Đồng chí hãy phân tích nội dung cơ bản của tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức cách mạng. Ý nghĩa của tư tưởng đó đối với việc tu dưỡng rèn luyện đạo đức của cán bộ, đảng viên hiện nay.

Câu 3:
Đồng chí hãy phân tích nội dung cơ bản của tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo
đức cách mạng. Ý nghĩa của tư tưởng đó đối với việc tu dưỡng rèn luyện đạo đức
của cán bộ, đảng viên hiện nay.
Bài làm
Tư tưởng HCM là một hệ thống quan điểm toàn diện và sâu sắc những vấn đề cơ
bản của CM VN, là kết quả của sự vận dụng và phát triển sáng tạo CN Mác-Lênin vào
điều kiện cụ thể của nước ta, kế thừa và và phát triển các giá trị truyền thống tốt đẹp của
dân tộc, tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại. Đó là tư tưởng về giải phóng dân tộc, giải
phóng giai cấp, giải phóng con người; về độc lập dân tộc gắn liên với CNXH, ...
Chủ tịch Hồ Chí Minh đặc biệt quan tâm đến vấn đề đạo đức cách mạng, xuyên
suốt cuộc đời hoạt động Cách mạng, Người luôn đặt vấn đề này lên hàng đầu, một cách
nhất quán. Bắt đầu sự nghiệp cách mạng là bắt đầu giáo dục lý tưởng cách mạng và đạo
đức cách mạng cho những người yêu nước, cho thanh niên, cho quần chúng nhân dân.
Hồ Chí Minh không chỉ là người giáo dục đạo đức cách mạng mà còn là hiện thân của
đạo đức cách mạng, nêu gương cho toàn Đảng, toàn dân ta.
Theo Hồ Chí Minh, đạo đức là cái gốc, nền tảng của người cách mạng: Cũng như
sông thì có nguồn mới có nước, không có nguồn thì sông cạn. Cây phải có gốc, không
có gốc thì cây héo. Người cách mạng phải có đạo đức, không có đạo đức thì dù tài giỏi
mấy cũng không lãnh đạo được nhân dân. Người coi đạo đức như sức mạnh của con
người, là động lực để người chiến sĩ cách mạng không ngại khó khăn gian khổ sẵn sàng
ra sức bảo vệ, xây dựng Tổ quốc. Ngoài ra, Hồ Chí Minh còn nhận định, đạo đức cách
mạng được xem là thước đo lòng cao thượng của mỗi con người; Là sức hấp dẫn của
chế độ xã hội xã hội chủ nghĩa.
Hồ Chí Minh có nhiều bài viết trực tiếp hoặc gián tiếp liên quan đến đạo đức cách
mạng (Đường cách mệnh, Đạo đức cách mạng, Nâng cao đạo đức cách mạng, quét sạch
chủ nghĩa cá nhân, Di chúc,…), người đã bàn nhiều về đạo đức của người đảng viên,
cán bộ và đạo đức công dân, đến đạo đức từng ngành, từng lực lượng, người già, người
trẻ,…Khái quát lại có bốn phẩm chất đạo đức cơ bản về đạo đức con người Việt Nam
trong thời đại mới.
1

