SKKN: NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY HỌC NỘI DUNG PHÁP LUẬT TRONG MÔN GIÁO DỤC CÔNG DÂN LỚP 9 Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ

z
Nâng cao chất lương dạy học nội dung pháp luật trong môn giáo dục công dân lớp 9 ở trường trung học cơ sở

PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO KRÔNG ANA
TRƯỜNG THCS LÊ ĐÌNH CHINH


SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
Đề tài: NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY HỌC
NỘI DUNG PHÁP LUẬT TRONG MÔN
GIÁO DỤC CÔNG DÂN LỚP 9 Ở TRƯỜNG
TRUNG HỌC CƠ SỞ

Họ và tên: HUỲNH VŨ CHƯƠNG
Đơn vị công tác: TRƯỜNG THCS LÊ ĐÌNH CHINH
Trình độ đào tạo: ĐẠI HỌC SƯ PHẠM
Môn đào tạo: LỊCH SỬ

Quảng Điền, tháng 01 năm 2016
1
Huỳnh Vũ Chương- THCS Lê Đình Chinh


Nâng cao chất lương dạy học nội dung pháp luật trong môn giáo dục công dân lớp 9 ở trường trung học cơ sở

MỤC LỤC
Phần I : MỞ ĐẦU
Mục
1
2
3

4
5

Tên đề mục
Lí do chọn đề tài
Mục tiêu nhiệm vụ của đề tài
Đối tượng nghiên cứu
Phạm vi nghiên cứu
Phương pháp nghiên cứu

Trang
3- 4
4
5
5
5

Phần II: NỘI DUNG
Mục
1
2
3
4

Tên đề mục
Cơ sở lí luận
Thực trạng
Giải pháp biện pháp
Kết quả

Trang
6
7 -11
11- 26
27

Phần III: KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ
Mục
1
2

Tên đề mục
Kết luận
Kiến nghị

Trang
28
29

Phần IV : TƯ LIỆU THAM KHẢO
Mục

Tên đề mục
Tư liệu tham khảo

Trang
30
I. MỞ ĐẦU

1. Lí do chọn đề tài:

a. Khách quan:
Hiện nay, Đảng và Nhà nước ta đang tiến hành công cuộc đổi mới sâu
sắc và toàn diện về kinh tế xã hội, xây dựng Nhà nước pháp quyền với mục tiêu
2
Huỳnh Vũ Chương- THCS Lê Đình Chinh


Nâng cao chất lương dạy học nội dung pháp luật trong môn giáo dục công dân lớp 9 ở trường trung học cơ sở

“Dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh”. Công cuộc đổi mới đòi
hỏi đồng thời phải thực hiện nhiều khâu quan trọng, trong đó xây dựng hoàn
thiện hệ thống pháp luật thì vấn đề giáo dục nhận thức pháp luật cho nhân dân,
thanh niên là một quan tâm hàng đầu của quốc gia dân tộc. Con người ngày nay
yêu cầu phải có sự phát triển toàn diện về trí tuệ, thể chất, tinh thần, đạo đức và
ý thức pháp luật. Đó là cả một quá trình giáo dục của nhà trường, gia đình, xã
hội và sự tu dưỡng rèn luyện của bản thân, trong đó giáo dục pháp luật có ý
nghĩa rất quan trọng. Song trong thực tế vấn đề này chưa được quan tâm đúng
mức. Cho nên đó là một trong những nguyên nhân chủ yếu làm cho tình trạng
vi phạm pháp luật, tệ nạn xã hội có xu hướng ngày càng tăng lên và đang là vấn
đề bức xúc, lo âu trong toàn xã hội mà các cấp, các ngành từ Trung ương đến
địa phương phải đặc biệt quan tâm giải quyết. Nước ta đang trong quá trình xây
dựng Nhà nước pháp quyền, quản lý xã hội bằng pháp luật thì đôi khi việc thi
hành, hoàn thiện hệ thống pháp luật là làm sao cho mọi người hiểu biết pháp
luật, sống và làm việc theo pháp luật. Tức là phải tổ chức giáo dục pháp luật
cho nhân dân nói chung và đặc biệt là các thế hệ thanh thiếu niên học sinh. Đây
là nhiệm vụ rất quan trọng mà các cơ quan Đảng, Nhà nước và các tồ chức đoàn
thể phải chăm lo. Trong đó nhiệm vụ giáo dục và đào tạo của trường phổ thông,
trung học cơ sở về giáo dục pháp luật cho học sinh có ý nghĩa rất lớn và thiết
thực góp phần “tạo sự chuyển biến cơ bản toàn diện trong phát triển giáo dục và
đào tạo”. Trong nhà trường phổ thông nói chung và trường THCS nói riêng, số

học sinh vi phạm đạo đức, pháp luật có chiều hướng gia tăng, tình trạng học
sinh kết thành băng nhóm bạo hành trong trường học đáng được báo động. Một
số giáo viên chưa thật sự là tấm gương sáng cho học sinh, chỉ lo chú trọng đến
việc dạy tri thức khoa học, xem nhẹ môn GDCD, thờ ơ không chú ý đến việc
giáo dục tình cảm đạo đức, pháp luật cho học sinh
b. Chủ quan:
3
Huỳnh Vũ Chương- THCS Lê Đình Chinh


Nâng cao chất lương dạy học nội dung pháp luật trong môn giáo dục công dân lớp 9 ở trường trung học cơ sở

Trải qua quá trình giảng dạy môn GDCD từ năm học 1997 đến nay và
qua nhiều lần tập huấn thay sách giáo khoa, bồi dưỡng phương pháp dạy học
môn GDCD từ năm 2001 đến nay bản thân tôi đã có nhiều trăn trở để nâng cao
chất lượng môn GDCD ở trường THCS vì vậy xuất phát từ lý luận và thực tiễn
trên, để góp phần vào công tác giáo dục đạo đức, pháp luật cho học sinh THCS
trong giai đoạn hiện nay, và qua thực tiễn công tác quản lý và giảng dạy học
sinh ở trường THCS, tôi nhận thấy việc nắm rõ thực trạng và đề ra biện pháp về
công tác giáo giáo dục đạo đức cho học sinh THCS nói chung và học sinh lớp 9
nói riêng vì đây là những học sinh cuối cấp về độ tuổi các em cũng sắp trưởng
thành vì vậy đây là một nhiệm vụ hết sức quan trọng của người giáo viên dạy
môn Giáo dục công dân. Đó là lý do tại sao tôi chọn đề tài này.
2. Mục tiêu, nhiệm vụ :
Nội dung pháp luật trong chương trình Giáo dục công dân lớp 9 bao gồm
7 bài và 11 tiết không kể tiết kiểm tra ngoại khóa từ bài 12 Quyền và nghĩa vụ
của công dân trong hôn nhân đến bài 18 Sống có đạo đức và tuân theo pháp
luật.
Mục tiêu chung của các bài này là cung cấp cho học sinh những hiểu biết
cơ bản về quyền và nghĩa vụ công dân trong các lĩnh vực như hôn nhân – gia

