Bài tập lớn về bạo lực gia đình

I.

ĐẶT VẤN ĐỀ

Quan hệ gia đình giữa chồng với vợ, cha mẹ và con cái, anh chị em
với nhau là quan hệ tình cảm thiêng liêng, ấm áp....Gia đình là tổ ấm, là
nơi thoả mãn những nhu cầu tình cảm và vật chất của các thành viên, bảo
vệ họ trước những căng thẳng của cuộc sống. Thế nhưng có phải gia đình
nào cũng là thiên đường không khi mà baọ lực gia đình đang là vấn đề
mang tính chất toàn cầu, nó xảy ra ở hầu hết các quốc gia trên thế giới.
Riêng ở Việt Nam trong khoảng 10 năm trở lại đây, vấn đề này mới được
nghiên cứu ở một số công trình của Hội Liên hiệp Phụ nữ và một số tác giả
ở trong nước. Hậu quả của bạo lực gia đình gây ra là một đặc biệt nghiêm
trọng, nó không chỉ gây tổn thương đến cuộc sống, sức khoẻ, danh dự của
các thành viên trong gia đình, mà còn vi phạm tới các chuẩn mực đạo đức
xã hội, tiếp tay cho sự gia tăng của các tệ nạn như: mại dâm, ma tuý, người
lang thang cơ nhỡ, nạn buôn bán trẻ em và phụ nữ....
II.

NỘI DUNG

1. Các khái niệm cơ bản
Trong tiếng Việt, bạo lực được hiểu là "sức mạnh dùng để cưỡng bức,
trấn áp hoặc lật đổ" . Khái niệm này dễ làm người ta liên tưởng tới các
hoạt động chính trị, nhưng trên thực tế bạo lực được coi như một phương
thức hành xử trong các quan hệ xã hội nói chung. Các mối quan hệ xã hội
vốn rất đa dạng và phức tạp nên hành vi bạo lực cũng rất phong phú, được
chia thành nhiều dạng khác nhau tùy theo từng góc độ nhìn nhận: bạo lực


nhìn thấy và bạo lực không nhìn thấy được; bạo lực với phụ nữ, với trẻ

em…
Bạo lực gia đình là một dạng thức của bạo lực xã hội, là “hành vi cố ý
của các thành viên gia đình gây tổn hại hoặc đe dọa gây tổn hại… với các
thành viên khác trong gia đình” (Điều 1, Luật Phòng, chống bạo lực gia
đình). Nói một cách dễ hiểu hơn, đó là việc “các thành viên gia đình vận
dụng sức mạnh để giải quyết các vấn đề gia đình”. Gia đình là tế bào của
xã hội, là hình thức thu nhỏ của xã hội nên bạo lực gia đình có thể coi như
là hình thức thu nhỏ của bạo lực xã hội với rất nhiều dạng thức khác nhau.
Xét về hình thức, có thể phân chia bạo lực gia đình thành các hình thức
chủ yếu sau:
- Bạo lực thể chất: là hành vi ngược đãi, đánh đập thành viên gia đình,
làm tổn thương tới sức khỏe, tính mạng của họ
- Bạo lực về tinh thần: là những lời nói, thái độ, hành vi làm tổn
thương tới danh dự, nhân phẩm, tâm lý của thành viên gia đình
- Bạo lực về kinh tế: là hành vi xâm phạm tới các quyền lợi về kinh tế
của thành viên gia đình (quyền tự do lao động, tự do kinh doanh, quyền sở
hữu tài sản…)
- Bạo lực về tình dục: là bất kỳ hành vi nào mang tính chất cưỡng ép
trong các quan hệ tình dục giữa các thành viên gia đình, kể cả việc cưỡng
ép sinh con.
Mỗi hình thức bạo lực có thể được biểu hiện dưới nhiều hành vi khác
nhau. Luật Phòng, chống bạo lực gia đình đã quy định các hành vi bạo lực
bao gồm:


- Hành hạ, ngược đãi, đánh đập hoặc hành vi cố ý khác xâm hại đến
sức khoẻ, tính mạng;
- Lăng mạ hoặc hành vi cố ý khác xúc phạm danh dự, nhân phẩm;
- Cô lập, xua đuổi hoặc gây áp lực thường xuyên về tâm lý gây hậu
quả nghiêm trọng;

- Ngăn cản việc thực hiện quyền, nghĩa vụ trong quan hệ gia đình giữa
ông, bà và cháu; giữa cha, mẹ và con; giữa vợ và chồng; giữa anh, chị, em
với nhau;
- Cưỡng ép quan hệ tình dục;
- Cưỡng ép tảo hôn; cưỡng ép kết hôn, ly hôn hoặc cản trở hôn nhân tự
nguyện, tiến bộ;
- Chiếm đoạt, huỷ hoại, đập phá hoặc có hành vi khác cố ý làm hư
hỏng tài sản riêng của thành viên khác trong gia đình hoặc tài sản chung
của các thành viên gia đình;
- Cưỡng ép thành viên gia đình lao động quá sức, đóng góp tài chính
quá khả năng của họ; kiểm soát thu nhập của thành viên gia đình nhằm tạo
ra tình trạng phụ thuộc về tài chính;
- Có hành vi trái pháp luật buộc thành viên gia đình ra khỏi chỗ ở.
2. Khái quát tình hình bạo lực gia đình hiện nay
Trong vài năm trở lại đây, bạo lực gia đình - một vấn đề có tính toàn
cầu - được xem là đề tài thu hút giới nghiên cứu trong lĩnh vực khoa học
xã hội và nhân văn. có mấy vấn đề cần trao đổi về tình hình nghiên cứu
bạo lực gia đình ở VN hiện nay:


Sự tuyệt đối hóa bạo lực giới một chiều: đúng là bạo lực giới nói
chung và bạo lực giới trong gia đình nói riêng phần lớn là do nam giới gây
ra với phụ nữ. Nhưng cần nhận thấy rằng cũng còn có bạo lực của phụ nữ
đối với nam giới. Nghiên cứu của Bộ Lao động Thương Binh & Xã Hội
cho thấy có khoảng 9-10% trường hợp nạn nhân của bạo lực gia đình là
nam giới và thủ phạm chính là những bà vợ. Nhiều công trình nghiên cứu
xã hội học trên thế giới cũng cho thấy đôi khi bạo lực giới trong gia đình là
gần ngang nhau giữa nam và nữ.
Cần lưu ý rằng phụ nữ không chỉ là nạn nhân của bạo lực gia đình mà
còn là thủ phạm của bạo lực gia đình; ngay cả khi họ bị chồng sử dụng bạo

lực (vì không ít trường hợp vợ bị chồng đánh do nói nhiều, do cằn nhằn vô
lý hoặc ghen tuông vô cớ...).Vì thế, rất cần có cái nhìn toàn diện, khách
quan hơn trong nghiên cứu hoặc công bố về những thông tin liên quan đến
bạo lực giới trong gia đình.
3. Thực trạng bạo lực giữa các thành viên trong gia đình
a) Bạo lực giữa vợ và chồng
Bạo lực của người chồng đối với người vợ trong gia đình: đây là hình
thức bạo lực được coi là phổ biến nhất trong gia đình. Không cần nhiều số
liệu chứng minh chúng ta cũng có thể khẳng định bạo lực do người chồng
gây ra chủ yếu và lớn nhất là bạo lực về thể chất – hình thức bạo lực dễ
nhận thấy nhất và bị lên án mạnh mẽ nhất. Sở dĩ người đàn ông chọn cách
sử dụng “nắm đấm” để dạy vợ như vậy một phần do những yếu tố đã nêu ở
trên, một phần khác quan trọng hơn là họ không nhận thức được rằng hành