Một là, trung với nước, hiếu với dân là phẩm chất bao trùm nhất, quan trọng
nhất. Trung – Hiếu là khái niệm đạo đức cũ, khái niệm đạo đức Nho giáo, chứa đựng
nội dung hạn hẹp “trung với vua, hiếu với cha mẹ”. Vận dụng khái niệm đó, Hồ Chí
Minh đã đưa vào nội dung hoàn toàn mới: “trung với nước, hiếu với dân”: trung với
nước là sự trung thành với sự nghiệp dựng nước, giữ nước và xây dựng đất nước của
nhân dân. Nước ở đây là nước của dân, còn dân là người làm chủ, chủ nhân của đất
nước, “bao nhiêu quyền hạn đều của dân”, “bao nhiêu lợi ích đều vì dân”. Vì thế, theo
Hồ Chí Minh, tư tưởng mà Người đề xướng “hiếu với dân”, không phải chỉ dừng lại ở
chỗ thương dân, mà là gần dân, gắn bó với dân, kính trọng và học tập dân, dựa hẳng vào
dân, lấy dân làm gốc.
Đối với cán bộ, đảng viên, Hồ Chí Minh còn yêu cầu cao hơn: đó là “tận trung, tận
hiếu”, có như vậy mới xứng đáng là Đảng của đạo đức và văn minh, cán bộ vừa là
người lãnh đạo, vừa là người đầy tớ thật trung thành của nhân dân.
“Trung với nước, hiếu với dân, suốt đời phấn đấu hy sinh vì độc lập, tự do của Tổ
quốc, vì chủ nghĩa xã hội...” là chuẩn mực đạo đức bao trùm của con người Việt Nnam,
là định hướng chính trị - đạo đức lớn nhất cho mỗi người, là khát vọng vươn lên tự hoàn
thiện mình của tất cả chúng ta theo ngọn cờ, tư tưởng đạo đức HCM.
Hai là, cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư là những phẩm chất được Hồ Chí
Minh đề cập nhiều nhất, thường xuyên nhất trong các bài viết, bài nói về đạo đức cách
mạng. Đây là phẩm chất đạo đức giải quyết mối quan hệ “với tự mình”.
Cần tức là lao động cần cù, siêng năng, tự lực cánh sinh, có kế hoạch, sáng tạo và
có năng suất cao.
Kiệm là tiết kiệm sức lao động, thì giờ, tiền của của nhân dân, của nước, của bản
thân, tiết kiệm từ cái nhỏ đến cái to, không phô trương, hình thức, xa xỉ, hoang phí....
Liêm là trong sạch, không tham lam. “Luôn luôn tôn trọng của công, của dân”,
liêm khiết trong mọi hoàn cảnh “không tham địa vị, không tham tiền tài. Không tham
sung sướng. Không ham người tâng bốc mình”.
Chính nghĩa là không tà, thẳng thắn, đứng đắn. Đối với mình đối với người và đối

với việc. Việc thiện thì dù nhỏ mấy cũg làm, việc ác thì dù nhỏ mấy cũng tránh.
Hồ Chí Minh cho rằng cần, kiệm, liêm chính là bốn đức tính cần có của con người,
một lẽ tự nhiên. “Trời có bốn mùa Xuân, Hạ, Thu, Đông….”
2


