PHÁ THAI Ở NỮ VỊ THÀNH NIÊN

PHÁ THAI

N

V THÀNH NIÊN
Bs. Ph m Thanh H i

T NCKH – Phòng KHTH – Bv T D
tv nđ

1.

V thành niên là giai đo n chuy n đ i quan tr ng t thi u niên sang ng
Ch t l
đ

ng c a cu c s ng t

i l n.

ng lai v thành niên ph thu c nhi u vào nh ng c h i

c t n d ng đ phát tri n nhân cách cá nhân nh h c t p, có công n vi c làm đ có

th tránh đ

c nh ng v n đ phát sinh ra do quan h tình d c nh mang thai ngoài ý

mu n, b t bu c ph i ngh h c ho c các tác đ ng nghiêm tr ng đ n s c kh e
(Bongaarts và c ng s , 1998).
Giai đo n hình thành và phát tri n v thành niên ch u tác đ ng r t l n b i

nh ng y u t kinh t , v n hóa, xã h i đ c tr ng. Do phong t c t p quán
tr

nh ng môi

ng v n hóa xã h i khác nhau r t khác nhau nên r t khó đánh giá v thành niên

theo khía c nh v n hóa c a các qu c gia. Tuy nhiên, v thành niên c ng có nh ng đ c
ng c a b n đ ng l a đ i v i các v n đ tình d c,

tính chung nh tính tò mò, nh h

s thi u hi u bi t v th thai và sinh s n c ng nh tránh thai. Theo các nhà nhà nghiên
c u thì đây là nh ng y u t

nh h

nh ng xã h i khác nhau thì s

ng đ n mang thai v thành niên. Tuy nhiên, trong

nh h

ng c a nh ng y u t này đ n v thành niên

c ng khác nhau (UN, 1998).
Hi n nay, quan h tình d c tu i v thành niên và tình tr ng n o phá thai

l a

tu i này đang là m t v n đ xã h i c a m i qu c gia trên toàn th gi i trong đó có
Vi t Nam nói chung và Thành ph H Chí Minh nói riêng. Bài vi t này s d ng k t
qu c a m t s nghiên c u và t p chí đ t ng h p m t các khái quát th c tr ng phá
thai

n VTN và các v n đ liên quan.

2. Th c tr ng phá thai

n v thành niên

Hi n nay trên th gi i, phá thai

ph n VTN r t khác nhau tùy thu c vào

nhi u y u t nh qui đ nh c a pháp lu t, tôn giáo, phong t c t p quán. . . c a t ng
1/17


n

c. T su t phá thai

r t th p nh

n VTN r t cao nh

c và Hà Lan (d

Cu Ba (91%), M (30% – 44%) ho c

i 10‰)[9]. Có m t th ng kê cho r ng trong s 500

tri u thanh thi u niên tu i t 15 – 19 trên th gi i có quan h tình d c có kho ng 1,1
tri u có thai ngoài ý mu n, h u qu có 38% n o phá thai, 13% s y thai và kho ng
554800 bé gái sanh con[12].
T i Vi t Nam, t n m 1989 lu t pháp cho phép ph n đ

c n o hút thai theo

yêu c u mà không ph i qua các th t c phi n hà. Vi t Nam hi n n m trong danh sách
10 n

c có t l phá thai cao nh t th gi i (kho ng 20%). Tác gi Lê Th Nhâm Tuy t

kh o sát t i Thái Bình nh n th y 1/3 các tr

ng h p phá thai to t i b nh vi n T nh

l a tu i VTN, t l này t i H i Phòng là 17,3% (Tr n Vi t Ph

ng và c ng s )[9]. T i

thành ph H Chí Minh, theo s li u th ng kê c a b nh vi n T D cho th y t l phá
thai

tu i VTN không ng ng gia t ng theo th i gian:

B ng 1: Tình hình phá thai VTN t i b nh vi n T D

[1]

