Quản lý thực hiện xã hội hoá giáo dục Tiểu học huyện Lạc Thủy tỉnh Hòa Bình

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI
----------------

ĐINH VĂN HỒNG

QU¶N LÝ THùC HIÖN X· HéI HãA GI¸O DôC TIÓU HäC
HUYÖN L¹C THñY - TØNH HßA B×NH

Chuyên ngành : Quản lí giáo dục
Mã số

: 60140114

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. ĐỖ THỊ HẠNH PHÚC


HÀ NỘI - 2015


LỜI CẢM ƠN
Với tất cả sự thành kính và tình cảm chân thành của người học trò, tác
giả xin bày tỏ sự kính trọng và biết ơn sâu sắc tới các thầy giáo, cô giáo
trường Đại học sư phạm Hà Nội. Đặc biệt, tác giả xin trân trọng cảm ơn sự
quan tâm chỉ dạy, sự giúp đỡ tận tình, thân thiện của Phó giáo sư-Tiến sĩ Đỗ
Thị Hạnh Phúc, người thầy đã tận tình giúp đỡ tác giả trong suốt quá trình
nghiên cứu và hoàn thành luận văn này.
Tác giả xin được trân trọng cảm ơn các đồng chí lãnh đạo UBND
Huyện, lãnh đạo Phòng GD&ĐT và các Phòng, Ban chức năng của huyện

Lạc Thủy, tỉnh Hòa Bình. Xin được cảm ơn lãnh đạo các xã, thị trấn; cán bộ,
giáo viên các trường Tiểu học, Tiểu học và THCS, trong Huyện. Xin được
cảm ơn gia đình, bạn bè, người thân, đã tạo điều kiện cho việc học tập, nghiên
cứu và giúp tác giả hoàn thành luận văn này.
Do thời gian nghiên cứu chưa nhiều, mặc dù bản thân đã có nhiều cố
gắng, song không tránh khỏi những thiếu sót trong nội dung trình bày luận
văn. Tác giả rất mong nhận được sự chỉ dẫn và góp ý chân thành của các nhà
nghiên cứu khoa học, các thầy giáo, cô giáo và bạn bè đồng nghiệp.
Xin trân trọng cảm ơn !
Hà Nội, ngày 29 tháng 10 năm 2015
Tác giả

Đinh Văn Hồng


DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
Chữ viết tắt
BCH TW
CBQL
CNH - HĐH
GD & ĐT
GDMN
GDTH
GDTrH
HĐND
LLXH
MN
NQ
PPDH
QLGD

TH
THCS
THPT
UBND
XHH
XHH GD
XHH GD TH

Chữ viết đầy đủ
Ban chấp hành Trung ương
Cán bộ quản lí
Công nghiệp hóa – Hiện đại hóa
Giáo dục và Đào tạo
Giáo dục mầm non
Giáo dục Tiểu học
Giáo dục trung học
Hội đồng nhân dân
Lực lượng xã hội
Mầm non
Nghị quyết
Phương pháp dạy học
Quản lí giáo dục
Tiểu học
Trung học cơ sở
Trung học phổ thông
Ủy ban nhân dân
Xã hội hóa
Xã hội hóa giáo dục
Xã hội hóa giáo dục Tiểu học

MỤC LỤC


DANH MỤC BẢNG
Bảng 2.1: Nhận thức về tầm quan trọng của XHH GD Tiểu học................33
Bảng 2.2: Kết quả về nhận thức mục tiêu XHH GD Tiểu học...................34
Bảng 2.3: Nhận thức về lợi ích xã hội hóa giáo dục Tiểu học ở huyện....34
Bảng 2.4: Quy mô phát triển giáo dục Tiểu học huyện Lạc Thủy các năm
học......................................................................................................................36
Bảng 2.5: Thống kê nguồn ngân sách chi cho giáo dục Tiểu học................36
của huyện Lạc Thủy.......................................................................................36
Bảng 2.6: Thực trạng quản lý sự phối hợp giữa các lực lượng, tổ chức xã
hội tham gia vào các hoạt động phát triển XHH GD Tiểu học...................37
Bảng 2.7: Kết quả thực trạng quản lý kết quả XHH GD Tiểu học............39
Bảng 2.8: Các yếu tố ảnh hưởng đến việc thực hiện các biện pháp quản lý
thực hiện XHH GD Tiểu học..........................................................................48
Bảng 3.1. Khảo nghiệm tính cấp thiết của các biện pháp...........................69
Bảng 3.2. Khảo nghiệm tính khả thi của biện pháp....................................70


DANH MỤC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ
Sơ đồ 3.1: Biện pháp quản lí thực hiện xã hội hóa giáo dục Tiểu học.....66
huyện Lạc Thuỷ, tỉnh Hoà Bình....................................................................66
Biểu đồ 3.1: Tính cấp thiết của các biện pháp quản lý thực hiện xã hội
hóa giáo dục Tiểu học......................................................................................70
Biểu đồ 3.2: Tính khả thi của các biện pháp quản lý thực hiện xã hội hóa
giáo dục Tiểu học.............................................................................................72
Biểu đồ 3.3: Mối tương quan giữa tính cấp thiết và tính khả thi của các
nhóm biện pháp.................................................................................................73

MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Xã hội hoá giáo dục là một chủ trương lớn, mang tầm chiến lược của
Đảng và Nhà nước, nhằm phát huy mọi nguồn lực để phát triển một nền giáo
dục tiên tiến, chất lượng ngày càng cao trên cơ sở có sự tham gia của toàn xã
hội. Văn kiện đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI của Đảng đã chỉ rõ: “Hoàn
thiện cơ chế, chính sách xã hội hoá giáo dục, đào tạo trên cả ba phương diện:
động viên các nguồn lực trong xã hội; phát huy vai trò giám sát của cộng
đồng; khuyến khích các hoạt động khuyến học, khuyến tài, xây dựng xã hội
học tập, tạo điều kiện để người dân được học tập suốt đời” [7, tr.121].
Chiến lược phát triển giáo dục giai đoạn 2011-2020 của Chính phủ
cũng xác định: “Quy định trách nhiệm của các ngành, các tổ chức chính trị xã hội, cộng đồng và gia đình trong việc đóng góp nguồn lực và tham gia các
hoạt động giáo dục, tạo cơ hội học tập suốt đời cho mọi người, góp phần từng
bước xây dựng xã hội học tập” [26, tr.13]. Nghị quyết Hội nghị lần thứ 8, Ban
Chấp hành Trung ương khóa XI về Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và
đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa – hiện đại hóa trong điều kiện kinh
tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế cũng xác định:
Khuyến khích xã hội hóa để đầu tư xây dựng và phát triển các trường chất
lượng cao ở tất cả các cấp học và trình độ đào tạo.
Như vậy, hệ thống quan điểm của Đảng và các chính sách của Nhà nước
ta về xã hội hóa giáo dục luôn nhất quán, khẳng định tư tưởng chiến lược của
Đảng trong quá trình phát triển GD&ĐT. Quá trình đó đã chứng minh rằng, xã
hội hóa giáo dục không phải là giải pháp tình thế khi nền kinh tế đất nước còn
khó khăn, điều kiện đầu tư cho giáo dục còn hạn hẹp, mà là một chủ trương
chiến lược lâu dài, xuyên suốt toàn bộ quá trình phát triển giáo dục, ngay cả
đến khi nước ta phát triển thành một nước công nghiệp, có thu nhập quốc dân
cao gấp nhiều lần so với hiện nay.
1

Quán triệt quan điểm chỉ đạo của Đảng và hệ thống văn bản pháp lý của
Nhà nước, Nghị quyết đại hội Đảng bộ huyện Lạc Thủy, tỉnh Hoà Bình khóa
XXIII đã nhất quán quan điểm: Sử dụng hiệu quả nguồn ngân sách của Nhà
nước, đồng thời huy động các nguồn lực ngoài ngân sách đầu tư cho giáo
dục, từng bước thực hiện chuẩn hoá, hiện đại hoá cơ sở vật chất, trường lớp,
trang thiết bị dạy học ở các trường và các cơ sở giáo dục trên địa bàn Huyện.
Thực tiễn trong những năm qua, huyện Lạc Thủy, tỉnh Hoà Bình; việc
thực hiện chủ trương xã hội hóa giáo dục đã được triển khai và thu được được
những kết quả nhất định góp phần nâng cao trình độ dân trí, đào tạo nhân lực
cho địa phương. Tuy nhiên, công tác quản lý thực hiện xã hội hóa giáo dục
của Huyện chưa được quan tâm một cách đúng mức. Một số địa phương cấp
ủy Đảng, chính quyền, đoàn thể, cha mẹ học sinh chưa nhận thức đầy đủ về
tầm quan trọng và sự cần thiết công tác xã hội hóa giáo dục, cũng như việc
quản lý công tác xã hội hoá giáo dục. Vì vậy, chưa huy động được hết các
nguồn lực, các lực lượng xã hội tham gia phối hợp trong công tác giáo dục.
Hơn nữa, việc tổ chức, chỉ đạo, động viên khuyến khích các nguồn lực
trong địa phương tham gia vào công tác xã hội hóa giáo dục còn chưa chặt
chẽ thiếu tính thống nhất.
Trước thực tiễn đó, đã có những nghiên cứu, báo cáo về công tác xã hội
hóa giáo dục ở các bậc học khác nhau, nhưng chưa có tác giả nào luận bàn về
công tác quản lý xã hội hóa giáo dục Tiểu học huyện Lạc Thủy, tỉnh Hòa
Bình. Xuất phát những lý do nêu trên, tôi lựa chọn vấn đề: "Quản lý thực
hiện xã hội hoá giáo dục Tiểu học huyện Lạc Thủy - tỉnh Hòa Bình" làm
đề tài nghiên cứu của luận văn tốt nghiệp.

2

2. Mục đích nghiên cứu của đề tài
* Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở khái quát cơ sở lý luận, khảo sát thực trạng; đề tài đề xuất một
số biện pháp quản lý thực hiện xã hội hóa giáo dục Tiểu học huyện Lạc Thủy,
tỉnh Hòa Bình nhằm góp phần nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực của Huyện.
3. Khách thể, đối tượng của đề tài
3.1. Khách thể nghiên cứu
Xã hội giáo dục Tiểu học huyện Lạc Thuỷ, tỉnh Hoà Bình.
3.2. Đối tượng nghiên cứu
Quản lý thực hiện xã hội hóa giáo dục Tiểu học huyện Lạc Thủy, tỉnh
Hòa Bình.
4. Giả thuyết khoa học
Nếu trong quản lý, các chủ thể làm tốt công tác tuyên truyền nâng cao
nhận thức về xã hội hóa giáo dục Tiểu học; Phát huy vai trò quản lí nhà
trường, đa dạng hóa các loại hình giáo dục Tiểu học; Xây dựng cơ chế quản
lí, phối hợp, huy động các lực lượng xã hội tham gia xã hội hóa giáo dục Tiểu
học; Quản lí nâng cao hiệu quả hoạt động của nhà trường, gia đình, xã hội;
Đổi mới, tăng cường quản lí công tác xã hội hóa giáo dục Tiểu học thì sẽ góp
phần nâng cao hiệu quả quản lý thực hiện xã hội hóa giáo dục Tiểu học huyện
Lạc Thuỷ, tỉnh Hoà Bình.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
5.1. Khái quát cơ sở lý luận về quản lý thực hiện xã hội hóa giáo dục
cấp Tiểu học.
5.2. Khảo sát, phân tích thực trạng công tác quản lý thực hiện xã hội hóa
giáo dục Tiểu học huyện Lạc Thủy, tỉnh Hòa Bình.
5.3. Đề xuất biện pháp quản lý thực hiện xã hội hóa giáo dục Tiểu học
huyện Lạc Thủy, tỉnh Hòa Bình trong giai đoạn hiện nay.
3