vi của mình là vi phạm pháp luật. Tuy nhiên, không phải tất cả hành vi bạo
lực của người chồng đều là bạo lực về thể chất mà có những lúc, họ dùng
tới nhiều cách khác để gây ra những tổn thương về tâm lý cho người vợ:
mắng mỏ, chửi bới, xúc phạm,…; hoặc có những hành vi cưỡng bức về
tình dục, kiểm soát về kinh tế…
Ngược lại, trong xã hội ngày này, hiện tượng người vợ sử dụng bạo
lực với chồng cũng không hiếm. Không chỉ dừng lại ở những lời lẽ chua
ngoa, những cách xử sự thô bạo mà họ còn trực tiếp gây ra những tổn
thương về thể chất cho chồng.
VD: Vụ việc bà Trần Thúy Liễu, vợ nhà báo Lê Hoàng Hùng giết
chồng đang được rất nhiều người quan tâm. Hung thủ đã khai nhận: có hai
nguyên nhân dẫn đến việc bà sát hại chồng. Về chuyện tình cảm, gần đây
ông Hùng phát hiện vợ có quan hệ tình cảm với một vài người khác nên
nảy sinh ghen tuông. Bà Liễu khai ông Hùng có chửi mắng và đánh bà.
Ngoài ra, cuối năm 2010, bà Liễu đã sang Campuchia đánh bạc, do thua

bạc, thiếu nợ nên bà Liễu đề nghị ông Hùng bán căn nhà đang ở nhưng ông
Hùng không đồng ý. Báo cáo của Công an tỉnh Long An ngày 21-2 cho
biết sáng 17-1, bà Liễu đi mua một đoạn dây dù và 20.000 đồng xăng chứa
trong bịch nilông đem cất vào tủ. Trưa 17-1, khi không có ai ở nhà, bà
Liễu lấy dây dù cột vào lan can nhà ở tầng 1, thắt nút các dây với dụng ý
làm hiện trường giả rồi giấu vào góc khuất. Khoảng 0h ngày 19-1, bà Liễu
đi từ phòng ngủ ra lan can thả một đầu dây dù xuống đất, sau đó lấy bịch
xăng tạt vào giường ông Hùng đang nằm ngủ và châm lửa đốt. Thấy lửa đã
cháy, bà Liễu đi về phòng nằm như không có chuyện gì xảy ra. Khi ông


Hùng bị phỏng tung cửa chạy ra kêu cứu, bà Liễu mới cùng hai con chạy
ra dập lửa trên người ông Hùng và cùng kêu cứu. Báo cáo khẳng định lời
khai của bà Liễu phù hợp với kết quả khám nghiệm hiện trường vụ án và
các tài liệu chứng cứ thu thập được.
Tóm lại, bạo lực gia đình từ cả hai phía vợ, chồng đang ngày càng
phát triển và gây nhức nhối trong xã hội, gây ảnh hưởng nghiêm trọng tới
các thành viên khác trong gia đình, đặc biệt là trẻ em. Nguyên nhân của
hiện tượng này rất nhiều, ngoài vấn đề tâm lý còn phải kể đến vấn đề đạo
đức, kiến thức giải quyết mâu thuẫn gia đình…
b. Bạo lực giữa cha mẹ và con cái
Với những phân tích trên về tâm lý, truyền thống, thói quen của người
Việt, bạo lực gia đình giữa cha mẹ với con cái là khá phổ biến và được xã
hội chấp nhận. Rất nhiều ông bố bà mẹ coi việc đánh đập, chửi mắng con
cái khi chúng mắc lỗi là cần thiết để chúng nhận ra sai lầm và sửa chữa;
hay coi việc mạt sát, trách móc là động lực để chúng phấn đấu. Trên thực
tế, cách làm này phần nào phù hợp với tâm lý người Việt và đạt được
những kết quả nhất định. Tuy nhiên, trong thời đại ngày nay, khi những
chuẩn mực tiến bộ về quyền con người đã và đang được phổ biến trên thế
giới thì những tư tưởng, cách làm này cần được loại bỏ. Đặc biệt là những

