skkn một số biện pháp bồi dưỡng năng lực cho HSG tiếng việt lớp 5

=== Một số biện pháp bồi dưỡng năng lực cho học sinh giỏi Tiếng Việt lớp 5 ===

MỤC LỤC
I. Phần mở đầu ……………………………………………….
I.1. Lí do chọn đề tài………………………………………….
I.2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài……………………...........
I.3. Đối tượng nghiên cứu……………………………………
I.4. Phạm vi nghiên cứu………………………………………
I.5. Phương pháp nghiên cứu………………………………
II. Phần nội dung……………………………………………..
II.1. Cơ sở lí luận……………………………………………
II.2. Thực trạng……………………………………………….
II.3. Giải pháp, biện pháp……………………………………
II.4. Kết quả thu được qua khảo nghiệm, giá trị khoa học của

Trang 2
Trang 2
Trang 2
Trang 2
Trang 2
Trang 2
Trang 2
Trang 2
Trang 3
Trang 6
Trang 17

vấn đề nghiên cứu
III. Phần kết luận, kiến nghị…………………………………
III.1. Kết luận…………………………………………………
III.2. Kiến nghị………………………………………………..

Tài liệu tham khảo …………………………………………..

Trang 18
Trang 18
Trang 18
Trang 19

===========Giáo viên: Trần Thị Xuân Định – Trường Tiểu học Krông Ana==========
1


=== Một số biện pháp bồi dưỡng năng lực cho học sinh giỏi Tiếng Việt lớp 5 ===

I. Phần mở đầu
I.1. Lí do chọn đề tài
Cấp tiểu học là cấp học nền tảng, bồi dưỡng học sinh giỏi, học sinh có
năng khiếu ở tiểu học là nền móng cho chiến lược đào tạo người tài của đất nước.
Bồi dưỡng học sinh giỏi tạo ra môi trường, sự tác động bổ sung từ bên ngoài để
giúp học sinh hoàn thiện tri thức, phát huy hơn nữa những năng lực, năng khiếu
của mình.
Vậy làm thế nào để giúp những học sinh giỏi, học sinh có năng khiếu yêu
thích tìm tòi, khám phá những kiến thức, kĩ năng nâng cao nhằm phát huy được
năng lực, tính sáng tạo của mình mà không cảm thấy quá tải, mệt mỏi và căng
thẳng? Tìm lời giải đáp cho những thắc mắc này là nỗi băn khoăn, trăn trở của tôi
và rất nhiều đồng nghiệp khác. Với mong muốn góp phần bồi dưỡng học sinh
giỏi môn Tiếng Việt lớp 5, tôi mạnh dạn đưa ra đề tài: “Một số biện pháp bồi
dưỡng năng lực cho học sinh giỏi Tiếng Việt lớp 5” để cùng trao đổi với các
đồng chí, đồng nghiệp.
I.2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài
* Mục tiêu:

Góp phần nâng cao chất lượng dạy học môn Tiếng Việt lớp 5.
Giúp học sinh có năng khiếu về môn Tiếng Việt phát huy được năng lực và
và tính sáng tạo của mình.
Góp phần nâng cao trình độ chuyên môn cho bản thân.
* Nhiệm vụ:
Nghiên cứu đặc điểm tâm sinh lí lứa tuổi học sinh Tiểu học.
Nghiên cứu mục tiêu, nội dung, chương trình, phương pháp dạy học, từ đó
tìm ra biện pháp bồi dưỡng học sinh năng khiếu thông qua việc giảng dạy các
phân môn của môn Tiếng Việt, thông qua một số hoạt động ngoài giờ lên lớp.

===========Giáo viên: Trần Thị Xuân Định – Trường Tiểu học Krông Ana==========
2


=== Một số biện pháp bồi dưỡng năng lực cho học sinh giỏi Tiếng Việt lớp 5 ===

Nghiên cứu tài liệu để hướng dẫn, định hướng cho học sinh năng khiếu
môn Tiếng Việt phát huy khả năng tự học của mình qua việc tìm tòi và khám phá
những tri thức mới.
I.3. Đối tượng nghiên cứu
Học sinh lớp 5B, năm học 2014 -2015, trường Tiểu học Krông Ana.
I.4. Phạm vi nghiên cứu
Một số biện pháp, hình thức bồi dưỡng học sinh năng khiếu môn Tiếng
Việt 5.
I.5. Phương pháp nghiên cứu
Phương pháp chủ yếu là khảo sát, nắm bắt tình tình thực tiễn và đúc rút
kinh nghiệm giảng dạy hằng năm để tìm ta giải pháp chung.
II. Phần nội dung
II.1. Cơ sở lí luận
Tiếng Việt là một môn học quan trọng đối với bậc Tiểu học. Qua môn học

này giúp học sinh biết đọc thông viết thạo, biết sử dụng từ ngữ một cách chuẩn
xác và có kĩ năng giao tiếp trong cuộc sống sinh hoạt hàng ngày. Những kiến
thức của môn học Tiếng Việt là tiền đề, là cơ sở cho học sinh tiếp cận với các
môn học khác. Việc dạy và học Tiếng Việt trong nhà trường luôn được chú trọng
ngay từ lớp đầu cấp. Đặc biệt là công tác phát hiện và bồi dưỡng những mầm non
năng khiếu Tiếng Việt đã và đang được các nhà trường rất quan tâm. Trong thời
đại hiện nay - thời đại của sự bùng nổ công nghệ thông tin, đất nước ta đang trên
đà hội nhập và phát triển thì việc dạy và học môn học này càng trở nên cần thiết.
Học tốt môn Tiếng Việt sẽ bồi dưỡng cho các em học sinh tình yêu quê hương
đất nước, có ý thức giữ gìn sự trong sáng của Tiếng Việt và bản sắc văn hoá dân
tộc.
Bồi dưỡng học sinh giỏi môn Tiếng Việt lớp 5 là một nhiệm vụ rất quan
trọng, lớn lao, khó khăn, nặng nề nhưng rất đỗi vinh dự. Học sinh giỏi thường là
học sinh có tố chất đặc biệt - khác các học sinh khác về kiến thức, khả năng cảm
===========Giáo viên: Trần Thị Xuân Định – Trường Tiểu học Krông Ana==========
3


=== Một số biện pháp bồi dưỡng năng lực cho học sinh giỏi Tiếng Việt lớp 5 ===

thụ văn chương, khả năng tư duy và khả năng làm văn. Tuy nhiên theo chỉ thị
5105/CT-BGDĐT, ngày 03/11/2014 của Bộ Giáo dục và Đào tạo về việc chấn
chỉnh tình trạng dạy thêm, học thêm đối với giáo dục Tiểu học, nhà trường và
giáo viên cấp Tiểu học không được tổ chức dạy thêm và học thêm dưới bất cứ
hình thức nào. Như vậy có nghĩa là nhà trường và giáo viên cấp Tiểu học sẽ
không được tổ chức những buổi bồi dưỡng tập trung dành cho học sinh giỏi. Để
giúp học sinh năng giỏi phát huy được năng lực học tập của mình đồng thời trang
bị thêm cho các em những kiến thức, kĩ năng cần thiết để tham gia cuộc thi năng
khiếu do Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện nhà tổ chức hằng năm thì việc bồi
dưỡng kiến thức, kĩ năng nâng cao cho các em thông qua các tiết học trên lớp và

thông qua một số hoạt động ngoài giờ lên lớp là hết sức cần thiết.
Qua một số năm giảng dạy và làm công tác bồi dưỡng học sinh giỏi môn
Tiếng Việt ở khối lớp 5, tôi đã rút được một số kinh nghiệm bồi dưỡng học sinh
giỏi. Qua chuyên đề này, tôi mạnh dạn đưa ra trao đổi cùng đồng chí, đồng
nghiệp để được góp ý nhằm làm cho kinh nghiệm bồi dưỡng của mình ngày càng
hoàn thiện hơn và đạt hiệu quả cao hơn.
II.2. Thực trạng
a. Thuận lợi, khó khăn
* Thuận lợi:
Các cấp lãnh đạo và nhà trường luôn quan tâm, tạo điều kiện thuận lợi cho
giáo viên và học sinh trong mọi hoạt động.
Hiện nay đã có nhiều nguồn thông tin, tài liệu, sách báo để giáo viên tham
khảo, nghiên cứu, tự học nhằm nâng cao năng lực chuyên môn của mình.
Phần lớn những học sinh có năng khiếu môn Tiếng Việt đều ham thích tìm
tòi, khám phá những kiến thức, kĩ năng nâng cao, có ý thức vươn lên trong học
tập.
Nội dung chương trình đã được lựa chọn biên soạn phù hợp với học sinh
lớp 5, giúp các em dễ dàng tiếp cận và yêu thích học Tiếng Việt.
===========Giáo viên: Trần Thị Xuân Định – Trường Tiểu học Krông Ana==========
4


