Tổng quan về nghiên cứu môi trường tại Viện Khoa học và Công nghệ Việt Nam

Hoi nghi Khoa hoc ky' niem 35 nam Vien Khoa hoc va Cong nghe Viet Nam - Ha Noi 10/2010

TONG QUAN VE NGHIEN ClTU MOI TRl/CJNG TAI VIEN KHOA HOC
VA CONG NGHE VIET NAM
Nguyen Xuan Tang , Nguyen Van Dung^
'Vien Khoa hgc vat lieu; So 18 - Hoang Quoc Viet, Cau Giay, Ha Noi
^Vien Khoa hgc vat lieu ung dung; So 01 - Mac Dinh Chi, Ql, TP H6 Chi Minh
Email: tangnx(a),vahoo.com;
Tom tat:
Moi truong la iTnh vuc khoa hoc rong, co quart he mat thiet v&i hdu het cac
nganh khoa hoc khac va lien quan den nhiem vu nghien cuu khoa hoc va trien
khai cong nghe cua hdu het cac Vien chuyen nganh thuoc Vien Khoa hoc va Cong
nghe Viet Nam (KHCNVN). Cong nghe moi truang (CNMT) la mot trong nhung
noi dung quan trong cua nghien cuu ve moi truang va la mot trong nhung huang
nghien cuu uu tien cua Vien KHCNVN.
Bai viet nay giai thieu nhung ket qua nghien cuu khoa hoc va trien khai cong
nghe tieu bieu ve ITnh vuc moi truang tai Vien KHCNVN, trong do ket qua nghien
cuu ve CNMT dong vai trd trong tdm.
Bai viet duac trinh bay theo cac chuyen de sau:
- Nghien cuu quy trinh cong nghe, che tao thiet bi va vat lieu moi truang;
- Trien khai cong nghe va ung dung vat lieu xu ly 6 nhiem moi truong;
- Dieu tra, ddnh gia moi truang phuc vit cong tac quan ly moi truang.
Abstract:
Environmental science is a broad field, close relationship with almost all of
scientific fields and related to scientific research and technology development of
specialized institutes under Vietnam Academy of Science and Technology (VAST).
Environmental technology is one of the important contents of environmental
research. It is priority of research direction in VAST.
This report presents typical achievements of scientific research and technology
developments in environmental field in VAST in which results of environmental
technology is key role.

The report presents in the following subject:
- Researching on technological procedures,
equipment and materials.

manufacture of

environmental

- Developing environmental technology and applying materials for pollution
treatment.
- Investigating, assessingg environmental impacts for environmental management.

15


ISBN: 978-604-913-013-7

Tieu ban: Moi trirang va Nang lieang

L DAT VAN DE
Moi truong la ITnh vuc khoa hgc rgng, co quan he mat thiet den hau het cac nganh khoa
hgc nhu cac khoa hgc v^ trai dit, khoa hgc hoa ly, khoa hgc ve su song,... . Chinh yi vay,
nghien cuu wk moi truong la mot trong nhung nhiem vu nghien cuu khoa hgc va trien khai
cong nghe cua hau het cac Vien chuyen nganh thuoc Vien KHCNVN.
Cong nghe moi truong (CNMT) la huong nghien cuu chu dao trong nghien cuu ve moi
truong noi chung, chinh vi vay ma huong CNMT la mot trong 9 huong nghien cmi uu tien
cua Vien KHCNVN.
Ngay tu khi hinh thanh huong nghien cuu CNMT (nam 2000), Vien KHCNVN da to chuc
Hoi d6ng khoa hgc nganh CNMT voi nhiem vu tu van cho Chu tich Vien ve to chiic nghien
cuu khoa hgc va trien khai cong nghe, cQng nhu xay dimg tiem lire KHCN va chien luge phat

trien nganh CNMT.
Hang nam. Hoi dong nganh CNMT da to chiic tuyen chgn va tu van cho Chu tich Vien
giao cac nhiem vu KHCN cap Vien KHCNVN theo huong CNMT. Den nay da co gan 50
nhiem vu KHCN thuoc huong CNMT da dugc giao cho cac Vien chuyen nganh thuc hien.
Cac de tai nhiem vu da dugc nghiem thu danh gia dat ket qua tot.
Bang duoi day la thong ke cac nhiem vu KHCN cap Vien KHCNVN theo huong CNMT.
Bang 1: Thong ke cac nhiem vu KHCN cap Vien KHCNVN theo Huang CNMT
TT
1.
2.
3.
4.
5.

Huang nghien ci'ru
Che tao thiet bi, vat lieu va che pham xu ly 6 nhiem
Quy trinh cong nghe va ky thuat xu ly nude
Quy trinh cong nghe va ky thuat xu ly khi thai
Quy trinh cong nghe va ky thuat xu ly chat thai ran
Cac noi dung khac
Tong so

So luong de tai
22
10
5
8
5
50

Ngoai ra, nhu da trinh bay a tren, khoa hgc moi truong la linh vuc khoa hgc rgng lien quan
den nhieu chuyen nganh khoa hgc va nhiem vu KHCN thuong xuyen cua cac Vien chuyen
nganh. Vi vay, Vien KHCNVN va cac Vien chuyen nganh true thuoc da co su phoi ket hgp voi
cac bg, nganh o Trung uong va dia phuong, cac cap truang dai hgc va cac co so nghien cina
KHCN trong va ngoai nuoc thuc hien nhieu nhiem vu hgp tac nghien cuu khoa hgc va trien
khai cong nghe trong linh vuc bao ve moi truong. Hang nam, cac Vien chuyen nganh co lien
quan cQng to chiic trien khai cac nhiem vu cap co so lien quan den bao ve moi truang.
2. KET QUA NGHIEN ClTU
Ket qua nghien ciiu khoa hgc va trien khai cong nghe trong ITnh vuc moi truang dugc
trinh bay theo 3 noi dung chinh nhu sau:
. ,'

16

-

Cac nghien ciiu ve quy trinh cong nghe, che tao thilt bj, vat lieu moi truang;

-

Nghien ciiu trien khai cong nghe va ling dung vat lieu d6 xu ly 6 nhilm moi truang;

-

Dieu tra, danh gia va nghien ciiu ling dung mo hinh toan dk quan ly moi truang.


f.