6. Giới hạn nghiên cứu
Nghiên cứu biện pháp quản lý thực hiện xã hội hoá giáo dục Tiểu học
huyện Lạc Thủy, tỉnh Hòa Bình. Số liệu khảo sát từ năm 2010 đến nay.
7. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu của đề tài
7.1. Phương pháp luận nghiên cứu
Đề tài nghiên cứu dựa trên quan điểm của Chủ nghĩa Mác – Lê nin, tư
tưởng Hồ Chí Minh; các chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước về giáo
dục và quản lý giáo dục. Quán triệt Nghị quyết đại hội Đảng bộ huyện Lạc
Thủy, tỉnh Hoà Bình khóa XXIII về phương hướng, nhiệm vụ, mục tiêu phát
triển giáo dục của Huyện giai đoạn 2010 – 2015.
Sử dụng phương pháp tiếp cận hệ thống - cấu trúc, lịch sử - lôgic và
quan điểm thực tiễn để luận giải các nhiệm vụ nghiên cứu của luận văn.
7.2. Phương pháp nghiên cứu
Để thực hiện đề tài tác giả đã sử dụng kết hợp một số phương pháp sau
7.2.1. Phương pháp nghiên cứu tài liệu
- Thực hiện việc đọc tài liệu, thu thập thông tin, phân tích, tổng hợp, hệ
thống hóa, mô hình hóa, khái quát hóa bao gồm: một số tác phẩm kinh điển
của chủ nghĩa Mác - Lê Nin, tư tưởng Hồ Chí Minh; các văn kiện, nghị quyết
của Đảng, Bộ Giáo dục và Đào tạo; Luật giáo dục, các giáo trình, sách tham
khảo, tài liệu về khoa học quản lí và quản lí giáo dục, các công trình nghiên
cứu liên quan đến xã hội hoá giáo dục và quản lí xã hội hóa giáo dục; các bài
báo khoa học có liên quan đến đề tài đã được công bố và đăng tải trên tạp chí
khoa học, báo, hội thảo khoa học…
7.2.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn
- Phương pháp điều tra: Điều tra xã hội học đối với cán bộ quản lí giáo
dục, giáo viên, các lực lượng xã hội để làm cơ sở đánh giá thực trạng, tìm ra

4

nguyên nhân và đề xuất biện pháp quản lí thực hiện xã hội hóa giáo dục Tiểu
học huyện Lạc Thủy, tỉnh Hòa Bình.
- Phương pháp tọa đàm, trao đổi: Tọa đàm trao đổi với cán bộ quản lí,
giáo viên, các lực lượng xã hội từ đó rút ra nhiệm vụ nghiên cứu.
- Phương pháp quan sát: Quan sát các hoạt động XHH GD và thực hiện
quản lí xã hội hóa giáo dục Tiểu học huyện Lạc Thủy, tỉnh Hòa Bình để rút ra
những kết luận về nội dung nghiên cứu.
- Phương pháp tổng kết thực tiễn: Nghiên cứu về những vấn đề đã và
đang diễn ra nhằm đúc rút thành những kinh nghiệm về quản lí thực hiện
XHH GD Tiểu học huyện Lạc Thủy, tỉnh Hòa Bình.
- Phương pháp lấy ý kiến chuyên gia: Xin ý kiến của các nhà khoa học,
nhà quản lí giáo dục về một số vấn đề lí luận và thực tiễn có liên quan tới việc
nghiên cứu đề tài.
7.2.3. Xử lý số liệu
Sử dụng phương pháp thống kê toán học để xử lý kết quả điều tra xã
hội học nhằm làm rõ thực trạng và hiệu quả của các biện pháp quản lí thực
hiện XHH GD Tiểu học huyện Lạc Thủy, tỉnh Hòa Bình.
8. Cấu trúc của đề tài
Ngoài phần mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo, phụ lục luận văn gồm
3 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý thực hiện xã hội hóa giáo dục cấp
tiểu học
Chương 2: Thực trạng quản lý thực hiện xã hội hóa giáo dục tiểu học
huyện Lạc Thủy, tỉnh Hòa Bình
Chương 3: Biện pháp quản lí thực hiện xã hội hóa giáo dục tiểu học
huyện Lạc Thủy, tỉnh Hòa Bình

5

Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ
THỰC HIỆN XÃ HỘI HÓA GIÁO DỤC CẤP TIỂU HỌC
1.1. Vài nét về lịch sử nghiên cứu vấn đề
Nghiên cứu về xã hội hóa giáo dục đã có không ít công trình khoa học
tiếp cận dưới nhiều góc độ khác nhau.
Năm 1997, tác giả Phạm Minh Hạc giới thiệu công trình nghiên cứu:
“Xã hội hóa công tác giáo dục”, tác giả công trình đã xác định nội dung của
công tác xã hội hóa giáo dục là vận động xã hội và nhà nước cùng xây dựng
sự nghiệp giáo dục. [39]
Công trình nghiên cứu “Xã hội hóa giáo dục” năm 2001, do Viện
Khoa học Giáo dục chủ trì, Võ Tấn Quang chủ biên đã phân tích các khái
niệm và nội dung của thuật ngữ “Xã hội hóa giáo dục” được hiểu và vận dụng
khác nhau theo điều kiện của từng quốc gia.
Năm 2002, Sở Giáo dục và Đào tạo Thành phố Hồ Chí Minh chủ trì đề
tài: “Phát triển giáo dục phổ thông Thành phố Hồ Chí Minh đến năm 2010 và
những chỉ tiêu thực hiện 5 năm 2001-2005” do Giám đốc Sở, Trương Song Đức
làm chủ nhiệm. Các tác giả đề ra yêu cầu đẩy mạnh XHH GD qua việc đa dạng
hóa trường lớp, các hình thức đào tạo và đa dạng hóa nguồn đầu tư cho giáo dục.
Công trình nghiên cứu: “Đa dạng hóa các hình thức học tập không
chính quy để nâng cao trình độ học vấn cho người lớn, góp phần xây dựng xã
hội học tập ở Thành phố Hồ Chí Minh” do Nguyễn văn Cương làm chủ
nhiệm. Công trình đã đề xuất đa dạng hóa các loại hình học tập không chính
quy bằng các biện pháp xã hội hóa.
Công trình nghiên cứu: “Xây dựng và thực hiện thí điểm mô hình mở rộng
trường học thành trung tâm học tập cộng đồng” do tác giả Huỳnh Công Minh

