Luận văn thạc sĩ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC CỦA HIỆU TRƯỞNG TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ HUYỆN TÂN BIÊN, TỈNH TÂY NINH

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM HÀ NỘI
-----***-----

NGUYỄN CÔNG SANH

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
CỦA HIỆU TRƢỞNG TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ
HUYỆN TÂN BIÊN, TỈNH TÂY NINH

Chuyên ngành:

Quản lý giáo duc

Mã số:

60 14 01 14

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. Nguyễn Thị Thúy Dung

Hà Nội - 2014


LỜI CẢM ƠN
Sau quá trình học tập, nghiên cứu tại Khoa quản lý Giáo dục, tôi đã hoàn
thành luận văn:“Quản lý hoạt động dạy học của hiệu trường trường trung học cơ
sở huyện Tân Biên, tỉnh Tây Ninh”. Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc, chân thành
của mình đến:
Lãnh đạo và chuyên viên Phòng Giáo dục và Đào tạo Tân Biên; Ban giám

hiệu và giáo viên của 03 trƣờng THCS Thị trấn Tân Biên, Thạnh Bình và Tân Lập
đã tạo điều kiện thuận lợi, nhiệt tình giúp đỡ tham gia ý kiến, cung cấp tài liệu trong
quá trình điều tra, khảo sát phục vụ nghiên cứu.
Đặc biệt tôi xin chân thành cảm ơn cô TS. Nguyễn Thị Thúy Dung, ngƣời
trực tiếp hƣớng dẫn khoa học đã tận tình chỉ bảo, động viên, giúp đỡ tôi trong suốt
quá trình hoàn thành luận văn này.
Xin chân thành cảm ơn các bạn học cùng khóa đã chia sẻ và gắn bó với tôi
trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu. Cảm ơn bạn bè, đồng nghiệp, những
ngƣời thân yêu trong gia đình đã tạo mọi điều kiện và động viên tác giả trong suốt
thời gian qua.
Hà Nội, tháng 10 năm 2014
Học viên

NGUYỄN CÔNG SANH


DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT

BP

Biện pháp

BPQL

Biện pháp quản lý

GV

Giáo viên

GD& ĐT

Giáo dục và đào tạo

HS

Học sinh

HT

Hiệu trƣởng

HĐDH

Hoạt động dạy học

QL

Quản lý

QLDH

Quản lý dạy học

QLGD

Quản lý giáo dục

QLHĐDH

Quản lý hoạt động dạy học

THCS

Trung học cơ sở

THPT

Trung học phổ thông

PHT

Phó hiệu trƣởng

TKB

Thời khóa biểu


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU............................................................................................................................... - 1 1. Lý do chọn đề tài ............................................................................................................. - 1 2. Mục đích nghiên cứu ...................................................................................................... - 2 3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu ............................................................................ - 2 4. Giả thuyết khoa học ........................................................................................................ - 2 5. Nhiệm vụ nghiên cứu ..................................................................................................... - 3 6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu ....................................................................................... - 3 7. Phƣơng pháp nghiên cứu ............................................................................................... - 3 8. Cấu trúc luận văn ............................................................................................................. - 5 Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
Ở TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ........................................................................... - 6 1.1- Khái quát lịch sử nghiên cứu vấn đề ....................................................................... - 6 1.2- Một số khái niệm cơ bản của đề tài ......................................................................... - 7 1.2.1- Khái niệm quản lý, chức năng quản lý ................................................................ - 7 1.2.1.1- Khái niệm quản lý................................................................................................. - 7 1.2.1.2- Khái niệm chức năng quản lý ............................................................................ - 9 1.2.2- Khái niệm quản lý giáo dục, quản lý trƣờng học ............................................- 11 1.2.2.1- Khái niệm quản lý giáo dục..............................................................................- 11 1.2.2.2- Khái niệm quản lý trƣờng học .........................................................................- 12 1.2.3- Khái niệm hoạt động dạy học, quản lý hoạt động dạy học...........................- 14 1.2.3.1- Khái niệm hoạt động dạy học ..........................................................................- 14 1.2.3.2- Khái niệm quản lý hoạt động dạy học ...........................................................- 14 1.2.4- Khái niệm biện pháp quản lý giáo dục, biện pháp quản lý HĐDH ............- 16 1.2.4.1- Khái niệm biện pháp quản lý giáo dục ...................................................................-16-

1.2.4.2- Biện pháp quản lý hoạt động dạy học ............................................................- 16 1.3- Quản lý hoạt động dạy học ở trƣờng Trung học cơ sở .....................................- 16 -


1.3.1- Trƣờng Trung học cơ sở trong hệ thống giáo dục quốc dân ........................- 16 1.3.2- Hiệu trƣởng trƣờng Trung học cơ sở .................................................................- 17 1.3.2.1- Vị trí .......................................................................................................................- 17 1.3.2.3- Nhiệm vụ và quyền hạn của hiệu trƣởng ......................................................- 18 1.3.3- Công tác quản lý hoạt động dạy học ở trƣờng THCS ...................................- 19 1.3.3.1- Đặc điểm hoạt động dạy học ở trƣờng THCS..............................................- 19 1.3.3.2- Nội dung quản lý hoạt động dạy học ở trƣờng Trung học cơ sở .............- 20 1.4- Các yếu tố ảnh hƣởng đến quản lý hoạt động dạy học ở trƣờng THCS .......- 30 1.4.1- Mục tiêu và nội dung giáo dục......................................................................- 30 1.4.2- Đội ngũ giáo viên, cán bộ quản lý ...............................................................- 30 1.4.3- Đối tƣợng tuyển sinh ........................................................................................- 31 1.4.4- Cơ sở vật chất và các điều kiện phục vụ cho hoạt động dạy học ....- 32 KẾT LUẬN CHƢƠNG 1 ................................................................................................- 33 Chƣơng 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC CỦA
HIỆU TRƢỞNG TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ HUYỆN TÂN
BIÊN, TỈNH TÂY NINH.................................................................................- 34 2.1- Giới thiệu chung về giáo dục trung học cơ sở huyện Tân Biên ......................- 34 2.1.1- Khái quát về đặc điểm tự nhiên, dân cƣ, kinh tế xã hội huyện Tân Biên- 34 2.1.2- Khái quát chung về tình hình giáo dục huyện Tân Biên ...............................- 35 2.2- Thực trạng quản lý hoạt động dạy học của hiệu trƣởng trƣờng Trung học cơ
sở huyện Tân Biên ................................................................................................- 39 2.2.1. Quá trình điều tra ....................................................................................................- 40 2.2.2. Kết quả điều tra .......................................................................................................- 41 2.2.2.1- Nhận thức về sự cần thiết của các biện pháp quản lý hoạt động dạy học

của hiệu trƣởng trƣờng Trung học cơ sở .........................................................- 41 2.2.2.2- Thực trạng công tác QLHĐDH của HT trƣờng THCS Tân Biên ...........- 46 -


