SKKN các bài thơ chữ hán trong chương trình ngữ văn 7 ở THCS

Một vài kinh nghiệm giảng dạy thơ chữ Hán trong chơng trình Ngữ Văn lớp 7
LI GII THIU
Dy hc l mt ngh thut m trong ú vic s dng ngụn t, vn dng
cỏc phng phỏp phi ht sc tinh t, linh hot mi cú th truyn ti ti hc sinh
mt khi lng kin thc nht nh. Mi bi hc l mt cỏnh ca tri thc m
nhim v ca ngi giỏo viờn l cn nh hng cho hc sinh chim lnh trn
vn trờn tinh thn phỏt huy tớnh tớch cc, ch ng, sỏng to.
Mụn Ng Vn cú c thự ca mt b mụn thuc khoa hc xó hi nờn khi
lng kin thc rng. nm bt ht giỏ tr ngh thut, ni dung ca mt tỏc
phm vn hc ũi hi phi kt hp vi nhiu lnh vc kin thc khỏc nh: lch
s, a lớ.c bit vi nhng tỏc phm vn hc nc ngoi, vn hc c hiu
ỳng, hiu chớnh xỏc ni dung ca tỏc phm l c mt vn khụng n gin
chỳt no. Nu ngi giỏo viờn ng lp khụng nm bt ht ni dung t tng
ca tỏc phm hoc hiu sai lch, phin din v tỏc phm t s dn ti vic nh
hng cho hc sinh khụng chớnh xỏc. iu ny rt nguy him trong dy hc
Ng Vn. Tuy nhiờn hin nay B Giỏo Dc v o To ó cung cp cho giỏo
viờn cun Chun kin thc k nng giỳp cho giỏo viờn nh hng chớnh
xỏc mc tiờu mi bi hc t ú s dng cỏc phng phỏp ging dy phự hp vi
i tng hc sinh ca mỡnh mi gi ging cú hiu qu cao nht.
Tuy nhiờn, cú mt tit ging vn thnh cụng, hc sinh hiu chc v vn
dng tt lý thuyt vo lm bi tp l c mt quỏ trỡnh xuyờn sut ca cỏc khõu
lờn lp, rốn k nng cho hc sinh ca mi giỏo viờn.
Trong chng trỡnh ng vn THCS bn thõn tụi thy vic ging dy th
ch Hỏn dch Vit i vi giỏo viờn(nht l giỏo viờn tr) cũn cú nhiu khú
khn. iu ny cú th lớ gii bi mt s lớ do sau:
+ Th nht do cỏc vn bn th ch Hỏn u cú thi gian ra i t nhng
th k trc. ú l nhng tỏc phm cũn lu gi c nờn thng tiờu biu cú
giỏ tr ni dung v ngh thut cao.

1

Một vài kinh nghiệm giảng dạy thơ chữ Hán trong chơng trình Ngữ Văn lớp 7
+ Th hai do s hiu bit, kinh nghim ging dy th loi ny ca giỏo
viờn cũn nhiu hn ch. Cha cú thi gian trau di cỏc ti liu liờn quan, cha
hiu sõu v hon cnh lch s ra i ca tỏc phm.
+ Th ba do tỏc phm ó c dch nờn vic ging dy rt khú khn khi
giỏo viờn hu ht ch dy phn dch th m lt qua phn phiờn õm v dch
ngha iu ny trong mt phm vi nht nh s khụng lm sỏng rừ v truyn ti
ht nhng nột c sc ca tỏc phm.
Vỡ vy tụi xin c chia s vi cỏc bn ng nghip mt vi kinh nghim
ca bn thõn tụi trong quỏ trỡnh ging dy b mụn Ng Vn THCS. Vi mong
mun c gúp mt ting núi riờng vo phong tro chung i mi phng
phỏp dy hc ca giỏo dc Lng Ti.

2


Một vài kinh nghiệm giảng dạy thơ chữ Hán trong chơng trình Ngữ Văn lớp 7
I. PHN M U
1. Lý do chn ti.
a. Khỏch quan:
L mt mụn hc thuc nhúm khoa hc xó hi, mụn vn cú tm quan trng
trong vic giỏo dc quan im t tng, tỡnh cm cho hc sinh. ng thi l
mụn hc thuc nhúm cụng c, mụn vn cũn th hin rừ mi quan h vi cỏc mụn
hc khỏc. Hc tt mụn vn s tỏc ng tớch cc ti cỏc mụn hc khỏc v ngc
li cỏc mụn hc khỏc cng gúp phn hc tt mụn vn. iu ú t ra yờu cu
tng cng tớnh thc hnh gim lý thuyt, gn hc vi hnh, gn kin thc vi
thc tin ht sc phong phỳ, sinh ng ca cuc sng.
i mi dy hc nhm ỏp ng mc tiờu, yờu cu ca mt t nc trong
giai on phỏt trin mi, ng thi nhm ci thin tỡnh trng trỡ tr ca vic dy

