HƯỚNG DẪN XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI

HƯỚNG DẪN
XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI

(Cấp xã)
Hội nghị lần thứ 7 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa X đã ban hành Nghị
quyết số 26-NQ/TW ngày 5/8/2008 về vấn đề nông nghiệp, nông dân, nông thôn. Nghị
quyết đã xác định mục tiêu xây dựng nông thôn mới đến năm 2020. Để có cơ sở thực tiễn
cho chỉ đạo xây dựng nông thôn mới, Ban Bí thư Trung ương Đảng đã chỉ đạo 11 xã đại
diện cho các vùng kinh tế - văn hoá trên cả nước xây dựng thí điểm mô hình nông thôn
mới. Đồng thời, nhằm thực hiện các nhiệm vụ mà Nghị quyết 26-NQ/TW đề ra, Chính
phủ đã có Quyết định số 491/QĐ-TTg ngày 16/4/2009 ban hành Bộ tiêu chí quốc gia về
nông thôn mới, Quyết định 800/QĐ-TTg ngày 4/6/2010 phê duyệt chương trình Mục tiêu
quốc gia về xây dựng nông thôn mới 2010-2020.
Chương trình MTQG xây dựng nông thôn mới sẽ được triển khai trên địa bàn cấp xã
trong phạm vi cả nước nhằm phát triển nông thôn toàn diện, bao gồm nhiều nội dung liên
77


quan đến hầu hết các lĩnh vực kinh tế, văn hóa, xã hội, môi trường, hệ thống chính trị cơ
sở, có những yêu cầu riêng đối với từng vùng sinh thái, vùng kinh tế - xã hội khác nhau.
Kinh nghiệm thực tiễn triển khai Nghị quyết 26-NQ/TW ở các địa phương và tại các
xã điểm cho thấy: hầu hết cán bộ cấp xã và đại bộ phận nhân dân đều lúng túng khi bắt
đầu triển khai các nhiệm vụ và nội dung xây dựng nông thôn mới. Chương trình này với
phương pháp tiếp cận mới, nội dung bao trùm nhiều lĩnh vực và nhất là yêu cầu tích hợp,
kết nối các nguồn lực, dự án khác nhau trên cùng một địa bàn đòi hỏi cần có sự hướng
dẫn thống nhất giữa các cơ quan quản lý từ trung ương đến địa phương.
Do vậy, để hỗ trợ cho công tác chỉ đạo xây dựng nông thôn mới ở cấp xã, trước hết
là ở 11 xã điểm, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn biên soạn cuốn “Sổ tay hướng
dẫn xây dựng nông thôn mới” nhằm giới thiệu và hướng dẫn một số yêu cầu, nội dung,
các bước công việc chính cũng như giải thích rõ hơn về cơ chế, chính sách áp dụng
trong xây dựng nông thôn mới ở cấp xã.

Nhằm đáp ứng kịp thời yêu cầu cấp bách từ các địa phương, cuốn sổ tay này được
biên soạn và xuất bản lần đầu với những vấn đề chung nhất mà chưa thể hướng dẫn đầy
đủ tất cả các nội dung, công việc cũng như chi tiết đối với các vùng khác nhau được. Hy
vọng cuốn sổ tay sẽ là tài liệu tham khảo hữu ích cho cán bộ chỉ đạo, nhất là cán bộ cơ sở
và nhân dân các thôn, bản vận dụng trong xây dựng nông thôn mới ở địa phương mình.
Mặc dù đã được đông đảo các chuyên gia và cán bộ cấp cơ sở tham gia góp ý song
chắc chắn cuốn sổ tay này không tránh khỏi những hạn chế, rất mong nhận được góp ý
của độc giả để lần tái bản sau có chất lượng cao hơn./.
78


CHƯƠNG I
NÔNG THÔN MỚI GIAI ĐOẠN 2010 - 2020
1. Khái niệm Nông thôn:
Là phần lãnh thổ không thuộc nội thành, nội thị các thành phố, thị xã, thị trấn được
quản lý bởi cấp hành chính cơ sở là Uỷ ban nhân dân xã.
2. Đặc trưng của Nông thôn mới thời kỳ CNH –HĐH, giai đoạn 2010-2020
Bao gồm:
- Kinh tế phát triển, đời sống vật chất và tinh thần của cư dân nông thôn được nâng
cao;
- Nông thôn phát triển theo quy hoạch, có kết cấu hạ tầng kinh tế, xã hội hiện đại,
môi trường sinh thái được bảo vệ;
- Dân trí được nâng cao, bản sắc văn hóa dân tộc được giữ gìn và phát huy;
- An ninh tốt, quản lý dân chủ.
- Chất lươnng hệ thống chính trị được nâng cao...
3. Bộ tiêu chí quốc gia về nông thôn mới:
79


a. Ý nghĩa của Bộ tiêu chí quốc gia nông thôn mới:

- Là cụ thể hóa đặc tính của xã NTM thời kỳ đẩy mạnh CNH - HĐH.
- Bộ tiêu chí là căn cứ để xây dựng nội dung Chương trình mục tiêu quốc gia về xây
dựng NTM, là chuẩn mực để các xã lập kế hoạch phấn đấu đạt 19 tiêu chí nông thôn mới.
- Là căn cứ để chỉ đạo và đánh giá kết quả thực hiện xây dựng NTM của các địa
phương trong từng thời kỳ; đánh giá công nhận xã, huyện, tỉnh đạt nông thôn mới; đánh giá
trách nhiệm của các cấp uỷ Đảng, chính quyền xã trong thực hiện nhiệm vụ xây dựng nông
thôn mới.
b. Nội dung Bộ tiêu chí quốc gia Nông thôn mới:
Bộ tiêu chí quốc gia NTM được ban hành theo Quyết định số 491/QĐ-TTg, ngày
16/4/2009 gồm 5 nhóm tiêu chí, cụ thể như sau:
Hướng dẫn thực hiện bộ tiêu chí quốc gia nông thôn mới: Được thể hiện tại thông tư số
54/2009/TT – BNNPTNT, ngày 21 tháng 8 năm 2009 của Bộ Nông nghiệp và Phát triển
nông thôn, trong đó đã thống nhất nội dung, cách hiểu, cách tính toán và các quy chuẩn áp
dụng đối với các tiêu chí nông thôn mới.
4. Nguyên tắc xây dựng NTM
- Nội dung xây dựng NTM hướng tới thực hiện Bộ tiêu chí Quốc gia được qui định tại
80


Quyết định 491/QĐ-TTg ngày 16/4/2009 của Thủ tướng Chính phủ.
- Xây dựng NTM theo phương châm phát huy vai trò chủ thể của cộng đồng dân cư địa
phương là chính, Nhà nước đóng vai trò định hướng, ban hành các tiêu chí, quy chuẩn xã
đặt ra các chính sách, cơ chế hỗ trợ và hướng dẫn. Các hoạt động cụ thể do chính cộng đồng
người dân ở thôn, xã bàn bạc dân chủ để quyết định và tổ chức thực hiện.
- Được thực hiện trên cơ sở kế thừa và lồng ghép các chương trình MTQG, chương
trình hỗ trợ có mục tiêu, các chương trình, dự án khác đang triển khai ở nông thôn, có bổ
sung dự án hỗ trợ đối với các lĩnh vực cần thiết; có cơ chế, chính sách khuyến khích mạnh
mẽ đầu tư của các thành phần kinh tế; huy động đóng góp của các tầng lớp dân cư.
- Được thực hiện gắn với các quy hoạch, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo
an ninh quốc phòng của mỗi địa phương (xã, huyện, tỉnh); có quy hoạch và cơ chế đảm bảo

cho phát triển theo quy hoạch (trên cơ sở các tiêu chuẩn kinh tế, kỹ thuật do các Bộ chuyên
ngành ban hành).
- Là nhiệm vụ của cả hệ thống chính trị và toàn xã hội; cấp uỷ Đảng, chính quyền đóng vai
trò chỉ đạo, điều hành quá trình xây dựng quy hoạch, kế hoạch, tổ chức thực hiện; Hình thành
cuộc vận động “toàn dân xây dựng nông thôn mới“ do Mặt trận Tổ quốc chủ trì cùng các tổ chức
chính trị - xã hội vận động mọi tầng lớp nhân dân phát huy vai trò chủ thể trong việc xây dựng
nông thôn mới.
81


5. Nội lực của cộng đồng:
Gồm: - Công sức, tiền của do người dân và cộng đồng tự bỏ ra để chỉnh trang nơi ở
của gia đình mình như: xây dựng, nâng cấp nhà ở; xây dựng đủ 3 công trình vệ sinh; cải tạo,
bố trí lại các công trình phục vụ khu chăn nuôi hợp vệ sinh theo chuẩn nông thôn mới; cải
tạo lại vườn ao để có thu nhập và cảnh quan đẹp; sửa sang cổng ngõ, tường rào đẹp đẽ,
khang trang...
- Đầu tư cho sản xuất ngoài đồng ruộng hoặc cơ sở sản xuất tiểu thủ công nghiệp, dịch
vụ để có thu nhập cao.
- Đóng góp, xây dựng các công trình công cộng của làng xã như giao thông thôn, xóm;
kiên cố hóa kênh mương; vệ sinh công cộng...
6. Vai trò chủ thể của nông dân:
- Tham gia ý kiến vào đề án xây dựng NTM và bản đồ án quy hoạch NTM cấp xã;
- Tham gia vào lựa chọn những công việc gì cần làm trước và việc gì làm sau để thiết
thực với yêu cầu của người dân trong xã và phù hợp với khả năng, điều kiện của địa
phương.
- Quyết định mức độ đóng góp trong xây dựng các công trình công cộng của thôn, xã.
- Cử đại diện (Ban giám sát) để tham gia quản lý và giám sát các công trình xây dựng của
82

