Thực Trạng Tổ Chức Kiểm Toán Tại Công Ty TNHH Kiểm Toán Và Tư Vấn (A&C) Chi Nhánh Hà Nội

Đại Học Kinh Tế Quốc Dân

Báo cáo thực tập tổng hợp

MỤC LỤC


Đại Học Kinh Tế Quốc Dân

Báo cáo thực tập tổng hợp

DANH MỤC VIẾT TẮT
STT
1

Chữ Viết Tắt
Auditing and Consuting

Ký Hiệu Viết Tắt
A&C

2

Báo cáo tài chính

BCTC

3

Bảo hiểm xã hội

BHXH

4

Bảo hiểm y tế

BHYT

5

Báo cáo kết quả kinh doanh

BCKQKD

6

Bộ Tài Chính

BTC

7

Doanh nghiệp

DN

8
9
10
11

12
13
14
15

Giá trị gia tăng
Hội đồng thành viên
Kinh phí công đoàn
Kiểm soát chất lượng
Kiểm toán viên
Trách nhiệm hữu hạn
Tài sản cố định
Xây dựng cơ bản

GTGT
HĐTV
KPCĐ
KSCL
KTV
TNHH
TSCĐ
XDCB


Đại Học Kinh Tế Quốc Dân

Báo cáo thực tập tổng hợp

DANH MỤC BẢNG, BIỂU, SƠ ĐỒ

Đại Học Kinh Tế Quốc Dân

1

Báo cáo thực tập tổng hợp

LỜI NÓI ĐẦU
Việt Nam đang trong quá trình đổi mới và phát triển.Sự kiện Việt Nam gia
nhập tổ chức Thương mại thế giới (WTO) đã và đang đặt các doanh nghiệp
Việt Nam trước những cơ hội và thách thức rất lớn.Trong điều kiện đó, kiểm
toán đã trở thành nhu cầu tất yếu đối với hoạt động kinh doanh và nâng cao
hiệu quả quản lý của doanh nghiệp. Vì vậy,mặc dù mới ra đời và phát triển ở
Việt Nam hơn mười sáu năm nhưng hiện nay các công ty kiểm toán đã được
thành lập ngày càng nhiều nhằm đáp ứng nhu cầu của thị trường. Sự ra đời
của Công ty Kiểm toán và Tư vấn A&C - một trong bốn công ty kiểm toán
đầu tiên ở Việt Nam - đã đánh dấu một bước phát triển mới cho hoạt động
kiểm toán trong nước. Và sau hơn mười sáu năm phát triển,hiện nay A&C đã
khẳng định được vị thế hàng đầu của mình trong ngành kiểm toán Việt Nam.
Qua một thời gian thực tập tại Công ty Kiểm toán và Tư vấn A&C, em đã
có những hiểu biết nhất định về công ty. Báo cáo thực tập tổng hợp của em
trình bày những vấn đề tổng quát nhất về công ty gồm 3 phần:
Phần I: Tổng quan về Công ty TNHH Kiểm toán và Tư vấn A&C
Phần II: Thực tế tổ chức kiểm toán tại Công ty TNHH Kiểm toán và Tư vấn
Chi nhánh Hà Nội
Phần III: Một số nhận xét về tổ chức kiểm toán tại Công ty TNHH Kiểm
toán và Tư vấn và Chi nhánh Hà Nội


Đại Học Kinh Tế Quốc Dân

2

Báo cáo thực tập tổng hợp

PHẦN I
TỔNG QUAN VỀ CÔNG TY TRÁCH NHIỆM HỮU HẠN
KIỂM TOÁN VÀ TƯ VẤN A&C
1.1/ Quá trình hình thành và phát triển của Công ty TNHH Kiểm
Toán Và Tư Vấn A&C
1.1.1/ Quá trình hình thành và phát triển của Công ty TNHH Kiểm
toán và Tư Vấn
Công ty TNHH Kiểm toán và Tư vấn có tên giao dịch quốc tế: Auditing
And Consuting Company Limited ( viết tắt là A&C), trụ sở chính đặt tại 229
Đồng Khởi - Quận 1 – Thành Phố Hồ Chí Minh, website chính thức là:
. Tiền thân của công ty TNHH Kiểm toán và
Tư vấn là Công ty Kiểm toán và Tư vấn (A&C) trực thuộc Bộ Tài chính.
Cùng với Công ty Kiểm toán Việt Nam (VACO), Công ty Dịch vụ tư vấn tài
chính Kế toán và Kiểm toán (AASC), Công ty Kiểm toán và Dịch vụ tin học (
AISC), A&C là một trong bốn công ty kiểm toán độc lập hàng đầu của ngành
Kiểm toán Việt Nam.
Quá trình hình thành và phát triển của Công ty có thể chia là ba giai đoạn
chính sau:
Giai đoạn 1992 – 2003:
Công ty Kiểm toán và Tư vấn ( A&C) là doanh nghiệp nhà nước được
thành lập theo Quyết định số 140 TC/QĐ/TCCB ngày 26 tháng 3 năm 1992,
Quyết định số 107 TC/QĐ/TCCB ngày 13 tháng 2 năm 1995 của Bộ trưởng
Bộ Tài Chính và hoạt động theo Giấy phép kinh doanh số 102218 ngày 13
tháng 3 năm 1995 do Uỷ ban Kế hoạch thành phố Hồ Chí Minh cấp. Trong
giai đoạn mới thành lập, Công ty gặp nhiều khó khăn vì kiểm toán là một

