quản lý tổ chức thu BHXH.......................................................16
1.2.4.1 Phân cấp quản lý thu BHXH..................................................16
1.2.4.2 Quản lý lập và giao kế hoạch thu hàng năm...........................17
1.2.4.3 Quản lý tiền thu BHXH..........................................................18
1.2.4.4 Thông tin báo cáo...................................................................18
1. 2.5 Các yếu tố tác động tới công tác quản lý thu Bảo hiểm xã hội.
.................................................................................................................19
1.2.6 Quản lý hồ sơ, tài liệu................................................................20
Để công tác quản lý thu đạt hiệu quả cao thì trước hết cần phải có một
đội ngũ cán bộ giỏi về chuyên môn nghiệp vụ, am hiểu các chính sách
BHXH, phẩm chất đạo đức, chính trị vững vàng, năng động sáng tạo
trong công việc. Có như vậy mới đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của
công việc. Hơn nữa, công tác quản lý thu đòi hỏi người cán bộ phải
thường xuyên tiếp xúc với các đơn vị sử dụng lao động, không ngại va
chạm xã hội để mang lại hiệu quả cao trong công việc. Trong quá trình
tiếp xúc không tránh khỏi những tình huống bất ngờ, khó xử, đòi hỏi
người cán bộ thu phải linh hoạt. Do vậy, trong việc sử dụng cán bộ cũng
phải được phân công đúng người đúng việc. Tuy nhiên, số lượng cán bộ
BHXH thì có hạn còn số lượng các đơn vị sử dụng lao động đăng kí
tham gia BHXH ngày càng lớn nên yêu cầu cán bộ phải có năng lực thực
sự mới đáp ứng được công việc..............................................................51
Bố trí, phân công công việc phù hợp với năng lực, trình độ chuyên

môn của cán bộ góp phần hoàn thành tốt công tác thu BHXH...............52
Từ đó đòi hỏi cơ quan BHXH huyện Thạch Hà phải có các biện pháp
để nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ như:...........................................52
- Tăng cường nguồn nhân lực thường xuyên, tổ chức cho cán bộ, nhân
viên trong cơ quan, nâng cao kiến thức, đào tạo chuyên môn nghiệp vụ,
tin học, công tác quản lý…......................................................................52
- Hàng năm, cử các cán bộ trong cơ quan đi học hỏi kinh nghiệm ở
các địa phương khác................................................................................52
- Tạo điều kiện cho các cán bộ trẻ có trình độ trung cấp, những cán bộ
chưa hiểu biết nhiều về ngành bảo hiểm đi học các lớp tại chức chuyên
ngành về bảo hiểm để họ được đào tạo một cách có hệ thống, bài bản và
khoa học..................................................................................................52
- Ngoài ra còn phải coi trọng công tác giáo dục chính trị, tư tưởng,
năng lực chuyên môn và ý thức trách nhiệm của cán bộ làm công tác thu.
.................................................................................................................52
SV thực hiện: Vương Thị Thơm

3

Lớp: Đ3BH2


Khóa luận tốt nghiệp
GVHD: Th.S Đỗ Thùy
Dung
- Hàng năm nên tổ chức các chuyến nghỉ mát cho đội ngũ cán bộ để
mọi người có tinh thần vui vẻ, thoải mái.................................................52
DANH MỤC HÌNH
Hình 1: Cơ cấu tổ chức bộ máy cơ quan BHXH huyện Thạch Hà.......
Hình2: Cơ cấu lao động tham gia BHXH bắt buộc theo khối ngành

năm 2010...............................................................................................
Hình 3: Biểu đồ kết quả thu BHXH ở huyện Thạch Hà năm 20082010......................................................................................................
.

.......17
.......22
.......3
0

MỤC LỤC
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT.......................................................2
1.2.3 Nội dung quản lý thu bảo hiểm xã hội.......................................12
1.2.3.1 Quản lý đối tượng thu BHXH bắt buộc..................................12
1.2.3.2 Quản lý tiền lương, tiền công làm căn cứ đóng BHXH.........13
1.2.3.3 Quản lý mức thu và phương thức thu BHXH.........................14
1.2.3.4 Quản lý quy trình thu nộp BHXH..........................................15
1.2.4 Quản lý tổ chức thu BHXH.......................................................16
1.2.4.1 Phân cấp quản lý thu BHXH..................................................16
1.2.4.2 Quản lý lập và giao kế hoạch thu hàng năm...........................17
1.2.4.3 Quản lý tiền thu BHXH..........................................................18
1.2.4.4 Thông tin báo cáo...................................................................18
SV thực hiện: Vương Thị Thơm

4

Lớp: Đ3BH2


Khóa luận tốt nghiệp
GVHD: Th.S Đỗ Thùy

Dung
1. 2.5 Các yếu tố tác động tới công tác quản lý thu Bảo hiểm xã hội.
.................................................................................................................19
1.2.6 Quản lý hồ sơ, tài liệu................................................................20
Để công tác quản lý thu đạt hiệu quả cao thì trước hết cần phải có một
đội ngũ cán bộ giỏi về chuyên môn nghiệp vụ, am hiểu các chính sách
BHXH, phẩm chất đạo đức, chính trị vững vàng, năng động sáng tạo
trong công việc. Có như vậy mới đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của
công việc. Hơn nữa, công tác quản lý thu đòi hỏi người cán bộ phải
thường xuyên tiếp xúc với các đơn vị sử dụng lao động, không ngại va
chạm xã hội để mang lại hiệu quả cao trong công việc. Trong quá trình
tiếp xúc không tránh khỏi những tình huống bất ngờ, khó xử, đòi hỏi
người cán bộ thu phải linh hoạt. Do vậy, trong việc sử dụng cán bộ cũng
phải được phân công đúng người đúng việc. Tuy nhiên, số lượng cán bộ
BHXH thì có hạn còn số lượng các đơn vị sử dụng lao động đăng kí
tham gia BHXH ngày càng lớn nên yêu cầu cán bộ phải có năng lực thực
sự mới đáp ứng được công việc..............................................................51
Bố trí, phân công công việc phù hợp với năng lực, trình độ chuyên
môn của cán bộ góp phần hoàn thành tốt công tác thu BHXH...............52
Từ đó đòi hỏi cơ quan BHXH huyện Thạch Hà phải có các biện pháp
để nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ như:...........................................52
- Tăng cường nguồn nhân lực thường xuyên, tổ chức cho cán bộ, nhân
viên trong cơ quan, nâng cao kiến thức, đào tạo chuyên môn nghiệp vụ,
tin học, công tác quản lý…......................................................................52
- Hàng năm, cử các cán bộ trong cơ quan đi học hỏi kinh nghiệm ở
các địa phương khác................................................................................52
- Tạo điều kiện cho các cán bộ trẻ có trình độ trung cấp, những cán bộ
chưa hiểu biết nhiều về ngành bảo hiểm đi học các lớp tại chức chuyên
ngành về bảo hiểm để họ được đào tạo một cách có hệ thống, bài bản và
khoa học..................................................................................................52

- Ngoài ra còn phải coi trọng công tác giáo dục chính trị, tư tưởng,
năng lực chuyên môn và ý thức trách nhiệm của cán bộ làm công tác thu.
.................................................................................................................52
- Hàng năm nên tổ chức các chuyến nghỉ mát cho đội ngũ cán bộ để
mọi người có tinh thần vui vẻ, thoải mái.................................................52

SV thực hiện: Vương Thị Thơm

5

Lớp: Đ3BH2


Khóa luận tốt nghiệp
Dung

GVHD: Th.S Đỗ Thùy
LỜI MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài.
Bảo hiểm xã hội với tư cách là “trụ cột” quan trọng của an sinh xã hội,
có liên quan trực tiếp tới lực lượng lao động sản xuất của cải vật chất và
tinh thần cho xã hội. BHXH góp phần đảm bảo công bằng xã hội và phát
triển một cách bền vững. Các chế độ hiện nay của BHXH không những ổn
định phần nào đời sống của NLĐ và gia đình họ mà còn góp phần đẩy
mạnh hoạt động SXKD cho đơn vị SDLĐ, điều tiết và chia sẻ rủi ro giữa
những người tham gia nói chung.
Thu BHXH là một nhân tố có tính chất quyết định đến sự tồn tại và
phát triển của BHXH ở bất kỳ quốc gia nào. Quản lý BHXH có vai trò rất
quan trọng trong hoạt động thu BHXH. Thông qua quản lý sự thống nhất