xã.
- Tổ chức quản lý, vận hành và bảo dưỡng các công trình sau khi hoàn thành.

83


CHƯƠNG II
NỘI DUNG XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI
Nội dung xây dựng NTM được thể hiện trong chương trình MTQG xây dựng NTM
(Quyết định số 800/QĐ-TTg, ngày 04/6/2010), gồm 11 nội dung sau:
1. Quy hoạch xây dựng nông thôn mới
a. Mục tiêu: Đạt yêu cầu tiêu chí số 1 của Bộ tiêu chí quốc gia NTM. Đến năm 2011,
cơ bản phủ kín quy hoạch xây dựng nông thôn trên địa bàn cả nước làm cơ sở đầu tư
xây dựng NTM, thực hiện các nội dung của Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng
NTM giai đoạn 2010-2020;
b. Nội dung:
- Nội dung 1: Quy hoạch sử dụng đất và hạ tầng thiết yếu cho phát triển sản xuất
nông nghiệp hàng hoá, công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp và dịch vụ;
- Nội dung 2: Quy hoạch phát triển hạ tầng kinh tế - xã hội - môi trường; phát triển các
khu dân cư mới và chỉnh trang các khu dân cư hiện có trên địa bàn xã.
2. Phát triển hạ tầng kinh tế - xã hội.
84


a. Mục tiêu: Đạt yêu cầu tiêu chí số 2; 3; 4; 5; 6; 7; 8; 9 trong Bộ tiêu chí quốc gia
nông thôn mới;
b. Nội dung:
- Nội dung 1: Hoàn thiện đường giao thông đến trụ sở UBND xã và hệ thống giao
thông trên địa bàn xã. Đến 2015 có 35% số xã đạt chuẩn (các trục đường xã được
nhựa hoá hoặc bê tông hoá) và đến 2020 có 70% số xã đạt chuẩn (các trục đường

thôn, xóm cơ bản cứng hoá);
- Nội dung 2: Hoàn thiện hệ thống các công trình đảm bảo cung cấp điện phục vụ
sinh hoạt và sản xuất trên địa bàn xã. Đến 2015 có 85% số xã đạt tiêu chí NTM và
năm 2020 là 95% số xã đạt chuẩn;
- Nội dung 3: Hoàn thiện hệ thống các công trình phục vụ nhu cầu về hoạt động
văn hoá thể thao trên địa bàn xã. Đến 2015 có 30% số xã có nhà văn hoá xã, thôn đạt
chuẩn, đến 2020 có 75% số xã đạt chuẩn;
- Nội dung 4: Hoàn thiện hệ thống các công trình phục vụ việc chuẩn hoá về y tế
trên địa bàn xã. Đến 2015 có 50% số xã đạt chuẩn và đến 2020 có 75% số xã đạt
chuẩn;
- Nội dung 5: Hoàn thiện hệ thống các công trình phục vụ việc chuẩn hoá về giáo dục
trên địa bàn xã. Đến 2015 có 45% số xã đạt tiêu chí và năm 2020 có 75% số xã đạt chuẩn;
85


- Nội dung 6: Hoàn chỉnh trụ sở xã và các công trình phụ trợ. Đến 2015 có 65%
số xã đạt tiêu chí và năm 2020 có 85% số xã đạt chuẩn;
- Nội dung 7: Cải tạo, xây mới hệ thống thủy lợi trên địa bàn xã. Đến 2015 có 45%
số xã đạt chuẩn (có 50% kênh cấp 3 trở lên được kiên cố hoá). Đến 2020 có 77% số
xã đạt chuẩn (cơ bản cứng hoá hệ thống kênh mương nội đồng theo quy hoạch).
3. Chuyển dịch cơ cấu, phát triển kinh tế, nâng cao thu nhập.
a. Mục tiêu: Đạt yêu cầu tiêu chí số 10; 12 trong Bộ tiêu chí quốc gia nông thôn mới.
Đến năm 2015 có 20% số xã đạt, đến 2020 có 50% số xã đạt;
b. Nội dung:
- Nội dung 1: Chuyển dịch cơ cấu kinh tế, cơ cấu sản xuất nông nghiệp theo hướng
phát triển sản xuất hàng hoá, có hiệu quả kinh tế cao;
- Nội dung 2: Tăng cường công tác khuyến nông; Đẩy nhanh nghiên cứu ứng dụng
tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất nông – lâm – ngư nghiệp;
- Nội dung 3: Cơ giới hoá nông nghiệp, giảm tổn thất sau thu hoạch trong sản xuất
nông, lâm, ngư nghiệp;