đình, kinh doanh, lao động, tham gia quản lí nhà nước và bảo vệ tổ quốc cũng
như trách nhiệm pháp lí của công dân trước pháp luật. Đặc điểm của nó là rất
gần gũi đối với độ tuổi của học sinh, điều này cũng hết sức cần thiết đối với
ngành giáo dục huyện và tỉnh nhà nói chung.
Nhiệm vụ nghiên cứu Nghiên cứu một số vấn đề về sơ sở lý luận giáo dục đạo
đức – pháp luật, tiến hành điều tra thực trạng của công tác giáo dục đạo đức –
pháp luật học sinh, phân tích nguyên nhân, tìm ra những yếu tố liên quan đến
4
Huỳnh Vũ Chương- THCS Lê Đình Chinh


Nâng cao chất lương dạy học nội dung pháp luật trong môn giáo dục công dân lớp 9 ở trường trung học cơ sở

công tác giáo dục đạo đức – pháp luật học sinh để từ đó đề ra biện pháp nâng
cao chất lượng dạy học nội dung pháp luật trong môn giáo dục công dân 9 cho
học sinh lớp 9 trong giai đoạn hiện nay
Mục đích nghiên cứu Đánh giá được thực trạng của công tác giáo dục
pháp luật cho học sinh lớp 9 ở trường THCS, thông qua đó đề ra biện pháp giáo
đạo đức – pháp luật học sinh một cách có hiệu quả giúp cho các em trở thành
những người tốt trong xã hội.
3. Đối tượng nghiên cứu:
Là các vấn đề về phương pháp nâng cao chất lượng dạy học nội dung
chương trình pháp luật Môn GDCD lớp 9 ở trường THCS.
4. Phạm vi nghiên cứu:
. Giới hạn của đề tài Nghiên cứu giới hạn trong khuôn khổ về thực trạng
và biện pháp giáo dục pháp luật cho học sinh lớp 9 trường THCS Lê Đình
Chinh, huyện Krông Ana, tỉnh ĐakLak trong năm học 2014-2015.
5. Phương pháp nghiên cứu:
- Phương pháp nghiên cứu lý luận: Trên cơ sở những kiến thức về tâm lý, giáo
dục học và những quan điểm đường lối của Đảng, các văn bản của Bộ giáo dục

và Đào tạo về đánh giá xếp loại, khen thưởng và kỷ luật học sinh.
- Phương pháp quan sát: Nhìn nhận lại thực trạng của công tác giáo dục đạo đức
– pháp luật học sinh của trường trong năm học. Đưa ra một số giải pháp về việc
thực hiện công tác giáo dục đạo đức – pháp luật cho học sinh của trường trong
giai đoạn hiện nay.
- Phương pháp thực nghiệm: đúc rút kinh nghiệm từ các vấn đề đưa vào thử
nghiệm qua thực tế giảng dạy.
5
Huỳnh Vũ Chương- THCS Lê Đình Chinh


Nâng cao chất lương dạy học nội dung pháp luật trong môn giáo dục công dân lớp 9 ở trường trung học cơ sở

II. NỘI DUNG
1. Cơ sở lí luận:
Môn GDCD có vai trò, vị trí rất quan trọng trong giáo dục nhân cách học
sinh, đặc biệt trong việc xây dựng tư cách và trách nhiệm công dân cho học sinh
THCS, vì thông qua các bài học người giáo viên sẽ trang bị, hình thành cho học
sinh những phẩm chất, những chuẩn mực, hành vi đạo đức cần thiết trong cuộc
sống một cách có hệ thống, đúng phương pháp, đúng quy trình. Trong thực tế
hiện nay của trường môn GDCD chưa được xem trọng, chưa có vị trí vai trò
xứng đáng cần phải có trong nhà trường. Việc đưa ra những biện pháp để nâng
cao vai trò, vị trí và chất lượng giảng dạy môn GDCD ở trường THCS có ý
nghĩa đến công tác giáo dục đạo đức – pháp luật cho học sinh.
Một trong những tư tưởng đổi mới của giáo dục – đào tạo hiện nay là
tăng cường giáo dục công dân cho học sinh thể hiện trong nghị quyết của Đảng,
luật giáo dục và các văn bản chỉ đạo của bộ giáo dục và đào tạo trong tất cả các
mặt giáo dục pháp luật giữ một vị trí hết sức quan trọng. Vì Hồ Chủ Tịch đã
nêu: “ dạy cũng như học, phải biết chú trọng cả tài lẫn đức. Đức là đạo đức
Cách mạng, đó là cái gốc rất quan trọng, nếu không có đạo đức Cách mạng thì

có tài cũng vô dụng ” Trong nhà trường THCS, giáo dục đạo đức là mặt giáo
dục phải được đặc biệt coi trọng, nếu công tác này được coi trọng thì chất lượng
giáo dục toàn diện sẽ được nâng lên vì nó có mối quan hệ mật thiết với các mặt
giáo dục khác. Để thực hiện những yêu cầu về nội dung giáo dục đạo đức –
pháp luật cho học sinh trong trường THCS thì vai trò của cấu trúc và nội dung

6
Huỳnh Vũ Chương- THCS Lê Đình Chinh


Nâng cao chất lương dạy học nội dung pháp luật trong môn giáo dục công dân lớp 9 ở trường trung học cơ sở

chương trình môn giáo dục công dân cũng góp phần không nhỏ đối với công tác
này.
Quá trình dạy học chủ yếu được tiến hành bằng các giờ học trên lớp; còn
quá trình giáo dục không chỉ bó hẹp trong giờ lên lớp mà nó được thể hiện
thông qua tất cả các hoạt động có thể có trong nhà trường . Giáo dục đạo đức –
pháp luật là một quá trình lâu dài, phức tạp, đòi hỏi phải có công phu, kiên trì,
liên tục và lặp đi lặp lại nhiều lần.
2. Thực trạng:
2.1 Thuận lợi và khó khăn:
Thực trạng công tác giảng dạy, phổ biến và giáo dục pháp luật trong nhà
trường THCS hiện nay: Xác định vai trò và tầm quan trọng của môn GDCD và
công tác PBGDPL trong trường học nên trong thời gian qua, trường Trung học
cơ sở Lê Đình Chinh luôn quan tâm chú trọng công tác này, vì vậy đã thực hiện
nhiều giải pháp đồng bộ nên được một số kết quả nhất định. Tăng cường phối
hợp: Trên cơ sở Kế hoạch phổ biến, giáo dục pháp luật chung, hàng năm Tổ
chức tập huấn các kiến thức pháp luật cho giáo viên dạy môn Giáo dục công
dân, pháp luật, cán bộ quản lý giáo dục. Tổ chức các cuộc tọa đàm, nói chuyện
chuyên đề pháp luật cho học sinh xây dựng và tổ chức hoạt động khảo sát lấy ý

kiến của giáo viên dạy môn Giáo dục công dân, pháp luật, học sinh, nhằm đánh
giá thực trạng cũng như nhu cầu tìm hiểu pháp luật của các đối tượng trên để
xây dựng kế hoạch, tài liệu phổ biến pháp luật cho phù hợp, thiết thực. Hình
thức phổ biến, giáo dục pháp luật chủ yếu là tập huấn, tuyên truyền miệng, biên
soạn cấp phát tài liệu, tổ chức cuộc thi, hoạt động ngoại khóa, lồng ghép với
cuộc họp, phối hợp với các ngành có liên quan, phát huy hiệu quả khai thác tủ
7
Huỳnh Vũ Chương- THCS Lê Đình Chinh