trong hoạt động thu BHXH, đảm bảo hoạt động thu BHXH ổn định, bền
vững, hiệu quả, đảm bảo quyền lợi cho người tham gia BHXH.
Quản lý thu BHXH là công việc có ý nghĩa quyết định đến chất lượng
hoạt động, chất lượng quản lý và đến sự chính xác của chi chế độ BHXH,
đầu tư quỹ BHXH, đảm bảo quyền lợi chính đáng của người tham gia
BHXH.
Trên thực tế, còn nhiều đơn vị sử dụng lao động nộp không đủ số
lượng và không đúng thời gian quy định. Tình trạng trốn đóng BHXH, nợ
đóng BHXH còn xẩy ra ở nhiều đơn vị và đang có chiều hướng ngày một
tăng thêm. Trong khi chờ các cơ quan chức năng vào cuộc để giải quyết thì
hàng chục ngàn công nhân lao động hàng ngày vẫn phải chờ để được
hưởng quyền lợi.
Qua một thời gian thực tập ở BHXH huyện Thạch Hà- Hà Tĩnh, em
nhận thấy công tác quản lý thu BHXH là rất cần thiết, nhất là đối với địa
phương em nên em đi tìm hiểu về đề tài: “ Công tác quản lý thu bảo hiểm
xã hội bắt buộc tại Bảo hiểm xã hội huyện Thạch Hà- Hà Tĩnh, giải
pháp và khuyên nghị”.
Đi nghiên cứu đề tài, em nhằm mục đích đánh giá về việc thực hiện
chính sách BHXH nói chung và công tác quản lý thu nói riêng. Qua đó rút
ra những mặt đã đạt được cũng như các mặt còn hạn chế và đưa ra một số
biện pháp nhằm hoàn thiện chính sách BHXH, nâng cao hiệu quả của công
tác quản lý thu nói chung và công tác thu BHXH nói riêng trong thời gian
tới tại BHXH huyện Thạch Hà- Hà Tĩnh.

SV thực hiện: Vương Thị Thơm

6

Lớp: Đ3BH2

Khóa luận tốt nghiệp
GVHD: Th.S Đỗ Thùy
Dung
2. Mục đích nghiên cứu
- Tìm hiểu thực trạng công tác quản lý thu BHXH bắt buộc tại cơ quan
BHXH huyện Thạch Hà- Hà Tĩnh giai đoạn 2008 - 2010.
- Đưa ra một số giải pháp, khuyến nghị nhằm nâng cao công tác quản
lý thu BHXH tại huyện Thạch Hà trong thời gian tới.
3. Đối tượng nghiên cứu
- Phạm vi nghiên cứu: Nghiên cứu vấn đề thu, nộp BHXH, tình hình
tham gia, quản lý hồ sơ tài liệu tham gia, quỹ lương,... của NLĐ, NSDLĐ
tại BHXH huyện Thạch Hà- Hà Tĩnh trong giai đoạn 2008 - 2010.
- Đối tượng nghiên cứu: Những quy định về công tác quản lý thu
BHXH; Thực trạng công tác quản lý thu BHXH ở huyện Thạch Hà- Hà
Tĩnh 2008- 2010.
4. Phương pháp nghiên cứu
Khóa luận sử dụng tổng hợp các phương pháp nghiên cứu:
- Phương pháp nghiên cứu lý luận
- Phương pháp nghiên cứu thực tiễn
- Các phương pháp nghiên cứu khác như: Phương pháp xử lý số liệu,
phương pháp phân tích số liệu, phương pháp so sánh.
5. Những đóng góp của khóa luận
- Khóa luận đã tổng hợp và phân tích số liệu về thu BHXH bắt buộc,
đối tượng tham gia, quỹ lương của các đơn vị tham gia tại huyện Thạch
Hà- Hà Tĩnh giai đoạn 2008 – 2010.
- Khóa luận đưa ra một số giải pháp, khuyến nghị nhằm nâng cao công
tác quản lý thu BHXH trong thời gian tới.
6. Kêt cấu của khóa luận
Ngoài Mở đầu và Kết luận, Khóa luận được kết cấu thành 3 chương:

Chương 1: Một số lý luận chung về BHXH và công tác quản lý thu
BHXH.
Chương 2: Thực trạng công tác quản lý thu BHXH bắt buộc tại
BHXH huyện Thạch Hà- Hà Tĩnh.
Chương 3: Một số giải pháp và khuyến nghị nhằm nâng cao công tác
quản lý thu BHXH bắt buộc tại BHXH huyện Thạch Hà- Hà Tĩnh.

SV thực hiện: Vương Thị Thơm

7

Lớp: Đ3BH2


Khóa luận tốt nghiệp
GVHD: Th.S Đỗ Thùy
Dung
CHƯƠNG I: MỘT SỐ VẤN ĐỀ CHUNG VỀ QUẢN LÝ THU BẢO
HIỂM XÃ HỘI.
1.1 Một số vấn đề cơ bản về Bảo hiểm xã hội ( BHXH).
1.1.1 Khái niệm về bảo hiểm xã hội.
Bảo hiểm xã hội được coi là bộ phận cấu thành hệ thống an sinh xã
hội, là chính sách quan trọng của mỗi quốc gia cho nên khái niệm về
BHXH phụ thuộc và nhận thức của từng người dân, phong tục tập quán của
mỗi nước…. Do đó, có nhiều khái niệm khác nhau về BHXH, sau đây là
một số khái niệm được nhiều người chấp nhận:
“ Bảo hiểm xã hội là quá trình tổ chức và sử dụng quỹ tiền tệ tập
trung, được tồn tích dần do sự đóng góp của người lao động và người sử
dụng lao động dưới sự điều tiết của Nhà nước, nhằm đảm bảo phần thu
nhập để thoả mãn nhu cầu sinh sống thiết yếu của người lao động và gia

đình họ, hay khi gặp những biến cố làm giảm hoặc mất khả năng thu nhập
theo lao động”.
Theo Tổ chức Lao động Quốc tế ( ILO): “ BHXH là sự bảo vệ của
xã hội đối với các thành viên của mình thông qua một loạt các biện pháp
công cộng ( bằng pháp luật, trách nhiệm của Chính phủ) để chống lại tình
trạng khó khăn về kinh tế và xã hội do bị mất hoặc giảm mất thu nhập do bị
ốm đau, mất khả năng lao động, tuổi già, tàn tật và chết. Hơn nữa, BHXH
còn phải bảo vệ cho việc chăm sóc y tế, sức khoẻ và trợ cấp các gia đình
khi cần thiết”.
Ở Việt Nam, ngay từ khi mới ra đời thì BHXH đã được nghiên cứu ở
nhiều góc độ khác nhau. Có nhiều định nghĩa khác nhau về BHXH như: “
Từ điển Bách khoa Việt Nam” cho rằng: “ BHXH là sự thay thế hoặc bù
đắp một phần thu nhập cho người lao động khi họ bị mất hoặc giảm thu
nhập do ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, thất nghiệp, tử tuất… dựa trên
cơ sở tài chính do sự đóng góp của các bên tham gia BHXH, có sự bảo hộ
của Nhà nước theo pháp luật nhằm đảm bảo an toàn đời sống cho người lao
động và gia đình họ, đồng thời đảm bảo an toàn xã hội”.
Năm 2007, Luật BHXH chính thức có hiệu lực, theo luật này: “BHXH
là sự đảm bảo thay thế hoặc bù đắp một phần thu nhập cua người lao động
khi họ bị giảm hoặc mất thu nhập do ốm đau, thai sản, tai nạn lao động,
bệnh nghề nghiệp, hết tuổi lao động hoặc bị chết, trên cơ sở đóng vào quỹ
BHXH”.
Như vậy, mục tiêu của BHXH là nhằm ổn định cuộc sống của người
dân, hướng tới sự phát triển toàn diện, bền vững của toàn xã hội.
SV thực hiện: Vương Thị Thơm

