Nghiên cứu đánh giá hệ thống sử dụng đất đai cho quy hoạch sử dụng đất xã mộ đạo, huyện quế võ, tỉnh bắc ninh theo hướng bền vững (TT)

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC TỰ NHIÊN

------  ------

LÊ KHÁNH HỘI

NGHIÊN CỨU ĐÁNH GIÁ HỆ THỐNG SỬ DỤNG ĐẤT ĐAI
CHO QUY HOẠCH SỬ DỤNG ĐẤT XÃ MỘ ĐẠO,
HUYỆN QUẾ VÕ, TỈNH BẮC NINH THEO HƯỚNG BỀN VỮNG

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC

HÀ NỘI - 2014


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC TỰ NHIÊN

------  ------

LÊ KHÁNH HỘI

NGHIÊN CỨU ĐÁNH GIÁ HỆ THỐNG SỬ DỤNG ĐẤT ĐAI
CHO QUY HOẠCH SỬ DỤNG ĐẤT XÃ MỘ ĐẠO,
HUYỆN QUẾ VÕ, TỈNH BẮC NINH THEO HƯỚNG BỀN VỮNG
Chuyên ngành: Quản lý đất đai
Mã số:

60 85 01 03

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC

Người hướng dẫn khoa học: GS.TS. Nguyễn Cao Huần

HÀ NỘI - 2014


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan rằng toàn bộ những nội dung và số liệu trong luận văn
này do tôi tự nghiên cứu, khảo sát và thực hiện không trùng với bất kỳ luận
văn, đề tài nào đã công bố. Nếu có gì sai tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm.
Học viên

Lê Khánh Hội


LỜI CẢM ƠN
Để hoàn thành chương trình sau đại học và viết luận văn này, tôi đã
nhận được sự hướng dẫn, giúp đỡ tận tình của các thầy cô trong trường Đại
học Khoa học tự nhiên - Đại học Quốc gia Hà Nội.
Trước tiên, tôi xin chân thành cảm ơn các thầy cô trong khoa Địa lý,
trường Đại học Khoa học Tự nhiên - Đại học Quốc gia Hà Nội, đặc biệt là những
thầy cô đã tận tình dạy bảo cho tôi trong suốt quá trình học tập tại trường.
Tôi xin gửi lời biết ơn sâu sắc đến Giáo sư - Tiến sĩ Nguyễn Cao Huần
người đã dành rất nhiều thời gian và tâm huyết hướng dẫn nghiên cứu và
giúp tôi hoàn thành luận văn tốt nghiệp.
Mặc dù tôi đã có nhiều cố gắng để hoàn thiện luận văn một cách tốt nhất
bằng tất cả khả năng của mình nhưng vẫn không thể tránh khỏi những thiếu sót,
rất mong nhận được sự đóng góp quý báu của các thầy cô và các bạn.
Hà Nội, tháng

năm 2014

Học viên

Lê Khánh Hội

ii


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU .........................................................................................................6
1. Tính cấp thiết ...............................................................................................6
2. Mục tiêu, nội dung nghiên cứu ....................................................................7
3. Phạm vi nghiên cứu .....................................................................................7
4. Cơ sở tài liệu ................................................................................................7
5. Kết quả và ý nghĩa .......................................................................................7
6. Cấu trúc luận văn .........................................................................................8
CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
HỆ THỐNG SỬ DỤNG ĐẤT ĐAI CHO QUY HOẠCH SỬ DỤNG ĐẤT
THEO HƢỚNG BỀN VỮNG .......................................................................9
1.1. Tổng quan các công trình nghiên cứu có liên quan ............................9
1.1.1. Các công trình nghiên cứu về đánh giá đất đai......................................9
1.1.2. Các công trình nghiên cứu về quy hoạch sử dụng đất ...........................15
1.1.3. Các công trình nghiên có liên quan đến xã Mộ Đạo ............................18
1.2. Một số vấn đề lý luận nghiên cứu hệ thống sử dụng đất đai cho
quy hoạch sử dụng đất...................................................................................18
1.2.1. Một số khái niệm cơ bản có liên quan ...................................................18
1.2.2. Hệ thống sử dụng đất - phức hợp đơn vị đất đai và loại hình
sử dụng đất .......................................................................................................21

1.2.3. Quy hoạch sử dụng đất nông nghiệp cho phát triển nông thôn mới ......22
1.2.4 . Nghiên cứu đánh giá hệ thống sử dụng đất đai cho quy hoạch
sử dụng đất theo hƣớng bền vững ....................................................................23
1.3. Quan điểm và phƣơng pháp nghiên cứu ..............................................24
1.3.1. Quan điểm nghiên cứu ...........................................................................24
1.3.2. Phƣơng pháp và quy trình nghiên cứu ...................................................25
TIỂU KẾT CHƢƠNG 1 ..................................................................................29

