Tiểu luận vai trò của đảng chính trị cầm quyền trong tổ chức và hoạt động của nhà nước

Vai trò của Đảng chính trị cầm quyền trong tổ chức và hoạt động của Nhà nước

LỜI MỞ ĐẦU
Trong mọi xã hội có giai cấp, quyền lực của chủ thể cầm quyền được thực
hiện bằng một hệ thống thiết chế và tổ chức chính trị nhất định. Đó là hệ thống
chính trị. Trong một hệ thống chính trị, Đảng chính trị nói chung và Đảng chính trị
cầm quyền nói riêng có mối quan hệ vô cùng chặt chẽ và sâu sắc đến sự hình thành,
tổ chức và hoạt động của nhà nước.
Chính trị trong Quản lý công là môn học nhằm nghiên cứu những vấn đề cơ
bản của đời sống chính trị trong mối liên hệ với quản lý công, sự tác động qua lại
giữa hai yếu tố này.
Vì vậy, để nhằm nghiên cứu vai trò của đảng chính trị cầm quyền đối với
nhà nước, và để nhằm hoàn thành môn học Chính trị trong Quản lý công nằm trong
chương trình cao học Hành chính công. Em xin chọn đề tài: “Vai trò của Đảng
chính trị cầm quyền trong tổ chức và hoạt động của Nhà nước” làm tiểu luận
kết thúc môn học.
Trong quá trình nghiên cứu viết tiểu luận kết thúc môn học, em xin chân
thành cám ơn sự giảng dạy và hướng dẫn tận tình của Phó giáo sư, Tiến sĩ Đặng
Khắc Ánh – giảng viên của Học viện Hành chính Quốc gia.
Tiểu luận bao gồm 3 chương:
- Chương I: Lý luận chung về Đảng chính trị và Đảng chính trị cầm quyền.
- Chương II: Vai trò của Đảng chính trị cầm quyền đối với tổ chức và hoạt
động của nhà nước.
- Chương III: Một số vấn đề về việc cụ thể hóa các quyết sách chính trị của
Đảng cộng sản Việt Nam đối với tổ chức và hoạt động của nhà nước cộng hòa
XHCN Việt Nam.
Trong quá trình nghiên cứu và hoàn thành tiểu luận chắc chắn còn có nhiều
thiếu sót và khiếm khuyết. Rất mong nhận được sự quan tâm góp ý của thầy giáo
hướng dẫn để nội dung của tiểu luận được hoàn thiện hơn.
Em xin chân thành cảm ơn./.
1

Học viên: Đặng Thịnh-Lớp HCK18TN12


Vai trò của Đảng chính trị cầm quyền trong tổ chức và hoạt động của Nhà nước

CHƯƠNG I. LÝ LUẬN CHUNG VỀ
ĐẢNG CHÍNH TRỊ VÀ ĐẢNG CHÍNH TRỊ CẦM QUYỀN
1. Một số vấn đề cơ bản về Đảng chính trị
a. Khái niệm Đảng chính trị
- Có nhiều quan điểm khác nhau về Đảng chính trị do trong thực tế đã tồn tại
nhiều hình thức tổ chức của đảng chính trị, nhiều loại hình đảng chính trị.
- Một số quan niệm khác nhau về Đảng chính trị:
+ Có quan điểm cho rằng Đảng chính trị là một tổ chức gồm những người
nhất trí và hành động vì quyền lợi dân tộc thể theo những nguyên tắc cụ thể mà họ
đã thoả thuận với nhau. ( Ike - Nhà chính trị học Mỹ).
+ Quan điểm khác lại cho rằng: Đảng chính trị là một tổ chức gồm những
người ưu tú nhất của một tầng lớp hay một giai cấp, hoạt động vì lợi ích của giai
cấp hay tầng lớp đó.
- Có thể đưa ra khái quát khái niệm về Đảng chính trị như sau:
Đảng chính trị là một tổ chức chính trị gồm những đại biểu ưu tú của một
giai cấp, một tầng lớp hay một nhóm xã hội, cùng thừa nhận một hệ tư tưởng hay
quan điểm chính trị, được tổ chức theo những nguyên tắc nhất định, đại diện cho
lợi ích của giai cấp, tầng lớp hay tập đoàn xã hội ấy, có mục đích và thoả mãn mục
đích đó bằng cách giành lấy quyền lực Nhà nước hoặc tham gia vào việc thực thi
quyền lực nhà nước.
- Đặc trưng:
+ Là một tổ chức chính trị;
+ Cùng thừa nhận một hệ tư tưởng hoặc quan điểm chính trị nhất định;
+ Được tổ chức theo những nguyên tắc nhất định;