\

»'

l'.

Hoi nghi Khoa hoc ky niem 35 nam Vien Khoa hoc va Cong nghe Viet Nam - Ha Noi 10/2010
{^ ^f,.^'CrZAi-^%-^!^^-^^-'

2A Cac nghien cihi quy trinh cong nghe, che tao thiet bj, vat lieu moi truong
- Nghien cirii va ung dung cong nghe sinh hoc de xu ly 6 nhiem moi tnr&ng
Cong nghe sinh hgc (CNSH) la cong nghe c6 tinh than thien moi truong, dac biet dugc
ling dung rgng rai trong xu ly 6 nhiem nguon nuoc cap, cai tao dat va xu ly chat thai sinh
hoat. Vi vay, trong so cac nhiem vu theo huong CNMT, cac de tai, du an nghien cuu va ling
dung CNSH de xu ly 6 nhiem moi truang chiem khoi lugng dang ke (8-10 de tai).
Mot so ket qua tieu bieu ve nghien ciiu va ung dung CNSH xu ly 6 nhiem moi truong nhu sau:
+ Nghien ciiu kha nang tich luy cac chat 6 nhiem cua mot so loai thuc vat nhu duong xi
sieu tich luy Asen - Pityrogramma calomelanos, Pteris vittata L, v.v [24], nam cong
sinh Arbuscular Mycorrhizas [26] co kha lam tang sue chong chiu va tich luy ham lugng
kim loai nang nhu chi, asen,...va kha nang cai tao dat bi 6 nhiem boi cac khoang vat
nang, dac biet doi voi cac bai thai ran trong cong nghiep khai khoang.
+ Nghien cim su dung mot so loai thuc vat thuy sinh dien hinh co kha nang xu ly 6 nliiem
kim loai nang cua nuoc thai cong nghiep che bien thuc pham [56].
-I- Nghien ciiu su dung mot so loai thuc vat thuy sinh rat pho bien a VN nhu ngo trau, beo
cai, beo tay va cai soong de giam thieu ham lugng cac chat Chi.a, TSS, TN, TP, COD
trong nuoc phii duong [49].
-I- Trong [8] trinli bay nhung ket qua tach chiet to hgp enzym proteaza tu gan tuy cua bien co
hoat tinh cao, co kha nang img dung trong dieu tri ton thuong ciia cac vet thuong mimg mil
- hoai tu hoac cac vk loet kho lanh, dong thoi gop phan giam thieu 6 nhiem nguon nuoc
thai cua cong nghe che bien cua bien xuat khau rat phat trien a mien Trung.
+ Ngoai ra, CNSH con dugc nghien cuu, ling dung de day nhanh qua trinh v6 co hoa doi

voi cac thanh phan kho phan huy vi sinh [6] trong bai chon lap rac thai sinh hoat.
Mot s6 loai thuc vat duoc sir dung de xu ly 6 nhiem moi truong neu a Hinh 1,2.
/'

- - ^ y -^^

'»*»'^C**'''%'

Hinh T. Cay duang xi Pityrogramma
calomelanos L. sieu tich luy Asen [24]
-

/

•

"^"k • ^ >^ *

Hinh 2: Thuc nghiem xir ly nuac ao ho qui
mo pilot [49]

Nghien cuu va ung dung cong nghe hoa hoc dixirlyd

nhiem moi tmang

N^u nhu CNSH va cac chS phim sinh hgc dugc ling dung rgng rai de xu ly 6 nhiem nguon
nuoc cSp, cai t^ao dit va xu ly chAt thai sinh hoat, thi cong nghe hoa hgc (CNHH) to ra co
nhi^u uu diSm vugt trgi trong viec xu ly 6 nhiem hoa hgc boi chat thai cong nghiep.

22^

17


Tieu ban: Moi tnrang va Nang hrang

ISBN: 978-604-913-013-7

Mot SO ket qua tieu bieu trong nghien ciiu va ling dung CNHH nhu sau:
+ Nghien ciru kha nang xiic tac cua vat lieu phiic kim loai kem tetraaminophthalocyanine
de phan huy hoa chat phenol [10] va kha nang xuc tac cua phiic Al(III)tetrasulfophthalocyanine co dinh tren chat mang silica bien tinh trong qua trinh oxy hoa
sunfua de tao ra cac ion sunfat, sunfit va thiosunfit [11].
+ Nghien ciiu kha nang su dung san pham nano-Ti02/AC dugc dieu che bang ilmenite va
than hoat tinh tir gao dira de khir mau dung dich thuoc nhugm Methylene Blue duoi anh
sang UV. Ket qua nghien ciiu cho thay. san pham nano-Ti02/AC da khac phuc dugc
nhu'ng nliugc diem khi sir dung don dgc hoac Ti02 hoac AC [12].
+ Nghien cim kha nang chuyen hoa va phan huy toluene ciia he thong ANTP-xuc tac de
xir ly VOCs phuc vu kiem soat 6 nhiem khong khi [14].
Nghien ciiu che tao thiet bi, vat lieu va che pham moi truang:
Mot trong nhung nliiem vu quan trgng trong nghien ciiu CNMT la nghien cu'u ch6 tao cac
thiet bi, vat lieu va che pham xir ly 6 nhiem moi truong. Ve ITnh vuc nay, trong nhung nam
qua, cac tap the khoa hgc ciia Vien da dat dugc mot s6 k^t qua dang chii y nhu sau:
+ Nghien cim, tu che tao hang loat cac thilt bi d\ku chi dung dich natri hypoclorit (nuoc
Javel) [25] lap dat trong cac tram cap nuoc sinh hoat quy mo vira va nho.
+ Nghien ciai dieu che dung dich hoat hoa dien hoa Anolit trung tinh va nuoc sieu 6 xy
hoa (Supowa) [32], la chat khir trimg dugc ling dung rgng rai trong y te, ehl biln thuy
san va bao quan rau qua sau thu hoach.
+ Nghien cim che tao thiet bj phuc vu quan trSc, phan tich moi truang: thi6t bi quan trie lien
tuc cac kim loai nang trong nuoc bien va nuoc nhiem man; thiSt bi nghien cim va phan tich
dien hoa co ghep noi voi may tinh [12]; thiSt bi va dung cu hip thu klii (N02,N0, SO2 va