6

và tác giả Đỗ Huy Thịnh thực hiện năm 2006. Theo hai tác giả, mô hình Trung
tâm học tập cộng đồng rất cần thiết cho mục tiêu xã hội học tập, đồng thời đề
xuất các giải pháp để Trung tâm học tập cộng đồng hoạt động có hiệu quả.
Tác giả Hồ Ngọc Đại giới thiệu công trình nghiên cứu: “Giải pháp phát
triển giáo dục”, tác giả không đề cập đến XHH GD nhưng giải pháp mà tác
giả trình bày liên quan đến nội dung của XHH GD.
Dưới góc độ quản lý kinh tế có luận án: “Hoàn thiện cơ chế quản lý tài
chính nhằm thúc đẩy xã hội hóa giáo dục ở Việt Nam” của nghiên cứu sinh
Bùi Tiến Hanh (trường Đại học kinh tế quốc dân Hà Nội). Tác giả đề xuất cần
có chế độ quản lý nguồn lực của xã hội đóng góp cho giáo dục mới phát huy
được nguồn lực này.
Luận văn: “Một số biện pháp tăng cường quản lý nhà nước về xã hội
hóa giáo dục mầm non tại Thành phố Hồ Chí Minh” của Nguyễn Mạnh
Thắng (Học viện Hành chính Quốc gia). Tác giả đề xuất các giải pháp quản lý
nhà nước đối với công tác XHH GD mầm non ở Thành phố Hồ Chí Minh.
Tác giả Hồ Thiệu Hùng trong bài báo nhan đề: “Xã hội hóa giáo dục Thuật ngữ cũ mà vẫn mới” trên tạp chí của Viện nghiên cứu giáo dục. Tác giả
căn cứ vào Nghị quyết 90-CP của Chính phủ (21/8/1997) và qua thực tiễn XHH
GD ở thành phố Hồ Chí Minh, đã trình bày các hình thức chủ yếu của XHH GD.
Công trình nghiên cứu: “Giáo dục Việt Nam 1945-2010” do Phạm Tất
Dong chủ biên, tác phẩm giới thiệu tình hình phát triển giáo dục của các địa
phương. Các địa phương đều vận động XHH GD cho sự nghiệp phát triển
giáo dục. [40]
Trường Cán bộ quản lý Giáo dục thành phố Hồ Chí Minh đã tổ chức hội
thảo khoa học: “Đổi mới quản lý và nâng cao chất lượng Giáo dục - Đào tạo các
tỉnh phía Nam”. Trong hội thảo, có nhiều tham luận liên quan đến vấn đề XHH GD

7


và quản lí XHH GD; trong đó cần tăng cường tuyên truyền giáo dục nâng cao nhận

thức cho các tấng lớp nhân dân về công tác XHH GD ở các bậc học.
Trong bài viết:“Xã hội hóa giáo dục thời lập quốc”, tác giả Bá Mạnh
thuật lại bài học dựa vào sức dân trong công tác chống mù chữ năm 1945 của
Chính phủ nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.
Luận án: Quá trình thực hiện xã hội hóa giáo dục phổ thông ở thành
phố Hồ Chí Minh từ năm 1986 đến năm 2010 của nghiên cứu sinh Nguyễn
Gia Kiệm: Trường Đại học KHXH&NV- ĐHQG-HCM, luận án nghiên cứu
về quá trình thực hiện XHH GD phổ thông ở thành phố Hồ Chí Minh từ năm
1986 đến năm 2010.
Luận văn thạc sĩ quản lí giáo dục của Nguyễn Minh Hiển – Sở GD &
ĐT Hòa Bình: Quản lí xã hội hóa Tiểu học tỉnh Hòa Bình nhằm khắc phục
học sinh bỏ học, năm 2009. Luận văn đã đề cập đến vấn đề XHH GD nhưng
trọng tậm của luận văn đi sâu vào cấp Trung học sơ sở, các giải pháp khắc
phục tình trạng học sinh bỏ học.
Luận văn thạc sĩ quản lí giáo dục, Trường ĐHSP Hà Nội của Nguyễn
Thị Bích Hạnh với đề tài “ Biện pháp quản lí xã hội hóa giáo dục mầm non
trên địa bàn tỉnh Nam Định trong giai đoạn hiện nay”. Luận văn mới chỉ
dừng lại ở việc đi sâu vào các lĩnh vực: nhận thức về XHH GD mầm non, sự
phối hợp cộng đồng trách nhiệm, cơ chế chính sách phát triển mầm non... chứ
chưa đi sâu vào vấn đề quản lí thực hiện XHH GD.
Luận văn thạc sĩ quản lí giáo dục của Phạm Kim Thúy, ĐHQG Hà Nội
với đề tài: Biện pháp quản lí công tác xã hội hóa giáo dục Tiểu học quận
Hồng Bàng thành phố Hải Phòng giai đoạn 2010 - 2015; Luận văn đã đi sâu
nghiên cứu về xã hội hoá giáo dục cả về lý luận và thực tiễn. Nghiên cứu
đánh giá thực trạng công tác xã hội hoá giáo dục, biện pháp xã hội hoá giáo
dục tại các trường Tiểu học quận Hồng Bàng, thành phố Hải Phòng. Đề xuất
8


