Hoàn thiện công tác quản lý tài chính tại trường cao đẳng kinh tế kỹ thuật phú thọ

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

TRẦN THỊ LAN ANH

HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN LÝ TÀI CHÍNH TẠI
TRƢỜNG CAO ĐẲNG KINH TẾ - KỸ THUẬT PHÚ THỌ

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ
Chuyên ngành: Quản lý kinh tế

THÁI NGUYÊN - 2013

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

TRẦN THỊ LAN ANH

HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN LÝ TÀI CHÍNH TẠI
TRƢỜNG CAO ĐẲNG KINH TẾ - KỸ THUẬT PHÚ THỌ
Chuyên ngành: Quản lý kinh tế
Mã số: 60.34.04.10

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS Văn Bá Thanh

THÁI NGUYÊN - 2013

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

i

LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan rằng, đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi.
Những số liệu, thông tin và kết quả nghiên cứu trong luận văn là trung thực và
chưa được sử dụng để bảo vệ bất cứ một luận văn nào. Mọi sự giúp đỡ cho
việc thực hiện luận văn này đã được cảm ơn và các thông tin trích dẫn trong
luận văn đều đã được chỉ rõ nguồn gốc.
Việt trì, ngày 08 tháng 08

năm 2013

Tác giả Luận văn

Trần Thị Lan Anh

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

ii

LỜI CẢM ƠN
Trong quá trình học tập và thực hiện đề tài, ngoài sự nỗ lực cố gắng của

bản thân, tôi đã nhận được sự giúp đỡ nhiệt tình của nhiều cá nhân và tập thể.
Trước hết, tôi xin chân thành cảm ơn các thầy cô giáo trong khoa Sau
Đại học – Trường Đại học Kinh tế và Quản trị kinh doanh Thái Nguyên, đặc
biệt là sự giúp đỡ, hướng dẫn tận tình của thầy giáo PGS. TS. Văn Bá Thanh
– Đại học Kinh tế & QTKD trong suốt thời gian thực hiện đề tài.
Qua đây, tôi cũng xin được cảm ơn tới Lãnh đạo trường cùng các cô, các
chú trong phòng Tài chính – Kế toán Trường Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật Phú
Thọ đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi trong suốt quá trình nghiên cứu và thu thập tài
liệu phục vụ cho đề tài luận văn này.
Tôi xin chân thành cảm ơn các đồng nghiệp, gia đình, bạn bè đã giúp
đỡ, động viên và khích lệ tôi trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu.
Việt Trì, ngày 08 tháng 08 năm 2013
Tác giả Luận văn

Trần Thị Lan Anh

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

iii

MỤC LỤC
Lời cam đoan ..................................................................................................... i
Lời cảm ơn ........................................................................................................ ii
Mục lục ............................................................................................................. iii
Danh mục các từ ngữ viết tắt ........................................................................... vi
Danh mục các bảng ......................................................................................... vii
Danh mục các sơ đồ ....................................................................................... viii
LỜI MỞ ĐẦU .................................................................................................. 1

1. Tính cấp thiết của đề tài ................................................................................ 1
2. Mục tiêu nghiên cứu ...................................................................................... 2
3. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu .................................................................... 3
4. Ý nghĩa của đề tài nghiên cứu ....................................................................... 3
5. Kết cấu của đề tài .......................................................................................... 4
Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CÔNG TÁC QUẢN LÝ TÀI CHÍNH
TẠI ĐƠN VỊ SỰ NGHIỆP CÓ THU ............................................................ 5
1.1. Tổng quan về đơn vị sự nghiệp có thu ....................................................... 5
1.1.1. Khái niệm, vai trò, phân loại đơn vị sự nghiệp ...................................... 5
1.1.2. Khái niệm, đặc điểm, loại hình đơn vị sự nghiệp có thu ........................ 7
1.1.3. Vai trò của đơn vị sự nghiệp có thu trong nền kinh tế .......................... 10
1.2. Quản lý tài chính tại đơn vị sự nghiệp có thu .......................................... 11
1.2.1. Khái niệm tài chính và quản lý tài chính .............................................. 11
1.2.2. Sự cần thiết phải quản lý tài chính tại đơn vị sự nghiệp có thu ............ 12
1.2.3. Mục tiêu quản lý tài chính tại đơn vị sự nghiệp có thu ......................... 14
1.2.4. Nguyên tắc quản lý tài chính tại đơn vị sự nghiệp có thu ..................... 15
1.2.5. Phương thức quản lý tài chính tại đơn vị sự nghiệp có thu .................. 16
1.2.6. Nội dung quản lý tài chính tại đơn vị sự nghiệp có thu ........................ 19
1.2.7. Những nhân tố ảnh hưởng đến quản lý tài chính tại đơn vị sự
nghiệp có thu ................................................................................................. 29
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

iv
1.3. Các công cụ quản lý tài chính tại các đơn vị sự nghiệp có thu ................ 32
1.3.1. Hệ thống chính sách pháp luật của nhà nước ........................................ 32
1.3.2. Công tác kế hoạch ................................................................................. 32
1.3.3. Quy chế chi tiêu nội bộ ......................................................................... 32
1.3.4. Hạch toán, kế toán, kiểm toán ............................................................... 33