+ Có chức năng chính trị, tức là hướng tới mục tiêu giành, giữ, sử dụng
quyền lực nhà nước;
+ Lãnh đạo quần chúng, được sự ủng hộ của quần chúng và cử tri.

2

Học viên: Đặng Thịnh-Lớp HCK18TN12


Vai trò của Đảng chính trị cầm quyền trong tổ chức và hoạt động của Nhà nước

b. Sự ra đời của Đảng chính trị
- Sự ra đời của Đảng cộng sản: Đó là sản phẩm của cuộc đấu tranh giai cấp
đã đạt đến mức tự giác.
- Sự ra đời của Đảng tư sản: Là sản phẩm tất yếu của trật tự dân chủ tư sản.
c. Vai trò của Đảng chính trị
Trong xã hội hiện đại, ở mỗi quốc gia có Đảng cầm quyền và Đảng không
cầm quyền trong hệ thống quyền lực chính trị.
Vì vậy, vai trò của Đảng chính trị trước hết phụ thuộc vào bản chất giai cấp
và vị trí của Đảng trong đời sống chính trị của các quốc gia.
Về cơ bản, vai trò của đảng chính trị là vai trò lãnh đạo chính trị.
d. Quyền lực của Đảng chính trị
- Khái niệm quyền lực của đảng chính trị: Quyền lực của Đảng chính trị là
khả năng, năng lực của đảng trong việc lãnh đạo quần chúng, thực hiện lý tưởng mà
đảng đó theo đuổi.
- Mục tiêu, hướng tác động quyền lực của Đảng chính trị : Có nhiều hướng,
nhưng chủ yếu và cơ bản là vào nhà nước, quyền lực Nhà nước và các thiết chế xã
hội để thông qua đó hiện thực hoá các mục đích, mục tiêu của Đảng.
- Biểu hiện quyền lực của Đảng chính trị: Qua cương lĩnh, nghị quyết; qua tổ
chức Đảng, qua các thiết chế xã hội mà Đảng nắm ( nhà nước, đoàn thể quần

chúng).
- Phương thức thực hiện quyền lực của Đảng chính trị: Tuyên truyền, giáo
dục, thuyết phục, tự phê bình và phê bình trong Đảng.
2. Một số vấn đề về Đảng chính trị cầm quyền
Về khái niệm "đảng cầm quyền". Đây là khái niệm được sử dụng rộng rãi
ở các nước phương Tây ngay từ khi trong xã hội bắt đầu hình thành các đảng chính
trị. Khái niệm này được hiểu theo hai nghĩa: danh từ và động từ. Với nghĩa là một
động từ, đảng cầm quyền được hiểu là một khái niệm chỉ sự hoạt động gắn với việc
sử dụng quyền lực của đảng thông qua các đảng viên của đảng đó trong bộ máy
3

Học viên: Đặng Thịnh-Lớp HCK18TN12


Vai trò của Đảng chính trị cầm quyền trong tổ chức và hoạt động của Nhà nước
nhà nước. Nói cách khác, đảng cầm quyền tức là đảng đó nắm giữ những vị trí chủ
chốt trong bộ máy Nhà nước bằng các cá nhân đảng viên ưu tú để thực hiện quá
trình hoạch định và thực thi các chính sách quốc gia. Các quyết định, chính sách
của đảng cầm quyền nhằm thực hiện cương lĩnh, mục tiêu chính trị của mình bao
giờ cũng được thể hiện dưới danh nghĩa là của quyền lực nhà nước. Quyền lực của
đảng cầm quyền là quyền chi phối, điều khiển, định hướng đối với Nhà nước thông
qua các đảng viên của đảng trong bộ máy Nhà nước để thực hiện cương lĩnh, mục
tiêu của đảng đó.
Đảng cầm quyền bao giờ cũng giữ vai trò lãnh đạo, chi phối toàn bộ hệ
thống chính trị, đặc biệt và trực tiếp nhất là nhà nước; bằng Nhà nước và thông qua
Nhà nước để thực hiện mục tiêu, chiến lược của mình. Giành, giữ và thực thi quyền
lực Nhà nước là một hoạt động cơ bản của các đảng chính trị. Tùy theo điều kiện
kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội của từng nước cũng như mục tiêu theo đuổi mà
mỗi đảng cầm quyền có những phương thức tổ chức và hoạt động khác nhau, song
đều nhằm tới một hướng đích là giành, thực thi và chi phối quyền lực nhà nước, từ

