Nâng cao năng lực đấu tranh tư tưởng của giảng viên lý luận chính trị ở các nhà trường

Bộ quốc phòng
Học viện chính trị

Cao văn trọng

Nâng cao năng lực đấu tranh t tởng
của giảng viên lý luận chính trị ở
các nhà trờng quân đội hiện nay
Chuyên ngành: Chủ nghĩa duy vật biện chứng và duy vật lịch sử
Mã số
:
62 22 03 02

luận án tiến sĩ triết học
NGƯời hớng dẫn khoa học:
1. PGS, TS Nguyễn Văn Thế
2. PGS, TS Vũ Quang Tạo

Hà Nội - 2016


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu
của riêng tôi. Các số liệu, trích dẫn trong luận
án là trung thực và có nguồn gốc xuất xứ rõ
ràng.
TÁC GIẢ LUẬN ÁN

Cao Văn Trọng

MỤC LỤC
Trang
TRANG PHỤ BÌA
LỜI CAM ĐOAN
MỤC LỤC
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
MỞ ĐẦU
TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI
LUẬN ÁN

5
10

Chương 1 THỰC CHẤT VÀ VẤN ĐỀ CÓ TÍNH QUY LUẬT NÂNG
CAO NĂNG LỰC ĐẤU TRANH TƯ TƯỞNG CỦA
GIẢNG VIÊN LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ Ở CÁC NHÀ
TRƯỜNG QUÂN ĐỘI

1.1.
1.2.

Thực chất nâng cao năng lực đấu tranh tư tưởng của giảng
viên lý luận chính trị ở các nhà trường quân đội
Vấn đề có tính quy luật nâng cao năng lực đấu tranh tư tưởng
của giảng viên lý luận chính trị ở các nhà trường quân đội

30
30
51

Chương 2 THỰC TRẠNG, DỰ BÁO SỰ TÁC ĐỘNG CỦA TÌNH HÌNH
VÀ NHỮNG VẤN ĐỀ ĐẶT RA ĐỐI VỚI NÂNG CAO NĂNG
LỰC ĐẤU TRANH TƯ TƯỞNG CỦA GIẢNG VIÊN LÝ LUẬN
CHÍNH TRỊ Ở CÁC NHÀ TRƯỜNG QUÂN ĐỘI HIỆN NAY

2.1.
2.2.

Thực trạng nâng cao năng lực đấu tranh tư tưởng của giảng
viên lý luận chính trị ở các nhà trường quân đội hiện nay
Dự báo sự tác động của tình hình và những vấn đề đặt ra đối
với nâng cao năng lực đấu tranh tư tưởng của giảng viên lý
luận chính trị ở các nhà trường quân đội hiện nay

72
72
100

Chương 3 GIẢI PHÁP NÂNG CAO NĂNG LỰC ĐẤU TRANH TƯ
TƯỞNG CỦA GIẢNG VIÊN LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ Ở CÁC
NHÀ TRƯỜNG QUÂN ĐỘI HIỆN NAY

3.1.
3.2.

3.3.

Đổi mới, nâng cao chất lượng đào tạo, bồi dưỡng nhằm nâng
cao năng lực đấu tranh tư tưởng của giảng viên lý luận chính
trị ở các nhà trường quân đội hiện nay

Xây dựng và phát huy vai trò môi trường hoạt động thực tiễn
đấu tranh tư tưởng thuận lợi để nâng cao năng lực đấu tranh
tư tưởng của giảng viên lý luận chính trị ở các nhà trường
quân đội hiện nay
Phát huy tính tích cực, chủ động trong tự học tập, tự rèn
luyện nâng cao năng lực đấu tranh tư tưởng của giảng viên lý
luận chính trị ở các nhà trường quân đội hiện nay

KẾT LUẬN
DANH MỤC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC CỦA TÁC GIẢ ĐÃ
CÔNG BỐ CÓ LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

116
116

130
142
153
155
156


PHỤ LỤC

168
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

STT
1

2
3
4
5
6
7
8
9

Chữ viết đầy đủ
Chính trị quốc gia
Chủ nghĩa tư bản
Chủ nghĩa xã hội
Công tác đảng, công tác chính trị
Nhà xuất bản
Quân đội nhân dân
Tư bản chủ nghĩa
Trang
Xã hội chủ nghĩa

Chữ viết tắt
CTQG
CNTB
CNXH
CTĐ,CTCT
Nxb
QĐND
TBCN
Tr.
XHCN

5
MỞ ĐẦU
1. Giới thiệu khái quát về luận án
Luận án “Nâng cao năng lực đấu tranh tư tưởng của giảng viên lý luận
chính trị ở các nhà trường quân đội hiện nay” là đề tài mà thời gian qua tác
giả đã ấp ủ, tham khảo, nghiên cứu trong suốt quá trình học tập, công tác tại
Học viện Chính trị. Luận án là công trình khoa học độc lập, không trùng lặp
với các công trình khoa học đã công bố.
Nội dung luận án đi sâu phân tích, luận giải thực chất và vấn đề có tính
quy luật nâng cao năng lực đấu tranh tư tưởng của giảng viên lý luận chính trị
ở các nhà trường quân đội; tiến hành khảo sát đánh giá thực trạng, dự báo sự
tác động của tình hình và xác định những vấn đề đặt ra đối với nâng cao năng
lực đấu tranh tư tưởng của giảng viên lý luận chính trị ở các nhà trường quân
đội; đề xuất những giải pháp nâng cao năng lực đấu tranh tư tưởng của giảng
viên lý luận chính trị ở các nhà trường quân đội hiện nay.
2. Lý do lựa chọn đề tài luận án
Trong xã hội có giai cấp, đấu tranh tư tưởng là vấn đề có tính quy luật;
một hình thức đấu tranh quan trọng hàng đầu, rất gay go, quyết liệt của đấu
tranh giai cấp. Nhận thức đúng quy luật và tầm quan trọng của đấu tranh tư
tưởng, trong suốt quá trình lãnh đạo cách mạng, Đảng ta đã luôn chú trọng
lãnh đạo, chỉ đạo toàn Đảng, toàn dân và toàn quân tích cực, chủ động đấu
tranh tư tưởng ngăn chặn có hiệu quả mọi mưu toan chống phá của các thế lực
thù địch, cơ hội chính trị; khắc phục những nhận thức mơ hồ, lệch lạc, sai
lầm, “tự chuyển hóa”, “tự diễn biến” trong nội bộ. Nhờ đó, nền tảng tư tưởng
của Đảng và chế độ XHCN luôn được giữ vững; sự nghiệp đấu tranh giải
phóng dân tộc, thống nhất đất nước và tiến hành công cuộc đổi mới đạt được
những thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử.