1.3.5. Hệ thống thanh tra, kiểm tra.................................................................. 33
1.3.6. Tổ chức bộ máy quản lý tài chính ......................................................... 33
Chƣơng 2: PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU............................................. 34
2.1. Câu hỏi nghiên cứu .................................................................................. 34
2.2. Phương pháp nghiên cứu .......................................................................... 34
2.2.1. Cơ sở phương pháp luận ....................................................................... 34
2.2.2. Các phương pháp nghiên cứu cụ thể ..................................................... 34
2.3. Hệ thống các chỉ tiêu nghiên cứu ............................................................. 37
Chƣơng 3: THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ TÀI CHÍNH TẠI
TRƢỜNG CAO ĐẲNG KINH TẾ - KỸ THUẬT PHÚ THỌ .................. 38
3.1. Tổng quan về trường Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật Phú Thọ ................... 38
3.1.1. Quá trình hình thành và phát triển ........................................................ 38
3.1.2. Chức năng, nhiệm vụ ............................................................................ 39
3.1.3. Cơ cấu tổ chức bộ máy .......................................................................... 40
3.2. Thực trạng công tác quản lý tài chính tại trường Cao đẳng Kinh tế - Kỹ
thuật Phú Thọ .................................................................................................. 41
3.2.1. Tổ chức bộ máy quản lý tài chính tại trường Cao đẳng Kinh tế - Kỹ
thuật Phú Thọ .................................................................................................. 41
3.2.2. Thực trạng công tác quản lý tài chính trường Cao đẳng Kinh tế - Kỹ
thuật Phú Thọ .................................................................................................. 45
3.3. Đánh giá thực trạng quản lý tài chính tại trường Cao đẳng Kinh tế - Kỹ
thuật Phú Thọ .................................................................................................. 69
3.3.1. Kết quả đạt được ................................................................................... 69
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

v
3.3.2. Hạn chế và nguyên nhân ....................................................................... 71
Chƣơng 4: GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN LÝ TÀI

CHÍNH TẠI TRƢỜNG CAO ĐẲNG KINH TẾ - KỸ THUẬT PHÚ THỌ.77
4.1. Định hướng quản lý tài chính tại trường Cao đẳng Kinh tế - Kỹ
thuật Phú Thọ ................................................................................................ 77
4.1.1. Sự cần thiết phải hoàn thiện quản lý tài chính tại trường Cao đẳng Kinh
tế - Kỹ thuật Phú Thọ ...................................................................................... 77
4.1.2. Yêu cầu đối với việc hoàn thiện quản lý tài chính tại trường Cao đẳng
Kinh tế - Kỹ thuật Phú Thọ ............................................................................. 78
4.1.3. Định hướng quản lý tài chính tại trường Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật
Phú Thọ ........................................................................................................... 79
4.2. Giải pháp hoàn thiện quản lý tài chính tại trường Cao đẳng Kinh tế - Kỹ
thuật Phú Thọ .................................................................................................. 83
4.2.1. Hoàn thiện tổ chức bộ máy quản lý tài chính ....................................... 83
4.2.2. Hoàn thiện phương thức quản lý tài chính ............................................ 86
4.2.3. Hoàn thiện nội dung quản lý tài chính .................................................. 89
4.2.4. Hoàn thiện công tác kiểm tra, kiểm soát quản lý tài chính ................... 95
4.3. Điều kiện để hoàn thiện quản lý tài chính tại trường Cao đẳng Kinh tế Kỹ thuật Phú Thọ ............................................................................................ 97
4.3.1. Về cơ chế, chính sách của Nhà nước .................................................... 97
4.3.2. Về phía cơ quan quản lý chủ quản ...................................................... 100
KẾT LUẬN .................................................................................................. 103
TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................................... 104

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

vi

DANH MỤC CÁC TỪ NGỮ VIẾT TẮT
Chữ viết tắt

Nội dung

NSNN

Ngân sách Nhà nước

CHXHCN

Cộng hòa xã hội chủ nghĩa

TSCĐ

Tài sản cố định

QLHC

Quản lý hành chính

UBND

Ủy ban nhân dân

HĐND

Hội đồng nhân dân

NCKH

Nghiên cứu khoa học

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

vii

DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 3.1: Tổng nguồn thu tại trường Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật Phú Thọ....... 46
Bảng 3.2: Nguồn thu sự nghiệp tại trường Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật
Phú Thọ ......................................................................................... 47
Bảng 3.3: Dự toán thu năm 2013 của trường Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật
Phú Thọ ......................................................................................... 51
Bảng 3.4: Tỷ lệ phân bổ dự toán thu năm 2013 của trường Cao đẳng Kinh tế Kỹ thuật Phú Thọ .......................................................................... 52
Bảng 3.5: Tỷ lệ hoàn thành dự toán thu tại trường Cao đẳng Kinh tế - Kỹ
thuật Phú Thọ ................................................................................ 54
Bảng 3.6: Các khoản chi sự nghiệp tại trường Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật
Phú Thọ ......................................................................................... 57
Bảng 3.7: Tỷ lệ hoàn thành dự toán chi tại trường Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật
Phú Thọ ......................................................................................... 62
Bảng 3.8: Cân đối thu, chi tại trường Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật Phú Thọ ........... 64

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

viii

DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ
Sơ đồ 1.1: Quy trình quản lý tài chính tại đơn vị sự nghiệp có thu ................ 18
Sơ đồ 3.1: Cơ cấu tổ chức bộ máy của trường Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật

Phú Thọ ......................................................................................... 41
Sơ đồ 3.2: Bộ máy quản lý tài chính tại Trường ............................................. 42
Sơ đồ 3.3: Tổ chức bộ máy kế toán tại trường Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật
Phú Thọ ......................................................................................... 43
Sơ đồ 3.4: Quy trình dự trù và mua sắm tại trường Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật
Phú Thọ.......................................................................................... 67
Sơ đồ 3.5: Quy trình thanh toán tại trường Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật
Phú Thọ ................................................................................. 73