NH4) diing trong quan trSc khi thai cong nghiep [18]; Cac bg thir (KIT) dan gian diing da
xac dinh nhanh du lugng thuoc bao ve thuc vat trong nirac, dk, rau, hoa qua.
Mot so thiet bi dien hinh do Vien KHCNVN tu nghien cim, chS tao neu a Hinh 3, 4.

Hinh 3: Cdu tao buong dien hoa (a)
va thiit bi WATERCHLO 2000 (b) [25]
18

Hinh 4: Thiit bi EC A WA cong sual 500 lit
Anolit/h [31]


Hoi nghi Khoa hoc k\' niem 35 nam Vien Khoa hoc va Cong nghe Viet Nam - Ha Noi 10/2010

+ Tong hgp \ a nghien cim. danh gia kha nang hap phu amoni. asen, sat. mangan trong dung
dich nuoc ciia vat lieu 6 xit hon hgp kich thuoc nanomet LaMnOa. Ce02-Mn203 [28]. Che
tao bgt Mn02 va y- Fe203 kich thuoc nanomet lam lop phu cho cat tliach anh img dung de
hap phu asen, sat, mangan trong nuoc ngam sir dung lam nguon nuoc cap sinh hoat [29].
-I- Nghien cim che tao vat lieu nano Ti02 (lop phii Ti02/ AI2O3 va Ti02/Si02) c6 cau true
dang nano xop lam vat lieu xii' ly 6 nhiem khong khi (dac biet vod cac khi NO va CO) phat
sinh tir cac hoat dong giao thong [37].
Hinh 5 la anh vi cau true hinh thai ciia cat thach anh truoc va sau khi phii bgt Mn02.

'I''
jk -T

* /* - * *'

'

Hinh 5: Anh vi cdu trite va hinh thai mdu Thgch anh iruac (a) va sau (b) khi phu Mn02[29]
12 Nghien ciiu trien khai cong nghe va ling dung vat lieu de xu' ly 6 nhiem moi truong
Mot trong nhimg ket qua dat dugc theo huong CNMT ciia Vien KHCNVN la sir ket hgp giua
nghien ciru ca ban va trien kliai, thir nghiem cong nghe, vat lieu de xir ly 6 nhiem moi truong.
- Xuly 6 nhiem nuoc:
Mac dii da co nhieu nghien ciiu va trien khai cong nghe xir ly 6 nhiem nuoc, nhung day
van la huong khoa hgc cong nghe dugc nhieu nha khoa hgc quan tam, dac biet la nghien cim
ung dung cong nghe tien tien va sir dung cac vat lieu dac thii de xii' ly 6 nhiem nuoc thai co
tinh dac thii.
+ Xit ly nguon nuac cdp
Hien nay a khu vuc nong thon, nhieu ho gia dinh van chua co dieu kien tiep can voi nguon
nuoc sach dugc cung cap tir he thong cap nuoc tap trung, vi vay viec nghien cim xir ly 6
nhiem nguon nuoc cap voi quy mo ho gia dinh van la van de c6 tinh thoi su. Cac tac gia [29],
da che tao va irng dung thir nghiem vat lieu mangan oxit va sat oxit kich thuoc nanomet (phii
Ti02/Al203 va Ti02/Si02 len vat lieu Igc tu nhien) va [38] da irng dung quang Mn02 va
diatomit tu nhien de hap phu asen, sat va mangan. Cac ket qua thi nghiem cho thay kha nang
hap phu ciia cac loai vat lieu nay doi voi cac ion kim loai (dac biet la asen, sat va mangan) la
xk cao, CO the nang cao hieu suat xir ly nguon nuac ngam bi 6 nhiem kim loai nang cao (nhu
o cac ddng b^ng B^c Bg va Nam Bg) dat cac tieu chuan nuac cap cho sinh hoat.
+ Xic ly nuac thai lu khu niioi trong thuy hai san va chdn nudi
Nuoc ta hien co hang nghin trai giong thuy hai san nam dgc ven bien va cac song ho Ion,
dinh ky (moi lan thay nuoc) thai ra moi truang mot khoi lugng nuac thai lan gay 6 nhiem cho
ngu6n ti£p nhan, lam mat can bang sinh thai, lan tran dich benh, gay bung no tao va nguy ca
nguon nuac man xam thuc. Nham giai quyet nhiing van de birc xuc neu tren doi vai klui vuc
ven biSn, cac tac gia [30] da buoc dau nghien ciru la xay dung cac don vi xir ly sinh hgc