- Nội dung 4: Bảo tồn và phát triển làng nghề truyền thống theo phương châm "mỗi
làng một sản phẩm", phát triển ngành nghề theo thế mạnh của địa phương;
86


- Nội dung 5: Đẩy mạnh đào tạo nghề cho lao động nông thôn, thúc đẩy đưa công
nghiệp vào nông thôn, giải quyết việc làm và chuyển dịch nhanh cơ cấu lao động nông
thôn.
4. Giảm nghèo và An sinh xã hội.
a. Mục tiêu: Đạt yêu cầu tiêu chí số 11 của Bộ tiêu chí quốc gia NTM;
b. Nội dung:
- Nội dung 1: Thực hiện có hiệu quả Chương trình giảm nghèo nhanh và bền vững
cho 62 huyện có tỷ lệ hộ nghèo cao (Nghị quyết 30a của Chính phủ) theo Bộ tiêu chí
quốc gia về nông thôn mới;
- Nội dung 2: Tiếp tục triển khai Chương trình MTQG về giảm nghèo;
- Nội dung 3: Thực hiện các chương trình an sinh xã hội.
5. Đổi mới và phát triển các hình thức tổ chức sản xuất có hiệu quả ở nông
thôn
a. Mục tiêu: Đạt yêu cầu tiêu chí số 13 của Bộ tiêu chí quốc gia nông thôn mới. Đến
2015 có 65% số xã đạt chuẩn và đến 2020 có 75% số xã đạt chuẩn.
b. Nội dung:
87


- Nội dung 1: Phát triển kinh tế hộ, trang trại, hợp tác xã;
- Nội dung 2: Phát triển doanh nghiệp vừa và nhỏ ở nông thôn;
- Nội dung 3: Xây dựng cơ chế, chính sách thúc đẩy liên kết kinh tế giữa các loại
hình kinh tế ở nông thôn;
6. Phát triển giáo dục - đào tạo ở nông thôn
a. Mục tiêu: Đạt yêu cầu tiêu chí số 5 và 14 của Bộ tiêu chí quốc gia nông thôn mới. Đến

2015 có 45% số xã đạt chuẩn và đến 2020 có 80% số xã đạt chuẩn;
b. Nội dung: Tiếp tục thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia về giáo dục và đào
tạo, đáp ứng yêu cầu của Bộ tiêu chí quốc gia nông thôn mới;
7. Phát triển y tế, chăm sóc sức khoẻ cư dân nông thôn
a. Mục tiêu: Đạt yêu cầu tiêu chí số 5 và 15 của Bộ tiêu chí quốc gia nông thôn mới.
Đến 2015 có 50% số xã đạt chuẩn và đến 2020 có 75% số xã đạt chuẩn;
b. Nội dung: Tiếp tục thực hiện Chương trình mục tiêu Quốc gia trong lĩnh vực Y
tế, đáp ứng yêu cầu Bộ tiêu chí quốc gia nông thôn mới.
8. Xây dựng đời sống văn hoá, thông tin và truyền thông nông thôn
a. Mục tiêu: đạt yêu cầu tiêu chí số 6 và 16 của Bộ tiêu chí quốc gia nông thôn mới.
88


Đến 2015 có 30% số xã có nhà văn hoá xã, thôn và 45% số xã có bưu điện và điểm
internet đạt chuẩn. Đến 2020 có 75% số xã có nhà văn hoá xã, thôn và 70% có điểm bưu
điện và điểm internet đạt chuẩn.
b. Nội dung:
- Nội dung 1: Tiếp tục thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia NTM về văn hoá,
đáp ứng yêu cầu Bộ tiêu chí quốc gia nông thôn mới;
- Nội dung 2: Thực hiện thông tin và truyền thông nông thôn, đáp ứng yêu cầu Bộ
tiêu chí quốc gia nông thôn mới.
9. Cấp nước sạch và vệ sinh môi trường nông thôn
a. Mục tiêu: Đạt yêu cầu tiêu chí số 17 trong Bộ tiêu chí quốc gia nông thôn mới; đảm
bảo cung cấp đủ nước sinh hoạt sạch và hợp vệ sinh cho dân cư, trường học, trạm y tế,
công sở và các khu dịch vụ công cộng; thực hiện các yêu cầu về bảo vệ và cải thiện môi
trường sinh thái trên địa bàn xã. Đến 2015 có 35% số xã đạt chuẩn và đến 2020 có 80% số
xã đạt chuẩn.
b. Nội dung:
- Nội dung 1: Tiếp tục thực hiện Chương trình mục tiêu Quốc gia về nước sạch và vệ
sinh môi trường nông thôn;