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

1

LỜI MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Trong những năm gần đây nền kinh tế Việt Nam có sự phát triển với
tốc độ cao và đạt được rất nhiều thành tựu trong phát triển kinh tế. Đặc biệt
việc Việt Nam gia nhập tổ chức thương mại thế giới, trở thành thành viên thứ
150 của tổ chức này là một sự kiện rất quan trọng, góp phần nâng cao vị thế
của Việt Nam trong khu vực và trên thế giới. Tuy nhiên sự phát triển cao của
nền kinh tế nước ta làm phát sinh rất nhiều biến động trong nền kinh tế, đặc
biệt là thị trường chứng khoán, thị trường bất động sản, thị trường tài chính
tiền tệ. Sự biến động của thị trường tài chính tiền tệ ảnh hưởng nghiêm trọng
đến sự phát triển của đất nước, xét trên khía cạnh vi mô thì đây là giai đoạn
đầy nguy cơ và thách thức đối với các doanh nghiệp bao gồm cả các đơn vị
hành chính sự nghiệp.
Để đơn vị sự nghiệp hoạt động hiệu quả cần phải có nguồn tài chính
dồi dào để đáp ứng nhu cầu chi tiêu đảm bảo cho sự tồn tại và phát triển đó

của đơn vị. Hiện nay, nguồn tài chính cho hoạt động sự nghiệp có thu rất đa
dạng và phong phú, nó không chỉ bó hẹp trong phạm vi ngân sách Nhà nước
cấp mà còn được hình thành trong quá trình “xã hội hóa” để tạo “tự chủ tài
chính” trong các đơn vị sự nghiệp có thu. Tuy nhiên, việc khai thác và sử
dụng nguồn tài chính tại các đơn vị sự nghiệp có thu còn một số vấn đề như
cơ chế quản lý chưa phù hợp, không coi trọng tính hiệu quả, thiếu chủ động
trong việc sử dụng các nguồn tài chính, gây lãng phí. Chính vì vậy, vấn đề
phải hoàn thiện công tác quản lý tài chính nhằm nâng cao hiệu quả của các
hoạt động sự nghiệp và các đơn vị sự nghiệp có thu là một tất yếu góp phần
thực hiện các mục tiêu của đơn vị nói riêng và mục tiêu kinh tế - xã hội của
đất nước nói chung.
Trường Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật Phú Thọ trực thuộc UBND tỉnh
Phú Thọ là một đơn vị sự nghiệp có thu hoạt động trong lĩnh vực giáo dục với
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

2
sứ mệnh là đào tạo nguồn nhân lực có chất lượng cao, đáp ứng cầu về lao
động không chỉ trong phạm vi của tỉnh Phú thọ mà còn trên phạm vi cả
nước. Để thực hiện sứ mệnh cao cả này thì công tác quản lý tài chính hiệu
quả là yêu cầu đặt ra hàng đầu, nó quyết định đến sự tồn tại, phát triển
bền vững của trường.
Mặt khác, tình hình quản lý tài chính tại Trường Cao đẳng Kinh tế - Kỹ
thuật còn bất cập ở nhiều khâu như khâu lập dự toán, quyết toán các khoản
thu thu – chi…
Xuất phát từ yêu cầu thực tiễn, tôi thấy cần phải nghiên cứu các giải
pháp hoàn thiện công tác quản lý tài chính của trường Cao đẳng Kinh tế - Kỹ
thuật Phú Thọ. Đó là lý do tôi chọn đề tài: “Hoàn thiện công tác quản lý tài
chính tại trƣờng Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật Phú Thọ” làm luận văn tốt

nghiệp của mình.
2. Mục tiêu nghiên cứu
2.1. Mục tiêu chung
Đánh giá đúng thực trạng tình hình quản lý tài chính tại trường Cao đẳng
Kinh tế - Kỹ thuật Phú thọ, chỉ ra những kết quả đạt được và một số hạn chế
trong công tác quản lý tài chính từ đó đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện
công tác quản lý tài chính tại trường Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật Phú thọ qua đó
góp phần nâng cao uy tín, chất lượng đào tạo và thúc đẩy sự phát triển của
trường trong thời gian tới.
2.2. Mục tiêu cụ thể
Hệ thống hóa những vấn đề lý luận về các vấn đề liên quan đến quản lý
tài chính tại đơn vị sự nghiệp có thu để từ đó tìm ra các nhân tố ảnh hưởng
đến việc quản lý tài chính tại đơn vị sự nghiệp có thu.
Phân tích, đánh giá thực trạng công tác quản lý tài chính tại trường Cao
đẳng Kinh tế - Kỹ thuật Phú Thọ để thấy được những mặt tích cực, hạn chế và
nguyên nhân trong việc quản lý tài chính.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

3
Đề xuất một số giải pháp để hoàn thiện công tác quản lý tài chính tại
trường Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật Phú Thọ nói riêng và đơn vị sự nghiệp có
thu nói chung hoạt động trong lĩnh vực giáo dục.
3. Đối tƣợng, phạm vi nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu
- Cơ sở lý luận về công tác quản lý tài chính tại các đơn vị hành chính
sự nghiệp có thu;
- Thực trạng công tác quản lý tài chính tại trường Cao đẳng Kinh tế Kỹ thuật Phú thọ:
+ Phương thức quản lý tài chính tại trường Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật

Phú thọ;
+ Nội dung quản lý tài sản; các khoản thu; chi tài chính tại trường Cao
đẳng Kinh tế - Kỹ thuật Phú thọ
3.2. Phạm vi nghiên cứu
+ Về không gian: Nghiên cứu trong phạm vi Trường cao đẳng Kinh tế Kỹ thuật Phú thọ;
+ Về thời gian: Tài liệu tổng quan được thu thập từ những tài liệu đã công bố
trong khoảng thời gian từ năm 2002 đến nay; số liệu điều tra thực trạng về công
tác quản lý tài chính trong 3 năm từ năm 2010 đến năm 2012.
+ Về nội dung: Đề tài tập trung nghiên cứu một số vấn đề về công tác
quản lý tài chính tại trường Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật tỉnh Phú thọ
4. Ý nghĩa của đề tài nghiên cứu
Thông qua nghiên cứu làm rõ một số vấn đề lý luận cơ bản về công tác
quản lý tài chính và đánh giá đúng thực trạng công tác quản lý tài chính của
trường Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật Phú thọ (những kết quả đã đạt được và tồn
tại hạn chế trong công tác quản lý tài chính), đề tài đã cung cấp cơ sở khoa học,
thực tiễn cho việc xây dựng giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản lý tài
chính tại trường Cao đ ẳng Kinh tế - Kỹ thuật Phú thọ, góp phần thúc đẩy sự
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