19


Tiiu ban: Moi truang va Nang luang

ISBN: 978-604-913-01V7

(nitrat hoa - khir nitrat) va danh gia anh huong ciia cac yeu to moi truang sinh hoa len dong hgc
qua trinh nitrat hoa trong don vi xir ly sinh hgc, lam tien de cho viec thiet ke, van hanh cac he
xir ly sinh hgc nham tai sir dung nuac nuoi giong thuy san.
He th6ng h4m biogaz (UASB) dugc xem la mot trong nhung giai phap cong nghe xir ly 6
nhiem moi truang va san xu4t nang lugng khi sinh hgc ciia cac trai chan nuoi gia siic a quy
mo cong nghiep (dac biet la nuoi Ign). Tuy nhien, cac ham biogaz se thai ra moi truang mot
kh6i lugng nuac thai chiia nong do ammonium cao, rat kho xir ly. Cong trinh [46] da tien
hanh nghien cim tren thiet bi pilot qua trinh nitrit hoa va qua trinh Anammox, ket qua cho
thay, qua trinh nitrit hoa quyet dinh kha nang xir ly ammonium cua qua trinh Anammox. Con
trong [34] la ket qua ap dung cong nghe ''thieu khi =^ loc sinh hoc nho giot =^ ho sinh hoc "
de xir ly nuoc thai sau ham biogaz ciia cac trang trai nuoi Ign quy mo vira va nho. Ket qua cho
thay, nuoc thai tir ham biogaz dugc xir ly bang cong nghe nay dat tieu chuan TCN-678;2006.
+ Xii ly nuac thai cong nghiep co dgc thii
Cac dong thai ciia cac nganh cong nghiep nhugm, san xuat con mia duong, tuyen quang
ilmenit... thuong rat dac thii va rat kho xir ly bang cac cong nghe va vat lieu thong diing. Vi
vay, trong thai gian qua, da co mot so cong trinh nghien ciiu va thir nghiem cong nghe xir ly
cac dong thai dac thu nay nhu sau:
* Trong cong trinh [42] la ket qua khao sat anh huong cua vat lieu catot va cuong do dong
dien ap ciia qua trinh xir ly congo do bang hieu img Fenton dien hoa. Ket qua khao sat cho
thay sir dung dien cue catot Ppy/Cui,5Mni,504 cho hieu suat phan huy congo dat tren 70%
sau 7h xir ly vod hieu suat dong tren 100%. Ket qua nghien cim nay la tien de cho viec img
dung phuong phap Fenton dien hoa trong xir ly nuoc thai det nhugm.
* Dong thai tir nha may san xuat con tir mat ri duong c6 nong do 6 nhiem COD, BOD5... rat
cao va kho xir ly triet de bang cac phuong phap sinh hgc thong thuong. Bai bao [51] trinh
bay ket qua buoc dau img dung ky thuat oxy hoa pha long ket hgp sir dung vat lieu xuc tac
tinh quang mangan a cac dieu kien ap suat lOatm va nhiet do 150°C de xir ly dong thai sau
cong trinh xir ly sinh hgc ki khi nuac thai cua nha may san xuat con. Ket qua thir nghiem a

Phan xuang san xuat con cua Nha may duong Hiep Hoa cho thay, qua trinh oxy hoa pha
long CO kha nang xir ly COD va do mau dat hieu suat cao.
* Tren co so nghien cim kha nang hap phu cua cac vat lieu khoang va vat lieu polyme nhu
bentonit hoat hoa, zeolit, cac polyacryamid, cac tac gia [54] da buoc dau thir nghiem xir ly
dong thai chira cac khoang vat nang, hgp chat Nito va vi sinh 6f nong do cao cua qua trinh
tuyen ilmenit. Ket qua cho thay, hieu suat xir ly doi vai cac khoang vat nang dat 90 - 96%,
doi vai cac hgp chat Nito la 86 - 92% va doi vol cac chi tieu vi sinh dat tren 75%.
- Xir ly khi thai vh chat thai ran
Ngoai cac nghien ciiu va thir nghiem cong nghe va vat lieu moi dl xir ly 6 nhiem cac dong
thai long neu tren, thi doi vai dong thai dang khi va chat thai ran cQng da co nhilu cong trinh
nghien ciiu va trien khai cong nghe rat dang chii y nhu sau:
-I- Xir ly rac thai sinh hoat vdphuphe thai nong nghiep:
Rac thai sinh hoat do thi va phu phe thai nong nghiep dugc thir nghiem xir ly bang cac ky thuat
va cong nghe khac nhau nhu sau: Ky thuat len men ky khi dk thu khi nen sinh hgc co n6ng do
CH4 cao [16]; xir ly bang che pham Micromix3 [2]; doi vai cac loai rac thai do thi thong dung nhu

20


Hoi nghi Khoa hoc ky niem 35 nam I 'ten Khoa hoc va Cong nghe I 'iet Nam - Ha .\'di 10/2010

giay, go, nhua. cao su, vai... co the dugc xir ly bang cong nghe cacbon hoa [48]. Tren hinli 6 duoi
day la hinh anh SEM ciia than thu hoi tir cong nghe cacbon hoa rac thai sinh hoat do thi.

Hinh 3: Hinh anh SEM ciia than carbon hod tie go (a) va tre, nira (b) [48]
Ngoai ra, mot so cong trinh da tap trung nghien ciru va thir nghiem cong nghe xir ly chat
thai che bien nong san nhu chat thai tir khau che bien tinh bgt san [1, 20], chat thai (nuoc thai
va phe thai) tir khau che bien dira [5].
-I- Xif ly chdt thai cong nghiep ma va ca khi:
May nam gan day, cong nghiep ma dac biet la ma Cr, Ni va cong nghiep son rat phat trien

a cac CO so san xuat va lap rap co khi.
Thong thuong, nuoc thai ciia xuang ma dugc sir dung tuan hoan, nhung trong d6 con chira
ham lugng cao cac kim loai Cr, Ni. Cong trinh [17] da ap dung cong nghe xir ly triet de nuoc
thai va thu hoi kim loai Cr, Ni.
Ba son ciia cac nlia may san xuat va lap rap co khi co khoi lugng lan, nhung khong the xir
ly bang cac bien phap chon lap hoac tieu hiiy thong thuong. Cong trinh [23] trinh bay ve
nhijng ket qua nghien cim cong nghe va che tao thiet bi xu ly ba son trong san xuat va lap rap
CO khi.