6
Tham gia đấu tranh tư tưởng là trách nhiệm chính trị của toàn Đảng,
toàn dân và toàn quân, trực tiếp là cơ quan chức năng và đội ngũ những người
làm công tác tư tưởng của Đảng, trong đó có giảng viên lý luận chính trị ở các
nhà trường quân đội. V.I.Lênin đã khẳng định: “Trong bất kỳ một trường học
nào, điều quan trọng nhất là phương hướng chính trị và tư tưởng của các bài
giảng. Cái gì quyết định phương hướng đó? Hoàn toàn chỉ là thành phần các
giảng viên mà thôi” [78, tr. 248]. Do đặc trưng về chức năng, nhiệm vụ của
giảng viên lý luận chính trị mà đòi hỏi rất cao ở họ năng lực đấu tranh tư
tưởng nhằm đồng thời thực hiện: Nâng cao chất lượng, hiệu quả truyền thụ
chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm, đường lối của
Đảng, bồi dưỡng phẩm chất chính trị, đạo đức, chuyên môn nghiệp vụ, hình
thành thế giới quan, phương pháp luận khoa học, cách mạng và hình thành,
phát triển năng lực đấu tranh tư tưởng cho người học - những người sẽ trực
tiếp đấu tranh tư tưởng, trực tiếp lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức đấu tranh tư tưởng
trong quân đội; đồng thời, tham gia có chất lượng, hiệu quả hơn vào cuộc đấu
tranh tư tưởng của Đảng, của quân đội.
Thực tế cho thấy, những năm qua giảng viên lý luận chính trị ở các nhà
trường quân đội đã có nhiều cố gắng, tích cực tham gia đấu tranh tư tưởng và
đạt những kết quả nhất định, góp phần vạch trần những tư tưởng sai trái, thù
địch, nâng cao cảnh giác cách mạng; định hướng tư tưởng, nâng cao nhận thức,
củng cố lòng tin cho cán bộ, học viên, chiến sĩ và nhân dân vào mục tiêu độc
lập dân tộc và CNXH. Tuy nhiên, trước yêu cầu mới của giáo dục, đào tạo và
cuộc đấu tranh tư tưởng hiện nay, năng lực đấu tranh tư tưởng của một bộ phận
giảng viên lý luận chính trị còn bất cập, hạn chế thuộc về trình độ tri thức, tư
duy khoa học, phẩm chất chính trị, phẩm chất đạo đức, phẩm chất nghề nghiệp,
khả năng tổ chức trong thực tiễn. Những bất cập, hạn chế đó do nhiều nguyên
nhân, trong đó có nguyên nhân chưa thực sự quan tâm đúng mức nâng cao
năng lực đấu tranh tư tưởng của đội ngũ giảng viên lý luận chính trị.

7
Hiện nay và trong những năm tới đấu tranh tư tưởng ở nước ta tiếp tục
diễn ra gay gắt, quyết liệt, phức tạp. Tính chất gay gắt, quyết liệt, phức tạp
của đấu tranh tư tưởng được quy định bởi bối cảnh của những biến động đa
dạng, phức tạp và khó lường về chính trị - xã hội, kinh tế, an ninh, quốc
phòng, tranh chấp chủ quyền biển, đảo... của xu thế toàn cầu hoá, hội nhập
quốc tế và sự chống phá quyết liệt của các thế lực thù địch. Chúng tận dụng
những thành tựu của khoa học và công nghệ hiện đại, nhất là công nghệ tin
học với các trang mạng xã hội để truyền tải tư tưởng phản động với tốc độ rất
nhanh, phạm vi rộng nhằm chống phá nền tảng tư tưởng của Đảng, chế độ
XHCN. Thực tiễn đó, đã và đang đặt ra yêu cầu ngày càng cao đối với việc
nâng cao năng lực đấu tranh tư tưởng của giảng viên lý luận chính trị ở các
nhà trường quân đội.
Ở nước ta, đã có nhiều công trình, bài viết của các đồng chí lãnh đạo
Đảng, Nhà nước, của các tập thể và cá nhân các nhà khoa học nghiên cứu về
đấu tranh tư tưởng. Nhưng đến nay, chưa có công trình khoa học nghiên cứu
chuyên sâu về nâng cao năng lực đấu tranh tư tưởng của giảng viên lý luận
chính trị ở các nhà trường quân đội dưới góc độ chuyên ngành chủ nghĩa duy
vật lịch sử và duy vật biện chứng. Vì vậy, nghiên cứu “Nâng cao năng lực
đấu tranh tư tưởng của giảng viên lý luận chính trị ở các nhà trường quân
đội hiện nay” là vấn đề có ý nghĩa lý luận, thực tiễn cấp thiết.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
* Mục đích nghiên cứu:
Làm rõ lý luận, thực tiễn nâng cao năng lực đấu tranh tư tưởng và đề
xuất những giải pháp nâng cao năng lực đấu tranh tư tưởng của giảng viên lý
luận chính trị ở các nhà trường quân đội hiện nay.
* Nhiệm vụ nghiên cứu:
- Làm rõ thực chất và vấn đề có tính quy luật nâng cao năng lực đấu

tranh tư tưởng của giảng viên lý luận chính trị ở các nhà trường quân đội.


8
- Đánh giá thực trạng, dự báo sự tác động của tình hình và xác định
những vấn đề đặt ra đối với nâng cao năng lực đấu tranh tư tưởng của giảng
viên lý luận chính trị ở các nhà trường quân đội hiện nay.
- Đề xuất những giải pháp nâng cao năng lực đấu tranh tư tưởng của
giảng viên lý luận chính trị ở các nhà trường quân đội hiện nay.
4. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu
* Đối tượng nghiên cứu của luận án: Nghiên cứu bản chất, những vấn
đề có tính quy luật nâng cao năng lực đấu tranh tư tưởng của giảng viên lý
luận chính trị ở các nhà trường quân đội.
* Phạm vi nghiên cứu của luận án: Là những vấn đề về nâng cao
năng lực đấu tranh tư tưởng của giảng viên lý luận chính trị ở các học viện,
trường đại học trong QĐND Việt Nam ở miền Bắc, từ năm 2010 đến nay.
5. Cơ sở lý luận, thực tiễn và phương pháp nghiên cứu
* Cơ sở lý luận: Là chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh,
quan điểm, đường lối của Đảng Cộng sản Việt Nam về đấu tranh tư tưởng, về
đào tạo, bồi dưỡng nâng cao toàn diện phẩm chất, năng lực cho đội ngũ cán
bộ nói chung, đội ngũ cán bộ chính trị nói riêng. Các nghị quyết của Quân ủy
Trung ương, chỉ thị của Bộ trưởng Bộ Quốc phòng, Tổng cục Chính trị về
công tác nhà trường, về xây dựng đội ngũ cán bộ giảng dạy ở các nhà trường
quân đội, nhất là giảng viên lý luận chính trị. Các tác phẩm và bài viết của các
nhà lãnh đạo Đảng, Nhà nước, quân đội cùng những kết quả nghiên cứu của
các công trình khoa học trong và ngoài nước có liên quan đến đề tài.
* Cơ sở thực tiễn: Là tình hình nâng cao năng lực đấu tranh tư tưởng
của giảng viên lý luận chính trị ở các nhà trường quân đội hiện nay thông qua
các số liệu của các nhà trường quân đội, số liệu điều tra xã hội học của tác
giả; cùng với các chỉ thị, nghị quyết, chương trình và đề án của Đảng Cộng