89


- Nội dung 2: Xây dựng các công trình bảo vệ môi trường nông thôn trên địa bàn xã,
thôn theo quy hoạch, gồm: xây dựng, cải tạo nâng cấp hệ thống tiêu thoát nước trong thôn,
xóm; Xây dựng các điểm thu gom, xử lý rác thải ở các xã; Chỉnh trang, cải tạo nghĩa trang;
Cải tạo, xây dựng các ao, hồ sinh thái trong khu dân cư, phát triển cây xanh ở các công trình
công cộng…
10. Nâng cao chất lượng tổ chức Đảng, Chính quyền, đoàn thể chính trị - xã
hội trên địa bàn
a. Mục tiêu: Đạt yêu cầu tiêu chí số 18 trong Bộ tiêu chí quốc gia nông thôn mới. Đến
2015 có 85% số xã đạt chuẩn và năm 2020 là 95% số xã đạt chuẩn;
b. Nội dung:
- Nội dung 1: Tổ chức đào tạo cán bộ đạt chuẩn theo quy định của Bộ Nội vụ, đáp ứng
yêu cầu xây dựng nông thôn mới;
- Nội dung 2: Ban hành chính sách khuyến khích, thu hút cán bộ trẻ đã được đào tạo, đủ
tiêu chuẩn về công tác ở các xã, đặc biệt là các vùng sâu, vùng xa, vùng đặc biệt khó khăn để
nhanh chóng chuẩn hoá đội ngũ cán bộ ở các vùng này;
- Nội dung 3: Bổ sung chức năng, nhiệm vụ và cơ chế hoạt động của các tổ chức trong
hệ thống chính trị phù hợp với yêu cầu xây dựng nông thôn mới;
90


11. Giữ vững an ninh, trật tự xã hội nông thôn
a. Mục tiêu: Đạt yêu cầu tiêu chí số 19 của Bộ tiêu chí quốc gia nông thôn mới. Đến 2015
có 85% số xã đạt chuẩn và năm 2020 là 95% số xã đạt chuẩn;
b. Nội dung:
- Nội dung 1: Ban hành nội quy, quy ước làng xóm về trật tự, an ninh; phòng chống các tệ
nạn xã hội và các hủ tục lạc hậu;
- Nội dung 2: Điều chỉnh và bổ sung chức năng, nhiệm vụ và chính sách tạo điều kiện cho

lượng lực lượng an ninh xã, thôn, xóm hoàn thành nhiệm vụ đảm bảo an ninh, trật tự xã hội trên
địa bàn theo yêu cầu xây dựng nông thôn mới.

91


CHƯƠNG III
TRIỂN KHAI XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI
Ở CẤP XÃ
Trình tự các bước xây dựng nông thôn mới như sau:
Bước 1: Thành lập Ban Chỉ đạo và Ban quản lý Chương trình NTM cấp xã.
Bước 2: Tổ chức tuyên truyền, học tập nghiên cứu các chủ trương, chính sách của
Đảng và Nhà nước về xây dựng NTM.
Bước 3: Khảo sát đánh giá thực trạng nông thôn theo 19 tiêu chí
Bước 4: Lập đề án (kế hoạch) xây dựng NTM của xã (gồm kế hoạch tổng thể đến
2020, kế hoạch 5 năm 2011 – 2015 và kế hoạch từng năm cho giai đoạn 2010-2015).
Bước 5: Xây dựng quy hoạch NTM của xã.
Bước 6: Tổ chức thực hiện đề án (kế hoạch)
Bước 7: Giám sát, đánh giá và báo cáo định kỳ về tình hình thực hiện dự án.
Hướng dẫn thực hiện một số bước trên như sau:
Bước 1. THÀNH LẬP BAN QUẢN LÝ CẤP XÃ
92