nghành còn rất mới ở Việt Nam lúc bấy giờ, thị trường của hoạt động kiểm


Đại Học Kinh Tế Quốc Dân

3

Báo cáo thực tập tổng hợp

toán còn hạn chế, nguồn nhân lực của ngành kiểm toán nói chung và của
Công ty nói riêng còn thiếu và trình độ của các KTV chưa cao… Tuy nhiên
dưới sự lãnh đạo của Ban Giám Đốc, Công ty đã khắc phục được những khó
khăn, từng bước phát triển và trở thành một Công ty có quy mô lớn, có chất
lượng dịch vụ tốt nhất trong hệ thống các công ty Kiểm toán Việt Nam.
Giai đoạn 2003 – 2007:
Thực hiện Quyết định số 1962/ QĐ- BTC của Bộ Tài Chính về việc
chuyển đổ hình thức sở hữu từ doanh nghiệp nhà nước sang Công ty cổ phần.
Ngày 09 tháng 12 năm 2003 Công ty Kiểm toán và Tư Vấn hoạt động chính
thức dưới hình thức Công ty cổ phần với tên gọi Công Ty Cổ Phần Kiểm toán
và Tư Vấn theo giấy phép đăng ký kinh doanh số 4103001964 do Sở Kế
Hoạch và Đầu tư Thành Phố Hồ Chí Minh cấp với số vốn điều lệ là
5.045.000.000 VNĐ, trong đó vốn Nhà nước chiếm 51% và vốn của các cổ
đông chiếm 49%.Tổng số cổ phiếu phát hành là 50.450 cổ phiếu, trong đó
Nhà nước nắm giữ 25.730 cổ phiếu chiếm 51% và số cổ phiếu bán ra là
24.720 cổ phiếu chiếm 49%.Mệnh giá một cổ phiếu: 100.000 VNĐ.
Giai đoạn 2007 đến nay:
Ngày 06/02/2007, công ty đã hoàn thành việc chuyển đổi hình thức sở hữu
từ công ty TNHH 1 thành viên trực thuộc Bộ Tài chính thành công ty TNHH
hai thành viên trở lên theo đúng quy định của Nhà nước về kiểm toán độc lập.
Theo quy định tại Nghị định 105/2004/NĐ-CP ngày 30/3/2004 và Nghị định

133/2005/NĐ-CP ngày 31/10/2005 của Chính phủ về kiểm toán độc lập, tất cả
các công ty kiểm toán có sở hữu nhà nước phải chuyển đổi sang mô hình khác
có thể là mô hình công ty TNHH hoặc công ty hợp danh. Từ đây, “ Công Ty
Cổ Phần Kiểm Toán Và Tư Vấn” chính thức được đổi tên thành “ Công ty
TNHH Kiểm Toán và Tư Vấn” theo Giấy chứng nhận ĐKKD Số 4102047448
do Sở Kế hoạch và Đầu tư TPHCM cấp với số vốn điều lệ là 7 tỷ đồng.


Đại Học Kinh Tế Quốc Dân

4

Báo cáo thực tập tổng hợp

Tháng 03/2004, Công ty Kiểm toán và Tư vấn A&C chính thức trở thành
thành viên của Tổ chức kế toán, kiểm toán và tư vấn kinh doanh quốc tế HLB
International. Đây là tổ chức quốc tế về kế toán, kiểm toán và tư vấn kinh
doanh chuyên nghiệp được thành lập vào năm 1969 và có trụ sở chính tại
Anh. Với hệ thống các công ty thành viên ở hơn 100 quốc gia, HLB
International có thể tập hợp đội ngũ nhân viên có kinh nghiệm trong nhiều
lĩnh vực kinh doanh ở hầu hết các thị trường trên thế giới từ hơn 1.500 partner
và 10.800 nhân viên ở hơn 400 chi nhánh để đáp ứng yêu cầu về dịch vụ của
khách hàng.HLB International hiện đang đứng thứ 12 trong nhóm các tập
đoàn kế toán, kiểm toán và tư vấn kinh doanh hàng đầu thế giới với doanh thu
hàng năm khoảng 1 tỉ USD. HLB International có quy mô hoạt động rộng và
có khả năng cung cấp các dịch vụ theo yêu cầu của khách hàng trên mọi quy
mô và ở mọi quốc gia. Việc liên lạc, phối hợp hoạt động giữa các văn
phòng,các chi nhánh trên toàn cầu luôn được đảm bảo để đáp ứng kịp thời
nhu cầu của khách hàng. Hiện nay,A&C là công ty đại diện chính thức của
HLB International tại Việt Nam. Thông qua mục tiêu "Chăm sóc khách hàng

toàn cầu", A&C cùng với các công ty thành viên của HLB International luôn
cố gắng cung cấp dịch vụ chuyên môn có chất lượng cao nhất với cung cách
phục vụ chuyên nghiệp nhất tới khách hàng.
Với việc trở thành thành viên chính thức của HLB International, Công ty
Kiểm toán và Tư vấn A&C đang từng bước khẳng định vị thế của mình trên
trường quốc tế và đây cũng là một lợi thế để A&C học hỏi, nâng cao trình độ
chuyên môn nghiệp vụ, qua đó cung cấp các dịch vụ tốt nhất cho khách hàng.
Công ty Kiểm toán và Tư vấn A&C là công ty duy nhất ở Việt Nam có
Công ty con cung cấp các dịch vụ kế toán và tư vấn - Công ty TNHH dịch vụ
Kế toán và Tư vấn Đồng Khởi (Công ty Đồng Khởi). Đây là công ty TNHH
một thành viên được thành lập theo Giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh số


Đại Học Kinh Tế Quốc Dân

5

Báo cáo thực tập tổng hợp

4104000118 ngày 16 tháng 6 năm 2005 do Sở Kế hoạch và Đầu tư TP.Hồ Chí
Minh cấp.
Hiện nay,A&C có một công ty con -công ty Đồng Khởi - và 3 chi nhánh
đặt tại Hà Nội, Nha Trang, Cần Thơ .
1.1.2/ Quá trình hình thành và phát triển của Công ty TNHH Kiểm toán
và Tư vấn - Chi nhánh Hà Nội
Chi nhánh Công ty TNHH Kiểm toán và Tư vấn A&C tại Hà Nội là một
trong ba chi nhánh lớn của A&C. Quá trình hình thành và phát triển của
Chinh nhánh Hà Nội có thể chia làm hai giai đoạn:
Giai đoạn Văn phòng đại diện
Ban đầu, chi nhánh chỉ là văn phòng đại diện của Công ty đặt tại 41B Lý