=== Một số biện pháp bồi dưỡng năng lực cho học sinh giỏi Tiếng Việt lớp 5 ===

Đặc biệt, theo công văn 5842/ BGDĐT –VP, ngày 01 tháng 9 năm 2011,
V/v: Hướng dẫn điều chỉnh nội dung dạy học Giáo dục phổ thông, trong chương
trình Tiếng Việt lớp 5 có nhiều bài, nhiều nội dung không yêu cầu dạy và học.
Thay vào đó, giáo viên được quyền chủ động thay thế một số nội dung phù hợp
với đặc trưng của bộ môn, với đối tượng học sinh trong lớp. Nhờ vậy mà giáo
viên có thêm thời gian để tiến hành lồng ghép bồi dưỡng năng lực cho học sinh

giỏi.
* Khó khăn:
Việc bồi dưỡng học sinh năng khiếu không có quỹ thời gian riêng, chỉ có
thể lồng ghép vào các tiết học trên lớp và một số hoạt động ngoài giờ lên lớp.
Trong lớp có nhiều đối tượng học sinh nên việc tiếp thu kiến thức của các em
cũng ở nhiều mức độ khác nhau. Có nhiều em tiếp thu bài chậm, giáo viên
thường phải mất nhiều thời gian để giảng đi giảng lại một nội dung nhằm giúp
các em thực hiện được yêu cầu bài học nên thời gian dành để bồi dưỡng học sinh
giỏi qua các tiết học còn hạn chế.
Một số học sinh có năng khiếu về môn Tiếng Việt lại không thích học
Tiếng Việt, chỉ thích học Toán hay Tiếng Anh. Ngược lại một số học sinh thích
học Tiếng Việt thì năng lực của các em có phần hạn chế.
Nhiều bậc cha mẹ còn có phần xem nhẹ môn Tiếng Việt nên không muốn
cho con em mình theo đuổi môn học này.
b. Thành công, hạn chế
* Thành công:
Ngay từ khi nhận lớp, tôi đã vạch ra kế hoạch phải làm sao cho lớp mình
có nhiều học sinh yêu thích học môn Tiếng Việt, những học sinh có năng khiếu
về môn Tiếng Việt được bồi dưỡng để phát huy được khả năng của mình. Tôi đã
áp dụng nhiều hình thức và phương pháp dạy học khác nhau để lôi cuốn học sinh
vào các tiết học, khiến các em hứng thú, mạnh dạn hơn, tự tin sôi nổi tham gia
vào các hoạt động học tập hơn.
===========Giáo viên: Trần Thị Xuân Định – Trường Tiểu học Krông Ana==========
5


=== Một số biện pháp bồi dưỡng năng lực cho học sinh giỏi Tiếng Việt lớp 5 ===

Dưới sự hướng dẫn của tôi, những học sinh có năng khiếu môn Tiếng Việt
đã biết cách tìm tòi, khám phá những nguồn kiến thức nâng cao. Ý thức tự học,

tự sáng tạo, năng lực học tập môn Tiếng Việt của các em ngày càng được nâng
cao.
Học sinh trong lớp cũng không ngừng phấn đấu, học tập nhau cùng tiến bộ
và ngày càng yêu thích môn Tiếng Việt.
* Hạn chế:
Đề tài chỉ đưa ra một số biện pháp, hình thức bồi dưỡng nhằm phát huy
năng lực cho học sinh giỏi môn Tiếng Việt chứ chưa đưa ra được phương pháp
dạy học một dạng bài hay một phân môn cụ thể nào cả vì thời gian dành để bồi
dưỡng học sinh giỏi không có nhiều.
c. Mặt mạnh, mặt yếu
* Mặt mạnh:
Việc bồi dưỡng chỉ mang tính lồng ghép vào các phân môn của môn Tiếng
Việt hay các hoạt động ngoài giờ lên lớp và dựa trên sự phát huy khả năng tự
học, tự sáng tạo của học sinh nên không tạo ra áp lực hay sự qua tải đối với các
em.
Việc bồi dưỡng không tiến hành thành những buổi học tập trung vào
những ngày cuối tuần nên không ảnh hưởng đến thời gian nghỉ ngơi, vui chơi của
các em.
Đáp ứng được niềm say mê học tập, thích khám phá, tìm hiểu những kiến
thức, kĩ năng nâng cao của những học sinh có khả năng về môn Tiếng Việt. Giúp
các em phát huy được tính tích cực, chủ động, sáng tạo của mình trong học tập.
* Mặt yếu:
Do việc bồi dưỡng chỉ có thể lồng ghép vào các tiết học, các hoạt động
ngoài giờ lên lớp hay thông qua việc phát huy ý thức tự học của học sinh nên nội
dung bồi dưỡng không mang tính hệ thống, khái quát và không có sự xâu chuỗi
giữa các mạch kiến thức. Mức độ tiếp cận, khám phá nguồn kiến thức, kĩ năng
===========Giáo viên: Trần Thị Xuân Định – Trường Tiểu học Krông Ana==========
6

=== Một số biện pháp bồi dưỡng năng lực cho học sinh giỏi Tiếng Việt lớp 5 ===

nâng cao của các em không đồng đều vì phần lớn phụ thuộc vào ý thức tự học
của các em là chính.
d. Các nguyên nhân, các yếu tố tác động
* Nguyên nhân của thành công:
Xuất phát từ lòng yêu nghề mến trẻ, bản thân luôn muốn giúp đỡ, tạo điều
kiện để các em học sinh phát huy được năng lực, năng khiếu của mình mà không
cảm thấy quá tải, quá áp lực trong học tập.
Được sự quan tâm của nhà trường đã tạo mọi điều kiện thuận lợi, được sự
giúp đỡ, góp ý chân tình của đồng chí đồng nghiệp đã giúp tôi hoàn thiện đề tài
và có thể vận dụng vào thực tế giảng dạy.
Biện pháp bồi dưỡng mà tôi đưa ra phù hợp với thực tế của lớp học, phù
hợp với tâm lí lứa tuổi của các em, được các em yêu thích đón nhận, tiến hành
tìm hiểu, khám phá những nguồn kiến thức nâng cao một cách chủ động, mang
lại hiệu quả giáo dục cao.
* Nguyên nhân của hạn chế:
Số lượng học sinh có khả năng về môn Tiếng Việt trong lớp chưa nhiều.
Một số em chưa thật kiên trì, khi gặp bài khó còn dễ nản lòng.
e. Phân tích, đánh giá các vấn đề về thực trạng mà đề tài đặt ra
Từ những vấn đề về thực trạng được nêu ở trên, cho thấy có khá nhiều
thuận lợi để có thể vận dụng tốt đề tài vào giảng dạy. Tuy vậy, bên cạnh đó cũng
có không ít những khó khăn, tồn tại đòi hỏi sự nỗ lực cố gắng rất nhiều của cả cô
và trò trong công tác dạy – học cũng như trong việc vận dụng đề tài vào giảng
dạy ở môn Tiếng Việt.
Khi vận dụng đề tài này, bản thân nhận được sự đồng tình, ủng hộ, giúp đỡ
rất nhiều từ ban giám hiệu nhà trường, từ các đồng chí đồng nghiệp. Bộ phận
chuyên môn đã chỉ đạo cho các khối trưởng, các đồng chí giáo viên trong trường
dự giờ, góp ý về cách vận dụng các biện pháp bồi dưỡng vào giảng dạy để đề tài
hoàn thiện hơn.

