Đánh Giá Thực Trạng Quản Lý Chất Thải Y Tế Nguy Hại Trên Địa Bàn Tỉnh Nam Định

Chuyên đề tốt nghiệp

LỜI CAM ĐOAN

Em xin cam đoan nội dung báo cáo đã viết là do bản thân em
thực hiện, không sao chép, cắt ghép các tài liệu, chuyền đề, luận văn
của người khác, nếu vi phạm em xin chịu sự kỷ luật với nhà trường.
Nam Định,ngày 13 tháng 4 năm 2009
Sinh viên

Ngô Hưng Long

Ngô Hưng Long

KTMT 47


Chuyên đề tốt nghiệp

LỜI CẢM ƠN

Trong quá trình thực tập cũng như làm luận văn tốt nghiệp, em đã
nhận được sự hướng dẫn, chỉ bảo tận tình của các thầy cô giáo trong khoa
Kinh tế và Quản lý Môi Trường & Đô Thị và sự giúp đỡ nhiệt tình của các
cán bộ công nhân viên của Sở Tài Nguyên Môi Trường Tỉnh Nam Định.
Em xin gửi lời cảm ơn trân trọng tới PGS.TS Lê Thu Hoa, T.S Lê Hà
Thanh cùng các thầy cô giáo trong khoa. Đồng thời, em xin chân thành cảm
ơn tới anh Phạm Anh Chiến – Chuyên viên môi trường - Sở Tài Nguyên Môi
Trường Nam Định và các anh chị làm việc tại dự án quản lý chất thải nguy
hại đã nhiệt tình giúp đỡ em trong thời gian thực tập.
Nam Định, ngày13 tháng 4 năm 2009

Sinh viên

Ngô Hưng Long

Ngô Hưng Long

KTMT 47


Chuyên đề tốt nghiệp

MỤC LỤC

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .........................................................................71

Ngô Hưng Long

KTMT 47


Chuyên đề tốt nghiệp

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

BTNMT

- Bộ tài nguyên môi trường

BRC

- Tỷ suất lợi ích - chi phí ( Benefits Cost Ratio ).

CBA

- Phân tích chi phí lợi ích.

CTNH

- Chất thải nguy hại.

CTR

- Chất thải rắn.

CTRYT

- Chất thải rắn y tế.

CTRYTNH - Chất thải rắn y tế nguy hại.
NPV

- Giá trị hiện tại ròng ( Net Present Value ).

TCVN

- Tiêu chuẩn Việt Nam.

URENCO

- Công ty môi trường đô thị .

WB

- Ngân hàng thế giới.

WHO

- Tổ chức y tế thế giới.

Ngô Hưng Long

KTMT 47


Chuyên đề tốt nghiệp

DANH MỤC CÁC BẢNG VÀ CÁC HÌNH

Hình 1: Sơ đồ nguyên lý làm việc của lò đốt chất thải rắn y tế...............Error:
Reference source not found

Ngô Hưng Long

KTMT 47


Chuyên đề tốt nghiệp

A . MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài.

Ngày nay, cùng với sự phát triển của kinh tế xã hội, việc khai thác tài
nguyên thiên nhiên để phục vụ cho nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội càng
nhiều dẫn đến tài nguyên thiên nhiên ngày càng cạn kiệt.Qua đó con người đã
nhận ra mối quan hệ tác động qua lại giữa hoạt động Kinh tế - Xã hội – Môi
trường tự nhiên.Con người do hoạt động của mình đã làm biến đổi môi trường
và sự biến đổi đó đã tác động trở lại sự sống của con người.Vì vậy bảo vệ môi
trường là trách nhiệm chung của toàn xã hội.
Việt Nam tuy là một nước đang phát triển, nền kinh tế sản xuất còn lạc
hậu tuy nhiên không vì thế mà Đảng và Nhà nước coi nhẹ vấn đề môi
trường.Nhà nước có chủ trương loại bỏ các dự án đầu tư gây nguy cơ ô nhiễm
cao, bên cạnh đó đưa ra các chính sách nhằm bảo vệ môi trường, một trong
những mục tiêu quan trọng đó là việc quản lý về cơ bản các chất thải độc hại
trong đó có chất thải y tế.
Theo thống kê của Cục Môi Trường Việt Nam năm 2004 về chất thải
nguy hại mỗi năm nước ta thải ra ngoài môi trường 10946 tấn/năm, riêng tại
TP HCM mỗi năm thải ra môi trường chiếm tới 42% tổng lượng thải của cả
nước.Theo đánh giá của Tổ Chức Y Tế Thế Giới, trong thành phần chất thải
bệnh viện có tới 20% dến 25% là chất thải y tế nguy hại, trong đó có khoảng
15% là chất thải lâm sàng có khả năng gây lây nhiễm và truyền bệnh cao
như : kim tiêm, dao mổ, các mô bênh, bông băng dính máu bệnh…Thành Phố
Nam Định là nơi tập trung hầu hết các bệnh viện trên toàn tỉnh với lượng chất
thải bệnh viện đáng kể được xả ra từ các bệnh viện trong thành phố.Trước kia
lượng chất thải từ bệnh viện không được xử lý mà đem ra chôn lấp trực tiếp,
từ khi xây dựng lò đốt rác thải y tế thì lượng chất thải y tế đem ra môi trường
Ngô Hưng Long