Về chí công vô tư, theo Hồ Chí Minh là “khi làm bất cứ việc gì cũng đừng nghĩ
đến mình trước, khi hưởng thụ thì mình nên đi sau”, “phải lo trước thiên hạ, vui sau
thiên hạ”.
Hồ Chí Minh đã dành nhiều bài nói, bài viết để phân tích, giải thích sinh động, cụ
thể và sâu sắc về các phẩm chất trên, đồng thời chỉ ra quan hệ mật thiết giữa chúng với
nhau. Cần, kiệm, liêm, chính tốt sẽ dẫn tới chí công vô tư, và chí công vô tư, một lòng
vì vì dân, vì nước nhất định sẽ thực hiện được cần, kiệm, liêm, chính. Người yêu cầu
mọi người dân Việt Nam đều phải rè luyện, tu dưỡng theo tác phẩm chất trên, trong đó
đặc biệt là cán bộ, đảng viên có chức, có quyền: “Trước nhất là cán bộ các cơ quan, các
đoàn thể, cấp cao thì quyền to, cấp thấp thì quyền nhỏ. Dù to hay nhỏ, có quyền mà thiếu
lương tâm là có dịp đục khoét, có dịp ăn của đút, có dịp “dĩ công vi tư”.
Ba là, yêu thương con người là một trong những phẩm chất đạo đức đẹp đẽ và
cao cả nhất mà Hồ Chí Minh yêu cầu và khẳng định đối với con người Việt Nam và
chính HCM đã chứng minh tuyệt vời phẩm chất đó bằng toàn bộ cuộc đời mình.
Hồ Chí Minh yêu thương đồng bào, đồng chí của Người, không phân biệt miền
xuôi hay miền ngược, già hay trẻ, trai hay gái... hễ là người Việt Nam yêu nước thì đều
có chỗ trong tấm lòng nhân ái của Người, nhưng trước hết là dành cho những người
cùng khổ, những người lao động bị áp bức, bóc lột. Không có tình yêu thương đó,
không có thể nói đến cách mạng, càng không thể nói đến lý tưởng xã hội chủ nghĩa.
Tình yêu thương đó gắn liền với thái độ tôn trọng con người, biết cách ngăn đỡ con
người, rộng lượng và khoan dung với người, đồng thời nghiêm khắc với mình.
Vì yêu thương vô hạn đối với con người, HCM coi đấu tranh giải phóng dân tộc,
giành độc lập tự do là con đường để giải phóng con người, coi con người được giải
phóng và được sống trong độc lập, tự do là nguyện vọng sâu xa và hạnh phúc lớn lao

của chính con người. Yêu thương con người gắn liền với niềm tin tuyệt đối vào khả
năng tự giải phóng của con người, vào năng lực và khát vọng vươn lên tự hoàn thiện
mình theo lý tưởng chân, thiện, mỹ.
Tình yêu thương con người của HCM là một biểu hiện sáng ngời của việc thấm
nhuần chủ nghĩa M-L. Theo người chủ nghĩa M-L là phải sống với nhau có tình có
nghĩa. Đó là tình yêu thương không chỉ trong phạm vi dân tộc mà cả phạm vi nhân loại.

3


Bốn là, tinh thần quốc tế trong sáng. Tinh thần quốc tế là một phẩm chất đạo đức
bắt nguồn từ bản chất của giai cấp công nhân và chế độ xã hội chủ nghĩa. Chủ tịch
HCM là nhà yêu nước nhiệt thành, một chiến sĩ quốc tế vĩ đại. Người không chỉ giáo
dục tinh thần quốc tế trong sáng, thủy chung mà còn là hiện thân của tinh thần quốc tế,
kết hợp chủ nghĩa yêu nước chân chính và chủ nghĩa quốc tế vô sản.
Hơn nữa thế kỷ hoạt động cách mạng, Hồ Chí Minh luôn tôn trọng, quan tâm đến
các dân tộc. Người đặt sự nghiệp cách mạng của dân tộc Việt Nam trong quỹ đạo cách
mạng thế giới; coi thắng lợi của nhân dân Việt Nam cũng là thắng lợi chung của nhân
dân tiến bộ thế giới, thắng lợi của bạn cũng là thắng lợi của mình.
HCM lên án và đấu tranh chống chia rẽ, hằn thù, bất bình đẳng, phân biệt chủng
tộc; đoàn kết với các lực lượng cách mạng và tiến bộ khắp thế giới. Người gắn mục tiêu
đấu tranh của nhân dân Việt Nam với mục tiêu chung của nhân loại là hòa bình, độc lập
dân tộc, dân chủ và tiến bộ xã hội. Tinh thần quốc tế trong sáng, thủy chung, trước sau
như một của HCM là một tài sản vô giá của Đảng và dân tộc.
Những phẩm chất đạo đức cách mạng nói trên vì mục tiêu độc lập dân tộc và chủ
nghĩa xã hội. Vì vậy, cần có những phương pháp xây dựng mang tính nguyên tắc, thể
hiện nội dung khoa học và cách mạng.
Tu dưỡng bền bỉ suốt đời
Bác từng nói: “đã là người thì ai cũng có chỗ hay, chỗ dở, chỗ xấu, chỗ tốt, ai cũng
có thiện, có ác ở trong mình. Nhưng tất cả những tốt, xấu, hiền, dữ, thiện, ác đều lệ