+ Mot so nghien ciru irng dung khac:
Mot so vat lieu va che pham do cac tap the khoa hgc ciia Vien KHCNVN da dugc irng
dung rgng rai, giup khac phuc va giam thieu 6 nhiem moi truong. Duoi day la mot so ket qua
img dung tieu bieu:
* Dung dich hoat hoa dien h6a dugc dieu che bang thiet bi WATERCHLO va dung dich
ECAS (electrochemical anode solution) c6 tinh 6 xy hoa manh dugc dieu che bang thiet bi
ECAWA la nhung che pham da dugc img dung rgng rai trong nong nghiep, che bien thuc
pham [31] nham cai thien moi truang chuong trai chan nuoi, khir triing doi voi cac day
chuyen gi^t mo gia siic gia cam quy mo cong nghiep, khu triing cac co so che bien thuc pham
va thuy hai san va trong viec bao quan hoa qua (cam, vai, nhan,...) sau thu hoach.
* Nano bac tu che, ngoai kha nang khir triing cao, con dugc thir nghiem de dieu tri cac vet
thuong bong [27]. Ket qua buoc dau thir nghiem tren chugt thi nghiem va tren ngudi,
cho thSy t6n thuong bong dugc dieu tri bang bang nano bac cho ket qua tot hon dang kc
so voi bang sunfadiazin voi thai gian phuc hoi nhanh hon va khong de lai seo loi.

21


Tieu ban: Moi truang va Nang luong

ISBN: 978-604-913-013-7

* Ky thuat hSp phu bing dung djch kiem, axit ket hgp vai than boat tinh da dugc irng
dung de khir miii hoi cua khi thai trai chan nuoi gia cam a quy mo cong nghiep [33].
* Mot s6 16 d6t rac y t^ tu chS cong suat nho cQng da dugc trien khai dat ket qua kha quan
a mot s6 benh vien cSp huyen [3. 4] voi gia thanh ha va van dam bao cac yeu cau ky
thuat va cong nghe ciia viec thieu dot chat thai nguy hai cua cac benh vien.

2.3 Dieu tra, danh gia va nghien ciru iing dung mo hinh toan de quan ly moi truong
- Dieu tra, ddnh gia moi truang a mot sd khu vuc trong diem
Nham muc tieu nang cao hieu qua ciia cong tac quan ly moi truang, cong tac dieu tra danh
gia hien trang moi truang khu vuc trong diem da dugc thuc hien, cu the nhu sau:
+ Dieu tra. danh gia hien trang 6 nhiem tao dgc trong cac ao nuoi ca trgng diem viing Ha
Noi [9] va cac viing nuoi nhuyen the hai manh v6 trgng diem [14].
-t- Danh gia mire do 6 nhiem hgp chat hiru co bay hai (VOCs) trong khong khi tai khu
vuc thanh pho [21];
+ Dieu tra danh gia kha nang hinh thanh cac dong thai axit va miic do 6 nhiem moi
truang trong cac khu khai thac che bien khoang san trgng diem [44, 47, 52,55].
+ Nghien cim he sinh phirc - hien tirgng dugc sinh ra tir tuong tac dong lire hgc giiia cac
thanh phan vat ly, sinh hgc va hoa hgc cua he sinh thai nhu la chi thi de du bao sir hinh
thanh bao nhiet doi [40].
+ Dieu tra, nghien cim cac dac tnmg moi truang khac nghiet ciia khu vuc miln Trung
lam can cir li luan va thuc tien phuc vu canh bao mot so van de moi truong noi com do
bien doi khi hau toan cau [53].
- Nghien ciiu img dung ky thuat mo hinh trong xii' ly o nhiem VA quan ly moi truang
Voi sir phat trien manh me ciia ky thuat tinh toan, phuong phap mo hinh toan hgc da dugc
ap dung rgng rai trong nhieu ITnh vuc ciia cugc song, ke ca trong xir ly 6 nhiem va quan ly
moi truang. Mot so ket qua tieu bieu trong ITnh vuc nay nhu sau:
-I- Trong [45] trinh bay mot so van de co ban ciia phuong phap mo hinh hoa cac qua trinh
thiet bi cong nghe moi truong tir quan diem cua nguyen ly phan tich he thSng, mot s6
ket qua van dung cho qua trinh xir ly chat thai (ran, long, khi). Dac biet, cac nghien

ciru neu tren ciing da dugc ap dung cho viec tinh toan, thiit ke xay dimg cac cong trinh
xir ly nuoc thai benh vien theo cac mo hinh cong nghe moi V-69 va CN-2000. Tren co
CO do khoang 150 tram xir ly nuoc thai benh vien vol nhung cong suit khac nhau da
dugc trien khai trong pham vi ca nuoc.
+ Trong cong trinh [39], trinh bay viec su dung mo hinh MIKEl 1 va cac phien ban va
mo hinh thanh phan de mo phong sir xam nhap man tir vinh Da Nlng vao he thSng
song Vu Gia - song Han. Ket qua nghien cim irng dung mo hinh MIKEl 1 la \\hn dk
cho viec ap dung de du bao qua trinh xam nhap man va dilu tiet ngu6n nuac a vimg
thugng nguon ciia cac dong song khac a Viet Nam.
4- Mo hinh GIBSI la bg chuong trinh ho trg vu quan ly t6ng hgp ngu6n nuac luu vuc
song dugc su dung kha rgng rai tren the giai va dugc dua vao Viet Nam thong qua dir
an hgp tac "Quan ly tong hgp nguon nuoc luu vuc song CSu". Cong trinh [36], trinh
22