1

KTMT 47

Chuyên đề tốt nghiệp

ngày một giảm. Đây là lý do để tôi chọn đề tài : “Đánh giá thực trạng quản
lý chất thải y tế nguy hại trên địa bàn Tỉnh Nam Định “
2.Mục tiêu nghiên cứu.
Mục tiêu chung : Quản lý tốt hoạt động thu gom, phân loại, xử lý và
vận chuyển chất thải nguy hại được thực hiện ở Tỉnh Nam Định.
Mục tiêu cụ thể :
Quản lý được quá trình phân loại thu gom vận chuyển và xử lý chất thải
y tế nguy hại của Tỉnh Nam Định.
Thu thập số liệu, tính toán và phân tích chi phí, lợi ích về mặt kinh tế xã hội – môi trường liên quan đến dự án xây dứng lò đốt chất thải y tế của
Bệnh Viện Đa Khoa Tỉnh Nam Định.
Trên cơ sở của việc đánh giá sẽ góp phần giúp các cơ quan có trách
nhiệm trong công tác quản lý chất thải y tế nguy hại có hướng đi đúng, lựa
chọn phương án hiệu quả trong việc xử lý chất thải y tế nguy hại phù hợp với
điều kiện, hoàn cảnh của Tỉnh Nam Định.
3.Đối tượng nghiên cứu.
Việc quản lý chất thải y tế nguy hại phát sinh từ các bệnh viện trên địa
bàn Tỉnh Nam Định.
Lò đốt chất thải y tế nguy hại của Bệnh Viện Đa Khoa Tỉnh Nam Định.
4. Phương pháp nghiên cứu.
- Phương pháp phân tích chi phí - lợi ích.
- Phương pháp thống kê, thu thập, liệt kế số liệu.
- Phương pháp kế thừa so sánh.
- Phương pháp tổng hợp, phân tích.
- Tham khảo các tài liệu về quản lý chất thải nguy hại.

Ngô Hưng Long

2

KTMT 47


Chuyên đề tốt nghiệp

5. Bố cục của đề tài :
Phần I : Phần mở đầu.
Phần II: Nội dung :
Chương I : Cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý chất thải nguy hại.
Chương II: Khái quát về chất thải y tế nguy hại
Chương III : Hiện trạng quản lý thu gom xử lý chất thải bệnh viện trên
địa bàn Tỉnh Nam Định.
Chương IV: Các kiến nghị và giải pháp trong quản lý và xử lý chất thải
bệnh viện nguy hại trên địa bàn Tỉnh Nam Định.
Phần III: Kết luận.
Phụ lục.
Tài liệu tham khảo.

Ngô Hưng Long

3

KTMT 47


Chuyên đề tốt nghiệp

B. NỘI DUNG

CHƯƠNG I
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ
CHẤT THẢI NGUY HẠI
I. Những lý luận chung về chất thải nguy hại.
1. Các khái niệm liên quan đến chất thải nguy hại.
1.1 Khái niệm chất thải nguy hại.
Thuật ngữ chất thải nguy hại ( CTNH ) lần đầu tiên xuất hiện là vào thập
niên 70 của thế kỷ XX.Sau một thời gian nghiên cứu và phát triển , tuỳ thuộc
vào sự phát triển của khoa học kỹ thuật và xã hội cũng như quan điểm và cách
tiếp cận của các nước và các tổ chức hoạt động vì môi trường mà có những
cách định nghĩa khác nhau về chất thải nguy hại trong các văn bản luật về môi
trường.Ví dụ như :
Philipin : Chất thải nguy hại là những chất có độc tính, ăn mòn, gây
kích thích, hoạt tính, có thể gây cháy nổ và gây nguy hại cho con người và
động vật.
Chương trình môi trường của Liên Hợp Quốc ( 12/1985 ) :Ngoài chất
thải phóng xạ và chất thải y tế, chất thải nguy hại là chất thải ( dạng rắn, lỏng,
bán rắn – semisolid và các chất chứa khí ) mà do hoạt tính hoá học, độc tính,
nổ, ăn mòn hoặc các đặc tính khác gây nguy hại hay có khả năng gây nguy hại
đến sức khoẻ của con người hoặc môi trường bởi chính bản thân chúng hay
khi được tiếp xúc với các chất thải khác.
Việt Nam : Theo điều 3 Luật Bảo Vệ Môi Trường năm 2005 thì CTNH
là chất thải chứa các yếu tố độc hại, phóng xạ, dễ cháy, dễ nổ, dễ ăn mòn, dễ
lây nhiễm, gây ngộ độc hoặc đặc tính nguy hại khác.
Ngô Hưng Long

4

KTMT 47

Chuyên đề tốt nghiệp

1.2 Nguồn gốc phát sinh chất thải nguy hại.
Do đặc tính đa dạng của các loại hình công nghiệp, các hoạt động
thương mại tiêu dùng trong cuộc sống mà chất thải nguy hại có thể phát
sinh từ nhiều nguông khác nhau.Nhìn chung chúng ta có thể chia thành 4
loại hình chính đó là :
- Từ hoạt động công nghiệp như hàn xì, mạ điện xử dụng Cyanide…
- Từ hoạt động nông nghiệp như việc sủ dụng thuốc bảo vệ thực vật....
- Từ hoạt động thương mại như quá trình nhập khẩu các loại hàng hoá
độc hại không đạt tiêu chuẩn.
- Từ hoạt động tiêu dung dân dụng ví dụ như việc sủ dụng các loại pin
đồng hồ hay bình acqui…
Cùng với sự phát triển chung của tình hình kinh tế thế giới thì sự phát
triển của các loại hình công nghiệp, các loại hình dịch vụ, sự gia tăng của nhu
cầu về tiêu dùng, hưởng thụ vật chất cũng như các hoạt động về y tế khám
chữa bệnh... đã dẫn đến việc phát sinh một lượng lớn chất thải nguy hại.
Trên thế giới việc quản lý chất thải nguy hại đã hình thành và có những
thay đổi mạnh mẽ trong thập niên 60 và đã trở thành một vấn đề môi trường
được quan tâm hàng đầu trong thập niên 80 của thế kỷ XX. Điều này là hậu
quả của cuộc cách mạng khoa học kỹ thuật và sự phát triển kinh tế xã hội của
các quốc gia trên toàn cầu.
Theo số liệu thống kê của Cục môi trường về chất thải nguy hại năm
1999 của Việt Nam cho thấy cả nước một năm thải ra môi trường 109.468
tấn/năm.Trong đó tập trung chủ yếu là ở TP HCM chiếm tới 42% lượng chất
thải của cả nước.Tính đến năm 2002, theo số liệu thống kê mới của dự án
“Quy hoạch tổng thể về quản lý chất thải nguy hại” của TP HCM vào khoảng
70.500 tấn/năm, tăng 1,72 lần so với năm 1999.Theo đà phát triển hiện nay
của thành phố thì lượng chất thải sẽ vào khoảng 312000 tấn/năm vào năm