8

Lớp: Đ3BH2

Khóa luận tốt nghiệp
GVHD: Th.S Đỗ Thùy
Dung
1.1.2. Vai trò của bảo hiểm xã hội.
1.1.2.1 Đối với người lao động.
BHXH có vai trò rất quan trọng đối với người lao động, nó giúp cho
người lao động ổn định được cuộc sống, thu nhập… khi mà họ không có
thu nhập, trách cho họ rơi vào cảnh nghèo khổ, bần cùng hoá… tạo điều
kiện yên tâm, an toàn trong cuộc sống đồng thời tạo cho họ có cơ hội quay
lại làm việc nhanh hơn. từ đó góp phần ổn định, yên tâm làm việc, tạo
nguồn thu nhập cao hơn cho bản thân họ…
1.1.2.2 Đối với NSDLĐ.
Khi NSDLĐ tham gia đóng BHXH cho NLĐ sẽ tạo sự gắn bó của
NLĐ với nơi họ đang làm việc. Khi năng suất lao động tăng, làm cho lợi
nhuận của NSDLĐ cũng tăng lên.
Khi các đơn vị tham gia đóng BHXH thì sẽ được Nhà Nước bảo hộ
quyền lợi của họ, lúc này mặc dù thị trường có sự biến đổi thì nó không
trực tiếp ảnh hưởng ngay đến đơn vị sử dụng lao động. Mà sự biến động đó
đã được Nhà Nước giúp điều tiết. Thêm nữa, khi có bàn tay của Chính Phủ
thì giúp có các doanh nghiệp cạnh tranh lành mạnh, đúng theo quy định của
luật. Đó chính là vai trò mà NSDLĐ được hưởng.
1.1.2.3 Đối với Nhà nước.
Khi thực hiện tốt BHXH cũng có nghĩa là những người tham gia sẽ
được bảo vệ và đảm bảo cuộc sống khi họ không may gặo rủi ro. Thay vì
ngân sách Nhà Nước chi trả khi họ gặp khó khăn nay đã có nguồn quỹ
BHXH chi trả, từ đó giảm chi cho ngân sách Nhà Nước. Các khoản chi trả
đó, sẽ được Nhà Nước dùng để chi cho các việc khác như xây dựng các
công trình phúc lợi xã hội. Tạo nguồn vốn cho phát triển kinh tế nên sẽ tạo
việc làm mới cho nhiều lao động, làm cho nền kinh tế phát triển.

Mặt khác thực hiện tốt BHXH thì an sinh xã hội cũng được đảm bảo,
xã hội sẽ được phát triển tốt, cuộc sống của người dân sẽ được tốt hơn. đó
cũng là một nguyên nhân giảm chi cho ngân sách Nhà Nước, bổ sung thêm
nguồn vốn cho sự phát triển kinh tế…
1.2 Một số vấn đề cơ bản về quản lý thu Bảo hiểm xã hội ( BHXH).
1.2.1 Một số khái niệm liên quan.
1.2.1.1 Khái niệm thu BHXH.
Với chức năng cai trị, Nhà nước sử dụng quyền lực của mình thông
qua các thể chế chính trị bao gồm hệ thống pháp luật và các thiết chế chính
trị (các cơ quan quyền lực Nhà nước) để tổ chức thực hiện công tác thu
BHXH dưới hai hình thức bắt buộc và tự nguyện. Tuỳ theo điều kiện cụ thể
SV thực hiện: Vương Thị Thơm

9

Lớp: Đ3BH2


Khóa luận tốt nghiệp
GVHD: Th.S Đỗ Thùy
Dung
của từng đối tượng, Nhà nước quy định cụ thể đối tượng nào thuộc diện
tham gia BHXH bắt buộc thì đối tượng đó phải đóng BHXH theo quy định,
còn đối tượng nào thuộc diện tự nguyện thì đối tượng đó đuợc quyền lựa
chọn, cân nhắc các chế độ BHXH, cân nhắc mức đóng, mức hưởng trước
khi tham gia. Khi đã tham gia, tất cảc các đối tượng bắt buộc và tự nguyện
đều phải tuân thủ những quy định của Nhà nước về mức đóng, thời gian
đóng và điều kiện được hưởng các chế độ BHXH. Thu BHXH luôn gắn với
quyền lực của Nhà nước bằng hệ thống pháp luật. Vì vậy ta có thể hiểu:
Thu BHXH là việc Nhà nước dùng quyền lực cua mình bắt buộc các

đối tượng phải đóng BHXH theo mức phí quy định hoặc cho phép một số
đối tượng được tự nguyện tham gia, lựa chọn mức đóng và phương thức
đóng phù hợp với thu nhập cua mình. Trên cơ sở đó hình thành một quỹ
tiền tệ tập trung nhằm mục đích bảo đảm cho các hoạt động BHXH.(Giáo
trình quản trị bảo hiểm xã hội- NXB lao động- xã hội).
Thu BHXH thực chất là quá trình phân phối lại một phần thu nhập của
các đối tượng tham gia BHXH, phân phối và phân phối lại một phần của
cải của xã hội dưới dạng giá trị, nhằm giải quyết hài hoà các mặt lợi ích
kinh tế, góp phần đảm bảo sự công bằng xã hội.
1.2.1.2 Khái niệm về quản lý và quản lý thu BHXH.
Quản lý là một chức năng lao động xã hội, bắt nguồn từ tính chất xã
hội của lao động. Quản lý diễn ra trong mọi cơ sở, mọi tổ chức trên mọ lĩnh
vực như: kinh tế, lao động, dân số…. Ngày nay thuật ngữ quản lý trở nên
phổ biến, nhưng chưa có một khái niệm thống nhất về quản lý, có nhiều
nhà khoa học quan tâm nghiên cứu khái niệm này:
Khi xét quản lý là một hành động ông Vũ Ngọc Hải đã đưa ra khái
niệm sau: “ Quản lý là sự tác động có tổ chức, có hướng đích của chủ thể
quản lý tới đối tượng quản lý nhằm đạt mục tiêu đề ra ” ( Giáo trình Quản
trị học- NXB Lao động- xã hội ).
Theo quan điểm tiếp cận hệ thống: “ Quản lý là quá trình lập kế hoạch
, tổ chức, lãnh đạo và kiểm tra công tác của thành viên thuộc hệ thống đơn
vị và việc sử dụng các nguồn lực phù hợp để đạt được các mục đích đã
định định”.
Tóm lại: Quản lý là sự tác động có chu đích cua chu thể quản lý đến
khách thể quản lý nhằm khai thác và sử dụng tối đa các tiềm năng cua cá
nhân cũng như tổ chức để đạt được mục tiêu đã đề ra.
Trong hoạt động sự nghiệp BHXH, thu BHXH có vai trò vô cùng
quan trọng, vì thu hình thành quỹ BHXH, quỹ này là quỹ tập trung, thống
SV thực hiện: Vương Thị Thơm

10

Lớp: Đ3BH2


Khóa luận tốt nghiệp
GVHD: Th.S Đỗ Thùy
Dung
nhấtvà độc lập với Ngân sách Nhà nước. Việc thu BHXH căn cứ vào quy
định của pháp luật và liên quan với việc giải quyết chính sách, chế độ. Nếu
thu BHXH và quản lý việc đóng góp không đạt yêu cầu thì sẽ xẩy ra nhiều
hậu quả như không đảm bảo việc cân đối quỹ, không đảm bảo quyền lợi
người tham gia…
Quản lý thu BHXH chính là quản lý hoạt động thu, nộp BHXH, xác
nhận việc thực hiên nghĩa vụ cua người lao động tham gia BHXH và đồng
thời việc xác nhận đó là căn cứ để thực hiên chính sách, chế độ BHXH
đảm bảo đối với quyền lợi đối tượng tham gia BHXH đúng, đu, kịp thời khi
đáp ứng mọi yêu cầu, quy định cua pháp luật.
1.2.1.3 Quỹ Bảo hiểm xã hội.
Các bên tham gia BHXH bao gồm: Người lao động, người sử dụng
lao động (Cơ quan, đoàn thể, tổ chức, các hội, doanh nghiệp thuộc tất cả
các thành phần kinh tế) và Nhà nước. Các bên tham gia BHXH phải đóng
BHXH theo quy định thì người lao động mới được hưởng các chế độ
BHXH. Tiền đóng BHXH của các bên tham gia BHXH hình thành một quỹ
tiền tệ tập trung gọi là quỹ BHXH.
Như vậy có thể hiểu: Quỹ BHXH là một quỹ tiền tệ tập trung được
hình thành chu yếu từ sự đóng góp bằng tiền cua các bên tham gia BHXH
và được sử dụng để chi trả cho cho người lao động theo quy định cua các
chế độ BHXH.
1.2.2 Vai trò quản lý thu BHXH

1.2.2.1 Tạo sự thống nhất trong hoạt động thu BHXH.
Hoạt động thu BHXH có tính chất đặc thù, khác với các hoạt động
khác do: đối tượng thu rất đa dạng và phức tạp đòi hỏi phải có sự chỉ đạo
thống nhất thì hoạt động thu mới đạt kết quả cao.
Quản lý thu BHXH thông qua công tác lập kế hoạch cũng đã quy
định rõ sự phân công trách nhiệm thu cho các cấp trong hệ thống BHXH,
tuy nhiên đẻe hoạt động thu được thống nhất cần sự hợp tác giữa các bộ
phận tài chính, tuyên truyền, ngân hàng...Như vậy, thông qua hoạt động
quản lý thống nhất được những nội dung quan trọng của hoạt động thu: đối
tượng thu, biểu mẫu, hồ sơ, quy trình thu, nộp BHXH...
1.2.2.2 Đảm bảo hoạt động thu BHXH ổn định, bền vững, hiệu quả.
Tính ổn định, bền vững, hiệu quả của hoạt động thu BHXH là những
mục tiêu mà bất kỳ hệ thống BHXH của quốc gia nào cũng mong muốn đạt
được. Bởi vì, khi mục tiêu này đạt được cũng có nghĩa là hệ thống ASXH