Hoi nghi Khoa hoc ky niem 35 nam Vien Khoa hoc va Cong nghe Viet Nam - Ha Noi 10 2010

bay ket qua xay dung mot so mo hinh thanh phan ciia mo hinh GIBSI nhu mo hinh
thiiy van. xoi mon dat va mo hinh chat lugng nuoc cho phan thugng du luu vuc song
Cau. Cac mo hinh da dugc kiem dinh va tich hgp vao GIBSI va mot so kich ban \e
nguon thai va hoat dong nong nghiep da dugc thir nghiem de kiem tra kha nang irng
dung ciia GIBSI trong viec ho trg quan ly tong hgp nguon nuoc luu vuc song Cau.

3. DANH GIA VA THAO LUAN
Tir nhirng ket qua nghien cim khoa hgc va trien khai cong nghe neu tren, c6 the co mot so
nhan xet, danh gia nliu sau:
3.1 Mat manh
Nghien ciiu quy trinh cong nghe, die tao thiet hi, vat lieu moi tru&ng:
+ Nghien cim kha nang tich liiy mot so kim loai nang ciia mot so loai thuc vat. nam, vi
sinh vat va kha nang sir dung chung de xir ly 6 nhiem nuac thai cong nghiep, che bien

thuc pham, cai tao dat va mot so irng dung khac trong viec xir ly 6 nhiem.
+ Che tao mot so chat xuc tac, vat lieu dac trung va nghien cim kha nang sir dung chimg
de xir ly 6 nhiem hoa hgc ciia nuac, khong khi.
+ Nghien cim che tao mot so thiet bi, pilot voi cac muc dich nhu sau: nghien cim va thii'
nghiem cong nghe; Quan trac, danh gia moi truang;
+ Che tao mot so thiet bi dieu che dung dich hoat hoa thay the nuac Javen va dung dich
ECAS img dung trong nong nghiep va che bien thuc pham.
- Nghien ciiu trien khai cong nghe va irng dung vat lieu de xir ly o nhiem ciia ciic doi
tuong sau:
+ Nuoc ngam diing lam nguon nuoc cap sinh hoat quy mo vira va nho.
+ Nuac thai nuoi trong thiiy hai san, chan nuoi;
+ Nuoc thai cong nghiep c6 dac thii nhu nuoc thai det nhugm, nuoc thai san xuat con tir
mia duong, nuoc thai mo ...
+ Rac thai sinh boat va cac phu phe thai nong nghiep
+ Ch4t thai cong nghiep ma va ca khi.
+ Mot so nghien ciai irng dung khac nhu khir triing, khir miii, dot rac thai nguy hai,...
- Dieu tra, ddnh gid phuc vu quan ly quan ly moi truang:
+ Dieu tra danli gia moi truang ciia mot so khu vuc dac thii nliu khu vuc che bien nong
lam hai san, nuoi trong thiiy san, khai thac che bien khoang san.
+ Xay dung mot so mo hinh ho trg quan ly moi truong: mo hinh du bao nhiem man, mo
hinli quan ly luu vuc song...
- Mot s6 ling dung thuc te tieu bieu:
+ Trien khai vao thuc te 16 dot rac sinh boat, chat thai y te quy mo vira va nho.
+ Che tao thiet bi ECAWA dieu che Anolit trung tinh, natri hypoclorit; Thiet bi
WATERCHLO dieu che nuac sieu 6 xy hoa (Subpowa).
23


Tieu ban: Moi truang va Nang luang

\

ISBN: 978-604-913-013-7

+ Thiet ke va xay dung cac cong trinh xir ly nuac thai benh vien.
3.2 Mat yeu
- Cac de tai du an con mang tinh tan man, chua tiep can mot each he thong va tong hgp.
- Chua tiep can dugc va van dung de giai quyet nhung van de Ion, cap bach ve moi
truong nhu: 6 nhiem tran dau, 6 nhiem nuoc va biin thai trong cong nghiep khai thac
boxit va san xuat nhom...
- Hgp tac quoc te va hgp tac giira cac tap the nghien ciiu va trien khai c6n han chi.
- Hoat dong ciia Hoi dong nganh CNMT chii yk\x chi moi tap trung vao viec xac dinh
nhiem vu nghien ciiu KHCN hang nam.
4. KET LUAN
Tren day la tong hgp ket qua nghien ciiu khoa hgc va triln khai cong nghe ciia Vien
KHCNVN ve ITnh vuc moi truong, trong do chu ykxi la nhung kit qua nghien ciiu, thir nghiem
cong nghe, che tao thiet bi, vat lieu va mot s6 img dung ban din dk xir ly ch§t thai nliSm giam
thieu/loai trir 6 nhiem moi tru6ng ciia mot so d6i tugng cu thi.
Do nhieu nguyen nhan khac nhau, bai vilt nay chua thi bao quat hit nhirng hoat dong
nghien cim CO ban va trien khai cong nghe trong ITnh vuc moi truong hit siic rgng Ion va lien
quan den hau het cac vien chuyen nganh trong Vien KHCNVN.
LOI CAM ON
De hoan thanh bao cao nay, cac tac gia xin bay to long bilt on din cac d6ng nghiep da
cung cap nhirng thong tin co ban nhSt thong qua cac bai vilt tham du Hoi nghi khoa hgc 35
nam Vien KHCNVN, cac bao cao khoa hgc tong kit cac dl tai thuoc ITnh vuc moi truang.