Thái Tổ, Quận Hoàn Kiếm, Thành Phố Hà Nội. Văn phòng đại diện tại Hà
Nội có chức năng liên lạc, nghiên cứu thị trường để mở rộng lượng khách
hàng của Công ty.
Giai đoạn từ năm 2001 đến nay: Đây là giai đoạn hoạt động chính thức
dưới hình thức chi nhánh.
Hà Nội là trung tâm kinh tế chính trị xã hội của cả nước. Ở đây tập trung
các doanh nghiệp trong và ngoài nước với quy mô, loại hình kinh doanh đa
dạng nên thị trường của ngành kiểm toán còn rất lớn. Trước yêu cầu đó, ngày
01 tháng 03 năm 2001 được sự cho phép của Ủy Ban Nhân Dân Thành Phố
Hà Nội, Văn phòng đại diện của A&C ở Hà Nội chính thức chuyển đổi thành
Chi nhánh Hà Nội theo Quyết định số 1144/QĐUB. Chi nhánh hoạt động theo
giấy phép đăng ký kinh doanh số 312448 ngày 16 tháng 03 năm 2003 do Sở
Kế hoạch và Đầu tư Thành Phố Hà Nội cấp.
Cuối năm 2003, A&C tiến hành chuyển đổi hình thức sở hữu. Hội đồng
quản trị của công ty ra Quyết định số 02/QĐ-KTTV-HĐQT ngày 29 tháng 12
năm 2003 thành lập Chi nhánh Công ty Cổ phần Kiểm toán và Tư vấn tại Hà


Đại Học Kinh Tế Quốc Dân

6

Báo cáo thực tập tổng hợp

Nội. Chi nhánh hoạt động theo giấy phép kinh doanh số 0113003559 so Sở
Kế hoạch và Đầu tư Thành Phố Hà Nội cấp ngày 15 tháng 01 năm 2004.
Tháng 02 năm 2007, Công ty Cổ phần Kiểm toán và Tư vấn – Chi nhánh
Hà Nội chính thức đổi tên thành Công ty TNHH Kiểm toán và Tư vấn - chi
nhánh Hà Nội, hoạt động theo giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh số
0112030013 do Sở Kế hoạch và Đầu tư Thành Phố Hà Nội cấp ngày 14 tháng

02 năm 2007.
Hiện tại, trụ sở của Chi nhánh đặt tại 40 Giảng Võ, Quận Đống Đa, Thành
Phố Hà Nội. Số lượng lao động của chi nhánh là 83 người.
1.2/ Kết quả kinh doanh của Công ty
Với đội ngũ nhân viên năng động có trình độ chuyên môn cao, các dịch vụ
đa dạng, năm 2007, A&C đứng thứ 6 trong số 10 Công ty Kiểm toán có
doanh thu cao nhất tại Việt Nam. Để thấy rõ hơn, ta có thể quan sát biểu đồ
và bảng số liệu sau:
Biểu số 1.1: Kết quả kinh doanh 3 năm gần đây nhất
Đơn vị: Tỷ đồng

Nhận xét:
Doanh thu năm 2007 là 57,2 tỷ đồng, tăng 14,6 tỷ so với năm 2006, tương
ứng với tốc độ tăng là 34,27 %. Doanh thu tăng vậy nhưng lợi nhuận sau thuế
năm 2007 không tăng so với năm 2006 vẫn ở mức 1,6 tỷ đồng, điều này có


Đại Học Kinh Tế Quốc Dân

7

Báo cáo thực tập tổng hợp

thể lý giải năm 2007 Công ty đầu tư nhiểu vào tài sản cố định, nhân lực nhằm
xây dựng chương trình kiểm toán mới để áp dụng cho năm sau. Năm 2008
,Việt Nam cũng chịu ảnh hưởng lớn của sự suy thoái kinh tế thế giới, rất nhiều
các doanh nghiệp đã bị phá sản, tuy nhiên dưới sự lãnh đạo của Ban Giám
Đốc, sự cố gắng của toàn thể nhân viên, cùng với chương trình kiểm toán mới
áp dụng thành công giúp A&C đã đạt mức doanh thu 68,6 tỷ đồng, tăng 11,4
tỷ so với năm 2007, tương ứng với tốc độ tăng là 19,93 %. Chương trình

kiểm toán mới áp dụng thành công giúp Công ty tiết kiệm được một khoản
chi phí lớn vì vậy lợi nhuận sau thuế năm 2008 là 2,5 tỷ đồng tăng 0,9 tỷ đồng
so với năm 2007 với tốc độ tăng 56,25%. Năm 2009 và những năm tiếp theo
còn rất nhiều khó khăn phía trước vì vậy A&C cần nỗ lực hơn nữa, tìm kiếm
thêm khách hàng, tập trung nâng cao chất lượng dịch vụ, tăng doanh thu.
Đi liền với việc kinh doanh là việc thực hiện nghĩa vụ đối với nhà nước.
Các khoản nộp ngân sách nhà nước của A&C tăng dần qua các năm. Năm
2006, phải nộp ngân sách nhà nước là 515 triệu đồng, nhưng đến năm 2007
con số này đã là 625 triệu đồng tăng 110 triệu đồng so với năm 2006. Hết
năm 2008, các khoản phải nộp ngân sách đạt 705 triệu đồng tăng 95 triệu
đồng so với năm 2007.
Sự phát triển của một công ty không những biểu hiện ở mức tăng của
doanh thu, lợi nhuận mà còn thể hiện ở mức tăng thu nhập bình quân của cán
bộ công nhân viên trong công ty. Năm 2006, thu nhập bình quân của người
lao động là 5 triệu đồng/ người. Đến năm 2007 mức thu nhập đã tăng lên 5,3
triệu đồng/ người. Năm 2008, con số này đã là 5,7 triệu đồng/ người. Điều
này là rất tốt cho sự phát triển của công ty, khuyến khích tinh thần làm việc
của cán bộ công nhân viên, giảm được tình trạng “chảy máu chất xám”.


Đại Học Kinh Tế Quốc Dân

Báo cáo thực tập tổng hợp

8

Bảng số 1.1: Bảng tổng hợp doanh thu năm 2008
Đơn vị: Triệu đồng
Doanh thu

Chi nhánh
HN
Kiểm toán BCTC
16.819
Kiểm toán XDCB, xác 6.007
định GTDN
Đào tạo, tư vấn
720
Dịch vụ khác
482
Cộng
24.028
Nhận xét:

VP công ty và
chi nhánh khác
34.953
4.485

Tổng doanh thu
của công ty
51.772
10.492

3.053
2.135
44.626

3773
2.617

68.654

Qua bảng số liệu ta thấy kiểm toán BCTC là hoạt động chủ yếu của Công
ty, doanh thu của hoạt động này chiếm tới 86,67 % tổng doanh thu của chi
nhánh Hà Nội, và 75,41 % doanh thu của toàn công ty.
Năm 2008, doanh thu của chi nhánh Hà Nội chiếm 35% tổng doanh thu
của công ty, chứng tỏ chi nhánh Hà Nội đang ngày một phát triển, quy mô
khách hàng đang được mở rộng, hiệu quả kinh doanh ngày càng cao hơn với
danh mục dịch vụ đa dạng hơn.
1.3/ Đặc điểm hoạt động kinh doanh
Hơn mười sáu năm qua, với khẩu hiệu “ Tận Tâm Và Chất lượng” A&C
luôn cố gắng cung cấp cho khách hàng những dịch vụ tốt nhất, chi phí hợp lý
nhất. Với đội ngũ nhân viên có trình độ, được tuyển chọn và đào tạo kỹ
lưỡng cùng sự kết hợp tối ưu các kỹ năng nghiệp vụ, A&C luôn cố gắng làm
hài lòng khách hàng . Đảm bảo chất lượng dịch vụ và thời gian thực hiện luôn
là những yếu tố quyết định đem đến sự tin tưởng cho tất cả khách hàng của
A&C. Trong nhiều tình huống, A&C sẵn sàng hỗ trợ giải quyết những khó
khăn, vướng mắc trong hoạt động sản xuất kinh doanh; đưa ra các ý kiến tư
vấn để củng cố, hoàn thiện công tác quản lý Doanh nghiệp và luôn bảo vệ
quyền lợi chính đáng cho Doanh nghiệp. A&C là một trong những công ty


Đại Học Kinh Tế Quốc Dân

9

Báo cáo thực tập tổng hợp

kiểm toán đầu tiên được sự chấp thuận của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước về
việc kiểm toán các Công ty cổ phần niêm yết trên thị trường chứng khoán

Việt Nam và các Công ty chứng khoán. Với mạng lưới hoạt động rộng (một
trụ sở chính và ba chi nhánh đặt tại các thành phố trung tâm của ba miền Bắc,
Trung, Nam) A&C đảm bảo phục vụ mọi khách hàng trên toàn lãnh thổ Việt
Nam.
Với những cam kết về dịch vụ và chi phí kiểm toán hợp lý, A&C hiện tại
đang phục vụ hơn 1000 khách hàng thuộc mọi thành phần kinh tế hoạt động
trong các lĩnh vực khác nhau như: sản xuất, xây dựng, thương mại, dịch vụ,
khách sạn, ngân hàng, giao thông vận tải, dầu khí,…
Hiện nay, A&C có 6 nhóm dịch vụ chính sau:
1.3.1/ Dịch vụ kiểm toán báo cáo tài chính
Kiểm toán Báo cáo Tài chính là hoạt động chủ yếu của Công ty. Với hơn
1.000 khách hàng thuộc mọi loại hình doanh nghiệp ở các ngành nghề khác
nhau, Công ty đã tích lũy được nhiều kinh nghiệm thực tế, luôn sẵn sàng phục
vụ tất cả các Doanh nghiệp với chất lượng dịch vụ tốt nhất. Việc Kiểm toán
hàng năm sẽ được tiến hành bằng các đợt Kiểm toán sơ bộ và Kiểm toán kết
thúc theo lịch trình đã thỏa thuận với khách hàng.
Quy trình Kiểm toán Báo cáo Tài chính được xây dựng trên cơ sở: tuân thủ
các chuẩn mực Kiểm toán Việt Nam hiện hành, các chuẩn mực và thông lệ
chung của Quốc tế về Kiểm toán, các nguyên tắc đạo đức nghề nghiệp Kiểm
toán( độc lập, chính trực, khách quan, thận trọng và bảo mật các thông tin có
được trong quá trình Kiểm toán...) và phù hợp với thực tiễn hoạt động kinh
doanh và môi trường Luật pháp Việt Nam.
Bên cạnh kiểm toán Báo cáo tài chính, Công ty còn cung cấp dịch vụ kiểm
toán hoạt động, kiểm toán nội bộ, kiểm toán tuân thủ tùy theo yêu cầu của
khách hàng. Cùng với quá trình kiểm toán Công ty luôn cố gằng hỗ trợ, tư vấn


Đại Học Kinh Tế Quốc Dân

10

Báo cáo thực tập tổng hợp

cho khách hàng để hoàn thiện Hệ thống kiểm soát nội bộ, hoàn thiện công tác
tổ chức hạch toán kế toán, quản lý tài chính của khách hàng. Trong nhiều
trường hợp, Công ty còn giúp doanh nghiệp bảo vệ quyền lợi hợp pháp, chính
đáng của mình.
1.3.2/ Dịch vụ thẩm định, kiểm toán đầu tư và XDCB
Hoạt động thẩm định, kiểm toán quyết toán vốn đầu tư và quyết toán các
công trình XDCB là một trong những hoạt động nổi trội của A&C.Các dịch
vụ mà Công ty đã đang và sẵn sàng cung cấp cho khách hàng thuộc mọi lĩnh
vực trên toàn quốc bao gồm: Kiểm toán báo cáo quyết toán vốn đầu tư dự án,
kiểm toán báo cáo quyết toán công trình; Kiểm toán tuân thủ trong hoạt động
đầu tư; Thẩm tra dự án, lập và thẩm tra dự toán công trình; Tư vấn xây dựng (
trừ thiết kế, giám sát, khảo sát xây dựng); Tư vấn hoạt động doanh nghiệp, tư
vấn cổ phần hoá, tư vấn chuyển đổi doanh nghiệp); Xác định giá trị doanh
nghiệp, vốn góp, vốn chuyển nhượng; Định giá tài sản ( hàng hoá, nhà cửa,
đất đai, máy móc…).
Các dịch vụ được thực hiện dựa trên cơ sở tuân thủ những quy định hiện
hành của nhà nước về quản lý đầu tư xây dựng cơ bản đối với các dự án có
vốn đầu tư nước ngoài, vốn đầu tư trong nước, đảm bảo tôn trọng tính hiện
hữu hợp lý và tính thị trường.
Các báo cáo được kiểm toán sẽ giúp khách hàng hoàn tất thủ tục, phê
duyệt quyết toán vốn đầu tư, quyết toán giá trị công trình đầu tư xây dựng cơ
bản trước khi công trình được đưa vào sử dụng, đồng thời kết quả của các
dịch vụ nêu trên sẽ cung cấp cho khách hàng những thông tin, tài liệu, số liệu
đáng tin cậy trong việc lựa chọn đối tác đầu tư, cùng các khoản mục thế chấp,
chuyển nhượng, cổ phần hoá giải thể, phá sản doanh nghiệp theo luật định.
1.3.3/ Dịch vụ tư vấn