SV thực hiện: Vương Thị Thơm

11

Lớp: Đ3BH2


Khóa luận tốt nghiệp
GVHD: Th.S Đỗ Thùy
Dung
được đảm bảo, đây là điều kiện tiền đề để phát triển kinh tế- xã hội. Những
mục tiêu này chỉ đạt được khi:
- Hoạt động thu được định hướng một cách đúng đắn, phù hợp với
điều kiện kinh tế xã hội của mỗi quốc gia trong mỗi thời kỳ.
- Thông qua quá trình quản lý đã định hưuowngs công tác thu BHXH

trên cơ sở xác định mục tiêu chung của hoạt động thu BHXH đó là: thu
đúng, thu đủ, không thất thu, từ đó hướng mọi nỗ lực của cá nhân, tổ chức
và mục tiêu chung đó.
- Hoạt động thu BHXH được điều hòa, phối hợp nhịp nhàng.
- Tạo động lực cho mọi cá nhân trong tổ chức.
Hoạt động thu BHXH được định hướng một cách đúng đắn, phù hợp
với nền kinh tế xã hội của mỗi quốc gia trong mỗi thời kỳ đó là: thu đúng,
thu đủ, không để thất thu…Hoạt động thu phải được phối hợp nhịp nhàng.
Như vậy, khi có sự quản lý thì mọi hoạt động sẽ được ổn định, hiệu quả
công việc tốt hơn và phát hiện nhanh những sai sót, đồng thời sửa chữa kịp
thời
1.2.2.3 Kiểm tra, đánh giá hoạt động thu BHXH.
Thu BHXH là một nội dung của tài chính BHXH, mà bất kỳ một hoạt
động nào liên quan đến tài chính đều rất dễ mắc phải tình trạng gây thất
thoát, vô ý, hoặc cố ý làm sai. Do đó, với nhiệm vụ mà người quản lý phải
đảm nhiệm đó là: kiểm tra, đánh giá hoạt động thu một cách kịp thời và
toàn diện. Nhờ có hoạt động quản lý sát sao mà công tác kiểm tra, đánh giá
luôn được giám sát thực tiễn với quá trình thu, hoạt động thu sẽ được kịp
thời sau khi có sự đánh giá.
1.2.3 Nội dung quản lý thu bảo hiểm xã hội.
1.2.3.1 Quản lý đối tượng thu BHXH bắt buộc.
Đối tượng tham gia BHXH là người có trách nhiệm đóng phí (quỹ)
bảo hiểm cho cơ quan thực hiện BHXH theo quy định của Nhà nước.
Trong BHXH, đối tượng tham gia chủ yếu là người lao động và người sử
dụng lao động.
- Thứ nhất, Người lao động.
Theo quy định tại Khoản 1 - Điều 2 - Luật BHXH, người lao động
tham gia BHXH bắt buộc là công dân Việt Nam bao gồm:
+ Người làm việc theo hợp đồng lao động không xác định thời hạn,
hợp đồng lao động có thời hạn từ đủ ba tháng trở lên:

+ Cán bộ, công chức, viên chức;
+ Công nhân quốc phòng, công nhân công an;
SV thực hiện: Vương Thị Thơm

12

Lớp: Đ3BH2


Khóa luận tốt nghiệp
GVHD: Th.S Đỗ Thùy
Dung
+ Sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp quan đội nhân dân; sĩ qua, hạ sĩ
quan nghiệp vụ, sĩ quan, hạ sĩ quan chuyên môn kỹ thuật công an nhân dân;
người làm công tác cơ yếu hưởng lương như đối với quân độ nhân dân,
công an nhân dân;
+ Hạ sĩ quan, binh sĩ quân đội nhân dân và hạ sĩ quan, chiến sĩ công
an nhân dân phục vụ có thời hạn;
+ Người làm việc có thời hạn ở nước ngoài mà trước đó đã đóng
BHXH bắt buộc;
- Thứ hai, Người sử dụng lao động.
Theo quy định tại Khoản 2 - Điều 2 - Luật BHXH, người sử dụng lao
động tham gia BHXH bắt buộc bao gồm:
+ Cơ quan Nhà nước, đơn vị sự nghiệp, đơn vị vũ trang nhân dân;
+ Tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức chính trị xã hội
nghề nghiệp, tổ chức xã hội - nghề nghiệp, tổ chức xã hội khác.
+ Cơ quan, tổ chức nước ngoài, tổ chức quốc tế hoạt động trên lãnh
thổ Việt Nam;
+ Doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ kinh doanh cá thể, tổ hợp tác, tổ chức
khác và cá nhân có thuê mướn, sử dụng và trả công cho người lao động.

- Quản lý người sử dụng lao động thuộc diện tham gia BHXH bắt
buộc theo địa bàn hành chính huyện, tỉnh, kể những người buôn bán nhỏ,
hộ sản xuất kinh doanh trong các làng nghề truyền thống có thuê từ một lao
động trở lên. Đây là việc làm rất cần thiết. Trên cơ sở nắm được các đơn vị
trên theo địa bàn hành chính, BHXH Việt nam mới tiến hành các nghiệp
tiếp theo của công tác thu BHXH.
- Quản lý danh sách lao động trong từng đơn vị có hợp đồng lao động
từ 3 tháng trở lên. Danh sách này do đơn vị tự lập theo mẫu quy định của
BHXH Việt nam. Danh sách người lao động tham gia BHXH được lập
hàng năm theo số liệu tăng giảm lao động của đơn vị.
- Cấp sổ BHXH cho người lao động và hàng năm ghi bổ sung vào sổ
BHXH theo các tiêu thức ghi trong sổ.
1.2.3.2 Quản lý tiền lương, tiền công làm căn cứ đóng BHXH.
Trước hết, xuất phát từ mục đích của BHXH là nhằm bù đắp, hoặc
thay thế một phần thu nhập cho người lao động bị giảm hoặc mất thu nhập
do họ bị giảm hoặc mất khả năng lao động vì gặp phải các rủi ro như: ốm
đau, thai sản, tai nạn lao động ,bệnh nghề nghiệp, hưu trí, chết hoặc thất
nghiệp. Cho nên khi thiết kế đóng vào quỹ BHXH, hầu hết các nước trên
thế giới đều căn cứ vào thu nhập, tiền lương, tiền công của người lao động.
SV thực hiện: Vương Thị Thơm

13

Lớp: Đ3BH2


Khóa luận tốt nghiệp
GVHD: Th.S Đỗ Thùy
Dung
Thông thường theo quy định, mức đóng BHXH thường căn cứ vào

tiền lương của người lao động và quỹ lương của những người lao động
tham gia BHXH trong doanh nghiệp. Tuỳ theo điều kiện kinh tế xã hội của
mỗi quốc gia trong mỗi thời kỳ mà quy định tỷ lệ đóng góp cho phù hợp.
Vì vậy, quản lý TLTC làm căn cứ đóng BHXH bắt buộc là:
- Quản lý mức lương (lương chính, các loại phụ cấp...) hoặc tiền công
theo hợp đồng của từng NLĐ làm căn cứ đóng BHXH. Bảng kê khai mức
lương hoặc tiền công làm căn cứ đóng BHXH do đơn vị lập theo mẫu quy
định của BHXH Việt nam, lập hàng năm theo mức tăng giảm TLTC của
từng người lao động.
- Quản lý tổng quỹ tiền lương, tiền công của số lao động tham gia
BHXH. Bảng kê khai tổng quỹ tiền lương do đơn vị lập theo mẫu của
BHXH Việt nam và lập hàng năm theo sự biến động của số người tham gia
BHXH và mức TLTC thay đổi của từng người lao động.
- Quản lý mức đóng BHXH của từng đơn vị và từng NLĐ trên cơ sở
danh sách tham gia BHXH của từng đơn vị, mức lương hoặc tiền công của
từng người lao động và tổng quỹ lương của những người tham gia BHXH
trong từng đơn vị. Tất các các chỉ tiêu này phải ăn khớp với nhau thì
BHXH Việt nam mới chấp nhận.
1.2.3.3 Quản lý mức thu và phương thức thu BHXH.
- Thứ nhất, quản lý mức thu.
Mức thu BHXH của mỗi quốc gia là khác nhau, phụ thuộc vào nhiều
yếu tố như: đặc điểm dân số, điều kiện KTXH, sự văn minh của người dân
khiến họ cảm nhận được quyền lợi mà BHXH mang lại cho họ. Và còn phụ
thuộc vào các yếu tố khác nữa. Nhưng mức thu được xác định phải đáp ứng
được các yêu cầu: phải phù hợp với khả năng chi trả của đa số NLĐ tham
gia và sẽ tham gia, phải phù hợp với NSLĐ của nền kinh tế và khả năng tài
chính của NSDLĐ, mức thu BHXH phải cân đối với mức hưởng BHXH
nhằm đảm bảo nguyên tắc “có đóng có hưởng”.
Ở Việt Nam, hệ thống BHXH hoạt động theo nguyên tắc có mức
hưởng xác định trước. Đây là hệ thống BHXH mà nguyên tắc chia sẻ rủi ro

và nguyên tắc trợ giúp của nhà nước được thực thi ở mức độ cao. Do đó
mức thu phí BHXH chủ yếu được xác định trên cơ sở dự báo nguồn thu và
dự báo tổng chi. Trên cơ sở dự báo cân đối thu chi và suy ra mức đóng
BHXH cần thiết để cân bằng quỹ hàng năm. Ngoài ra khả năng đầu tư và
thu từ đầu tư của quỹ BHXH cũng như chi phí phát sinh khác như: điều