===========Giáo viên: Trần Thị Xuân Định – Trường Tiểu học Krông Ana==========
7


=== Một số biện pháp bồi dưỡng năng lực cho học sinh giỏi Tiếng Việt lớp 5 ===

Đơn vị trường nằm trên địa bàn thuận lợi, lại là một trong những trường
điểm của huyện, học sinh được tham gia nhiều phong trào văn hoá, văn nghệ nên
tạo cho các em tính mạnh dạn, tự tin, luôn cố gắng thi đua nhau vươn lên trong
học tập và trong các hoạt động khác. Các em luôn nhận được sự dạy dỗ tận tâm
của các thầy cô có năng lực chuyên môn vững vàng, được gia đình quan tâm tạo
mọi điều kiện thuận lợi trong mọi hoạt động ở lớp, ở trường.
Nội dung chương trình của môn Tiếng Việt 5 được biên soạn phù hợp với
đặc điểm tâm sinh lí lứa tuổi của học sinh. Tuy nhiên đối với những học sinh có
năng khiếu vượt trội về môn Tiếng Việt thì các em vẫn muốn tìm hiểu thêm
những bài tập khó, những bài nâng cao mà trong sách giáo khoa không có. Vì vậy
để phát huy được khả năng học tập và đáp ứng nhu cầu học tập của các em thì
việc vận dụng đề tài này vào trong giảng dạy môn Tiếng Việt và một số hoạt
động ngoài giờ lên lớp là hết sức cần thiết.
Trong khi thực hiện đề tài, tôi luôn cố gắng phát huy tối đa những mặt
mạnh, những thuận lợi có được; hạn chế và khắc phục những khó khăn, tồn tại để
góp phần nâng cao hơn nữa chất lượng dạy - học môn Tiếng Việt 5 nói chung và
chất lượng bồi dưỡng học sinh giỏi Tiếng Việt lớp 5 nói riêng.
II.3. Giải pháp, biện pháp
a. Mục tiêu của giải pháp, biện pháp
Đưa ra được những biện pháp, hình thức bồi dưỡng nhằm kích thích mạnh
mẽ ý thức tự giác, lòng say mê và ý chí vươn lên học tập của học sinh.
b. Nội dung và cách thức thực hiện giải pháp, biện pháp
b.1. Những yêu cầu có tính nguyên tắc trong việc bồi dưỡng
Việc bồi dưỡng học sinh giỏi phải gắn liền với giáo dục phẩm chất, đạo

đức, các em vừa được bồi dưỡng và phát huy năng khiếu vừa có ý tự học, tự rèn.
Việc bồi dưỡng học sinh giỏi, học sinh năng khiếu phải được tiến hành
thường xuyên, ở tất cả các phân môn của môn Tiếng Việt.

===========Giáo viên: Trần Thị Xuân Định – Trường Tiểu học Krông Ana==========
8


=== Một số biện pháp bồi dưỡng năng lực cho học sinh giỏi Tiếng Việt lớp 5 ===

Nội dung bồi dưỡng là những phần kiến thức, kĩ năng các em đã được học
(kể cả những kiến thức, kĩ năng đã học ở lớp dưới). Tùy vào từng bài học cụ thể,
có thể chọn những nội dung các em đang học ở tiết đó hoặc những nội dung các
em đã học trước đó để bồi dưỡng.
Việc bồi dưỡng là tạo ra cho các em một môi trường học tập tích cực, kích
thích các em tự khám phá, tìm hiểu kiến thức, kĩ năng nâng cao, tránh nhồi nhét
kiến thức, tạo áp lực và sự quá tải đối với các em.
Việc bồi dưỡng chủ yếu lồng ghép vào các phân môn Tiếng Việt, nên phải
vận dụng linh hoạt các phương pháp, hình thức tổ chức dạy học để vừa đảm bảo
dạy đúng chuẩn kiến thức kĩ năng cho tất cả các đối tượng học sinh trong lớp vừa
có thể bồi dưỡng được học sinh năng khiếu.
b.2. Phát hiện học sinh giỏi Tiếng Việt.
b.2.1. Thế nào là học sinh giỏi Tiếng Việt?
Những học sinh có khả năng về môn Tiếng Việt có những biểu hiện sau:
Các em có niềm say mê, yêu thích môn học, yêu thích thơ ca, ham mê đọc
sách báo, thích nghe kể chuyện. Phần lớn các em không hờ hững trước vẻ đẹp
của ngôn từ trong văn chương, gắng ghi nhớ và ghi chép những câu văn, câu thơ
mình yêu thích. Các em có khả năng cảm thụ tốt cái hay, cái đẹp, cái ý nghĩa sâu
xa của thơ, văn.
Các em có những tư chất bẩm sinh như: có khả năng tiếp thu nhanh, có trí

nhớ bền vững, có khả năng phát hiện vấn đề và có khả năng sáng tạo.
Các em nắm vững kiến thức, kĩ năng về luyện từ và câu, biết vận dụng
kiến thức, kĩ năng ấy làm tốt các dạng bài tập nâng cao. Các em có khả năng sử
dụng những từ ngữ giàu hình ảnh, các biện pháp nghệ thuật tu từ phù hợp để đặt
câu viết đoạn văn, viết bài văn giàu cảm xúc.
a. 2. 2. Phát hiện học sinh giỏi Tiếng Việt

===========Giáo viên: Trần Thị Xuân Định – Trường Tiểu học Krông Ana==========
9


=== Một số biện pháp bồi dưỡng năng lực cho học sinh giỏi Tiếng Việt lớp 5 ===

Từ những dấu hiệu nhận biết học sinh giỏi Tiếng Việt như đã nói ở trên,
việc phát hiện và bồi dưỡng sinh giỏi là việc làm hết sức quan trọng. Công việc
này cần được tiến hành từ đầu năm học. Cơ sở của việc tuyển chọn là:
Thứ nhất, tìm hiểu năng lực học tập của học sinh thông qua kết quả học
tập ở những năm học trước, tham khảo thêm ý kiến giáo viên đã trực tiếp giảng
dạy các em ở năm học trước để nắm bắt những mặt mạnh, mặt yếu của từng em.
Thứ hai, tiến hành khảo sát môn học ngay từ đầu năm học, xem bài kiểm
đầu tiên của học sinh như một dấu ấn để bắt đầu cuộc hành trình phát hiện năng
khiếu của các em. Qua bài kiểm tra, người thầy có thể nắm bắt được khả năng
học tập môn Tiếng Việt, khả năng làm văn của học trò. Những học sinh đạt được
cả phần luyện từ và câu và phần tập làm văn trong một bài kiểm tra không phải
nhiều, không phải đều. Cái tật lộ ra ở từng học trò phải được nhận biết, nét tài
hoa của từng học sinh cần phải được ghi nhận và trân trọng. Khi chấm bài, không
chỉ chú trọng những bài chu đáo, khuôn mẫu, đầy đủ... mà còn quan tâm đến
những bài có thể có chỗ chưa sâu, chưa đầy đủ, nhưng có sự độc đáo, sâu sắc…
phải sửa kỹ, phê kĩ, thật sự nghiêm khắc khi đánh giá và có nhật kí chấm bài. Dĩ
nhiên, một bài kiểm tra không thể đánh giá hết được năng khiếu và khả năng của

học sinh, nhưng đó là sự khởi đầu để định hướng phát hiện, bổ sung ở những bài
kiểm tra tiếp theo. Trong quá trình giảng dạy, tiếp tục bồi dưỡng, theo dõi để
thanh lọc, cũng như phát hiện những em có năng lực thật sự.
b.3. Bồi dưỡng năng lực cho học sinh giỏi qua một số tiết học của các phân
môn Tiếng Việt.
Trong quá trình giảng dạy, muốn giúp học sinh giỏi phát huy được khả
năng của mình, thì việc bồi dưỡng thêm kiến thức, kĩ năng nâng cao cho các em
cần phải được thực hiện thường xuyên qua các tiết học. Để làm tốt việc này, tôi
đã tiến hành như sau:
- Sử dụng linh hoạt các phương pháp và hình thức tổ chức dạy học nhằm
giúp tất cả các đối tượng trong lớp tích cực, chủ động lĩnh hội kiến thức, kĩ năng
===========Giáo viên: Trần Thị Xuân Định – Trường Tiểu học Krông Ana==========
10