1


CHƢƠNG 2: ĐẶC ĐIỂM CÁC HỆ THỐNG SỬ DỤNG ĐẤT ĐAI VÀ
TÌNH HÌNH SỬ DỤNG ĐẤT XÃ MỘ ĐẠO ..............................................30
2.1. Vị trí địa lý khu vực nghiên cứu ............................................................30
2.2. Đặc điểm và vai trò của các điều kiện tự nhiên đối với sự hình thành
hệ thống sử dụng đất đai xã Mộ Đạo ...........................................................30
2.3. Đặc điểm và vai trò của các hoạt động sử dụng đất đối với sự
hình thành hệ thống sử dụng đất đai xã Mộ Đạo ......................................34
2.4. Các hệ thống sử dụng đất xã Mộ Đạo ..................................................37
2.4.1. Các đơn vị đất đai ..................................................................................37
2.4.2. Các loại hình sử dụng đất ......................................................................39
2.4.3. Đặc điểm các hệ thống sử dụng đất .......................................................39
2.5. Tình hình sử dụng và quản lý đất xã Mộ Đạo .....................................41
2.5.1. Hiện trạng và biến động sử dụng đất .....................................................41
2.5.2. Tình hình quản lý đất đai .......................................................................45
TIỂU KẾT CHƢƠNG 2 ..................................................................................50
CHƢƠNG 3: ĐÁNH GIÁ KINH TẾ SINH THÁI CÁC HỆ THỐNG
SỬ DỤNG ĐẤT CHO QUY HOẠCH SỬ DỤNG ĐẤT XÃ MỘ ĐẠO .....52
3.1. Đánh giá kinh tế sinh thái các hệ thống sử dụng đất đai ........................52
3.1.1. Đánh giá thích nghi sinh thái của các hệ thống sử dụng đất đai............52

3.1.2. Đánh giá hiệu quả kinh tế ......................................................................54
3.1.3. Phân tích hiệu quả xã hội và môi trƣờng ...............................................56
3.2. Đề xuất hƣớng lồng ghép đánh giá hệ thống sử dụng đất trong
quy hoạch sử dụng đất xã Mộ Đạo ....................................................................59
3.2.1. Mục tiêu, nguyên tắc lồng ghép đánh giá hệ thống sử dụng đất trong
quy hoạch sử dụng đất .....................................................................................59
3.2.2. Phân tích hiện trạng quy hoạch sử dụng đất .........................................59

2


3.2.3. Đề xuất nội dung điều chỉnh quy hoạch sử dụng đất dựa theo kết quả
đánh giá hệ thống sử dụng đất .........................................................................68
TIỂU KẾT CHƢƠNG 3 ..................................................................................70
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ .............................................................................71
TÀI LIỆU THAM KHẢO....................................................................................72
PHỤ LỤC ................................................................................................................74

3


MỤC KÝ HIỆU VIẾT TẮT
FAO:

Food and Agriculture Orangization
(Tổ chức nông lƣơng của Liên hợp quốc)

UBND:

Ủy ban nhân dân

HĐND:

Hội đồng nhân dân

GCNQSDĐ:

Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất

HTSDĐ:

Hệ thống sử dụng đất

QHSDĐ:

Quy hoạch sử dụng đất

CNXH:

Chủ nghĩa xã hội

BVMT:

Bảo vệ môi trƣờng

4


DANH MỤC HÌNH
Hình 1.1. Mô hình cấu trúc hệ thống sử dụng đất ......................................... 22

Hình 1.2. Quy trình nghiên cứu........................................................................ 28