Đại Học Kinh Tế Quốc Dân

11

Báo cáo thực tập tổng hợp

Các chuyên gia tư vấn của A&C với kiến thức sâu rộng am hiểu về pháp
luật cùng với kinh nghiệm làm việc thực tiễn đã cung cấp cho các khách hàng
những giải pháp tốt nhất để cải thiện hệ thống kiểm soát nội bộ, nâng cao hiệu
quả kinh doanh, tuân thủ các qui định của pháp luật.
Các dịch vụ tư vấn mà A&C cung cấp rất đa dạng, bao gồm:
Tư vấn về thuế: Tư vấn cho các doanh nghiệp về các luật thuế, thực hiện các
dịch vụ về đăng ký thuế, đăng ký hoá đơn tự in, hoàn thuế, hỗ trợ quyết toán
thuế, lập hồ sơ xét ưu đãi thuế… đảm bảo quyền lợi của các doanh nghiệp
trong các lĩnh vực liên quan đến thuế và tôn trọng pháp luật mà nhà nước đã
ban hành.
Tư vấn các vấn đề liên quan đến kiểm toán: tư vấn tổ chức công tác kế toán,
bộ máy kế toán và hoàn thiện các phần hành kế toán.
Tư vấn tài chính và quản trị doanh nghiệp: tư vấn thiết lập và hoàn thiện hệ
thống quản trị tài chính, hệ thống kiểm soát nội bộ, phân tích tình hình tài
chính của doanh nghiệp, tư vấn cổ phần hoá và niêm yết chứng khoán trên thị
trường chứng khoán
Tư vấn về dịch vụ pháp lý: soạn thảo hồ sơ và thực hiện các thủ tục đăng kí
theo chế độ kế toán, thành lập doanh nghiệp, điều chỉnh giấy phép đầu tư,
giấy chứng nhận đăng kí kinh doanh, thực hiện các thủ tục chia, tách, hợp
nhất, sát nhập, giải thể doanh nghiệp.
Tư vấn ứng dụng công nghệ thông tin: cung cấp các chương trình, phần
mềm kế toán tài chính.
Các hoạt động tư vấn khác: tư vấn theo yêu cầu của khách hàng trên các

phương diện có liên quan đến pháp luật, đầu tư và tài chính.
1.3.4/ Dịch vụ Đào tạo
Trong môi trường cạnh tranh như hiện nay, việc nâng cao kĩ năng và trình
độ chuyên môn cho nhân viên luôn được ban giám đốc các doanh nghiệp đặc
biệt quan tâm.


Đại Học Kinh Tế Quốc Dân

12

Báo cáo thực tập tổng hợp

Ban lãnh đạo A&C với kinh nghiệm giảng dạy và quản lý đào tạo nhiều
năm ở các trường đại học kết hợp với các tiến sĩ, thạc sĩ, giáo viên và chuyên
gia có nhiều kinh nghiệm trong thực tiễn có khả năng xây dựng các chương
trình huấn luyện và tổ chức thành công các khoá học theo yêu cầu một cách
hiệu quả nhất. Hoạt động đào tạo của A&C bao gồm: Đào tạo các lớp kế toán
trưởng, đào tạo các chuyên đề về kế toán tài chính, kế toán quản trị, kiểm toán
và kiểm toán nội bộ, giám đốc tài chính và kinh doanh chứng khoán, tổ chức
sinh hoạt chuyên môn và cung cấp thông tin về những văn bản của nhà nước
mới ban hành, đào tạo nội bộ
1.3.5/ Dịch vụ kế toán
Với đội ngũ chuyên gia am hiểu về kế toán Việt Nam, các thông lệ kế toán
quốc tế, nhiều năm kinh nghiệm làm việc thực tiễn tại các doanh nghiệp, dịch
vụ kế toán do A&C cung cấp luôn làm hài lòng các khách hàng. Các dịch vụ
kế toán của A&C bao gồm: Ghi sổ kế toán, lập BCTC và các báo cáo khác
theo yêu cầu của khách hàng; Tổng hợp và lập BCTC hoặc báo cáo quản trị;
Soát xét BCTC; Thiết kế, triển khai và hỗ trợ vận hành hệ thống kế toán;
Thiết kế, triển khai và hỗ trợ vận hành hệ thống kiểm soát nội bộ; Trợ giúp

chuyển đổi BCTC theo chế độ kế toán Việt Nam sang hình thức phù hợp với
thông lệ kế toán được chấp nhận rộng rãi; Cung cấp nhân viên kế toán và kế
toán trưởng.
1.3.6/ Dịch vụ Quản lý Dự án
Với lực lượng kĩ sư và thẩm định viên về giá chuyên nghiệp. Công ty
A&C luôn đáp ứng hiệu quả những yêu cầu của khách hàng trong công tác
quản lý dự án, bao gồm: Quản lý chung dự án; Tổ chức thực hiện công tác
đền bù, giải phóng mặt bằng; Tổ chức thẩm định dự án đầu tư; Tổ chức công
tác thẩm định công tác thiết kế (theo dõi, kiểm tra, đôn đốc, nghiệm thu đơn
vị được thuê thẩm định thiết kế), tổng dự toán công trình, dự toán các phí tư


Đại Học Kinh Tế Quốc Dân

13

Báo cáo thực tập tổng hợp

vấn, yêu cầu phải lập dự toán; Tổ chức công tác đấu thầu; Tổ chức công tác
giám sát (theo dõi, kiểm tra, đôn đốc, nghiệm thu đơn vị được thuê giám sát);
Tổ chức công tác kiểm định chất lượng công trình; Tổ chức công tác nghiệm
thu; Tổ chức công tác thanh toán, thủ tục xây dựng trong quá trình đầu tư; Tổ
chức công tác hoàn công, quyết toán và quy đổi vốn đầu tư công trình; Thực
hiện các công việc khác hoàn tất đầu tư dự án.