=== Một số biện pháp bồi dưỡng năng lực cho học sinh giỏi Tiếng Việt lớp 5 ===

của bài học, để các em hiểu và làm bài nhanh. Vì tất cả học sinh làm hiểu và làm
bài nhanh sẽ có thời gian để bồi thêm kiến thức cho học sinh năng khiếu.
- Sắp xếp chỗ ngồi hợp lí sao cho những em có khả năng về Tiếng Việt
ngồi ở những bàn gần nhau để thuận tiện trong việc thảo luận, chữa bài mà cô
giáo ra thêm nhưng vẫn đảm bảo để những em này vẫn ngồi gần những bạn học
yếu hơn để giúp bạn cùng tiến bộ.
- Khi bồi dưỡng, vận dụng linh hoạt các hình thức tổ chức dạy học để tránh
sự quá tải, áp lực đồng thời tạo cho các em sự hứng thú khi đi tìm lời giải đáp cho
những bài tập nâng cao, những câu hỏi khó. Chẳng hạn:
+ Giao bài cho học sinh giỏi và yêu cầu các em hoạt động cá nhân độc lập
trong trường hợp những em này đã làm xong trước bài tập so với các bạn.
+ Tổ chức thảo luận nhóm với câu hỏi khó hay bài tập nâng cao khi cả lớp
đã hoàn thành bài học mà vẫn còn nhiều thời gian.

+ Tổ chức trò chơi khi cần củng cố, ôn tập kiến thức đã học, qua đó lồng
ghép thêm những kiến thức nâng cao cho học sinh khá giỏi.
- Nghiên cứu kĩ nội dung bài học, nắm bắt khả năng học tập của các em để
lựa chọn những bài tập, những câu hỏi phù hợp.
- Trong tiết dạy, chú ý lựa chọn thời điểm hợp lí để tiến hành lồng ghép
việc bồi dưỡng. Ví dụ:
+ Tiến hành lồng ghép bồi dưỡng ở những tiết Tiếng Việt ôn luyện dành
cho buổi thứ hai hay những tiết học được điều chỉnh theo công văn 5842/
BGDĐT –VP, ngày 01 tháng 9 năm 2011, V/v: Hướng dẫn điều chỉnh nội dung
dạy học Giáo dục phổ thông, không yêu cầu dạy một số nội dung hay toàn bộ nội
dung của một bài học nào đó mà thay thế bằng nội dung ôn luyện khác trong
chương trình đã học.
+ Khi giảng bài, nếu thấy học sinh chủ quan hoặc uể oải trước những câu
hỏi đơn giản thì lồng ghép những câu hỏi khó, tạo ra một thử thách nho nhỏ đánh
thức sự tư duy của các em, giúp các em lấy lại tâm thế tích cực trong học tập.
===========Giáo viên: Trần Thị Xuân Định – Trường Tiểu học Krông Ana==========
11


=== Một số biện pháp bồi dưỡng năng lực cho học sinh giỏi Tiếng Việt lớp 5 ===

+ Khi thấy học sinh giỏi đã làm xong bài chung với các bạn trong lớp, thì
giao thêm bài nâng cao liên quan đến kiến thức bài học hoặc môn học cho các
em. Để học sinh trong lớp không bị phân tán tư tưởng, thì cho các em làm vào
phiếu bài tập đã chuẩn bị trước. Với những bài tập này, trước hết, để các em tự
nghiên cứu tìm ra cách làm. Tùy vào tình hình thực tế, nếu có thời gian thì hướng
dẫn chữa bài cho các em ngay tiết học đó, nếu không còn thời gian thì tranh thủ
lúc ra chơi dành năm mười phút hướng dẫn cho các em cách làm.
Sau đây là một số ví dụ cụ thể về cách lồng ghép bồi dưỡng năng lực cho
học sinh giỏi qua một số phân môn Tiếng Việt:

* Ví dụ về lồng ghép việc bồi dưỡng qua phân môn Luyện từ và câu:
Khi dạy bài Luyện từ và câu, tiết 12, theo công văn 5842/ BGDĐT –VP,
ngày 01 tháng 9 năm 2011, V/v: Hướng dẫn điều chỉnh nội dung dạy học Giáo
dục phổ thông, không dạy bài Dùng từ đồng âm để chơi chữ ( SGK trang 61, tập
1). Để thay thế nội dung bị điều chỉnh, có thể tổ chức cho học sinh chơi trò chơi
“Hái hoa dân chủ” để ôn tập, củng cố, và nâng cao kiến thức về từ đồng nghĩa, từ
trái nghĩa, từ đồng âm mà các em đã được học trước đó.
Trò chơi được chuẩn bị và tiến hành như sau:
Chuẩn bị: - Một cây cao hơn một mét, có nhiều cành.
- Các thăm ghi các câu hỏi hoặc bài tập
- Một số bong bóng chứa các thăm được thổi căng treo trên cây, bong bóng
gồm 2 màu: loại màu xanh chứa các thăm ghi câu hỏi, bài tập củng cố kiến thức
cơ bản, loại màu hồng chứa các thăm ghi câu hỏi hay bài tập nâng cao.
- Nội dung các câu hỏi và bài tập:
+ Phần kiến thức cơ bản:
Câu 1: Thế nào là từ đồng nghĩa? Cho ví dụ.
Câu 2: Thế nào là từ trái nghĩa? Cho ví dụ.
Câu 3: Thế nào là từ đồng âm? Cho ví dụ.
Câu 4: Điền từ trái nghĩa với từ in đậm thích hợp vào chỗ chấm:
===========Giáo viên: Trần Thị Xuân Định – Trường Tiểu học Krông Ana==========
12


=== Một số biện pháp bồi dưỡng năng lực cho học sinh giỏi Tiếng Việt lớp 5 ===

Con khỉ nhanh nhẹn bao nhiêu thì con rùa ..................... bấy nhiêu.
Câu 5: Điền từ trái nghĩa với từ in đậm thích hợp vào chỗ chấm:
Anh ấy khiêm tốn chứ không ................như mọi người nghĩ đâu.
Câu 6: Điền từ trái nghĩa với từ in đậm thích hợp vào chỗ chấm:
Bạn Lan rất cẩn thận còn bạn Minh rất ....................................

Câu 7: Chọn từ trong ngoặc đơn thích hợp điền vào chỗ chấm trong câu
sau: ( phi, chạy, nhảy)
Những chú ngựa .................... nhanh như tên bắn.
Câu 8: Chọn từ trong ngoặc đơn thích hợp điền vào chỗ chấm trong câu
sau:

(đất nước, quê hương, giang sơn)
.................. Việt Nam ta rất giàu và đẹp.
Câu 9: Từ nước trong từ nước uống đồng âm với từ nước trong từ nào dưới

đây?

A. nước cờ

B. nước mặn

C. nước hoa

Câu 10: Từ bàn trong bàn học đồng âm với từ bàn trong từ nào dưới đây?
A. bàn ăn

B. bàn kính

C. bàn tính

Câu 11: Hãy tìm từ đồng nghĩa với từ siêng năng.
Câu 12: Hãy tìm từ trái nghĩa với từ thành thật.
Câu 13: Đặt câu với cặp từ trái nghĩa to và nhỏ.
Câu 15: Đặt câu với cặp từ trái nghĩa xấu và đẹp
+ Phần kiến thức nâng cao:

Câu 1: Chọn cặp từ trái nghĩa thích hợp điền vào chỗ trống trong câu sau:
Trời đang……………., sau cơn giông trở nên ……….. lạ thường.
Câu 2: Chọn cặp từ trái nghĩa thích hợp điền vào chỗ trống trong câu sau:
Đứng giữ cánh đồng…………. ta cảm thấy mình thật………………
Câu 3: Đặt một câu văn tả cảnh trong đó có sử dụng cặp từ trái nghĩa.
Câu 4: Trong các từ dưới đây, từ nào không đồng nghĩa với từ lặng im?
Yên lặng, yên bình, yên lặng, lặng im, lặng lẽ, lặng ngắt.
Câu 5: Chọn cặp từ đồng âm điền vào chỗ chấm trong câu sau:
===========Giáo viên: Trần Thị Xuân Định – Trường Tiểu học Krông Ana==========
13


=== Một số biện pháp bồi dưỡng năng lực cho học sinh giỏi Tiếng Việt lớp 5 ===

Các bạn đang đá………………trên cây ….ngoài cổng trường.
Câu 6: Chọn cặp từ đồng âm điền vào chỗ chấm trong câu sau:
Tia nắng ban…………….làm những bông hoa …..thêm rực rỡ.
Câu 7: Chọn cặp từ đồng âm điền vào chỗ chấm trong câu sau:
Nhà máy…………..nằm ngay cạnh…………….. quốc lộ.
Câu 8: Từ đa ghép với các từ nào để được các từ khác nghĩa?
A. Cây, bánh.