thuộc vào sự giáo dục và rèn luyện mà nên”.
Rèn luyện và tu dưỡng đạo đức là việc cần thực hiện bền bỉ, “như rửa mặt hằng
ngày”. Và vấn đề quan trọng là mỗi người phải biết tự nhận thức chính bản thân mình
để từ đó khắc phục điểm yếu, phát huy điểm mạnh. Đó chính là sự “tu thân”, việc đầu
tiên cần làm để trở thành người “quân tử”. Và điều đó cần thực hiện bền bỉ suốt đời.
Bác đã chỉ rõ: Đạo đức cách mạng không phải từ trên trời sa xuống. Nó do đấu tranh,
rèn luyện bền bỉ hằng ngày mà phát triển và củng cố. Cũng như ngọc càng mài càng
sáng, vàng càng luyện càng trong.
Những quan điểm của Bác về việc rèn luyện, tu dưỡng đạo đức dành cho cán bộ,
đảng viên vẫn còn nguyên ý nghĩa, giá trị đối với đội ngũ công chức chúng ta ngày nay.
Rèn luyện bản thân theo bốn chữ Cần, Kiệm, Liêm, Chính, người công chức sẽ trở
4


thành người có tư cách đạo đức sáng trong, thực sự trở thành con người cách mạng,
thực tâm phụng sự Tổ quốc, phụng sự nhân dân và đồng thời, đem lại hạnh phúc cho
chính bản thân mình.
Nói đi đôi với làm, phài nêu gương về đạo đức
Công chức các cấp từ trung ương đến cơ sở đều phải nói đi đôi với làm để làm
mực thước cho nhân dân thực hiện theo, như vậy mới có sức thuyết phục. Bản thân Chủ
tịch HCM cũng chính là một tấm gương nói đi đôi với làm. Do đó, từ Bác có một sức
lan toả, lôi kéo mãnh liệt để mọi người thực hiện theo lời kêu gọi của Người. Hồ Chí
Minh cho rằng: các dân tộc phương Đông đều giàu tình cảm, và đối với họ một tấm
gương sống còn có giá trị hơn một tram bài diễn văn tuyên truyền,…
Xây đi đôi với chống
Đồng thời với rèn luyện đạo đức, cần phải đấu tranh chống những hành vi phi đạo
đức. Đó hoàn toàn không phải là điều dễ dàng. Nó không chỉ là việc chống những hành
vi phi đạo đức của người khác, mà khó khăn hơn, nó là sự tự đấu tranh trong bản thân
mỗi một con người nhằm chống lại lòng tham, sự vị kỷ, óc tư lợi, cái mà Bác gọi là
“lòng tà”, là “kẻ thù trong mình”. Chống là để xây dựng và hoàn thiện đạo đức của mỗi

con người. Không chống thì khó có thể xây được.
Ý nghĩa của tư tưởng đó đối với việc tu dưỡng rèn luyện đạo đức của cán bộ,
đảng viên hiện nay.
Qua việc nghiên cứu tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh có ý nghĩa rất to lớn trong
việc tu dưỡng đạo đức cách mạng cho cán bộ, đảng viên trong giai đoạn hiện nay. Giúp
hình thành phương pháp luận cho mỗi cá nhân; Bồi dưỡng thế giới quan, phương pháp
luận của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh; Nêu cao tinh thần yêu nước,
yêu chủ nghĩa xã hội, có ý chí vươn lên trong lao động, học tập, bảo vệ Tổ quốc xã hội
chủ nghĩa; Biết giữ gìn đạo đức, nhân phẩm, lương tâm, danh dự.
Bên cạnh đó, trong bối cảnh cải cách mở cửa, hội nhập quốc tế sâu rộng, mỗi cán
bộ, đảng viên hằng ngày, hằng giờ phải đối mặt với những tác động tiêu cực từ đời sống
xã hội. Thực trạng suy thoái về đạo đức trong cán bộ, đảng viên đã và đang có những
diễn biến phức tạp như trong Nghị quyết Trung ương 4 khoá XI đã đánh giá: “Tình
trạng suy thoái về chính trị, tư tưởng, đạo đức, lối sống trong một bộ phận không nhỏ
cán bộ, đảng viên và tình trạng tham nhũng, lãng phí, quan liêu, những tiêu cực và tệ
5


