tích hợp liên môn sinh học 9 GIÁO dục TÍCH hợp bảo vệ môi TRƯỜNG sử DỤNG hợp lí tài NGUYÊN THIÊN NHIÊN

HỒ SƠ DỰ THI DẠY HỌC
THEO CHỦ ĐỀ TÍCH HỢP
1. Tên chủ đề:
“Giáo dục tích hợp bảo vệ môi trường – Sử dụng hợp lý
tài nguyên thiên nhiên”
2. Môn học chính của chủ đề: Sinh học 9
3. Các môn được tích hợp: Địa, Lý, Hóa


Giáo án dạy học theo chủ đề tích hợp – Môn Sinh học 9

PHIẾU THÔNG TIN VỀ GIÁO VIÊN DỰ THI

- Sở Giáo dục và Đào tạo Hà Nội
- Phòng Giáo dục và Đào tạo Gia Lâm
- Trường: THCS Trung Mầu
- Địa chỉ: Trung Mầu- Gia Lâm- Hà Nội
- Điện thoại:
- Email:
- Họ và tên giáo viên: Đặng Thị Minh Khai
Ngày sinh: 18-07-1984

Môn: Sinh

Điện thoại: 01668583469

Email:

2
Giáo viên Đặng Thị Minh Khai

Trường THCS Trung Mầu


Giáo án dạy học theo chủ đề tích hợp – Môn Sinh học 9
PHIẾU MÔ TẢ HỒ SƠ DẠY HỌC
1. Tên hồ sơ dạy học:
GIÁO DỤC TÍCH HỢP BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG - SỬ DỤNG HỢP LÍ TÀI
NGUYÊN THIÊN NHIÊN
2. Mục tiêu dạy học
2.1. Kiến thức:
- Nắm rõ các kiến thức cơ bản của từng môn khoa học tự nhiên trong chương
trình THCS
- Vận dụng các kiến thức trong SGK để giải quyết các vấn đề thực tiễn
- Giúp hs phân biệt được 3 dạng tài nguyên thiên nhiên, nêu được tầm quan trọng
và tác dụng của việc sử dụng hợp lí nguồn tài nguyên thiên nhiên và khái niệm phát
triển bền vững.
2.2. Kỹ năng:
- Có kĩ năng xử lý và phân tích thông tin, vận dụng linh hoạt các kiến thức đã học
giải quyết các vấn đề.
- Hình thành kỹ năng tự học, tự nghiên cứu đào sâu kiến thức.
- Phát triển kỹ năng giao tiếp, khả năng làm việc theo nhóm
2.3. Thái độ:
- Có ý thức giữ gìn và bảo vệ môi trường, tài nguyên thiên nhiên; ủng hộ các biện
pháp bảo vệ môi trường, tài nguyên thiên nhiên.
- Học sinh cần có năng lực vận dụng những kiến thức liên môn: Sinh học, Vật lý,
Hóa học, Địa lí…. để giải quyết các vấn đề dự án dạy học đặt ra.
3. Đối tượng dạy học của bài học
Đối tượng dạy học là học sinh khố i 9
4. Ý nghĩa của bài học
- Qua thực tế quá trình dạy học chúng tôi thấy rằng việc kết hợp kiến thức các

môn học vào để giải quyết một vấn đề nào đó trong một môn học là việc làm hết sức
cần thiết. Điều đó đòi hỏi người giáo viên bộ môn không chỉ nắm chắc môn mình dạy
mà còn phải không ngừng trao dồi kiến thức các môn học khác để tổ chức,
3
Giáo viên Đặng Thị Minh Khai