1.3/ Đội ngũ nhân viên
Nguồn nhân lực là yếu tố chính giúp cho A&C đạt được những thành công
sau hơn 16 năm hoạt động. Hiện nay, đội ngũ nhân viên của A&C gồm 12
thạc sỹ kinh tế và có chứng chỉ KTV quốc tế (ACCA), 71 KTV được cấp
chứng chỉ KTV của BTC (CPA), 13 thẩm định viên có thẻ thẩm định về giá,

57 cử nhân có 2 bằng Đại Học, 45 cử nhân Đại học Luật, 44 kỹ sư xây dựng,
cử nhân cao đẳng thẩm đinh giá.
Trong quá trình hoạt động, đội ngũ nhân viên liên tục được đào tạo
nhằm nâng cao trình độ chuyên môn, kỹ năng và bản lĩnh nghề nghiệp cùng
các kiến thức bổ trợ về pháp luật, kinh tế, kỹ thuật, thị trường, ... Ngoài các
chương trình đào tạo trong nước, các kiểm toán viên còn được đi tu nghiệp và
đào tạo qua các hình thức khảo sát, huấn luyện, thực hành tại các nước
Malayxia, Singapore, Philippines, Hongkong, Anh, Pháp,Bỉ,…

1.4/ Đặc điểm tổ chức quản lý
* Công ty TNHH Kiểm toán và Tư Vấn


Đại Học Kinh Tế Quốc Dân

Báo cáo thực tập tổng hợp

14

Sơ đồ 1.1: Tổ chức bộ máy quản lý của Công ty TNHH
Kiểm toán và Tư vấn A&C

HỘI ĐỒNG THÀNH VIÊN

BAN TỔNG GIÁM ĐỐC

PHÒNG QUẢN TRỊ TỔNG
HỢP

6 PHÒNG KIỂM TOÁN

BCTC ( PHÒNG 1,2,3,4,5,6)

PHÒNG KẾ TOÁN

2 PHÒNG KIỂM TOÁN
XÂY DỰNG CƠ BẢN

chức
năng của các bộ phận
BP.Quyền
THƯ KÝhạn,
PHIÊN
DỊCH

PHÒNG TƯ VẤN

Hội đồng thành viên: bao gồm 22 thành viên là cơ quan quản lý cao nhất của
công ty, có toàn quyền nhân danh công ty quyết định mọi vấn đề liên quan
lợi íchTẠI
vàHÀ
hoạt
động, sự phát triển của công ty.CHI NHÁNH TẠI NHA
CHIđến
NHÁNH
NỘI
TRANG

Ban Tổng Giám Đốc: là những thành viên trực tiếp điều hành hoạt động kinh
doanh của Công ty, là đại diện pháp nhân của công ty chịu trách nhiệm trước
pháp luật và Hội đồng thành viên về mọi hoạt động của Công ty.

CHI NHÁNH TẠI CẦN THƠ

CÔNG TY TNHH KẾ TOÁN
VÀ TƯ VẤN ĐỒNG KHỞI


Đại Học Kinh Tế Quốc Dân

Báo cáo thực tập tổng hợp

15

Phòng Quản trị tổng hợp: thực hiện các công việc tổ chức hành chính, văn
thư, lưu trữ, phát hành các báo cáo trong Công ty, các chi nhánh. Ngoài ra,
phòng quản trị tổng hợp còn thực hiện các chức năng khác như điều hành bộ
phận lễ tân, tổ vệ sinh tạp vụ, tổ bảo vệ, tổ xe. Đây cũng là bộ phận quản lý,
theo dõi, giám sát việc thực hiện quy định của Công ty đối với các nhân viên
trong toàn bộ công ty.
Phòng Kế toán: chịu trách nhiệm tổng hợp kết quả kinh doanh của các chi
nhánh cũng như của toàn công ty đồng thời lên báo cáo về kết quả hoạt động
kinh doanh của toàn công ty để trình lên Ban tổng giám đốc. Bên cạnh đó,
phòng kế toán còn kiểm tra, kiểm soát việc chấp hành chế độ, chính sách về
quản lý tài chính, sử dụng tài sản, vật tư, tiền vốn của Công ty.
Phòng Tư vấn: thực hiện tư vấn tài chính, tư vấn kế toán, tư vấn thuế cho
khách hàng.
Bộ phận thư ký phiên dịch: có nhiệm vụ dịch các tài liệu từ tiềng nước ngoài
ra tiếng Việt để phục vụ cho các hoạt động của Công ty, thực hiện việc soạn
thảo các văn bản bằng tiếng nước ngoài đặc biệt là các Hợp đồng Kiểm toán
với các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài.

Phòng Kiểm toán Báo Cáo Tài Chính: thực hiện các hợp đồng Kiểm toán
Báo Cáo Tài Chính mà Công ty đã ký với kháchPHÒNG
hàng. QUẢN TRỊ TỔNG HỢP
Phòng Kiểm toán Xây dựng cơ bản: thực hiện các hợp đồng Kiểm toán Xây
dựng cơ bản mà Công ty đã ký với khách hàng.

BỘ PHẬN KẾ TOÁN

PHÓ GIÁM ĐỐC
* Chi nhánh Hà Nội

GIÁM
ĐỐC
PHẬNHà
TƯNội
VẤN, KIỂM SOÁT
Sơ đồ
1.2: Tổ chức bộ máy quản lý của Chi BỘ
nhánh
CHI
CHẤT
LƯỢNG
HOẠT
ĐỘNG KIỂM
PHÓ GIÁM ĐỐC
NHÁNH
TOÁN
PHÓ GIÁM ĐỐC

PHÒNG NGHIỆP VỤ 3

(KIỂM TOÁN XDCB)

CÁC PHÒNG KIỂM TOÁN BCTC
(PHÒNG NGHIỆP VỤ 1, 2,4)


Đại Học Kinh Tế Quốc Dân

16

Báo cáo thực tập tổng hợp

Quyền hạn, chức năng của các Bộ phận
Giám đốc chi nhánh: đống thời là Phó tổng giám đốc công ty, uỷ viên của
hội đồng thành viên của A&C. Giám đốc chi nhánh trực tiếp điều hành và
chịu trách nhiệm về hoạt động của chi nhánh trước Hội đồng thành viên.
Phó Giám Đốc chi nhánh: là người giúp việc cho Giám đốc chi nhánh trong
việc điều hành hoạt động của chi nhánh theo sự phân công của Giám đốc và
chịu trách nhiệm trực tiếp trước Giám đốc.
Phòng Quản trị tổng hợp: thực hiện công tác văn thư, lưu trữ, các công việc
hành chính, quản lý, lưu trữ hồ sơ nhân viên, theo dõi, giám sát việc thực hiện
các nội quy của chi nhánh. Ngoài ra còn quản lý điều hành bộ phận lễ tân, tổ
bảo vệ, đội xe, bộ phận tạp vụ.
Bộ phận Kế toán: thực hiện các công tác về ghi sổ kế toán trong doanh
nghiệp, lập báo cáo định kì gửi cho Công ty mẹ.
Các phòng nghiệp vụ kiểm toán Báo cáo tài chính: Các phòng này thực hiện
các cuộc kiểm toán Báo cáo tài chính cho khách hàng. Mỗi phòng nghiệp vụ
có một trưởng phòng chịu trách nhiệm quản lý.
Phòng nghiệp vụ kiểm toán XDCB: Phòng này thực hiện các cuộc Kiểm toán
báo cáo quyết toán XDCB, thẩm định đầu tư…