nạn xã hội chưa được ngăn chặn, đẩy lùi mà còn tiếp tục diễn biến phức tạp”; “Tình
trạng quan liêu, xa dân, tổ chức không chặt chẽ, nhiều nguyên tắc của Đảng bị vi
phạm”. Một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên có chức quyền, kể cả một số cán bộ
cấp cao sa vào chủ nghĩa cá nhân, ích kỷ, cơ hội, thực dụng, tham ô, hối lộ, độc đoán,
chuyên quyền, coi thường tập thể, xa rời quần chúng; tình trạng cục bộ địa phương diễn
biến khó lường. Một số tổ chức cơ sở đảng xem nhẹ việc giáo dục đạo đức, lối sống cho
cán bộ, đảng viên; thậm trí thiếu sức chiến đấu, trong nội bộ có những biểu hiện xa rời
mục tiêu của chủ nghĩa xã hội “tự diễn biến”, “tự chuyển hoá” nhưng không chủ động
đấu tranh ngăn chặn. Những vấn đề đó đã và đang trở thành vấn đề bức xúc của toàn xã
hội, làm giảm lòng tin của nhân dân đối với Đảng, là lực cản lớn trong công tác xây
dựng Đảng, uy hiếp đến sự tồn vong của Đảng, của chế độ. Chính vì vậy mà rèn luyện
đạo đức cách mạng của đội ngũ cán bộ đảng viên có ý nghĩa cơ bản vừa cấp bách trong

giai đoạn hiện nay.
Từ thực tế đó, bản thân đưa ra giải pháp sau:
Một là, đẩy mạnh giáo dục, nêu cao tính tiền phong gương mẫu, tự giác trong các
tổ chức đảng, từng cán bộ, đảng viên về thường xuyên tu dưỡng rèn luyện học tập và
làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh. Cụ thể trong mỗi tổ chức đảng, nhất là thái
độ tinh thần trách nhiệm cá nhân trong tự giáo dục, tự đào tạo nhằm đáp ứng yêu cầu
nhiệm vụ chính trị của đơn vị. Thực hiện đúng quan điểm học đi đôi với hành, học tập
đạo đức của Người thì phải gắn chặt với việc thực hành tu dưỡng rèn luyện thường
xuyên và phấn đấu không ngừng để làm theo tấm gương đạo đức ấy. Nếu học mà không
hành, nếu nói mà không làm thì coi như chưa học, không kiên trì và có ý chí quyết tâm
thường xuyên tu dưỡng trau dồi phẩm chất đạo đức, rèn luyện tác phong lối sống hằng
ngày.
Hai là, thường xuyên liên tục tự tu dưỡng, rèn luyện, học tập phấn đấu theo tấm
gương đạo đức Bác Hồ là phải có kế hoạch cụ thể, thiết thực, chú ý đến chất lượng, hiệu
quả. Tiếp tục học tập và làm theo là phải tranh thủ tác động vào nhận thức, tâm tư tình
cảm và ý chí quyết tâm hành động bền bỉ của mỗi người. Thông qua sự kiên trì tự giáo
dục đào tạo mà lan tỏa đến với tất cả mọi người trong cơ quan, đơn vị, gia đình, trong
môi trường giáo dục, công tác ở đơn vị cơ sở. Thấu triệt việc học tập và làm theo tấm
gương đạo đức Hồ Chí Minh trước hết là cho bản thân, gia đình, cơ quan đơn vị mình
6