TAI LIEU THAM KHAO
I. CAC BAG CAO T O N G KET DE TAI CAP VIEN KHCNVN THEO HtTONG CNMT
1. Dang thi An, "Nghien cicu quy trinh xir ly chdt thai rdn cho cum Idng nghi chi biin
tinh bot a Hoai Dice, Ha Noi".

2. Ly Kim Bang. "Hoan thien va trien khai cong xir ly rac thai sinh hoat bdng chiphdm
vi sinh Micromix3 ".
3. Nguyen Dire Canh, "Nghien ciru de xuat 03 mdu Id ddt rac y ti cong sudt nho (cdp
huyen tinh) vet che tao 01 16 dot rdc y ti cdp huyen theo cong nghe tien tiin ciia thi
giai"..
4. Mai Trgng Chinh, "Hoan thien cong nghe xir ly chdt thai rdny ti".
5. Tang Thi Chinh, "Xdy dung cong nghe khd thi xir ly phi thai, nuac thai ciia cac nha
may che bien dira ".
6. Tran thi Diic, "Nghien ciru chi tao cac loai mang xiic tac quang hoa TiO: di xic ly cac
chdt thai doc hai trong khong khi va nuac ".
1. Nguyen Van Dung, "Nghien cicu kit hop quy trinh xuc tac 6 xy hoa pha long va
phuong phdp xu ly sinh hoc de xic ly cac dong nuac thai dam dgc kho phdn huy sinh
hoc".

24


Hoi nghi Khoa hoc ky niem 35 nam Vien Khoa hoc va Cong nghe Viet Nam - Ha Noi 10/2010

8. Nguyen Van Ha, "Nghien cicu icng dung dung dich hogt hoa dien hoa de thay the ccic
hoa chdt sat triing trong trgi nuoi tdm giorig"
9. Dang Hoang Phuoc Hien, "Ddnh gid tinh hinh 6 nhiem tao doc va tiem nang tdc dong
len sice khoe con nguai tai cdc ao nuoi ca trong diem ciia Ha Noi va cac viing Idn
can ".
10. Dang Hoang Phuoc Hien, "Ddnh gid tinh hinh 6 nhiem tao doc vd tiem nang tdc dong
len sice khoe con nguai tgi cdc ao nuoi cd trong diem ciia Hd Noi vd cdc vimg Idn
can"
11. Nguyen Thanh Hong, Nguyen Van Diing, "Hoan thien cong nghe toi ini vd he thong
thiet bi xir ly nuac thai det nhuom "
12. Le Quoc Hiing, "Nghien cim che tgo thiet bi vd xdy dimgphuangphdp quan trac lien tuc

cdc kim logi nang trong moi truang nude bien vd nude nhiem man ". "Tang cicang khd
nang tu che tgo cdc thiet bi cho nghien ciru dien hda vd phdn tich dien hda cd ghep noi
vai mdy tinh dung cho phdn tich moi truang"
13. Nguyen Thi Hong Khanh, "Nghien cicu xic ly nude thdi Id md gia siic, gia cdm tap
trung bang kithudt sinh hoc "
14. Dang Dinh Kim, "Nghien cicu tao doc a nhung viing nudi nhuyen the hai manh vo
trong diem vd de xudt mot sd gidi phdp phdng ngica "
15. Nguyen Van Cuong, "Phat trien vd che tgo cdc bd thic (KIT) dan gian dimg de xdc
dinh nhanh tgi hien tricdng du luang thudc bao ve thuc vat trong nuac, ddt, rau, hoa
qua"
16. Ngo Ke Suong, ""Nghien cicu phdt trien ky thuat len men ky khi rdc thdi sinh hogt dd
thi vd phu phe thdi ndng nghiep de thu nhdn vd sic dung khi nen sinh hgc ndng dd CH4
cao"
17. Nguyen Du'c Thang, 'Nghien cicu cdng nghe xic ly vd tdi sic dung bd thdi rdn trong
cdng nghiep mg Cr, Ni"
18. Nguyen Thi Phuong Thao, "NC hoan thien bd dung cu hdp thu khi NO2, NO^, NH3, vd
SO2 bang phuang phdp khuych tdn thu ddng dp dung thuc te"; "Nghien ciru hodn thien
chi tgo dung cu hdp khi NO2, NO, SO2 vd NH4 bang phuang phdp thu ddng dp dung thuc

ti".
19. Le Van Tiep, "Nghien cim quy trinh cdng nghe vd thiet bi sic dung plasma ket hap xiic
tdc di xic ly khi thdi chica hap chdt hieu ca bay hai - VOC ".
20. Bill Trung, "NC hodn thien cdng nghe xic ly chdt thdi che bien tinh bdt san (khoai,
ma) ".
21. Nguyen Quang Trung, "Ddnh gid mice do d nhiem hap chdt hieu ca bay hai (VOCs)
trong khong khi tgi khu vuc thdnhphd bang dung cu Idy mdu khuech tdn thu ddng".
22. Trin van Tua, "Nghien cicu sic dung cdc loai thuc vdt thiiy sinh dien hinh cho xic li nuac thdi cdng nghiep chica kim logi nang vd nuac thdi cdng nghiep che biin thuc
phdm "
23. Trjnh Van Tuyen, "Nghien cim cdng nghe xic ly bd san cdng nghiep trong cdc)ihd
mdy san xudt vd lap rdp ca khi"