Trường THCS Trung Mầu


Giáo án dạy học theo chủ đề tích hợp – Môn Sinh học 9

hướng dẫn các em giải quyết các tình huống, các vấn đề đặt ra trong môn học một cách
nhanh nhất, hiệu quả nhất. Đồng thời chúng tôi thấy rằng “tích hợp” là một khái
niệm được sử dụng trong nhiều lĩnh vực. Đặc biệt trong giáo dục tích hợp kiến thức
liên môn vào giải quyết các vấn đề trong một môn học sẽ giúp học sinh hiểu rộng hơn,
sâu hơn về vấn đề đặt ra trong môn học đó, giúp học sinh phát huy sự suy nghĩ, tư duy,
sáng tạo trong học tập và ứng dụng vào thực tế đời sống.
- Trong thực tế chúng tôi nhận thấy khi soạn bài có kết hợp các kiến thức của các
môn học khác sẽ giúp giáo viên tiếp cận tốt hơn, hiểu rõ hơn, sâu hơn những vấn đề đặt
ra. Từ đó tổ chức hướng dẫn học sinh sẽ linh hoạt hơn, sinh động không. Học sinh có
hứng thú học tập, tìm tòi, khám phá nhiều kiến thức và được suy nghĩ, sáng tạo nhiều
hơn. Từ đó vận dụng kiến thức vào thực tế tốt hơn.
5. Thiết bị dạy học, học liệu
GV:
- Tranh ảnh, thông tin, video clip.
- Phiếu câu hỏi
- Trang thiết bị/Đồ dùng dạy học liên quan đến CNTT:
+ Phần cứng (Máy tính kết nối mạng intrnet; Đĩa CD in sản phẩm đã đóng gói;
Máy chiếu projecter).
6. Hoạt động dạy học và tiến trình dạy học

4
Giáo viên Đặng Thị Minh Khai

Trường THCS Trung Mầu


Giáo án dạy học theo chủ đề tích hợp – Môn Sinh học 9

CHƯƠNG IV:

BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG
TIẾT 61: BÀI 58:

SỬ DỤNG HỢP LÍ TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN
I - MỤC TIÊU:
1. Kiến thức:
- Giúp hs phân biệt được 3 dạng tài nguyên thiên nhiên, nêu được tầm quan trọng
và tác dụng của việc sử dụng hợp lí nguồn tài nguyên thiên nhiên và khái niệm phát
triển bền vững.
2. Kỹ năng:
- Rèn cho hs kĩ năng hoạt động nhóm,kĩ năng trình bày, tổng hợp kiến thức liên
môn và vận dụng vào thực tế.
3. Thái độ:
- Giáo dục cho hs ý thức bảo vệ cây xanh, môi trường, giữ gìn nguồn tài nguyên
thiên nhiên.
4. Tích hợp GDBVMT tại địa phương:
- Trồng nhiều cây xanh,cải tạo môi trường đất và nước tại địa phương.

II – CÁC PHƯƠNG PHÁP / KĨ THUẬT DẠY HỌC TÍCH CỰC:

- Dạy học nhóm, tranh luận tích cực, trực quan.
III – CHUẨN BỊ:
1. Giáo viên: Bài giảng điện tử
- Tranh phóng to hình 58.1; 58.2 SGK.
- Tranh ảnh tư liệu về các mỏ khai thác, cánh rừng, ruộng bậc thang...
2. Học sinh:
- SGK, vở ghi, phiếu học tập

IV - HOẠT ĐỘNG DẠY – HỌC:
5
Giáo viên Đặng Thị Minh Khai

Trường THCS Trung Mầu


Giáo án dạy học theo chủ đề tích hợp – Môn Sinh học 9
1. Kiểm tra bài cũ: (4/)
- Nêu các tác nhân chủ yếu gây ô nhiễm môi trường
2. Bài mới:
Vào bài (1/)
- Hôm nay chúng ta sẽ tìm hiểu sang chương 4: Bảo vệ môi trường. Trong
chương này chúng ta sẽ tìm hiểu về cách sử dụng hợp lí tài nguyên thiên nhiên, khôi
phục môi trường và gìn giữ thiên nhiên hoang dã, bảo vệ đa dạng các hệ sinh thái, tìm
hiểu về luật bảo vệ môi trường. Trong bài học ngày hôm nay chúng ta cùng tìm hiểu
cách sử dụng hợp lí nguồn tài nguyên thiên nhiên nếu không sẽ bị cạn kiệt nhanh
chóng.

Hoạt động của GV

Hoạt động của HS

Nội dung

HOẠT ĐỘNG 1: (15/)
I - Các dạng tài nguyên thiên nhiên chủ yếu
6
Giáo viên Đặng Thị Minh Khai

Trường THCS Trung Mầu


Giáo án dạy học theo chủ đề tích hợp – Môn Sinh học 9

- GV yêu cầu HS
nghiên cứu SGK, thảo
luận nhóm 2hs và hoàn
thành bài tập bảng 58.1
SGK trang 173.
- GV nhận xét,
thông báo đáp án đúng
bảng 58.1

- Cá nhân HS
nghiên cứu thông tin mục
I SGK, trao đổi nhóm
hoàn thành bảng 58.1.
- Đại diện nhóm
trình bày kết quả, các
nhóm khác nhận xét, bổ
sung.