Ngô Hưng Long

5

KTMT 47


Chuyên đề tốt nghiệp

2012.Qua đó, chúng ta thấy được tính phức tạp của vấn đề và nguy cơ gây ô
nhiễm của nguồn chất thải này là vô cùng lớn.
Bên cạnh đó chúng ta còn phải giải quyết những ảnh hưởng tàn dư của
cuộc chiến tranh chống Đế Quốc Mỹ, tình hình nhập lậu của các loại thực
phẩm hoá phẩm không rõ nguồn gốc và những chất thải công nghiệp của các
nước phát triển như : dầu động cơ đã qua sử dụng, các tầu chở hàng hết hạn
sử dụng co nguy cơ gây ô nhiễm cao được nhập về với mục đích làm nguyên
liệu sản suất sắt thép....Qua thực trạng trên về chất thải nguy hại, chúng ta cần
có sự quan tâm đúng mức của các ban nghành và một phần không thể thiếu
của các cơ sở sản suất hoặc tái chế.
2. Một số văn bản pháp quy và hướng dẫn kỹ thuật có liên quan đến
chất thải nguy hại :
- Công ước Basel - quy chế quản lý chất thải nguy hại.
1. Luật bảo vệ môi trường năm 2005
2.Luật lao động năm 1991
3. Luật bảo vệ sức khoẻ cộng đồng ban hành năm 1991
4. Luật dầu mỏ ban hành tháng 7 năm 1993
5. Luật đất đai ban hành năm 1993
6. Luật khoáng sản ban hành năm 1996
7. Luật thương mại ban hành năm 1996
8. Luất đầu tư nước ngoài 11/11/1996 và nghị định số 12-CP ban hành

18/12/1996 về hướng dẫn Luật đầu tư nước ngoài.
9. Pháp lệnh bảo vệ và kiểm dịch thực vật
Theo Quyết định số 155/1999/QĐ-TTg ngày 16/7/1999 của Thủ tướng
Chính phủ về ban hành “Quy chế quản lý chất thải nguy hại”.

Ngô Hưng Long

6

KTMT 47


Chuyên đề tốt nghiệp

Các tiêu chuẩn và văn bản hướng dẫn việc quản lý chất thải nguy hại
hiện còn chưa nhiều ở Việt Nam.Tuy nhiên việc ra đời của các văn bản liên
quan đến chất thải nguy hại trong những năm gần đây đã và đang được sự
quan tâm của các cơ quan nhà nước đối với việc tham gia quản lý chất thải
này ví dụ như các văn bản sau :
- Nghị định số 59/2007/NĐ-CP về quản lý chất thải rắn (Trong đó có
một phần về quản lý chất thải nguy hại).
- Nghị định số 80/2006/NĐ-CP về việc “Quy định chi tiết và hướng dẫn
thi hành một số điều của Luật bảo vệ môi trường”.
- Quyết định số 23/2006/QĐ-BTNMT của Bộ TNMT về danh mục
CTNH.
- Thông tư số 12/2006/TT-BTNMT về việc “Hướng dẫn hành nghề và
thủ tục lập hồ sơ đăng ký cấp giấy phếp hành nghề, mã số quản lý CTNH”.
Chiến lược BVMT đến năm 2010 và định hướng đến năm 2021 theo
quyết định số 256/2003/QĐ-TTg.
TCVN 5507: 1991 về Hoá chất nguy hiểm-Quy phạm an toàn trong sản

xuất, sử dụng, bảo quản và vận chuyển: Tiêu chuẩn này áp dụng cho các cơ sở
sản xuất, sử dụng, bảo quản và vận chuyển hoá chất nguy hiểm (Trừ thuốc nổ
và chất phóng xạ).
TCVN 6706: 2000 về Chất thải nguy hại - phân loại : được áp dụng để
phân biệt các chất thải nguy hại theo thuộc tính của chúng, phục vụ cho việc
quản lý chất thải nguy hại một cách an toàn, hiệu quả và đúng theo quy định
của Quy chế quản lý chất thải nguy hại.
TCVN: 2000 về Chất thải nguy hại - dấu hiệu cảnh báo, phòng ngừa,
quy định hình dạng, kích thước, màu sắc và nội dung của dấu hiệu cảnh báo,
phòng ngừa sử dụng trong quản lý chất thải nguy hại nhằm phòng tránh

Ngô Hưng Long

7

KTMT 47


Chuyên đề tốt nghiệp

những tác động bất lợi của từng loại chất thải nguy hại đến con người và môi
trường trong lưu trữ, thu gom, vận chuyển xử lý chất thải nguy hại.
TCVN 7209 : 1000 chất lượng đất - giới hạn tối đa cho phép của kim
loại nặng trong đất: quy định giới hạn hàm lượng tổng số của các kim loại
Asen(As), Cadimi (Cd), Đồng(Cu), Chì (Pb) và Kẽm(Zn) trong tầng đất mặt
theo mục đích sử dụng của đất.Tiêu chuẩn này dùng để đánh giá chất lượng
của một khu đất cụ thể theo mục đích sử dụng, hoặc làm cơ sở trong việc
quản ly, bảo vệ chức năng sử dụng đất đã định của tài nguyên đất và làm cơ
sở khi lựa chọn công nghệ sản xuất, công nghệ xử lý chất thải cho phù hợp
với yêu cầu bảo vệ chất lượng môi trường đất.