B. Dạng, số.

Câu 9: Đặt câu để phân biệt một cặp từ đồng âm.
Câu 10: Chọn từ thích hợp trong ngoặc đơn điền vào chỗ trống trong các
câu sau: (cuồn cuộn, nhấp nhô, lăn tăn)
Sóng lượn ………………..trên mặt sông.
+ Dự kiến câu trả lời của học sinh
Phần kiến thức cơ bản:

Câu 1: Từ đồng nghĩa là những từ có nghĩa giống nhau hoặc gần giống
nhau. Ví dụ: xinh, đẹp, dễ thương,...
Câu 2: Từ trái nghĩa là những từ có nghĩa hoàn toàn trái ngược nhau. Ví
dụ: xấu / đẹp; vui /buồn;....
Câu 3: Từ đồng âm là những từ có âm giống nhau nhưng khác nhau về
nghĩa. Ví dụ: lá cờ - cờ vua
Câu 4: Con khỉ nhanh nhẹn bao nhiêu thì con rùa chậm chạp bấy nhiêu.
Câu 5: Anh ấy khiêm tốn chứ không kiêu ngạo như mọi người nghĩ đâu.
Câu 6: Bạn Lan rất cẩn thận còn bạn Minh rất cẩu thả.
Câu 7: Những chú ngựa phi nhanh như tên bắn.
Câu 8: Đất nước Việt Nam ta rất giàu và đẹp.
Câu 9: A. nước cờ
Câu 10: C. bàn tính
Câu 11: siêng năng, chăm chỉ, cần cù,…..
Câu 12: thành thật / giả dối, dối trá,lừa dối,…
===========Giáo viên: Trần Thị Xuân Định – Trường Tiểu học Krông Ana==========
14


=== Một số biện pháp bồi dưỡng năng lực cho học sinh giỏi Tiếng Việt lớp 5 ===

Câu 13: Bạn Nam người thì nhỏ mà mang chiếc cặp rất to.
Câu 15: Bạn An tuy xấu người nhưng đẹp nết.
+ Phần kiến thức nâng cao:
Câu 1: Chọn cặp từ trái nghĩa thích hợp điền vào chỗ trống trong câu sau:
Trời đang tối sầm, sau cơn giông trở nên sáng trong lạ thường.
Câu 2: Đứng giữ cánh đồng bao la ta cảm thấy mình thật nhỏ bé.
Câu 3: Từ trên đồi cao, em thấy những ngôi nhà dưới kia lúp xúp như
những chiếc nấm rơm.
Câu 4: yên bình

Câu 5: Các bạn đang đá cầu trên cây cầu ngoài cổng trường.
Câu 6: Tia nắng ban mai làm những bông hoa mai thêm rực rỡ.
Câu 7: Nhà máy đường nằm ngay cạnh đường quốc lộ.
Câu 8: A. Cây, bánh.
Câu 9: Cậu bé đá bóng dưới bóng cây râm mát.
Câu 10: Sóng lượn nhấp nhô trên mặt sông.
Cách tiến hành:
- Chia lớp thành 2 đội theo hai dãy bàn, số học sinh và lực học của học
sinh mỗi tương đối đồng đều nhau.
- Đặt tên cho hai đội: đội Quyết thắng và đội Tiến lên
- Mỗi đội cử ra một đội trưởng để điều hành người chơi của đội của mình.
- Cho đội trưởng hai đội “oẳn tù tì để dành quyền lên chơi trước”
- Phổ biến luật chơi: + Mỗi đội luân phiên nhau mỗi lần cử một bạn lên
“hái hoa” để thực hiện yêu cầu trong thăm, nếu trong hai phút mà không đưa ra
được câu trả lời hoặc trả lời chưa đúng thì đội kia có quyền trả lời thay.
+ Có hai loại thăm: thăm chứa trong các quả bóng màu xanh là câu hỏi hay
bài tập thuộc kiến thức cơ bản, thăm chứa trong quả bóng màu hồng là câu hỏi
hay bài tập thuộc kiến thức nâng cao. Nếu trả lời đúng câu hỏi ở thăm màu xanh
sẽ ghi được một điểm tốt, trả lời đúng câu hỏi ở thăm màu hồng sẽ ghi được hai
===========Giáo viên: Trần Thị Xuân Định – Trường Tiểu học Krông Ana==========
15


=== Một số biện pháp bồi dưỡng năng lực cho học sinh giỏi Tiếng Việt lớp 5 ===

điểm tốt. Đội nào trả lời đúng câu hỏi mà đội bạn chưa trả lời được cũng được số
điểm tương ứng với từng loại thăm. Mỗi bạn khi lên bốc thăm phải lượng vào sức
mình để lựa chọn thăm phù hợp nhằm ghi điểm tốt cho đội của mình. Những bạn
có năng lực về môn Tiếng Việt nên chọn thăm màu hồng để trả lời.
+ Khi kết thúc trò chơi, đội nào dành được nhiều điểm tốt đội đó sẽ chiến

thắng và sẽ dành được những bông hoa điểm tốt.
- Cần tổ chức cho các em chơi một cách vui vẻ, thoải mái, công bằng,
khách quan. Kịp thời tuyên dương, khen ngợi những em có câu trả lời đúng, câu
trả lời hay đồng thời hướng dẫn, giải đáp cho các em nhưng câu hỏi mà các em
trả lời chưa đúng, chưa đạt.
- Cuối trò chơi, tuyên dương, khen ngợi đội dành chiến thắng, động viên
đội thua cố gắng học tốt để giành chiến thắng ở những lần chơi sau.
Như vậy vận dụng trò chơi học tập này vào tiết học đã tạo ra cho các em
một môi trường học tập thân thiện, vui tươi, vừa học mà chơi, chơi mà học. Qua
đó giúp các em ôn tập, củng cố được một số kiến thức, kĩ năng đã học về từ đồng
nghĩa, từ trái nghĩa, từ đồng âm đồng thời góp phần bổi dưỡng năng lực cho học
sinh giỏi qua một số câu hỏi, bài tập nâng cao.
*Ví dụ về lồng ghép việc bồi dưỡng qua phân môn Chính tả:
Ở bài Chính tả: Nghe – viết: Cánh cam lạc mẹ (Sgk trang 17, tập 2), sau
khi cho học sinh làm xong bài tập 2, còn thời gian, có thể đưa ra một câu hỏi cho
học sinh thảo luận nhằm bồi dưỡng thêm khả năng cảm thụ văn học cho các em
như sau: Ở khổ thơ thứ 3, thứ 4 của bài thơ Cánh cam lạc mẹ, tác giả đã sử dụng
biện pháp nghệ thuật gì? Việc sử dụng biện pháp nghệ thuật đó có tác dụng gì?
(Tác giả đã sử dụng biện pháp nghệ thuật nhân hóa. Việc sử dụng biện pháp
nhân hóa đó cho thấy các con vật trong hai khổ thơ cũng biết đoàn kết, biết yêu
thương giúp đỡ nhau như con người.)
* Ví dụ về lồng ghép việc bồi dưỡng qua phân môn Tập làm văn

===========Giáo viên: Trần Thị Xuân Định – Trường Tiểu học Krông Ana==========
16