DANH MỤC BẢNG
Bảng 2.1. Hiện trạng dân số, lao động xã Mộ Đạo năm 2010 ...................... 34
Bảng 2.2. Đặc điểm các đơn vị đất đai.......................................................... 38
Bảng 2.3. Đặc điểm các hệ thống sử dụng đất .............................................. 40
Bảng 2.4: Diện tích, cơ cấu sử dụng đất năm 2010 ...................................... 42
Bảng 2.5. Kết quả thực hiện điều chỉnh quy hoạch sử dụng đất................. 47
Bảng 3.1. Đánh giá tính thích nghi của các hệ thống sử dụng đất .................... 52
Bảng 3.2. Hiệu quả kinh tế của HTSDĐ chuyên trồng lúa nước .................. 54
Bảng 3.3. Hiệu quả kinh tế của HTSDĐ trồng cây mầu vụ đông ................. 55
Bảng 3.4. Hiệu quả kinh tế của HTSDĐ nuôi trồng thủy sản ....................... 56
Bảng 3.5. Lượng phân bón và thuốc BVTV được dùng trong các HTSDĐ .... 58
Bảng 3.6. Diện tích các loại đất cấp huyện phân bổ cho xã Mộ Đạo trong
kỳ quy hoạch sử dụng đất .............................................................................. 62
Bảng 3.7. Các phương án quy hoạch sử dụng đất đến năm 2020 xã
Mộ Đạo .......................................................................................................... 65
Bảng 3.8. Đề xuất một số nội dung điều chỉnh quy hoạch sử dụng đất ............. 68

5


MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết
Đất đai là nguồn tài nguyên thiên nhiên, là tài sản quốc gia, địa bàn để
phân bố dân cƣ và các hoạt động kinh tế - xã hội, an ninh, quốc phòng; là
nguồn nội lực để xây dựng và phát triển quốc gia. Đất đai là tài nguyên hữu
hạn, cố định về vị trí, giới hạn về không gian.
Trong điều kiện kinh tế - xã hội phát triển, quỹ đất ngày càng hạn hẹp,
dân số đông mật độ lớn, phát triển nhanh, nhu cầu sử dụng đất cho các ngành

ngày càng cao. Vì vậy qui hoạch, kế hoạch sử dụng đất đai phù hợp đảm bảo
hiệu quả và phát triển bền vững là việc làm hết sức quan trọng. Giúp cho các
cấp các ngành sắp xếp, bố trí sử dụng hợp lý, có hiệu quả các nguồn tài
nguyên đất đai vừa đáp ứng đƣợc yêu cầu “Nhà nƣớc thống nhất quản lý đất
đai” vừa tránh đƣợc việc sử dụng chồng chéo, sai mục đích gây lãng phí,
hủy hoại môi trƣờng đất, đồng thời bảo vệ đƣợc môi trƣờng sinh thái thúc
đẩy quá trình phát triển bền vững của xã hội.
Xã Mộ Đạo, huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh là một xã nông nghiệp đang
trên đà xây dựng nông thôn mới, việc triển khai quy hoạch sử dụng đất luôn
xảy ra nhiều vấn đề bất cập, điều chỉnh chƣa phù hợp sử dụng đất theo quy
hoạch dẫn đến tình trạng lãng phí tài nguyên đất, nhân lực và các nguồn lực
khác. Với mục tiêu là nghiên cứu đánh giá hệ thống sử dụng đất đai, xây dựng
các hệ thống sử dụng đất để từ đó đề xuất phƣơng hƣớng quy hoạch sử dụng
đất tại xã Mộ Đạo, huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh một cách hiệu quả mang
tính bền vững, điều chỉnh việc quy hoạch một cách khoa học theo kịp những
biến động của việc phát triển kinh tế - xã hội của xã, huyện một cách kịp thời.
Xuất phát từ những vấn đề nêu trên tôi đã chọn đề tài: “Nghiên cứu
đánh giá hệ thống sử dụng đất đai cho quy hoạch sử dụng đất xã Mộ Đạo,
huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh theo hướng bền vững”.
6


2. Mục tiêu, nội dung nghiên cứu
Trên cơ sở phân tích, đánh giá các hệ thống sử dụng đất đai về mức độ
thích nghi, hiệu quả kinh tế, xã hội và môi trƣờng đề xuất hƣớng điều chỉnh
quy hoạch sử dụng đất đến năm 2020 xã Mộ Đạo theo hƣớng bền vững.
- Xây dựng cơ sở lý luận và phƣơng pháp quy hoạch sử dụng đất theo
hƣớng phát triển bền vững.
- Nghiên cứu các hệ thống sử dụng đất chủ yếu.
- Phân tích, đánh giá kinh tế - sinh thái các hệ thống sử dụng đất đai

