Phân tích sự cần thiết phải hợp tác quốc tế trong phòng, chống tội phạm ma túy

Bài tập 1.
1. Trình bày các quan điểm về tội phạm quốc tế?
2. Phân tích sự cần thiết phải hợp tác quốc tế trong phòng, chống tội phạm
ma túy?

1


BÀI LÀM

1. Các quan điểm về tội phạm quốc tế
Thuật ngữ Tội phạm quốc tế (TPQT) có thể hiểu theo nhiều nghĩa khác nhau
• Theo nghĩa rộng, TPQT có thể là:
Thứ nhất, TPQT là tội phạm xâm phạm luật quốc tế, tội phạm xâm phạm con
người, tội phạm chống hòa bình, tội phạm chiến tranh, tội phạm xâm phạm Luật
Hình sự quốc tế.
Thứ hai, TPQT là hành vi phạm tội được thực hiện ở cấp độ quốc tế như tội
diệt chủng, tội chống loài người, tội phạm chiến tranh, tội xâm lược và tội mua bán
người…
Thứ ba, TPQT có thể là hành vi xâm phạm đến cộng đồng thế giới như tội
phạm khủng bố, tội phạm chiến tranh, tội chống loài người, tội diệt chủng…,
những hành vi đe dọa trật tự và an ninh thế giới hoặc có thể bao gồm cả các tội
phạm xuyên quốc gia như buôn bán ma túy, các hành vi phạm tội có tổ chức xuyên
quốc gia như lừa đảo, rửa tiền…, các tội liên quan đến tài chính khác, tội cố ý gây
hại cho môi trường, tội phạm vi tính…
Trong ba quan điểm này thì quan điểm thứ ba được xem là đầy đủ và chính
xác hơn cả về TPQT theo nghĩa rộng. Theo đó, TPQT theo nghĩa rộng không chỉ
bao gồm tội diệt chủng, tội phạm chiến tranh, tội chống loài người, tội xâm lược
mà còn có thể bao gồm một số tội khác được thực hiện ở cấp độ quốc tế. Ví dụ: tội
phạm buôn bán người, tội phạm ma túy, tội phạm rửa tiền…
• Theo nghĩa hẹp:

2


TPQT được hiểu theo phạm vi quy định của quy chế Rome về Tòa án Hình
sự quốc tế. Theo quy chế này, TPQT bao gồm bốn loại tội: Tội phạm diệt chủng,
Tội phạm chống loài người, Tội phạm chiến tranh, Tội xâm lược.
- Tội phạm diệt chủng: theo Điều 6 thì hành vi khách quan của “tội phạm diệt
chủng” tuy có 5 dạng thể hiện khác nhau nhưng đều có tính chất xâm hại tính
mạng, sức khỏe, tự do thân thể của “nhóm người” (phạm vi tương đối rộng với
nhiều người) và mục đích “tiêu diệt một phần hoặc toàn bộ một nhóm dân tộc, bộ
tộc, chủng tộc hoặc tôn giáo”. Với cách mô tả của Điều 6, ta có thể thấy rõ, dấu
hiệu mục đích nói trên là dấu hiệu rất đặc trưng thể hiện sự khác biệt của tội diệt
chủng so với tội phạm chống loài người, tội phạm chiến tranh.
- Tội phạm chống loài người: có thể thấy hành vi khách quan của tội phạm
chống loài người là “hành động tấn công trực tiếp vào thường dân có quy mô lớn
hoặc có hệ thống” (điều luật chỉ đòi hỏi là một phần của hành động tấn công). Mặc
dù hành vi này có nhiều hình thức biểu hiện khác nhau nhưng đối tượng mà người
phạm tội trực tiếp gây thiệt hại phải là “thường dân”; tính chất của hành vi tấn công
do người phạm tội thực hiện không phải là hành vi tấn công thông thường mà là
“có quy mô lớn” hoặc “có hệ thống”. Khi thực hiện hành vi tấn công nói trên, người
phạm tội ý thức được việc mình đang làm, nghĩa là biết được mình tấn công là để
“giết người” hoặc “ hủy diệt” hoặc “ép buộc làm nô lệ”…
- Tội phạm chiến tranh: Điều 8 đã diễn giải các hành vi cấu thành tội phạm
chiến tranh, theo đó, điểm đặc trưng của các dấu hiệu thuộc cấu thành tội phạm
chiến tranh đó là:
+ Không đòi hỏi người phạm tội phải nhận thức được những sự kiện đã tạo
nên đặc tính xung đột vũ trang như phạm vi mang tính chất quốc tế hoặc không
mang tính quốc tế.
+ Hành vi phạm tội xảy ra trong hoàn cảnh và liên quan chặt chẽ tới xung đột
vũ trang.