Nâng cao chất lương dạy học nội dung pháp luật trong môn giáo dục công dân lớp 9 ở trường trung học cơ sở

sách pháp luật. Nội dung phổ biến, giáo dục pháp luật cho học sinh bao gồm
loại văn bản sau:
Các quy định pháp luật về cán bộ, viên chức; các quy định pháp luật về
thực hành tiết kiệm, chống lãng phí; các quy định pháp luật về hội nhập quốc tế;
các quy định pháp luật về thực hiện quy chế dân chủ; các quy chế về đào tạo,
rèn luyện học sinh; các bộ luật, luật liên quan tới giáo dục ý thức chấp hành
pháp luật của giáo viên, học sinh.
Do thời gian học tập chính khóa ngắn so với khối lượng kiến thức của
chương trình môn học, song nhà trường đã lựa chọn nội dung và hình thức thích
hợp nhằm chuyển tải kiến thức pháp luật cho học sinh như tổ chức các cuộc thi
tìm hiểu kiến thức pháp luật, các buổi học ngoại khóa, tạo môi trường cởi mở,
thân thiện giúp học sinh dễ dàng tiếp thu các kiến thức pháp luật, tham gia các
câu lạc bộ, xây dựng, bổ sung đầu sách, khai thác tủ sách pháp luật, thông qua
các bản tin, hệ thống loa truyền thanh...
2.2. Thành công và hạn chế:
Trong quá trình giảng dạy bồi dưỡng học sinh qua các năm, tôi nhận thấy
để học sinh thích thú môn GDCD nói chung và pháp luật nói riêng và đạt được
chất lương cao. Giáo viên không chỉ tìm tòi về mặt kiến thức, trau dồi phương

pháp kĩ năng sư phạm mà còn phải làm tốt công tác định hướng tư tưởng cho
học sinh một cách chu đáo, nên trước hết tôi luôn quan tâm đến tư tưởng tâm lí
của học sinh và giúp các em có sự tự tin về vai trò nhiệm vụ của mình nên luôn
thu được những kết quả như mong muốn. Đó cũng là thành công cả về mặt lí
luận cũng như thực tiễn của mình. Nhìn chung việc dạy và học pháp luật, công
tác phổ biến, giáo dục pháp luật trong trường THCS trong thời gian qua đã đi
vào nề nếp và đạt nhiều kết quả tốt. Đội ngũ giáo viên giảng dạy môn Giáo dục
công dân, pháp luật cơ bản được đào tạo đúng chuyên ngành, tâm huyết với
8
Huỳnh Vũ Chương- THCS Lê Đình Chinh


Nâng cao chất lương dạy học nội dung pháp luật trong môn giáo dục công dân lớp 9 ở trường trung học cơ sở

nghề nên chất lượng giảng dạy trong các tiết học được nâng cao. Vì vậy ý thức
chấp hành pháp luật của giáo viên, học sinh vi phạm pháp luật được hạn chế ở
mức thấp nhất.

2.3. Mặt mạnh – mặt yếu:
Mặt mạnh của việc thực hiện đề tài này là luôn gắn được thực tiễn với lí
thuyết, lấy thực tiễn công việc để từ đó đúc kết lí luận và ngược lại lí luận sẽ
được kiểm nghiệm qua thực tế bồi dưỡng. Hệ thống các văn bản qui phạm pháp
luật ngày càng hoàn thiện, công tác tuyên truyền phổ biến pháp luật của nhà
nước ngày càng thường xuyên kịp thời, đa dạng hóa về hình thức.
Trước đây sách giáo khoa thường quá lạc hậu lỗi thời so với thực tiễn,
hiện nay tuy đã có cập nhật song vẫn chưa theo kịp thực tiễn.
Tuy nhiên cũng do vấn đề khá khó khăn nên tôi luôn mò mẫm thử
nghiệm nên cũng không tránh khỏi chủ quan, lúng túng. Bên cạnh những kết
quả đạt được, công tác phổ biến, giáo dục pháp trong trường THCS vẫn còn
những hạn chế và khó khăn đó là sách giáo khoa và nội dung chương trình chưa

cập nhật kịp thời, các số liệu thống kê kèm theo nhanh lỗi thời...
2.4. Nguyên nhân:
Có nhiều nguyên nhân từ thực trạng nói trên nhưng có thể chia thành hai
nhóm chính đó là nguyên nhân khách quan và nguyên nhân chủ quan:
- Nguyên nhân khách quan là do quan niệm sai lầm của một bộ phận trong xã
hội chưa nhìn nhận đúng vai trò vị trí của Khoa học xã hội nói chung và công
tác giáo dục pháp luật cho thanh thiếu niên đối với sự phát triển của xã hội nói
chung và đối với sự hình thành nhân cách của con người mới nói riêng. Đó là:
Kinh phí để tổ chức cho công tác phổ biến, giáo dục pháp luật trong nhà trường
9
Huỳnh Vũ Chương- THCS Lê Đình Chinh


Nâng cao chất lương dạy học nội dung pháp luật trong môn giáo dục công dân lớp 9 ở trường trung học cơ sở

còn nhiều hạn chế. Sự phối hợp giữa các ngành chức năng chưa thường xuyên,
kịp thời; vai trò của các đoàn thể đối với việc tham gia tuyên truyền pháp luật
cho học sinh chưa cao.
- Nguyên nhân chủ quan là còn nhiều người làm công tác giáo dục vẫn còn tư
tưởng phân biệt giữa môn chính môn phụ nên gây tâm lí tự ti cho người học lẫn
người dạy. Nội dung bài giảng bộ môn giáo dục pháp luật ở nhà trường quá khô
khan, biên soạn cứng nhắc trên cơ sở bám sát văn bản pháp quy, không truyền
cảm đối với cả hai đối tượng: người dạy và người học. Mặt khác một số thầy cô
giáo chưa qua đào tạo mộ Giáo dục công dân nhưng vẫn được phân công để dạy
(dạy chéo môn) nên chất lượng tiết học không cao. Chương trình đào tạo giáo
viên dạy môn Giáo dục công dân ở trường sư phạm còn chậm đổi mới dẫn đến
một số ít giáo viên ra trường nhưng rất non về kiến thức, chưa đam mê, thiếu
sáng tạo, thiếu năng lực sư phạm.
2.5. Phân tích đánh giá các vấn đề về thực trạng mà đề tài đặt ra
Trong những năm qua cùng với sự phát triển kinh tế văn hoá xã hội nền

giáo dục trên địa bàn huyện cũng có những tiến bộ khởi sắc. Trong tình hình đó
đời sống nhân dân được cải thiện sự quan tâm của toàn xã hội đến giáo dục
ngày càng lớn.
Đối với ngành giáo dục việc chú trọng nâng cao chất lượng ngày càng được
quan tâm và đầu tư ngày càng sâu về nhiều mặt
- Tình hình kinh tế, văn hóa – xã hội của huyện nhà trong những năm qua ngày
càng phát triển. An ninh – chính trị và trật tự an toàn xã hội được đảm bảo.
- Đời sống của nhân dân ngày càng được cải thiện và nâng cao.
- Công tác chăm lo đến chất lượng giáo dục của các cấp, các ngành và nhân dân
có sự chú trọng, đầu tư và hỗ trợ.
- Nhu cầu học tập và nâng cao kiến thức của học sinh ngày càng tăng.
10
Huỳnh Vũ Chương- THCS Lê Đình Chinh