SV thực hiện: Vương Thị Thơm

14

Lớp: Đ3BH2


Khóa luận tốt nghiệp
GVHD: Th.S Đỗ Thùy
Dung
chỉnh trợ cấp, rủi ro đầu tư không hiệu quả cũng là yếu tố ảnh hưởng đến
việc xác định mức thu phí BHXH.
Hiện nay, mức thu BHXH hàng tháng của nước ta được tính theo tỷ lệ
% của mức tiền lương, tiền công làm căn cứ tính BHXH. Quy định mức
TLTC làm căn cứ đóng BHXH ở các khu vực khác nhau sẽ ảnh hưởng đến
số đóng BHXH tuyệt đối mặc dù tỷ lệ áp dụng là như nhau. Đó là:
Thu 20% tổng quỹ tiền lương, tiền công của những người thuộc diện
bắt buộc tham gia BHXH của đơn vị, trong đó:
- NSDLĐ đóng 15%/ tổng quỹ lương. trong đó 11% vào quỹ hưu trí,
tử tuất; 3% vào quỹ ốm đau, thai sản; 1% vào quỹ tai nạn lao động- bệnh
nghề nghiệp.
- NLĐ đóng 5%/ tiền lương- tiền công tháng .
Từ năm 2010 trở đi cứ 2 năm tăng thêm 1% mức đóng cho đến khi đủ
18% đối với NSDLĐ và đủ 8% đối với NLĐ.

- Thứ hai, quản lý phương thức thu.
Hiện nay BHXH Việt Nam đang áp dụng hai phương thức thu BHXH:
- Thu qua tài khoản: là hình thức các đơn vị SDLĐ hàng tháng nộp
tiền vào tài khoản chuyên thu của BHXH Việt Nam mở tại Ngân hàng nông
nghiệp và phát triển nông thôn. Đây là hình thức thu chủ yếu của BHXH
Việt Nam.
- Thu bằng tiền mặt: hình thức này chủ yếu áp dụng đối với thu BHYT
tự nguyện và BHXH tự nguyện khi loại hình này chính thức có hiệu lực từ
ngày 01/01/2008.
Dù thu qua tài khoản hay bằng tiền mặt thì tất cả nguồn thu đều được
tập chung về tài khoản chuyên thu của BHXH Việt Nam. Các địa phương
không được lấy số thu BHXH của địa phương mình để tự trang trải cho các
khoản chi, số còn lại mới nộp về tài khoản của BHXH Việt Nam.
1.2.3.4 Quản lý quy trình thu nộp BHXH
Quản lý quy trình thu BHXH được hiểu là quản lý tổng thể các công
việc (biện pháp) cần phải tiến hành, theo đó là cả một quá trình sắp xếp thứ
tự logic trước sau, công việc nào cần phải thực hiện trước, công việc nào
cần phải thực hiện sau để đạt được mục tiêu đã đặt ra với hiệu quả cao nhất.
Quy trình thu được thực hiện như sau:
- Đối với đơn vị SDLĐ lần đầu tiên tham gia BHXH: đơn vị SDLĐ
lập hồ sơ đăng ký tham gia BHXH. Hồ sơ theo mẫu của BHXH và gửi về
BHXH tỉnh, thành phố. Hồ sơ bao gồm:
+ Công văn gửi BHXH tỉnh, thành phố xin tham gia BHXH, BHYT.
SV thực hiện: Vương Thị Thơm

15

Lớp: Đ3BH2

Khóa luận tốt nghiệp
GVHD: Th.S Đỗ Thùy
Dung
+ Bảng kê khai danh sách số lao động tham gia BHXH.
+ Hồ sơ hợp pháp về đơn vị và NLĐ trong đơn vị (quyết định thành
lập, giấy phép hoạt động, bảng thanh toán tiền lương hàng tháng).
Sau khi nhận được hồ sơ của đơn vị SDLĐ, BHXH tỉnh, thành phố
thẩm định tính hợp lệ của hồ sơ, đặc biệt phải trính toán kỹ mức đóng của
từng người lao động và tổng mức lương đóng BHXH của cả đơn vị đó, sau
đó tiến hành cấp sổ và tổ chức thu BHXH.
- Đối với các đơn vị đang tham gia BHXH: đơn vị lập bảng kê khai
danh sách lao động tham gia BHXH và lập bảng kê khai tăng giảm lao
động và quỹ lương đóng BHXH, BHXH tỉnh, thành phố tiến hành thẩm
định bảng kê khai của đơn vị SDLĐ và tiến hành thu BHXH, cấp sổ bổ
xung cho các đối tượng mới tham gia BHXH.
Quản lý quy trình nộp tiền BHXH:
- Hàng tháng, đơn vị SDLĐ trích từ TLTC của NLĐ và trích tỷ lệ %
trên tổng quỹ lương của những người tham gia BHXH thuộc trách nhiệm
đóng BHXH của NSDLĐ theo mức trích quy định tại Luật BHXH nộp vào
tài khoản chuyên thu của BHXH xã hội huyện (không kể BHYT). Từ ngày
10 đến 25 hàng tháng, BHXH huyện chuyển số tiền mà các đơn vị SDLĐ
đã nộp lên tài khoản chuyên thu của BHXH tỉnh. Riêng tháng cuối năm
chuyển toàn bộ số tiền thu BHXH của huyện lên BHXH tỉnh trước 24h
ngày 31/12 hàng năm.
- Hàng tháng, từ ngày 10 đến ngày 20 và ngày cuối tháng, cơ quan
BHXH tỉnh chuyển tiền thu của BHXH tỉnh về tài khoản chuyên thu của
BHXH Việt Nam. Riêng tháng cuối năm BHXH tỉnh phải chuyển hết số
tiền thu BHXH về BHXH Việt Nam trước 24h ngày 31/12 hàng năm.
Như vậy toàn bộ số tiền thu BHXH đều được tập chung vào tài khoản
chuyên thu của BHXH Việt Nam. Trên cơ sở số thu của BHXH, BHXH

Việt Nam có trách nhiệm quản lý, phân phối, sử dụng theo dự toán chi
BHXH của các tỉnh.
1.2.4 Quản lý tổ chức thu BHXH.
Để thực hiện việc quản lý tổ chức thu BHXH thì BHXH các cấp cần
thực hiện một số công việc như sau:
1.2.4.1 Phân cấp quản lý thu BHXH.
Phân cấp quản lý thu hợp lý là điều kiện rất quan trọng:
- BHXH Việt Nam: chỉ đạo, hướng dẫn và kiểm tra tình hình thực
hiện công tác quản lý thu BHXH, BHYT trong toàn ngành bao gồm cả
BHXH Bộ Quốc phòng, Bộ Công an và Ban Cơ yếu Chính phủ. Xác định
SV thực hiện: Vương Thị Thơm

16

Lớp: Đ3BH2


Khóa luận tốt nghiệp
GVHD: Th.S Đỗ Thùy
Dung
mức lãi suất bình quân trong năm của hoạt động đầu tư quỹ BHXH và
thông báo cho BHXH tỉnh.
- BHXH tỉnh: căn cứ tình hình thực hiện của địa phương để phân cấp
quản lý thu BHXH cho phù hợp với chức năng, nhiệm vụ. Tổ chức thu
BHXH của các đơn vị sử dụng lao động đóng trên địa bàn tỉnh. Bao gồm:
+ Các đơn vị do Trung ương quản lý.
+ Các đơn vị do tỉnh trực tiếp quản lý.
+ Các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài.
+ Các đơn vị, tổ chức quốc tế.
+ Các doanh nghiệp ngoài quốc doanh có sử dụng lao động lớn