Đại Học Kinh Tế Quốc Dân

17

Báo cáo thực tập tổng hợp

Bộ phận tư vấn và kiểm soát chất lượng hoạt động kiểm toán: chức năng
chính của bộ phận này là thực hiện kiểm tra, soát xét các tài liệu kiểm toán để
phục vụ cho việc phát hành Báo cáo kiểm toán. Ngoài ra, bộ phận này cũng
cung cấp dịch vụ tư vấn cho khách hàng.


Đại Học Kinh Tế Quốc Dân

18

Báo cáo thực tập tổng hợp

PHẦN II
THỰC TRẠNG TỔ CHỨC KIỂM TOÁN TẠI CÔNG TY
TNHH KIỂM TOÁN VÀ TƯ VẤN(A&C)
CHI NHÁNH HÀ NỘI
2.1/ Quy trình kiểm toán báo cáo tài chính
Các Công ty Kiểm toán khi tiến hành các cuộc kiểm toán đều tuân theo
một quy trình nhất định. Mỗi một Công ty kiểm toán tùy và đặc thù của Công
ty mình đều xây dựng cho mình một quy trình kiểm toán khoa học, hợp lý.
Điều này là rất cần thiết vì nó không những giúp Công ty tiết kiệm về mặt
thời gian mà còn tiết kiệm được chi phí kiểm toán, đồng thời vẫn đảm bảo

chất lượng của cuộc kiểm toán, từ đó nâng cao sức cạnh tranh với các công ty
khác cùng ngành. Chi nhánh A&C tại Hà Nội cũng đã xây dựng được một
quy trình kiểm toán như vậy. Quy trình kiểm toán này được khái quát qua sơ
đồ sau:
Sơ đồ 2.1: Quy trình kiểm toán tại Chi nhánh A&C Hà Nội
Khảo sát và chấp nhận khách hàng

Lập kế hoạch kiểm toán

Chứng kiến kiểm kê (nếu có)

Thực hiện kiểm toán tại khách hàng

Tổng hợp, lập Báo cáo kiểm toán


Đại Học Kinh Tế Quốc Dân

19

Báo cáo thực tập tổng hợp

Khảo sát và chấp nhận khách hàng
Một cuộc kiểm toán được bắt đầu bằng việc khách hàng gửi thư mời kiểm
toán cho Công ty.
Đối với những khách hàng truyền thống
Đối với nhóm khách hàng này, Công ty xem xét xem có nên tiếp tục cung
cấp dịch vụ không? Để thực hiện được việc này, Công ty soát xét lại hồ sơ
kiểm toán năm trước đồng thời bổ sung, cập nhật thêm những thông tin mới
về khách hàng. Nếu như không có gì thay đổi bất thường, ban giám đốc công

ty tiến hành ký Hợp đồng kiểm toán với khách hàng. Sau đó hợp đồng kiểm
toán được thực hiện bởi các KTV của Phòng nghiệp vụ đã thực hiện kiểm
toán cho khách hàng những năm trước.
Đối với những khách hàng mới
Đây là nhóm khách hàng lần đầu tiên được kiểm toán hoặc đã được kiểm
toán bởi Công ty kiểm toán khác. Đối với những khách hàng lần đầu được
kiểm toán: sau khi nhận được thư mời kiểm toán, Công ty sẽ cử cán bộ thuộc
ban lãnh đạo hoặc là các KTV xuống gặp trực tiếp khách hàng để tìm hiểu về
khách hàng. KTV tiến hành thu thập các thông tin liên quan đến khách hàng
trên một số mặt sau: môi trường lĩnh vực kinh doanh; mô hình cơ cấu tổ chức,
quản lý của khách hàng; trình độ, năng lực, tính liêm chính của ban giám đốc;
các kết quả tài chính của khách hàng; tình hình kinh doanh hiện tại và tìm
hiểu về hệ thống kiểm soát nội bộ của khách hàng. Ngoài ra, cán bộ được cử
đi khảo sát cũng tìm hiểu những thông tin chung về nền kinh tế như lãi suất
ngân hàng, tỷ lệ lạm phát của nền kinh tế,các chính sách kinh tế của chính
phủ, biến động của thị trường chứng khoán. Sau khi đã có những hiểu biết về
khách hàng, cán bộ được cử đi khảo sát phải lập Báo cáo khảo sát về khách
hàng rồi gửi cho người phụ trách. Việc lập Báo cáo khảo sát này rất quan
trọng, nó giúp cho Công ty xác định được mức rủi ro kiểm toán hợp lý từ đó


Đại Học Kinh Tế Quốc Dân

20

Báo cáo thực tập tổng hợp

xác định số lượng các thử nghiệm cơ bản phù hợp. Trên cơ sở Báo cáo khảo
sát, cán bộ khảo sát tính toán và đề xuất mức phí kiểm toán lên Ban giám đốc.
Nếu Ban giám đốc Công ty thấy mức phí kiểm toán là hợp lý, Báo cáo khảo