và khảo nghiệm một số biện pháp quản lý công tác xã hội hoá giáo dục Tiểu

học quận Hồng Bàng thành phố Hải Phòng giai đoạn 2010 - 2015. Tuy nhiên,
luận văn mới chỉ dừng lại ở việc nghiên cứu về lĩnh vực quản lí XHH GD cấp
Tiểu học ở một quận thuộc địa bàn thành phố với rất nhiều những thuận lợi
cho việc thực hiện XHH GD và quản lí XHH GD.
Tác giả Trần Kiểm cho rằng "Quản lý là tác động có định hướng, có kế
hoạch của chủ thể quản lý đến đối tượng bị quản lý trong tổ chức để vân
hành tổ chức, nhằm đạt được mục đích nhất định" [27,17].
Tác giả nguyễn Ngọc Quang Viết "Quản lý là tác động có mục đích, có
kế hoạch của chủ thể quản lý đến tập thể những người lao động (nói chung là
khách thể quản lý) nhằm thực hiện những mục tiêu dự kiến" [30].
Xét quản lý với tư cách là một hành động, tác giả Vũ Ngọc Hải cho
rằng: "Quản lý là sự tác động có tổ chức, có hướng đích của chủ thể quản lý
lên đối tượng quản lý nhằm đạt được mục tiêu đề ra" [19,2]
Bài viết Đẩy mạnh xã hội hóa giáo dục, huy động toàn xã hội chăm lo phát
triển sự nghiệp GD-ĐT của tác giả Bùi Văn Cửu - Phó Chủ tịch trường trực
UBND tỉnh Hòa Bình, Chủ tịch HĐGD tỉnh trên Báo Hòa Bình ngày 13/3/2012.
Tham luận của Quách Thế Tản, nguyên Phó chủ tịch UBND tỉnh Hòa
Bình, Chủ tịch Hội Khuyến học tỉnh Hòa Bình tại Hội thảo “Xã hội hóa trong
giáo dục ở Việt Nam: Thực trạng và giải pháp” Ngày 18 tháng 12 năm 2012,
tại Hà Nội. [32]
Các tác giả trên mới chỉ dừng lại ở vấn đề XHH GD và các giải pháp
đẩy mạnh XHH GD; Quản lý nói chung, việc quản lí thực hiện XHH GD
chưa được đề cập đến. Sở GD&ĐT Hoà Bình cũng đã tiến hành nghiên cứu
đề tài “Phát triển các trung tâm học tập cộng đồng''. Đề tài mới chỉ dừng lại
ở việc đưa ra các biện pháp xây dựng các trung tâm học tập cộng đồng ở các
xã, thị trấn trong tỉnh mà chưa đề cập đến các biện pháp quản lí các trung tâm
9


học tập cộng đồng này như thế nào để có hiệu quả nhằm xây dựng một xã hội

học tập.[34]
Gần đây, vấn đề XHH GD ở Việt Nam cũng được sự quan tâm của các
tổ chức, các học giả, các nhà quản lý giáo dục ở nước ngoài.
Word Bank (Ngân hàng thế giới) có công trình nghiên cứu: “The role
of the private school sector in Education in Viêt Nam” do Paul Glewwe Harry
và Anthony Patrinos thực hiện. Sau phần giới thiệu tổng quan hệ thống giáo
dục phổ thông của Việt Nam, tác giả căn cứ vào mức thu nhập năm của Việt
Nam - VLSS (Vietnam Living Standards Survey) để khảo sát thành phần gia
đình cho con em học trường ngoài công lập.
Tác giả Yeow Poon có công trình nghiên cứu: “Socialization of
Education in Việt Nam - Lessons from international experience”, tác giả nhận
định chủ trương XHH GD như hình thức đối tác Công - Tư (Public - Private
partnerships = PPP) là cách để cải thiện tài chính và mở rộng quy mô giáo dục.
Bài viết “Giáo dục Việt Nam – Nguồn gốc lịch sử, xu hướng phát triển
gần đây” của Jonathan D. London. Tác giả nêu ba vấn đề lớn của giáo dục Việt
Nam: mối tương quan giữa giáo dục và phát triển còn mâu thuẫn giữa nhu cầu
và khả năng đáp ứng; các chính sách phát triển giáo dục chưa mang tính ổn
định lâu dài; vấn đề chất lượng đào tạo cũng cần đánh giá chính xác.
Như vậy, vấn đề xã hội hóa giáo dục và quản lý xã hội hóa giáo dục
được các học giả trong nước và thế giới quan tâm nghiên cứu. Trên thực tế, xã
hội hóa giáo dục đã và đang trở thành một trào lưu ở hầu hết các nước trên thế
giới, trong đó có Việt Nam.
Trên cơ sở kế thừa các kết quả nghiên cứu nêu trên, tác giả đi sâu làm rõ
vấn đề quản lí thực hiện XHH GD Tiểu học huyện Lạc Thủy, tỉnh Hòa Bình từ
năm 2010 đến nay.
1.2. Các khái niệm cơ bản của đề tài
10