đó chi phối và thực thi quyền lực của đảng mình đối với các đảng khác và với toàn
xã hội. Các đảng chính trị khi đã cầm quyền đều tuân theo những nguyên tắc chung
là lãnh đạo, chi phối, sử dụng quyền lực nhà nước, sử dụng sức mạnh, các phương
tiện vật chất đã được thiết chế hóa của Nhà nước để thực hiện mục tiêu của đảng
mình, của giai cấp mình. Song, mỗi đảng chính trị khác nhau đều có những phương
thức lãnh đạo và cách thức tổ chức thực hiện khác nhau tùy thuộc vào quan điểm,
tư tưởng, tương quan lực lượng trong hệ thống chính trị, tùy thuộc vào điều kiện
khách quan của tình hình chính trị, kinh tế, xã hội của đất nước và cả nhân tố chủ
quan của chính đảng cầm quyền. Vì thế, đảng cầm quyền là vấn đề quan trọng của
hệ thống chính trị của tất cả các quốc gia.
Về vấn đề Đảng cộng sản cầm quyền là đảng giữ vai trò cách mạng, lãnh đạo
giai cấp công nhân đã giành được chính quyền, thiết lập hệ thống chính trị mới và tiến
hành xây dựng chủ nghĩa xã hội. Vị trí đảng cầm quyền là bước trưởng thành vượt
bậc, tạo ra thế và lực mới để Đảng có thể lãnh đạo nhân dân tiến tới những thắng lợi
4

Học viên: Đặng Thịnh-Lớp HCK18TN12


Vai trò của Đảng chính trị cầm quyền trong tổ chức và hoạt động của Nhà nước
cách mạng to lớn hơn. Tuy nhiên, lý luận về Đảng cộng sản cầm quyền là vấn đề còn
mới và khó. Thực tế cho thấy mặc dù CNXH đã tồn tại trên 80 năm nhưng sụp đổ của
các Đảng cộng sản cầm quyền tại những nước XHCN ở Đông Âu và Liên xô đã đặt ra
hàng loạt vấn đề thực tiễn và lý luận về Đảng cộng sản cầm quyền. Để củng cố và
giữ vững vị trí, vai trò lãnh đạo của Đảng cầm quyền, cần phải nghiên cứu để vận
dụng sáng tạo đúng đắn học thuyết Mác-Lênin và tư tưởng Hồ chí Minh về Đảng
cách mạng của giai cấp công nhân vào điều kiện cụ thể của nước ta.
CHƯƠNG II. VAI TRÒ CỦA ĐẢNG CHÍNH TRỊ CẦM QUYỀN ĐỐI
VỚI TỔ CHỨC VÀ HOẠT ĐỘNG CỦA NHÀ NƯỚC
1. Tác động của Đảng chính trị cầm quyền đối với Nhà nước