sản Việt Nam, Bộ Quốc phòng, Tổng cục Chính trị về đấu tranh tư tưởng, về


9
xây dựng và bồi dưỡng đội ngũ cán bộ, giảng viên lý luận chính trị; các nghị
quyết lãnh đạo về bồi dưỡng đội ngũ cán bộ, giảng viên lý luận chính trị của
các nhà trường quân đội; các báo cáo tổng kết hoạt động giáo dục đào tạo,
nghiên cứu khoa học, đấu tranh tư tưởng ở các nhà trường quân đội hiện nay.
* Phương pháp nghiên cứu: Luận án vận dụng phương pháp luận của
chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử, đồng thời sử dụng
tổng hợp các phương pháp như phân tích và tổng hợp, hệ thống và cấu trúc,
lịch sử và lôgíc, so sánh, thống kê, điều tra xã hội học, phỏng vấn, quan sát và
phương pháp chuyên gia để làm sáng rõ vấn đề nghiên cứu.
6. Những đóng góp mới của luận án
- Làm rõ thực chất và vấn đề có tính quy luật nâng cao năng lực đấu
tranh tư tưởng của giảng viên lý luận chính trị ở các nhà trường quân đội.
- Dự báo sự tác động của tình hình và những vấn đề đặt ra đối với nâng
cao năng lực đấu tranh tư tưởng của giảng viên lý luận chính trị ở các nhà
trường quân đội hiện nay.
- Đề xuất những giải pháp đồng bộ, có tính khả thi để nâng cao năng
lực đấu tranh tư tưởng của giảng viên lý luận chính trị ở các nhà trường quân
đội hiện nay.
7. Ý nghĩa lý luận, thực tiễn của luận án
Kết quả nghiên cứu của luận án góp phần cung cấp cơ sở khoa học
trong đào tạo, bồi dưỡng nâng cao năng lực đấu tranh tư tưởng của giảng viên
lý luận chính trị ở các nhà trường quân đội. Luận án có thể dùng làm tài liệu
tham khảo, nghiên cứu, giảng dạy ở các học viện, nhà trường, đơn vị trong và
ngoài quân đội.
8. Kết cấu của luận án
Luận án gồm: Mở đầu, tổng quan tình hình nghiên cứu có liên quan đến

đề tài, 3 chương (7 tiết), kết luận, danh mục các công trình nghiên cứu của tác
giả, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục.


10
TỔNG QUAN TÌNH HÌNH
NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN
1. Các công trình khoa học tiêu biểu liên quan đến
đấu tranh tư tưởng
Đấu tranh tư tưởng là vấn đề có tầm quan trọng đặc biệt, ảnh hưởng
đến sự thành bại của cách mạng, nên đã có nhiều công trình khoa học ở ngoài
nước và trong nước nghiên cứu với các góc độ, cấp độ tiếp cận khác nhau.
Dưới ánh sáng của chủ nghĩa Mác - Lênin, nhìn chung các công trình đều
thống nhất cho rằng, đấu tranh tư tưởng là một hình thức của đấu tranh giai
cấp trên lĩnh vực tư tưởng để chống lại hệ tư tưởng tư sản, bảo vệ, phát triển
chủ nghĩa Mác - Lênin, quan điểm, đường lối của Đảng Cộng sản. Đó là
những quan điểm lý luận và phương pháp luận rất cơ bản có giá trị làm cơ sở
và định hướng cho quá trình nghiên cứu của luận án.
Ngoài nước: Đó là các công trình nghiên cứu ở Liên Xô và ở Trung
Quốc đã được dịch ra tiếng Việt và xuất bản thành sách. Ở Liên Xô có các
công trình: “Chủ nghĩa xét lại về triết học - nguồn gốc, luận cứ và chức năng
trong cuộc đấu tranh giai cấp trên lĩnh vực tư tưởng” [109]; “Chủ nghĩa
chống cộng ngày nay” [113]. Hai cuốn sách này đều thống nhất cho rằng, đấu
tranh tư tưởng là để chống lại thế giới quan và hệ tư tưởng tư sản, bảo vệ, phát
triển chủ nghĩa Mác - Lênin, đường lối, chính sách của Đảng Cộng sản; cuộc
đấu tranh này là một tất yếu, một nhiệm vụ của Đảng Cộng sản và Nhà nước
XHCN. Cuộc đấu tranh này có ảnh hưởng rất lớn đến thành bại của CNXH.
Sau khi hệ thống CNXH ở Liên Xô và Đông Âu sụp đổ, ở Trung Quốc
có cuốn sách “Cuộc đọ sức giữa hai chế độ xã hội - Bàn về chống diễn biến
hòa bình” [121]. Cuốn sách đã khái quát và phân tích làm rõ cuộc đấu tranh

gay gắt và quyết liệt giữa hai hệ thống chính trị - xã hội đối lập nhau là CNTB
và CNXH trên mọi lĩnh vực: Kinh tế, chính trị, tư tưởng, văn hóa - xã hội...


11
Đánh giá khách quan những thành tựu các nước XHCN đã đạt được; đồng thời,
cuốn sách cũng chỉ ra những hạn chế và sai lầm của các nước này trong quá
trình xây dựng CNXH đã làm ảnh hưởng đến phong trào cộng sản và công
nhân quốc tế. Đặc biệt, cuốn sách đã chỉ rõ âm mưu, thủ đoạn của các lực
lượng thù địch CNXH đã lợi dụng những sai lầm, khuyết điểm của các nước
CNXH để chống phá, kích động nhằm tiến tới xóa bỏ CNXH trên phạm vi toàn
thế giới. Bằng những luận cứ khách quan, cuốn sách đã chứng minh và đi tới
khẳng định: Mặc dù còn nhiều khó khăn và khuyết điểm nhưng chế độ XHCN
vẫn tỏ rõ tính ưu việt trên một số lĩnh vực so với chế độ TBCN, những lý tưởng
cao đẹp mà CNXH hướng tới dựa trên những căn cứ, cơ sở khoa học là hoàn
toàn khả thi và sẽ được hiện thực hóa trong tương lai của nhân loại tiến bộ.
Cuốn sách “Hãy cảnh giác với cuộc chiến tranh thế giới không có khói
súng - Nghiên cứu vấn đề diễn biến hòa bình” của tác giả người Trung Quốc Lưu Đình Á (Chủ biên) [4]. Cuốn sách đã phân tích làm rõ bản chất và quá
trình hình thành chiến lược “diễn biến hoà bình” chống CNXH; các phương
thức, thủ đoạn trong chiến lược “diễn biến hoà bình” của chủ nghĩa đế quốc
chống CNXH và phong trào cách mạng thế giới: Lấy việc làm xói mòn và tan
rã đảng cầm quyền làm mục tiêu chính trị, dùng các phương tiện truyền thông
đại chúng để công kích, xuyên tạc chủ nghĩa Mác - Lênin nhằm phủ định hệ
tư tưởng Mácxít. Trên cơ sở đó, cuốn sách đã đề xuất những biện pháp để
chống lại chiến lược “diễn biến hòa bình” của các thế lực thù địch.
Các công trình nghiên cứu ở nước ngoài trên đây được thực hiện trong
những thời điểm, hoàn cảnh khác nhau, song đều khẳng định tính tất yếu
khách quan phải đấu tranh tư tưởng của giai cấp công nhân, của các Đảng
Cộng sản. Các công trình đều thống nhất cho rằng, đấu tranh tư tưởng là một
nội dung, hình thức đấu tranh giai cấp nhằm chống lại sự phá hoại về tư tưởng