=== Một số biện pháp bồi dưỡng năng lực cho học sinh giỏi Tiếng Việt lớp 5 ===

Ở bài Tập làm văn: Làm biên bản một vụ việc (Sgk trang 140, tập 1), theo

công văn 5842/ BGDĐT –VP, ngày 01 tháng 9 năm 2011, V/v: Hướng dẫn điều
chỉnh nội dung dạy học Giáo dục phổ thông, không dạy toàn bài. Có thể vận
dụng tiết này để ôn tập, củng cố, nâng cao thêm kĩ năng làm văn tả người cho học
sinh.
Trước hết cho các em viết một đoạn thân bài văn tả một người mà mình
quý mến. Tuy nhiên không được tả lại người mà mình đã tả ở bài kiểm tra viết
của tiết 31. Sau khi làm xong bài, cho các em cùng bàn đổi chéo bài cho nhau để
đọc rồi viết ra nhận xét của mình về ưu điểm hay những tồn tại trong bài làm của
bạn. Sau đó gọi một học sinh thường có bài làm tốt và một học sinh thường có
bài làm chưa tốt đọc bài viết và lời nhận xét của bạn khác về bài viết của mình
cho cả lớp nghe. Yêu cầu cả lớp nghe xong nêu nhận xét của mình.
Cách làm này tạo điều kiện để các em phát huy được năng lực đánh giá,
nhận xét bài làm của bạn, thấy được cái hay, cái chưa hay trong bài viết của bạn
để từ đó học tập, rút kinh nghiệm.
Cuối tiết học, nếu còn thời gian, có thể đọc cho các em nghe một số bài
văn mẫu tả người để các em học tập.
* Ví dụ về lồng ghép việc bồi dưỡng qua một số tiết ôn tập giữa học kì.
Theo thông tư 30/2014/TT – BGDĐT, ngày 28/8/2014, của Bộ trưởng Bộ
Giáo dục và đào tạo, ban hành quy định đánh giá học sinh Tiểu học, không tiến
hành kiểm tra định kì giữa học kì 1 và giữa học kì 2. Như vậy ở một số tiết ôn tập
giữa kì, để thay thế phần kiểm tra đọc thành tiếng, đọc hiểu, kiểm tra viết chính
tả và tập làm văn, có thể tiến hành ôn tập, củng cố kiến thức đã học cho học sinh
đồng thời kết hợp lồng ghép bồi dưỡng năng lực cho học sinh giỏi.
Ví dụ khi dạy bài Ôn tập giữa kì 2 (tiết 1), Sgk trang100, tập 2, ở bài tập 1
chỉ tiến hành ôn luyện tập đọc và học thuộc lòng, không phải kiểm tra phần đọc
thành tiếng cho học sinh, nên có thể tăng thời lượng để học sinh củng cố khắc sâu
thêm kiến thức về các kiểu cấu tạo câu ở bài tập 2. Đối với học sinh giỏi, việc
===========Giáo viên: Trần Thị Xuân Định – Trường Tiểu học Krông Ana==========
17

=== Một số biện pháp bồi dưỡng năng lực cho học sinh giỏi Tiếng Việt lớp 5 ===

hoàn thành bảng tổng kết về các kiểu cấu tạo câu như yêu cầu ở bài tập 2 khá
đơn giản, nên các em làm xong bài sớm hơn các bạn khác trong lớp. Khi thấy học
sinh giỏi đã làm xong bài, có thể phát phiếu bài tập và hướng dẫn các em làm
một số bài tập sau:
*Đề bài:
Bài tập 1: Em hãy khoanh tròn vào chữ cái đặt trước câu ghép trong các
câu sau:
a. Trên nền cát trắng tinh, nơi ngực cô Mai tì xuống đón đường bay của
giặc, mọc lên những bông hoa tím.
b. Hoa hồng đẹp, ai mà chẳng thích.
c. Mùa này, khi mưa xuống, những dây khoai từ, khoai mỡ cùng dây đậu
biếc bò xanh rờn, nở hoa tím ngắt.
d. Nếu đạt giải cao trong kì thi này, em sẽ được mẹ cho đi chơi.
e. Thượng đế cho người phụ nữ sự dũng cảm để nuôi con và chăm sóc mọi
người, dù nhọc nhằn đến mấy đi nữa, họ cũng không bao giờ than thở.
Bài tập 2: Xác định chủ ngữ, vị ngữ, trạng ngữ của những câu văn nêu ở
bài tập 1.
* Dự kiến đáp án:
Bài tập 1: Câu b, d
Bài tập 2:
a. Trên nền cát trắng tinh, nơi ngực cô Mai tì xuống đón đường bay của
TN
giặc, mọc lên những bông hoa tím.
VN

CN

b. Hoa hồng đẹp, ai mà chẳng thích.
CN

VN CN

VN

c. Mùa này, khi mưa xuống, những dây khoai từ, khoai mỡ cùng dây đậu
TN

CN

===========Giáo viên: Trần Thị Xuân Định – Trường Tiểu học Krông Ana==========
18


=== Một số biện pháp bồi dưỡng năng lực cho học sinh giỏi Tiếng Việt lớp 5 ===

biếc bò xanh rờn, nở hoa tím ngắt.
VN
d. Nếu đạt giải cao trong kì thi này, em sẽ được mẹ cho đi chơi.
VN

CN

VN

e. Thượng đế cho người phụ nữ sự dũng cảm để nuôi con và chăm sóc mọi
CN

VN

người, dù nhọc nhằn đến mấy đi nữa, họ cũng không bao giờ than thở.
TN

CN

VN

Để hướng dẫn học sinh giỏi làm 2 bài này, trước hết cho các em tự làm ở
phiếu để khỏi làm phân tán tư tưởng học sinh trong lớp. Sau khi học sinh cả lớp
đã làm xong bài tập 2 của tiết ôn tập, treo bảng phụ ghi đề bài, mời học sinh giỏi
lên bảng làm, đồng thời yêu cầu cả lớp theo dõi để có thể học tập thêm.
Sau khi học sinh giỏi lên bảng làm bài xong, hướng dẫn các em nhận xét,
chữa bài, chốt đáp án đúng và phân tích để học sinh thấy được cái khó, cái hay
qua mỗi bài tập. Qua bài tập tập 1, giúp các em biết cách phân biệt câu ghép với
một số câu đơn dài, nhận biết được câu ghép đặc biệt (câu d, vế câu thứ nhất
khuyết chủ nhữ), câu ghép khó xác định chủ ngữ hoặc vị ngữ trong mỗi vế câu
(câu b, chủ ngữ trong vế câu thứ 2 là một đại từ)
Qua bài tập 2, giúp các em nâng cao kĩ năng phân tích cấu tạo của những
câu phức tạp như câu có nhiều trạng ngữ (câu a, c); câu có nhiều chủ ngữ (câu c);
câu dùng phép đảo ngữ (câu a, e).
b.4. Phát huy ý thức tự học của học sinh.
Phát huy tính tích cực, chủ động, tự giác của học sinh có một vai trò rất
quan trọng trong việc bồi dưỡng năng khiếu cho các em. Vì ngoài những kiến
thức, kĩ năng mà các em nhận được bằng việc học ở lớp thì việc tự học, tự đọc
thêm sách, báo, tài liệu tham khảo sẽ trang bị thêm cho các em nhiều kiến thức,
kỉ năng bổ ích. Đối với những học sinh có năng khiếu thì việc tự học cần phải
được thực hiện thường xuyên ở trường cũng như ở nhà.
===========Giáo viên: Trần Thị Xuân Định – Trường Tiểu học Krông Ana==========