N m

2005

2006

2007

2008

Phá thai < 19 tu i

388

398

425

512

1,63%

1,60%

1,76%

2,43%

% trong t ng s phá thai

3. T i sao t l có thai và phá thai

n v thành niên gia t ng

3.1 Quan h tình d c s m
Các cô gái tr nh n đ

c các thông tin tình d c ch y u qua truy n hình và các

sách báo khiêu dâm, còn t gia đình và nhà tr
thi u niên ho t đ ng tình d c

i u này làm cho các thanh

l a tu i r t s m khi ch a đ

thai và phòng b nh lây truy n qua đ
Tr

ng r t ít.

c giáo d c phòng tránh

ng tình d c.

c n m 1994, ho t đ ng tình d c tr

c hôn nhân hoàn toàn b b qua trong

các nghiên c u v s kh e sinh s n. Cho đ n nay,

Vi t Nam các cu c đi u tra qui

mô đ kh o sát quan h tình d c tu i VTN ch a nhi u vì đây là v n đ nh y c m khó
kh o sát.

i u tra c a

y ban qu c gia Dân s - KHHG

n m 1994 t i Hà N i và

Tp.HCM cho th y 15% nam sinh viên và 2,5% n sinh viên đã t ng quan h tình d c.
Hi n t

ng quan h tình d c trong h c sinh là m t v n đ có th t, dù r ng gia đình,
2/17


ng và xã h i đi u không mu n hi n t

nhà tr

ng này x y ra. T i Tp.HCM m t cu c

kh o sát trên 1464 h c sinh tu i t 15 – 19 ghi nh n có 2,5% đã có quan h tình d c.
n n m 2004, tác gi Hu nh Nguy n Khánh Trang[12] trong lu n án ti n s y h c đã
nêu lên h i chuông báo đ ng khi th y t l quan h tình d c trong h c sinh gia t ng,

trong nghiên c u này t l h c sinh có quan h tình d c tính chung cho nam và n là
8,17% trong đó nam g p 2,6 l n n . Nghiên c u c ng ghi nh n có s gia t ng v t n
s và t l cho t ng c p l p.
B ng 2: T l quan h tình d c

h c sinh Tp.HCM qua các nghiên c u

Nghiên c u

it

ng

% có QHTD

Bùi Công Thành

H c sinh c p 3 ngo i thành

5,9%

Hu nh Nguy n Khánh Trang

H c sinh c p 3 toàn thành

8,17%

Trên ph m vi toàn qu c, Vi n xã h i h c và h i đ ng dân s kh o sát t i 6 t nh
Vi t Nam[30] (Lai Châu, Qu ng Ninh, Hà Tây, Qu ng Nam –

à N ng, Tp.HCM và

Kiên Giang) ghi nh n có 6% nam và 4% n có quan h tình d c l n đ u tr

c 18 tu i,

t l có quan h tình d c chung trong toàn nghiên c u là 10% đ i v i nam và 5% đ i
v in .
3.2 Thi u ki n th c v SKSS
Tác gi Khánh Trang[12] c ng so sánh t l quan h tình d c c a VTN Tp.HCM
v i các n

c khác nh n th y r ng t l n VTN có quan h tình d c chúng ta th p h n

so v i các n

c trong khu v c, nh ng t i sao phá thai

tu i VTN c ng là m t th c

tr ng ph bi n t i Tp.HCM; đi u này chúng tôi ngh r ng do thi u các ki n th c v
SKSS đ t bi t là v tránh thai và tình d c an toàn.
B ng 3: T l quan h tình d c tu i VTN
N

c

m ts n

c Châu Á

Nam

N

23%

10%

Philippine

49,5%

9,5%

Thái Lan

81,4%

41,5%

B c Tri u Tiên

3/17


11,7%

Hu nh Nguy n Khánh Trang

Trong m t nghiên c u

4,5%

1100 VTN t i H i Phòng n m 1999[4], ch có 41,6%

bi t th i đi m d có thai theo chu k kinh nguy t; trong s có quan h tình d c có
ch a đ n 19% áp d ng các bi n pháp tránh thai.
M t nghiên c u đ nh tính đ
th c tr ng n o phá thai tr

c th c hi n t i BV Ph s n Hà N i[37] đ tìm hi u

c hôn nhân

Vi t Nam.