Nâng cao chất lương dạy học nội dung pháp luật trong môn giáo dục công dân lớp 9 ở trường trung học cơ sở

- Lãnh đạo phòng, lãnh đạo các trường rất chú trọng đến đầu tư chất lượng mũi
nhọn của đơn vị, cá nhân có điều kiện tổ chức tốt công tác bồi dưỡng học sinh
giỏi.
- Về phía giáo viên: Đội ngũ giáo viên có chuyên môn nghiệp vụ hàng năm
được tập huấn chuyên môn, bồi dưỡng thường xuyên, tổ chức các chuyên đề
phương pháp dạy học, có kinh nghiệm, có tâm huyết với nghề và trình độ
chuyên môn khá vững vàng.
- Về phía học sinh đã được làm quen với phương pháp học tập mới nhu cầu học
tập và tìm hiểu khám phá của cũng ngày càng tăng phương tiện tài liệu học tập
ngày càng phong phú.
Tuy nhiên vẫn còn một bộ phận không nhỏ nhân dân đời sống còn khó
khăn, ý thức chấp hành pháp luật chưa cao nên công tác phối hợp với nhà
trường và xã hội trong việc giáo dục con em còn hạn chế, một số cha mẹ không

quan tâm nhắc nhở việc học tập của con cái mà khoán trắng cho nhà trường và
thầy cô giáo không nhắc nhở con em học bài, chuẩn bị bài, tìm tòi học tập.
- Trường THCS Lê Đình Chinh đóng trên địa bàn nông thôn, đại bộ phận nhân
dân làm kinh tế Nông nghiệp, ít quan tâm tìm hiểu đến Pháp luật nên ý thức
tuân thủ pháp luật còn nhiều hạn chế, để cho con em học sinh vi phạm pháp luật
là một hiện tượng thường xuyên xảy ra nhất là vi phạm luật ATGT. Nhiều học
sinh chưa ý thức được tầm quan trọng của việc học nắm bắt tri thức toàn diện
nhất là các kiến thức pháp luật có liên quan đến quyền và nghĩa vụ công dân
trong bối cảnh hiện nay.
- Bộ môn GDCD vẫn còn nhiều em chưa thích học do cho rằng đây là môn khó
học, dài dòng, phải nhớ nhiều, mất nhiều thời gian, đây là môn phụ chỉ cần đủ
điểm là được.

11
Huỳnh Vũ Chương- THCS Lê Đình Chinh


Nâng cao chất lương dạy học nội dung pháp luật trong môn giáo dục công dân lớp 9 ở trường trung học cơ sở

- Chương trình bộ môn GDCD còn nhiều bất cập nặng nề trong khi đó nhiều
văn bản pháp luật mới không thể cập nhật kịp thời vào chương trình nên khó có
thể tạo được sự hứng thú cao cho học sinh.
Xuất phát từ những vấn đề trên, theo tôi muốn nâng cao chất lượng dạy
học môn GDCD chúng ta phải nổ lực hết sức và thực hiện đổi mới triệt để tất cả
các khâu trong quá trình dạy học.
3. Giải pháp, biện pháp:
3.1. Mục tiêu của giải pháp, biện pháp
Những nhiệm vụ giải pháp của công tác dạy học nội dung pháp luật trong
môn giáo dục công dân 9 tiếp tục trang bị cho học sinh những hiểu biết cơ bản
cho học sinh về các quyền và nghĩa vụ cơ bản trong các lĩnh vực như hôn nhân

– gia đình, kinh doanh, lao động, trách nhiệm pháp lí, quản lí nhà nước và xã
hội, bảo vệ tổ quốc...Hình thành cho học sinh ý thức và các hành vi ứng xử của
bản thân phải phù hợp với lợi ích xã hội; giúp học sinh lĩnh hội được một cách
đúng mức các qui phạm pháp luật được quy định. Biến kiến thức thành niềm
tin, nhu cầu của mỗi cá nhân để đảm bảo các hành vi cá nhân được thực hiện
đúng theo các Qui phạm pháp luật. Bồi dưỡng tình cảm đạo đức, tính tích cực
và bền vững, và các phẩm chất ý chí để đảm bảo cho hành vi luôn theo đúng
các yêu cầu để trở thành người công dân trong tương lai. Giáo dục cho học sinh
có ý thức sống và làm việc theo hiến pháp và pháp luật, truyền thống yêu nước,
lòng tự hào dân tộc. Hướng tới xây dựng nhà nước pháp quyền.
- Nâng cao chất lượng dạy học bộ môn GDCD nói chung và pháp luật nói riêng,
thúc đẩy nhu cầu, ý thức học tập và tự giác thực hiện rộng rãi trong học sinh.
Góp phần hoàn thành mục tiêu, nhiệm vụ của trường, của ngành.
- Giáo viên có điều kiện để nghiên cứu, bồi dưỡng, nâng cao trình độ chuyên
môn nghiệp vụ.
12
Huỳnh Vũ Chương- THCS Lê Đình Chinh


Nâng cao chất lương dạy học nội dung pháp luật trong môn giáo dục công dân lớp 9 ở trường trung học cơ sở

3.2. Nội dung và cách thực hiện giải pháp biện pháp.
Lâu nay công tác giảng dạy GDCD nói chung và giáo dục pháp luật nói
riêng thường ít được quan tâm ở trường phổ thông vì cho rằng đây là môn phụ
nhưng trước thực trạng xã hội hiện nay nhiều vụ án xảy ra nhất là án hình sự mà
đối tượng gây án có liên quan đến công dân ở độ tuổi Thanh thiếu niên học sinh
ngày càng nhiều tới mức báo động. Đến nay vấn đề này cần được nhìn nhận lại
nếu chúng ta muốn tăng cường hiệu quả giáo dục, giảm tỉ lệ học sinh vị phạm
nội qui, pháp luật chúng ta cần phải thực hiện một số công tác sau:
3.2.1. Đổi mới phương pháp dạy học pháp luật trong GDCD là một tất yếu