1. Thành phần BQL xã
Ban Quản lý xây dựng nông thôn mới xã do Chủ tịch UBND xã làm trưởng Ban.
Thành viên là một số đại diện cơ quan chuyên môn và đại diện một số ban, ngành, đoàn thể
chính trị xã. Đại diện các thôn (là những người am hiểu và có năng lực tham gia xây dựng
nông thôn mới) do cộng đồng thôn, bản cử ra.
2. Nhiệm vụ của Ban quản lý xã

- Tổ chức tuyên truyền sâu rộng trong nhân dân về chủ trương, chính sách của đảng,
nhà nước về xây dựng nông thôn mới, nội dung phương pháp và mục tiêu cần đạt của xây
dựng NTM thời kỳ CNH- HĐH để người dân hiểu rõ, đồng thuận tham gia và giám sát thực
hiện.
- Là chủ đầu tư các dự án nông thôn mới trên địa bàn xã;
- Tổ chức lựa chọn tư vấn và triển khai công tác quy hoạch NTM trên địa bàn xã. Xây
dựng Đề án NTM của xã giai đoạn 2010 – 2020; kế hoạch cụ thể giai đoạn 2010 – 2015 và kế
hoạch chi tiết hàng năm (kế hoạch và dự án, báo cáo đầu tư đều phải có sự tham gia của cộng
đồng).
- Tổ chức phát động phong trào toàn dân xây dựng NTM trong thôn, xã trên cơ sở đó
giao nhiệm vụ cho từng đơn vị, cá nhân phụ trách trong việc thực hiện các nhiệm vụ của
Đề án (sau khi đã được UBND huyện phê duyệt).
93


- Tiếp nhận và sử dụng hiệu quả vốn hỗ trợ của Trung ương, tỉnh huyện, xã và các tổ
chức trong và ngoài nước để xây dựng nông thôn.
- Hướng dẫn thôn, bản trong xã thành lập các Ban phát triển thôn, bản; Ban giám sát xây
dựng thôn, bản để làm nòng cốt trong quá trình thực hiện nội dung xây dựng NTM trên địa bàn.
Bước 2. TỔ CHỨC TUYÊN TRUYỀN, VẬN ĐỘNG TOÀN DÂN XÂY
DỰNG NTM.
1. Sự cần thiết phải tuyên truyền vận động
- Để mọi cán bộ và người dân hiểu về tầm quan trọng của chương trình xây dựng nông
thôn mới: đây là chương trình phát triển nông thôn toàn diện, bền vững với mục đích nâng cao
nhanh cuộc sống vật chất và tinh thần của cư dân nông thôn.
- Hiểu rõ chương trình xây dựng NTM không phải là dự án xây dựng cơ bản mà đây là một
chương trình phát triển tổng hợp về kinh tế, văn hóa, chính trị, xã hội.
- Hiểu rõ vai trò của cộng đồng là chủ thể xây dựng NTM tại địa bàn, lấy nội lực là căn
bản…, hiểu kỹ nội dung, phương pháp, cách làm và tự tin đứng lên làm chủ, tự giác tham gia và
sáng tạo trong tổ chức thực hiện.

2. Những nội dung cần phổ biến, tìm hiểu về xây dựng NTM
94


- Bộ tiêu chí quốc gia NTM (Quyết định 491/2008/QĐ-TTg, ngày 16/4/2008 của Thủ
tướng Chính phủ);
- Quyết định số 22-QĐ/TTg của Thủ tướng Chính phủ về “Phát triển văn hóa nông
thôn đến năm 2015, định hướng đến năm 2020”;
- Nghị định số 41/2010/NĐ-CP của Chính phủ về “Chính sách tín dụng phục vụ
phát triển nông nghiệp, nông thôn” để chỉ đạo các chi nhánh, ngân hàng thương mại các
tỉnh, thành phố bảo đảm tăng nguồn vốn tín dụng xây dựng NTM tại các xã.
- Nghị định 61/2010/NĐ-CP về khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào nông
nghiệp, nông thôn.
- Quyết định số 800-QĐ/TTg ngày 04/6/2010 của Thủ tướng Chính phủ về “phê
duyệt Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng NTM giai đoạn 2010-2020”.
- Các văn bản có liên quan khác do Trung ương và Địa phương ban hành.
3. Phương pháp phổ biến, tuyên truyền
a. Đảng ủy xã lập tổ công tác để nghiên cứu và biên soạn tài liệu để giới thiệu các
nội dung, chủ trương, chinh sách của Đảng và Nhà nước về xây dựng NTM.
b. Tổ chức họp và phổ biến tài liệu trên, thảo luận và lấy ý kiến tham gia của các
đại biểu tại hội nghị:
95