1.2.1. Xã hội hóa giáo dục Tiểu học

* Xã hội hoá
Xã hội hoá là một khái niệm của xã hội học, được hiểu theo hai nghĩa:
Là sự tham gia rộng rãi của cộng đồng xã hội vào một số hoạt động mà
trước đó chỉ có một ngành, một đơn vị chức năng nhất định thực hiện (ví dụ:
Xã hội hoá giáo dục, xã hội hoá y tế...). Ở nghĩa này, Côlin Fasen đã chỉ rõ:
Xã hội hoá là một quá trình động viên mọi tầng lớp nhân dân tham gia tích
cực và chủ động vào một lĩnh vực xã hội nào đó, huy động hợp lý và sử dụng
có hiệu quả mọi nguồn lực của Nhà nước và của nhân dân nhằm đạt được
mục tiêu phát triển xã hội.
Xã hội hoá dùng để chỉ quá trình chuyển biến từ con người sinh vật
sang con người xã hội. Ví dụ quan niệm của G.En Daweit cho rằng: Xã hội
hoá được hiểu chung như là một quá trình biện chứng, trong đó mỗi người với
tư cách là một thành viên của xã hội trở nên có năng lực hành động trong xã
hội và mặt khác, thông qua quá trình này duy trì và tái sản xuất xã hội.
Ở phương diện nghiên cứu của vấn đề ta cần hiểu xã hội hoá là một quá
trình tập hợp tất cả các liên minh xã hội nhằm nâng cao nhận thức và nhu cầu
của người dân về một chương trình phát triển trong một lĩnh vực nhất định để
hỗ trợ cho việc cung ứng các nguồn lực và dịch vụ, để tăng cường sự tham gia
của cộng đồng một cách tự lực và bền vững.
* Xã hội hoá giáo dục
Giáo dục được coi như là một lĩnh vực đặc thù của đời sống xã hội, nó
vừa nằm trong lĩnh vực thuộc hình thái ý thức xã hội, kiến trúc thượng tầng,
vừa nằm trong các mối quan hệ xã hội, quan hệ sản xuất thuộc hạ tầng cơ sở.
Sự tồn tại và phát triển của giáo dục chịu sự chi phối của sự phát triển kinh tếxã hội và ngược lại, với chức năng của mình, GD có vai trò hết sức to lớn
trong việc tái sản xuất sức lao động xã hội; khơi dậy, thức tỉnh và phát huy
11


tiềm năng sáng tạo của mỗi con người, tạo ra môi trường cho sự phát triển
kinh tế - xã hội.

XHH GD thực chất là xã hội hoá các hoạt động GD, XHH sự nghiệp
giáo dục. XHH sự nghiệp giáo dục là quá trình hướng mọi hoạt động giáo dục
tham gia vào mọi lĩnh vực của đời sống xã hội. Đồng thời xã hội tiếp nhận
GD như là công việc của chính mình và của mọi cá nhân, các tổ chức đoàn
thể, các cấp chính quyền đều có trách nhiệm tham gia. Có thể nói một cách
khái quát xã hội hoá giáo dục là một quá trình mà cả cộng đồng và xã hội
cùng tham gia vào giáo dục. Trong đó mọi tổ chức, gia đình và công dân có
trách nhiệm chăm lo sự nghiệp giáo dục, phối hợp với nhà trường thực hiện
mục tiêu giáo dục.
* Xã hội hoá giáo dục Tiểu học
Sự nghiệp giáo dục học sinh Tiểu học là nhiệm vụ và trách nhiệm
chung của các trường Tiểu học, của gia đình và cộng đồng xã hội tham gia. Ở
lứa tuổi học sinh Tiểu học, việc đảm bảo cho các em được chăm sóc, giáo dục
về thể chất, tâm hồn, tình cảm là hết sức quan trọng. Vì vậy, việc chăm sóc và
giáo dục các em không chỉ diễn ra trong trường, lớp mà phải ở cả gia đình và
cả xã hội.
Như vậy có thể hiểu xã hội hoá giáo dục Tiểu học là quá trình huy động
lực lượng, tổ chức xã hội cùng làm công tác giáo dục Tiểu học dưới sự quản
lý thống nhất của nhà nước.
Mục đích của xã hội hóa giáo dục Tiểu học là động viên, lôi cuốn mọi
lực lượng xã hội phát triển GD Tiểu học để thực hiện GD cho trẻ em trong độ
tuổi. Huy động các tổ chức chính trị - xã hội, các đoàn thể quần chúng, các
công ty, xí nghiệp, các doanh nghiệp nhà nước, doanh nghiệp tư nhân cùng
tham gia sự nghiệp GD Tiểu học dưới sự quản lý thống nhất của Nhà nước.

12


Nội dung cơ bản của xã hội hoá giáo dục Tiểu học là: Huy động xã hội
tham gia xây dựng môi trường thuận lợi cho giáo dục; Huy động xã hội

tham gia vào quá trình giáo dục; Huy động các lực lượng tham gia vào quá
trình đa dạng hoá các hình thức học tập và phát triển quy mô giáo dục;
Huy động xã hội đầu tư các nguồn lực cho giáo dục; Thể chế hoá sự quản
lý của Nhà nước đối với xã hội hoá giáo dục.
Xã hội hóa giáo dục Tiểu học là một chủ trương lớn và đúng đắn của
Đảng và Nhà nước nhằm huy động các nguồn lực đầu tư cho phát triển Giáo
dục và Đào tạo. Chủ trương này chỉ thực sự có hiệu quả khi việc quản lí các
hoạt động xã hội hóa giáo dục Tiểu học được thực hiện một cách chặt chẽ và
mang tính hệ thống, không thể thực hiện XHH GD Tiểu học hiệu quả khi việc
quản lí hoạt động này không được chú trọng một cách đúng mức. Các hoạt
động XHH GD Tiểu học chỉ phát huy được cao nhất những hiệu quả mà nó
đem lại cho giáo dục Tiểu học nói riêng và sự nghiệp đào tạo con người nói
chung khi làm tốt công tác quản lí XHH GD Tiểu học.
1.2.2. Quản lý thực hiện xã hội hóa giáo dục Tiểu học
* Quản lý là gì?
Quản lý là một hoạt động xuất hiện từ lâu trong xã hội loài người và
hoạt động này ngày càng phát triển trong xã hội. Trong quá trình lao động đấu
tranh với thiên nhiên, để sinh tồn và phát triển con người cần phải hợp
sức nhau lại để tự vệ và lao động kiếm sống. Những hoạt động tổ chức, phối
hợp, điều khiển... hoạt động của mọi người nhằm thực hiện những mục tiêu
chung là những dấu ấn đầu tiên của hoạt động quản lý.
Quản lý là một dạng lao động xã hội gắn liền và phát triển cùng với lịch
sử phát triển của loài người. Quản lý là một dạng lao động đặc biệt, nó có tính
khoa học và nghệ thuật cao, nhưng đồng thời nó là sản phẩm có tính lịch sử,
tính đặc thù của xã hội. Theo lý luận của chủ nghĩa Mác-Lê nin về quản lý
13