trường hợp bạo lực với con cái vượt ra ngoài phạm vi giáo dục – một tình
trạng ngày càng gia tăng – thì càng cần phải bị trừng trị nghiêm khắc.
Ví dụ: Nguyễn Lê Hoàng Trung, học sinh lớp 12 trường THPT
Chuyên Quang Trung (thị xã Đồng Xoài, Bình Phước) bị bố chém đứt tuỷ


sống và liệt nửa người trong một cơn say và ghen tuông vô cớ. Sau đó, bố
của Trung đã bị xử tử hình (sau được giảm án xuống còn chung thân). Từ
một học sinh khoẻ mạnh, bây giờ Trung hoàn toàn mất cảm giác ở nửa
người dưới, sống nương tựa vào ông ngoại già yếu.
Bên cạnh những hành vi bạo lực từ phía cha mẹ, bạo lực gia đình xuất
phát từ người con đối với cha mẹ mình cũng đang ngày một gia tăng. Một
số trường hợp những người trẻ tuổi gây ra nhưng tổn thương về cả vật
chất, tinh thần cho cha mẹ do sự bốc đồng tuổi trẻ, thiếu kiềm chế, do đua
đòi hư hỏng hoặc lý do khác. Tuy nhiên, không thể bào chữa, biện hộ cho
những người con cái đã khôn lớn trưởng thành nhưng lại bỏ bê, không
chăm sóc phụng dưỡng cha mẹ, thậm chí tàn nhẫn hơn là đánh đập, chửi
mắng, xỉ nhục những người đã sinh ra mình. Lý do rất đơn giản: những
người già thì sức khỏe yếu, không còn sức lao động nên cần có người
chăm sóc; trong khi những đứa con không đủ yêu thương nên không muốn
tốn kém tiền của, thời gian, công sức của mình cho cha mẹ. Điều này
chứng tỏ một sự xuống cấp đạo đức nghiêm trọng, hoàn toàn ngược lại với
truyền thống đề cao chữ “hiếu” của dân tộc Việt Nam.
Ví dụ: Cô Phạm Thị T (26 tuổi, ở xã Cổ Bi, huyện Gia Lâm, Hà Nội)
đã dùng thanh gỗ dài 40cm đánh bố chồng toác đầu phải khâu 15 mũi. Nếu
như không có sự can thiệp kịp thời của hàng xóm, có lẽ ông S (bố chồng
T) đã mất mạng. Điều đáng nói là ông S bị tàn tật từ nhỏ nên không thể
chạy khỏi trận đòn của cô con dâu…
c) Bạo lực giữa các thành viên khác trong gia đình

Bạo lực giữa các thành viên khác trong gia đình với nhau cũng đã tồn
tại từ lâu nhưng chiếm tỷ lệ không lớn, vì mức độ phụ thuộc giữa các
thành viên này là không cao như giữa vợ chồng hay cha mẹ với con. Nạn
nhân của loại bạo lực này vẫn chủ yếu là phụ nữ và trẻ em khi mà các
thành viên này muốn tham gia vào việc “giáo dục” những người làm dâu,
làm con trong gia đình. Ngoài ra, những mâu thuẫn trong gia đình không
tìm được cách giải quyết cũng dẫn tới nạn bạo lực giữa những thành viên
khác: anh em, chú cháu đánh nhau vì xích mích trong cuộc sống, vì tranh
chấp tài sản; chị em mắng chửi, nói xấu nhau…
4. Hậu quả của bạo lực gia đình đối với gia đình và xã hội.
Tình hình bạo lực gia đình đang xảy ra khá phổ biến tại khắp các vùng
miền trên cả nước. Hành vi bạo lực dưới nhiều dạng thức khác nhau đều để
lại những hậu quả nặng nề về thể chất, sức khỏe, tinh thần, kinh tế… đối
với nạn nhân. Đặc biệt, với trẻ em thì những hành vi này sẽ để lại dấu ấn
sâu sắc trong tâm hồn trẻ, chi phối đến sự hình thành nhân cách sau này.
Những trẻ em là nạn nhân trực tiếp của bạo lực gia đình phải gánh chịu nỗi
đau về thể xác, tinh thần lớn lao, rất dễ có những phản ứng tiêu cực. Còn
với những em phải chứng kiến nạn bạo lực giữa các thành viên trong gia
đình, đặc biệt là bạo lực giữa bố mẹ chúng thì thậm chí còn bị ảnh hưởng
nặng nề hơn, có thể gây nên những chấn thương tâm thần. đôi khi kéo dài
suốt cả cuộc đời. Những đứa trẻ này thường lo lắng, bất an, khó hòa nhập
cuộc sống, từ đó nảy sinh tư tưởng chán đời, học hành sa sút, dễ mắc các
bệnh trầm cảm… Nguy hiểm hơn, đây chính là mảnh đất để ươm mầm