Cuộc vận động đổi mới PPDH đã có từ lâu, phổ biến ở các nền giáo
dục phương Tây. Đứng trước bối cảnh mới của thời đại ngày nay, đổi mới
PPDH đã trở thành một xu thế tất yếu. Tính tất yếu được bắt nguồn từ yêu
cầu khách quan sau:
- Tác động của cuộc cách mạng khoa học - công nghệ hiện đại và kỷ nguyên
bùng nổ thông tin
- Tác động của xu thế toàn cầu hóa, quốc tế hóa.
- Tác động của xu thế dân chủ hóa và tự khẳng định của mỗi cá nhân.
- Tác động từ xu hướng thay đổi nghề nghiệp hiện nay
- Tác động từ những đổi thay cơ bản trong đối tượng giáo dục

3.2.2.Cần tuân thủ một số định hướng đổi mới PPDH môn GDCD
Định hướng đổi mới phương pháp dạy và học đã được xác định trong
Nghị quyết Trung ương 4 khoá VII (1-1993), Nghị quyết Trung ương 2 khoá
VIII (12-1996), được thể chế hoá trong Luật Giáo dục (2005), được cụ thể hoá
trong các chỉ thị của Bộ Giáo dục và Đào tạo, đặc biệt là Chỉ thị số 15 (4-1999).
13
Huỳnh Vũ Chương- THCS Lê Đình Chinh


Nâng cao chất lương dạy học nội dung pháp luật trong môn giáo dục công dân lớp 9 ở trường trung học cơ sở

Luật Giáo dục (2005), Điều 28.2 đã quy định: ''Phương pháp giáo dục phổ
thông phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của HS; phù hợp
với đặc điểm của từng lớp học, môn học; bồi dưỡng phương pháp tự học, khả
năng làm việc theo nhóm; rèn luyện kĩ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn;
tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú học tập cho HS''.
Có thể nói định hướng chung của việc đổi mới PPDH là tăng cường vai
trò chủ động, tích cực, tự lực và sáng tạo của HS trong quá trình học tập, khắc
phục tình trạng dạy học “thầy thuyết trình, trò thụ động nghe, ghi chép”. Dạy

học phát huy tính tích cực nhận thức cho HS là rất cần thiết và đối với học sinh
lớp 9 điều này càng cần thiết. Đó chính là việc HS hoàn thành một cách chủ
động, tự giác, có nghị lực, có hướng đích rõ rệt, có sáng kiến với những hoạt
động trí óc và chân tay nhằm nắm vững kiến thức, hình thành kĩ năng và kĩ xảo
để vận dụng những nội dung tri thức đã học vào thực tiễn.
Từ định hướng chung kể trên, việc đổi mới PPDH môn GDCD ở trường THCS
nói chung và lớp 9 nói riêng được tôi thực hiện theo các định hướng cụ thể sau
đây:
- Dạy học thông qua tổ chức các hoạt động nhận thức cho học sinh
- Dạy học phải chú trọng rèn luyện phương pháp tự học
- Dạy học phải tăng cường học tập độc lập kết hợp chặt chẽ với học tập hợp tác
- Dạy học phải kết hợp đánh giá của thầy với tự đánh giá của trò
- Dạy học kết hợp với sự hỗ trợ có hiệu quả của phương tiện và thiết bị dạy
học
3.2.3. Những nguyên tắc giáo dục nội dung pháp luật cho học sinh 9
Giáo dục học sinh trong thực tiễn sinh động của xã hội - Giáo dục theo
nguyên tắc tập thể. Giáo dục bằng cách thuyết phục và phát huy mạnh mẽ tính
tự giác của học sinh. Giáo dục pháp luật cũng giống như đạo đức cho học sinh
phải lấy việc phát huy ưu điểm là chính để thực hiện nguyên tắc này đòi hỏi
14
Huỳnh Vũ Chương- THCS Lê Đình Chinh


Nâng cao chất lương dạy học nội dung pháp luật trong môn giáo dục công dân lớp 9 ở trường trung học cơ sở

người thầy phải hết sức trân trọng những mặt tốt, những thành tích của học sinh
dù chỉ là những thành tích nhỏ, dùng những gương tốt của học sinh trong
trường và những tấm gương người tốt việc tốt khác để giáo dục các em.
Thứ nhất phải tôn trọng nhân cách học sinh, đồng thời đề ra yêu cầu
ngày càng cao đối với học sinh.

Thứ hai giáo dục đạo đức phải phối hợp với đặc điểm lứa tuổi học sinh
THCS và đặc điểm hoàn cảnh cá nhân học sinh.
Thứ ba trong công tác giáo dục pháp luật, người thầy cần phải có nhân
cách và hành vi thực hiện pháp luật mẫu mực và phải đảm bảo sự thống nhất
giữa các các ảnh hưởng giáo dục đối với học sinh.
3.2.4. Đa dạng hóa phương pháp dạy - học:
Giáo viên có thể kết hợp nhiều phương pháp trong một tiết dạy như:
* Phương pháp thuyết trình
Phương pháp thuyết trình là PPDH trong đó người GV dùng lời nói sinh
động, biểu cảm, thuyết phục để truyền thụ hệ thống tri thức môn GDCD cho HS
theo chủ đích nhất định, nhờ đó HS tiếp thu bài giảng một cách có hệ thống.
Ví dụ: Khi dạy bài Trách nhiệm của thanh niên trong sự nghiệp CNH – HĐH
đất nước. Giáo viên giảng giải cho học sinh rằng: “Nước ta đi lên xây dựng và
phát triển đất nước từ một nước nghèo nàn và lạc hậu. CNH-HĐH là nhiệm vụ
trung tâm của thời kì quá độ lên CNXH. Thực hiện sự nghiệp CNH-HĐH là
nhiệm vụ khó khăn và phức tạp. Nó đòi hỏi sự đóng góp tích cực của nhân dân
cả nước nói chung và thanh niên nói riêng. CNH- HĐH đất nước là cơ hội đối
với thanh niên vì họ là lực lượng nòng cốt, là lựclượng xung kích góp phần to
lớn vào mục tiêu phấn đấu của cả dân tộc”.
- Một số yêu cầu sư phạm khi thuyết trình:

15
Huỳnh Vũ Chương- THCS Lê Đình Chinh


Nâng cao chất lương dạy học nội dung pháp luật trong môn giáo dục công dân lớp 9 ở trường trung học cơ sở

+ Người GV cần có sự mẫu mực trong tác phong và lối sống đạo đức,
thái độ làm việc nghiêm túc, nhiệt tình, lối ứng xử thân tình, gần gũi HS.
+ Lời giảng cần chính xác, rõ ràng và đạt tới sự biểu cảm

