Cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh (tĩnh dạ tứ)

Ngữ văn 7 - Tiết 37: Văn bản


Kiểm tra bài cũ

1
3
LÝ B¹ch

2
4

1. Väng …
2. H¬ng L«
3. Thêi §êng
(TQ)
4. Tiªn th¬


Lí Bạch (701-762)

- Ông là nhà thơ nổi tiếng của
đất nớc Trung Quốc đời
nhà Đờng.
- Đợc mệnh danh là thi
tiên, tính tình phóng
khoáng, tâm hồn nhạy
cảm.
- Thơ ông khi thì lãng mạn
bay bổng, khi thì trầm lắng
suy t.

- Ngôn ngữ trong thơ ông th
ờng tự nhiên, bình dị mà
tinh luyện.
- Ông thờng viết rất hay và
thành công về thiên nhiên,
tình bạn, tình quê đặc biệt
là đề tài về trăng.


LÝ B¹ch

Tø Xuyªn


Cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh (Tĩnh dạ tứ)










Phiên âm:
Sàng tiền minh nguyệt quang,
Nghi thị địa thợng sơng.
Cử đầu vọng minh nguyệt,
ê đầu t cố hơng.

Dịch nghĩa:
ánh trng sáng đầu giờng,
Ngỡ là sơng trên mặt đất.
Ngẩng đầu ngắm vầng trng sáng,
Cúi đầu nhớ quê cũ.
Dịch thơ:

ầu giờng ánh trng rọi,
Ngỡ mặt đất phủ sơng.
Ngẩng đầu nhin trng sáng,
Cúi đầu nhớ cố hơng.
( Tơng Nh dịch )


(Tĩnh dạ tứ)
Phiên âm:

Sàng tiền minh nguyệt quang,
Nghi thị địa thợng sơng.
Cử đầu vọng minh nguyệt,
ê đầu t cố hơng.
Gii ngha t:
Sng: ging, tin: trc, minh: sỏng, nguyt: trng, quang: ỏnh sỏng.
Nghi: ng, th: l, a: t, thng: trờn, sng: sng.
C: ct lờn, nõng lờn, u: u, vng: trụng xa.
ờ: cỳi xung, t: lo ngh, nh, c: c, hng: lng, quờ hng


Cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh (Tĩnh dạ tứ)

Phiên âm:
Sàng tiền minh nguyệt quang,
Nghi thị địa thợng sơng.
Cử đầu vọng minh nguyệt,
ê đầu t cố hơng.
Dịch nghĩa:
ánh trng sáng đầu giờng,
Ngỡ là sơng trên mặt đất.
Ngẩng đầu ngắm vầng trng sáng,
Cúi đầu nhớ quê cũ.
Dịch thơ:

ầu giờng ánh trng rọi,
Ngỡ mặt đất phủ sơng.
Ngẩng đầu nhin trng sáng,
Cúi đầu nhớ cố hơng.
( Tơng Nh dịch )


* Vài vần thơ với chủ đề “Vọng nguyệt hoài hương”
1, Lé tßng kim d¹ b¹ch

Ngut thÞ cè h¬ng minh.
(Sương từ đêm nay trắng xoá
Trăng là ánh sáng của quê nhà)
(Đỗ Phủ - Được thư em Xá)
2, Céng khan minh ngut ng th lƯ
NhÊt phiÕn h¬ng t©m ngò xø ®ång.
(Xem trăng sáng, có lẽ cùng rơi lệ
Một mảnh tình quê, năm anh em ở năm nơi đều giống nhau)
(Bạch Cư Dò- Tõ Hà Nam trải cơn li loạn)


Nói Nga Mi ë Tø Xuyªn (TQ)


Tụng giá hoàn kinh s

Tĩnh dạ tứ

Đoạt sáo Chơng Dơng độ

Sàng tiền minh nguyệt quang,
t

B

b

t

T

Cử
t
Đê
b

T

t

T

đầu vọng minh nguyệt,
B

t

đầu t
B

b

B
cố hơng.
T

Ngũ ngôn cổ thể (cổ phong)

b

B

Đối

Cầm Hồ Hàm Tử quan

Nghi thị địa thợng sơng.
b

T

Niêm

b

B

b

Thái bình tu
t

B

Vạn cổ
t

T

b

T
trí lực
T

thử giang san
t

B

Ngũ ngôn tứ tuyệt Đờng luật

Đối


Hai câu thơ đầu:
Sàng tiền minh nguyệt quang,
Nghi thị địa thợng sơng.

Đầu giờng ánh trăng rọi,
Ngỡ mặt đất phủ sơng.


Hai câu thơ cuối:
Cử đầu vọng minh nguyệt,
Đê đầu t cố hơng.

Ngẩng đầu nhìn trăng sáng
Cúi đầu nhớ cố hơng

Sàng tiền minh nguyệt quang,
Nghi thị địa thợng sơng.
Cử đầu vọng minh nguyệt,
Đê đầu t cố hơng.

Đầu giờng ánh trăng rọi,
Ngỡ mặt đất phủ sơng.
Ngẩng đầu nhìn trăng sáng
Cúi đầu nhớ cố hơng


So sánh cụm từ “cử đầu”
và “đê đầu”, “vọng minh
nguyệt” và “tư cố hương”?
Rút ra nhận xét về phép đối
trong thơ cổ thể?
*Gợi ý:
(?) Số lượ ng chữ của các bộ phận tham gia đố i như thế nào?
(?) Cấu trúc ngữ pháp của các bộ phận tham gia đố i như thế nào?
(?) Từ loại của các từ ở hai câu đố i nhau như thế nào?


