ĐỀ CƯƠNG MÔN HỌC Các trung tâm gốm sứ cổ ở Hải Dương

Đại học Quốc gia Hà Nội
Trƣờng Đại học khoa học Xã hội và Nhân văn
Khoa Lịch sử
ĐỀ CƢƠNG MÔN HỌC

Các trung tâm gốm sứ cổ ở Hải Dƣơng
Ancient Ceramic Production Centres in Hai
Duong Province

1. Thông tin về giảng viên
- Họ và tên: Hán Văn Khẩn
Chức danh, học hàm, học vị: PGS, TS.
Thời gian, địa điểm làm việc: Từ 8-16 giờ, Khoa Lịch sử, Nhà B, tầng 3, số 336
Nguyễn Trãi, Thanh Xuân, Hà Nội.
Địa chỉ liên hệ: Khoa Lịch sử, Nhà B, tầng 3, số 336 Nguyễn Trãi, Thanh Xuân, Hà
Nội.
Điện thoại: (04). 8548053.
E-mail:
Các hướng nghiên cứu chính:
- Gốm sứ học và lịch sử gốm sứ.
- Thời đại đá mới.
- Nông nghiệp cổ.
- Các nghề thủ công truyền thống.
2. Thông tin chung về môn học
- Tên môn học: Các trung tâm gốm sứ cổ ở Hải Dương
- Mã số môn học: HIS 6063
- Số tín chỉ: 2
- Môn học: Tự chọn
- Yêu cầu đối với môn học:

Môn học tiên quyết: HIS 6009

Hiện vật gốm sứ Hải Dương Bảo tàng Nhân học

- Địa chỉ khoa/bộ môn phụ trách môn học: Khoa Lịch sử, Nhà B, tầng 3, số 336
Nguyễn Trãi, Thanh Xuân, Hà Nội.
3. Mục tiêu của môn học

1


- Mục tiêu kiến thức: Cung cấp những kiến thức cơ bản về các trung tâm sản xuất
gốm sứ cổ ở Hải Dương các mặt không gian phân bố, chất liệu, loại hình, hoa văn,
kỹ thuật chế tạo và thị trường tiêu thụ ở trong và ngoài nước. Môn học còn cung cấp
cho NCS biết về những cơ sở để các trung tâm gốm sứ Hải Dương hình thành và
phát triển cao hơn hẳn các nơi khác cũng như vị trí của nó trong nghề gốm thời Đại
Việt.
- Mục tiêu về kỹ năng: Cung cấp các phương pháp phát hiện, khai quật, nghiên cứu
các trung tâm gốm sứ cổ; các kỹ năng thực hành trên cơ sở hệ thống lý luận cơ bản
và hiện đại, giúp cho người học nắm vững các thao tác nghiệp vụ và khả năng thích
ứng với việc nghiên cứu các trung tâm gốm sứ cổ.
4. Tóm tắt nội dung môn học: Môn học sẽ cung cấp cho người học những tư liệu cơ
bản để tìm hiểu toàn diện các trung tâm gốm sứ cổ ở Hải Dương trên các mặt: chất
liệu, loại hình, hoa văn, kỹ thuật và thị trường tiêu thụ. Qua đó người học thấy được
Hải Dương là trung tâm sản xuất gốm sứ lớn nhất, tiêu biểu nhất thời Đại Việt, đặc
biệt, nhiều loại gốm men cao cấp, ngoài việc sử dụng cho vua chúa, quan lại, còn để
xuất khẩu ra Đông Nam Á và Trung Cận Đông. Các dòng gốm men đặc trưng thời
Đại Việt bao gồm: gốm men ngọc, gốm hoa nâu và gốm hoa lam đều được sản xuất
tại các lò gốm Hải Dương. Trên cơ sở những nghiên cứu gốm cổ ở Hải Dương, môn
học còn muốn cung cấp cho người học những kiến thức thực tế về sản xuất gốm sứ ở
Hải Dương hiện nay.
5. Nội dung môn học, hình thức tổ chức dạy và học

Hình thức tổ chức dạy và học
Lên lớp: 10
Nội dung

Lý

Bài

Thảo

thuyết

tập

luận

7
Chƣơng 1. Điều kiện tự nhiên

3

Thực

Tự

hành,

học, tự

Tổng

điền

nghiên

30

dã

cứu

10

10

1

2

3

2

10

và quá trình nghiên cứu
1.1. Điều kiện tự nhiên
1.2. Quá trình nghiên cứu.
Chƣơng 2. Các trung tâm gốm