19


=== Một số biện pháp bồi dưỡng năng lực cho học sinh giỏi Tiếng Việt lớp 5 ===

Để giúp các em phát huy tốt việc tự học ở nhà, cần động viên gia đình các
em quan tâm, tạo điều kiện thuận lợi cho các em như mua sắm đầy đủ các loại
sách tham khảo, sắp xếp thời gian học cho con em mình một cách hợp lí, thường
xuyên giúp đỡ, kiểm tra việc học tập của các em nhưng cũng không bắt các em
học quá nhiều gây ra sự quá tải cho các em.
Thường xuyên trao đổi với cha mẹ các em về tình hình học tập, những mặt
mạnh hay hạn chế của các em để cùng với gia đình giúp các em tiếp tục phát huy
những mặt tích cực của mình và khắc phục những hạn chế đó.
Việc tự học, tự bồi dưỡng ở nhà muốn đạt hiệu quả cao, các em cần có một
số loại sách tham khảo, vì sách tham khảo là cẩm nang không thể thiếu trong việc
mở mang kiến thức. Hiện nay, trên thị trường có rất nhiều loại sách tham khảo về
môn Tiếng Việt lớp 5. Bên cạnh những quyển sách hay, biên soạn những kiến
thức nâng cao nhằm phát huy năng lực của học sinh thì cũng có những quyển
sách ngoài bìa thì ghi là sách bồi dưỡng hay nâng cao nhưng thực ra nội dung bên
trong chỉ gồm những kiến thức cơ bản hoặc là phần bài giải của sách giáo khoa.
Điều này đã gây ra sự lúng túng cho không ít cha mẹ các em khi chọn mua sách
tham khảo cho con em mình vì phần nhiều cha mẹ các em không có sự hiểu biết
chuyên sâu về kiến thức, kĩ năng nâng cao trong công tác bồi dưỡng học sinh giỏi
Tiếng Việt lớp 5.
Nhằm giúp đỡ cha mẹ học sinh trong việc trang bị sách tham khảo cho con
em mình, tôi đã cố gắng tìm kiếm, sưu tầm một số quyển sách tham khảo hay, rồi
động viên cha mẹ các em tìm mua hoặc phô tô làm tài liệu tham khảo cho các
em. Đối với những em có hoàn cảnh khó khăn, tôi tặng sách hoặc cho các em
mượn sách để học, để đọc.
Sau đây là danh sách một số tài liệu tham khảo rất cần cho việc tự học, tự

nghiên cứu của học sinh mà các đồng chí, đồng nghiệp hay các bậc cha mẹ học
sinh, các em học sinh có thể tham khảo:
Stt

Tên sách

Tên tác giả

Tên nhà xuất bản

===========Giáo viên: Trần Thị Xuân Định – Trường Tiểu học Krông Ana==========
20


=== Một số biện pháp bồi dưỡng năng lực cho học sinh giỏi Tiếng Việt lớp 5 ===

1
2
3
4

Phát triển và nâng cao TV5
Phát triển và nâng cao TV4
Luyện từ và câu TV5
Vở bài tập nâng cao từ và

Phạm Thành Công
Phạm Văn Công
Lê Phương Liên
Lê Hữu Thỉnh

Đại học Quốc gia HN
Đại học Sư phạm
Đại học sư phạm
Đại học sư phạm

5

câu lớp 5
Tuyển tập đề thi HSG bậc Lê Hữu Thỉnh

6
7

Tiểu học môn Tiếng Việt
35 Đề ôn luyện Tiếng Việt 5
196 bài văn mẫu lớp 5

8

Dung
Rèn kĩ năng tập làm văn lớp Lê Anh Xuân

NXB Giáo dục

9

5
Bồi dưỡng kĩ năng cảm thụ Hồ Thị Vân Anh

NXB Tổng hợp thành

NXB Giáo dục

Lê Phương Nga
NXB Giáo dục
Nguyễn Thị Kim Đại học Quốc gia HN

văn học lớp 4, 5
phố Hồ Chí Minh
10 175 bài văn mẫu lớp 5
Võ Hồng Anh
Đại học sư phạm
Để định hướng học sinh ôn tập những kiến thức thức trọng tâm đã học, tôi
hướng cho các em cùng làm các dạng bài tập của cùng một số loại sách tham
khảo để khi đến lớp các em dễ dàng trao đổi với bạn, với cô giáo những vấn đề
khúc mắc mà mình chưa hiểu, chưa biết cách làm.
Đối với các dạng bài tập của phần chính tả, luyện từ và câu, các em cần
biết lựa chọn những bài tập tự làm theo khả năng của mình. Nếu gặp bài nào khó,
có thể hỏi người thân hoặc hỏi bạn, hỏi cô để được hướng dẫn, giúp đỡ.
Để nâng cao năng lực làm văn hay cảm thụ văn học, các em phải dành
nhiều thời gian để đọc các bài tham khảo, các bài văn mẫu, đọc càng nhiều càng
tốt. Vì muốn làm văn hay, cảm thụ văn học tốt chỉ có thể đọc sách tham khảo
nhiều để học hỏi cái hay, cái đẹp trong cách dùng từ đặt câu, dựng đoạn, cách sử
dụng các biện pháp nghệ thuật tu từ của tác giả. Khi đọc, nên ghi vào sổ nhật kí
của mình những hình ảnh, những chi tiết mình cho là hay, là đặc sắc để mà nhớ,
mà học tập.
Nhằm giúp các em rèn kĩ năng viết văn, ngoài việc hướng dẫn học sinh
làm tốt các bài bài văn trong chương trình học, tôi luôn động viên các em tự chọn
===========Giáo viên: Trần Thị Xuân Định – Trường Tiểu học Krông Ana==========

21


=== Một số biện pháp bồi dưỡng năng lực cho học sinh giỏi Tiếng Việt lớp 5 ===

thêm những đề văn khác thuộc về những chủ điểm đã học để làm ở nhà, sau đó
nộp lại cho tôi để tôi nhận xét, góp ý, giúp các em hoàn thiện bài viết của mình.
Tôi luôn động viên các em mạnh dạn trao đổi với cô giáo, với bạn bè
những khó khăn khi tự học ở nhà để được giúp đỡ.
b.5. Bồi dưỡng qua các hoạt động ngoài giờ lên lớp.
b.5.1. Tổ chức tốt câu lạc bộ Tiếng Việt ở lớp.
Theo sự chỉ đạo của Liên đội, trong năm học, mỗi lớp tổ chức cho học sinh
tham gia các câu lạc bộ mà mình yêu thích. Ngay từ đầu năm học, tôi đã động
viên những học sinh có năng khiếu về Tiếng Việt và những học sinh yêu thích
môn học này cùng tham gia câu lạc bộ Tiếng Việt và hướng dẫn các em tổ chức
thực hiện tốt việc sinh hoạt câu lạc bộ, cụ thể:
Hướng dẫn bầu ban chủ nhiệm (2 bạn), thư kí (1 bạn) của câu lạc bộ: Định
hướng để các em bầu chọn những bạn học giỏi, mạnh dạn, có uy tín làm chủ
nhiệm và thư kí vì các bạn đó biết cách điều hành câu lạc bộ hoạt động hiệu quả.
Và ban chủ nhiệm, thư kí thì nên bầu luân phiên nhau, mỗi tháng bầu mới một
lần để nhiều bạn được tham gia làm chủ nhiệm hay thư kí, qua đó giúp nhiều bạn
phát huy được tính tích cực, chủ động, khả năng lãnh đạo của mình.
Thời gian sinh hoạt câu lạc bộ: Linh hoạt bố trí thời gian để câu lạc bộ của
các em sinh hoạt đều đặn vào tiết hoạt động tập thể sáng Thứ 2 của tuần thứ 2,
thứ 3 trong mỗi tháng. Mỗi lần sinh hoạt chừng 15 – 20 phút.
Nội dung sinh hoạt: Nội dung sinh hoạt phải có chất lượng, không lan man,
dàn trải, cần định hướng cho các em mỗi lần nên chọn một nội dung đã học hoặc
đang học để sinh hoạt. Ví dụ tuần này chọn Luyện từ và câu, tuần tiếp theo thì
chọn Tập là văn, tuần tiếp theo nữa thì chọn Tập đọc,…. Mỗi thành viên trong
câu lạc bộ đều phải chuẩn bị một bài tập, một câu hỏi thuộc nội dung những phân

môn đã học, đang học mà mình cảm thấy khó cần đem ra để trao đổi với các bạn
trong câu lạc bộ. Các thành viên phải nộp bài tập hoặc câu hỏi cho ban chủ nhiệm
trước một ngày, các thành viên trong ban chủ nhiệm sẽ trao đổi với nhau nhằm
===========Giáo viên: Trần Thị Xuân Định – Trường Tiểu học Krông Ana==========
22