''Quản lý xã hội một cách khoa học là sự tác động có ý thức của chủ thể quản
lý đối với toàn bộ hay những hệ thống khác nhau của hệ thống xã hội trên cơ

sở nhận thức và vận dụng đúng đắn những quy luật khách quan vốn có của nó
nhằm đảm bảo cho nó hoạt động và phát triển tối ưu theo mục đích đặt ra''
[35]. ''Quản lý là nghệ thuật biết rõ ràng, chính xác cái gì cần làm và làm cái
đó như thế nào bằng phương pháp tốt nhất, rẻ nhất'' (Wiliam - Taylor).
Theo giáo trình quản lý của học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh
thì ''Quản lý là sự tác động của cơ quan quản lý vào đối tượng quản lý, tạo ra
sự chuyển biến của toàn bộ hệ thống hướng vào mục tiêu nhất định''. Quản lý
là một hệ thống xã hội mang tính khoa học và nghệ thuật tác động vào từng
thành tố của hệ bằng phương pháp thích hợp nhằm đạt mục tiêu đã đề ra
(Nguyễn Văn Lê - Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh). Quản lý là
dạng lao động đặc biệt của người lãnh đạo, mang tính tổng hợp các loại lao
động trí óc, liên kết các bộ máy thành chỉnh thể thống nhất, điều hoà phối hợp
các khâu, các cấp quản lý hoạt động nhịp nhàng để tạo hiệu quả quản lý (Mai
Hữu Khuê - Học viện Hành chính Quốc gia). Tác giả Nguyễn Quốc Chí và
Nguyễn Thị Mỹ Lộc cho rằng: Quản lý là sự tác động có định hướng, có chủ
đích của chủ thể quản lý (người quản lý) đến khách thể quản lý (người bị
quản lý) trong tổ chức nhằm làm cho tổ chức vận hành và đạt được mục đích
của tổ chức. Các tác giả còn phân định rõ hơn về hoạt động quản lý: là quá
trình đạt đến mục tiêu của tổ chức bằng cách vận dụng các hoạt động (chức
năng) kế hoạch hoá, tổ chức, chỉ đạo (lãnh đạo) và kiểm tra.
Như vậy có thể khái quát: Quản lý là việc hiện thực hoá các mục tiêu
của tổ chức theo cách có hiệu quả và hiệu suất cao, thông qua việc lập kế
hoạch, tổ chức, lãnh đạo và kiểm tra các yêu cầu thực hiện của tổ chức.
* Quản lí thực hiện xã hội hóa giáo dục Tiểu học

14


Xuất phát từ tính thống nhất của mục tiêu GD Tiểu học, công tác quản
lý GD Tiểu học có tính thống nhất về mục tiêu, nội dung, phương pháp, hình

thức giáo dục, giữa gia đình, nhà trường và xã hội. Hiện nay, GDPT nói
chung, cũng như GD Tiểu học nói riêng được xem là một vấn đề quan trọng
hàng đầu và từng bước được XHH. Để đa dạng hoá các loại hình trường, lớp,
đảm bảo nâng cao chất lượng GD theo mục tiêu của GDPT, càng cần thiết
phải thực hiện tốt quản lý thực hiện XHH GD Tiểu học.
Quản lý thực hiện XHH GD Tiểu học là quá trình tổ chức, chỉ đạo sự
phối hợp thống nhất giữa các lực lượng, tổ chức xã hội tham gia vào các hoạt
động giáo dục trẻ em lứa tuổi học sinh Tiểu học trên các địa bàn dân cư.
Từ khái niệm quản lý thực hiện XHH GD Tiểu học đã cho thấy:
- Mục tiêu của quản lý thực hiện XHH GD Tiểu học nhằm tổ chức, chỉ
đạo sự phối hợp nhịp nhàng, thống nhất giữa các lực lượng, tổ chức xã hội tham
gia vào hoạt động giáo dục học sinh Tiểu học.
Việc giáo dục cho thế hệ trẻ là một quá trình lâu dài liên tục, diễn ra ở
nhiều môi trường khác nhau, liên quan nhiều đến các mối quan hệ xã hội
phức tạp. Vì thế, việc giáo dục học sinh Tiểu học luôn đòi hỏi có sự phối kết
hợp của nhiều lực lượng, đoàn thể xã hội.
Khi các em từ Mầm non lên Tiểu học, nhiệm vụ học tập càng nặng nề,
thời gian đầu tư cho việc học tăng thêm, đồng thời quan hệ bè bạn, quan hệ xã
hội phức tạp hơn. Để thống nhất và tập hợp được sức mạnh của toàn xã hội
trong việc giáo dục các em, đòi hỏi nhà trường một mặt phải làm tốt việc dạy
học mặt khác, phải phối hợp chặt chẽ với gia đình, với các tổ chức xã hội
hướng vào một số công việc cụ thể sau đây:
Thứ nhất, Đưa nội dung, mục tiêu giáo dục trong nhà trường vào các tổ
chức xã hội trong địa phương như đoàn thanh niên, hội phụ nữ, hội cựu chiến

15


binh, câu lạc bộ những người cao tuổi… nhằm thống nhất định hướng tác
động đối với quá trình hình thành và phát triển nhân cách của trẻ.