Nhà nước giữ vai trò trung tâm trong hệ thống chính trị của mỗi quốc gia.
Nhìn chung trên thế giới, các đảng phái chính trị là lực lượng hoạt động ở hậu
trường nhưng có vai trò chi phối hoạt động của nhà nước. Tùy thuộc vào truyền
thống và thể chế chính trị của mỗi quốc gia, các đảng phái chính trị có các phương
thức khác nhau để thể hiện ý chí chính trị của đảng và tích cực tham gia vào các
công việc của nhà nước. Dấu ấn của các đảng phái chính trị trong việc tham gia vào
các công việc của Nhà nước thể hiện rõ nét trên những phương diện sau:
- Thông qua bầu cử: các đảng phái chính trị tham gia tích cực vào sự hình
thành bộ máy Nhà nước thông qua việc các đảng viên của đảng tranh cử vào các cơ
quan lập pháp và hành pháp.
- Tác động đến hoạt động của cơ quan lập pháp, hành pháp: các đảng phái
chính trị kiểm soát và tác động đến các đảng viên của đảng trong hoạt động của cơ
quan lập pháp và cơ quan hành pháp.
Một Đảng chính trị sau khi thắng cử trở thành Đảng cầm quyền, thông qua
các nghị sĩ là Đảng viên của Đảng, nắm quyền kiểm soát các hoạt động của Bộ máy
Nhà nước. Hoạt động của Nhà nước luôn tuân thủ theo sự lãnh đạo của Đảng cầm
quyền, cụ thể hóa các mục tiêu, cương lĩnh cũng như quyền lợi của Đảng vào chính
sách của quốc gia.
5

Học viên: Đặng Thịnh-Lớp HCK18TN12


Vai trò của Đảng chính trị cầm quyền trong tổ chức và hoạt động của Nhà nước
Một điều có ý nghĩa quyết định của đảng cầm quyền đối với Nhà nước là
đưa tư tưởng của đảng thâm nhập vào chính sách, quyết sách của Nhà nước.
Con đường cơ bản để Đảng cầm quyền củng cố, duy trì vị trí cầm quyền của
mình là người đại diện cho Đảng cầm quyền đang giữ vai trò lãnh đạo trong bộ
máy cơ quan Nhà nước phải thực hiện các chương trình hành động cũng như làm
tròn trách nhiệm đối với các cam kết của Đảng mình trong chiến dịch tranh cử đối

với nhân dân.
Nguồn lực để Đảng cầm quyền duy trì hoạt động của mình là công tác đào
tạo sử dụng cán bộ. Công tác này phải được làm một cách thường xuyên, liên tục,
có kế hoạch, hiệu quả và chất lượng cao.
Như vậy, Đảng chính trị cầm quyền tác động vào nhà nước để nhằm xây
dựng một bộ máy nhà nước phù hợp để bảo vệ lợi ích gia cấp mà nó đại diện và
quản lý xã hội phát triển phù hợp với mục đích và mong muốn của giai cấp mình.
2. Vai trò của Lãnh đạo của Đảng chính trị cầm quyền đối với tổ chức
và hoạt động của Nhà nước
2.1. Phương thức tác động chung của Đảng chính trị
Phương thức tác động của Đảng chính trị được thể hiện trong nội dung của
cương lĩnh chính trị, đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng chính trị, bảo đảm
tính định hướng chính trị cho sự phát triển đất nước, tạo cơ sở cho tổ chức và hoạt
động của Nhà nước nói riêng và của toàn bộ hệ thống chính trị nói chung hướng tới
mục tiêu nhất định.
Phương thức tác động của Đảng chính trị biểu hiện trên một số nội dung:
- Đảng tác động bằng cương lĩnh, chiến lược, các định hướng về chính sách
và chủ trương lớn.
- Đảng tác động bằng công tác tuyên truyền, thuyết phục, vận động, tổ chức,
kiểm tra, giám sát và bằng hành động gương mẫu của đảng viên.
- Đảng tác động và công tác cán bộ và quản lý đội ngũ cán bộ, giới thiệu
những đảng viên ưu tú có đủ năng lực và phẩm chất vào hoạt động trong các cơ
quan nhà nước và của hệ thống chính trị.
6

Học viên: Đặng Thịnh-Lớp HCK18TN12


Vai trò của Đảng chính trị cầm quyền trong tổ chức và hoạt động của Nhà nước
- Đảng tác động thông qua tổ chức đảng và đảng viên hoạt động trong các tổ