=== Một số biện pháp bồi dưỡng năng lực cho học sinh giỏi Tiếng Việt lớp 5 ===

lựa chọn một số câu hỏi hay bài tập phù hợp (vừa có kiến thức cơ bản cho những
bạn học yếu hay trung bình, vừa có kiến thức nâng cao cho các bạn khá giỏi) để
trong buổi sinh hoạt đưa ra cùng thảo luận. Những câu hỏi, bài tập nào khó, các
thành viên đều không giải đáp được, trong giờ sinh hoạt, các em sẽ trao đổi với
giáo viên chủ nhiệm để được giúp đỡ, hướng dẫn.
Ban chủ nhiệm tự lên kế hoạch và điều hành hoạt động của câu lạc bộ, tôi
chỉ theo dõi để nhắc nhở, động viên các em sinh hoạt nghiêm túc, đạt hiệu quả
cao. Tôi cũng hướng dẫn, giúp đỡ để các em thường xuyên thay đổi hình thức
sinh hoạt nhằm cuốn hút được tất cả các thành viên. Mỗi tuần các em thay đổi
cách sinh hoạt một lần. Tuần này thì các tổ chức thảo luận để cùng nhau tìm cách
giải đáp cho những câu hỏi hay, những bài tập khó. Tuần khác thì các em tiến
hành trò chơi nhằm mục đích vừa chơi vừa học. Nhờ vậy mà sau một thời gian
sinh hoạt, các em đã mạnh dạn và tự tin hơn rất nhiều. Những em học trung bình
hay yếu đã biết bày tỏ ý kiến của mình trước tập thể. Những em khá, giỏi tỏ ra
rắn rỏi, biết đem khả năng, hiểu biết của mình ra giúp đỡ những bạn học yếu hơn.
Các em cùng nhau trao đổi, thảo luận để tìm cách giải đáp những bài tập khó,
những câu hỏi hay. Khả năng học tập Tiếng Việt của các em nhờ vậy mà có phần
tiến bộ đáng kể. Các em yêu thích môn Tiếng Việt hơn, động viên nhau chuẩn bị
tốt bài trước khi đến lớp, trong giờ học thì tích cực, chủ động xây dựng bài.
Để động viên các em trong câu lạc bộ sinh hoạt đạt hiệu quả, tôi thường
nêu gương, tuyên dương những em hoạt động tích cực trước lớp và cuối tháng

đều dành những phần quà nhỏ như là cây bút, quyển vở để tặng cho em đó.
b.5.2. Phát động các phong trào thi đua theo từng chủ điểm
Góp phần bồi dưỡng năng lực học tập môn Tiếng Việt cho học sinh trong
lớp nói chung và học sinh giỏi Tiếng Việt nói riêng, có thể tổ chức cho lớp tham
gia những cuộc thi, những trò chơi có nội dung phù hợp với các chủ điểm trong
từng tháng. Ví dụ:

===========Giáo viên: Trần Thị Xuân Định – Trường Tiểu học Krông Ana==========
23


=== Một số biện pháp bồi dưỡng năng lực cho học sinh giỏi Tiếng Việt lớp 5 ===

Để chào mừng ngày thành lập Quân đội nhân dân Việt nam 22/12, tôi đã
phối hợp với ban đại diện cha mẹ học sinh phát động phong trào viết thư, làm thơ
hoặc làm văn gởi các chú bộ đội ngoài hải đảo xa xôi.
Những học sinh giỏi Tiếng Việt đều bắt buộc phải có bài viết của mình,
những học sinh khác trong lớp có thể tham gia nếu các em thích. Để động viên
các em hưởng ứng tốt phong trào, tôi hứa sẽ trao phần thưởng cho những bạn nào
có bức thư, bài văn hoặc bài thơ hay. Tôi cho các em thời gian vài ba tuần để viết
bài, sau đó nộp lại cho cô giáo. Bài viết của các em được tôi nhận xét, đánh giá,
góp ý những, sửa chữa rất kĩ. Tại buổi sinh hoạt lớp tuần thứ 3 trong tháng 12, tôi
công bố và đọc cho cả lớp nghe những bài viết hay được chọn gởi cho các chú bộ
đội, rồi tuyên dương và trao phần thưởng là vở hoặc bút cho những em có bài
viết đó. Tôi cũng chuẩn bị bì thư và địa chỉ của các chú bộ đội cho những em có
bài được chọn trực tiếp ghi địa chỉ của mình, của các chú bộ đội lên bì thư để gởi
cho các chú bộ đội đang ngày đêm canh gác ngoài đảo khơi.
Qua phong trào này, vừa tạo động lực để thúc đẩy các em thi đua nhau
phát huy năng lực viết văn, viết thư hoặc làm thơ của mình, vừa tác động mạnh
mẽ đến các em tình yêu biển đảo, lòng biết ơn các chú bộ đội.

c. Điều kiện để thực hiện giải pháp, biện pháp
Để vận dụng thành đề tài này vào giảng dạy trong các giờ học Tiếng Việt
và một số hoạt động ngoài giờ lên lớp, thì giáo viên cần phải có sự đầu tư về thời
gian, công sức. Giáo viên phải dành nhiều thời gian nghiên cứu bài để chuẩn bị
nội dung và hình thức bồi dưỡng cho phù hợp. Học sinh phải thực sự yêu thích
môn học và tích cực, tự giác trong học tập.
d. Mối quan hệ giữa các giải pháp, biện pháp
Các biện pháp đưa vào đề tài này phù hợp với đặc trưng của bộ môn, với
đặc điểm tâm sinh lí học sinh. Các biện pháp có mối quan hệ chặt chẽ với nhau,
bổ trợ cho nhau, giúp cho việc bồi dưỡng năng lực học sinh giỏi Tiếng Việt trong
lớp đạt hiệu quả cao hơn. Trong quá trình vận dụng đề tài, tùy vào tình hình thực
===========Giáo viên: Trần Thị Xuân Định – Trường Tiểu học Krông Ana==========
24


=== Một số biện pháp bồi dưỡng năng lực cho học sinh giỏi Tiếng Việt lớp 5 ===

tế của lớp học để tiến hành các biện pháp, các hình thức bồi dưỡng sao cho phù
hợp, nhằm tạo hứng thú, phát huy tính tích cực chủ động, sáng tạo của học sinh.
e. Kết quả khảo nghiệm, giá trị khoa học của vấn đề nghiên cứu
* Kết quả khảo nghiệm:
Việc vận dụng đề tài này vào thực tế lớp 5B trong thời gian qua đã tác
động tích cực đến tinh thần, thái độ học tập môn Tiếng Việt của học sinh trong
lớp nói chung và học sinh giỏi nói riêng, dẫn đến chất lượng học tập của học sinh
đối với môn học này được nâng lên rõ rệt. Số lượng và chất lượng học sinh giỏi
môn Tiếng Việt ngày càng tăng, nhiều em đã có sự tiến bộ vượt bậc. Các em học
sinh giỏi đều nắm vững và vận dụng thành thạo các kiến thức, kĩ năng về Tiếng
Việt đã học để làm tốt một số dạng bài tập nâng cao. Các em đã biết cảm thụ cái
hay, cái đẹp, cái sáng tạo trong các bài thơ, bài văn một cách sâu sắc; biết dùng
từ đặt câu, dựng đoạn, viết bài văn lôgic, giàu hình ảnh, giàu cảm xúc.

Lực học của học sinh lớp 5B được xem là yếu nhất trong khối, nhiều năm
liền không có học sinh tham gia các cuộc thi học sinh giỏi cấp trường, cấp huyện.
Nhưng với sự nổ lực của bản thân trong công tác chủ nhiệm, trong giảng dạy và
đặc biệt là trong việc vận dụng đề tài vào thực tế lớp học, nên năm học này đã có
một số em tham gia cuộc thi học sinh giỏi Tiếng Việt cấp trường và đạt được kết
quả tương đối cao, cụ thể:
Giải nhất: 1 em;

Giải nhì: 1 em;

Giải khuyến khích: 2 em; Công nhận: 3 em
1 em được chọn để dự thi cấp huyện.
* Giá trị khoa học: Đề tài vận dụng vào thực tế giảng dạy bước đầu đem lại
kết quả tương đối khả quan, điều đó chứng tỏ đề tài có tính khả thi cao, và có thể
áp dụng vào giảng dạy ở tất cả các lớp trong khối 5 tại đơn vị. Đề tài là cơ sở để
bản thân tiếp tục nghiên cứu, tìm tòi thêm các biện pháp, hình thức nhằm bồi
dưỡng học sinh giỏi Tiếng Việt lớp 5 hay một số môn học khác hoặc có thể làm

===========Giáo viên: Trần Thị Xuân Định – Trường Tiểu học Krông Ana==========
25