+ Các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp đưa lao động Việt Nam đi làm
việc có thời hạn ở nước ngoài.
Đối với những đơn vị SDLĐ mà BHXH huyện không đủ điều kiện
quản lý thu thì BHXH tỉnh trực tiếp quản lý và tổ chức thu BHXH.
- BHXH huyện: tổ chức, hướng dẫn thực hiện quản lý thu BHXH đối
với NLĐ và NSDLĐ trên địa bàn huyện. Bao gồm:
+ Các đơn vị do huyện trực tiếp quản lý
+ Các đơn vị ngoài quốc doanh có sử dụng và thuê mướn lao động.
+ Các xã, phường, thị trấn.
+ Các đơn vị khác do BHXH tỉnh giao nhiệm vụ thu.
Đối với đơn vị sử dụng lao động có các đơn vị trực thuộc đóng trụ sở
và hoạt động trên địa bàn nhiều tỉnh thì nộp BHXH ở nơi đóng trụ sở
chính, nếu muốn nộp tại nơi đơn vị trực thuộc đóng thì phải có văn bản đề
nghị và phải có ý kiến của cơ quan BHXH tỉnh nơi đóng trụ sở chính.
1.2.4.2 Quản lý lập và giao kế hoạch thu hàng năm
- Đối với đơn vị SDLĐ.
Hàng năm, đơn vị SDLĐ có trách nhiệm đối chiếu số lao động, quỹ
tiền lương và mức nộp BHXH cả tháng 9 với danh sách lao động, quỹ tiền
lương trích nộp BHXH tại thời điểm đó với cơ quan BHXH trực tiếp quản
lý trước ngày 10/10 hàng năm.
- Đối với cơ quan BHXH.
+ BHXH huyện: Hàng năm BHXH cấp huyện căn cứ tình hình thực
hiện năm trước và khả năng mở rộng người lao động tham gia BHXH,
BHYT trên địa bàn, lập 02 bản kế hoạch thu BHXH, BHYT bắt buộc năm
sau theo mẫu số 13 - TBH gửi BHXH tỉnh 01 bản trước ngày 05/11 hàng
năm.

SV thực hiện: Vương Thị Thơm

17

Lớp: Đ3BH2


Khóa luận tốt nghiệp
GVHD: Th.S Đỗ Thùy
Dung
+ BHXH tỉnh: lập 02 bản dự toán thu BHXH, BHYT đối với NSDLĐ
do tỉnh quản lý, đồng thời tổng hợp toàn tỉnh, lập 02 bản “kế hoạch thu
BHXH, BHYT bắt buộc” năm sau theo mẫu số 13-TBH gửi BHXH Việt
Nam 01 bản trước ngày 15/11 hàng năm để làm căn cứ tiến hành phân bổ
dự toán thu BHXH cho các đơn vị trực thuộc BHXH tỉnh và BHXH huyện
trước ngày 20/01 hàng năm.
+ BHXH Bộ Quốc phòng, Bộ Công an, Ban cơ yếu Chính phủ: lập kế
hoạch thu BHXH gửi BHXH Việt Nam. Trước ngày 15/11 hàng năm.
+ BHXH Việt Nam: tổng hợp, lập và giao dự toán thu BHXH, BHYT
cho BHXH tỉnh và BHXH Bộ Quốc phòng, Bộ Công an, Ban Cơ yếu
Chính phủ trước ngày 10/01 hàng năm.
1.2.4.3 Quản lý tiền thu BHXH
- BHXH tỉnh và huyện không được sử dụng tiền thu BHXH, BHYT
vào bất kỳ mục đích gì (trường hợp đặc biệt phải được Tổng Giám đốc
BHXH Việt Nam chấp thuận bằng văn bản).
- Hàng quý, BHXH tỉnh và huyện có trách nhiệm quyết toán 2% số
tiền được giữ lại, xác định số tiền chênh lệch thừa, thiếu; đồng thời gửi
thông báo quyết toán cho phòng thu hoặc bộ phận thu để thực hiện thu kịp
thời số tiền người SDLĐ chưa chi hết vào tháng đầu của quý sau.
- BHXH Việt Nam. Thẩm định số thu BHXH, BHYT định kỳ 6 tháng
hoặc hàng năm đối với BHXH tỉnh, BHXH thuộc Bộ quốc phòng, Bộ Công
an, Ban cơ yếu Chính phủ.
1.2.4.4 Thông tin báo cáo

- BHXH tỉnh, huyện: mở sổ chi tiết thu BHXH, BHYT bắt buộc (mẫu
số 07- TBH); thực hiện ghi số BHXH theo hướng dẫn sử dụng biểu mẫu.
- BHXH tỉnh, huyện thực hiện chế độ báo cáo tình hình thu BHXH,
BHYT bắt buộc theo mẫu số 09,10,11 - TBH định kỳ tháng, quý, năm
như sau:
+ BHXH huyện: báo cáo tháng trước ngày 22 hàng tháng, báo cáo
quý trước ngày 20 tháng đầu của quý sau, báo cáo năm trước ngày 25/01
năm sau.
+ BHXH tỉnh báo cáo tháng trước ngày 25 hàng tháng, báo cáo quý
trước ngày cuối tháng của tháng đầu quý sau, báo cáo năm trước ngày
15/02 năm sau.
+ BHXH Bộ Công an, Bộ Quốc phòng, Ban cơ yếu Chính phủ: thực
hiện báo cáo thu BHXH 6 tháng đầu năm trước ngày 30/7 và báo cáo năm
trước ngày 15/02 năm sau.
SV thực hiện: Vương Thị Thơm

18

Lớp: Đ3BH2


Khóa luận tốt nghiệp
GVHD: Th.S Đỗ Thùy
Dung
1. 2.5 Các yêu tố tác động tới công tác quản lý thu Bảo hiểm xã hội.
1.2.5.1 Chính sách tiền lương.
Giữa chính sách tiền lương và chính sách BHXH nói chung và công
tác quản lý thu BHXH có mối quan hệ chặt chẽ với nhau.
Chính sách tiền lương là tiền đề và cơ sở cho việc thực hiện chính
sách BHXH, bởi vì đối với khu vực có mức lương do Nhà nước quy định

thì cơ sở tính mức đóng và mức hưởng BHXH hiện nay phụ thuộc nhiều
vào tiền lương tối thiểu, các khoản phụ cấp chức vụ, phụ cấp thâm niên
nghề, phụ cấp thâm niên vượt khung (nếu có).
Do đó, khi Nhà nước tăng lương tối thiểu đồng nghĩa với việc mức
đóng BHXH tăng lên đồng nghĩa với việc người tham gia BHXH đóng
BHXH với mức cao hơn nó ảnh hưởng tới lợi ích trước mắt của người lao
động và người sử dụng lao động nên quản lý thu BHXH sẽ gặp nhiều khó
khăn hơn, cán bộ thu BHXH phải tính lại mức đóng và đối chiếu lại căn cứ
đóng BHXH.
1.2.5.2 Lực lượng lao động.
Người lao động là đối tượng tham gia BHXH, họ là những người
trong độ tuổi lao động, là những người trực tiếp tạo ra của cải vật chất cho
xã hội, là đối tượng đóng góp vào quỹ BHXH.
Lực lượng lao động cũng có ảnh hưởng lớn đến công tác quản lý thu
BHXH, khi lực lượng lao động tăng lên, nhiều người được tham gia vào
thị trường lao động, được ký hợp đồng lao động thì sẽ có nhiều người được
tham gia vào chính sách BHXH hơn, số thu BHXH tăng lên. Như vậy, khi
lực lượng lao động tăng lên, nhiều người được tham gia vào thị trường lao
động, số đối tượng tham gia BHXH trở nên đông đảo thì quá trình quản lý
sẽ trở nên khó khăn hơn, công tác quản lý sẽ cần bố trí tuyển dụng thêm
nhiều cán bộ hơn.
Ngược lại, khi lực lượng lao động ít thì số người tham gia BHXH sẽ
ít việc quản lý đối tượng tham gia sẽ thuận lợi hơn.
1.2.5.3 Tốc độ tăng trưởng kinh tế và thu nhập bình quân đầu người.
Tốc độ tăng trưởng của một quốc gia phản ánh khả năng tiết kiệm,
tiêu dùng và đầu tư của Nhà nước.
Nếu một quốc gia có tốc độ tăng trưởng kém, sản xuất kinh doanh gặp
nhiều khó khăn, thu nhập của người lao động thấp thì người lao động sẽ
không thực sự gắn kết với doanh nghiệp, khi đó việc tham gia BHXH đối
với họ không trở nên quan trọng và họ cũng ít có khả năng tham gia