chức của hệ thống chính trị, tăng cường chế độ trách nhiệm cá nhân, nhất là người
đứng đầu.
Các phương thức tác động này của Đảng chính trị có sự thay đổi phù hợp với
yêu cầu, nhiệm vụ cách mạng, với đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng
trong từng giai đoạn lịch sử cụ thể. Đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng luôn là
một yêu cầu có tính khách quan, một nhiệm vụ quan trọng trong công tác xây dựng
Đảng và nâng cao năng lực lãnh đạo của Đảng.
2.2. Vai trò tác động của Đảng chính trị cầm quyền đối với cơ quan Lập
pháp
Sự lãnh đạo của Đảng chính trị vào cơ quan lập pháp bắt nguồn từ vai trò
của cơ quan lập pháp. Cơ quan lập pháp với chức năng xây dựng hệ thống pháp lật
nhằm tạo hành lang pháp lý cho hoạt động của các cá nhân và tổ chức trong xã hội,
là cơ sở để điều chỉnh các mối quan hệ trong xã hội. Đồng thời phần lớn cơ quan
lập pháp đều là cơ quan nắm quyền phân bổ về tài chính.
Đây là hướng tác động chủ yếu nhất vì trong xu hướng hiện đại, nhà nước
quản lý xã hội bằng pháp luật, và chỉ có thông qua pháp luật thì đường lối, mục tiêu
của Đảng chính trị mới được cụ thể hóa trên thực tế.
Cách thức tác động:
- Tác động và hoạt động bầu cử:
Do các cơ quan lập pháp được hình thành bằng con đường bầu cử, nên Đảng
chính trị luôn có sự can thiệp và định hướng vào quá trình bầu cử thông qua hệ
thống đảng viên của mình. Sự tác động này có thể thông qua các hoạt động như: lựa
chọn và đưa ra các ứng cử viên cho cuộc bầu cử; tài trợ và vận động tài trợ cho hoạt
động bầu cử; sử dụng vai trò ảnh hưởng của các phương tiện thông tin đại chúng...
Thông qua các hoạt động này, đảng chính trị có thể lựa chọn các ứng viên và đưa
các ứng viên của mình vào tổ chức của nhà nước.
- Tác động vào quá trình xây dựng hệ thống pháp luật về tổ chức và hoạt
động của cơ quan Lập pháp.
7

Học viên: Đặng Thịnh-Lớp HCK18TN12


Vai trò của Đảng chính trị cầm quyền trong tổ chức và hoạt động của Nhà nước
- Tác động vào cơ quan lập pháp thông qua hệ thống cá tổ chức đảng và các
đảng viên trong cơ quan lập pháp.
- Tác động thông qua các tổ chức quần chúng, các tổ chức chính trị; các tổ
chức chính trị xã hội…
2.3. Vai trò tác động của Đảng chính trị cầm quyền đối với cơ quan
Hành pháp
Đảng chính trị cầm quyền tác động và cơ quan hành pháp do vai trò của cơ
quan Hành pháp.
Cơ quan hành pháp là cơ quan trực tiếp điều hành, quản lý mọi mặt trong đời
sống xã hội bằng pháp luật và dựa trên pháp luật. Định hướng xã hội phát triển theo
mong muốn của đảng chính trị cầm quyền.
Hành pháp có nhiệm vụ lập quy, ban hành hệ thống các văn bản dưới luật,
đưa pháp luật vào cuộc sống và đảm bảo pháp luật được thực thi trên thực tế.
Hành pháp có hệ thống tổ chức bộ máy rộng lớn nhất và có đội ngũ nhân sự
đông đảo và phức tạp nhất. Mỗi một sự thay đổi trong tổ chức này đều ít nhiều có
ảnh hưởng tới xã hội
Các cơ quan hành pháp là cơ quan tổ chức thực hiện việc chi tiêu ngân sách,
nắm nguồn ngân sách đã được duyệt
Cách thức tác động:
- Lãnh đạo việc thành lập cơ quan hành pháp bằng cách thức như giới thiệu
ứng cử viên vào hệ thống cơ quan hành pháp; định hướng cơ cấu tổ chức của cơ
quan hành pháp.
- Thông qua hệ thống cơ quan lập pháp, Đảng chính trị cầm quyền gián tiếp
tác động và hành pháp thông qua hệ thống pháp luật, điều chỉnh về tổ chức và hoạt
động của các cơ quan hành pháp.
- Đảng chính trị thông qua hệ thống tổ chức đảng và đảng viên trong cơ quan

hành pháp tác động vào cơ quan hành pháp.
- Gián tiếp thông qua các tổ chức quần chúng, các tổ chức xã hội để tác động
và cơ quan hành pháp bằng các hoạt động như kiến nghị, yêu cầu, đề nghị…
8