2.1.3- Tình hình giáo dục Trung học cơ sở Huyện Tân Biên trong những năm gần
đây ............................................................................................................................- 36 2.3- Các yếu tố ảnh hƣởng đến QLHĐDH của HT trƣờng THCS huyện Tân Biên- 62 2. 3.1- Các yếu tố ảnh hƣởng đến thành công .............................................................- 63 2. 3.2- Các yếu tố ảnh hƣởng đến mặt tồn tại ..............................................................- 63 KẾT LUẬN CHƢƠNG 2 ................................................................................................- 65 CHƢƠNG 3: BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC CỦA
HIỆU TRƢỞNG TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ.............................- 66 3.1- Nguyên tắc đề xuất biện pháp QLHĐDH............................................................- 66 3.1.1- Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa .......................................................................- 66 3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn .....................................................................- 66 3.1.3- Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống.....................................................................- 66 3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi ........................................................................- 67 3.2. Các biện pháp quản lý hoạt động dạy học của hiệu trƣởng trƣờng Trung học
cơ sở huyện Tân Biên ..........................................................................................- 67 3.2.1- Các biện pháp ..........................................................................................................- 67 3.2.1.1- Biện pháp 1: Thƣờng xuyên nâng cao nhận thức về sự cần thiết của các
biện pháp quản lý dạy học cho hiệu trƣởng, giáo viên, học sinh và phụ
huynh học sinh ......................................................................................................- 67 3.2.1.3- Biện pháp 3: Tăng cƣờng bồi dƣỡng chuyên môn tập trung ĐMPPDH để
nâng cao trình độ cho GV và phát huy khả năng tƣ duy sáng tạo cho HS- 71 3.2.1.4- Biện pháp 4: Thƣờng xuyên kiểm tra, quản lý giáo viên thực hiện quy
chế chuyên môn, xây dựng các tiêu chí, đánh giá GV về hoạt động dạy
học ............................................................................................................................- 74 -


3.2.1.5- Biện pháp 5: Đổi mới kiểm tra đánh giá HS nhằm phát huy tính tích cực
học tập của HS và chú trọng bồi dƣỡng HS giỏi, thƣờng xuyên phụ đạo
HS yếu kém ...........................................................................................................- 77 3.2.1.6- Biện pháp 6: Tăng cƣờng đầu tƣ cơ sở vật chất, tập trung QL sử dụng có
hiệu quả trang thiết bị dạy học cho GV và HS, tăng cƣờng sử dụng công
nghệ thông tin trong dạy học..............................................................................- 79 3.2.2-Mối quan hệ giữa các biện pháp ..........................................................................- 81 3.3- Khảo nghiệm tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp quản lý hoạt
động dạy học của hiệu trƣởng trƣờng THCS .................................................- 81 3.3.1- Các bƣớc khảo nghiệm .........................................................................................- 81 3.3.2- Kết quả khảo nghiệm..................................................................................................82
3.3.2.1- Mức độ cần thiết của các biện pháp đƣợc đề xuất ...........................................82
3.3.2.2 - Tính khả thi của các biện pháp đƣợc đề xuất ...................................................85
KẾT LUẬN CHƢƠNG 3 .....................................................................................................88
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ..........................................................................................89
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .....................................................................93
PHỤ LỤC


DANH MỤC BẢNG
Bảng 2.1- Hệ thống, qui mô trƣờng lớp học sinh huyện Tân Biên năm học 2013 2014 .........................................................................................................................- 35 Bảng 2.2- Số trƣờng học đạt chuẩn quốc gia huyện Tân Biên (tính đến 5/2013)- 35 Bảng 2.3- Thống kê số lƣợng, chất lƣợng đội ngũ GV huyện Tân Biên ..............- 36 Bảng 2.4- Số lƣợng trƣờng lớp, GV, học sinh THCS huyện Tân Biên ....- 37 Bảng 2.5- Quy mô 3 trƣờng THCS huyện Tân Biên (đƣợc lựa chọn nghiên

cứu) năm học 2013- 2014 ...............................................................................- 37 Bảng 2.6- Tổng hợp đội ngũ hiệu trƣởng trƣờng THCS huyện Tân Biên.- 37 Bảng 2.7- Cơ cấu đội ngũ giáo viên THCS Tân Biên năm 2013 - 2014 ...- 38 Bảng 2.8- Kết quả xếp loại hạnh kiểm, học lực HS cấp THCS Tân Biên.- 39 Bảng 2.10- Thực trạng công tác quản lý hoạt động dạy học của hiệu trƣởng
trƣờng THCS huyện Tân Biên. .....................................................................- 47 Bảng 2.11- Xây dựng và chỉ đạo thực hiện kế hoạch dạy học. ...............................- 53 Bảng 2.12- Tổ chức và chỉ đạo thực hiện chƣơng trình dạy học. ...........................- 54 Bảng 2.13- Xây dựng, chỉ đạo, giám sát việc thực hiện quy chế chuyên môn....- 55 Bảng 2.14- Tổ chức chỉ đạo việc đổi mới phƣơng pháp dạy học. ..........................- 56 Bảng 2.15- Công tác quản lý, sử dụng và bồi dƣỡng giáo viên. .............................- 57 Bảng 2.16- Công tác quản lý việc sử dụng cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học và
các điều kiện tác động đến quá trình dạy học. ...............................................- 58 Bảng 2.17- Quản lý công tác KTĐG, thi đua khen thƣởng trong dạy học ...........- 59 Bảng 2.18- Quản lý hoạt động học tập của học sinh. ................................................- 60 Bảng 3.1- Kết quả đánh giá mức độ cần thiết của các biện pháp quản lý hoạt động
dạy học của hiệu trƣởng trƣờng THCS huyện Tân Biên, Tây Ninh..............83


DANH MỤC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ

Sơ đồ 1.1: Mô hình hoạt động quản lý ............................................................................ - 9 Sơ đồ 1.2: Mô hình chu trình quản lý .............................................................................. - 9 Sơ đồ 1.3- Mối liên hệ các nội dung trong quản lý hoạt động dạy học...............- 29 Biểu đồ 3.1. Biểu đồ mức độ rất cần thiết của các biện pháp quản lý HĐDH của hiệu
trƣởng trƣờng THCS ở huyện Tân Biên; tỉnh Tây Ninh.......................................-84Biểu đồ 3.2: Mức độ khả thi của các biện pháp quản lý HĐDH của hiệu trƣởng trƣờng
THCS ở huyện Tân Biên; tỉnh Tây Ninh ................................................................-87-


MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Trong nhà trƣờng nói chung và trƣờng THCS nói riêng, hoạt động dạy học là
hoạt động cơ bản nhất, trọng tâm nhất, là con đƣờng chủ yếu để hình thành và phát
triển nhân cách học sinh. Chính vì vậy, quản lý hoạt động dạy học ở trƣờng học nói
chung và trƣờng THCS nói riêng là nhiệm vụ quan trọng của ngƣời quản lí nhà
trƣờng và các cấp quản lý giáo dục.
Dạy học cũng là hoạt động quan trọng có tính chất quyết định đến sự phát
triển của nhà trƣờng. Hiện nay, trong hoạt động dạy học, các trƣờng THCS đã và
đang chú trọng đến vấn đề đổi mới PPDH, nâng cao chất lƣợng toàn diện của học
sinh, đổi mới công tác kiểm tra, đánh giá chất lƣợng, tăng cƣờng nề nếp kỷ cƣơng,
nâng cao chất lƣợng đội ngũ cán bộ giáo viên, góp phần vào công cuộc đổi mới đất
nƣớc; đổi mới yêu cầu giáo dục và đào tạo con ngƣời trong giai đoạn hiện nay, đó là
việc hƣởng ứng cuộc vận động“Hai không” kiên quyết ngăn chặn, khắc phục các
hiện tƣợng tiêu cực trong thi cử và các tình trạng chạy theo thành tích. Vì vậy, để
đáp ứng đƣợc mục đích chung của giáo dục, để hoạt động dạy học có chất lƣợng tốt
không thể không đổi mới công tác quản lý trƣờng học.

Quản lý chỉ đạo dạy học ở trƣờng THCS chính là việc quản lý việc dạy của
thầy với việc học của trò. Nếu ngƣời quản lý xác định đƣợc vai trò trách nhiệm,
lƣơng tâm nghề nghiệp của mình đối với sự nghiệp giáo dục, từ đó luôn tìm tòi,
sáng tạo, lựa chọn ra các biện pháp phù hợp để quản lý quá trình dạy học thì chất
lƣợng giáo dục sẽ đạt đƣợc kết quả cao. Vậy quản lý nhƣ thế nào để thực hiện đƣợc
các yêu cầu đặt ra, đó là một vấn đề đã làm cho nhiều nhà giáo dục, nhiều nhà quản
lý trƣờng học quan tâm, nghiên cứu nhƣng chƣa đƣa ra một giải pháp quản lý nào
có tính khuôn mẫu, chuẩn mực cho các cấp học, ngành học để cho các đơn vị
trƣờng THCS thực hiện.
Là ngƣời trực tiếp quản lý tại trƣờng THCS ở vùng đồng bằng nông thôn khu
vực vùng sâu, khó khăn của huyện Tân Biên, tỉnh Tây Ninh, đời sống của nhân dân
còn nhiều thiếu thốn, kinh tế còn khó khăn, đa phần dân số làm nghề nông nghiệp,


bản thân tôi luôn quan tâm đến vấn đề quản lí hoạt động dạy học. Mặc dù đƣợc sự
quan tâm của Đảng và Nhà nƣớc, giáo dục huyện Tân Biên đã và đang từng bƣớc
thay đổi căn bản về chất lƣợng nhƣng so với yêu cầu chung của đất nƣớc thì chất
lƣợng dạy học ở cấp THCS, đặc biệt là ở vùng nông thôn, vùng sâu, vùng khó khăn
đang là mối băn khoăn, lo lắng cho nhiều nhà giáo dục và QLGD. Chất lƣợng giáo
dục còn thấp. Thực trạng trên do nhiều nguyên nhân, trong đó có nguyên nhân từ phía
ngƣời dạy và ngƣời học, mà ngƣời chịu trách nhiệm chính về chất lƣợng này trƣớc xã
hội lại là những nhà quản lý trƣờng học, đặc biệt, ngƣời có trách nhiệm trực tiếp nhất
chính là HT của các nhà trƣờng. Làm thế nào để tháo gỡ đƣợc những vƣớng mắc trong
các khâu quản lý và khắc phục đƣợc những hạn chế, yếu kém trên, đây là vấn đề đặt ra
cho các nhà quản lý cấp cơ sở nói chung và bản thân tôi nói riêng.
Công tác quản lý của HT các trƣờng THCS huyện Tân Biên, tỉnh Tây Ninh
còn nhiều bất cập, các biện pháp quản lý của hiệu trƣởng chƣa đƣợc khoa học, đồng
bộ, còn nhiều lúng túng chƣa đáp ứng đƣợc sự phát triển chung, cần phải trao đổi,
bổ sung và rút kinh nghiệm kịp thời để đáp ứng yêu cầu, đòi hỏi sự phát triển của
kinh tế - xã hội địa phƣơng.

Xuất phát từ những lý do trên, tôi chọn nghiên cứu đề tài:“Quản lý hoạt động
dạy học của hiệu trƣởng trƣờng THCS Huyện Tân Biên, Tỉnh Tây Ninh”.
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực trạng quản lý hoạt động dạy học của hiệu
trƣởng trƣờng THCS huyện Tân Biên, tỉnh Tây Ninh, đề xuất các biện pháp quản lý
hoạt động dạy học của hiệu trƣởng nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động dạy học.
3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu
3.1- Khách thể nghiên cứu: Công tác quản lý của hiệu trƣởng trƣờng THCS.
3.2- Đối tƣợng nghiên cứu: Biện pháp quản lý hoạt động dạy học của hiệu
trƣởng trƣờng THCS.
4. Giả thuyết khoa học
4.1- Các biện pháp quản lý của hiệu trƣởng về hoạt động dạy học ở các trƣờng
THCS đƣợc khảo sát chịu ảnh hƣởng của nhiều yếu tố khách quan và chủ quan.


4.2- Nếu đề xuất và thực hiện đƣợc các biện pháp quản lý hoạt động dạy học
của hiệu trƣởng một cách toàn diện thì sẽ nâng cao đƣợc chất lƣợng dạy học tại
trƣờng THCS.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
5.1- Nghiên cứu một số vấn đề lý luận của công tác quản lý hoạt động dạy học
ở trƣờng THCS.
5.2- Nghiên cứu thực trạng quản lý hoạt động dạy học của hiệu trƣởng một số
trƣờng THCS huyện Tân Biên, tỉnh Tây Ninh.
5.3- Đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động dạy học của hiệu trƣởng trƣờng
THCS huyện Tân Biên, tỉnh Tây Ninh nhằm nâng cao chất lƣợng hoạt động dạy học.
6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu
6.1- Đề tài chỉ nghiên cứu các biện pháp của hiệu trƣởng trong quản lý hoạt
động dạy học ở trƣờng THCS và tập trung phân tích thực trạng các biện pháp quản
lý của hiệu trƣởng đối với hoạt động dạy học theo nội dung quản lý.
6.2- Đề tài tập trung khảo sát công tác quản lý hoạt động dạy học của HT ở 3