Thứ hai, Phát huy vai trò nhà trường là trung tâm văn hóa giáo dục của
địa phương, tổ chức việc phổ biến các tri thức khoa học kỹ thuật, văn hóa xã
hội… đặc biệt là những kiến thức biện pháp giáo dục trẻ trong điều kiện xã
hội phát triển theo cơ chế thị trường đang rất phức tạp cho các bậc cha mẹ,
giúp họ hiểu được đặc điểm trong đời sống, tâm sinh lý của trẻ hiện nay.
Thứ ba, Phối hợp với địa phương tổ chức cho học sinh tham gia tích
cực vào các hoạt động văn hóa xã hội như: xóa đói giảm nghèo, dân số kế
hoạch hóa gia đình, đền ơn đáp nghĩa, xây dựng gia đình văn hóa mới…nhằm
góp phần cải tạo môi trường gia đình và xã hội ngày càng tốt đẹp hơn.
Thứ tư, Giúp địa phương theo dõi tiến trình, đánh giá kết quả của việc
giáo dục thanh thiếu niên, nhi đồng, phân tích các nguyên nhân, đề xuất các
biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả và sự phối hợp chặt chẽ giữa các môi
trường giáo dục.
- Chủ thể quản lý thực hiện XHH GD Tiểu học đó là Đảng ủy, Hội
đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân các cấp chính quyền của địa phương, các
cơ sở giáo dục, các tổ chức chính trị - xã hội…
Ngay trong nội hàm khái niệm quản lí thực hiện xã hội hóa giáo dục
Tiểu học đã thể hiện rõ vai trò của của các lực lượng xã hội trong việc quản lí
XHH GD Tiểu học. Vai trò của các lực lượng này thể hiện trong việc tham
gia hoạch định chiến lược, sách lược, kế hoạch và cách thức tổ chức thực
hiện… công tác quản lí thực hiện XHH GD Tiểu học. Các lực lượng xã hội
này căn cứ vào chức năng, nhiệm vụ, đặc thù của cấp mình, ngành mình tham
gia vào công tác hoạch định xã hội hóa giáo dục Tiểu học cho phù hợp nhằm
mục tiêu nâng cao chất lượng giáo dục Tiểu học.

16


- Nội dung quản lý thực hiện XHH GD Tiểu học bao gồm một số nội dung
cơ bản như:

Quản lý công tác tuyên truyền giáo dục nâng cao nhận thức về xã hội
hoá giáo dục Tiểu học.
Quản lý cơ sở vật chất, điều kiện đảm bảo cho công tác xã hội hóa giáo
dục Tiểu học.
Quản lý sự phối hợp giữa các lực lượng, tổ chức xã hội tham gia vào
các hoạt động phát triển xã hội hóa giáo dục Tiểu học.
Quản lý kết quả xã hội hóa giáo dục Tiểu học
Trong đó, cần tăng cường quản lí cơ sở vật chất, điều kiện đảm bảo cho
công tác xã hội hóa giáo dục Tiểu học. Cùng với việc quản lí các nguồn kinh
phí, các cấp chính quyền, các cơ sở giáo dục, các tổ chức chính trị- xã hội
phải được tham gia vào công tác quản lí XHH GD Tiểu học bằng các việc làm
cụ thể:
Xây dựng kế hoạch phù hợp với hoạt động giáo dục Tiểu học và điều
kiện thực tế của địa phương. Trên cơ sở những chủ trương, chính sách của
Đảng và Nhà nước; căn cứ vào điều kiện thực tế để cụ thể hóa trong việc xây
dựng kế hoạch giáo dục và XHH GD Tiểu học ở từng địa phương, đơn vị với
các biện pháp khả thi và thường kiểm tra đánh giá bằng các tiêu chí rõ ràng.
Tổ chức thực hiện công tác XHH GD Tiểu học đây là khâu có ý nghĩa
hết sức quan trọng nhằm đảm bảo những nguyên tắc và nội dung của công tác
XHH GD Tiểu học.
Chỉ đạo và điều phối các tổ chức, cá nhân trong quá trình thực hiện các
công việc đề ra về XHH GD Tiểu học. Điều phối, điều chỉnh các nhiệm vụ để
công việc tiến hành nhịp nhàng theo các mục tiêu đã đặt ra về công tác XHH
GD Tiểu học.

17


Tăng cường kiểm tra, đánh giá là một chức năng quản lí quan trọng. Vì
vậy công tác XHH GD Tiểu học sau khi triển khai thực hiện cần được tổng

kết, đánh giá, kiểm tra chặt chẽ theo định kì.
Thông tin có ý nghĩa quan trọng trong công tác quản lí, không có thông
tin thì không thể thực hiện các mục tiêu của quản lí nói chung và quản lí XHH
GD Tiểu học nói riêng.
- Quản lý thực hiện XHH GD Tiểu học có vai trò quan trọng trong giai
đoạn hiện nay:
Quản lý thực hiện XHH GD Tiểu học góp phần nâng cao chất lượng
giáo dục tiểu học. Nếu XHH GD Tiểu học được quản lý một cách khoa học sẽ
huy động các cộng đồng xã hội tham gia vào việc cụ thể hoá mục tiêu GD cho
phù hợp với điều kiện và yêu cầu của địa phương, của từng địa bàn dân cư.
Các LLXH có thể tham gia trực tiếp vào việc cải tiến, nội dung, phương pháp
GD; tham gia xây dựng môi trường GD trong sạch, lành mạnh, góp phần tạo
nên môi trường thân thiện mọi chỗ, mọi nơi cho các em học sinh.
Quản lý chặt chẽ xã hội hoá giáo dục Tiểu học sẽ góp phần nâng cao
chất lượng phổ cập giáo dục Tiểu học, tạo cơ sở, nền tảng vững chắc cho phổ
cập giáo dục THCS.
1.3. Nội dung và nguyên tắc chỉ đạo quản lý thực hiện xã hội hóa
giáo dục Tiểu học
1.3.1. Nội dung quản lý thực hiện xã hội hóa giáo dục Tiểu học
* Quản lý công tác tuyên truyền giáo dục nâng cao nhận thức về xã hội
hoá giáo dục Tiểu học
Xã hội hóa có mục tiêu chủ yếu là: huy động sức mạnh của toàn xã hội,
tạo ra nhiều nguồn lực đa dạng thúc đẩy sự phát triển mạnh mẽ các lĩnh vực
văn hóa, giáo dục, y tế, thể thao, làm cho các lĩnh vực này thực sự gắn bó với
dân, do dân và vì dân để nâng cao chất lượng cuộc sống.
18