12
của các thế lực thù địch, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng Cộng sản và chế
độ XHCN là chủ nghĩa Mác - Lênin, quan điểm, đường lối của Đảng Cộng
sản. Trong thời kỳ quá độ lên CNXH trên phạm vi toàn thế giới, đấu tranh tư
tưởng diễn ra vô cùng gay go, quyết liệt, phức tạp, tác động đến mọi lĩnh vực
của đời sống xã hội. Đặc biệt, trong điều kiện CNXH thế giới lâm vào thoái
trào, việc tăng cường đấu tranh tư tưởng có ý nghĩa quan trọng và cấp thiết
hơn bao giờ hết, ảnh hưởng to lớn đến sự tồn vong của CNXH. Đó là những
tài liệu rất có giá trị đề nghiên cứu sinh tham khảo.
Tuy nhiên, những công trình này mới đề cập đến những vấn đề lý luận
và phương pháp luận, chỉ ra bản chất, một số nội dung, phương châm, phương
thức đấu tranh tư tưởng phù hợp với đặc điểm của Đảng Cộng sản và tình
hình nhiệm vụ ở mỗi nước, chưa đề cập đến vấn đề năng lực đấu tranh tư
tưởng của một chủ thể cụ thể là giảng viên lý luận chính trị.
Trong nước: Đấu tranh tư tưởng ở nước ta, đặc biệt trong thời kỳ đổi
mới đất nước đã được Đảng ta quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo tổ chức thực hiện
và được các nhà khoa học quan tâm bàn dưới nhiều góc độ, cấp độ tiếp cận
khác nhau. Nhận thức rõ âm mưu, thủ đoạn hoạt động “diễn biến hòa bình”
của các thế lực thù địch trên lĩnh vực tư tưởng chính trị, Đảng ta đã xác định:
Thực chất đây là cuộc đấu tranh ý thức hệ, đấu tranh giữa hai con đường
XHCN và TBCN, cuộc đấu tranh này ngày càng quyết liệt và phức tạp [5, tr.
381]. Kể từ năm 1986 đến nay, Đảng ta đã tiến hành 6 kỳ đại hội, mỗi kỳ đại
hội Đảng là một lần quán triệt thêm một bước chủ trương nhất quán nhấn
mạnh nhiệm vụ đấu tranh tư tưởng.


13
Quán triệt và thực hiện đường lối lãnh đạo, chỉ đạo về đấu tranh tư

tưởng của Đảng, đã có nhiều công trình khoa học, luận án, cuốn sách, bài viết
nghiên cứu về vấn đề này, tiêu biểu là các công trình sau:
Đề tài khoa học cấp Nhà nước “Nghiên cứu, phản bác các quan điểm
sai trái, thù địch, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng Cộng sản Việt Nam
trong tình hình mới” và được biên tập dưới dạng cuốn sách “Nhận dạng các
quan điểm sai trái, thù địch” của Ban Tuyên giáo Trung ương [6]. Công trình
giúp chúng ta có cái nhìn khái quát về thực chất của các học thuyết, quan
điểm thù địch, sai trái, các luận điểm xuyên tạc thành tựu của công cuộc đổi
mới đất nước dưới sự lãnh đạo của Đảng, ý đồ chính trị của các quan điểm
xuyên tạc lịch sử, các luận điệu tác động vào nội bộ, sự vu cáo về vấn đề nhân
quyền, các thủ đoạn chiến tranh tâm lý của chủ nghĩa đế quốc và các thế lực
thù địch. Đề xuất những giải pháp có tính chất phương pháp luận để toàn
Đảng, toàn dân và toàn quân ta ở tất cả các cấp, các ngành đấu tranh phản bác
các quan điểm sai trái, thù địch, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng trong tình
hình mới, trong đó đặc biệt nhấn mạnh tăng cường sự lãnh đạo của Đảng và
nâng cao phẩm chất, năng lực của đội ngũ cán bộ, đảng viên, nhất là lực
lượng chuyên trách làm công tác tư tưởng của Đảng.
Luận án tiến sĩ “Đặc thù của những cuộc đấu tranh hệ tư tưởng ở
nước ta hiện nay và sự tác động của nó đến quân đội” của Lê Bỉnh [16]. Tác
giả đã bàn khá sâu về hệ tư tưởng và thực chất của cuộc đấu tranh hệ tư
tưởng trong thời đại ngày nay. Tác giả cũng làm rõ sự tác động của cuộc đấu
tranh hệ tư tưởng ở nước ta hiện nay đến quân đội, làm rõ một số thủ đoạn
chính mà các thế lực thù địch sử dụng để tác động về phương diện hệ tư
tưởng đến quân đội như: Sử dụng truyền thông đại chúng (bao gồm đài phát
thanh, báo chí và truyền hình); thông qua hợp tác khoa học, giáo dục và đào
tạo; bằng văn học, nghệ thuật; phổ biến quan điểm phản động, sai trái bằng


14
photocoppy, tán phát tài liệu theo kiểu chuyển tay; qua bưu điện; thông qua

con đường du lịch; lợi dụng các thế lực tôn giáo và vấn đề dân tộc; thông
qua viện trợ kinh tế, quan hệ mậu dịch, hợp tác đầu tư, liên doanh liên kết;
thông qua hoạt động ngoại giao; thông qua những người bất mãn trong cựu
chiến binh và người thân của quân nhân tại ngũ tác động đến quân đội (chủ
yếu đội ngũ cán bộ trung, cao cấp).
Trên cơ sở khảo sát, đánh giá thực trạng, tác giả đã đề xuất một số giải
pháp cơ bản để củng cố vững chắc trận địa tư tưởng vô sản của quân đội trong
cuộc đấu tranh hệ tư tưởng hiện nay như: Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng
đối với quân đội trên lĩnh vực tư tưởng và đấu tranh hệ tư tưởng; tiếp tục đổi
mới nâng cao chất lượng và hiệu quả công tác giáo dục lý luận chính trị trong
quân đội; tiếp tục đổi mới chính sách xã hội đối với quân đội và hậu phương
quân đội. Trong đó nổi lên phải tập trung nâng cao ý chí chiến đấu, năng lực
công tác tư tưởng của các tổ chức đảng và nâng cao trách nhiệm của cán bộ
chính trị, cơ quan chính trị các cấp.
Luận án tiến sĩ “Phê phán quan điểm sai trái về tư tưởng chính trị trên
mạng internet góp phần bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa ở nước ta hiện nay”
của Trần Doãn Tiến [118]. Tác giả đã đánh giá khái quát tổng thể bức tranh
thực trạng việc phê phán các quan điểm sai trái của các thế lực thù địch và
bọn cơ hội chính trị về tư tưởng chính trị trên mạng internet. Đồng thời, nêu
ra những ảnh hưởng tiêu cực về mặt xã hội của các quan điểm sai trái và làm
rõ những vấn đề đặt ra trong cuộc đấu tranh phê phán các quan điểm sai trái
của các thế lực thù địch và bọn cơ hội chính trị về tư tưởng chính trị trên
mạng internet. Trên cơ sở đó, tác giả đề ra những giải pháp nhằm nâng cao
hiệu quả cuộc đấu tranh phê phán các quan điểm sai trái của các thế lực thù
địch và bọn cơ hội chính trị về tư tưởng chính trị trên mạng internet trong bảo
vệ Đảng, chế độ XHCN ở nước ta hiện nay.