hc hin nay ang l yờu cu v cng l nim mong mi ca i ng giỏo viờn.
Chng trỡnh THCS mi vi nhng thay i quan trng chớnh l mt khõu then
cht ca quỏ trỡnh ny.
Cn c nh hng chung, chng trỡnh ng vn THCS quỏn trit cỏc yờu
cu: tớch hp, tớch cc, gim ti. S thay i mt cỏch ton din c v cu trỳc,
ni dung chng trỡnh ó to cho dy hc Ng vn THCS nhiu du hiu tớch
cc.
Nhm ỏp ng yờu cu trờn, vic ging dy mụn Ng vn hin nay v c
bit l vic dy th ch Hỏn dch Vit trong nh trng THCS khụng ch nhm
mc ớch trang b nhng kin thc c bn ca b mụn cho hc sinh, m cũn phi
nõng cao k nng s dng t ng, k nng nghe - núi - c - vit trong giao tip.
hỡnh thnh nờn nhng con ngi XHCN cú trỡnh vn hoỏ, bn lnh, cú
nng lc v t duy sỏng to.
b. Ch quan:
Vic ging dy mụn Ng vn hng ti mc ớch chung l o to nhng
con ngi phự hp vi nhng i thay ca xó hi. t c hiu qu ú,
3


Mét vµi kinh nghiÖm gi¶ng d¹y th¬ ch÷ H¸n trong ch¬ng tr×nh Ng÷ V¨n líp 7
người giáo viên phải xây dựng cho mình một kế hoạch cụ thể. Đó là việc thực
hiện thiết kế giáo án trong mỗi giờ dạy phải phù hợp với đặc trưng bộ môn, phải
nổi bật kiến thức trọng tâm của bài, thực hiện dạy học theo đúng phương pháp
đổi mới, tạo điều kiện cho học sinh chủ động, tích cực tham gia hoạt động.
Giảng dạy thành công một bài thơ chữ Hán trong chương trình Ngữ văn 7
lớp 7 đề học sinh thấy hết những giá trị của từng câu, từng chữ trong bài thơ,
thấy được sự đặc sắc của từng bài là điều vô cùng khó đối với người dạy. Bởi
thơ chữ Hán thường khó hiểu, mặt khác phần dịch nghĩa và dịch thơ thường
không chuyển tải hết ý nghĩa của tiếng Hán gốc trong bài. Điều này khiến nhiều
giáo viên tỏ ra lúng túng trong việc giảng giải cho học sinh.

Vì vậy sau một thời gian thực hiện giảng dạy môn Ngữ văn lớp 7 THCS tôi
đã tự rút ra một số kinh nghiệm cho bản thân về việc giảng dạy thơ chữ Hán
trong chương trình ngữ văn 7 có hiệu quả và coi đây là một kinh nghiệm nhỏ bé
cùng đưa ra để trao đổi với các đồng nghiệp.
2. Mục đích
Để mỗi giáo viên trước khi bước vào giảng dạy một bài thơ chữ Hán trong
chương trình Ngữ văn 7 cần xác định và tìm hiểu rõ về bài thơ đó. Biết so sánh
đối chiếu giữa các bản phiên âm, dịch thơ, dịch nghĩa để từ đó sử dụng phương
pháp khai thác kiến thức cho học sinh một cách phù hợp vag đúng đắn nhất,
không bỏ sót ý, không làm mất đi cái hay của từng từ, từng câu.
Để thực hiện được đúng phương pháp đổi mới trong một tiết dạy thơ chữ
Hán – dịch Việt. Người giáo viên không chỉ cung cấp cho học sinh những kiến
thức cơ bản của bài học đó mà còn phải hệ thống hóa, so sánh các giá trị kiến
thức giữa các bản phiên âm, dịch thơ, dịch nghĩa theo một quy trình cụ thể.
Vì vậy việc đổi mới phương pháp trong dạy thơ chữ Hán – dịch Việt, là yêu
cầu cần thiết trong giảng dạy ngữ văn THCS. Thông quan phân môn văn và đặc
biệt là việc dạy thơ chữ Hán-dịch Việt, học sinh có thêm kiến thức để cảm nhận,
phân tích cái hay, cái đẹp trong văn bản. Đồng thời có kiến thức, kỹ năng phục
4


Một vài kinh nghiệm giảng dạy thơ chữ Hán trong chơng trình Ngữ Văn lớp 7
v trong quỏ trỡnh phõn tớch hng th vn bn. Ngoi ra hc sinh cũn nm c
cỏc n v ngụn ng trong ting Hỏn ting Vit (ngha ca cỏc t), hon cnh
to lp vn bn. t ú cỏc em thc hnh k nng: nghe, núi, c, vit trờn c
s vn dng tri thc lý thuyt.
3. i tng, phng phỏp nghiờn cu, i tng kho sỏt.
a. i tng nghiờn cu: Cỏc bi th ch Hỏn trong chng trỡnh Ng vn
7 THCS.
b. Cỏc phng phỏp nghiờn cu chớnh:

- iu tra, quan sỏt.
- Thc ging.
- Phõn tớch sn phm.
c. i tng kho sỏt: hc sinh khi 7 trng THCS Lõm Thao.
4. Nhim v, phm vi v thi gian thc hin.
a. nhim v: cỏc bi th ch Hỏn dch Vit trong chng trỡnh sỏch giỏo
khoa THCS u ó ghi li bng ba vn bn: phiờn õm, dch ngha, dch th. Phn
dch th sỏch giỏo khoa ó chn nhng bn dch sỏt, hay v nhỡn chung ó gi
ỳng th th, kt cu, b cc v nhp iu ca nguyờn tỏc. Tuy nhiờn do nguyờn
tc hip vn th nờn mt s bn dch th cú mt s t ng b chch.
Vỡ vy m nhim v nghiờn cu trong bi tp nghiờn cu khoa hc ny l
nh hng c th cho giỏo viờn khi ging dy vn th ch Hỏn dch Vit l
to hng thỳ hc tp cho hc sinh.
b. Phm vi nghiờn cu: Do thi gian v iu kin thc tin, tụi ch a ra
nhng kinh nghim mang tớnh c bn nht ca vic ging dy th ch Hỏn
dch Vit trong chng trỡnh Ng vn 7 THCS.
c. Thi gian thc hin:
Qua quỏ trỡnh trc tip ging dy Ng vn lp 7 nm hc 2009-2010.
5


Mét vµi kinh nghiÖm gi¶ng d¹y th¬ ch÷ H¸n trong ch¬ng tr×nh Ng÷ V¨n líp 7
5. Đóng góp về mặt khoa học của sáng kiến kinh nghiệm:
Qua sáng kiến của mình tôi hi vọng mỗi giáo viên sẽ tích lũy thêm cho
mình một kinh nghiệm giảng dạy hữu ích, từ đó áp dụng có hiệu quả nhất vào
công việc giảng dạy.
Việc đổi mới phương pháp giảng dạy hiện nay sẽ mang lại những hiệu
quả thiết thực hơn, làm cho kiến thức sách vở gần với thực tế hơn. Cùng với
đó là làm cho các tác phẩm văn chương sẽ dễ đi vào tâm hồn các em học sinh,
trau dồi cho các em lòng say mê văn học, yêu cái đẹp, yêu cuộc sống đồng

thời tạo hứng thú hơn cho các em học sinh mỗi khi đón nhận một giờ học Ngữ
văn.
Thay đổi nhận thức của một bộ phận giáo viên khi dạy thơ chữ Hán chỉ
chú trọng vào việc giảng kiến thức của phần dịch thơ mà bỏ quên giá trị nghệ
thuật của phần phiên âm và dịch nghĩa, làm cho bài thơ trở thành thơ thuần
Việt mất đi sắc thái của bài thơ.
II. PHẦN NỘI DUNG
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ KHOA HỌC, CƠ SỞ THỰC TIỄN

Đa số các bài thơ chữ Hán - dịch Việt được đưa và chương trình giảng dạy
đều đã được ghi lại bằng ba văn bản: phiên âm, dịch nghĩa, dịch thơ.Nội dung
phiên bản dịch nghĩa khá rõ ràng, dễ hiểu và trung thành với phiên âm.
Phần dịch thơ, sách giáo khoa đã chọn những bản dịch sát, hay và nhìn
chung đã giữ đúng thể thơ, kết cấu, bố cục và nhịp điệu của nguyên tác. Tuy
nhiên do quy tắc hiệp vần thơ, nên một số từ ngữ dịch bị chệch đi không còn
chuyển tải được hết ý nghĩa của từ gốc Hán vì thế mà nội dung dịch thơ so với
phiên âm chưa thật sát, làm giảm đi ý nghĩa của bài thơ.
Điều này đôi khi do chuẩn bị bài, tìm hiểu bài chưa tốt giáo viên có thể bỏ
qua làm cho bài giảng chỉ dừng lại ở việc chuyển tải nội dung mà chưa thực sự
nổi bật, khai thác sâu những ý nghĩa của bài thơ còn nằm ở phần phiên âm và
dịch nghĩa.
6


Mét vµi kinh nghiÖm gi¶ng d¹y th¬ ch÷ H¸n trong ch¬ng tr×nh Ng÷ V¨n líp 7
CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG VIỆC GIẢNG DẠY THƠ CHỮ HÁN
TRONG CHƯƠNG TRÌNH NGỮ VĂN 7
I. NHỮNG KHÓ KHĂN VÀ THUẬN LỢI.