4
phát triển và nâng cao uy tín, chất lượng đào tạo của trường Cao đẳng Kinh tế Kỹ thuật Phú thọ.
5. Kết cấu của đề tài
Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo luận văn
được trình bày gồm 4 chương như sau:
Chương 1: Cơ sở lý luận về công tác quản lý tài chính tại đơn vị sự nghiệp
có thu
Chương 2: Phương pháp nghiên cứu
Chương 3: Thực trạng công tác quản lý tài chính tại trường Cao đẳng

Kinh tế - Kỹ thuật Phú thọ
Chương 4: Giải pháp hoàn thiện công tác quản lý tài chính tại trường
Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật Phú thọ

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

5

Chƣơng 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CÔNG TÁC QUẢN LÝ TÀI CHÍNH TẠI
ĐƠN VỊ SỰ NGHIỆP CÓ THU
1.1. Tổng quan về đơn vị sự nghiệp có thu
1.1.1. Khái niệm, vai trò, phân loại đơn vị sự nghiệp
1.1.1.1. Khái niệm đơn vị sự nghiệp
Đơn vị sự nghiệp là những tổ chức được thành lập để thực hiện các
hoạt động sự nghiệp. Hoạt động sự nghiệp là những hoạt động cung cấp dịch
vụ công cho xã hội nhằm duy trì và đảm bảo sự hoạt động bình thường của xã
hội. Hoạt động sự nghiệp không trực tiếp tạo ra của cải vật chất nhưng nó tác
động trực tiếp tới lực lượng sản xuất và quan hệ sản xuất, có tính quyết định
năng suất lao động xã hội. Những hoạt động sự nghiệp mang tính chất phục
vụ là chủ yếu và không nhằm mục tiêu lợi nhuận.
Đơn vị sự nghiệp có tư cách pháp nhân, có con dấu và tài khoản riêng.
Ngoài nguồn ngân sách từ Nhà nước, các đơn vị sự nghiệp được Nhà nước cho
phép thu một số loại phí, lệ phí, được tiến hành hoạt động sản xuất cung ứng
dịch vụ để bù đắp chi phí hoạt động, tăng thu nhập cho cán bộ công chức, viên
chức trong đơn vị mình.
1.1.1.2. Vai trò của đơn vị sự nghiệp
Hoạt động của các đơn vị sự nghiệp là một bộ phận của nền kinh tế và

có vị trí, vai trò đặc biệt quan trọng trong nền kinh tế, cụ thể:
- Cung cấp các dịch vụ công về giáo dục, y tế, văn hóa, thể dục, thể
thao….có chất lượng cao cho xã hội, đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của
nhân dân, góp phần cải thiện đời sống vật chất và tinh thần cho nhân dân;
- Thực hiện các nhiệm vụ chính trị được giao như : đào tạo và cung
cấp nguồn nhân lực có chất lượng và trình độ cao; khám chữa bệnh, bảo vệ
sức khỏe người dân, nghiên cứu và ứng dụng các kết quả khoa học, công
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

6
nghệ; cung cấp các sản phẩm văn hóa, nghệ thuật…. phục vụ cho sự nghiệp
công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước;
- Đối với từng lĩnh vực hoạt động sự nghiệp, các đơn vị sự nghiệp
công lập đều có vai trò chủ đạo trong việc tham gia đề xuất và thực hiện các
đề án, chương trình lớn phục vụ sự phát triển kinh tế xã hội của đất nước;
- Thông qua hoạt động thu phí, lệ phí theo quy định của nhà nước đã
góp phần tăng cường nguồn lực, đẩy mạnh đa dạng hóa và xã hội hóa nguồn
lực thúc đẩy sự phát triển của xã hội. Thực hiện chủ trương xã hội hóa hoạt
động sự nghiệp của nhà nước, trong thời gian qua các đơn vị sự nghiệp ở tất
cả các lĩnh vực đã tích cực mở rộng các loại hình, phương thức hoạt động,
một mặt đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của nhân dân. Đồng thời qua đó cũng
thực hiện xã hội hóa bằng cách thu hút sự đóng góp của nhân dân đầu tư cho
sự phát triển của hoạt động sự nghiệp
1.1.1.3. Phân loại đơn vị sự nghiệp
* Căn cứ vào nguồn thu sự nghiệp, đơn vị sự nghiệp được phân
thành 3 loại:
- Đơn vị có nguồn thu sự nghiệp tự đảm bảo toàn bộ chi phí hoạt động
thường xuyên: Là các dơn vị sự nghiệp do cơ quan có thẩm quyền của Nhà

nước quyết định thành lập, trong hoạt động của mình thì đơn vị sự nghiệp tự
đảm bảo chi phí hoạt động.
- Đơn vị có nguồn thu sự nghiệp tự đảm bảo một phần chi phí hoạt
động thường xuyên: Là các dơn vị sự nghiệp do cơ quan có thẩm quyền của
Nhà nước quyết định thành lập, trong hoạt động của mình thì đơn vị sự
nghiệp đảm bảo được một phần chi phí hoạt động, phần còn lại được cấp từ
ngân sách Nhà nước.
- Đơn vị có nguồn thu sự nghiệp thấp hoặc không có nguồn thu sự
nghiệp: Là đơn vị được Nhà nước cấp toàn bộ kinh phí để đảm bảo hoạt động
của đơn vị và được Nhà nước đảm bảo toàn bộ chi phí hoạt động.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