Học viên: Đặng Thịnh-Lớp HCK18TN12


Vai trò của Đảng chính trị cầm quyền trong tổ chức và hoạt động của Nhà nước
- Tác động lên chính quyền địa phương bằng các hoạt động như: định hướng
cho hoạt động xây dựng pháp luật về chính quyền địa phương; can thiệp vào quá
trình hình thành bộ máy chính quyền địa phương thông qua hệ thống tổ chức đảng
và đảng viện trong bộ máy chính quyền địa phương và thông qua hệ thống tổ chức
quần chúng của địa phương.
2.4. Vai trò tác động của Đảng chính trị cầm quyền đối với cơ quan Tư
pháp
Đảng chính trị cầm quyền tác động và các cơ quan Tư pháp bởi đây là các cơ
quan thực hiện quyền tư pháp; là việc các cơ quan nhà nước có thẩm quyền áp dụng
pháp luật vào việc phát hiện, xem xét đánh giá các hành vi vi phạm pháp luật hoặc
các sự kiện, tranh chấp pháp luật để phán xét về tính chất pháp lý của hành vi hay
sự kiện, tranh chấp đó, đưa ra các phán quyết có hiệu lực bắt buộc đối với những cá
nhân, tổ chức có liên quan, qua đó góp phần bảo vệ, duy trì công lý về trật tự pháp
luật, bảo đảm sự an toàn pháp lý cho công dân, sự ổn định và phát triển của đất
nước và xã hội.
Các thức tác động:
- Gián tiếp thông qua các cơ quan Lập pháp và Hành pháp, Đảng chính trị
tác động vào cơ quan Tư pháp. Phương thức tác động này có thể thông qua nhiều
biện pháp như ban hành chủ trương, chính sách, hệ thống luật pháp về tổ chức và
hoạt động của các cơ quan Tư pháp.
- Thông qua cơ quan lập pháp để lựa chọn và bổ nhiệm hệ thống quan chức

cho bộ máy của các cơ quan Tư pháp.
- Định hướng bằng chủ trương, quan điểm về tội phạm chính trị.
- Tác động trực tiếp vào hoạt động của cơ quan tư pháp thông qua hệ thống
đảng viên là người tham gia vào quá trình công tố, xét xử.
Như vậy, có thể nói, thông qua sự tác động của đảng chính trị cầm quyền
vào tổ chức và hoạt động của nhà nước các chủ trương, định hướng của Đảng
chính trị cầm quyền được thể hiện toàn diện, đầy đủ và sâu sắc nhất.

9

Học viên: Đặng Thịnh-Lớp HCK18TN12


Vai trò của Đảng chính trị cầm quyền trong tổ chức và hoạt động của Nhà nước
CHƯƠNG III. MỘT SỐ VẤN ĐỀ VỀ VIỆC CỤ THỂ HÓA CÁC
QUYẾT SÁCH CHÍNH TRỊ CỦA ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM ĐỐI VỚI
TỔ CHỨC VÀ HOẠT ĐỘNG CỦA NHÀ NƯỚC CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ
NGHĨA VIỆT NAM
Hệ thống chính trị ở nước ta bao gồm Đảng Cộng sản Việt Nam, Nhà nước
Việt Nam và các đoàn thể chính trị - xã hội. Do điều kiện lịch sử cụ thể đặc thù, ở
Việt Nam chỉ có một đảng duy nhất, đó là đảng cầm quyền - Đảng Cộng sản Việt
Nam.
Đảng Cộng sản Việt Nam là yếu tố cơ bản của hệ thống chính trị, là công cụ
tập hợp, lãnh đạo giai cấp công nhân và nhân dân lao động để giành, giữ, sử dụng
quyền lực Nhà nước và định hướng chính trị đi lên CNXH cho đất nước.
Đảng thực hiện vai trò lãnh đạo chính thức và toàn diện đối với Nhà nước
thông qua các phương thức sau: đề ra các quyết sách chính trị của Đảng (Cương
lĩnh, chiến lược, chủ trương, đường lối, chính sách và các nghị quyết) để làm cơ sở
cho hoạt động của Nhà nước; đào tạo, bồi dưỡng, rèn luyện, đánh giá những đảng
viên ưu tú để cơ quan có thẩm quyền của Nhà nước bổ nhiệm giữ các chức vụ