1. Khó khăn:

Hiện nay hầu hết giáo viên dạy môn Ngữ văn trong nhà trường THCS
thường có tâm lý ngại dạy thơ chữ Hán- dịch Việt với một số lý do như sau:
- Thứ nhất thơ chữ Hán – dịch Việt sử dụng từ Hán Việt có chứa nhiều điển
cố, điền tích cổ điển khó hiểu, để hiểu hết đòi hỏi giáo viên phải mất nhiều thời
gian để tìm hiểu kĩ, tìm hiểu sâu qua đồng nghiệp, qua sách tham khảo và nhiều
tư liệu mới có thể phục vụ tốt và hiệu quả cho bài dạy.
- Thứ hai thể thơ thường mô phỏng thơ của Trung Quốc là những thể thơ có
kết cấu, bố cục quy tắc chặt chẽ, niêm luật nghiêm ngặt rất phức tạp. Khi giảng
dạy giáo viên cũng phải nắm chắc niêm luật của thể loại mà mình giảng dạy.
- Thứ ba khi dạy phải so sánh với bản phiên âm chữ Hán mất nhiều thời
gian. Khó nhất là làm cho học sinh hiểu được phần phiên âm chữ Hán.
- Thứ tư để giảng dạy có hiệu quả phần thơ chữ Hán đòi hỏi giáo viên phải
là người có kiến thức vững vàng, nhất là kiến thức lịch sử, xã hội, cần có thời
gian tìm hiểu kĩ và sâu về từng bài dạy và sử dụng phương pháp giảng dạy phù
hợp nhất. Vậy để có một bài giảng thành công giáo viên sẽ mất nhiều thời gian,
công sức nghiên cứu và tìm hiểu về bài dạy.
Từ những lý do trên dẫn tới đại đa số giáo viên khi dạy thơ chữ Hán – dịch
Việt thường giảng dạy theo trình tự sau:
- Đối với việc đọc và hướng dẫn học sinh đọc, giáo viên thường bỏ qua bản
phiên âm và dịch nghĩa mà chỉ chú ý đọc và hướng dẫn học sinh đọc phần dịch
thơ(chỉ chú trọng vào phần dịch thơ).
- Đối với phần phân tích tìm hiểu giá trị bài thơ giáo viên thường chỉ căn cứ
vào bản dịch thơ, không hoặc rất ít khi bám vào phiên âm và dịch nghĩa, điều
7


Mét vµi kinh nghiÖm gi¶ng d¹y th¬ ch÷ H¸n trong ch¬ng tr×nh Ng÷ V¨n líp 7
này ảnh hưởng trực tiếp đến việc truyền thụ và lĩnh hội kiến thức vì có những bài
thơ, câu thơ dịch chưa thật sát.
- Một số giáo viên khi phân tích có chú ý so sánh giữa bản dịch thơ và

phiên âm nhưng còn lúng túng, máy móc không biết so sánh như thế nào? vì thế
ảnh hưởng nhận thức của học sinh làm giảm hiệu quả của tiết học.
2. Thuận lợi.
- Nắm được những khó khăn của giáo viên thường gắp phải khi giảng dạy
phần thơ chữ Hán-dịch Việt nên trong những năm qua Phòng Giáo dục - Đào tạo
Lương Tài thường xuyên tổ chức các chuyên đề bồi dưỡng đội ngũ trong đó có
giáo viên dạy ngữ văn. Thông qua công tác kiểm tra, dự giờ chuyên đề, xây dựng
nhiều chuyên đề đổi mới phương pháp dạy học cho phù hợp với kiểu bài bước
đầu cho thấy tay nghề giáo viên(nhất là đội ngữ giáo viên trẻ) có nhiều những
tiến bộ rõ rệt.
- Cùng với đó các nhà trường cũng luôn luôn tập trung nhiều biện pháp cụ
thể phù hợp với tình hình để rèn luyện và nâng cao tay nghề cho giáo viên qua
các đợt thi đua hội giảng, hội học trong năm. Đặc biệt tổ chuyên môn luôn chú
trọng đổi mới phương pháp, dự giờ rút kinh nghiệm, bồi dưỡng đội ngũ giáo
viên trẻ để xây dựng đội ngũ kế cận lâu dài cho nghành. Tổ chức nhiều chuyên
đề thảo luận cùng trao đổi trong tổ hàng tuần để mỗi giáo viên tự trang bị cho
mình nhiều kinh nghiệm quí báu không ngừng nâng cao chất lượng hiệu quả giờ
giảng dạy, nâng cao hơn nữa năng lực chuyên môn của từng giáo viên.
- Hầu hết giáo viên được phân công giảng dạy chương trình Ngữ Văn lớp 7
đều nhận thức được cái khó của việc giảng những bài thơ chữ Hán - dịch Việt.
Bản thân giáo viên có sự nỗ lực học hỏi kinh nghiệm từ đồng nghiệp, tìm tòi,
nghiên cứu tài liệu tự rút kinh nghiệm sau mỗi giờ lên lớp. Qua so sánh, đối
chiếu kết quả từng năm học cho thấy chất lượng dạy học của giáo viên đã được
nâng cao rõ rệt. Phong trào thi đua dạy tốt học tốt của giáo viên diễn ra sôi nổi
hào hứng trong hầu hết các nhà trường.
8