+ Tốc độ và cường độ của lời giảng phải phù hợp với đặc điểm tri thức
của bài học, đối tượng nhận thức.
+ Khi sử dụng phương pháp thuyết trình cần phải nghiên cứu kỹ mục
tiêu, chuẩn kiến thức, kỹ năng và nội dung của bài học để xác định kiến thức cơ
bản, trọng tâm và lựa chọn những nội dung thiết thực nhất đưa vào giảng dạy.
Trên cơ sở xác định kiến thức cơ bản, trọng tâm của bài dạy, căn cứ vào thời
gian lên lớp, trình độ của đối tượng, mục tiêu và chuẩn kiến thức của từng bài,
giáo viên sẽ xác định và lựa chọn những nội dung phải nói, cần nói và nên nói
tương ứng với những gì người học phải biết, cần biết và nên biết.
+ Sử dụng các thao tác tư duy lôgíc để giúp HS khai thác sâu nội dung
bài học.
+ Kết hợp với các PPDH khác một cách linh hoạt và khai thác sự hỗ trợ
của các phương tiện dạy học, đặc biệt là công nghệ thông tin.
* Phương pháp vấn đáp (đàm thoại)
Vấn đáp (đàm thoại) là PPDH, trong đó việc truyền thụ và lĩnh hội tri thức mới
giữa GV và HS thông qua việc trả lời những câu hỏi, gợi ý do GV nêu ra.
- Các dạng vấn đáp:
+ Vấn đáp tái hiện: GV đặt ra những câu hỏi chỉ với yêu cầu HS nhớ lại
kiến thức đã biết để trả lời
+ Vấn đáp giải thích - minh họa: Loại vấn đáp này được dùng với mục
đích làm sáng tỏ, minh chứng một nội dung tri thức nào đó.
+ Vấn đáp tìm tòi: Đây là dạng vấn đáp phổ biến trong dạy học GDCD
và đòi hỏi cao nhất tính chủ động, sáng tạo của HS.
16
Huỳnh Vũ Chương- THCS Lê Đình Chinh


Nâng cao chất lương dạy học nội dung pháp luật trong môn giáo dục công dân lớp 9 ở trường trung học cơ sở

- Yêu cầu sư phạm

+ Sử dụng các hình thức của phương pháp vấn đáp một cách linh hoạt sao
cho phù hợp với mục tiêu bài dạy, nội dung tri thức và đối tượng tiếp thu.
+ Các câu hỏi đặt ra phải có sự chọn lọc, sắp xếp, theo một hệ thống xác
định, hợp lý, nhất là đối với dạng vấn đáp tìm tòi. Khi chuyển từ câu hỏi này
sang câu hỏi khác cần tạo ra sự liện hệ giữa chúng để kiến thức không bị cắt rời.
+ Câu hỏi trong phương pháp đàm thoại phải ngắn gọn, đơn nghĩa, tường
minh, dễ hiểu, phù hợp với nội dung bài học, năng lực tiếp nhận của HS.
+ Cần khuyến khích HS mạnh dạn đặt ra những câu hỏi, vấn đề liên quan
đến nội dung bài học và thực tiễn đang diễn ra xung quanh.
+ Phối hợp với các phương pháp khác nhất là các phương pháp mới để
tăng cường phát huy tính tích cực của HS, đặc biệt là phương pháp thảo luận
nhóm, đóng vai, trò chơi.
+ Thiết lập và duy trì mối quan hệ thầy trò gần gũi trong quá trình vận
dụng phương pháp. GV tôn trọng kết quả trả lời của HS, động viên, khen ngợi
những câu trả lời xuất sắc, nhẹ nhàng uốn nắn những câu trả lời sai.
* Phương pháp trực quan
Trực quan là PPDH trong đó GV sử dụng các phương tiện tác động trực
tiếp đến cơ quan cảm giác của HS giúp các em tiếp thu tri thức của bài học một
cách nhẹ nhàng, sinh động và hiệu quả.
Nếu căn cứ vào các giác quan mà phương tiện trực quan tác động thì có
thể phân chia thành các dạng trực quan sau đây:
+ Phương tiện trực quan tác động vào thị giác, bao gồm tranh, ảnh, sơ đồ,
biểu đồ, đồ thị, hình vẽ của GV trên bảng...
+ Phương tiện trực quan tác động vào thính giác bao gồm âm thanh,

17
Huỳnh Vũ Chương- THCS Lê Đình Chinh


Nâng cao chất lương dạy học nội dung pháp luật trong môn giáo dục công dân lớp 9 ở trường trung học cơ sở

+ Phương tiện trực quan tác động tổng hợp các giác quan, bao gồm phim,
video, clip, vật thể, sự vật, hiện tượng trong quá trình tham quan thực tế.
- Các bước tiến hành:
+ GV đưa ra phương tiện, tài liệu trực quan theo ý đồ giảng dạy
+ HS tiếp cận, khai thác thông tin từ phương tiện trực quan theo các câu
hỏi, yêu cầu, gợi ý của GV.
+ HS phát biểu, trao đổi, thảo luận về thông tin thu được.
+ GV tổng hợp và đưa ra kết luận.
Ví dụ: Khi dạy bài Nghĩa vụ bảo vệ tổ quốc. Giáo viên cho học sinh quan sát
ảnh Chiến sĩ Hải quân canh giữ đảo Trường sa lớn.
Giáo viên đặt câu hỏi:
+ Em có suy nghĩ gì về bức ảnh trên?
+ Bảo vệ tổ quốc là trách nhiệm của ai?
- HS phát biểu, trao đổi, thảo luận về thông tin thu được.
- GV tổng hợp và đưa ra kết luận.
- Một số yêu cầu sư phạm:
+ Phải lựa chọn phương tiện trực quan phù hợp với mục tiêu, yêu cầu của tiết
học.
+ Các tài liệu trực quan đưa ra cần đảm bảo tính chính xác, chân thực, rõ
ràng. Cần hết sức tránh sử dụng những tài liệu trực quan chưa được kiểm tra kĩ
càng, không đảm bảo độ tin cậy.
+ Phải xác định được thời điểm sử dụng phương tiện sao cho thích hợp
và hiệu quả nhất.
+ Sử dụng các phương tiện trực quan cần đúng địa chỉ, đúng chỗ, đúng
thời điểm..
+ Phải nắm vững các yêu cầu và cách thức sử dụng đối với từng loại
phương tiện trực quan.
18
Huỳnh Vũ Chương- THCS Lê Đình Chinh

Nâng cao chất lương dạy học nội dung pháp luật trong môn giáo dục công dân lớp 9 ở trường trung học cơ sở