3


+ Người phạm tội có nhận thức về những hoàn cảnh thực tế về sự tồn tại của
xung đột vũ trang.
- Tội xâm lược: Có thể thấy hành vi khách quan đặc thù của tội xâm lược là
“hành vi sử dụng lực lượng vũ trang của một quốc gia chống lại một quốc gia
khác”. Biểu hiện của hành vi này có thể là: xâm chiếm hoặc tấn công bằng lực
lượng vũ trang từ lãnh thổ của một quốc gia đến một quốc gia khác, đánh bom bằng
sức mạnh vũ trang của một quốc gia xâm phạm đến lãnh thổ của một quốc gia khác
hoặc sử dụng bất kỳ một loại vũ khí nào do một quốc gia tiến hành đối với một
quốc gia khác… Quy chế Rome quy định của hành vi của một quốc gia sử dụng
“các lược lượng quân sự không chính quy” hoặc “lính đánh thuê” chống lại quốc
gia khác cũng là hành vi xâm lược. Đây là lại tội ác có tính nguy hiểm cao cho
cộng đồng quốc tế, do vậy, đối với tội xâm lược thì các hành vi mới chỉ là tạo tiền
đề cho “hành vi xâm lược” như lập kế hoạch, chuẩn bị cũng bị coi là phạm tội xâm
lược.
2. Sự cần thiết phải hợp tác quốc tế trong phòng, chống tội phạm ma túy
a, Hậu quả của Tội phạm ma túy đối với cộng đồng quốc tế
Ma túy làm hủy hoại cuộc sống và cộng đồng, làm xói mòn sự tồn tại và phát
triển của loài người và là nguồn phát sinh tội phạm. Ma túy là mối đe dọa lớn đến
độc lập dân chủ và ổn định của các Nhà nước và các dân tộc, đe dọa đến cấu trúc xã
hội, nhân phẩm và hy vọng của hàng triệu người và gia đình họ.
Ma túy đang làm gia tăng tội phạm, bạo lực, tham nhũng. Vắt kiệt nhân lực,
tài chính, hủy diệt những tiềm năng quý báu khác mà lẽ ra phải được huy động cho
việc phát triển kinh tế - xã hội, đem lại ấm no hạnh phúc cho mọi người.
Ma túy đang làm suy thoái nhân cách, phẩm giá, tàn phá cuộc sống yên vui
của gia đình, gây xói mòn đạo lý… ma túy và sự lạm dụng ma túy đã ảnh hưởng tới
tự do và phát triển của lớp trẻ, một giá trị của nhân loại.

4


Ma túy là tác nhân chủ yếu thúc đẩy căn bệnh thế kỷ HIV/ AIDS phát triển,
là mối đe dọa lớn đối với sức khỏe và sự tồn tại của con người.
Ma túy đã trở thành hiểm họa chung của nhân loại. Không một quốc gia, dân
tộc nào thoát ra khỏi vòng xoáy khủng khiếp của nó để tránh những hậu quả do
nghiện hút và buôn bán ma túy gây ra.
b, Thực trạng và xu hướng toàn cầu hóa của tội phạm ma túy
Hoạt động về tội phạm ma túy trên thế giới và trong khu vực đã và đang diễn
biến phức tạp:
-

Gia tăng lượng ma túy cung ứng cho thế giới
Đa dạng hóa các tuyến vận chuyển ma túy quốc tế
Đa dạng hóa, quốc tế hóa các thủ đoạn cất giấu ma túy
Mạng lưới hoạt động của các tổ chức buôn lậu ma túy ngày càng phát
triển