Các văn bản liên quan tới quản lý chất thải nguy hại do UBND Tỉnh
Nam Định cung cấp :
- Quyết định số 3166/2006/QĐ-UBND ngày 25/12/2006 của UBND
Tỉnh Nam Định về việc phê duyệt chiến lược quản lý chất thải nguy hại trên
địa bàn Tỉnh Nam Định.
3. Đặc tính của chất thải nguy hại.
Về cơ bản chất thải nguy hại bao gồm cả chất vô cơ và chất hữu
cơ.Trong đó các hợp chất hữu cơ chiếm tỷ lệ cao trong các chất thải nguy hại
với những tên gọi và cấu trúc hoá học phức tạp.Vì vậy trong quá trình quản lý
và xử lý chúng ta cần phải phân loại và năm rõ thành phần của chúng để có
thể đưa ra các biện pháp quản lý và xử lý cho có hiệu quả.
3.1 Những tác động của chất thải nguy hại có thể gây ra.
Đối với môi trường sống.
Chất thải nguy hại nếu không được xử lý kịp thời trước khi thải bỏ ra
môi trường sẽ làm cho môi trường sống của con người bị ô nhiễm.Khi môi
trường bị ô nhiễm nó sẽ tác động trở lại đối với cuộc sống của con người, lên

Ngô Hưng Long

8

KTMT 47


Chuyên đề tốt nghiệp

sức khoẻ, lên nền kinh tế - xã hội của mỗi quốc gia cũng như làm mất đi sự
cân bằng sinh thái.
Đối với sức khoẻ của con người .
Khi môi trường bị ô nhiễm nó làm cho con người không có khả năng

kháng được sự xâm nhập của các dịch bệnh.Hiện tại trên nước ta đã xuất hiện
những làng ung thư mà nguyên nhân một phần do sự ô nhiễm môi trường của
các khu công nghiệp nhà máy hay các làng nghề.
Đối với nền kinh tế - xã hội.
Khi môi trường bị ô nhiễm nền kinh tế phải đứng ra giải quyết hậu quả,
bên cạnh đó là nguồn tài nguyên thiên nhiên ngày bị hao hụt gây nên các cuộc
tranh chấp, chiến tranh để tranh giành tài nguyên thiên nhiên làm cho nền
kinh tế quốc gia ngày càng suy sụt, tình hình xã hội ngày mất ổn định.
Đối với hệ sinh thái.
Việc môi trường bị ô nhiễm các nguồn tài nguyên như đất, tài nguyên
nước và không khí ngày một suy giảm kéo theo nó là hàng loạt hệ động thực
vật ở đó bị tiêu diệt.Hệ sinh thái bị phá vỡ dẫn đến nguy cơ tuyệt chủng của
các loài động thực vật.
3.2 Những lợi ích có được từ việc quản lý chất thải nguy hại.
Lợi ích trong ngăn ngừa phát sinh CTNH.
Trong lĩnh vực kinh tế chúng ta sẽ giảm bớt được chi phí cho công tác
quản lý CTNH, giảm chi phí về nguyên liệu và năng lượng đầu vào do việc sử
dụng có hiệu quả hơn và tăng lợi thế cạnh tranh trên thị trường.Cải thiện được
hình ảnh của doanh nghiệp trong mắt người tiêu dùng.
Lợi ích đối với môi trường xã hội đó là hạn chế việc khai thác tài nguyên
thiên nhiên đặc biệt là tài nguyên không tái tạo, môi trường đất, nước, không
khí không bị ô nhiễm dẫn đến hệ sinh thái không bị tàn phá hay huỷ diệt.Môi
trường xã hội được cải thiện, ý thức của người dân được nâng cao cuộc sống
Ngô Hưng Long

9

KTMT 47

Chuyên đề tốt nghiệp

của họ ngày càng được cải thiện như thế thì các vấn đề xã hội được dần cải
thiện.
Lợi ích trong tái sinh, tái chế CTNH.
Lợi ích kinh tế : Đem lại thu nhập cho người lao động, tiết kiệm chi phí
mua nguyên liệu, khai thác tài nguyên, giảm chi phí xử lý chất thải nguy hại.
Lợi ích môi trường - xã hội : chúng ta giảm được lượng CTNH thải ra
môi trường phải xử lý. Đồng thời làm giảm áp lực của cộng đồng tới môi
trường xung quanh khu vực có chứa chất thải nguy hại.
Lợi ích trong quản lý tổng hợp CTNH.
Nếu công tác quản lý chất thải nguy hại được tiến hành tốt sẽ giảm chi
phí cho hệ thống quản lý chất thải, hạn chế đáng kể lượng thất thoát của
CTNH ra môi trường bên ngoài, tăng năng suất thu gom và xử lý CTNH, từ
đó làm giảm nguy cơ lây lan ô nhiễm ra môi trường bên ngoài.
II. Khái quát về chất thải y tế.
1. Chất thải rắn bệnh viện: chất thải phát sinh ra trong bệnh viện, rất
phức tạp về cả thể loại, thành phần, nguồn gốc phát sinh và lượng chất
thải.Phân loại chất thải là một khâu vô cùng quan trọng trong quá trình thu
gom, xử lý và phân huỷ, nó tạo điều kiện cho quá trình phân huỷ và xử lý
được đơn giản hơn rất nhiều.
2. Chất thải y tế là: các loại chất thải được phát sinh từ các cơ sở y tế,
từ các hoạt động khám chữa bệnh, chăm sóc bệnh nhân, xét nghiệm, phòng
nghiên cứu, đào tạo, trong các hoạt động đó chủ yếu từ các bệnh viện tuyến
huyện và tuyến tỉnh.
3. Thành phần chất thải y tế nguy hại là: chất thải y tế có một trong
những thành phần như : máu, dịch cơ thể, chất bài tiết, các bộ phận hoặc cơ
quan của người, động vật, bơm kim tiêm và các vất sắc nhọn, dược phẩm, hóa