trƣờng THCS huyện Tân Biên, tỉnh Tây Ninh trong năm học 2013- 2014: Trƣờng
THCS Thạnh Bình, Trƣờng THCS Thị trấn Tân Biên, Trƣờng THCS Tân Lập.
6.3- Các biện pháp đƣợc xác định theo hƣớng Đề án phát triển Giáo dục và
Đào tạo của huyện ủy Tân Biên, tỉnh Tây Ninh đến năm 2015.
7. Phƣơng pháp nghiên cứu
Đề tài đƣợc thực hiện dựa trên các phƣơng pháp sau:
7.1. Nhóm phƣơng pháp nghiên cứu lý luận
Nghiên cứu các Văn kiện, Nghị quyết của Đảng, các văn bản quy định của
Nhà nƣớc và của Ngành giáo dục và Đào tạo; các tài liệu lý luận về quản lý, quản lý
giáo dục và các tài liệu liên quan đến đề tài nghiên cứu.


7.2. Nhóm phƣơng pháp nghiên cứu thực tiễn
7.2.1- Phương pháp điều tra bằng phiếu:
- Mục đích: Làm rõ thực trạng các biện pháp quản lý của hiệu trƣởng về hoạt
động dạy và học ở 3 trƣờng đƣợc khảo sát, các yếu tố ảnh hƣởng đến các biện pháp
quản lý đó.
- Cách tiến hành: Phát phiếu điều tra cho các đối tƣợng gồm giáo viên, tổ
trƣởng chuyên môn ở 03 trƣờng THCS (Trƣờng THCS Thạnh Bình, Trƣờng THCS
Thị trấn Tân Biên, Trƣờng THCS Tân Lập).
- Số lƣợng phiếu điều tra: 95 phiếu.
7.2.2- Phương pháp phỏng vấn:
- Mục đích: Làm rõ thực trạng các biện pháp quản lý của HT về HĐDH học tại
03 trƣờng đƣợc khảo sát, các yếu tố ảnh hƣởng đến các biện pháp quản lý đó.
- Cách tiến hành: Phỏng vấn HT của 3 trƣờng THCS (Trƣờng THCS Thạnh
Bình, Trƣờng THCS Thị trấn Tân Biên, Trƣờng THCS Tân Lập).
7.2.3- Phương pháp nghiên cứu sản phẩm của hoạt động:
- Mục đích: Làm rõ thực trạng các biện pháp quản lý của HT về hoạt động dạy
học tại 03 trƣờng đƣợc khảo sát, các yếu tố ảnh hƣởng đến các biện pháp quản lý đó.
- Cách tiến hành: Nghiên cứu các quyết định liên quan đến quản lý HĐDH tại

03 trƣờng THCS do HT ban hành, các hồ sơ, văn bản liên quan đến hoạt động dạy
và học tại 03 trƣờng THCS.
7.2.4- Phương pháp chuyên gia:
- Mục đích: Khảo nghiệm tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp quản
lý hoạt động dạy và học của hiệu trƣởng mà đề tài đề xuất đƣợc.
- Cách tiến hành:
* Khảo sát chuyên gia là:
+ Cán bộ quản lý phòng GD&ĐT phụ trách cấp THCS.
+ Hiệu trƣởng các trƣờng THCS huyện Tân Biên, tỉnh Tây Ninh.


+ Phó hiệu trƣởng, Tổ trƣởng chuyên môn và giáo viên các trƣờng THCS
huyện Tân Biên, tỉnh Tây Ninh.
7.3- Phƣơng pháp thống kê toán học
Để xử lý các số liệu thu đƣợc nhằm làm rõ thực trạng (sử dụng phần mềm Excel).
8. Cấu trúc luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, khuyến nghị, tài liệu tham khảo và phụ lục, nội
dung luận văn đƣợc trình bày trong 3 chƣơng:
Chƣơng 1: Cơ sở lý luận về quản lí hoạt động dạy học ở trƣờng THCS.
Chƣơng 2: Thực trạng quản lý hoạt động dạy học ở trƣờng THCS huyện Tân
Biên, tỉnh Tây Ninh.
Chƣơng 3: Biện pháp quản lý hoạt động dạy học ở các trƣờng THCS, huyện
Tân Biên, tỉnh Tây Ninh.


Chƣơng 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
Ở TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ
1.1- Khái quát lịch sử nghiên cứu vấn đề
Vấn đề quản lí HĐDH trong trƣờng học đã đƣợc tiến hành nghiên cứu bởi

nhiều nhà giáo dục trên thế giới và trong nƣớc.
Năm 2011, một nghiên cứu tại Mỹ về vai trò của hiệu trƣởng trong các định
hƣớng nhằm nâng cao chất lƣợng quản lí hoạt động dạy và học đã đƣợc tài trợ bởi
Trung tâm nghiên cứu về tƣơng lai của hoạt động dạy và học (The Center for Future
of Teaching and Learning). Kết quả nghiên cứu đã đề xuất các chiến lƣợc nhằm cải
cách chính sách quản lí HĐDH cho các cấp quản lí ở trƣờng học [25].
Không chỉ các quốc gia phát triển nhƣ Mỹ, mà các quốc gia đang phát triển
cũng đều quan tâm đến vấn đề quản lí giáo dục, đặc biệt là quản lí hoạt động dạy
và học, để có thể cung cấp nguồn nhân lực chất lƣợng cao, phục vụ sự nghiệp phát
triển đất nƣớc. Chẳng hạn, Tại Cộng hòa Nam Phi, Bộ Giáo dục cũng đã xây dựng
bộ tài liệu hƣớng dẫn về quản lí HĐDH nhằm nâng cao chất lƣợng giáo dục từ
năm 2008 [26].
Tại Việt nam, vấn đề đổi mới, cải cách trong quản lí hoạt động dạy và học phổ
thông cũng đƣợc nhiều tác giả nghiên cứu, nhƣ Tôn Thân (2011) [22], Phan Văn
Kha (2011) [16].
Một số tác giả nghiên cứu về vai trò của hiệu trƣởng trong công tác quản lí
hoạt động dạy và học ở trƣờng phổ thông nhƣ Nguyễn Anh Thuấn (2012) [24], Đầu
Thị Thu (2012) [23].
Vấn đề nâng cao chất lƣợng đội ngũ giáo viên trong quản lí hoạt động dạy và
học cũng đã đƣợc nghiên cứu bởi tác giả Trần Ngọc Giao (2012) [10], Nguyễn Hữu
Độ (2011) [9], Đỗ Thị Bích Loan (2011) [21].
Ngoài ra, còn có các tác giả nghiên cứu về chất lƣợng công tác quản lí hoạt
động dạy và học, nhƣ tác giả Trần Trọng Hà (2011) [11].