+ Nhanh chóng tiếp cận, khai thác các thành tựu mới nhất: các phần mềm
dạy học, internet... vào dạy học trực quan để đạt hiệu quả cao hơn.
+ Không được lạm dụng các phương tiện trực quan.
* Phương pháp thảo luận nhóm
Thảo luận nhóm là PPDH trong đó lớp học được chia thành những nhóm
nhỏ để bàn bạc, trao đổi, thảo luận về một vấn đề học tập và đưa ra ý kiến
chung của nhóm về vấn đề đó. Thảo luận nhóm được sử dụng rộng rãi nhằm
giúp cho HS tham gia một cách chủ động vào quá trình học tập, tạo cơ hội cho
HS có thể chia sẻ kiến thức, kinh nghiệm, ý kiến để giải quyết một vấn đề có
liên quan đến nội dung bài học.
- Các bước tiến hành
Thảo luận nhóm có thể tiến hành theo các bước sau:
+ GV nêu chủ đề thảo luận, chia nhóm, phân công vị trí làm việc, giao
câu hỏi, yêu cầu thảo luận cho mỗi nhóm và quy định thời gian.
+ Các nhóm tiến hành thảo luận (trong thời gian quy định).
+ Đại diện các nhóm trình bày kết quả thảo luận.
+ Các nhóm khác lắng nghe, chất vấn, trao đổi, bổ sung ý kiến.
+ GV đánh giá và cung cấp thông tin phản hồi (kết luận).
Ví dụ: Khi dạy bài Quyền và nghĩa vụ lao động của công dân. Giáo viên
nêu vấn đề: Tại sao lao động là quyền và nghĩa vụ của công dân? Cho các em
thảo luận rồi rút ra kết luận.
- Yêu cầu sư phạm:
+ Có nhiều cách chia nhóm, có thể theo số điểm danh, theo tổ, theo giới
tính, theo vị trí ngồi.
+ Quy mô nhóm có thể lớn hơn hoặc nhỏ tùy theo vấn đề thảo luận. Tuy
nhiên nhóm từ 4 - 6 HS là tốt nhất bởi lẽ: Số HS như vậy vừa đủ để đảm bảo tất

19
Huỳnh Vũ Chương- THCS Lê Đình Chinh


Nâng cao chất lương dạy học nội dung pháp luật trong môn giáo dục công dân lớp 9 ở trường trung học cơ sở

cả HS có thể tham gia ý kiến nhưng cũng đủ để đảm bảo không thiếu ý tưởng
cho sự tranh luận.
+ Nội dung thảo luận của các nhóm có thể giống hoặc khác nhau.
+ Cần quy định rõ thời gian thảo luận và thời gian trình bày kết quả thảo
luận cho các nhóm.
+ Kết quả thảo luận có thể trình bày dưới nhiều hình thức: Bằng lời, đóng
vai, viết, hoặc vẽ trên giấy khổ to... Có thể do một người thay mặt nhóm trình
bày, có thể nhiều người trình bày, mỗi người mỗi đoạn nối tiếp nhau.
+ Trong thời gian HS thảo luận theo nhóm nhỏ, GV cần di chuyển giữa
các nhóm để bao quát lớp và lắng nghe ý kiến của HS, giúp đỡ, gợi ý cho các
em nếu được yêu cầu.
* Phương pháp nêu vấn đề
- Phương pháp nêu vấn đề là PPDH, trong đó GV giúp HS xem xét, phân tích
những tình huống có vấn đề và xác định những cách thức giải quyết tình huống
đó nhằm tiếp thu tri thức, rèn luyện kỹ năng và hình thành tư tưởng, thái độ.
- Đặt vấn đề, bao gồm:
+ Xác định hay phát hiện vấn đề.
+ Nêu lên những chi tiết có liên quan đến vấn đề (minh chứng).
+ Nêu lên những câu hỏi định hướng, gợi ý, làm cơ sở cho việc giải quyết vấn
đề.
- Giải quyết vấn đề:
+ Đề xuất cách giải quyết.
+ Lập kế hoạch (các bước) giải quyết.
+ Thực hiện kế hoạch.

- Kết luận:
+ Liệt kê tất cả các giải pháp.
20
Huỳnh Vũ Chương- THCS Lê Đình Chinh


Nâng cao chất lương dạy học nội dung pháp luật trong môn giáo dục công dân lớp 9 ở trường trung học cơ sở

+ Đánh giá kết quả các giải pháp (tích cực, hạn chế...).
+ So sánh kết quả các giải pháp.
+ Quyết định chọn giải pháp tốt nhất.
+ Khơi gợi, đề xuất vấn đề mới.
Ví dụ: Khi dạy bài Quyền và nghĩa vụ lao động của công dân.
Để tạo thói quen và rèn luyện trong lao động giáo viên có thể gợi ý cho
các em tham gia các hoạt động lao động sản xuất trong gia đình trên cơ sở đặc
điểm thể chất, sức khỏe phù hợp và coi lao động như là một hoạt động để cải
thiện sức khỏe và thể lực cho mình chứ không giành thời gian rảnh cho các thú
vui như chơi Game hay chát với nhau qua Internet.
- Yêu cầu sư phạm
+ Lực chọn các kiểu dạy học nêu vấn đề ở mức độ khó dễ khác nhau phù
hợp với trình độ nhận thức và khả năng giải quyết của HS.
+ Vấn đề được lựa chọn phải phù hợp với nội dung của bài học, có tính
thời sự, tiêu biểu, gắn với thực tiễn cuộc sống của HS và kích thích được óc tò
mò, ham hiểu biết và sự sáng tạo của HS.
+ Vấn đề được tạo ra phải chứa đựng mâu thuẫn, phù hợp với nội dung
bài học và tạo được sự hứng khởi trong tiếp nhận và giải quyết từ phía HS.
+ Vấn đề có thể được cả lớp giải quyết hoặc thông qua các nhóm học
tập.
+ Khai thác sự hỗ trợ của phương tiện, thiết bị dạy học nhằm tạo ra tính
phong phú, đa dạng của tình huống.

+ Chú trọng đến tính độc lập, tự lực của HS trong quá trình tiếp nhận và
giải quyết tình huống dưới sự hướng dẫn của GV.
+ Khuyến khích HS trên cơ sở nội dung bài học cần liên hệ để phát hiện
và tham gia giải quyết những vấn đề đang nảy sinh trong cuộc sống.

21
Huỳnh Vũ Chương- THCS Lê Đình Chinh


Nâng cao chất lương dạy học nội dung pháp luật trong môn giáo dục công dân lớp 9 ở trường trung học cơ sở

* Phương pháp xử lý tình huống
Phương pháp xử lý tình huống là một PPDH, trong đó HS tự lực nghiên
cứu một tình huống thực tiễn và giải quyết các vấn đề do tình huống đặt ra dưới
sự hướng dẫn của GV.
Tình huống là một hoàn cảnh thực tế, câu chuyện có thật hoặc được mô
phỏng theo tình huống thường xảy ra trong thực tiễn có chứa đựng những mâu
thuẫn, xung đột. Người học sau khi tiếp nhận phải đưa ra một quyết định trên cơ
sở cân nhắc các phương pháp giải quyết khác nhau.
- Các bước tiến hành:
+ Giáo viên cung cấp cho HS tình huống kèm theo câu hỏi, yêu cầu hoặc
gợi ý trả lời. Quy định thời gian thảo luận hoặc suy nghĩ để giải quyết tình
huống.
+ HS tiếp cận tình huống, thảo luận hoặc suy nghĩ để đưa ra phương án
giải quyết.
+ HS đưa ra cách giải quyết tình huống.
+ Từ tình huống cụ thể, GV hướng HS đến thảo luận về vấn đề rộng lớn,
khái quát hơn (được đề cập trong nội dung bài học) mà tính huống cụ thể đó chỉ
là một trường hợp tiêu biểu, điển hình.
+ GV tổng hợp ý kiến, đánh giá và rút ra kết luận.