Ngô Hưng Long

10

KTMT 47


Chuyên đề tốt nghiệp

chất và các chất phóng xạ dùng trong y tế.Nếu những chất này không được
tiêu hủy sẽ gây rất nhiều nguy hại cho môi trường và sức khỏe con người.
Hiện nay ở một số nước trong khu vực Đông Nam Á ( trong đó có Việt
Nam ), chất thải rắn y tế ( CTRYT ) được phân loại thành 5 loại : Chất thải
lâm sàn, chất thải phóng xạ, chất thải hoá học, các bình chứa khí có áp suất
cao, chất thải sinh hoạt.Trong đó :
Chất thải lâm sàng là : loại chất thải nhiễm khuẩn, có nguy cơ gây ô
nhiễm cao, nó được chia thành 5 nhóm ( Quy chế quản lý chất thải của Bộ
Y Tế ) :
Nhóm A : Bao gồm các loại bông băng, găng tay, rác thải nhiễm bẩn
trong quá trình điều trị, đặc biệt là chất thải từ các ca bệnh lây, các mô tế bào
từ cơ thể bệnh nhân sau khi phẫu thuật, thí nghiệm. Theo số liệu điều tra của
Bộ Y Tế cho thấy : Nếu không được xử lý kịp thời thì mỗi gam bệnh phẩm
chứa tới 11 tỷ con vi khuẩn lây bệnh.
Nhóm B : Chất thải do các dụng cụ phục vụ như kim, ống thuốc, lưỡi
dao mổ và các dụng cụ cứng khác hay mọi vật có thể gây ra các vết cắt hoặc
chọc thủng.
Nhóm C : Các chất thải phát sinh từ labo xét nghiệm ( giải phẫu bệnh,
huyết học, truyền máu, vi sinh…) và chất thải từ nhà dại thể mà không phải
chất thải nhóm A.
Nhóm D : Các chất thải dược hóa học ( các loại vắc xin, huyết thanh qua
hạn, các dung môi hữu cơ, vô cơ, các hóa chất xét nghiệm…).

Nhóm E : Các chất thải sinh hoạt từ các phòng điều trị của bệnh nhân,
người nhà bệnh nhân và nhân viên y tế.
Chất thải phóng xạ : Chất thải có hoạt độ riêng giống như các chất
phóng xạ được xử lý theo những quy định riêng.

Ngô Hưng Long

11

KTMT 47


Chuyên đề tốt nghiệp

Chất thải hoá học : Chất thải hoá học phát sinh từ các phòng xét
nghiệm, có đặc tính gây độc, ăn mòn, dễ cháy…..
Các bình chứa khí có áp suất : Bình đựng oxi, CO2, bình ga, …các bình
này dễ gây cháy nổ khi thiêu đốt, vì vậy phải thu gom riêng.
Chất thải sinh hoạt : Phát sinh trong quá trình sinh hoạt của nhân thân,
bệnh nhân, các nhân viên y tế, đây là chất thải không nguy hại.
III. Tác động của chất thải rắn y tế nguy hại đối với môi trường và
sức khoẻ cộng đồng.
Chất thải y tế khi chưa qua loại bỏ hay xử lý triệt để sẽ rất nguy hiểm,
không những nó gây ô nhiễm cho môi trường mà còn ảnh hưởng tới sức khoẻ
cộng đồng, gây lây lan dịch bệnh, gây mất mỹ quan đô thị, gây ảnh hưởng tới
phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.
Trong thành phần CTRYT có các loại chất thải như : chất thải nhiễm
khuẩn, chất thải phẫu thuật có chứa nhiều mầm bệnh, vi trùng, vi khuẩn có thể
xâm nhập vào cơ thể con người qua nhiều con đường, theo nhiều cách thức
khác nhau.Các vật sắc nhọn như kim tiêm, vỏ thuỷ tinh, dao mổ…. làm xước

da chảy máu dễ gây nhiễm trùng, nhiễm khuẩn.
Đồng thời trong thành phần chất thải y tế còn chứa các loại hoá chất và
dược phẩm có tính độc hại như : độc tính di truyền, tính dễ ăn mòn da, dễ
phẩn ứng, gây nổ, nguy hiểm hơn là chất thải phóng xạ phát sinh ra từ việc
chuẩn đoán bệnh bằng hình ảnh như : chiếu chụp X – quang, trị liệu….Quản
lý không tốt chất thải y tế sẽ tạo điều kiện cho quá trình lây lan bệnh tật diễn
ra nhanh chóng đồng thời gây ra ô nhiễm môi trường và ảnh hưởng đến sức
khoẻ cộng đồng.
Trong quá trình quản lý chất thải rắn y tế thì những người chịu nhiều
nguy cơ rủi ro do chất thải nguy hại thường là các y bác sỹ, các bệnh nhân và
người nhà bệnh nhân, những người thu gom và vận chuyển chất thải y tế, các
Ngô Hưng Long