Một vài kinh nghiệm giảng dạy thơ chữ Hán trong chơng trình Ngữ Văn lớp 7

CHNG 3: NHNG GII PHP TIN HNH GING DY
MT BI TH CH HN TRONG CHNG TRèNH NG VN 7

I. Ni dung chng trỡnh Ng vn THCS.
Phn th ch Hỏn dch Vit c a vo ging dy THCS (thuc
chng trỡnh Ng vn lp 7 v lp 8 vi tng s l 6 tit), trong ú:
* Lp 7: 05 tit (07 bi):
1. Nam quc sn h (Sụng nỳi nc Nam).
2. Tng giỏ hon kinh s(Phũ giỏ v kinh).
3. Thiờn Trng vón vng (Bui chiu ng ph Thiờn Trng trụng ra).
4. Vng L sn bc b (Xa ngm thỏc nỳi L ).
5. Tnh d t (Cm ngh trong ờm thanh tnh).
6. Hi hng ngu th (Ngu nhiờn bit nhõn bui mi v quờ ).
7. Nguyờn tiờu (Rm thỏng giờng).
* Lp 8: 01 tit (02 bi)
1. Ngm trng (Vng nguyt).
2. i ng (Tu l).
Tt c cỏc bi th u cú c ba bn phiờn õm, dch th, dch ngha trong
sỏch giỏo khoa
II. Tin hnh mt tit ging dy th ch Hỏn-dch Vit.
1. Bc chun b.
* V phớa giỏo viờn:
Quỏ trỡnh chun b bi giỏo viờn cn nm vng ni dung bi ging: i ý,
9


Mét vµi kinh nghiÖm gi¶ng d¹y th¬ ch÷ H¸n trong ch¬ng tr×nh Ng÷ V¨n líp 7
thể thơ, nghĩa từng câu, vẻ đẹp từng hình ảnh, những từ hay, từ khó, từ có chứa
điển tích, điển cố.
Thuộc bản phiên âm, dịch thơ trên cơ sở nắm vững nội dung phiên bản dịch

nghĩa cụ thể:
+ Với bản phiên âm: giáo viên hiểu từng câu, từng chữ (dựa vào bản dịch
nghĩa, chú thích sgk và qua tìm hiểu sách, tài liệu, qua Internet…) so sách đối
chiếu với bản dịch thơ để phát hiện ra những chữ hay hoặc không sát...
- Với bản dịch nghĩa: nắm chắc để tham khảo, mở rộng, hiểu sâu hơn bản
dịch thơ và nguyên tác.
- Với bản dịch thơ: hiểu kỹ từng từ, chữ, hình ảnh, điển tích được vận dụng.
Chỗ nào chưa hiểu thì đối chiếu với bản dịch nghĩa, phiên âm hoặc tra cứu thêm
các loại sách công cụ (Từ điển tiếng Việt, từ điển văn học Việt Nam, sổ tay từ
Hán – Việt). Đặc biệt giáo viên phải biết so sánh đối chiếu bản dịch thơ với
phiên âm để phân tích cho học sinh thấy hết giá trị của tác phẩm.
- Nghiên cứu bài, soạn bài và đưa ra các phương án tối ưu trong việc sử
dụng phương pháp, phương tiện phục vụ bài dạy sao cho phù hợp để đạt hiệu
quả cao nhất.
* Đối với học sinh: giáo viên cần có định hướng cụ thể để hướng dẫn học
sinh học bài. Yêu cầu học sinh phải soạn bài dựa vào hệ thống câu hỏi hướng
dẫn tìm hiểu ở sgk và đọc trước bài ở nhà để nắm được sơ lược nội dung bản
dịch nghĩa, dịch thơ, trên cơ sở xem xét kỹ phần chú giải trong sách giáo khoa.
Căn cứ vào nội dung bài giảng và hệ thống câu hỏi trong sách giáo khoa giáo
viên sẽ hướng dẫn cho học sinh cách tự tìm hiểu bài thơ để thấy hết giá trị nghệ
thuật, nội dung tư tưởng của bài.
2. Các bước lên lớp.
- Giáo viên chủ động về nội dung kiến thức, linh hoạt về phương pháp dạy
học, dựa trên quá trình đã chuẩn bị.
10