15
Luận án tiến sĩ Triết học “Phê phán quan điểm phủ nhận con đường đi

lên CNXH ở Việt Nam hiện nay” của Ngô Hoàng Anh [1]. Tác giả đã làm rõ
những cơ sở lý luận và thực tiễn vấn đề về con đường đi lên CNXH ở Việt
Nam; xác định những yêu cầu cơ bản và những tiêu chí cơ bản đánh giá hiệu
quả của việc phê phán quan điểm phủ nhận con đường đi lên CNXH ở Việt
Nam. Đánh giá thực trạng phê phán các quan điểm phủ nhận con đường đi lên
CNXH ở Việt Nam hiện nay. Khái quát những vấn đề có tính quy luật và
những vấn đề đặt ra về phê phán các quan điểm phủ nhận con đường đi lên
CNXH ở Việt Nam. Xác định quan điểm cơ bản và đề xuất những giải pháp
cơ bản để nâng cao hiệu quả phê phán các quan điểm phủ nhận con đường đi
lên CNXH ở Việt Nam.
Cuốn sách “Vững bước trên con đường đã chọn” của Hội đồng Lý luận
Trung ương [70]. Cuốn sách là tập hợp những bài viết của nhiều cán bộ, đảng
viên và các nhà khoa học. Trong các bài viết, một mặt các tác giả đã phê phán
những quan điểm, tư tưởng sai trái; mặt khác, các tác giả đã trình bày những
quan điểm chính diện về những vấn đề cốt lõi mà chúng ta cần nắm vững
trong quá trình đổi mới đất nước như: kiên định chủ nghĩa Mác - Lênin, tư
tưởng Hồ Chí Minh là nền tảng tư tưởng, kim chỉ nam cho hành động của
chúng ta; độc lập dân tộc và CNXH là mục tiêu, lý tưởng phấn đấu của chúng
ta; giữ vững sự lãnh đạo của Đảng là điều kiện tiên quyết để phát triển đất
nước đúng định hướng; phát triển nền kinh tế thị trường phải giữ vững và
thực hiện tốt định hướng XHCN; tiến lên CNXH là phù hợp với lôgíc, xu thế
phát triển của thời đại.
Cuốn sách “Lẽ phải của chúng ta” của Hội đồng Lý luận Trung ương
[71]. Cuốn sách đã cung cấp cho người đọc nhiều vấn đề như: Giữ vững nền
tảng tư tưởng, tăng cường sự lãnh đạo của Đảng trong tình hình mới; hơn lúc


16
nào hết, trước bước ngoặt của lịch sử chúng ta cần kiên định mục tiêu, lý
tưởng độc lập dân tộc và XHCN; đại đoàn kết toàn dân tộc là đường lối đúng

đắn, là sức mạnh để xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam XHCN; phát triển
nền kinh tế thị trường định hướng XHCN là tất yếu khách quan; vấn đề bảo
đảm dân chủ và nhân quyền trong điều kiện nước ta hiện nay trước những âm
mưu, thủ đoạn chống phá của các thế lực thù địch.
Cuốn sách “Phê phán, bác bỏ các quan điểm sai trái, thù địch, bảo vệ
nền tảng tư tưởng của Đảng cộng sản Việt Nam” của Ban Tuyên giáo Trung
ương [9]. Cuốn sách đã đưa ra các khái niệm thế nào là quan điểm sai trái, thù
địch? Tóm lược sự phát triển và khái quát hệ thống những quan điểm sai trái,
thù địch chủ yếu đối với chủ nghĩa Mác - Lênin, CNXH ở nước ta. Đồng thời,
đánh giá những nét cơ bản và rút ra bài học về cuộc đấu tranh tư tưởng, lý
luận của các nước XHCN như Trung Quốc, các nước thuộc Liên Xô trước
đây, Cuba, Cộng hòa dân chủ nhân dân Triều Tiên và trong phong trào cộng
sản, công nhân ở các nước tư bản phát triển từ năm 1991 đến nay.
Cuốn sách đã dự báo tình hình, phương hướng, đề xuất 10 nhóm giải
pháp để nâng cao chất lượng, hiệu quả nghiên cứu, đấu tranh, phê phán các
quan điểm sai trái, thù địch, đó là: Nhóm giải pháp về tư tưởng, lý luận; nhóm
giải pháp về xây dựng Đảng; nhóm giải pháp trong lĩnh vực kinh tế; nhóm
giải pháp về văn hóa; nhóm giải pháp về an ninh - quốc phòng; nhóm giải
pháp đấu tranh trên các lĩnh vực nhạy cảm: dân chủ, nhân quyền, dân tộc, tôn
giáo; nhóm giải pháp chống chiến tranh tâm lý; nhóm giải pháp về đối ngoại;
nhóm giải pháp về hành chính - pháp luật; nhóm giải pháp về đào tạo, bồi
dưỡng cán bộ.
Cuốn sách “Phòng chống diễn biến hòa bình và “cách mạng màu” ở
Việt Nam” của Phạm Ngọc Hiền (Chủ biên) [62]. Nội dung của cuốn sách đã
phân tích, luận giải khá đầy đủ, toàn diện những hình thức, thủ đoạn mà chủ


17
nghĩa đế quốc và phản động quốc tế đã và đang thực hiện để chống phá cách
mạng XHCN từ sau chiến tranh thế giới lần thứ hai đến nay. Đồng thời, cuốn

sách cũng cung cấp cho người đọc nhận biết được những âm mưu, thủ đoạn,
các nhân tố làm gia tăng diễn biến hòa bình và “cách mạng màu” ở nước ta do
chủ nghĩa đế quốc và các lực lượng thù địch tiến hành. Trên cơ sở đó, cuốn
sách đã nêu ra phương hướng, nhiệm vụ và những giải pháp phòng, chống
nguy cơ diễn biến hòa bình và “cách mạng màu” ở nước ta hiện nay.
Cuốn sách “Phòng, chống “diễn biến hòa bình” trên lĩnh vực chính trị
và vấn đề bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng hiện nay” của Nguyễn Bá
Dương [26]. Cuốn sách gồm ba phần: phần thứ nhất làm rõ vì sao các thế lực
thù địch lại đẩy mạnh chống phá nền tảng tư tưởng của Đảng ta là chủ nghĩa
Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh; phần hai làm rõ V.I.Lênin bảo vệ và
phát triển sáng tạo học thuyết Mác - bài học cần nắm vững trong đấu tranh tư
tưởng, lý luận hiện nay; phần thứ ba tập trung khẳng định bản chất khoa học,
cách mạng của tư tưởng Hồ Chí Minh và đường lối cách mạng của Đảng ta.
Nội dung của cuốn sách đã đi sâu luận giải các khía cạnh khác nhau về phòng,
chống “diễn biến hòa bình” trên lĩnh vực chính trị và cung cấp một bức tranh
toàn cảnh về cuộc đấu tranh trên lĩnh vực tư tưởng, lý luận và sự cần thiết,
biện pháp bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng trước âm mưu thủ đoạn “diễn
biến hòa bình” trên lĩnh vực chính trị của các thế lực thù địch.
Cuốn sách “Công tác tư tưởng” của Đào Duy Quát [111]. Tác giả cho
rằng, nếu hiểu tư tưởng là những suy nghĩ hàng ngày sẽ dẫn đến thu hẹp phạm
vi của tư tưởng và đấu tranh tư tưởng; là làm chật hẹp, nông cạn, một chiều
khái niệm tư tưởng và đấu tranh tư tưởng. Theo tác giả, khi nói đấu tranh tư
tưởng chủ yếu là nói tới đấu tranh về hệ tư tưởng, về lý luận; và đấu tranh tư
tưởng là một bộ phận hợp thành cuộc đấu tranh giai cấp và đấu tranh dân tộc.