sát là phù hợp chính xác thì Ban giám đốc sẽ phê duyệt và quyết định thực
hiện kiểm toán. Sau đó chuyển tới cho phòng Quản trị tổng hợp. Phòng quản
trị tổng hợp soạn thư phí kiểm toán gửi cho khách hàng. Sau khi được khách
hàng chấp nhận mức phí kiểm toán phòng Quản trị tổng hợp tiến hành soạn
thảo Hợp đồng kiểm toán. Ban giám đốc công ty trực tiếp ký Hợp đồng kiểm
toán với khách hàng. Sau khi ký Hợp đồng kiểm toán, Ban giám đốc sẽ phân
hợp đồng về Phòng nghiệp vụ phù hợp. Trưởng phòng nghiệp vụ có trách
nhiệm phân công nhóm kiểm toán thực hiện hợp đồng kiểm toán.
Với những khách hàng đã được kiểm toán bởi Công ty kiểm toán khác,
Công ty liên hệ với các KTV tiền nhiệm để có được những thông tin về khách
hàng nếu những thông tin này đủ tin cậy thì Công ty tiến hành tính toán mức
phí kiểm toán và gửi cho khách hàng. Nếu khách hàng chấp nhận mức phí
kiểm toán, Ban giám đốc tiến hành ký hợp đồng kiểm toán với khách hàng.
Nếu KTV tiền nhiệm không cung cấp thông tin thì công ty cũng thực hiện
khảo sát nhóm khách hàng này như đối với các nhóm khách hàng lần đầu
kiểm toán.
Lập kế hoạch kiểm toán
Lập kế hoạch kiểm toán có vai trò rất quan trọng trong một cuộc kiểm
toán, làm tốt bước công việc này sẽ giúp KTV tiết kiệm được chi phí, thời
gian đem lại hiệu quả cao nhất cho một cuộc kiểm toán. Các KTV sau khi
nhận được công việc sẽ trực tiếp liên hệ với khách hàng để tìm hiểu kĩ hơn
thông tin về khách hàng, đặc điểm kinh doanh của công ty khách hàng. KTV
chuẩn bị hai bộ hồ sơ kiểm toán là hồ sơ kiểm toán chung và hồ sơ kiểm toán
năm, lựa chọn đội ngũ kiểm toán, đánh giá các mức trọng yếu và rủi ro, thực


Đại Học Kinh Tế Quốc Dân

21

Báo cáo thực tập tổng hợp

hiện các thủ tục phân tích, đánh giá hệ thống kiểm soát nội bộ của công ty
khách hàng…từ đó triển khai cụ thể chương trình kiểm toán với các khoản
mục. Đối với các khách hàng thường xuyên của công ty thì công việc thu thập
được giảm đi nhiều và KTV chỉ cần thu thập các thông tin mới về khách hàng
như BCTC năm nay, báo cáo kiểm toán năm trước, biên bản họp Ban Giám
đốc, những thay đổi về nhân sự... Còn đối với các khách hàng mới của công
ty thì KTV cần thu thập thông tin về khách hàng như giấy phép thành lập,
giấy phép kinh doanh, biên bản họp Hội đồng Quản trị, ngành nghề kinh
doanh, nhân sự, cơ cấu tổ chức, BCTC năm nay, báo cáo kiểm toán năm trước
(nếu có)...
Sau khi kế hoạch kiểm toán đã được lập, KTV sẽ liên hệ với khách hàng về
thời gian kiểm kê, thời gian thực hiện kiểm toán đồng thời cũng phải gửi
trước cho khách hàng danh sách tài liệu cần cung cấp để khách hàng chuẩn bị
trước để tiết kiệm thời gian cho môt cuộc kiểm toán.
Chứng kiến kiểm kê (nếu có)
Kiểm kê là công việc được thực hiện trước khi chính thức kiểm toán, kiểm
kê giúp kiểm toán thu thập thêm bằng chứng về một số khoản mục như: tiền
và các khoản tương đương tiền; hàng tồn kho; tài sản cố định. Quá trình kiểm
kê gồm ba bước:
Chuẩn bị kiểm kê: khi nhận được kế hoạch kiểm kê khách hàng gửi cho công
ty, các trưởng phòng nghiệp vụ lên kế hoạch kiểm kê, trình lên Ban Giám Đốc
phê duyệt. Các KTV được phân công kiểm kê tự liên lạc với khách hàng để
biết địa chỉ nơi kiểm kê và yêu cầu khách hàng chuẩn bị tài liệu phục vụ kiểm
kê như sổ cái tài khoản liên quan, danh mục hàng hoá, tài sản (đối với kiểm
kê hàng tồn kho và TSCĐHH) và chuẩn bị chứng từ khi cần thiết.
Chứng kiến kiểm kê: KTV đóng vai trò là người quan sát quá trình kiểm kê
của khách hàng, ghi chép lại những nhận xét của mình, với khoản mục tiền

Đại Học Kinh Tế Quốc Dân

22

Báo cáo thực tập tổng hợp

KTV tuyệt đối không được kiểm kê hộ khách hàng, với khoản mục hàng tồn
kho và tài sản cố định, kiểm toán có thể chọn mẫu để kiểm tra.Lập báo cáo
kiểm kê: Sau khi đã chứng kiến kiểm kê tại đơn vị khách hàng, KTV tiến
hành lập báo cáo kiểm kê theo mẫu của Công ty, báo cáo kiểm kê phải nêu rõ
được kết quả kiểm kê có đáng tin cậy không. Báo cáo kiểm kê được lưu vào
hồ sơ kiểm toán cùng với những tài liệu kiểm toán viên thu thập được.
Thực hiện kiểm toán
+ Họp triển khai: Trước khi tiến hành đến kiểm toán tại khách hàng, nhóm
kiểm toán và Ban giám đốc, phòng kế toán và đại diện các phòng ban chức
năng tiến hành họp để thông qua về mục tiêu, nội dung kiểm toán, trách
nhiệm của các bộ phận liên quan đến cuộc kiểm toán. Cuộc họp này được tổ
chức giúp cho Ban giám đốc nắm được tình hình một cách sát sao hơn.
+ Thực hiện kiểm toán: Ở A&C quy trình kiểm toán được tiến hành theo các
khoản mục trên BCĐKT và BCKQKD. Nhóm trưởng sẽ phân công công việc
cho các thành viên trong nhóm kiểm toán.
Mỗi thành viên theo phân công sẽ thực hiện kiểm toán phần hành mà mình
thực hiện bên cạnh đó cũng sẽ liên hệ với các thành viên khác cùng đối chiếu,
kiểm tra các phần hành có liên quan với nhau.
Một số các công việc mà kiểm toán viên tiến hành:
- Tổng hợp số liệu trên sổ cái, Báo cáo tài chính của đơn vị
- Thu thập các tài liệu liên quan: sổ sách, chứng từ, hợp đồng,…
- Kiểm tra chi tiết, đối chiếu số liệu, phát hiện những chênh lệch, sai sót
- Kiểm tra chứng từ gốc nhằm xác minh lại tính phát sinh, có thật của

nghiệp vụ được ghi nhận
- Phỏng vấn khách hàng
- Thực hiện các thủ tục kiểm toán cần thiết khác như: gửi thư xác
nhận,quan sát, bút toán điều chỉnh ….