- Yêu cầu sư phạm
+ Tình huống có thể dài hay ngắn với mức độ khó dễ khác nhau tùy từng
nội dung vấn đề song phải phù hợp với nội dung bài học, trình độ HS và thời
lượng giảng dạy.
+ Tình huống cần chứa đựng mâu thuẫn, phản ánh tính đa dạng của cuộc
sống hiện thực nên nó phải tương đối phức tạp chứ không phải là một câu
chuyện đơn giản.

22
Huỳnh Vũ Chương- THCS Lê Đình Chinh


Nâng cao chất lương dạy học nội dung pháp luật trong môn giáo dục công dân lớp 9 ở trường trung học cơ sở

+ Tình huống có thể đã được người trong cuộc giải quyết, có kết quả rõ
ràng hoặc có thể để mở mà chưa có cách giải quyết.
+ Cần phải quy định rõ thời gian HS thảo luận (hoặc suy nghĩ) để giải
quyết, thời gian và hình thức trình bày kết quả giải quyết tình huống.
+ Tình huống phải được kết thúc bằng một loạt các vấn đề hoặc câu hỏi
như: Bạn nghĩ điều gì sẽ xảy ra tiếp theo? Bạn sẽ làm gì nếu bạn là nhân vật A
(hay nhân vật B)? Vấn đề này có thể được ngăn chặn như thế nào?...
+ Kết quả trả lời các câu hỏi xung quanh tình huống phải được dùng để
giải quyết một tình huống rộng hơn, khái quát hơn.
+ Tình huống cần liên hệ với kinh nghiệm hiện tại cũng như thực tiễn
cuộc sống, nghề nghiệp trong tương lai của người học.
+ Tình huống có thể diễn giải theo cách nhìn của người đọc và để mở
nhiều hướng giải quyết. Trong việc giải quyết các tình huống thực tiễn, không
phải bao giờ cũng có giải pháp duy nhất đúng.
+ Có thể tổ chức cho cả lớp cùng nghiên cứu một tình huống hoặc phân
công mỗi nhóm nghiên cứu một tình huống khác nhau.

* Phương pháp đóng vai
Đóng vai là PPDH, trong đó GV tổ chức cho người học thực hành, “làm
thử” một số cách ứng xử nào đó trong một tình huống giả định. Đây là PPDH
nhằm giúp HS suy nghĩ sâu sắc về một vấn đề bằng cách tập trung vào một sự
kiện cụ thể mà người học vừa thực hiện hoặc quan sát. Việc “diễn” không phải
là phần chính của phương pháp này mà điều quan trọng là sự thảo luận sau phần
diễn ấy.
- Các bước tiến hành:

23
Huỳnh Vũ Chương- THCS Lê Đình Chinh


Nâng cao chất lương dạy học nội dung pháp luật trong môn giáo dục công dân lớp 9 ở trường trung học cơ sở

+ GV nêu chủ đề, chia nhóm và giao tình huống, yêu cầu đóng vai cho từng
nhóm. Trong đó có quy định rõ thời gian chuẩn bị, thời gian đóng vai của mỗi
nhóm.
+ Các nhóm thảo luận về công tác chuẩn bị.
+ Các nhóm tiến hành đóng vai.
+ Lớp thảo luận, nhận xét, thường thì thảo luận bắt đầu về ứng xử của
các nhân vật cụ thể hoặc tình huống trong vở diễn, nhưng sẽ mở rộng phạm vi
sang những vấn đề khái quát hơn gắn với nội dung bài học.
+ GV tổng hợp, đánh giá và rút ra kết luận.
- Yêu cầu sư phạm
+ Tình huống đóng vai phải phù hợp với nội dung bài học, lứa tuổi, trình
độ HS và điều kiện, hoàn cảnh lớp học.
+ Tình huống không nên quá dài và phức tạp có thể vượt thời gian cho
phép.
+ Tình huống nên để mở với nhiều cách giải quyết khác nhau, không cho

trước “kịch bản”, lời thoại.
+ Phải dành thời gian phù hợp để HS thảo luận, xây dựng kịch bản chuẩn
bị.
+ Trong khi HS thảo luận và chuẩn bị đóng vai, GV có thể đi đến các
nhóm để gợi ý, giúp đỡ khi cần thiết.
+ Người đóng vai phải hiểu rõ vai của mình trong bài tập để không lạc
đề.
+ Mỗi tình huống có thể phân công một hoặc nhiều nhóm cùng đóng vai.
+ Các vai diễn nên để HS xung phong hoặc tự phân công đảm nhiệm.
Ngoài ra, GV nên khích lệ tất cả HS cùng tham gia, kể cả những HS nhút nhát.

24
Huỳnh Vũ Chương- THCS Lê Đình Chinh


Nâng cao chất lương dạy học nội dung pháp luật trong môn giáo dục công dân lớp 9 ở trường trung học cơ sở

+ Không được bỏ qua bước thảo luận giữa các nhóm, thảo luận cả lớp về
các nội dung đóng vai của các nhóm từ đó mở rộng, liên hệ đến vấn đề được đề
cập trong nội dung bài học.
3.2.6. Thay đổi cấu trúc bài dạy:
Dạy học pháp luật vốn khô khan dễ gây nhàm chán, nhưng còn một lí do
nữa đó là cấu trúc của bài học thường lặp đi lặp lại ba phần là (mục I) đặt vấn
đề, tiếp đó (mục II) là nội dung bài học và cuối cùng (mục III) là bài tập. Nếu
giáo viên không thay đổi cách tiếp cận bài học một cách linh hoạt cũng sẽ gây
nhàm chán. Nên tùy từng bài có thể thay đổi cấu trúc bài dạy cho phù hợp.
Ví dụ: Khi dạy bài Quyền và Nghĩa vụ của công dân trong Hôn nhân. Trước hết
ở phần đặt vấn đề giáo viên tổ chức cho học sinh tìm hiểu khái niệm về Hôn
nhân trước, sâu đó mới cho học sinh tìm hiểu các câu chuyện sau, như thế học
sinh sẽ nắm được kiến thức và dễ dàng phân tích các câu chuyện trong phần

đặt vấn đề.
3.3 Điều kiện thực hiện các giải pháp, biện pháp:
- Về phía giáo viên dạy: Các phương pháp trên không phải tiết dạy nào cũng áp
dụng tất cả mà tùy từng bài từng nội dung kiến thức mà vận dụng, trên thực tế
mỗi bài dạy chỉ dùng từ ba đến bốn phương pháp phối hợp là có thể dạy tốt.
- Về phía tổ, nhóm chuyên môn:
Thứ nhất đầu năm học tổ chuyên môn các trường cần chủ động xây dựng
PPCT cho phù hợp,
Thứ hai đề nghị nhà trường mua sắm cung cấp đủ phương tiện, tài liệu hỗ
trợ dạy học,

25
Huỳnh Vũ Chương- THCS Lê Đình Chinh