7
* Căn cứ vào lĩnh vực hoạt động sự nghiệp, đơn vị sự nghiệp được
phân thành các loại sau:
- Đơn vị sự nghiệp giáo dục đào tạo
- Đơn vị sự nghiệp y tế
- Đơn vị sự nghiệp văn hóa thông tin
- Đơn vị sự nghiệp thể dục, thể thao
- Đơn vị sự nghiệp phát thanh, truyền hình
- Đơn vị sự nghiệp khoa học công nghệ, môi trường
- Đơn vị sự nghiệp kinh tế (duy tu, sửa chữa đê điều…)
- Đơn vị sự nghiệp khác
1.1.2. Khái niệm, đặc điểm, loại hình đơn vị sự nghiệp có thu
1.1.2.1. Khái niệm đơn vị sự nghiệp có thu
Đơn vị sự nghiệp có thu là đơn vị sự nghiệp do cơ quan có thẩm quyền
của Nhà nước quyết định thành lập, ngoài nhu cầu tài chính từ nguồn kinh phí
Nhà nước cấp cho đơn vị thì đơn vị còn tạo lập nguồn tài chính bên ngoài

thông qua thu một phần nguồn tài chính dưới dạng phí, lệ phí, các khoản đóng
góp của người tiêu dùng nhờ việc cung cấp sản phẩm và dịch vụ công cho toàn
xã hội.
Đơn vị sự nghiệp có thu thực hiện các hoạt động sự nghiệp có thu trong các
lĩnh vực giáo dục, đào tạo, y tế, khoa học công nghệ và môi trường,…và đều phải
tuân thủ theo đúng chế độ, chính sách của Nhà nước.
1.1.2.2. Đặc điểm của đơn vị sự nghiệp có thu
Đơn vị sự nghiệp có thu thuộc khu vực không sản xuất vật chất, sự chi
tiêu của các đơn vị này là những khoản chi thuộc tiêu dùng xã hội, các khoản
chi này mất đi không thu hồi lại vốn, không mang lại lợi nhuận và hoạt động
của các đơn vị này không vì mục đích lợi nhuận.
Khi nói đến đặc điểm của đơn vị sự nghiệp có thu mang đầy đủ đặc điểm
của một đơn vị sự nghiệp và cũng mang những đặc điểm riêng biệt thể hiện qua
hai đặc điểm sau:
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

8
* Đặc điểm về hoạt động:
- Đơn vị sự nghiệp có thu là một tổ chức hoạt động theo nguyên tắc
phục vụ xã hội thông qua các lĩnh vực: văn hóa, giáo dục, y tế,… không
vì mục đích lợi nhuận.
- Sản phẩm của đơn vị sự nghiệp có thu mang lại lợi ích chung, lâu dài
cho cộng đồng và cho toàn xã hội.
Như vậy có thể nói, các sản phẩm, dịch vụ của các đơn vị sự nghiệp
có thu là sản phẩm không phải cung cấp cho một đối tượng, một lĩnh vực
nhất định. Đó là sản phẩm có tính chất lan tỏa nếu được tiêu dùng và người
tiêu dùng phải đóng góp khoản phí là khoản thu của các đơn vị sự nghiệp
có thu khi cung cấp sản phẩm, dịch vụ đó.

* Đặc điểm về tài chính:
- Đơn vị sự nghiệp có thu ngoài nguồn kinh phí từ ngân sách Nhà nước
có thể huy động nguồn tài chính từ bên ngoài thông qua các khoản phí, lệ phí
dựa vào việc cung cấp sản phẩm, dịch vụ và phải tuân thủ chế độ tài chính của
Nhà nước theo quy định dành riêng cho đơn vị sự nghiệp có thu.
- Được vay vốn tín dụng ngân hàng hoặc quỹ hỗ trợ phát triển, được
huy động vốn của cán bộ, viên chức trong đơn vị để mở rộng và nâng cao chất
lượng hoạt động sự nghiệp, tổ chức hoạt động dịch vụ phù hợp với chức năng,
nhiệm vụ và có nghĩa vụ hoàn trả gốc và lãi vay khi đến thời gian đáo hạn
thông qua các hợp đồng tín dụng ký kết.
- Đơn vị sự nghiệp được quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước như đơn vị
sản xuất kinh doanh như: thực hiện chế độ khấu hao tài sản cố định theo quy
định của Nhà nước. Số tiền trích khấu hao tài sản cố định và tiền thu hồi do
thanh lý tài sản cố định thuộc tài chính Nhà nước được để lại để tái đầu tư
tăng cường cơ sở vật chất, đổi mới trang thiết bị của đơn vị. Đồng thời, đối
với các khoản thu trong đơn vị sự nghiệp có thu cần phải lập dự toán chi tăng
cường cơ sở vật chất với tỷ lệ trích theo quy định.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

9
- Được mở tài khoản tiền gửi tại các ngân hàng thương mại hoặc Kho
bạc Nhà nước với mục đích phản ánh các khoản thu, chi và các khoản kinh
phí thuộc tài chính Nhà nước. Đây là cơ sở để các đơn vị sự nghiệp có thu dễ
dàng quản lý tài chính và quyết toán tài chính một cách chính xác nhất.
- Chủ động sử dụng số biên chế được các cơ quan có thẩm quyền
giao, sắp xếp biên chế, quản lý và sử dụng lao động phù hợp với chức năng
nhiệm, vụ của đơn vị. Đối với đơn vị sự nghiệp tự đảm bảo chi phí hoạt
động, được tự quyết định biên chế. Còn đối với đơn vị sự nghiệp tự đảm bảo