Hiện nay, người ta ước tính hằng năm trên thị trường thế giới số mua bán ma
túy bất hợp pháp lên đến 300 – 500 tỷ USD.
Tình hình tội phạm ma túy phát triển mạnh ở các khu vực trung tâm trồng
cây có chất ma túy tự nhiên: “Tam giác vàng”; “Trăng lưỡi liềm vàng” (trồng cây
thuốc phiện và sản xuất heroin); khu vực Nam Mỹ; một số nước trồng cây cần sa ở
châu Phi và châu Á, diện thích trồng cây có chất ma túy có thể giảm đi nhưng nguy
hiểm hơn là việc sản xuất, điều chế, buôn bán và sử dụng các loại ma túy tổng hợp
ATS sẽ tăng nhanh và lan rộng ra nhiều nước. “Tam giác vàng”; “Trăng lưỡi liềm
vàng” và khu vực Nam Mỹ vẫn còn là những trung tâm sản xuất lớn ma túy tự
nhiên (thuốc phiện, heroin, cocaine…) và điều chế ma túy tổng hợp; các nước Tây
Âu, châu Mỹ, nơi có thế mạnh về sản xuất tiền chất đang và sẽ là một trung tâm

điều chế và sử dụng ATS của thế giới (hiện nay Hà Lan và Bỉ là nơi sản xuất và sử
dụng 70% ATS ở châu Âu). Tại nhiều nước trên thế giới nhất là các nước đang phát
triển, bọn tội phạm về ma túy cũng sẽ tổ chức sản xuất ATS để kiếm lợi nhuận cao
hơn.
5


Đông Nam Á, “Tam giác vàng” vẫn là một trung tâm sản xuất ma túy lớn
nhất thế giới, các nước bên cạnh đã có nhiều nỗ lực nhưng do địa hình, lợi nhuận
từ sản xuất, buôn lậu ma túy; sự ổn định chính trị chưa vững chắc, nên việc sản
xuất và buôn bán ma túy ở đây không giảm mà còn phát triển lan rộng sang các
nước trong khu vực, khơi thông nhiều con đường vận chuyển ma túy qua nước ta
và các nước xung quanh ra biển Đông, biển Thái Lan để vận chuyển đi các nước
nhất là các nước tiêu thụ nhiều ma túy. Chủ nghĩa khủng bố quốc tế vẫn là một
trong những mối đe dọa nghiêm trọng nhất đối với nền hòa bình và an ninh quốc
tế.
Liên hợp quốc đã chính thức xác nhận tình trạng báo động về mối quan hệ
mật thiết giữa sản xuất, buôn bán, vận chuyển ma túy trái phép với các nhóm khủng
bố, tội phạm, tội phạm có tổ chức xuyên quốc gia và nạn tham nhũng, về sự tăng
lên của các hoạt động bạo lực từ mối quan hệ sản xuất ma túy trái phép và buôn
bán vũ khí.
Trong khoảng 20 năm cuối của thế kỷ XX, gần hai mươi tổng thống, thủ
tướng, phó thủ tướng của các nước trên thế giới bị truy cứu trách nhiệm hình sự về
tội tham nhũng có liên quan đến ma túy. Trên 80% các vụ buôn bán ma túy lớn trên
thế giới bị phát hiện, khám phá đều có dấu hiệu, bằng chứng cụ thể về sự cấu kết
giữa bọn buôn lậu chuyên nghiệp với các quan chức chính phủ của các cơ quan
thương mại, hải quan, thuế quan, xuất nhập khẩu…
c, Sự cần thiết phải hợp tác quốc tế trong phòng, chống tội phạm ma túy
Hợp tác quốc tế trong phòng, chống tội phạm ma túy được hiểu là các biện
pháp tạo ra sự phối hợp giữa các quốc gia hay các tổ chức quốc tế trong hoạt động

phòng chống tội phạm ma túy. Sự hợp tác này bao gồm việc trao đổi các thông tin
về tình hình tội phạm, trao đổi kinh nghiệm, đào tạo cán bộ, hỗ trợ tài chính,
phương tiện kỹ thuật, xây dựng pháp luật, phát hiện, điều tra, bắt giữ, dẫn độ tội
phạm…
6