SV thực hiện: Vương Thị Thơm

19

Lớp: Đ3BH2


Khóa luận tốt nghiệp
GVHD: Th.S Đỗ Thùy
Dung
BHXH, hệ quả dẫn đến có thể là tình trạng trốn đóng, nợ đọng BHXH.
Công tác quản lý thu BHXH sẽ gặp nhiều khá khăn hơn.
Ngược lại, khi quốc gia có tốc độ tăng trưởng kinh tế cao, tức là tình
hình sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp thuận lợi các chủ doanh doanh
nghiệp sẵn sàng tham gia BHXH cho người lao động, từ đó giảm tình trạng
trốn trách nhiệm tham gia BHXH cho người lao động. Thêm nữa, khi đời
sống nhân dân được nâng cao thì nhận thức của người lao động cũng được
tăng lên, kki đó ngoài việc ý thức bảo đảm cho cuộc sống hàng ngày cho
bản thân họ còn mong muốn có khoản trợ giúp khi không may gặp các rủi
ro như: ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp... do đó họ sẽ
sẵn sàng tham gia BHXH , từ đó giúp cho công tác quản lý thu thuận lợi
hơn.
1.2.6 Quản lý hồ sơ, tài liệu
- BHXH tỉnh, huyện cập nhập thông tin, dữ liệu của người tham gia
BHXH để phục vụ kịp thời cho công tác nghiệp vụ và quản lý.
- BHXH tỉnh xây dựng hệ thống mã số đơn vị tham gia BHXH áp
dụng trong địa bàn tỉnh theo hướng dẫn của BHXH Việt Nam. Mã số tham
gia BHXH cấp cho đơn vị để đăng ký tham gia BHXH được sử dụng thống
nhất trên hồ sơ, giấy tờ, sổ sách và báo cáo nghiệp vụ.

- BHXH các cấp phân loại, lưu trữ và bảo quản hồ sơ tài liệu thu
BHXH đảm bảo khoa học để thuận tiện khai thác, sử dụng. Thực hiện ứng
dụng công nghệ thông tin để quản lý người tham gia BHXH, cấp sổ
BHXH, thẻ BHYT cho người tham gia BHXH, BHYT bắt buộc.

SV thực hiện: Vương Thị Thơm

20

Lớp: Đ3BH2


Khóa luận tốt nghiệp
GVHD: Th.S Đỗ Thùy
Dung
CHƯƠNG II. THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ THU BHXH
BẮT BUỘC TẠI BHXH HUYỆN THẠCH HÀ- HÀ TĨNH
2.1 Khái quát đặc điểm tình hình chung về BHXH huyện Thạch HàHà Tĩnh.
2.1.1 Một vài nét về huyện Thạch Hà- Hà Tĩnh.
Huyện Thạch Hà thuộc địa phận tỉnh Hà Tĩnh nằm ở phía bắc Bắc
Trung Bộ. Toàn huyện bao gồm 31 đơn vị hành chính với tổng diện tích tự
nhiên là 35.643,49 ha.
Tổng dân số toàn huyện là 143.179 người với 80.371 lao động. Người
làm việc trong các ngành kinh tế, 65.825 người làm việc trong ngành nông
nghiệp.
Việc phát triển các lĩnh vực của hoạt động kinh tế- xã hội được diễn ra
thuận lợi, góp phần giảm tỷ lệ thất nghiệp. Vì vậy đã tạo ra những bước
phát triển cho nền kinh tế của huyện, đời sống của người dân ngày càng
được cải thiện. Chính yếu tố này đã tạo ra những nhu cầu thiết yếu trong
cuộc sống của nhân dân trong huyện, nhu cầu được bảo vệ và chia sẽ rủi ro

trong cuộc sống như ốm đau, mất việc làm, già cả…chính điều này là yếu
tố để BHXH ra đời và phát triển như ngày hôm nay.
Những đặc điểm trên của huyện Thạch Hà có những ảnh hưởng nhất
định tới sự phát triển của BHXH của huyện.
2.1.2 Khái quát chung về BHXH huyện Thạch Hà- Hà Tĩnh.
2.1.2.1 Sơ lược lịch sử hình thành và phát triển cua cơ quan BHXH huyện
Thạch Hà- Hà Tĩnh.
Thực hiện nghị định số 19/ CP ngày 16 tháng 2 năm 1995 của Chính phủ
về việc thành lập Bảo hiểm xã hội Việt Nam trên cơ sở thống nhất các tổ chức
BHXH ở trung ương và địa phương thuộc hệ thống Lao động – Thương binh
xã hội và tổng Liên đoàn lao động Việt Nam, để giúp Chính phủ chỉ đạo công
tác quản lý BHXH và thực hiện các chế độ chính sách BHXH theo pháp luật
của Nhà nước. Thực hiện quyết định số 14a QĐ/TCCB ngày 15/06/1995 của
Tổng giám đốc BHXH Việt Nam thành lập cơ quan BHXH huyện Thạch Hà,
15 năm qua ngành BHXH ngày càng phát triển cả về cơ cấu tổ chức lẫn chức
năng và nhiệm vụ.
Từ ngày đầu mới thành lập BHXH huyện Thạch Hà chỉ có 5 cán bộ từ
phòng LĐ-TB&XH huyện chuyển qua, trình độ chuyên môn còn hạn chế.
Đến nay, BHXH huyện Thạch Hà đã có 16 cán bộ công nhân viên chức,
trong đó có 9 người là Đảng viên. Đội ngũ cán bộ hợp đồng đại lý thu
BHYT tự nguyện và chi trả lương hưu gần 100 người.
SV thực hiện: Vương Thị Thơm

21

Lớp: Đ3BH2


Khóa luận tốt nghiệp
GVHD: Th.S Đỗ Thùy

Dung
Hàng năm đơn vị hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao đảm bảo quyền
lợi cho NLĐ, các chế độ chính sách BHXH và chi trả lương hưu, trợ cấp
theo đúng quy định; góp phần vào sự ổn định kinh tế, chính trị. Ngoài ra,
trên các lĩnh vực công tác khác thì BHXH huyện Thạch Hà luôn tham gia
và thực hiện một cách tích cực, đầy đủ. Đến nay, là một trong những đơn vị
dẫn đầu phong trào thi đua của BHXH tỉnh Hà Tĩnh và đạt được nhiều
thành tích đáng khích lệ, được vinh dự đón nhận nhiều giấy khen, bằng
khen của BHXH Việt Nam, BHXH Hà Tĩnh và UBND huyện Thạch Hà.
2.1.2.2 Tổ chức bộ máy cua BHXH huyện Thạch Hà- Hà Tĩnh.
Cũng như các đơn vị khác của hệ thống BHXH Việt Nam, BHXH
Thạch Hà là tổ chức hành chính sự nghiệp. Cơ cấu bộ máy gọn nhẹ ở giai
đoạn trước nhưng từ năm 2000 lại nay bộ máy được phát triển với xu thế
phát triển của xã hội, đặc biệt là tiếp nhận chuyển giao BHYT từ năm 2003.
Hình 1: Cơ cấu tổ chức bộ máy cơ quan BHXH huyện Thạch Hà.

Giám đốc

Phó giám đốc

Bộ phận
chế độ
chính
sách

Bộ phận
kế
hoạch
tài
chính

Bộ phận
thu và
cấp sổ

Bộ phận
giám
định

Bộ phận
một cửa

Bộ
phận
công
nghệ
t.tin

(Nguồn: BHXH huyện Thạch Hà-Hà Tĩnh).
2.1.2.3 Đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức và cua BHXH huyện Thạch
Hà- Hà Tĩnh.
Trải qua 15 năm hình thành và phát triển, BHXH huyện Thạch Hà
luôn coi trọng, chú ý việc tổ chức và đào tạo đội ngũ cán bộ công chức
SV thực hiện: Vương Thị Thơm