12

KTMT 47


Chuyên đề tốt nghiệp

nhân viên vệ sinh trong bệnh viện và người thu gom bới rác trong bãi rác.Do
đặc thù công việc đầy rủi ro nên trong quá trình quản lý chất thải y tế các cơ
quan ban nghành nên chú trọng vào đội ngũ thu gom, phân loại vận chuyển
CTRYT.
1. Công tác quản lý chất thải y tế nguy hại trên thế giới.
Hiện nay nền y học ở các nước phát triển trên thế giới đã đạt đến những
trình độ cao và có nhiều thành tựu lớn trong công tác phòng và khám chữa
bệnh cũng như trong công tác quản lý, thu gom, vận chuyển và xử lý chất thải
y tế.Họ đã áp dụng thành công nhiều công nghệ giải pháp khoa học kỹ thuất
tiên tiến nhất để quản lý thu gom và xử lý chất tải y tế.Tại mỗi nước tuỳ thuộc

vào điều kiện địa lý, chất lượng phân loại, thu gom, vận chuyển mà lựa chọn
công nghệ xử lý chất thải rắn y tế khác nhau.
Bảng 1: Tình hình xử lý chất thải rắn y tế nguy hại ở một số nước
trên thế giới
Tên nước
Phương

Malaysia

Hồng

Pháp

Kông

Thái Lan

Thiêu đốt

Thiêu đốt

Xử lý bên

Xử lý bên

ngoài cơ

ngoài cơ

sở y tế/tập

sở y tế/tập

khử
Thiêu đốt

khuẩn/thiê

Xử lý bên

u đốt
Xử lý bên

Mô hình

ngoài cơ

ngoài cơ sở

xử lý

sở y tế/tập

y tế/tập

trung

trung

pháp xử lý

Nhật Bản

Ngô Hưng Long

Thiêu đốt

Xử lý tại
chỗ/phấn
tán

trung
trung
Nguồn : Công ty BURGEAP – Pháp,2003.

13

KTMT 47


Chuyên đề tốt nghiệp

Thu gom và vận chuyển chất thải y tế nguy hại, đối với các nước phát
triển có hai mô hình thu gom và vận chuyển chất thải rắn y tế :
- Hệ thống hút chân không tự động thu gom và vận chuyển chất thải.
- Thu gom và vận chuyển bằng các xe chuyên dụng, đối với các dụng cụ,
phương tiện thu gom đạt tiêu chuẩn quy định.
2. Xử lý chất thải rắn y tế.
Công nghệ xử lý CTRYT hiện hành trên thế giới bao gồm khử khuẩn và
thiêu đốt.Tuỳ theo điều kiện cụ thể của mỗi nước về khả năng tài chính, điều

kiện công nghệ, diện tích đất đai, chiến lược, quan điểm và các tiêu chuẩn về
bảo vệ môi trường mà điều kiện lựa chọn công nghệ xử lý cho phù hợp.
Công nghệ khử khuẩn :
Khử khuẩn có mục đích là biến chất thải thành chất thải không nguy hại,
tương tự như chất thải sinh hoạt.Chất thải sau khi được xử khuẩn sẽ được đem
về nơi tiêu huỷ cuối cùng.
Các công nghệ khử khuẩn chủ yếu hiện nay đang được áp dụng trên thế
giới hiện nay là :
- Khử khuẩn bằng phản ứng hoá học.
- Khử khuẩn bằng nhiệt khô hoặc bằng nhiệt ẩm.
- Khử khuẩn bằng vi sóng
Một số chất thải rắn y tế nguy hại không áp dụng khử khuẩn là : Muối
bạc, một số hoá chất, các chất phóng xạ… Những chất này cần phải được thu
gom riêng và có quy trình công nghệ xử lý riêng.
Công nghệ thiêu đốt : là quá trình đốt ở nhịêt độ cao, kết quả là làm giảm
được phần lớn thể tích và khối lượng chất thải rắn, sơ đồ nguyên lý làm việc
của lò đốt chất thải rắn y tế như sau :

Ngô Hưng Long

14

KTMT 47


Chuyên đề tốt nghiệp

Hình 1: Sơ đồ nguyên lý làm việc của lò đốt chất thải rắn y tế.
Thải vào
khí quyển

Cặn từ quá trình lọc khí thải
Làm sạch khí thải

( Xử lý đặc biệt )
Nước thải

Không khí

Buồng đốt
Sơ cấp

Chất thải

Buồng đốt
thứ cấp

Thu hồi nhiệt

Tái sử dụng
Xử lý nước thải
Xả ra môi trường

Tro xỉ
( Tiêu huỷ cuối cùng và làm ổn định )

Nguồn : WHO (1999),Safe Management of waste from health – care
activities, Geneva.
Lò đốt thiết kế chuyên dụng cho xử lý CTRYT được vận hành trong
khoảng nhiệt độ từ 10000C – 12000C.Phương pháp này xét về mặt kỹ thuật

không phức tạp, không đòi hỏi nhân viên vận hành có trình độ cao.Thiết bị xử
lý khói bụi và khí thải là bộ phận quan trọng nhất và đắt tiền nhất của lò
đốt .Khí thải từ lò đốt thường rất độc hại vì có chứa các chất dioxin, furan,
kim loại nặng…

Ngô Hưng Long

15

KTMT 47


Chuyên đề tốt nghiệp

Bảng 2 :Bảng sau trình bày sự so sánh các công nghệ thiêu đốt chất
thải y tế nguy hại
Côngnghệ Nhiệt độ

Công

thiêu đốt

vận hành

suất

Lò đốt

8000C –

nhiệt

9000C,

0.2 – 10

phân 2

9000C –

tấn/ngày

buồng

2000C

làm sạch
khí thải
biến.
Cần thiết

- Đầu tư thiết bị, vận hành
và bảo trì đắt tiền.
- Theo mẻ và lien tục.
- Chỉ sử dụng khi chưa có

buồng với

3000C –

0.1 – 0.2

buồng đốt

4000C

tấn/ngày

tĩnh

12001500

Khuyến cáo

- Được sử dụng khá phổ

Lò đốt 1

Lò quay

Thiết bị

0.5 – 3
ngày

Không
thể áp
dụng

lò đốt nhiệt phân.