1- b, c, g; 2- a, e. i;
3- d, h, k, l.
- GV cho hs xem
hình ảnh các dạng tài
nguyên thiên nhiên.
Yêu cầu hs rút ra
kết luận:
Nêu các dạng tài
nguyên thiên nhiên và
đặc điểm của mỗi dạng ?
Cho VD ?
- Yêu cầu HS thực
hiện  bài tập SGK
trang 174.
+ Nêu tên các dạng
tài nguyên không có khả
năng tái sinh ở nước ta ?
+ Tài nguyên rừng
là dạng tài nguyên tái
sinh hay không tái sinh ?
Vì sao ? Gv giảng giải

- HS dựa vào thông
tin và bảng 58.1 để trả
lời, rút ra kết luận

- HS tự liên hệ và
trả lời:

- Có 3 dạng tài
nguyên thiên nhiên:
+ Tài nguyên tái
sinh: khi sử dụng hợp
lí sẽ có khả năng phục
hồi (tài nguyên sinh
vật, đất, nước...)
+ Tài nguyên
không tái sinh là dạng
tài nguyên qua 1 thời
gian sử dụng sẽ bị cạn
kiệt (than đá, dầu mỏ,
khí đốt...)
+ Tài nguyên
vĩnh cửu: là tài nguyên
sử dụng mãi mãi,
không gây ô nhiễm
môi trường (năng
lượng mặt trời, gió,
sóng...)

+ Than đá, dầu lửa,
mỏ thiếc, sắt, vàng...

+ Rừng là tài
nguyên tái sinh vì bảo vệ
và khai thác hợp lí thì có
thể phục hồi sau mỗi lần
khai thác.
7

Giáo viên Đặng Thị Minh Khai

Trường THCS Trung Mầu


Giáo án dạy học theo chủ đề tích hợp – Môn Sinh học 9

thêm cho hs là hiện nay
chúng ta đang nghiên cứu
sử dụng ngày càng nhiều
dạng tài nguyên năng
lượng vĩnh cửu thay thế
cho các dạng tài nguyên
đang bị cạn kiệt dần.

8
Giáo viên Đặng Thị Minh Khai

Trường THCS Trung Mầu


Giáo án dạy học theo chủ đề tích hợp – Môn Sinh học 9

HOẠT ĐỘNG 2: (20/)
II - Sử dụng hợp lí tài nguyên thiên nhiên
- GV giới thiệu 2 vấn
đề sử dụng hợp lí tài
nguyên thiên nhiên:
+ Cần tận dụng triệt để

năng lượng vĩnh cửu để
thay thế dần năng lượng
đang bị cạn kiệt dần và hạn
chế ô nhiễm môi trường.
+ Đối với tài nguyên
không tái sinh, cần có kế
hoạch khai thác thật hợp lí
và sử dụng tiết kiệm.

- HS tiếp thu kiến
thức.

- HS tiếp thu kiến
thức.

Vậy còn tài nguyên tái
sinh cần được sử dụng như
thế nào?

9
Giáo viên Đặng Thị Minh Khai

Trường THCS Trung Mầu


Giáo án dạy học theo chủ đề tích hợp – Môn Sinh học 9

- Dựa vào kiến thức
Địa 6 hãy nhắc lại về thành
phần của đất.

-HS nhắc lại: gồm
chất khoáng, nước, không
khí, sinh vật.

1. Sử dụng hợp
lí tài nguyên đất

- Yêu cầu HS quan sát
hình ảnh và nêu vai trò của
đất ?

- Vai trò: sản xuất
lương thực, xây nhà, khu
công nghiệp, làm đường,
nơi sinh sống của sinh
vật...

- Vai trò của
đất: là nơi sinh sống
của con người và sinh
vật, xây dựng, làm
đường...

-Dựa vào thông tin sgk
trả lời câu hỏi: Sử dụng tài
nguyên đất như thế nào là
hợp lí?

- HS nghiên cứu

thông tin mục 1 và trả lời:

- Vậy cần có biện pháp
gì để sử dụng hợp lí tài
nguyên đất ?

-Chống xói mòn, khô
hạn, nhiễm mặn... nâng cao
độ phì nhiêu cho đất.

- GV cho HS làm bảng
58.2 trang 174.

+ HS thảo luận nhóm
hoàn thành bài tập.

-KL:Thực vật đóng vai
trò quan trọng trong việc
bảo vệ đất.

+ Đánh dấu vào bảng
kẻ sẵn trong vở bài tập.