- Hội nghị Quân – Dân – Chính – Đảng hoặc Hội đồng nhân dân xã;
- Hội nghị chi bộ các thôn, xóm;
- Tổ chức các buổi phát thanh trong toàn xã (nhiều lần);
- Nơi có điều kiện có thể tổ chức giới thiệu cho hội nghị đại biểu nhân dân từng thôn,
bản..
- Các đoàn thể họp giới thiệu cho Hội viên của mình.

c. Đảng uỷ phân công cho mỗi đảng uỷ viên phụ trách một mảng công tác xây
dựng nông thôn mới giao cho mỗi đoàn thể nhận thực hiện 1-2 nội dung trong Đề án
xây dựng nông thôn mới của xã.
Các thôn tổ chức cam kết giữa các hộ trong việc thực hiện xây dựng các nội dung xây
dựng nông thôn mới tại gia đình mình (nâng cao thu nhập trên đồng ruộng hoặc cơ sở sản xuất
TTCN-Kinh doanh; cải tạo, chỉnh trang làm đẹp nơi ở; làm đủ các công trình vệ sinh; nâng cấp
các công trình nhà ở, công trình phụ, khuôn viên, cải tạo ao vườn, tường rào, cổng ngõ để có
cảnh quan đẹp, tham gia đóng góp đầy đủ theo quy ước...).
Mỗi đảng viên phải gương mẫu thực hiện tại hộ của mình, đồng thời phải phụ trách giúp
đỡ một nhóm hộ nơi cư trú hoặc cụm dân cư khác thực hiện.
Bước 3. KHẢO SÁT ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG VÀ LẬP ĐỀ ÁN XÂY
96


DỰNG NTM CẤP XÃ, GIAI ĐOẠN 2010 -2020.
1. Trình tự các bước khảo sát, đánh giá thực trạng và xây dựng đề án
1) Đảng uỷ xã có Nghị quyết xây dựng đề án NTM của xã giai đoạn 2011- 2020.
2) Ban Quản lý xã lập “tổ khảo sát xã” gắn với nhiệm vụ xây dựng đề án NTM; Mỗi
thôn, bản lập nhóm khảo sát (để phối hợp với tổ khảo sát xã khi khảo sát ở thôn, bản).
3) Căn cứ vào hướng dẫn của các cấp, ngành có liên quan (Sở Nông nghiệp và
PTNT), Tổ khảo sát tiến hành đánh giá thực trạng từng thôn, bản của xã so với 19 tiêu chí
NTM, xác định rõ khối lượng phải làm để đạt chuẩn 19 tiêu chí.
4) Căn cứ vào kết quả tổng hợp đánh giá, Ban Quản lý xã chủ trì tham vấn ý kiến của
Ban Chỉ đạo cấp trên xây dựng đề án NTM cấp xã (tổ khảo sát xã thực hiện).
5) Sau khi đề án xây dựng NTM giai đoạn 2011 – 2015 được hoàn thành, Ban Quản lý
xã tổ chức lấy ý kiến của cộng đồng dân cư trong xã (qua hội nghị quân –dân – chính – đảng
hoặc Hội nghị HĐND xã; qua Hội nghị các chi bộ thôn; họp đại diện các thôn, bản...).
6) Ban quản lý xã hoàn chỉnh đề án sau khi lấy ý kiến góp ý, trình UBND xã
7) UBND xã trình UBND huyện phê duyệt
8) UBND huyện phê duyệt đề án sau khi có ý kiến thẩm định của các phòng chuyên

97


môn.
9) Sau khi đề án được phê duyệt, UBND xã tổ chức công bố đề án (tại Hội nghị
Quân – dân – chính – đảng hoặc Hội nghị HĐND xã. Tổ chức phát thanh, treo trưng bày
ở trụ sở xã và Nhà văn hoá các thôn (giống công bố Quy hoạch).
10) UBND xã giao cho Ban Quản lý xã tổ chức thực hiện đề án.
2. Khảo sát đánh giá thực trạng:
a. Mục đích:
- Đây là công việc bắt buộc khi triển khai xây dựng NTM
- Làm cơ sở cho việc thực hiện kế hoạch và xây dựng đề án thực hiện 19 tiêu chí
NTM.
b. Yêu cầu và tổ chức thực hiện:
- Thành lập tổ khảo sát: thành phần gồm đại diện Lãnh đạo UBND xã, thành viên là đại
diện một số bộ phận chuyên môn và ban, ngành chức năng , đại diện một số thôn, bản trong
xã; Mỗi thôn, bản thành lập nhóm khảo sát (khoảng 5-6 người) để hỗ trợ cho tổ khảo sát xã khi
khảo sát, đánh giá thực trạng tại thôn, xóm đó.
- Tổ chức nghiên cứu các văn bản hướng dẫn về đánh giá thực trạng nông thôn của cấp
98