Cư ®Çu väng minh ngut,
t
B
t
B
§ª ®Çu t cè h¬ng.
b

B
b T

* Nhận xét:

Trả lời:
- Số lượng chữ: Bằng nhau
- Cấu trúc ngữ pháp: Giống nhau
- Từ loại: Như nhau,
- Thanh B-T: Không trái ngược nhau

- Đối trùng thanh, trùng chữ (chỉ được dùng trong thơ cổ thể)
- Hai câu thơ cuối đối nhau: -> tạo sự hài hòa, cân đối: lời thơ
nhòp nhàng, có nhạc điệu, ý thơ được nhấn mạnh…


Tĩnh dạ tứ
Sàng tiền minh nguyệt quang,
Nghi thị địa thợng sơng.
Cử đầu vọng minh nguyệt,
Đê đầu t cố hơng.
Da vo nm ng t: Nghi (ng l), c
(ngng), vng (ngm), ờ (cỳi) v t (nh)
hóy v s ch ra s thng nht, lin mch
ca suy t, cm xỳc trong bi th.


* Sơ đồ hóa mạch cảm xúc của thi nhân:

NguyÖt

(tr¨ng)

Väng nguyÖt hoµi h¬ng

Väng

Nghi
(ngì)

Cö
(ngÈng)

S¬ng

§ª
(cói)

T
(nhí)

Cè h¬ng


Bài tập:
ý nào nói không đúng về đặc sắc nghệ
thuật của bài thơ Tĩnh dạ tứ ?
A
A. Lời thơ cô đọng, từ ngữ trau chuốt mợt mà,
hình ảnh so sánh độc đáo.
B. Lời thơ cô đọng, hàm súc, từ ngữ giản dị mà tinh

luyện
C. Sử dụng phép đối rất chỉnh.
D. Rút gọn chủ ngữ trong các câu thơ, tạo nên sức
khái quát lớn.


III. Tổng kết:
1. Nghệ thuật:
-Lời thơ cô đọng hàm súc, từ ngữ giản dị mà tinh
luyện
- Sử dụng phép đối rất chỉnh.
- Rút gọn chủ ngữ trong các câu thơ, tạo nên sức
khái quát lớn.
2. Nội dung:
Bài thơ thể hiện một cách nhẹ nhàng mà thấm
thía tình yêu quê hơng tha thiết của một ngời
sống xa nhà trong đêm trăng thanh tĩnh.


Qua hai bài thơ:
“Vọng Lư Sơn bộc
bố” và “Tĩnh dạ
tứ” , em cảm nhận gì
về tâm hồn của Thi
tiên Lí Bạch?


Bài tập: Hãy nối yếu tố Hán Việt trong bài
thơ Tĩnh dạ tứ với ý nghĩa biểu đạt
của yếu tố đó

1. tĩnh
2. vọng
3. quang

a. ánh sáng
b. nhớ, lo nghĩ
c. trông từ xa
d. đêm

4. t

e. im lặng, yên tĩnh


NHẬN XÉT VỀ HAI CÂU THƠ DỊCH
BÀI “ TĨNH DẠ TỨ”:
§ªm thu tr¨ng s¸ng nh s¬ng
Lý B¹ch ng¾m c¶nh nhí th¬ng quª nhµ.
Gỵi ý: §Ịu nêu tương đối đủ ý, tình cảm của bài thơ.
Điểm khác:
- Lí Bạch không dùng phép so sánh; “sương” chỉ xuất hiện
trong cảm nghó của nhà thơ.
-Bài thơ ẩn chủ ngữ, không nói rõ là Lí Bạch.
-Năm động từ trong bài “ Tónh dạ tứ” ở hai câu thơ này chỉ
còn ba. Bài thơ còn cho ta biết tác giả ngắm trăng thế nào...


Thử dòch “ Tónh dạ tứ” theo thể câu lục bát:
Trước giường trăng sáng như gương
Ngỡ là mặt đất bò sương phủ dày,

Ngẩng nhìn trăng sáng đêm nay
Cúi đầu nỗi nhớ khôn khuây quê nhà.
(bạn Khánh Duy)
Trước giường trăng sáng rọi vào
Ngỡ như mặt đất sương bao đầy mình
Ngẩng đầu ta ngắm trăng xinh
Cúi đầu ta thấy lung linh quê nhà.
(Bạn Trònh Thu Trang)


Thử dòch “ Tónh dạ tứ” theo thể câu lục bát:
Ánh trăng rọi tỏa đầu giường
Ngỡ nhừ mặt đất phủ sương thật nhiều,
Ngắm trăng soi sáng yêu kiều
Cúi đầu nhớ đến những chiều quê xưa.
(bạn Đình Trung)
Ánh trăng rọi tỏ đầu giường
Ngỡ rằng mặt đất có sương phủ dày
Ngước lên thưởng nguyệt đất này
Cúi đầu nhớ đến những ngày ở quê.
(Bạn Khắc Đồng)


Thử dòch “ Tónh dạ tứ” theo thể câu lục bát:
Giường khuya trăng chiÕu bêi bêi
S¬ng r¬I phđ ®Êt ngì ®êi chiªm bao
Ngẩng ®Çu tr¨ng s¸ng trªn cao
Cúi đầu ngÊn lƯ nghĐn ngµo … cè h¬ng.
(bạn Khánh Duy)
Trước giường trăng sáng rọi vào

Ngỡ như mặt đất sương bao đầy mình
Ngẩng đầu ta ngắm trăng xinh
Cúi đầu ta thấy lung linh quê nhà.
(Bạn Trònh Thu Trang)