Một vài kinh nghiệm giảng dạy thơ chữ Hán trong chơng trình Ngữ Văn lớp 7
- S dng h thng cõu hi phự hp, lụ gớc hc sinh khai thỏc c kin
thc ca tỏc phm. Tin hnh cỏc bc ỳng quy trỡnh ca bi ging vn(phõn

tớch th).
Ni dung bi mi c tin hnh nh sau:
2.1. c v tho lun tỡm hiu chỳ thớch sgk.
- Phn c vn bn: Giỏo viờn hng dn c, c mu v cho hc sinh c
chớnh xỏc phn phiờn õm ch Hỏn, phn dch ngha, dch th.
Giỏo viờn yờu cu hc sinh c k phn phiờn õm, phn gii ngha ch Hỏn,
phn dch ngha v hng dn hc sinh so sỏch bi th vi nguyờn tỏc hc
sinh hiu ỳng, sỏt cõu th, ng thi giỳp hc sinh tng thờm vn t Hỏn
Vit. iu ny rt cú ý ngha khi m t gc Hỏn trong ting Vit chim mt t l
c bit ln.
2.2 Phn phõn tớch.
Cn c vo bn dch th lm vn bn ging dy trờn lp. Nhng tuyt i
khụng c ri phn mt phiờn õm.
- So sỏnh i chiu vi phiờn õm phỏt hin nhng ch dch hay, thoỏt ý,
sỏt ý v nhng ch dch cha sỏt, cha thoỏt ý (da vo bn dch ngha).
- Phõn tớch rỳt ra giỏ tr, tỏc dng, hn ch cõu th dch. Trong quỏ trỡnh so
sỏnh, i chiu gia bn dch th v phiờn õm chỳng ta s gp phi bn dng
sau:
2.2.1 Bn dch th sỏt ý, thoỏt ý.
- Cn phỏt hin ra nhng ch, cõu dch hay, giỳp hc sinh cm nhn c
ngụn t qua phiờn õm.
Vớ d: Hai cõu 3 v 4 trong bi i ng.
Trựng san ng ỏo cao phong hu
Vn lý d c min gian
11


Một vài kinh nghiệm giảng dạy thơ chữ Hán trong chơng trình Ngữ Văn lớp 7
Dch:

Nỳi ca lờn n tn cựng
Thu v tm mt muụn trựng nc non.

Hai cu th dch thoỏt ý rt hay, din t nim vui sng khi ngi i ng
n c v trớ cao nht, cng tc l tt nht, tha h thng ngon phong
cnh nỳi non hựng v bao la tri ra trc mt.
2.2.2 i vi nhng cõu th dch cha sỏt, cha ỳng vi phiờn õm
- So sỏnh vi bn phiờn õm vi dch th thụng qua bn dch ngha phỏt hin
nhng ch cha sỏt, cha ỳng. Phõn tớch thy rừ vic dch cha sỏt, cha
ỳng y cú nh hng n th nh th no.
Vớ d: trong bi Vng nguyt (Ngm trng) cõu th th hai Bỏc vit i
th lng tiờu ni nhc h cú ngha l Trc cnh p ờm nay bit lm th
no?. Cõu th dch Cnh p ờm nay khú hng h ó lm mt i cỏi xn
xang, bi ri c th hin li t hi ni nhc h? (bit lm th no?), m
chớnh cỏi xn xang, bi ri ú mi cho thy tõm hn ngh s rt nhy cm trc
v p thiờn nhiờn ca Bỏc H. Dch l khú hng h thỡ li cho thy nhõn vt
tr tỡnh quỏ bỡnh thn, cú phn hng h, ch khụng rung cm mnh m nh
trong cõu th nguyờn tỏc.
Cõu th th t trong bn dch cú hai t gn ng ngha (nhũm, ngm) rừ
rng l cha cụ ỳc, ú l cha k n ch nhũm õy khụng c nhó (nht
l li nhũm khe ca).
2.2.3 i vi nhng cõu th dch thoỏt ý nhng khụng gi c th th,
cu trỳc th.
- V th th: cn so sỏnh s cõu, ch, gieo vn... bn dch th v phiờn õm
rỳt ra nhn xột, giỏo viờn phõn tớch lý do khụng gi ỳng th th, nờu hn ch.
Vớ d: + Bi Tu l (i ng), nguyờn tỏc vit theo th tht ngụn t
tuyt, bi dch theo th lc bỏt, cõu lc bỏt ca bi th dch tuy khỏ mm mi t
12