22

Lớp: Đ3BH2

Khóa luận tốt nghiệp
GVHD: Th.S Đỗ Thùy
Dung
BHXH, không những giỏi về nghiệp vụ mà còn có ý thức trách nhiệm và
tâm huyết với nghề. Đội ngũ cán bộ cơ quan BHXH huyện Thạch Hà hiện
nay có 16 cán bộ trong đó: có 9 cán bộ có trình độ đại học chiếm tỷ lệ
56,25%, trình độ cao đẳng là 5 người chiếm tỷ lệ 31,25% và 12,5% trình độ
trung cấp. Điều này tạo điều kiện thuận lợi cho các công tác thực hiện
nghiệp vụ chuyên môn của cơ quan, đáp ứng được yêu cầu đặt ra của
ngành. Song BHXH huyện Thạch Hà cũng cần có những phương hướng cụ
thể để đào tạo và nâng cao năng lực chuyên môn cho đội ngũ để đáp ứng
hơn nữa những thay đổi ngày càng cao của ngành.
2.1.2.4 Cơ sở vật chất kỹ thuật cua BHXH huyện Thạch Hà- Hà Tĩnh.
Những ngày đầu mới thành lập gặp nhiều khó khăn, trụ sở làm việc
còn mang tính chất tạm bợ, cơ sở vật chất kỹ thuật thiếu thốn, nhiệm vụ
chuyên môn lại hoàn toàn mới mẻ trong cơ chế quản lý mới. Đến tháng
6/1999 được sự giúp đỡ của BHXH tỉnh và chính quyền địa phương thì trụ
sở BHXH huyện đã được xây dựng khang trang tại thị trấn Thạch Hà, trang
thiết bị làm việc khá đầy đủ đáp ứng yêu cầu công việc và đã được trang bị
hệ thống CNTT đáp ứng cơ bản yêu cầu công tác chuyên môn.
Hiện nay, BHXH tỉnh Hà Tĩnh có 1 máy chủ, 12 máy trạm/16 cán
bộ, công chức, viên chức nghiệp vụ, đạt tỷ lệ 75% và 4 máy in. Bộ phậm
CNTT có 1 cán bộ CNTT chuyên trách.
Ngoài ra, cơ bản các phần hành nghiệp vụ đã được thực hiện trên các
chương trình phần mềm như: Quản lý thẻ BHYT; BHXH.net; Xét duyệt
các chế độ BHXH; Quản lý Quỹ BHXH; Quản lý sổ BHXH; Chương trình
Tiếp nhận và Quản lý hồ sơ tại giao dịch một cửa; phần mềm SMS; phần
mềm kế toán BHXH.
Điều kiện CSVC của BHXH huyện Thạch Hà ngày càng được trang bị
tốt đã tạo điều kiện cho cán bộ làm việc tốt phục vụ ngày càng tốt hơn nhu

cầu của NLĐ. Tuy nhiên, chế độ chính sách BHXH, BHYT thay đổi
thường xuyên dẫn đến khó khăn trong việc hoàn thiện phần mềm và cập
nhật dữ liệu.
2.2 Thực trạng công tác quản lý thu BHXH bắt buộc tại BHXH huyện
Thạch Hà- Hà Tĩnh
2.2.1 Quản lý đối tượng tham gia BHXH bắt buộc tại BHXH huyện
Thạch Hà- Hà Tĩnh.
Hiện nay trên địa bàn huyện có khoảng 5.168 người thuộc đối tượng
phải tham gia BHXH bắt buộc theo quy định của pháp luật nhưng số đối
tượng thực tế tham gia chỉ có khoảng 4.310 người, chiếm khoảng 83,4%.
SV thực hiện: Vương Thị Thơm

23

Lớp: Đ3BH2


Khóa luận tốt nghiệp
GVHD: Th.S Đỗ Thùy
Dung
Trong số các cơ quan, đơn vị đã tham gia thì tỷ lệ người được đóng mới
chiếm 64,4%, trong đó khối doanh nghiệp chỉ đạt gần 41 %. Số LĐ được
tham gia đa phần thực hiện theo mức lương cơ bản chứ không phải theo
lương thực tế.
Cùng với sự tăng lên của các ĐVSDLĐ tham gia BHXHBB thì số LĐ
tham gia BHXHBB tăng từ năm 2008 có 3.845 người cho đến cuối năm
2010 đã có 4.310 người tham gia tăng 465 người (tăng 12,09%) ; và trong
giai đoạn này thì tỷ trọng số lao động làm việc trong khối HCSN có xu
hướng giảm đồng thời DNNQD và HTX có xu hướng tăng lên.
Số ĐVSDLĐ và số LĐ tham gia BHXHBB trên địa bàn huyện

không ngừng tăng lên trong những năm từ năm 2008 đến năm 2010, điều
này thể hiện cụ thể ở bảng sau:
Bảng 1: Tình hình tham gia BHXH bắt buộc giai đoạn 2008- 2010.
Số đơn vị tham gia BHXH
Số người tham gia BHXH bắt
Chi
bắt buộc
buộc
tiêu
Số đơn
Lượng
Tốc độ
Số
Lượng
Tốc độ
vị
tăng
tăng
người
tăng
tăng
(đơn vị)
giảm
liên
tham gia
giảm
liên
tuyệt
hoàn
(người) tuyệt đối

hoàn
đối liên
(% )
liên
(%)
hoàn
hoàn
Năm
(đơn vị)
(người)
2008
145
3.845
2009
148
3
2,07
4.118
273
7,1
2010
158
10
6,76
4.310
192
4,66
( Nguồn: BHXH Thạch Hà- Hà Tĩnh )
Về số đơn vị tham gia, từ năm 2008 đến năm 2010 tăng từ 145 đơn vị
lên 158 đơn vị ( tăng 8,97%).Tình hình tăng này qua các năm có sự khác

nhau nhất là từ lúc áp dụng luật BHXH ( năm 2007) thì con số này tăng lên
đột biến.
Năm 2009 số đơn vị tăng so với năm 2008 là 3 đơn vị tương ứng với
tăng 2,07% so với năm 2008. Năm 2009: có 5 đơn vị tăng mới, có 1 đơn vị
tách ra (Trung tâm y tế Thạch Hà tách ra BV Đa khoa Thạch Hà và Trung
tâm y tế dự phòng Thạch Hà) và có 3 đơn vị nằm trên địa bàn TP Hà Tĩnh
đã chuyển tham gia BHXH vào BHXH TP Hà Tĩnh). Đến năm 2010 thì số
đơn vị tham gia tăng lên 158 đơn vị, tăng so với năm 2008 là 13 đơn vị
tương ứng tốc độ tăng so với năm 2008 là 8,97%.
SV thực hiện: Vương Thị Thơm

24

Lớp: Đ3BH2


Khóa luận tốt nghiệp
GVHD: Th.S Đỗ Thùy
Dung
Về số lao động tham gia BHXHBB, từ năm 2008 đến năm 2010 tăng
từ 3.845 người lên 4.310 người ( tăng 12,09%). Cùng với việc áp dụng luật
BHXH người lao động được bảo vệ quyền lợi trong hưởng các chế độ
BHXH thì người lao động đủ điều kiện tham gia BHXHBB cũng được bảo
vệ. Số đơn vị SDLĐ tham gia tăng lên đồng thời số lao động tăng theo
nhưng cùng với lý do này thì còn một lý do cơ bản nữa đó là số lao động
trong các đơn vị được tham gia BHXHBB cũng tăng lên. Năm 2009 số lao
động tham gia BHXHBB là 3.845 người , đến năm 2009 số người tham gia
là 4.118 người tăng 273 người tương ứng tăng 7,1% ( trong đó có 65 lao
động tăng mới ) so với năm 2008. Đến năm 2010, có 4.310 người tham gia
tăng 192 người tương ứng tăng 4,66% ( trong đó có 72 lao động tăng mới )

so với năm 2009. Cuối năm 2010, đã có tới 4.310 người lao động tham gia
BHXHBB.
Đặc điểm tăng lượng người tham gia này cũng phù hợp với sự phát
triển của địa phương, là một huyện đang phát triển dần về kinh tế, nhiều
nhà máy xí nghiệp, DN thành lập, nhiều LĐ được tham gia vào thị trường
chính thức hơn.
Tuy nhiên, tốc độ tăng còn chậm, tốc độ tăng số ĐVLĐ và số LĐ
không giống nhau. Năm 2009, tốc độ tăng liên hoàn số LĐ tham gia BHXH
là 7,1% nhưng tốc độ tăng liên hoàn của số ĐVSDLĐ tham gia BHXH chỉ
là 2,07%, điều này chứng tỏ số LĐ trong các đơn vị tăng nhanh hơn số đơn
vị. Tuy nhiên, đến năm 2010 thì ngược lại tốc độ tăng liên hoàn của số đơn
vị tham gia là 6,76% thì tốc độ tăng liên hoàn của số LĐ chỉ là 4,66%,
điều này chứng tỏ số LĐ trong các đơn vị tham gia tăng ít.
Số LĐ tham gia BHXHBB tăng không đều.Tỷ trọng LĐ tham gia
BHXH trong các khối ngành có sự dịch chuyển theo hướng tích cực như là
số lao động trong các DNNQD, các HTX tăng . Chứng tỏ BHXH huyện đã
làm tốt công tác quản lý đối tượng tham gia và NLĐ được bảo vệ quyền
lợi. Sự dịch chuyển này được thể hiện ở bảng sau:

Bảng 2: Đối tượng tham gia BHXH bắt buộc theo khối ngành giai đoạn
2008- 2010.
SV thực hiện: Vương Thị Thơm

25

Lớp: Đ3BH2