rồi mới nói đến cho dân tộc, đất nước. Khi làm bất cứ việc gì và dù ở cương vị nào cũng
đều phải nghĩ đến và phải tự soi mình vào tấm gương đạo đức của Người để có thái độ
và hành vi đúng. Mỗi người phải tự thấy những chỗ thiếu hụt, khiếm khuyết của mình
tự có kế hoạch sắp xếp học kết hợp với hành một cách nghiêm túc, không ngừng tu
dưỡng rèn luyện, kiên quyết khắc phục những sai phạm yếu kém để vươn lên.
Ba là, cuộc vận động lớn sẽ liên tục và tiếp diễn phải kiên trì, bền bỉ, thường xuyên
liên tục không ngừng, nghỉ. Mỗi cá nhân, tổ chức phải có kế hoạch cho mình để thực
hành đạo đức, nhất là trong nhận thức tư tưởng, trong thái độ cư xử, trong lối sống, nếp

sống sinh hoạt cá nhân ở cơ quan, đơn vị và gia đình. Làm theo đạo đức Bác Hồ thì
nhiều nhưng không nên tham nội dung, học đến đâu phải thực hành đến đó. Trước hết,
học ở Người đức tính kiên trì, nhẫn nại tu dưỡng rèn luyện suốt đời, học tập suốt đời,
hết lòng hết sức phụng sự Tổ quốc, phục vụ nhân dân. Quan trọng nhất của đạo đức là
biểu thị thái độ hành vi trong đời sống hiện thực, được thể hiện trong học tập, lao động,
trong lãnh đạo, chỉ huy, ứng xử với mọi người, với tập thể và cộng đồng xã hội, nhất là
nơi mình sống và công tác. Tổ chức đảng các cấp phải tiến hành đồng bộ các mặt chính
trị, tư tưởng, tổ chức, cán bộ, quản lí, giám sát, kiểm tra việc thực hiện của cán bộ, đảng
viên, duy trì thường xuyên tự tu dưỡng, phấn đấu học tập, rèn luyện đạo đức và năng
lực công tác của cá nhân, có cơ chế để quần chúng giám sát hành vi, thực thi đời sống
đạo đức và tự học tập nâng cao trình độ của cán bộ đảng viên ở nơi ở và nơi làm việc.
Tóm lại, học tập và làm theo tấm gương đạo đức HCM là việc làm hết sức thiết
thực và cụ thể đối với từng cán bộ đảng viên mà Đảng ta đã phát động triển khai thực
hiện cuộc vận động đã được một số kết quả nhất định. Là cán bộ, đảng viên phải gương
mẫu, không ngừng tu dưỡng, rèn luyện đạo đức CM; thật sự là một tấm gương về phẩm
chất đạo đức, lối sống; phải nêu cao tinh thần trách nhiệm trước tổ quốc, trước đảng, và
nhân dân, hết lòng, hết sức phụng sự tổ quốc, phục vụ nhân dân. rèn luyện tính cách,
đạo đức cách mạng theo tư tưởng của Hồ Chí Minh là vô cùng quan trọng, góp phần
nâng cao đạo đức cách mạng, hoàn thiện những phầm chất cần thiết của của cán bộ,
đảng viên trong giai đoạn hiện nay mà tiêu biểu là chủ trương của Đảng về thực hiện
Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XI) “một số vấn đề cấp bách về xây dựng đảng hiện
nay”, và tiếp tục thực hiện có hiệu quả Chỉ thị 06 – CT/TW, ngày 7/11/2006 của Bộ
Chính trị về “Tổ chức cuộc vận động Học tập và làm theo tấm gương đạo đức HCM”.
7