- Nhiều khí thải.
- Không nên lắp đặt ở
những nơi mà vấn đề môi

trường nổi cộm,theo mẻ.
- thiết bị, vận hành, bảo trì
đắt tiền.
- Sản phẩm phụ ăn mòn
- Tiêu thụ nhiều năng
lượng.
Cần thiết
- Thiết bị lót trong thường
xuyên phải sửa chữa,
thay thế.
- Nhân viên vận hành phải
có trình độ cao.
- Theo mẻ và liên tục.
Nguồn : Công ty BUREAP – Pháp, 2003.

3. Đặc trưng của lò đốt chất thải y tế nguy hại.
Những yêu cầu đặt ra đối với lò đốt :
Ngô Hưng Long

16

KTMT 47


Chuyên đề tốt nghiệp

- Lò đốt có khả năng thiêu đốt các loại chất thải có trị số calo khác nhau,
bao gồm cả thành phần nhựa, nylon…
- Khi công suất yêu cầu >= 200 kg/h cần sử dụng hệ thống nạp chất thải
cơ khí hoặc tự động để bảo đảm năng suất của lò và hạn chế tối đa sự tiếp xúc
trực tiếp của công nhân đối với chất thải.
- Để đảm bảo tiêu huỷ hoàn toàn chất thải, nhiệt độ cần được duy trì từ
8500C – 11000C.Do vậy thường phải có một buồng đốt sau ( buồng phản ứng ).
- Lò đốt phải có cấu tạo sao cho hạn chế mức tối thiểu khói, bụi, khí axit
thải ra ngoài.Những chất ô nhiễm này phải nằm trong giới hạn cho phép của
tiêu chuẩn của quốc gia sở tại.Nếu yêu cầu cần xử lý chất lượng khí thải cao
thì lò đốt phải lắp thêm thiết bị xử lý khí thải.
- Các thông số kỹ thuật phải được kiểm soát trong quá trình lắp đặt và
vận hành.Tránh do tiết kiệm mà giảm những bộ phận phục vụ cho công tác
đảm bảo an toàn cho lò đốt trong quá trình vận hành và hoạt động sửa chữa
bảo hành.
Nhiên liệu sử dụng cho quá trình đốt.
Với những yêu cầu đã đặt ra như trên, công nghệ đốt chất thải nguy hại
với khối lượng lớn thường được sử dụng hai dạng nguyên liệu phổ biến đó là :
dầu dienzel và khí gas, tuỳ theo điều kiện nguồn cung cấp nhiên liệu để lựa
chọn dạng nguyên liệu để sử dụng. Để tiện cho quá trình hoạt động và linh
hoạt trong quá trình đốt chất thải nhà sản xuất thường chế tạo lò đốt có khả
năng dùng cả hai loại nhiên liệu trên.
Lò đốt : với những yêu cầu là phải đốt cháy hoàn toàn các hợp chất hữu
cơ của chất axit, ít bụi nhất, đồng thời lượng tro tạo ra phải là ít nhất và ít
nguy hại nhất. Để đạt được điều này, lò đốt thường gồm hai giai đoạn : chất
thải được sấy khô, cháy và khí hoá.Buồng đốt sau gồm ba giai đoạn : phối
trộn, cháy ở dạng khí, oxi hoá hoàn toàn.Sự cân bằng năng lượng giữa hai
Ngô Hưng Long

17

KTMT 47


Chuyên đề tốt nghiệp

buồng đốt này là vấn đề quan trọng nhất, chúng phải có kích thước phù hợp
để nạp chất thải nhất định trong mỗi buồng đốt.Buồng đốt chính, buồng đốt
sau, ống khói…phải có vật liệu chịu nhiệt và cách nhiệt cơ học để đảm bảo
hiệu quả lâu dài.
Thiết bị xử lý và làm mát khói thải : Công nghệ xử lý tiên tiến hiện nay
thường có hai phương pháp xử lý : Xử lý khô và xử lý ướt.Xử lý khô đơn giản
hơn, kinh tế hơn và đạt hiệu quả cao.Khí thải được làm mát đến nhiệt độ
1500C – 2000C theo nguyên lý trao đổi nhiệt, chúng ta có thể tận dụng một số
lượng nhiệt lớn trong công đoạn này.Sau đó phun trực tiếp vôi bột vào ống
khí thải, vôi sẽ phản ứng với các axit để tạo thành muối mới.Các muối này sẽ
được các bộ lọc bụi giữ lại.
Các chất thải được đóng gói vào các túi nhựa hoặc các hộp cactông và
được nạp vào lò bằng hệ thống nạp khí tự động.( Với công suất lớn như lò đốt
chất thải tập trung ).
Bộ phân loại bỏ tro ra khỏi bường đốt chính được thực hiện tự động đối
với loại lò đốt liên tục ( 24h/ngày ) hoặc được loại bỏ theo chu kỳ làm việc
đối với lò đốt không liên tục.Với lò đốt công suất lớn thì tro được lấy ra khỏi
đáy bằng thiết bị cơ khí. Điều này làm giảm độ nguy hiểm, tăng độ an toàn
cho công việc lấy tro ra khỏi lò cho công nhân viên vận hành.
Tất cả các hoạt động của lò được điều khiển tự động tại trung tâm điều
khiển với các bước : khởi động, dừng lò, kiểm soát quá trình cháy, nhiệt độ,
điều khiển các quá trình làm mát và xử lý khí thải, hệ thống báo động, đồng
hồ đo áp suất….
IV. Khái quát về các phương pháp đánh giá hiệu quả kinh tế - môi

trường – xã hội.