trong bộ máy nhà nước; kiểm tra, giám sát tổ chức đảng và đảng viên trong bộ máy
Nhà nước thực hiện chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng; phát huy vai trò
tiền phong, gương mẫu của đảng viên trong các cơ quan nhà nước.
Trong các phương thức lãnh đạo của Đảng nói trên, các quyết sách chính trị
và việc tổ chức thực hiện các quyết sách chính trị của Đảng có ý nghĩa quyết định
trong việc định hướng, chỉ đạo và tác động trực tiếp đến hoạt động quản lý nhà
nước.
Các quyết sách chính trị của Đảng Cộng sản Việt Nam là cơ sở chính trị,
định hướng cho hoạt động quản lý nhà nước, nên hoạt động quản lý Nhà nước
mang tính chính trị sâu sắc, gắn bó chặt chẽ với chính trị, có cơ sở chính trị vững
chắc.
Cụ thể là:

10

Học viên: Đặng Thịnh-Lớp HCK18TN12


Vai trò của Đảng chính trị cầm quyền trong tổ chức và hoạt động của Nhà nước
Nhà nước ban hành và và tổ chức thực thi các chính sách, pháp luật dựa trên
các quyết sách chính trị của Đảng để đưa các mục tiêu chính trị của Đảng vào cuộc
sống.
Các cơ quan hành chính Nhà nước tổ chức thực hiện các chính sách, pháp
luật đã ban hành dưới sự lãnh đạo của tổ chức đảng trong mỗi cơ quan.
Các hoạt động quản lý Nhà nước được triển khai thực hiện với sự tham gia
tích cực của đội ngũ đảng viên trong bộ máy nhà nước.
Hoạt động quản lý Nhà nước chịu sự kiểm tra, giám sát của Đảng.
Thông qua những hoạt động này, vai trò lãnh đạo của Đảng đối với nhà nước
Cộng hòa XHCN Việt Nam được thể hiện một cách rõ ràng, sâu sắc và toàn diện.
Những thành tựu to lớn của nước ta trong việc xây dựng chế độ xã hội chủ nghĩa

trong thời gian qua đã thể hiện rõ điều này.
Tuy vậy, trong thực tế nguy cơ quyết sách chính trị và hoạt động quản lý
Nhà nước tách rời nhau vẫn có xu hướng phát sinh. Sự tách rời giữa quyết sách
chính trị của Đảng với hoạt động quản lý của Nhà nước thể hiện trên hai mặt:
- Các quyết sách của Đảng không phù hợp với yêu cầu thực tế, làm ảnh
hưởng đến hiệu quả hoạt động quản lý nhà nước, làm tổn hại đến vai trò và uy tín
của Đảng.
- Hoạt động quản lý Nhà nước không tuân thủ quyết sách và không bảo đảm
sự lãnh đạo của Đảng, không đáp ứng nguyện vọng của nhân dân.
Từ đó dẫn đến những nguy cơ to lớn:
- Đảng mắc phải sai lầm, chủ quan, duy ý chí trong việc hoạch định và tổ
chức thực hiện các quyết sách chính trị.
- Trong lãnh đạo, Đảng có thể mắc bệnh tả khuynh trong việc áp đặt ý chí
của mình đối với Nhà nước, tự đặt mình lên trên Nhà nước và pháp luật, bao biện
làm thay công việc của Nhà nước mà nhiều khi lại không chịu trách nhiệm pháp lý
về các quyết định của mình. Trong không ít trường hợp, sự bao biện làm thay của
Đảng đã làm cho hoạt động của cơ quan Nhà nước trì trệ, ỷ lại, thiếu sự chủ động
và kém hiệu quả.
11

Học viên: Đặng Thịnh-Lớp HCK18TN12


Vai trò của Đảng chính trị cầm quyền trong tổ chức và hoạt động của Nhà nước
- Thể chế hóa quyết sách chính trị của Đảng thành chính sách, pháp luật của
Nhà nước không rõ ràng, dẫn đến những bất cập trong pháp luật và thực thi pháp
luật, gây bức xúc trong nhân dân và sự mất lòng tin vào chế độ.
- Một số quyết định cụ thể và hoạt động của các cấp chính quyền, của hệ
thống công chức không tuân thủ đường lối, chủ trương của Đảng, đưa đến hậu quả
tiêu cực.