2

1

5

2


sứ cổ
2.1. Chu Đậu.
2.2. Cậy - Ngói.
2.3. Hợp lễ - Bá Thủy
2.4. Các trung tâm khác
Chƣơng 3. Các loại sản phẩm

2

1

2

1

5

3

11

3

6

gốm sứ
3.1. Các dòng gốm mem.
3.2. Gốm sành
3.3. Gốm đất nung
Chƣơng 4. Thị trƣờng tiêu thụ
4.1. Thị trường trong nước.
4.2. Thị trường ngoài nước
4.3. Vị trí gốm sứ Hải Dương
trong gốm sứ Đại Việt
6. Học liệu
6.1. Giáo trình môn học
6.2. Danh mục tài liệu tham khảo
6.2.1. Danh mục tài liệu tham khảo bắt buộc
1. Hán Văn Khẩn: Gốm sứ học và lịch sử gốm sứ Việt Nam, Tập bài giảng, Tư
liệu Khoa Lịch sử và Bảo tàng Nhân học.
2. Hà Văn Tấn (chủ biên): Khảo cổ học Việt Nam, Tập III, Khảo cổ học lịch sử
Việt Nam, Nxb KHXH, Hà Nội, 2002, Tư liệu Khoa Lịch sử và Bảo tàng
Nhân học.
3. Bùi Minh Trí, Kerry Long: Gốm hoa Việt Nam, Nxb KHXH, Hà Nội, 2001,
Tư liệu Viện Khảo cổ học.
4. Tăng Bá Hoành và cộng sự: Gốm Chu Đậu, Hải Hưng, 1999, Tư liệu Viện
Khảo cổ học.
5. Viện KCH: Một thế kỷ khảo cổ học Việt Nam, tập II, Nxb KHXH, Hà Nội,
2005, Tư liệu Khoa Lịch sử và Bảo tàng Nhân học.
6.2.2. Danh mục tài liệu tham khảo thêm
6. Trần Khánh Chương: Nghệ thuật gốm Việt Nam, Nxb KHXH, Hà Nội, 1990,

Tư liệu Viện Khảo cổ học.

3


7. Nguyễn Quốc Hùng: Hơn một thập kỷ khai quật khảo cổ học dưới nước ở
Việt Nam, trong Một thế kỷ KCH Việt Nam, Tập II, Nxb KHXH, Hà Nội,
2005, Tư liệu Khoa Lịch sử và Bảo tàng Nhân học.
8. Nguyễn Đình Chiến, Phạm Quốc Quân: 2000 năm gốm Việt Nam, Bảo tàng
Lịch sử Việt Nam xuất bản, Hà Nội, 2005, Tư liệu Bảo tàng Nhân học.
9. Phan Huy Lê, Nguyễn Đình Chiến, Nguyễn Quang Ngọc: Gốm Bát Trảng thế
kỷ XIV-XIX, Nxb TG, Hà Nội, 1995, Tư liệu Khoa Lịch sử và Bảo tàng
Nhân học.
10. Trường ĐHKHXH&NV: Việt Nam trong hệ thống thương mại châu Á thế kỷ
XVI-XVII, Nxb TG, Hà Nội, 2007, Tư liệu Khoa Lịch sử và Bảo tàng Nhân
học.
11. Tạp chí Khảo cổ học và Những phát hiện mới về khảo cổ học hàng năm từ
1990-2007.
7. Phƣơng pháp, hình thức kiểm tra - đánh giá kết quả học tập môn học
7.1. Kiểm tra - đánh giá thường xuyên
* Hình thức: tham gia lớp học, làm bài tự học
* Tỷ trọng: 10%
7.2. Kiểm tra - đánh giá định kỳ
- Kiểm tra đánh giá giữa kỳ:
* Hình thức: Vấn đáp
* Điểm và tỉ trọng: 30%
- Kiểm tra đánh giá cuối kỳ:
* Hình thức: Tiểu luận
* Điểm và tỉ trọng: 60%
Phê duyệt của Trƣờng

Chủ nhiệm khoa

Ngƣời biên soạn

PGS.TSKH. Nguyễn Hải Kế

PGS.TS. Hán Văn Khẩn

4