Thứ nhất, vai trò của hợp tác quốc tế trong phòng, chống tội phạm ma túy:
- Hợp tác quốc tế tạo ra sự liên kết giữa các quốc gia, phát huy lợi thế, sức
mạnh của quốc gia ở phương diện pháp luật, trình độ, kỹ thuật, tài chính, nghiệp
vụ, cưỡng chế để đấu tranh có hiệu quả với tình hình tội phạm nói chung và đối với
tội phạm ma túy nói riêng, giữ vững hòa bình thế giới, an ninh toàn cầu.
- Hợp tác quốc tế tạo ra sự tiếp xúc, hội nhập và hiểu biết lẫn nhau về pháp
luật và quan điểm của mỗi quốc gia trong đấu tranh phòng chống tội phạm, từ đó
mỗi quốc gia từng bước hoàn thiện công tác đấu tranh phòng chống tội phạm trên
cơ sở của sự hợp tác.
Thứ hai, tính tất yếu của việc hợp tác quốc tế trong đấu tranh phòng chống
tội phạm ma túy
Như đã biết, đấu tranh phòng chống tội phạm là chức năng đối nội của bất kỳ
một quốc gia nào. Cuộc đấu tranh này diễn ra dựa trên nền tảng pháp luật của mỗi
quốc gia đó, do các cơ quan bảo vệ pháp luật (cơ quan điều tra, Viện Kiểm sát, Tòa
án…) của chính quốc gia đó thực hiện. Không một quốc gia nào lại không coi trọng
đấu tranh phòng chống tội phạm.
Thế nhưng, nếu như nhiều thế kỷ trước đây, tội phạm ma túy thường hoạt
động đơn lẻ, tự phát thì ngày nay, tội phạm ma túy đã hoàn toàn biến đổi, phát triển
trong không gian và thời gian, có tổ chức chặt chẽ, có tiềm lực kinh tế, có địa bàn
hoạt động… Đồng thời, chúng lợi dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật, lợi dụng “kẽ
hổng” của pháp luật các nước và quốc tế để phạm tội. Tác hại do chúng gây ra trên
phạm vi rộng lớn xuyên quốc gia, xuyên lục địa, tội phạm mafia, tội phạm có tổ
chức, tội phạm quốc tế đã và đang đe dọa sự phát triển của các quốc gia, của nhân

loại. Từ các tội phạm truyền thống, tội phạm ma túy đã trở thành một hiện tượng
quốc tế hóa mạnh mẽ. Do vậy, đấu tranh phòng chống tội phạm ma túy trong phạm
vi mỗi quốc gia đã trở nên phức tạp, khó khăn hơn.

7


Sự nỗ lực của từng quốc gia đơn lẻ, biệt lập với nhau, thiếu sự liên kết, hợp
tác không thể đem lại hiệu quả mong muốn. Bởi tội phạm ma túy đã trở thành vấn
đề toàn cầu. Việc giải quyết nó nếu chỉ do một vài quốc gia đơn độc ở nước này
hoặc nước khác hoặc ở khu vực đều không đủ, không hiệu quả, việc truy nã dẫn độ
chúng rất khó khăn. Và bởi nó liên quan chặt chẽ đến việc nó được giải quyết (hay
không được giải quyết) ở nước khác, các khu vực khác cũng như trên thế giới nói
chung.
Do đó, trước thực tại khách quan này, sự liên kết, hợp tác giữa các quốc gia
trong đấu tranh phòng chống tội phạm ma túy là một vấn đề cấp bách và có tính
quy luật. Đấu tranh phòng chống tội phạm trước kia được xem là công việc nội bộ
của quốc gia, nay đã được xem ở góc độ rộng hơn. Nói cách khác, hiện nay vấn đề
tội phạm ma túy mang tính toàn cầu, hoạt động đấu tranh phòng chống nó cũng
phải trên quy mô toàn cầu.
Xu hướng toàn cầu hóa là quy luật tất yếu khách quan. Mỗi quốc gia sẽ
không thể phát triển trong tình trạng biệt lập, khép kín, tách rời các quốc gia khác,
trong đó có vấn đề đấu tranh phòng chống tội phạm nói chung và tội phạm ma túy
nói riêng. Đó là tiền đề quan trọng để liên kết tất cả các quốc gia có cùng quan tâm
chung lại với nhau.
Hơn nữa, đấu tranh phòng chống tội phạm ma túy đòi hỏi nhanh chóng,
chính xác mới ngăn chặn kịp thời tội phạm, trừng trị thích đáng đối với hành vi
phạm tội do chúng gây ra. Vì vậy cần có sự hợp tác rộng rãi, phối hợp chặt chẽ, nhẹ
nhàng giữa các quốc gia, các tổ chức phòng chống tội phạm quốc tế, cung cấp
thông tin, phối hợp truy nã , bắt giữ, dẫn độ để đảm bảo tiến trình vụ án mới đem