18
Về nội dung cuộc đấu tranh tư tưởng, tác giả cho rằng, bao quát mọi
phương diện cơ bản của đời sống tư tưởng văn hóa: về quan điểm kinh tế, về
chính trị, trên lĩnh vực văn hóa, tư tưởng. Đồng thời, chỉ rõ: Cuộc đấu tranh

hệ tư tưởng là cuộc đấu tranh phản ánh cuộc đấu tranh kinh tế, chính trị giữa
các giai cấp, nhưng đồng thời cuộc đấu tranh hệ tư tưởng cũng tác động trở lại
đối với các cuộc đấu tranh chính trị, kinh tế. Ngày nay, nói đấu tranh tư tưởng
trước hết là nói tới cuộc đấu tranh giữa hệ tư tưởng vô sản và hệ tư tưởng tư
sản với tất cả những hình thức biểu hiện tinh vi, tế nhị của nó.
Tác giả đã đề xuất 3 nhóm giải pháp thực hiện nhiệm vụ đấu tranh tư
tưởng hiện nay theo các lĩnh vực công tác tư tưởng, lĩnh vực xây dựng Đảng
và hệ thống chính trị, lĩnh vực đối ngoại và thông tin truyền thông đối ngoại.
Cuốn sách “Báo chí với công tác tuyên truyền, đấu tranh chống các
luận điệu sai trái” của Bộ Thông tin và Truyền thông [24]. Nội dung của
cuốn sách đã khẳng định và làm sáng tỏ những nhiệm vụ của báo chí trong
đấu tranh chống các luận điệu sai trái, nhận dạng các quan điểm sai trái về lý
luận; nhận dạng âm mưu, thủ đoạn “diễn biến hòa bình” của chủ nghĩa đế
quốc, đứng đầu là đế quốc Mỹ và các thế lực thù địch chống phá ta trong thời
gian gần đây. Và khẳng định, cần tăng cường vai trò, hiệu quả của báo chí
trong tuyên truyền, đấu tranh chống lại các luận điểm sai trái, thù địch; rút ra
những kinh nghiệm và đề xuất những giải pháp nâng cao hiệu quả tuyên
truyền chống các luận điệu sai trái trên các phương tiện thông tin hiện nay.
Cuốn sách “Dân chủ, nhân quyền - Giá trị toàn cầu và đặc thù quốc
gia” do Hội đồng Lý luận Trung ương phối hợp với Nxb CTQG xuất bản [72].
Cuốn sách đã trình bày những vấn đề chung về dân chủ, nhân quyền, tư tưởng
Hồ Chí Minh về dân chủ, nhân quyền và đi sâu phân tích, phê phán, bác bỏ
những luận điệu sai trái của các thế lực thù địch về vấn đề dân chủ, nhân


19
quyền. Cuốn sách đã khẳng định: Dân chủ, nhân quyền là những vấn đề mà các
thế lực thù địch đang mưu toan lợi dụng để chống phá sự nghiệp cách mạng
nước ta nhằm thực hiện chiến lược “diễn biến hòa bình”. Do vậy, chúng ta phải
nhận dạng đúng và có những biện pháp linh hoạt, sáng tạo để đấu tranh, bác bỏ

những luận điệu sai trái, thù địch về vấn đề dân chủ, nhân quyền.
Cuốn sách “Đổi mới công tác tư tưởng, lý luận phục vụ sự nghiệp xây
dựng và bảo vệ Tổ quốc” do Phạm Tất Thắng (Chủ biên) [114]. Cuốn sách
cho rằng, đấu tranh tư tưởng nằm trong phạm trù của cuộc đấu tranh giai
cấp, là một trong những hình thức cơ bản nhất của đấu tranh giai cấp. Cùng
quan điểm này, trong cuốn sách “Công tác tư tưởng và vấn đề đào tạo cán
bộ làm công tác tư tưởng” [57], Trần Thị Anh Đào nhấn mạnh và làm rõ,
trong xã hội có giai cấp thì tư tưởng bao giờ cũng mang tính giai cấp. Đồng
thời khẳng định thực chất đấu tranh tư tưởng là biểu hiện của đấu tranh giai
cấp. Trong cuộc đấu tranh cách mạng của giai cấp vô sản, đấu tranh tư tưởng
đã góp phần quan trọng giúp giai cấp vô sản giành chính quyền. Sau khi có
chính quyền, đấu tranh tư tưởng vẫn tiếp tục để chống các tàn dư tư tưởng
của xã hội cũ, những khuynh hướng tư tưởng lệch lạc và các tư tưởng thù
địch, phản động để làm cho ý thức XHCN chiếm ưu thế tuyệt đối trong đời
sống tinh thần của xã hội.
Cuốn sách “Nâng cao chất lượng và hiệu quả đấu tranh lý luận ở nước
ta hiện nay” do Phan Trọng Hào (Chủ biên) [61]. Cuốn sách cho rằng, tư
tưởng và lý luận có vai trò to lớn trong đời sống tinh thần xã hội, đấu tranh
tư tưởng, lý luận bao giờ cũng là mặt trận nóng bỏng của cuộc đấu tranh giai
cấp, đấu tranh dân tộc. Đấu tranh tư tưởng và đấu tranh lý luận quan hệ chặt
chẽ và thống nhất với nhau trong mặt trận đấu tranh tư tưởng, lý luận ở nước
ta. Đấu tranh tư tưởng sẽ không thể đạt hiệu quả nếu không dựa chắc trên


20
một cơ sở lý luận khoa học chắc chắn; đấu tranh lý luận sẽ trở nên không có
ý nghĩa, thậm chí có hại, nếu nó không rõ phương hướng tư tưởng, không
đứng vững trên lập trường tư tưởng. Tuy nhiên, việc phân định đâu là tư
tưởng và đấu tranh tư tưởng, đâu là lý luận và đấu tranh lý luận chỉ có ý
nghĩa tương đối bởi tính chất phức tạp và đan xen của nó. Đặc biệt trong

điều kiện hiện nay, đấu tranh tư tưởng và đấu tranh lý luận đã và đang là vấn
đề nóng bỏng trong cuộc đấu tranh giữa CNXH và các thế lực chống đối
CNXH dưới mọi màu sắc.
Đánh giá thực trạng, rút ra nguyên nhân ưu điểm, khuyết điểm, tổng kết
những bài học kinh nghiệm, dự báo nhân tố tác động, xác định yêu cầu. Các
tác giả đã xác định bốn giải pháp để nâng cao chất lượng và hiệu quả đấu
tranh lý luận, đó là: Nâng cao nhận thức, xác định rõ trách nhiệm của các tổ
chức, lực lượng thực hiện nhiệm vụ đấu tranh lý luận; tăng cường lãnh đạo,
chỉ đạo, tổ chức thực hiện nhiệm vụ đấu tranh lý luận; xác định đúng, trúng
nội dung và sử dụng có hiệu quả các hình thức, biện pháp đấu tranh lý luận; tổ
chức xây dựng lực lượng đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ đấu tranh lý luận; xây
dựng và hoàn thiện cơ chế, chính sách, tăng cường cơ sở, vật chất cho hoạt
động đấu tranh lý luận.