một phần chi phí hoạt động, căn cứ vào chức năng, nhiệm vụ được giao, nhu
cầu công việc thực tế, định mức chỉ tiêu biên chế và khả năng tài chính của
đơn vị, Thủ trưởng đơn vị xây dựng kế hoạch biên chế hàng năm gửi cơ
quan chủ quản trực tiếp để tổng hợp, giải quyết theo thẩm quyền.
- Hàng năm, căn cứ vào kết quả tài chính, đơn vị sự nghiệp có thu phải
tiến hành quyết toán thu, chi. Đối với các đơn vị sự nghiệp có thu được đảm
bảo một phần kinh phí, nếu các khoản thu sự nghiệp cuối năm chưa chi hết sẽ
được chuyển sang năm sau khi thực hiện kế hoạch dự toán chi. Đồng thời, các
đơn vị cũng phải trích lập các quỹ theo quy định: quỹ dự phòng ổn định thu
nhập, quỹ khen thưởng, quỹ phúc lợi và quỹ phát triển hoạt động sự nghiệp.
1.1.2.3. Các loại hình đơn vị sự nghiệp có thu
Các đơn vị sự nghiệp có thu được xếp thành hai loại sau:
- Đơn vị sự nghiệp có thu tự đảm bảo toàn bộ chi phí hoạt động thường
xuyên: là đơn vị có hoạt động thu sự nghiệp đảm bảo được toàn bộ chi phí
hoạt động thường xuyên, ngân sách Nhà nước không phải cấp kinh phí đảm
bảo hoạt động thường xuyên cho đơn vị.
- Đơn vị sự nghiệp tự đảm bảo một phần chi phí hoạt động thường
xuyên: Là đơn vị có nguồn thu sự nghiệp chưa tự trang trải toàn bộ chi phí
hoạt động thường xuyên, ngân sách Nhà nước cấp một phần chi phí hoạt động
thường xuyên cho đơn vị.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

10
1.1.3. Vai trò của đơn vị sự nghiệp có thu trong nền kinh tế
Các đơn vị sự nghiệp có thu có vai trò quan trọng trong nền kinh tế thể
hiện thông qua hoạt động sự nghiệp của mình, cụ thể như sau:
Một là, đơn vị sự nghiệp có thu tạo ra các sản phẩm, dịch vụ đặc biệt
phục vụ cho con người và xã hội. Những sản phẩm, dịch vụ đặc biệt mà hoạt

động sự nghiệp của đơn vị sự nghiệp có thu tạo ra mang giá trị tinh thần, đạo
đức, tri thức, quan điểm chính trị, kỹ năng,…phục vụ cộng đồng, đảm bảo sức
khỏe cho nhân dân
Hai là, đơn vị sự nghiệp có thu có vai trò trong việc thực hiện hiện
công bằng xã hội thông qua hoạt động sự nghiệp của mình. Cùng với sự
phát triển mạnh mẽ của nền kinh tế thị trường, nhu cầu tiêu dùng của người
dân và của xã hội ngày càng lớn. Ngày nay, việc phát triển các đơn vị sự
nghiệp thông qua hoạt động của mình để hướng tới cộng đồng thông qua
các sản phẩm, dịch vụ công cộng là một tất yếu. Điều đó đòi hỏi Nhà nước
phải đầu tư để nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, cung cấp sản phẩm giáo
dục và đào tạo, thông tin văn hóa, dịch vụ y tế, truyền thông,…
Ba là, đơn vị sự nghiệp có thu có vai trò tạo dựng cơ sở vật chất kỹ
thuật, và quản lý có hiệu quả nguồn tài sản, tài chính trong nền kinh tế. Từ các
nguồn thu bên ngoài và nguồn cấp từ ngân sách Nhà nước, các đơn vị sự
nghiệp có thu đầu tư có hiệu quả vào kết cấu hạ tầng, kỹ thuật công nghệ hiện
đại,… tạo ra cơ sở vật chất cho nền kinh tế. Đồng thời, khai thác sử dụng
nguồn lực tài sản và tài chính có hiệu quả trong hoạt động của mình.
Như vậy, các đơn vị sự nghiệp nói chung và các đơn vị sự nghiệp có
thu nói riêng có chức năng là tạo ra những sản phẩm, dịch vụ phục vụ xã
hội đồng thời khai thác nguồn nhân lực, vật lực của đơn vị để khai thác
hoạt động có thu. Do vậy, các đơn vị này không thực hiện cơ chế quản lý
tài chính như các đơn vị kinh doanh thông thường mà cần đòi hỏi có một
cơ chế quản lý thích hợp để đảm nhiệm chức năng vừa phụ vụ xã hội,
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

11
thực hiện nhiệm vụ của Nhà nước giao và vừa khai thác nguồn thu để phát
triển hoạt động của mình.

1.2. Quản lý tài chính tại đơn vị sự nghiệp có thu
1.2.1. Khái niệm tài chính và quản lý tài chính
* Khái niệm tài chính
Tài chính là hệ thống các quan hệ kinh tế phát sinh trong quá trình phân
phối các nguồn tài chính bằng việc tạo lập và sử dụng các quỹ tiền tệ nhằm
đáp ứng yêu cầu tích lũy và tiêu dùng của các chủ thể trong xã hội.
Tài chính trong các trường đại học, cao đẳng là phản ánh các khoản
thu, chi bằng tiền của các quỹ tiền tệ trong các trường đại học, cao đẳng. Xét
về hình thức nó phản ánh sự vận động và chuyển hóa của các nguồn lực tài
chính trong quá trình sử dụng các quỹ bằng tiền. Xét về bản chất nó là những
mối quan hệ tài chính biểu hiện dưới hình thức giá trị phát sinh trong quá
trình hình thành và sử dụng các quỹ bằng tiền nhằm phục vụ cho sự nghiệp
đào tạo nguồn nhân lực cho đất nước.
* Khái niệm quản lý tài chính
Quản lý tài chính là quản lý các hoạt động huy động, phân bổ và sử
dụng các nguồn lực tài chính bằng những phương pháp tổng hợp gồm nhiều
biện pháp khác nhau được thực hiện trên cơ sở vận dụng các quy luật khách
quan về kinh tế - tài chính một cách phù hợp với điều kiện đổi mới, hội nhập
quốc tế của đất nước.
Quản lý tài chính là việc sử dụng các công cụ quản lý tài chính nhằm
phản ánh chính xác tình trạng tài chính của một đơn vị, thông qua đó lập kế
hoạch quản lý và sử dụng các nguồn tài chính nhằm nâng cao hiệu quả hoạt
động của đơn vị.
Quản lý tài chính trong các trường đại học, cao đẳng hướng vào quản lý
thu, chi của các quỹ tài chính trong đơn vị, quản lý thu chi của các chương
trình, dự án đào tạo, quản lý thực hiện dự toán ngân sách của trường. Quản lý
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