Nhiều tác giả đi sâu nghiên cứu một cách toàn diện về vai trò, vị trí, nhiệm vụ,
tổ chức quá trình dạy học trên lớp. Biện pháp QLHĐDH trên lớp đƣợc các tác giả
tiêu biểu nghiên cứu nhƣ Nguyễn Ngọc Bảo, Trần Kiểm [1], Nguyễn Sinh Huy,
Nguyễn Văn Lê [15], Đặng Quốc Bảo [2], …
QLHĐDH là công việc chính của ngƣời HT, vì vậy vấn đề này luôn đƣợc

nhiều tác giả quan tâm. Các luận văn thạc sỹ chuyên ngành quản lý giáo dục cũng
có một số tác giả viết về đề tài này nhƣ:“Nghiên cứu quản lý hoạt động dạy học của
hiệu trưởng trường THPT huyện Càng Long, tỉnh Trà Vinh” của tác giả Châu
Hoàng Dũng”, đề tài về:“Một số phương pháp quản lý hoạt động dạy học của hiệu
trưởng trường Tiểu học huyện Sóc Sơ- Thành phố Hà Nội” của tác giả Nguyễn
Ngọc Thảo”, …
Tuy nhiên, các công trình nghiên cứu về quản lí HĐDH ở cấp THCS thì còn ít,
nhất là các trƣờng THCS ở vùng sâu, vùng xa, hoặc các trƣờng THCS ở các vùng
đang đô thị hóa nhanh, chuyển từ các trƣờng ở địa bàn xã lên thị trấn, phƣờng hiện
nay. Vì vậy tôi nghiên cứu và viết luận văn này để tìm hiểu thực trạng QLHĐDH
của HT các trƣờng THCS huyện Tân Biên, tỉnh Tây Ninh. Trên cơ sở đó, đề ra biện
pháp QLHĐDH nhằm nâng cao chất lƣợng dạy học ở trƣờng THCS để áp dụng khả
thi trên địa bàn huyện Tân Biên, tỉnh Tây Ninh.
1.2- Một số khái niệm cơ bản của đề tài
1.2.1- Khái niệm quản lý, chức năng quản lý
1.2.1.1- Khái niệm quản lý
HĐQL bắt nguồn từ sự phân công, hợp tác lao động khi xã hội phát triển, QL
đóng vai trò quan trọng trong việc điều khiển các hoạt động xã hội, là một dạng lao
động xã hội gắn liền và phát triển cùng với lịch sử phát triển của loài ngƣời.
- Theo yếu tố chính trị xã hội: QL là sự kết hợp giữa tri thức với lao động, QL
đƣợc xem là tổ hợp các cách thức, phƣơng pháp tác động vào đối tƣợng để phát huy
khả năng của đối tƣợng nhằm thúc đẩy sự phát triển của xã hội.
- Theo yếu tố hành động: QL là quá trình điều khiển, chủ thể QL điều khiển
đối tƣợng QL để đạt tới mục tiêu đặt ra.


Theo lý luận của chủ nghĩa Mác về quản lý:“Quản lý xã hội một cách khoa
học là sự tác động có ý thức của chủ thể quản lý đối với toàn bộ hay những hệ
thống khác nhau của hệ thống xã hội trên cơ sở nhận thức và vận dụng đúng đắn
những quy luật khách quan vốn có của nó nhằm đảm bảo cho nó hoạt động và

phát triển tối ưu theo mục đích đặt ra”.
Harold Koontz, Cyric Odonnell, Heinz Weihrich trong cuốn: “Những vấn
đề cốt yếu của quản lý” cho rằng: “Quản lý là hoạt động đảm bảo sự nỗ lực của
cá nhân để đạt được mục tiêu quan trọng điều kiện chi phí thời gian, công sức,
tài liệu, vật liệu, ít nhất và đạt được kết quả cao nhất” [20].
Một số tác giả khác cho rằng “Quản lý là những tác động có định hướng,
có kế hoạch của chủ thể quản lý đến đối tượng quản lý trong tổ chức để vận
hành tổ chức, nhằm đạt mục đích nhất định”, “Quản lý nhằm phối hợp nỗ lực
của nhiều người sao cho mục tiêu của từng cá nhân biến thành những thành tựu
của xã hội” [18], “Quản lý là sự tác động của cơ quan quản lý vào đối tượng
quản lý, tạo ra sự chuyển biến của toàn bộ hệ thống hướng vào mục tiêu nhất
định” [14].
Nhƣ vậy, có thể xem QL là một quá trình tác động có mục đích, có kế
hoạch nhằm gây ảnh hƣởng của chủ thể QL đến khách thể QL, thông qua cơ
chế QL, nhằm đạt đƣợc mục đích của QL. Tuy có nhiều cách diễn đạt khái
niệm về QL khác nhau nhƣng chúng tôi nhận thấy các tác giả đều có một điểm
chung thống nhất: QL là một quá trình tác động có định hướng, phù hợp quy
luật khách quan của chủ thể QL đến đối tượng QL, nhằm khai thác và tận dụng
hiệu quả những tiềm năng và cơ hội của đối tượng QL, để đạt được mục tiêu
QL trong một môi trường luôn biến động. Chủ thể QL tác động bằng các chế
định xã hội, tổ chức về nhân lực, tài lực và vật lực, phẩm chất và uy tín, chế độ
chính sách đƣờng lối chủ chƣơng, trong các phƣơng pháp QL và công cụ QL để
đạt mục tiêu QL.


Hoạt động quản lý đƣợc mô tả theo sơ đồ:

Sơ đồ 1.1: Mô hình hoạt động quản lý
1.2.1.2- Khái niệm chức năng quản lý
QL là một dạng lao động đặc biệt điều khiển các hoạt động lao động, là các tác

động có ý thức của chủ thể quản lí đến khách thể quản lí. Chức năng quản lí là hình
thức tồn tại của các tác động QL này. Có thể nói, chức năng quản lí là dạng hoạt
động quản lí đặc biêt, thông qua đó chủ thể quản lí tác động đến khách thể quản lí
nhằm đạt được mục tiêu QL đã đặt ra.
Có 4 chức năng QL cơ bản. Đó là: chức năng kế hoạch, chức năng tổ chức,
chức năng chỉ đạo, chức năng kiểm tra.
Bốn chức năng này có mối quan hệ mật thiết với nhau tạo thành một chu trình
QL, trong đó, chủ thể QL sử dụng thông tin nhƣ một công cụ QL.
Mô tả chu trình QL theo sơ đồ:

Sơ đồ 1.2: Mô hình chu trình quản lý


a).Chức năng kế hoạch
Kế hoạch hóa là chức năng hoạch định cơ bản nhất trong số các chức năng QL
là xác định mục đích, mục tiêu của tổ chức là BP, chƣơng trình hành động các bƣớc
đi để đạt đƣợc mục tiêu, mục đích QL đó. Xây dựng đƣợc mục tiêu là khâu đầu tiên
của kế hoạch hóa, mục đích của kế hoạch hóa là hƣớng mọi hoạt động của hệ thống
vào các mục tiêu để tạo đƣợc khả năng đạt mục tiêu một cách tốt nhất, việc xác định
chắc chắn sát thực về nguồn lực, tài lực, vật lực, giúp nhà QL tìm ra các PP, PT thời
gian để tổ chức thực hiện đạt đƣợc mục tiêu và KT- ĐG quá trình thực hiện mục
tiêu đó. Khi thực hiện chức năng này chú ý đến nguyên tắc tính mục đích và hệ
thống các văn bản chỉ đạo của ngành, chính sách pháp luật của Nhà nƣớc.
b). Chức năng tổ chức
Tổ chức là nhân tố sinh ra hệ toàn vẹn, biến một tập hợp các thành tố rời rạc
thành một thể thống nhất, tổ chức là quá trình hình thành cấu trúc các quan hệ giữa
các thành viên giữa các bộ phận trong một tổ chức nhằm làm cho họ thực hiện
thành công các kế hoạch và đạt đƣợc mục tiêu, mục đích của tổ chức. Công tác tổ
chức có hiệu quả chính là nhờ ở ngƣời QL biết sắp xếp, bố trí điều phối một cách
khoa học phù hợp với những nguồn lực, nhân lực, vật lực, tài lực của hệ thống. Quá

trình tổ chức lôi cuốn việc hình thành xây dựng nên các bộ phận cùng các công việc
của chúng, sau đó là vấn đề nhân sự, cán bộ giúp nhà QL điều hành để đạt đƣợc
mục tiêu của hệ thống một cách hiệu quả nhất. Đặc trƣng của tổ chức bao gồm các
tiêu trí cơ bản nhƣ mục tiêu của tổ chức, cơ cấu, thiết chế, quy mô của tổ chức nội
dung công việc, điều kiện tồn tại và phát triển của tổ chức. Công việc của tổ chức là
những vấn đề nhân sự, cán bộ, xây dựng các tổ chức, các hoạt động, giao phó quyền
hành cho ngƣời QL tạo sự liên hợp thực hiện mục tiêu một cách thuận lợi, tự giác
để đạt đƣợc kết quả cao nhất.
c). Chức năng chỉ đạo
Sau khi kế hoạch đã đƣợc lập, cơ cấu tổ chức bộ máy đã hình thành, nhân lực,
vật lực, tài lực đã chuẩn bị đầy đủ thì phải có ngƣời lãnh đạo, vận hành tác nghiệp,
điều chỉnh, điều hành hoạt động của tổ chức thực hiện đúng kế hoạch đã lập ra để


mục tiêu trong dự kiến trở thành hiện thực. Trong quá trình chỉ đạo phải đi sâu, đi
sát các hoạt động của hệ thống, kịp thời uốn nắn đi đúng tiến trình, đúng kế hoạch
đã định, đúng hƣớng vận hành của hệ thống giúp hệ thống đạt đến mục tiêu, kết quả
cao nhất đúng kế hoạch đã đề ra. Trong quá trình lãnh đạo phải luôn liên kết, liên hệ
với mọi thành viên trong hệ thống và động viên họ hoàn thành những nhiệm vụ nhất
định để đạt tới mục tiêu của kế hoạch, đồng thời đúc kết lại những thành công, thất
bại giúp nhà QL rút ra bài học kinh nghiệm để thực hiện quá trình quản lý sau này.
d). Chức năng kiểm tra
Kiểm tra nhằm xác định kết quả thực hiện kế hoạch kịp thời, kiểm tra không
hẳn là giai đoạn cuối kỳ khi công việc đã hoàn thành có kết quả mà nó diễn ra trong
suốt quá trình thực hiện kế hoạch. Vậy kiểm tra là chức năng thực sự quan trọng của
nhà QL nó là khâu đặc biệt quan trọng của chu trình QL giúp ngƣời QL điều chỉnh
theo hƣớng đích.
Trong quá trình QL, chủ thể QL thực hiện các chức năng kế tiếp nhau một
cách logic, nó bắt đầu từ thực hiện việc xác định mục tiêu QL cho đến kết quả đạt
đƣợc và tổng kết quá trình QL. Tuy nhiên trong chu kỳ QL cũng có khi một số chức

năng có thể diễn ra đồng thời, hoặc kết hợp với các chức năng khác, để quá trình
QL thực hiện đạt kết quả khả thi và thiết thực nhất.
1.2.2- Khái niệm quản lý giáo dục, quản lý trường học
1.2.2.1- Khái niệm quản lý giáo dục
QLGD là sự tác động có ý thức của chủ thể QLGD đến khách thể QLGD
nhằm đƣa hoạt động sƣ phạm của hệ thống giáo dục đạt tới kết quả mong muốn.
QLGD theo nghĩa tổng quát là hoạt động điều hành, phối hợp các lực lƣợng xã hội
nhằm đẩy mạnh công tác đào tạo thế hệ trẻ theo yêu cầu phát triển của xã hội.
Theo tác giả Phạm Minh Hạc, “Quản lý giáo dục là tổ chức các hoạt động dạy
học. Có tổ chức được các hoạt động dạy học, thực hiện được tính chất của nhà
trường phổ thông Việt Nam xã hội chủ nghĩa, mới quản lý được giáo dục, tức là cụ
thể hóa được đường lối giáo dục của Đảng và biến đường lối đó thành hiện thực, đáp
ứng được nhu cầu học tập của nhân dân, của dân tộc” [12].