21
Dưới góc độ là các bài viết liên quan trực tiếp đến đấu tranh tư tưởng
có các bài tiêu biểu sau: “Về tính giai cấp của hệ tư tưởng và việc đấu tranh
bảo vệ trận địa tư tưởng xã hội chủ nghĩa trong quân đội ta hiện nay” của
Nguyễn Văn Thế, đăng trong cuốn sách “Công tác tư tưởng, lý luận trong
quân đội trước tình hình mới” của Nxb QĐND phát hành năm 2003 [65]; “Về
cuộc đấu tranh tư tưởng trong tình hình mới” của Nguyễn Phú Trọng, đăng
trên Tạp chí Cộng sản, tháng 11 năm 2005 [127]; “Đấu tranh chống quan
điểm sai trái, thù địch” của Nguyễn Hồng Vinh, đăng trên Tạp chí Nghiên
cứu Lý luận, số (7) năm 2010 [129]; “Những vấn đề rút ra từ cuộc đấu tranh
tư tưởng, lý luận ở nước ta hiện nay” của Dương Văn Bóng, đăng trên Tạp chí
Lý luận chính trị tháng 3 năm 2011 [17]; “Cuộc đấu tranh tư tưởng, lý luận
giữa CNTB và CNXH trong bối cảnh thế giới và thời đại hiện nay” của
Đinh Thế Huynh, đăng trên Thông tin lý luận chính trị, tháng 6 năm 2011 [74];
“Cuộc đấu tranh trên lĩnh vực tư tưởng chính trị hiện nay - Thực trạng và

quan điểm của Đảng ta” của Lê Hữu Nghĩa, đăng trên Thông tin lý luận chính
trị, tháng 6 năm 2012 [107]; “Nhận diện quan điểm sai trái, thù địch; Các
dạng quan điểm sai trái, thù địch” của Vũ Văn Hiền, đăng trên Bản tin Lý
luận và thực tiễn, tháng 11 năm 2013 [63]; “Những nguyên tắc của đấu tranh
lý luận ở nước ta hiện nay” của Lê Hữu Nghĩa, đăng trên Tạp chí cộng sản,
tháng 8 năm 2013 [108]; “Đặc điểm cuộc đấu tranh lý luận ở nước ta hiện
nay” của Phan Trọng Hào, đăng trên Tạp chí Khoa học và Chiến lược, số 4
năm 2013 [60].
Nội dung các bài viết trên đây đã tiếp tục khẳng định và làm rõ tầm
quan trọng của đấu tranh trên mặt trận tư tưởng của Đảng, của quân đội
trong sự nghiệp đổi mới đất nước; chỉ ra phương pháp, biện pháp nhận diện
thực chất nội dung các quan điểm sai trái, thù địch. Trên cơ sở đánh giá thực


22
trạng, các bài viết đã tiếp tục làm rõ đặc điểm, yêu cầu, vấn đề có tính
nguyên tắc và đề xuất các giải pháp để nâng cao chất lượng, hiệu quả trong
đấu tranh tư tưởng nhằm bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng trong bối cảnh
thế giới và thời đại hiện nay.
Tóm lại, các công trình khoa học, luận án, sách, bài viết trên đã nghiên
cứu và đề cập tới nhiều vấn đề quan trọng liên quan đến đề tài: Quan niệm,
nội dung, hình thức, phương pháp đấu tranh tư tưởng, quan điểm chỉ đạo,
những vấn đề đã và đang đặt ra đối với đấu tranh tư tưởng hiện nay, giải pháp
nâng cao chất lượng, hiệu quả đấu tranh tư tưởng của Đảng, của quân đội... đã
góp phần rất quan trọng trên mặt trận đấu tranh tư tưởng của Đảng, quân đội
của những năm cuối thế kỷ XX đầu thế kỷ XXI, củng cố niềm tin về con
đường đi lên CNXH mà Đảng và nhân dân ta đã chọn. Tuy nhiên, các công
trình khoa học, luận án, bài viết trên chưa nghiên cứu một cách toàn diện, hệ
thống, chuyên sâu về đấu tranh tư tưởng của giảng viên lý luận chính trị ở các
nhà trường quân đội hiện nay. Các các công trình khoa học, luận án, sách, bài

viết trên đây có giá trị rất lớn đối với nâng cao nhận thức và cung cấp những
thông tin, luận cứ cho tác giả trong quá trình thực hiện luận án này.
2. Các công trình khoa học tiêu biểu liên quan đến năng lực đấu
tranh tư tưởng và nâng cao năng lực đấu tranh tư tưởng của giảng viên
lý luận chính trị ở các nhà trường quân đội
Có nhiều công trình khoa học, luận án, sách, bài viết nghiên cứu liên
quan đến năng lực đấu tranh tư tưởng và nâng cao năng lực đấu tranh tư tưởng
của giảng viên lý luận chính trị ở các nhà trường quân đội. Tiêu biểu như:
Đề tài khoa học “Vai trò của đội ngũ cán bộ khoa học xã hội nhân văn ở
Học viện Chính trị quân sự trong cuộc đấu tranh tư tưởng, lý luận hiện nay”
do Vũ Quang Đạo (Chủ nhiệm) [58]. Đề tài cho rằng, đội ngũ cán bộ khoa học


23
xã hội nhân văn ở Học viện Chính trị quân sự có vai trò quan trọng, là lực
lượng đi đầu trong cuộc đấu tranh tư tưởng, lý luận của Đảng, của quân đội.
Đấu tranh tư tưởng, lý luận của đội ngũ cán bộ khoa học xã hội nhân văn ở Học
viện Chính trị quân sự gắn liền với giáo dục, đào tạo, nghiên cứu khoa học, do
đó họ phải có năng lực tương ứng, năng lực đó được biểu hiện và có quan hệ
chặt chẽ với năng lực sư phạm, năng lực nghiên cứu khoa học, năng lực tuyên
truyền giáo dục, thuyết phục trong thực tiễn đấu tranh tư tưởng, lý luận.
Sau khi đánh giá thực trạng phát huy vai trò đội ngũ cán bộ khoa học
xã hội nhân văn ở Học viện Chính trị quân sự trong cuộc đấu tranh tư tưởng,
lý luận; dự báo xu hướng ngày càng phát triển cả chiều rộng và chiều sâu của
cuộc đấu tranh tư tưởng, lý luận; đề tài đã xác định quan điểm chỉ đạo và đề
xuất những giải pháp nhằm phát huy vai trò của đội ngũ cán bộ khoa học xã
hội nhân văn ở Học viện Chính trị quân sự trong cuộc đấu tranh tư tưởng, lý
luận: Nâng cao bản lĩnh chính trị và năng lực hoạt động lý luận thức tiễn của
đội ngũ này; nắm vững nguyên tắc tính đảng, tính khoa học, xác định đúng
nội dung trọng điểm, có hình thức đấu tranh phong phú, phù hợp với từng vấn