Những nguy cơ này nếu không được khắc phục sẽ dẫn đến tình trạng tổ chức
và hoạt động của bộ máy nhà nước gặp nhiều hạn chế và bất cập. Vì vậy, để nhằm
đảm bảo sự lãnh đạo của Đảng đối với tổ chức và hoạt động của nhà nước, nâng
cao hiệu lực, hiệu quả của quản lý nhà nước cần quán triệt một số phương hướng cụ
thể như sau:
- Bảo đảm chủ trương, đường lối của Đảng phù hợp với thực tế khách quan
trong hoạt động quản lý nhà nước.
- Tiếp tục đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng đối với hoạt động quản lý
nhà nước.
- Cơ quan quản lý Nhà nước thể chế hóa đúng và đầy đủ chủ trương, đường
lối của Đảng.
- Cơ quan quản lý Nhà nước tổ chức, điều hành hoạt động thực tế phù hợp
với chủ trương, đường lối của Đảng.
Thực tế quản lý Nhà nước ở Việt Nam trong những năm qua đã chứng minh
tư tưởng của V.I.Lênin “Chính trị là sự tham gia vào những công việc của nhà
nước, là việc vạch hướng đi cho nhà nước, là việc xác định hình thức, nhiệm vụ,
nội dung hoạt động của nhà nước”. Sự vận dụng trong thực tế quan điểm nói trên
đã khẳng định vai trò chính trị của Đảng Cộng sản Việt Nam đối với hoạt động
quản lý nhà nước, đồng thời giúp Nhà nước ta đạt được những thành công to lớn
trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ đất nước Việt Nam trong hơn nửa thế kỷ qua.

12

Học viên: Đặng Thịnh-Lớp HCK18TN12


Vai trò của Đảng chính trị cầm quyền trong tổ chức và hoạt động của Nhà nước
LỜI KẾT THÚC
Đảng cầm quyền bao giờ cũng giữ vai trò lãnh đạo, chi phối toàn bộ hệ
thống chính trị, đặc biệt và trực tiếp nhất là nhà nước; bằng nhà nước và thông qua

nhà nước để thực hiện mục tiêu, chiến lược của mình.
Giành, giữ và thực thi quyền lực nhà nước là một hoạt động cơ bản của các
đảng chính trị. Tùy theo điều kiện kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội của từng nước
cũng như mục tiêu theo đuổi mà mỗi đảng cầm quyền có những phương thức tổ
chức và hoạt động khác nhau, song đều nhằm tới một hướng đích là giành, thực thi
và chi phối quyền lực nhà nước, từ đó chi phối và thực thi quyền lực của đảng mình
đối với các đảng khác và với toàn xã hội.
Các đảng chính trị khi đã cầm quyền đều tuân theo những nguyên tắc chung
là lãnh đạo, chi phối, sử dụng quyền lực nhà nước, sử dụng sức mạnh, các phương
tiện vật chất đã được thiết chế hóa của nhà nước để thực hiện mục tiêu của đảng
mình, của giai cấp mình.
Song, mỗi đảng chính trị khác nhau đều có những phương thức lãnh đạo và
cách thức tổ chức thực hiện khác nhau tùy thuộc vào quan điểm, tư tưởng, tương
quan lực lượng trong hệ thống chính trị, tùy thuộc vào điều kiện khách quan của
tình hình chính trị, kinh tế, xã hội của đất nước và cả nhân tố chủ quan của chính
đảng cầm quyền.
Vì thế, nghiên cứu vai trò của đảng chính cầm quyền đối với tổ chức và hoạt
động của nhà nước là vấn đề quan trọng của của tất cả các quốc gia nói chung và
của Việt Nam nói riêng./.

13

Học viên: Đặng Thịnh-Lớp HCK18TN12