Tác giả Nguyễn Ngọc Quang thì cho rằng: “Quản lý giáo dục là hệ thống các
tác động có mục đích, có kế hoạch, hợp quy luật của chủ thể quản lý nhằm làm cho
hệ vận hành theo đường lối và nguyên lý giáo dục của Đảng, thực hiện được các
tính chất của nhà trường xã hội chủ nghĩa Việt Nam, và tiêu điểm hội tụ là quá
trình dạy học - giáo dục tới mục tiêu dự kiến, tiến lên trạng thái mới về chất”.
Nhƣ vậy, nội hàm của khái niệm QLGD chứa đựng những nhân tố đặc trƣng,
bản chất đó là phải có chủ thể QLGD. Ở tầm vĩ mô là QL nhà nƣớc mà cơ quan trực
tiếp QL là Bộ GD&ĐT, Sở GD&ĐT, Phòng GD&ĐT; Ở tầm vi mô là QL của HT,
PHT của các trƣờng phổ thông. Phải có hệ thống tác động QL theo nội dung,
chƣơng trình kế hoạch thống nhất từ trung ƣơng đến địa phƣơng nhằm thực hiện
mục đích giáo dục trong mỗi giai đoạn lịch sử cụ thể. Phải có một lực lƣợng đông
đảo những ngƣời làm công tác giáo dục cùng với hệ thống CSVC, KHKT tƣơng
ứng. QLGD có tính xã hội cao bởi vậy cần tập trung giải quyết tốt các vấn đề kinh
tế - xã hội, chính trị, văn hóa, an ninh quốc phòng phục vụ tốt công tác giáo dục.
Nhà trƣờng là đối tƣợng cuối cùng và cơ bản nhất của QLGD, trong đó đội ngũ GV

và HS là đối tƣợng QL quan trọng nhất.
Tóm lại, QLGD là quá trình tác động có định hƣớng của nhà QLGD trong việc
vận hành nguyên lý, phƣơng pháp chung nhất của kế hoạch nhằm đạt đƣợc những
mục tiêu đề ra.
1.2.2.2- Khái niệm quản lý trường học
Trƣờng học là một tổ chức ở đó tiến hành QTDH. Hoạt động đặc trƣng của
trƣờng học là hoạt động dạy và học. Đó là hoạt động có tổ chức, có nội dung, có
phƣơng pháp và phƣơng tiện, có mục đích có sự lãnh đạo của nhà GD, có sự hoạt
động tích cực, tự giác của ngƣời học. Nội hàm của khái niệm QL nhà trƣờng đƣợc
nhiều tác giả trong và ngoài nƣớc diễn tả theo nhiều góc độ khác nhau:
Trong cuốn “Cơ sở lý luận của khoa học quản lý giáo dục” của M.I.Kondacov
có viết: “Không đòi hỏi một định nghĩa hoàn chỉnh thì chúng ta không hiểu quản lý
nhà trường là hệ thống xã hội chuyên biệt, hệ thống này đòi hỏi những tác động có
ý thức, có khoa học và có hướng của chủ thể quản lý trên cơ sở các mặt của đời


sống nhà trường để đảm bảo sự vận hành tối ưu của xã hội- kinh tế và tổ chức sư
phạm của quá trình dạy học và giáo dục thế hệ đang lớn lên”.
Theo tác giả Phạm Minh Hạc, “Quản lý nhà trường là thực hiện đường lối của
Đảng trong phạm vi trách nhiệm của mình, tức là đưa nhà trường vận hành theo
nguyên lý giáo dục để tiến tới mục tiêu giáo dục, mục tiêu đào tạo đối với ngành
giáo dục, với thế hệ trẻ và từng học sinh” [12].
Nhƣ vậy, QL nhà trƣờng chính là QLGD nhƣng trong một phạm vi xác định
của một đơn vị giáo dục nền tảng đó là nhà trƣờng. QL nhà trƣờng về cơ bản khác
với QL các lĩnh vực khác. Ở đây những tác động của chủ thể QL là những tác động
của công tác tổ chức sƣ phạm đến đối tƣợng QL nhằm giải quyết nhiệm vụ giáo dục
của nhà trƣờng. Đó là hệ thống tác động có phƣơng hƣớng, có mục đích, có mối
quan hệ mật thiết qua lại lẫn nhau. QL nhà trƣờng là một hoạt động đƣợc thực hiện
trên cơ sở những quy luật chung của QL nói chung đồng thời nó có những nét đặc
thù riêng. QL nhà trƣờng khác với các QL xã hội khác đƣợc quy định bởi bản chất

lao động sƣ phạm của ngƣời GV, bản chất của quá trình dạy học, giáo dục. Trong
đó mọi thành viên của nhà trƣờng vừa là đối tƣợng QL, vừa là chủ thể tự hoạt động.
Sản phẩm tạo nên của nhà trƣờng là nhân cách của ngƣời HS đƣợc hình thành trong
quá trình học tập, tu dƣỡng rèn luyện và phát triển theo yêu cầu của xã hội và đƣợc
xã hội thừa nhận. QL nhà trƣờng phải vận dụng tất cả các nguyên lý chung của
QLGD để đẩy mạnh hoạt động của nhà trƣờng theo mục tiêu đào tạo. QL nhà
trƣờng là QL toàn diện nhằm phát triển và hoàn thiện nhân cách của thế hệ trẻ một
cách hợp lý, khoa học và hiệu quả.
Tóm lại, QL nhà trƣờng là một bộ phận của QLGD. Quản lý nhà trường là
một hệ thống những tác động sư phạm khoa học và có tính định hướng của chủ thể
QL đến tập thể GV, HS và các lực lượng xã hội trong và ngoài nhà trường nhằm
làm cho nhà trường vận hành theo đúng đường lối và nguyên lý giáo dục của Đảng.
Ngƣời QL nhà trƣờng phải làm sao cho hệ thống các thành tố vận hành chặt chẽ với
nhau, đƣa đến kết quả mong muốn.


1.2.3- Khái niệm hoạt động dạy học, quản lý hoạt động dạy học
1.2.3.1- Khái niệm hoạt động dạy học
DH là một quá trình sƣ phạm, với nội dung khoa học đƣợc thực hiện theo một
phƣơng pháp sƣ phạm đặc biệt do nhà trƣờng tổ chức, GV thực hiện, nhằm giúp HS
nắm vững và hình thành hệ thống kiến thức khoa học, hình thành hệ thống kỹ năng
hoạt động, nâng cao trình độ học vấn, phát triển trí tuệ và hoàn thiện nhân cách.
HĐDH bao gồm các thành tố cơ bản nhƣ mục đích, nội dung, phƣơng pháp,
phƣơng tiện, hình thức tổ chức, ngƣời dạy, ngƣời học. Các thành tố này tƣơng
tác với nhau, thâm nhập vào nhau để thực hiện nhiệm vụ dạy học nhằm nâng cao
chất lƣợng và hiệu quả dạy học.
HĐDH là quá trình mà trong đó dƣới sự tổ chức, điều khiển, lãnh đạo của
ngƣời GV làm cho ngƣời học tự giác, tích cực, chủ động tự tổ chức, tự điều
khiển hoạt động nhận thức học tập của mình nhằm thực hiện những nhiệm vụ
dạy học. Bản chất của HĐDH thể hiện tính thống nhất của hoạt động dạy và hoạt