- Dựa vào kiến thức
môn Lí hãy giải thích vì sao
trên vùng đất dốc, những nơi
có thực vật bao phủ và làm
ruộng bậc thang lại có thể
góp phần chống xói mòn
đất?

Là làm cho đất không
bị thoái hóa.

- Cách sử dụng
hợp lí: chống xói
mòn, chống khô hạn,
chống nhiễm mặn và
nâng cao độ phì
nhiêu của đất.

- Cá nhân trả lời, lớp
bổ sung.
+Vận tốc nước giảm,
lực tác động của nước lên
mặt đất giảm, nước chảy
chậm vì va vào gốc cây và
lớp thảm mục  chống xói
mòn đất, nhất là ở những
sườn dốc.
-HS nêu hiện trạng
đất tại địa phương(bỏ
10

Giáo viên Đặng Thị Minh Khai

Trường THCS Trung Mầu


Giáo án dạy học theo chủ đề tích hợp – Môn Sinh học 9

-Ở địa phương em tài
nguyên đất đã được sử dụng
hợp lí chưa? Vì sao? Nêu
biện pháp sử dụng hợp lí.

hoang nhiều, bạc màu…)
Xã cần giao đất sử dụng
đúng mục đích cho nông
dân để phát triển trồng trọt

-GV nhận xét.

Chuyển ý: Tài nguyên
đất có vai trò rất quan trọng
trong cuộc sống nhưng nếu
11
Giáo viên Đặng Thị Minh Khai

Trường THCS Trung Mầu


Giáo án dạy học theo chủ đề tích hợp – Môn Sinh học 9

thiếu nước thì đất cũng bị
khô hạn. Vậy tài nguyên
nước có vai trò như thế nào?

2. Sử dụng hợp
lí tài nguyên nước:

-Chiếu hình ảnh minh
họa vai trò của nước.
Nước được sử dụng
vào những mục đích gì?

Nêu vai trò của nước ?
- GV nhận xét và rút ra
kết luận.

- Cá nhân trả lời, lớp
bổ sung
-Nước sử dụng trong
sinh hoạt,nông nghiệp,vui
chơi giải trí,…

- Nước là một
nhu cầu không thể
thiếu của tất cả các
sinh vật trên trái
đất,là yếu tố quyết
định chất lượng cuộc
sống.

?-Nếu thiếu nước sẽ có
tác hại gì?(chiếu hình minh
họa)
- GV nói: Tài nguyên
nước hiện nay đang ngày
một ít dần và bị ô nhiễm vì

vậy cần phải sử dụng hợp lí
để bảo vệ nguồn nước.

Hs trả lời
-Thực vật khô héo,đất
nứt nẻ, bệnh tật nảy sinh…

- Cho HS thảo luận
nhóm 4 hs (5 phút) làm bài
tập điền bảng 58.3, nêu
nguyên nhân ô nhiễm nguồn
nước và cách khắc phục.

- Cách sử dụng
hợp lí: không làm ô
nhiễm nước và cạn
kiệt nguồn nước.

- HS làm bài tập theo
yêu cầu của GV.

12
Giáo viên Đặng Thị Minh Khai

Trường THCS Trung Mầu


Giáo án dạy học theo chủ đề tích hợp – Môn Sinh học 9

-Sử dụng hợp lí tài

nguyên nước như thế nào?

-Không làm ô nhiễm
nguồn nước

-Kết luận.
-Cho
h58.2 y/c:

HS

quan

sát
- HS trình bày

Dựa vào kiến thức Địa
6 trình bày chu trình nước
trên Trái đất.

13
Giáo viên Đặng Thị Minh Khai

Trường THCS Trung Mầu


Giáo án dạy học theo chủ đề tích hợp – Môn Sinh học 9

?-Thực vật có vai trò
như thế nào trong việc bảo

vệ tài nguyên nước?

-Liên hệ thực tế:
Nguồn nước ở địa phương
em đã được sử dụng hợp lí
chưa? Vì sao? Biện pháp sử
dụng hợp lí?

- Tạo điều kiện cho
tuần hoàn nước, tăng nước
bốc hơi và nước ngầm….
- nguồn nước bị ô
nhiễm nặng do chăn nuôi,
nhiễm sắt, mangan …
-Chăn nuôi cần cách
xa nhà dân, nếu là hộ gia
đình cần vệ sinh sạch sẽ,
làm bể bioga, cần lọc nước
14

Giáo viên Đặng Thị Minh Khai

Trường THCS Trung Mầu


Giáo án dạy học theo chủ đề tích hợp – Môn Sinh học 9

trước khi sử dụng…

Chuyển ý: Tài nguyên

đất và nước chịu tác động
lớn của rừng. Vậy rừng có
vai trò quan trọng thế nào và
phải sử dụng tài nguyên
rừng như thế nào cho hợp lí?
15
Giáo viên Đặng Thị Minh Khai

Trường THCS Trung Mầu


Giáo án dạy học theo chủ đề tích hợp – Môn Sinh học 9

- Quan sát hình và cho
biết vai trò của rừng?