Một vài kinh nghiệm giảng dạy thơ chữ Hán trong chơng trình Ngữ Văn lớp 7
nhiờn nhng phn no gim i cỏi chc chn, cht ch, gõn guc phự hp vi ni
dung t tng ca bi th.
+ Bi Vng nguyt (Ngm trng) bi dch gi ỳng th th nhng thay
i cu trỳc ca bi th nguyờn tỏc.
Trong phiờn õm hai cõu kt cú kt cu khỏ cht ch, mi cõu l mt tiu i
nhõn v minh nguyt; nguyt v thi gia, bn thõn hai cõu th cng to thnh mt
cp i: nhõn v nguyt, minh nguyt v thi gia, trong bn dch th ca Nam
Trõn lm mt i cu trỳc ng i ú, tc l lm gim i hiu qu ngh thut,
khin ý v tỡnh cm giao ho gn bú gia tỡnh cm con ngi v thiờn nhiờn
cng gim i.
2.2.4. i vi nhng cõu th dch cha y .
- So sỏnh vi phiờn õm phỏt hin ra ch cha c dch v phõn tớch rừ ý
ngha tỏc dng ca nhng ch ú, giỏo viờn cú th b sung ý cho hon chnh ý
th.
Vớ d: Cõu th th hai trong bi Rm thỏng giờng (Nguyờn tiờu): xuõn
giang, xuõn thu, tip xuõn thiờn cú ngha l (sụng xuõn, nc xuõn, tip lin
tri xuõn). Bn dch th l sụng xuõn, nc ln mu tri thờm xuõn, rừ rng
cõu th dch ó b mt ch xuõn khin cõu th mt i v p trn tr ngõn
nga, vang vng ca sc xuõn ang lan to c t tri sụng nc.
Cõu th th ba Yờn ba thõm s m quõn s cú ngha l (ni sõu thm
mt mự khúi súng bn vic quõn).
Cõu th dch l: Gia dũng bn bc vic quõn nh vy cõu th dch ó
ỏnh mt t yờn ba (khúi súng) thng gp ng i. nu da vo phiờn õm
ta cú th tng tng thy hỡnh nh thiờng liờng trang trng ú l nhng v
tng lnh ch huy cuc khỏng chin ang hp bn vic quõn nh n hin trong
khúi súng (súng nc ca sụng v sng ờm ca mựa xuõn) trờn con thuyn ni
sõu thm (thõm s), cõu th cú nột gỡ ú phng php nh nhng anh hựng c
xa, s vic hin ti m mang phong v ca quỏ kh tht gi cm.
13

Mét vµi kinh nghiÖm gi¶ng d¹y th¬ ch÷ H¸n trong ch¬ng tr×nh Ng÷ V¨n líp 7
Qua quá trình trực tiếp giảng dạy ngữ văn 7 từ năm 2008 đến nay những
kinh nghiệm mà tôi rút ra cùng với những đóng góp quý báu của đồng nghiệp
vận dụng các bước chuẩn bị và lên lớp như trên, bản thân tôi đã có những kết
quả nhất định.
Kết quả điểm thi của học sinh lớp 7 trường THCS Lâm Thao
năm học 2007 - 2008
Điểm

Điểm

Điểm

Điểm

Điểm

Điểm

0->2

3->4

5 ->6

7->8

9->10

5 trở lên

Số
Khối

K7

HS SL

%

91

8.8 17

8

SL

%
18.

SL

%
56.

SL

%
16.

SL

%

SL

%
72.

7

51

0

15

5

0

0.0

66

5

Kết quả điểm thi của học sinh lớp 7 trường THCS Lâm Thao
năm học 2009 - 2010
Điểm
Số

Khối

0->2
HS SL %

K7

112

3

Điểm

Điểm

Điểm

Điểm

Điểm 5

2,5->4,5
SL %
11.

5->6,5
SL %
58.

7->8,5
SL %
25.

9->10
SL %

trở lên
SL %
85.

66

29

2.7 13

6

9

9

1

0.9

96

7

Như vậy với việc sử dụng phương pháp giảng dạy phù hợp và những
kinh nghiệm giảng dạy tích lũy được của bản thân kết quả học tập của học sinh
đã được nâng lên một cách rõ rệt. Điều đó minh chững cho sự đúng đắn khi
người giáo viên biết vận dụng linh hoạt và sáng tạo phương pháp dạy học mới
kết hợp những kinh nghiệm sư phạm sẽ đạt hiệu quả cao và chất lượng giáo dục
tốt nhất. Làm cho học sinh thêm yêu môn học và những kiến thức nhân văn tốt
đẹp mà các em có được sẽ có ý nghĩa hơn trong việc bồi dưỡng tâm hồn và nhân
cách cho các em.
III: PHẦN KẾT LUẬN
1. Những vấn đề quan trọng nhất được đề cập của sáng kiến kinh
14