25


Tieu ban: Moi truang va Nang luang

ISBN: 978-604-913-013-7

II. CAC BAI VIET THAM GIA HNKH 35 NAM VIEN KHCNVN (TIEU BAN MT&NL)
1. Bui Thi Kim Anh va nnk, "Nghien cicu dnh htcang cua N, P len kha ndng sinh truong
vd tich liiy Asen cua lodi duong xi Pityrogramma calomelanos ".
2. Nguyen Hoai Chau va nnk. "Chi tgo thiit bi dien hda sdn xudt dung dich Natri
Hypoclorit cdng sudt do hogt tinh tren 2 Kg/h ".
3. Tang Thi Chinh, Biii Van Cuong, "Nghien cim sic dung ndm cdng sinh Arbuscular
Mycorrhizas de ndng cao khd ndng xic ly ddt d nhiem kim logi ndng cua thuc vdt.
4. Tran Thi Ngoc Dung va nnk, "Nghien cicu tdc dung ciia bang nano bgc len qud trinh
dieu tri vet thuong bong".
5. Luu Minh Dai va nnk, "Tdng hap oxit hdn hop kich thuac nanomet he La (Ce) - Mn vd
ddnh gid khd ndng hdp phu ciia chimg ddi vdi Amoni. Asen, sat. mangan ".
6. Luu Minh Dai va nnk, "L/ng dung mangan oxit vd sat oxit kich thuac nanomet de hdp
phu asen, sat, mangan ".
7. Pham Thi Hong Dire, Le Van Cat, "Phdt trien ky thudt xic ly nm'yc thdi nudi giong
thuy sdn bang phuang phdp mdng sinh hoc nhdm tdi sic dung cho cdc trgi nudi
gidng".
8. Nguyen Van Ha va nnk, "Ifng dung dung dich hogt hod dien hod trong ndng nghiep
vd che bien thuc phdm"".
9. Nguyen Thi Thanh Hai va nnk, "Nghien cicu phuang phdp dieu che nuac sieu d xy
hod cd hieu qud khu triing cao ".
10. Pham Hoang Long va nnk, "Nghien cicu cdng nghe xir ly khi thdi trgi chdn nudi gia
cdm a quy md cdng nghiep ".

11. Tran Manh Hai va nnk, "Nghien cicu xic ly nuac thdi chdn nudi lan sau biogas ".
12. Dao Trgng Hien va nnk, "Buac ddu nghien cim tdch chiet to hap Enzym phdn gidi
Protein tie gan tuy cua bien Viet Nam''.
13. Ha Nggc Hien va nnk, "Ap dung md hinh GIBSI md phdng chdt lieang nuac lim vuc sdng
Cdu"
14. Nguyen Thi Hue va nnk, "Che tgo vd img dung nano Ti02 de xic ly cdc chdt ddc hgi phdt
sinh tic cdc hogt ddng giao thong a Viet Nam ".
15. Nguyen Thi Hue va nnk, "Logi bd asen vd mangan trong nuac ngdm bang quang
mangan dioxit vd diatomit tu nhien ".
16. Vii Cong Hiiu va nnk, "Tinh todn su xdm nhap man vao he thdng sdng Vu Gia - Sdng
Hdn".
17. Nguyen Xuan Man va nnk, "He sinh phiec - mot chi thi du bdo bao nhiet dai".
18. Le Thanh Minh va nnk, "Nghien cim tdng hap vd khdo sat hogt tinh xiic tdc cua ZincTetraaminophthalocyanine cd dinh tren chdt mang Si02 trong phdn icng oxy hoa
phenor; "Phdn icng quang oxy hda di the hap chdt sunfua xiic tdc bai Alfiu)tetrasulfophthalocyanine tren chdt mang Si02 bien tinh".
19. Pham Thi Minh va nnk, "Xic ly congo do bang phuang phdp fenton dien hda ".

26


Hoi nghi Khoa hoc ky niem 35 nam Vien Khoa hoc va Cong nghe Viet Nam - Ha Noi 10/2010

20. Tran Thi Minh va nnk. "Nghien cicu gdn kit nano Ti02 len than hogt tinh de su dung
xic ly nude thai nhudm ".
21. Duong Van Nam va nnk, "Mot so ton tai va giai phap cai tao, phuc hoi moi truong sau
giai doan khai thac khoang san".
22. Nguyen Xuan Nguyen, Pham Hong Hai, "Md hinh hod qud trinh thiet bi cdng nghe
mdi truang vd mdt sd ket qud img dung ".
23. Le cong Nhat Phuang va nnk, "Ung dung phuang phdp oxy cd hgn vd ky; khi de xu ly
ammonium trong nude thdi nudi heo ".
24. Nguyen Xuan Tang, Duong Van Nam, "Tdc ddng mdi truang khi khai thdc sa khodng

Titan vd cdc bien phdp khac phuc, giam thieu".
25. Trinh Van Tuyen va nnk, "Nghien cim cdng nghe cacbon hod de xic ly chdt thdi dd thi a
VN".
26. Tran Van Tua va nnk, "Cdng nghe sinh thdi sic dung thuc vdt thiiy sinh xic ly nude phii
duong".
27. Pham Hiru Thien va nnk, "Nghien cim ket hap plasma khdng nhiet vd xiic tdc cho
phdn icng oxi hod toluene a nhiet do phdng".
28. Nguyen Cat Thinh va nnk, "Nghien cicu xic ly mcdc thdi sdn xudt cdn tie mat ri duang
bang qud trinh oxy hda pha Idng vdi xiic tdc tinh quang mangan ".
29. Le Thi Hoai Thu va nnk, "Mdt sd vdn de mdi truong cdp bdch trong khai thdc, che
bien dd tgi KCN Mdng San, tinh Yen Bdi\
30. Pham Xuan Truang, "Mdt sd vdn de mdi truang cdc tinh Qudng Binh, Qudng Tri,
Thica Thien blue lien quan den bien ddi khi hdu todn cdu".
31. Truong Phan Van Truofng va nnk, "Xic ly nude thdi tic cdc khu khai thdc md bang vdt
lieu khodng vd polyme ".
32. Pham Tich Xuan va nnk, "(9 nhiem kim logi ndng do hogt ddng khai thdc vd che bien
khodng sdn kim logi a mien Bdc Viet Nam ".

27