(mức độ thích nghi, hiệu quả về mặt kinh tế, xã hội và môi trƣờng) tại xã
Mộ Đạo.
- Đề xuất hƣớng quy hoạch sử dụng đất xã Mộ Đạo, huyện Quế Võ,
tỉnh Bắc Ninh đến năm 2020 theo hƣớng bền vững.
3. Phạm vi nghiên cứu
Toàn bộ diện tích đất theo đơn vị hành chính xã Mộ Đạo, huyện Quế
Võ, tỉnh Bắc Ninh.
Nghiên cứu đánh giá các hệ thống sử dụng đất đai nông nghiệp chủ yếu
của xã.
4. Cơ sở tài liệu
- Các báo cáo của các cấp: ủy ban nhân dân xã Mộ Đạo, phòng Tài
nguyên và Môi trƣờng, phòng Công Thƣơng và phòng Nông nghiệp huyện
Quế Võ có liên quan đến vấn đề nghiên cứu
- Các tài liệu về chính sách, pháp luật liên quan đến quy hoạch sử dụng đất.
- Các tài liệu và bản đồ đã đƣợc công bố có hiệu lực.
- Các tài liệu khảo sát, điều tra thực tế.
5. Kết quả và ý nghĩa
- Xây dựng đƣợc cơ sở lý luận và phƣơng pháp nghiên cứu quy hoạch
sử dụng đất theo hƣớng bề vững.
- Xây dựng bản đồ hệ thống sử dụng đất đai và kết quả đánh giá.
7


TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Bùi Thị Ngọc Duy và những ngƣời khác (2009). Phân hạng đánh giá đất đai
(Cẩm nang sử dụng đất nông nghiệp. Tập 2). Nhà xuất bản khoa học kỹ thuật.
2. FAO 1998, Land Use Requirement for Crop, FAO. Rome.
3. Nguyễn Cao Huần (2005). Đánh giá cảnh quan (theo tiếp cận kinh tế sinh
thái) Nhà xuất bản Đại học quốc gia Hà Nội.
4. Luật đất đai 2003; Nhà xuất bản Chính trị Quốc Gia.

5. Luật đất đai 2013. Nhà xuất bản Chính trị Quốc Gia.
6. Nghị định số 69/2009/NĐ-BTNMT, của Chính phủ ban hành ngày 13 tháng
08 năm 2009 quy định bổ sung về quy hoạch sử dụng đất, giá đất, thu hồi đất,
bồi thƣờng, hỗ trợ và tái định cƣ.
7. Phạm Thị Phin (2012). “Nghiên cứu sử dụng bền vững đất nông nghiệp
huyện Nghĩa Hưng, tỉnh Nam Định”. Luận án tiến sĩ nông nghiệp Trƣờng Đại
học Nông nghiệp Hà Nội.
8. Quyết định số 23/2007/QĐ-BTNMT Bộ Tài nguyên và Môi trƣờng ban
hành ngày 17 tháng 02 năm 2007 quy định kí hiệu bản đồ hiện trạng sử dụng
đất và quy hoạch sử dụng đất.
9. Số liệu thống kê dân số năm 2010 của Ủy ban nhân dân xã Mộ Đạo.
10. Số liệu thống kê dân số năm 2012 của Ủy ban nhân dân xã Mộ Đạo.
11. Thông tƣ 35/2014/TT-BTNMT ngày 30/6/2014 của Bộ Tài nguyễn và
Môi trƣờng quy định việc điều tra, đánh giá đất đai
12. Thông tƣ số 19/2009/TT-BTNMT của Bộ Tài nguyên và Môi trƣờng, ban
hành ngày 02 tháng 11 năm 2009 quy định chi tiết việc lập, điều chỉnh và
thẩm định quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất.
13. Trần Văn Tuấn, Nguyễn Cao Huần, Đỗ Thị Tài Thu, Nguyễn Thị Chinh,
Thái Thị Quỳnh Nhƣ. Nghiên cứu, đánh giá hệ thống sử dụng đất đai phục vụ
quy hoạch sử dụng đất nông nghiệp bền vững (nghiên cứu điểm: xã Đại
Thành, huyện Quốc Oai, TP Hà Nội) (2014) Kỷ yếu báo cáo hội thảo khoa
học Địa lý - Địa chính . Hội địa lý Việt Nam
72


14. Trần Văn Tuấn (2009).Tập bài giảng “Quy hoạch sử dụng đất”. Trƣờng
Đại hoạch Khoa học Tự nhiên. Đại học Quốc Gia Hà nội.
15. Ủy ban nhân dân xã Mộ Đạo. Báo cáo chính trị của ban chấp hành Đảng
bộ xã Mộ Đạo lần thứ XX nhiệm kỳ 2010 – 2015.
16. Ủy ban nhân dân xã Mộ Đạo. Báo cáo tổng hợp quy hoạch sử dụng đất

đến năm 2020.
17. Ủy ban nhân dân huyện Quế Võ .Công văn số 744/UBND - TNMT ngày
18 tháng 9 năm 2013 của , về việc phân bổ sử dụng đất trên địa bàn huyện.

73