-Cho biết hậu quả của
việc phá rừng là gì?
- Vậy phải sử dụng tài
nguyên rừng như thế nào
cho hợp lí?
- GV giới thiệu một số
rừng ở Việt nam qua hình
ảnh và hỏi: Cần làm gì để
bảo vệ các khu rừng đó?
V. Kết luận: Tài
nguyên thiên nhiên không
phải là vô tận, chúng ta phải
sử dụng một cách tiết kiệm
và hợp lí vừa đáp ứng nhu

cầu sử dụng tài nguyên của
xã hội hiện tại, vừa bảo đảm
duy trì lâu dài các nguồn tài
nguyên cho thế hệ mai sau.

3. Sử dụng hợp
lí tài nguyên rừng:
+ Trồng rừng tạo điều kiện
cho tuần hoàn nước, tăng
nước bốc hơi và nước
ngầm….
- Đất trống, đồi trọc,
động vật mất nơi cư trú…
- Khai thác hợp lí kết
hợp trồng rừng và bảo vệ
rừng Thành lập khu bảo
tồn thiên nhiên.

- Vai trò của
rừng : SGK
- Sử dụng hợp lí
tài nguyên rừng: khai
thác hợp lí kết hợp
với trồng rừng và bảo
vệ rừng.

- Không khai thác tài
nguyên ở các rừng đó.
Trồng mới, chăm sóc và
bảo vệ sinh vật rừng.

16
Giáo viên Đặng Thị Minh Khai

Trường THCS Trung Mầu


Giáo án dạy học theo chủ đề tích hợp – Môn Sinh học 9

3. Củng cố: (4/)
- Phân biệt tài nguyên tái sinh và tài nguyên không tái sinh?
- Vì sao phải sử dụng tiết kiệm và hợp lí tài nguyên thiên nhiên?
4. Dặn dò: (1/)
- Học bài và trả lời câu hỏi SGK

17
Giáo viên Đặng Thị Minh Khai

Trường THCS Trung Mầu


Giáo án dạy học theo chủ đề tích hợp – Môn Sinh học 9

PHIẾU HỌC TẬP
Bài tập 1. Chọn dạng tài nguyên phù hợp với các tài nguyên và điền
vào cột kết quả.
Bảng 58.1.Các dạng tài nguyên thiên nhiên
Dạng tài
nguyên
1.Tài

nguyên tái
sinh

Ghi kết quả

Các tài nguyên
a)Khí đốt thiên nhiên
b)Tài nguyên nước
c)Tài nguyên đất
d)Năng lượng gió
e)Dầu lửa
g)Tài nguyên sinh vật

2.Tài
nguyên
không tái
sinh
3.Tài
nguyên
năng
lượng vĩnh
cửu

h)Bức xạ mặt trời
i)Than đá
k)Năng lượng thủy triều
l) Năng lượng suối
nước nóng

Bài tập 2

Hãy đánh dấu X vào ô trống phù hợp với nội dung trong bảng
Bảng 58.2.Vai trò bảo vệ đất của thực vật
Tình trạng của đất

Có thực vật bao
phủ

Không có thực vật
bao phủ

Đất bị khô hạn

X

Đất bị xói mòn

X

Độ màu mỡ của
đất tăng lên

X

a) Có thực vật bao phủ

b) Không có thực vật bao phủ

18
Giáo viên Đặng Thị Minh Khai

Trường THCS Trung Mầu


Giáo án dạy học theo chủ đề tích hợp – Môn Sinh học 9

Bảng 58.3.Nguyên nhân gây ô nhiễm nguồn nước
và cách khắc phục
Nguồn nước
Nguyên nhân
Cách khắc phục
gây ô nhiễm
Các sông, cống
Do dòng chảy bị -Khơi thông dòng
nước thải ở thành tắc và do xả rác chảy
phố
bẩn xuống sông -Không đổ rác thải
xuống sông
Kênh, mương

Nước biển và
đại dương

19
Giáo viên Đặng Thị Minh Khai

Trường THCS Trung Mầu