Một vài kinh nghiệm giảng dạy thơ chữ Hán trong chơng trình Ngữ Văn lớp 7
nghim:
Hin nay sỏch giỏo khoa sỏch giỏo viờn ó to nờn c mt c ch dy
hc phự hp, nhp nhng, va to iu kin cho ch th hc tp (hc sinh) hot
ng, suy ngh c lp sỏng to, va m bo vai trũ ch o ca thy, va to
iu kin cho giỏo viờn ng lp dy ỳng phng phỏp mi. D nhiờn, thc
hin tt bt c mt iu gỡ mi cng ũi hi phi cú mt quỏ trỡnh. Qua sỏng
kin nh bộ ny tụi ó cp n vn nõng cao hiu qu mt gi ging dy
th ch Hỏn trong chng trỡnh ng vn 7. Qua õy tụi mun chia s kinh
nghim ca bn thõn vi cỏc bn ng nghip v vic lm th no nõng cao
hiu qu mt gi ging th ch Hỏn-dch Vit trong chng trỡnh ng vn lp 7.
2. Hiu qu ca sỏng kin kinh nghim:

Hiu qu ca sang kin kinh nghim ny l quỏ trỡnh thc nghim dy hc
th ch Hỏn- dch Vit nh trỡnh by trờn, tụi ó thu c nhng kt qu kh
quan. Bn thõn tụi thy hng thỳ ging dy, giỳp hc sinh ch ng phỏt huy
kh nng t duy, so sỏnh v nhn xột tỏc phm th ch Hỏn - dch Vit, hc sinh
cm nhn c cỏi hay, cỏi c ỏo ca th ch Hỏn dch Vit. Qua õy cho
thy nu giỏo viờn bit vn dng linh hot v sỏng to phng phỏp dy hc mi
kt hp nhng kinh nghim s phm s t hiu qu cao v cht lng giỏo dc
tt nht.
3. Nhng khuyn ngh quan trng nht t kt qu ca sỏng kin kinh
nghim:
Qua sang kin ny tụi mun gi ti cỏc thy cụ giỏo viờn dy Ng vn khi
dy nhng bi th ch Hỏn dch Vit, giỏo viờn cn tỡm hiu rừ cỏc cõu, ch,
in tớch, in c, hon cnh lch s... a hc sinh v vi khụng khớ lch s,
t ú cỏc em cú tõm th lnh hi kin thc mt cỏch ch ng. ng thi cỏc
thao tỏc so sỏnh, i chiu s giỳp cỏc em cú iu kin hiu k ni dung tỏc
phm, t ú cm th hay, sỏt vi ni dung bi hc.
Trờn õy l nhng kinh nghim m tụi thc hin ging dy nhng bi th
15


Một vài kinh nghiệm giảng dạy thơ chữ Hán trong chơng trình Ngữ Văn lớp 7
ch Hỏn dch Vit, kt qu l hc sinh khụng cũn ngi ngựng khi phi tip xỳc
vi nhng loi th ny. Cỏc em ó cú hng thỳ say mờ khi tỡm tũi phỏt hin ra
cỏi phong v c in trong th ng, cỏc em t ho v s khỏm phỏ nhng nột
c ỏo trong th. Vỡ th tit hc khụng cũn cm giỏc nhm chỏn, bun t m
thc s hng khi.
Qua õy tụi mong mun chia s kinh nghim nh bộ ca tụi cựng cỏc bn
ng nghip trong ton huyn vi mt mong mun duy nht l úng gúp mt ý
kin nh vo cụng cuc chung ca ngnh. Mong cỏc bn ng nghip tip nhn
v b sung thờm ý kin ca tụi thờm hon thin gúp phn nõng cao hn na

cht lng i tr núi chung, cht lng i tr mụn ng vn núi riờng ca huyn
nh. Tt c vỡ mc tiờu phỏt trin vng mnh ca s nghip giỏo dc.

Lõm Thao, thỏng 10 nm 2010

16


Mét vµi kinh nghiÖm gi¶ng d¹y th¬ ch÷ H¸n trong ch¬ng tr×nh Ng÷ V¨n líp 7

MỤC LỤC
Mục
I
1
2
3
4
5
II
Chương I
Chương II
Chương III
III
1
2
3
IV

Nội dung
Phần mở đầu

Lý do
Mục đích
Đối tượng, phương pháp nghiên cứu và đối tượng khảo sát
Nhiệm vụ, phạm vi và thời gian thực hiện
Đóng góp về mặt khoa học của SKKN
Phần nội dung
Cơ sở khoa học, cơ sở thực tiễn
Thực trạng việc dạy thơ chữ Hán trong CT Ngữ văn 7
Những giải pháp dạy một bài thơ chữ Hán trong CT NV7
Phần kết luận
Những vấn đề quan trọng nhất được đề cập của SKKN
Hiệu quả của SKKN
Những khuyến nghị quan trọng nhất từ kết quả của SKKN
Mục lục

Trang
1
1
2
2
3
3
4
4
4
6
11
11
11
11

13

17