động học, sự thống nhất biện chứng giữa các thành tố của HĐDH trong quá trình
triển khai.
HĐDH là một hệ thống toàn vẹn mà các thành tố của nó luôn tƣơng tác với
nhau theo những quy định riêng, thâm nhập vào nhau, quy định lẫn nhau để tạo
nên sự thống nhất biện chứng giữa dạy và học, giữa truyền đạt và lĩnh hội, giữa
điều khiển và tự điều khiển trong quá trình dạy học. Nhƣ vậy HĐDH là một quá
trình tƣơng tác, cộng tác giữa thầy và trò. Chủ thể hoạt động dạy là GV, chủ thể
hoạt động học là HS. Quá trình vận động tích cực, sáng tạo của chủ thể này làm
cho họ phát triển hoàn thiện mình hơn cả về phẩm chất và năng lực.
1.2.3.2- Khái niệm quản lý hoạt động dạy học
Quản lí HĐDH của GV và hoạt động học tập của HS xét đến cùng là QL hệ
thống dạy học, tất cả phải đảm bảo cho sự vận hành trong nhà trƣờng.
QLHĐDH là quá trình ngƣời HT lập kế hoạch tổ chức, điều khiển, kiểm tra
hoạt động dạy của GV và học tập của HS nhằm thực hiện đƣợc mục tiêu đề ra.
Trong toàn bộ quá trình QL nhà trƣờng thì QLHĐDH của HT là hoạt động quan


trọng nhất bởi vì nhiệm vụ hàng đầu của QLHĐDH là QL có hiệu quả các thành tố
cấu trúc của HĐDH. Ngƣời HT phải biết tạo điều kiện và phối hợp tối ƣu giữa các
thành tố để cho GV và HS thực hiện QTDH, có nhƣ thế mới đạt đƣợc mục tiêu đề
ra. Thực hiện việc xác định mục tiêu, lựa chọn đúng nội dung, áp dụng hài hòa các
phƣơng pháp, sử dụng tốt các phƣơng tiện và điều kiện CSVC hiện có, áp dụng linh
hoạt các hình thức dạy học, kết hợp phƣơng thức kiểm tra, đánh giá kết quả dạy học
tốt nhất thì mới nâng cao chất lƣợng dạy học. Để QLHĐDH cần chú ý những vấn
đề cơ bản, nhƣ: QL thực hiện theo kế hoạch; QL thực hiện chƣơng trình; QL thực
hiện chất lƣợng dạy và học; QL thực hiện thanh tra, kiểm tra GV và HS.
* QLHĐDH ở cấp THCS mang tính chất:
- Tính chất hành chính: Quản lý theo pháp luật và những nội quy, quy chế, quy
trình có tính chất bắt buộc trong hoạt động dạy học.
- Tính sƣ phạm: Chỉ sự quy định của các quy luật trong quá trình dạy học, diễn

ra trong môi trƣờng sƣ phạm, lấy hoạt động dạy học làm đối tƣợng quản lý.
- Mang tính chất đặc trƣng của khoa học quản lý: QLHĐDH trên cơ sở vận
dụng sáng tạo các nguyên tắc và phƣơng pháp quản lý.
- Mang tính xã hội hóa cao: QLHĐDH chịu sự chi phối trực tiếp các điều kiện
KT- XH, ngƣợc lại nó có tác động tích cực đến mọi mặt của đời sống xã hội.
* Mục tiêu của QLHĐDH:
Đó là chất lƣợng hiệu quả của hoạt động dạy và kết quả đạt đƣợc ở HS với sự
phát triển toàn diện về các mặt đức, trí, thể, mỹ đã đƣợc quy định trong mục tiêu
dạy học. Nói cách khác, mục tiêu của QLHĐDH là đảm bảo thực hiện đầy đủ các
mục tiêu, kế hoạch đào tạo, nội dung chƣơng trình giảng dạy theo đúng tiến độ
và thời gian quy định.
Tóm lại, QLHĐDH là một hệ thống những tác động có mục đích, có kế
hoạch, hợp quy luật của chủ thể QL tới khách thể QL trong QTDH nhằm đạt
được mục tiêu đề ra. Là quá trình người HT hoạch định, tổ chức, điều khiển,
kiểm tra HĐDH của GV nhằm đạt được mục tiêu đề ra.


1.2.4- Khái niệm biện pháp quản lý giáo dục, biện pháp quản lý HĐDH
1.2.4.1- Khái niệm biện pháp quản lý giáo dục
BP là các cách tiến hành thực hiện giải quyết vấn đề.
BP QLGD là tổ hợp các tác động có định hƣớng của chủ thể QL đến đối tƣợng
QL nhằm đƣa HĐGD ở từng cơ sở và toàn bộ hệ thống GD đạt đến mục tiêu. QLGD
là một nghệ thuật bởi vì đối tƣợng QLGD rất phức tạp và phong phú, đòi hỏi các
BPQL của chủ thể QL cũng phải đa dạng phong phú với đối tƣợng quản lý giáo dục.
BP QLGD phải đƣợc xây dựng trên cơ sở trí thức khoa học giáo dụcvà có quan hệ
chặt chẽ với nhau tạo thành một hệ thống các BPQL. Hệ thống các BPQL giúp cho
nhà QL thực hiện tốt các PP QL đến đối tƣợng QL để đạt đƣợc mục tiêu giáo dục.
1.2.4.2- Biện pháp quản lý hoạt động dạy học
BPQL HĐDH là tổ hợp tác động có định hƣớng của chủ thể QL (hiệu trƣởng)
đến tập thể GV và HS và tập thể cán bộ giáo dục khác nhằm huy động và sử dụng

có hiệu quả các nguồn lực vốn có, tạo động lực đẩy mạnh QTDH của nhà trƣờng,
nhằm thực hiện mục tiêu giáo dục của nhà trƣờng theo yêu cầu trong năm học.
BPQL HĐDH chính là tác động lên đội ngũ GV và HS qua việc thực thi các chức
năng kế hoạch, tổ chức chỉ đạo, kiểm tra, điều chỉnh nhằm thực hiện tốt nhất mục
tiêu giáo dục.
1.3- Quản lý hoạt động dạy học ở trƣờng Trung học cơ sở
1.3.1- Trường Trung học cơ sở trong hệ thống giáo dục quốc dân
* Vị trí của trường Trung học cơ sở:
Điều 2 Điều lệ trƣờng THCS, THPT và trƣờng phổ thông có nhiều cấp học
quy định:“Trường trung học là cơ sở giáo dục phổ thông của hệ thống giáo dục
quốc dân. Trường có tư cách pháp nhân và có con dấu riêng” [6].
Trƣờng THCS là bậc học trung gian giữa TH và THPT, là giai đoạn quan
trọng mà HS cần phải bổ sung đầy đủ kiến thức cơ bản của bậc học TH và tích
lũy đầy đủ, toàn diện kiến thức của bậc THCS để chuẩn bị học lên THPT hoặc
học tiếp vào các trƣờng nghề hay trung học chuyên nghiệp. Giáo dục THCS
đƣợc thực hiện trong bốn năm học có độ tuổi là 11 tuổi. Chất lƣợng học tập của