12
tài chính đòi hỏi các chủ thể quản lý phải lựa chọn, đưa ra các quyết định tài
chính và tổ chức thực hiện các quyết định đó nhằm đạt được mục tiêu hoạt động
quản lý tài chính của đơn vị. Mục tiêu tài chính có thể thay đổi theo từng thời kỳ
và chính sách chiến lược của từng đơn vị. Tuy nhiên, khác với quản lý doanh
nghiệp chủ yếu nhằm mục tiêu tối ưu hóa lợi nhuận, mục tiêu của quản lý tài
chính trong các trường đại học, cao đẳng không vì mục đích lợi nhuận, phục vụ
cho cộng đồng xã hội là chủ yếu cho nên quản lý tài chính tại các trường đại học,
cao đẳng là quản lý sử dụng có hiệu quả, đúng định hướng.
1.2.2. Sự cần thiết phải quản lý tài chính tại đơn vị sự nghiệp có thu
Việc quản lý sử dụng nguồn tài chính ở các đơn vị sự nghiệp có thu có
liên quan trực tiếp đến hiệu quả kinh tế xã hội do đó phải có sự quản lý, giám
sát, kiểm tra nhằm hạn chế, ngăn ngừa các hiện tượng tiêu cực, tham nhũng
trong khai thác và sử dụng nguồn lực tài chính đồng thời nâng cao hiệu quả
việc sử dụng các nguồn tài chính. Chính vì vậy, việc quản lý tài chính tại các
đơn vị sự nghiệp có thu phải đặt lên hàng đầu vì:
Thứ nhất, nguồn thu tại các đơn vị sự nghiệp chủ yếu bù đắp một phần
hay toàn bộ khoản chi phí hoạt động thường xuyên của đơn vị, giúp giảm áp
lực cấp kinh phí từ ngân sách Nhà nước.
Việc cân đối việc thu thông qua các khoản phí, lệ phí và các khoản chi
trong đơn vị sự nghiệp có thu là một vấn đề cần phải được xem xét hàng đầu
nhằm thỏa mãn lợi ích của đơn vị cũng như lợi ích của toàn xã hội. Các khoản
phí, lệ phí mà các đơn vị thu không thể quá cao để đáp ứng nhu cầu chi tiêu,
nhưng cũng không thể quá thấp, vì sẽ tạo gánh nặng cho ngân sách Nhà nước.
Do đó, để dung hòa hai mặt lợi ích này, Nhà nước đã ban hành các
định mức thu cho phù hợp nhằm đảm bảo mức thu phù hợp, đồng bộ, thống
nhất trong phạm vi cả nước, phù hợp với tình hình kinh tế - xã hội trong các
giai đoạn khác nhau. Những khoản thu do đơn vị sự nghiệp tự quy định mức
thu phải được xem xét trên khía cạnh cân bằng thu, chi, chủ yếu là để bù đắp
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

13
cho chi phí thường xuyên của đơn vị, đồng thời giúp giảm gánh nặng cho
ngân sách Nhà nước.
Thứ hai, các khoản chi cho hoạt động sự nghiệp nói chung là hướng tới
mục đích của cộng đồng, không vì mục tiêu lợi nhuận, không tạo ra của cải
vật chất và không có tính hoàn trả trực tiếp. Chính vì vậy, các đơn vị sự
nghiệp có thu phải quản lý chi tiêu một cách có hiệu quả theo dự toán, định
mức, chế độ,… theo quy định nhằm đảm bảo các khoản chi được sử dụng
đúng mục đích, phù hợp với chức năng, nhiệm vụ của từng đơn vị. Nếu xét về
mặt lâu dài, các khoản chi sự nghiệp có ảnh hưởng tới phạm vi rộng, phát huy
lợi ích của cộng đồng. Nên việc đánh giá hiệu quả của các khoản chi tiêu này
rất khó khăn, đòi hỏi phải có thời gian thử nghiệm và phải quản lý các khoản
chi sao cho thích đáng, phát huy tối đa hiệu quả là hết sức quan trọng.
Đặc biệt, trong điều kiện xã hội hiện nay, khi sự phát triển của khoa
học, công nghệ và kinh tế tri thức trở thành yếu tố cơ bản của nền sản xuất,
các sản phẩm trí tuệ ngày càng phát huy vai trò tiên phong, thì vị trí, nhiệm vụ
của đơn vị sự nghiệp có thu càng có ý nghĩa quan trọng. Từ đó, đòi hỏi về
quản lý tài chính trong các đơn vị sự nghiệp có thu ngày càng cào, để các
khoản chi thực hiện đúng mục đích, phát huy hiệu quả xã hội đồng thời hướng
đến lợi ích của đơn vị cũng như lợi ích của toàn xã hội.
Thứ ba, việc quản lý tài chính tại đơn vị sự nghiệp có thu giúp cho các
đơn vị này thực hiện việc tự chủ, tự chịu trách nhiệm trong việc quản lý tài
chính. Giúp các đơn vị sự nghiệp có thu tự chủ trong các nguồn thu, nhằm
giảm bớt gánh nặng cho ngân sách Nhà nước. Đồng thời tự chủ động, sắp xếp
tổ chức bộ máy, lao động theo yêu cầu của công việc, xây dựng quy chế chi
tiêu nội bộ, phân bổ nguồn tài chính của đơn vị, thực hiện kiểm soát, đánh giá
hiệu quả và tuân thủ theo quy định của Nhà nước, giảm bớt sự can thiệp trực

tiếp của cơ quan chủ quản và cơ quan tài chính.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