những hành vi bạo lực gia đình trong tương lai, khi mà những đứa trẻ
trưởng thành cũng có xu hướng sử dụng bạo lực để giải quyết các mâu
thuẫn trong gia đình.
Bạo lực gia đình cũng làm phát sinh nguy cơ gây tan vỡ và suy giảm

sự bền vững của gia đình. Báo cáo của Tòa án nhân dân tối cao cho biết:
trong 5 năm (2000-2005), toà án các địa phương giải quyết 352.047 vụ
việc về hôn nhân, gia đình, trong đó gần 200.000 vụ ly hôn do bạo lực gia
đình, hành vi đánh đập, ngược đãi chiếm 53,1% trong các nguyên nhân
dẫn đến ly hôn. Còn theo báo cáo của Bộ Công an, trên toàn quốc cứ 2-3
ngày lại có 1 người bị chết có liên quan đến bạo lực gia đình. Điều này
hoàn toàn dễ hiểu bởi hành vi bạo lực đã xâm phạm nghiêm trọng quyền,
nghĩa vụ giữa vợ với chồng, hủy hoại tình cảm yêu thương gắn bó giữa vợ
và chồng. Thậm chí hôn nhân chỉ còn là cái cớ, là vỏ bọc để ngụy biện cho
hành vi bạo lực.
Với những tác động tiêu cực như trên đối với mỗi cá nhân, gia đình,
bạo lực gia đình cũng để lại hậu quả nặng nề cho toàn xã hội. Trước hết,
nó làm suy thoái đạo đức nghiêm trọng: khi mà những quan hệ thiêng
liêng, bền vững (tình cảm vợ chồng, sự hiếu thảo với cha mẹ, tình nghĩa
anh em…) bị xâm phạm một cách thô bạo thì chúng ta có quyền đặt câu
hỏi liệu những giá trị nào còn có thể tồn tại? Bên cạnh đó, hành vi bạo lực
còn tác động xấu đến trật tự xã hội: những người xung quanh, những
người chứng kiến hành vi sẽ cảm thấy bất bình, thấy ức chế và không tin
vào những giá trị tốt đẹp; hoặc khi đã vô tâm, lãnh đạm thì chính họ sẽ
thực hiện hành vi này, làm gia tăng xu hướng bạo lực trong xã hội. Về


kinh tế, bạo lực gia đình cũng để lại nhiều thiệt hại: làm giảm năng suất lao
động, tốn kém chi phí để chữa bệnh, phục hồi sức khỏe cho nạn nhân, chi
phí để điều tra, truy tố, xét xử các vụ việc…
5. Sự cần thiết của việc phòng, chống bạo lực gia đình
Với những thực trạng và hậu quả nêu trên, việc phòng, chống bạo lực
gia đình có ý nghĩa quan trọng trong việc đảm bảo quyền con người, tính
mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm của các thành viên gia đình; đảm bảo
sự phát triển lành mạnh của trẻ em; đảm bảo cho hạnh phúc, bình yên