trên (Ban Chỉ đạo tỉnh hướng dẫn).
- Tiến hành đánh giá thực trạng: Tổ khảo sát phối hợp với các nhóm ở các thôn, bản tiến
hành đo đạc, ước tính hoặc tính toán từng nội dung các tiêu chí.
- Tổng hợp kết quả và xác định rõ thực trạng của xã so với yêu cầu của Bộ tiêu chí quốc
gia nông thôn mới như: có bao nhiêu tiêu chí đạt, mức đạt như thế nào; những tiêu chí nào
chưa đạt, cụ thể hiện trạng...
c. Sản phẩm: Báo cáo thực trạng nông thôn được hoàn thiện theo mẫu tại Phụ lục 1 mẫu
đề án.

3. Xây dựng đề án NTM của xã
a. Mục tiêu: Xây dựng được kế hoạch về mục tiêu, giải pháp, thời gian hoàn thành 19 tiêu
chí để đạt xã nông thôn mới.
b. Nội dung và phương pháp tiến hành:
- Dựa vào kết quả khảo sát, so sánh với Bộ tiêu chí quốc gia NTM, xác định khối lượng
công việc cần phải làm của từng tiêu chí, tương ứng với nhu cầu vốn.
- Xác định tổng lượng vốn cần cho toàn bộ công việc để thực hiện đạt 19 tiêu chí, trước
mắt xác định vốn cho giai đoạn 2011 -2015:
99


+ Vốn ngân sách hỗ trợ theo các chính sách hiện hành;
+ Khả năng vốn đầu tư của hộ kinh doanh và sản xuất trên địa bàn xã.
+ Khả năng đóng góp của dân cư (cả tiền và công lao động, giá trị hiến đất...).
+ Khả năng có các nguồn tài trợ khác.
Trên cơ sở đó ước tính các công việc cần làm trong giai đoạn 2011 -2015 và từng năm.
Lưu ý:
- Đối với các công trình hạ tầng công cộng của xã , thôn, bản nếu còn sử dụng tốt
nhưng chưa đạt chuẩn mới thì chỉ cần lập kế hoạch cải tạo, nâng cấp mà không nên xây
mới.
- Đối với các công trình xây mới thì phải quy hoạch đạt chuẩn mới. Việc xây dựng
phải tuỳ theo khả năng vốn để hoàn chỉnh dần nhưng khi quy hoạch phải đủ chuẩn để
đảm bảo yêu cầu phát triển lâu dài. Ví dụ: Đường giao thông xã quy hoạch mới phải
được đmr bảo theo tiêu chuẩn của Bộ Giao thông vận tải là đường cấp 4 đồng bằng với
nền đường 9 m (không kể hành lang), nếu chưa đủ kinh phí làm đường thì phải cắm
mốc chỉ giới, trước mắt có thể làm đường có bề rộng mặt đường 3,5 m, nền đường rộng
5 m và sẽ hoàn thiện dần khi có điều kiện.
Bước 4. QUY HOẠCH NÔNG THÔN MỚI
100

1. Nội dung Quy hoạch NTM
a. Quy hoạch NTM là quy hoạch không gian và quy hoạch hạ tầng KT-XH trên địa
bàn xã.
b. Quy hoạch NTM bao gồm 3 nội dung chủ yếu (theo Quyết định 800) gồm: (i). Quy
hoạch xây dựng mạng lưới điểm dân cư nông thôn và phân vùng sản xuất nông nghiệp (Quy
hoạch chung NTM). Thời hạn quy hoạch là 10 đến 15 năm ; (ii). Quy hoạch chi tiết xây
dựng khu trung tâm xã và điểm dân cư nông thôn tập trung ; (iii). Quy hoạch chi tiết hệ
thống thủy lợi và giao thông nội đồng.
c. Yêu cầu chung về lập quy hoạch NTM:
- Quy hoạch NTM phải hướng vào phát triển nông thôn theo yêu cầu của Bộ tiêu chí
quốc gia NTM.
- Quy hoạch phải đi trước, làm cơ sở để xây dựng các kế hoạch: sản xuất, phát triển hạ
tầng, văn hóa, môi trường...
- Quy hoạch xong phải có quy chế quản lý xây dựng theo quy hoạch để đảm bảo nông
thôn phát triển có trật tự, khang trang, sạch đẹp và tiết kiệm đất đai, công sức tiền của cho
xây dựng.
- Quy hoạch phải tuân thủ các quy định, tiêu chuẩn chung mà nhà nước (các Bộ) đã ban
101