14
Thứ tư, hoàn thiện việc quản lý tài chính cũng khuyến khích các đơn vị
sự nghiệp tạo nguồn thu, tăng thu nhập cho cán bộ, công chức theo năng lực
và hiệu quả công việc, nhằm tạo động lực làm việc, thúc đẩy năng suất lao
động, đồng thời gắn trách nhiệm của Thủ trưởng đơn vị và cán bộ, công chức
trong việc thực hiện nhiệm vụ được giao theo quy định của pháp luật.
1.2.3. Mục tiêu quản lý tài chính tại đơn vị sự nghiệp có thu
Việc quản lý tài chính tại đơn vị sự nghiệp có thu nhằm đảm bảo các
mục tiêu sau:
- Về bộ máy tổ chức: các đơn vị sự nghiệp có thu hoạt động có hiệu
quả, phù hợp với chức năng, nhiệm vụ được giao và phù hợp với nhu cầu đòi
hỏi ngày càng cao của xã hội.
- Giúp các đơn vị sự nghiệp có thu tích cực, chủ động tự xác định số
biên chế và nhân sự cần có, sắp xếp, tổ chức và phân công lao động hợp lý,
nâng cao chất lượng công việc, sử dụng có hiệu quả nguồn tài chính trong nội
dung chi tiền lương, tiền công và các thu nhập khác. Từ đó tạo điều kiện cho
các công chức, viên chức phát huy khả năng, nâng cao chất lượng làm việc,
tăng thu nhập vật chất cho các cá nhân và tập thể.
- Giúp cho các đơn vị tự chủ, tự chịu trách nhiệm trong đơn vị mình về
các vấn đề liên quan: các khoản thu, mức thu, nội dung chi, sử dụng kết quả
hoạt động tài chính. Từ đó, nêu cao ý thức tiết kiệm, sử dụng có hiệu quả
nguồn tài chính, chống lại các hiện tượng lãng phí, tham ô.
- Đây là cơ sở để các đơn vị sự nghiệp có thu tự chủ, tự chịu trách
nhiệm trong việc sử dụng các quỹ góp phần đầu tư, phát triển nâng cao hoạt

động sự nghiệp, bổ sung vốn đầu tư, xây dựng cơ sở vật chất, mua sắm trang
thiết bị,.., ổn định thu nhập cho người lao động. Đồng thời, thông qua quỹ
phúc lợi để xây dựng, sửa chữa các công trình phúc lợi, chi cho các hoạt động
phúc lợi tập thể, phục vụ cho lợi ích chung của đơn vị.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

15
1.2.4. Nguyên tắc quản lý tài chính tại đơn vị sự nghiệp có thu
Để các đơn vị sự nghiệp có thu quản lý nguồn tài chính của mình một
cách có hiệu quả phải tuân thủ đầy đủ 4 nguyên tắc sau:
- Nguyên tắc hiệu quả: đây là nguyên tắc quan trọng nhất trong quản
lý tài chính công. Vấn đề hiệu quả được xem xét trên tất cả các lĩnh vực:
kinh tế, chính trị, xã hội.
Khi thực hiện quản lý tài chính tại đơn vị sự nghiệp có thu thông qua
các khoản chi từ ngân sách Nhà nước và từ nguồn mà đơn vị sự nghiệp thu
được thì các đơn vị sự nghiệp đều hướng tới việc thực hiện chức năng,
nhiệm vụ của mình và dựa trên cơ sở lợi ích của cộng đồng trong xã hội.
Hiệu quả xã hội và hiệu quả kinh tế là hai nội dung quan trọng khi đưa ra
các quyết định của đơn vị và của các cơ quan có thẩm quyền nhằm dung
hòa các mục tiêu khác nhau. Đồng thời cũng là căn cứ khi hình thành một
quyết định hay một chính sách chi tiêu ngân sách.
- Nguyên tắc thống nhất: nguyên tắc này được đảm bảo thông qua
việc thống nhất các văn bản của Nhà nước khi quản lý tài chính tại đơn vị
sự nghiệp có thu. Từ đó việc quản lý tài chính được thống nhất theo một
quy trình chung từ việc hình thành, sử dụng, thanh kiểm tra, thanh quyết toán
và việc xử lý những vướng mắc trong quá trình triển khai thực hiện. Đồng
thời, khi thực hiện nguyên tắc này sẽ đảm bảo tính công bằng, bình đẳng, đảm
bảo hiệu quả, hạn chế tiêu cực và những vấn đề rủi ro, nhất là rủi ro có tính

chủ quan khi quyết định các khoản chi trong quản lý tài chính.
- Nguyên tắc tập trung, dân chủ: mục tiêu của nguyên tắc này là tập
trung trong việc đảm bảo lợi ích của Nhà nước và gắn với chức năng, nhiệm
vụ mà cơ quan quản lý cấp trực tiếp giao cho. Theo đó, thực hiện dân chủ
trong việc thực hiện nội dung quản lý tài chính thu, chi hướng đến mục tiêu vì
lợi ích cộng đồng. Mặt khác, thực hiện nguyên tắc tập trung, dân chủ trong
quản lý tài chính tại các đơn vị sự nghiệp có thu nhằm đẳm bảo cho các nguồn
lực của xã hội được tập trung và phân phối một cách hợp lý và hiệu quả.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>