lại hiệu quả cao trong công tác này.
Thứ ba, hợp tác quốc tế trong đấu tranh phòng, chống tội phạm ma túy trong
bối cảnh toàn cầu hóa hiện nay:

8


Hiện nay, xu hướng hội nhập quốc tế trong tất cả lĩnh vực giữa các quốc gia,
kéo theo sự phát triển của tình hình tội phạm, đặc biệt là đối với tội phạm có tính
chất quốc tế và trong đó nghiệm trọng nhất có thể kể đến chính là tội phạm ma túy.
Từ thực trạng và xu hướng toàn cầu hóa của tội phạm ma túy có thể thấy,
tình hình tội phạm ma túy trên thế giới đang ngày càng phát triển với tính chất, quy
mô lớn gây thiệt hại nghiêm trọng cho các quốc gia và cộng đồng quốc tế. Tình
hình này đặt các quốc gia trước yêu cầu tất yếu hợp tác quốc tế phòng chống tội
phạm nói chung và hợp tác quốc tế phòng chống tội phạm ma túy nói riêng.
Hơn nữa, Pháp luật của mỗi quốc gia chỉ có hiệu lực pháp luật trên phạm vi
lãnh thổ quốc gia đó. Và quốc gia cũng không thể đơn phương tiến hành các hoạt
động tố tụng trên lãnh thổ quốc gia khác, nếu không có thỏa thuận, hợp tác.
Hoạt động hợp tác quốc tế trong phòng, chống tội phạm ma túy là vấn đề
chung và là sự chia sẻ trách nhiệm trong việc hòa đồng cũng như đảm bảo sự công
bằng trong việc thực hiện dầy đủ mục đích, nguyên tắc của hiến chương Liên hợp
quốc và luật pháp quốc tế, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ, không can thiệp vào
công việc nội bộ của các nước, nhân quyền và quyền tự quyết của các quốc gia.
Hợp tác phòng chống ma túy và tội phạm ma túy đã và đang được thực hiện
trên tinh thần hợp tác đa phương, dưới sự diều hành, hỗ trợ, tài trợ của Liên hợp
quốc, các tổ chức tài chính quốc tế, ngân hàng thế giới, các ngân hàng phát triển
khu vực…
Các cơ quan thi hành pháp luật của quốc gia cũng như các cơ quan thi hành
pháp luật quốc tế như tổ chức cảnh sát hình sự quốc tế Interpol, tổ chức hải quan
quốc tế… thường xuyên có sự phối hợp trao đổi thông tin, hợp tác điều tra, khám

phá, bóc gỡ những đường dây buôn bán, vận chuyển ma túy xuyên quốc gia.
Như vậy, từ những phân tích trên có thể thấy hợp tác quốc tế trong phòng
chống tội phạm ma túy là vấn đề chung toàn cầu. Các quốc gia cần đẩy mạnh hơn

9


nữa sự hợp tác của mình để giảm thiểu tối đa những hậu quả của tội phạm ma túy
gây nên. Ngăn ngừa và tiến tới đẩy lùi tội phạm ma túy khỏi cộng đồng quốc tế.

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
10


1. Trường Đại học Luật Hà Nội – Ts. Dương Tuyết Miên – Quy chế Rome
về Tòa án hình sự quốc tế. Nxb Chính trị Quốc gia. Hà Nội – 2011
2. Luật hình sự quốc tế - ThS. Nguyễn Thị Thuận (chủ biên) – Nxb Công an
nhân dân. Hà Nội – 2007
3. Giáo trình tội phạm học - Ts. Dương Tuyết Miên (chủ biên) –. Nxb Giáo
dục Việt Nam. 2010

11