trong mỗi gia đình cũng như đảm bảo trật tự an toàn xã hội.
Việc phòng, chống bạo lực gia đình trước hết là nhằm ngăn chặn kịp
thời hành vi bạo lực hoặc nguy cơ gây ra hành vi bạo lực gia đình, bảo vệ
kịp thời quyền và lợi ích hợp pháp của tất cả các chủ thể, đặc biệt là nạn
nhân của bạo lực gia đình. Không chỉ đem lại sự an toàn tạm thời cho họ
mà việc hiểu biết những quy định về vấn đề này, nhận thức được tác động
xấu của hành vi này tới những người xung quanh, đặc biệt là với trẻ em
còn giúp họ nâng cao khả năng tự bảo vệ bản thân và gia đình. Với trẻ em
là nạn nhân của bạo lực gia đình, là thành viên của gia đình có hành vi bạo
lực gia đình thì việc phòng, chống bạo lực gia đình là một cách để đảm bảo
quyền trẻ em, bảo đảm cho các em có một môi trường tốt cho sự phát triển
nhân cách. Với những chủ thể gây ra bạo lực gia đình, việc được thông tin
về hậu quả của bạo lực gia đình, về quyền và nghĩa vụ của các thành viên
gia đình, về những trách nhiệm phải gánh chịu vì hành vi bạo lực của
mình… có tác động rất lớn trong giáo dục, răn đe thậm chí là cải tạo làm
thay đổi nhận thức của họ.


Theo nghiên cứu của các nhà khoa học thì môi trường sống của trẻ em
có ảnh hưởng rất lớn đến lối tư duy cũng như tính cách của trẻ sau này.
Như vậy, nếu trẻ được sinh ra và lớn lên trong một gia đình không bạo lực,
nhân cách của trẻ sẽ được phát triển hoàn thiện hơn.
Việc phòng, chống bạo lực gia đình sẽ nâng cao ý thức bảo vệ gia đình
cho các thành viên, góp phần đảm bảo cho một gia đình dân chủ, hòa
thuận, hạnh phúc, bền vững. Bắt đầu bằng việc nhận ra hậu quả của hành
vi bạo lực, những quyền và nghĩa vụ của mình với hành vi bạo lực trong
gia đình, mỗi thành viên gia đình sẽ có ý thức sâu sắc hơn việc cần phải
tôn trọng lẫn nhau, cần có những sự quan tâm đúng cách tới nhau, cần có
những ứng xử hợp lý khi nảy sinh tranh chấp... Từ đó, họ cũng sẽ hiểu và
trân trọng hơn gia đình và những người thân của mình.

Phòng, chống bạo lực gia đình không phải là trách nhiệm của riêng ai
mà là trách nhiệm của toàn xã hội: các cá nhân, gia đình, các tổ chức xã
hội và nhà nước. Việc thực hiện các quy định về phòng, chống bạo lực gia
đình sẽ góp phần nâng cao trách nhiệm của mỗi cá nhân với cộng đồng,
góp phần xóa bỏ sự thiếu quan tâm tới hành vi bạo lực gia đình cũng như
thái độ thờ ơ với nạn nhân của bạo lực gia đình. Từ đó, nhận thức của mỗi
người về gia đình, về vai trò của từng thành viên trong gia đình, đặc biệt là
vai trò của người phụ nữ được nâng lên. Đây là yếu tố quan trọng góp
phần đảm bảo bình đẳng giới thực chất trong gia đình và xã hội cũng như
đảm bảo một xã hội dân chủ, văn minh.
III, KẾT LUẬN


Gia đình là tế bào của xã hội, bạo lực gia đình có tác động tiêu cực tới
sự phát triển của xã hội. Mặc dù vẫn diễn ra hàng ngày, hàng giờ và để lại
nhiều hậu quả nghiêm trọng nhưng vấn đề này vẫn chưa nhận được sự
quan tâm thích đáng của cộng đồng xã hội. Như vậy, phòng chống bạo lực
gia đình là một việc làm cần thiết và cấp bách của không chỉ các cơ quan
chức năng mà là của cả mỗi cá nhân trong toàn xã hội.