đề cần đấu tranh phê phán; tổ chức lực lượng chặt chẽ, có cơ chế quản lý và
chính sách động viên, khuyến khích họ; tăng cường và nâng cao chất lượng
thông tin phục vụ cho đấu tranh tư tưởng, lý luận.
Đề tài khoa học “Quân đội nhân dân Việt Nam đấu tranh trên mặt
trận tư tưởng, lý luận trong tình hình mới” do Dương Quốc Dũng (Chủ
nhiệm) [25]. Đề tài đã làm rõ những vấn đề lý luận và thực tiễn quân đội
trên mặt trận đấu tranh tư tưởng, lý luận; khẳng định vai trò to lớn của quân
đội trên mặt trận đấu tranh tư tưởng, lý luận. Sau khi làm rõ đặc điểm, khảo
sát, đánh giá thực trạng; rút ra 5 bài học kinh nghiệm của quân đội đấu tranh
trên mặt trận tư tưởng, lý luận; đề tài đã dự báo sự tác động của tình hình và
xác định những yêu cầu đối với quân đội đấu tranh trên mặt trận tư tưởng, lý
luận trong tình hình mới.


24
Đề tài đã đề xuất những giải pháp cơ bản để quân đội hoàn thành tốt
nhiệm vụ đấu tranh trên mặt trận tư tưởng, lý luận, đó là: Nâng cao nhận thức
của các tổ chức, lực lượng và mỗi cán bộ, chiến sĩ về nhiệm vụ đấu tranh tư
tưởng, lý luận; tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo trực tiếp của các cấp ủy đảng, sự
quản lý điều hành tập trung, thống nhất của chính ủy (chính trị viên) và người
chỉ huy các cấp; đẩy mạnh công tác nghiên cứu lý luận, tổng kết thực tiễn,
nghiên cứu dự báo và nghiên cứu âm mưu, thủ đoạn chống phá của các thế lực
thù địch trên lĩnh vực tư tưởng, lý luận; xác định đúng và trúng nội dung đấu
tranh; sử dụng và kết hợp có hiệu quả các hình thức đấu tranh tư tưởng, lý luận
phù hợp với đặc điểm, tính chất hoạt động của quân đội; xây dựng, bồi dưỡng
lực lượng nòng cốt và hoàn thiện chính sách đào tạo, bồi dưỡng và bảo vệ lực
lượng nòng cốt; đầu tư vật chất, kỹ thuật tạo những điều kiện thuận lợi để quân
đội hoàn thành tốt nhiệm vụ đấu tranh trên mặt trận tư tưởng, lý luận.
Đề tài khoa học “Phát huy vai trò của đội ngũ giảng viên ở Học viện
Chính trị trong đấu tranh tư tưởng, lý luận hiện nay” do Nguyễn Đình Bắc

(Chủ nhiệm) [13]. Sau khi làm rõ những vấn đề lý luận, đề tài đã khảo sát
đánh giá thực trạng, tìm ra nguyên nhân của hạn chế trong phát huy vai trò
của đội ngũ giảng viên ở Học viện Chính trị trong đấu tranh tư tưởng, lý
luận hiện nay là do công tác lãnh đạo, chỉ đạo hoạt động phát huy vai trò của
đội ngũ này trong đấu tranh tư tưởng, lý luận ở một số cấp ủy đảng, chỉ huy
các cấp còn thiếu sót cả trên phương diện nhận thức và tổ chức thực hiện; do
nhận thức và năng lực đấu tranh tư tưởng, lý luận của một bộ phận giảng
viên chưa đáp ứng với những đòi hỏi ngày càng cao của cuộc đấu tranh tư
tưởng, lý luận; do các chủ thể chưa xây dựng được môi trường và điều kiện
thực sự thuận lợi để phát huy vai trò của đội ngũ này tích cực tham gia đấu
tranh tư tưởng, lý luận.
Trên cơ sở đó, đề tài đã đề ra các giải pháp để phát huy vai trò của đội
ngũ giảng viên ở Học viện Chính trị trong đấu tranh tư tưởng, lý luận hiện
nay, đó là: Tạo sự chuyển biến sâu sắc về nhận thức, trách nhiệm của các tổ


25
chức, các lực lượng ở Học viện đối với việc phát huy vai trò của đội ngũ
giảng viên trong đấu tranh tư tưởng, lý luận; nâng cao hiệu quả đấu tranh tư
tưởng, lý luận của đội ngũ giảng viên; nâng cao bản lĩnh chính trị và năng lực
đấu tranh tư tưởng, lý luận cho đội ngũ giảng viên; xây dựng môi trường
thuận lợi và đổi mới, hoàn thiện cơ chế chính sách nhằm tích cực hóa vai trò
đội ngũ giảng viên trong đấu tranh tư tưởng, lý luận.
Luận án tiến sĩ “Nâng cao năng lực đấu tranh tư tưởng - lý luận của
giảng viên khoa học xã hội ở các nhà trường Quân đội nhân dân Việt Nam
hiện nay” của Phạm Văn Thuần [116]. Tiếp cận dưới góc độ chuyên ngành
chủ nghĩa xã hội khoa học, tác giả cho rằng, năng lực đấu tranh tư tưởng - lý
luận của giảng viên khoa học xã hội là tổng hòa những khả năng phát hiện,
phê phán, ngăn chặn và khắc phục ảnh hưởng của những quan điểm, tư tưởng
thù địch, phản động, sai trái nhằm bảo vệ, vận dụng và phát triển sáng tạo chủ

nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối của Đảng, chính sách
của Nhà nước, bản chất truyền thống quân đội và sự nghiệp cách mạng của
nhân dân ta trong quá trình giáo dục, đào tạo, nghiên cứu khoa học và các
hoạt động xã hội khác. Theo đó, tác giả cho rằng, cấu trúc năng lực đấu tranh
tư tưởng - lý luận của giảng viên khoa học xã hội bao gồm: Năng lực tư duy,
năng lực nhận thức lý luận, năng lực thu thập và xử lý thông tin, năng lực tổ
chức đấu tranh tư tưởng - lý luận trong thực tiễn.
Theo tác giả, để nâng cao năng lực đấu tranh tư tưởng - lý luận của
giảng viên khoa học xã hội cần phải: Tăng cường giáo dục toàn diện, nhất là
giáo dục chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm, đường lối
của Đảng, chính sách của Nhà nước và quân đội; coi trọng xây dựng môi
trường thông tin thuận lợi và xây dựng các nhà trường quân đội vững mạnh
toàn diện để tạo môi trường sư phạm thuận lợi và quan tâm về chính sách đối
với đội ngũ này nhiều hơn nữa.
Cuốn sách “Một số vấn đề công tác tư tưởng, lý luận trong quân đội
trước tình hình mới” của Lê Minh Vụ [131]. Mặc dù tác giả chưa đưa ra quan