Ngô Hưng Long

18

KTMT 47


Chuyên đề tốt nghiệp

1. Khái quát về phương pháp phân tích chi phí - lợi ích (CBA).
1.1 Giới thiệu về CBA.
Trong thực tế cuộc sống, là bản thân mỗi chúng ta không ít lần đứng
trước nhiều sự lựa chọn đó có thể là nên mua một chiếc xe máy hay nên mua
chiếc điện thoại.Với những nhà quản lý thì sự lựa chọn càng phức tạp và khó
khăn hơn rất nhiều như việc có nên đầu tư một bệnh viện hay không, xây
dựng một sân bay mới hay xây dựng thêm một đường băng vào sân bay
cũ.Những lựa chọn như vậy luôn đặt ra đối với mỗi chúng ta, đó là điều
không thể tránh khỏi vì xã hội không bao giờ có đủ nguồn lực để thực hiện tất
cả các phương án sẵn có.
Do đó để quyết định lựa chọn phương án này loại bỏ phương án kia thì
chúng ta cần xem xét phân tích xem giữa lợi ích mà chúng ta thu được với chi
phí mà chúng ta phải bỏ ra. Đó là nền tảng của việc phân tích chi phí - lợi
ích.Tuy nhiên CBA là một phương pháp đánh giá giá trị kinh tế và giúp lựa
chọn các phương án.Nó đánh giá sự mong muốn tương đối giữa các phương
án cạnh tranh nhau, khi lựa chọn được đo lường bằng giá trị kinh tế tạo ra cho
toàn xã hội.Nó tìm ra sự đánh đổi giữa các lợi ích thực mà xã hội có được từ
một phương án cụ thể với các tài nguyên thực mà xã hội phải từ bỏ để đạt
được lợi ích đó.

CBA có mục đích hỗ trợ những quyết định mang tính chất xã hội, trên cơ
sở có sự phân bổ nguồn lực nhằm đảm bảo tính hiệu quả.Kinh nghiệm của các
nước đi trước cho thấy khi tiến hành CBA, để có hiệu quả và tránh những thất
bại mang tính thị trường, thông thường trong bối cảnh cạnh tranh là thích hợp
nhất ( vì có giá trị thị trường làm căn cứ tính toàn ), chúng ta thường gặp 3
kiểu phân tích chi phí lợi ích đó là :
- Phân tích Exante.
- Phân tích Expost.
Ngô Hưng Long

19

KTMT 47


Chuyên đề tốt nghiệp

- Phân tích Inmedias Res.
1.2 Các bước cơ bản khi thực hiện CBA.
Có 9 bước cơ bản khi tiến hành CBA :
Bước 1 : Xem xét xác định lợi ích thuộc về ai và chi phí là của ai.Tức là
phân định được chi phí và lợi ích để là rõ quyền được hưởng lợi ích và phải
bỏ ra chi phí thuộc về cá nhân nào, đối tượng điều chỉnh nào.Tại đây phải
trình bày tất cả các quan điểm nhìn nhận ( chú ý quan điểm toàn diện ) và đưa
ra mọi yếu tố tác động đến quan điểm nhìn nhận đó.
Bước 2 : Lựa chọn danh mục các dự án thay thế.
Khi có bất kỳ dự án nào đưa vào làm CBA thì đều có nhiều giải pháp
thay thế khác nhau, đó là cơ hội lựa chọn các phương án thay thế tốt
nhất.Muốn vậy phải trải qua nhiều kỹ thuật phân tích, đòi hỏi phải có sự lựa
chọn, so sánh và dự đoán.

Bước 3 : Lựa chọn các ảnh hưởng tiềm năng và các chỉ số đo lường.Ta
phải phân tích các ảnh hưởng và ảnh hưởng tiềm năng sẽ xảy ra khi thực hiện
dự án đó. Đặc biệt đối với các dự án về môi trường thì ảnh hưởng tiềm năng
về lâu dài là rất lớn và đa chiều. Đó là những ảnh hưởng có tính nhân quả.
Bước 4 : Dự đoán các ảnh hưởng về lượng suốt quá trình dự án.Chúng ta
phải đưa ra những nhận định về khả năng có thể xảy ra và cố gắng lượng hoá
các kết quả đó. Điều này có thể đạt được thông qua các phương pháp trực
tiếp, gián tiếp hay kinh nghiệm đã có từ các dự án tương tự.
Bước 5 : Lượng hoá bằng tiền tất cả các tác động.Người làm phân tích
cố gắng quy đổi các chỉ tiêu ra giá trị tiền tệ, sử dụng giá trị thị trường.Trường
hợp không có giá trị thị trường thì xây dựng “ giá trị tham khảo “ trên sơ sở
có tính khoa học và được thừa nhận bởi các nhà khoa học, nhà hoạch định
chính sách hay xã hội.Cũng có khi không thể lượng hoá bằng tiền được thì
dùng cách giải thích định tính để bổ sung cho kết quả đã tính toán được.
Ngô Hưng Long

20

KTMT 47