i v i h u h t cô gái trong

nghiên c u, vi c n o phá thai là m t s c ép r t l n v xã h i và tình c m. H u h t h
đ u bi t các bi n pháp tránh thai hi n đ i nh ng s xài, thi u c th , t m và ki n th c
th c t liên quan đ n vi c tìm ki m và s d ng chúng. Quan tr ng h n là nh ng c n
tr v m t v n hóa, thi u nh n th c v xã h i, thi u s ch p nh n v m t đ o đ c đ i
v i QHTD tr

c hôn nhân, chính vì v y, vi c không s d ng các bi n pháp tránh thai

hi n đ i là m t cách th c đ h th hi n s trong tr ng v m t đ o đ c c a cá nhân, ý
đ nh l

ng thi n v m t xã h i, lòng tin và tình yêu chân thành đ i v i b n tình. H u

h t thanh niên trong nghiên c u này đ u cho r ng n o thai là m t hành đ ng trái đ o
đ c và t i l i. Hi u bi t v các bi n pháp tránh thai s giúp cho thanh niên và v thành
niên tránh có thai ngoài ý mu n. M t khác, hi u bi t c a thanh niên và v thành niên
v tác h i c a n o thai s giúp h có các cách phòng tránh t t h n. Tuy nhiên th c t
cho th y v n còn m t t l đáng k các em không bi t v tác h i c a vi c n o phá thai:
ki n th c v các tai bi n do n o phá thai

tu i v thành niên 81% không bi t quá trình

n o phá thai, 69% s nguy c vô sinh, 71 % cho r ng s c kh e b nh h

ng. M c dù

các cô gái tr quan tâm sâu s c đ n vi c n o phá thai và các tác h i c a nó lên s c
kh e, tuy nhiên nó đ

c coi là m t chi n l

cđ đ tđ

c s an toàn và yên n v

m t xã h i. G n nh các tai bi n c a vi c n o phá thai v n ch a đ

c các n VTN

quan tâm đúng m c: trong s 91,3% h c sinh cho r ng n o phá thai có nh h ng x u đ n
s c kh e, có 22,1% trong s đó l i không bi t nh h

ng x u đ n c th nh th nào, còn l i

có 66,9% h c sinh cho là có th gây vô sinh, m t t l ít h n thì cho là có th b nhi m trùng
(48,3%), nh h

ng tâm lý (44,7%), t vong (38,3%) và m t s h u qu khác (2,1%)[8].
4/17


Thanh niên ch a l p gia đình nhìn chung đã không đ
h

c giúp đ c ng nh

ng d n v các v n đ liên quan đ n tình d c và sinh s n ho c vi c cung c p ki n

th c và các ti p c n các d ch v là ch a đ y đ . Thanh niên c m th y các thông đi p
và các d ch v s c kh e sinh s n là dành cho các c p v ch ng h n là bao hàm thanh
niên ch a l p gia đình, d n đ n s mi n c

ng ho c khó kh n khi ti p c n các bi n

pháp tránh thai[37].
Nghiên c u c a Ph m Gia
trên 70% đ i t
nên là nhà tr

c[6] kh o sát h c sinh sinh viên t i Tp.HCM th y

ng nghiên c u c n đ

c cung c p ki n th c v SKSS, n i cung c p

ng còn các c s y t ch là th y u. Kh o sát c a Nguy n

D ng[7], Di p T M

[10]

c ng cho k t qu t

c Trí

ng t khi kh o sát trên các h c sinh c p

3.
3.3 Các lý do phá thai
Nghiên c u c a Hu nh Thanh H

ng[9] trên các n VTN phá thai to t i b nh

vi n T D cho th y các lý do xin phá thai chính: do b n tình ép bu c (30%), do gia
đình ép bu c (80%), ch a có đi u ki n nuôi con (76%), còn đi h c (37%). Không bi t
th i đi m d mang thai nh t (61%), không bi t v bi n pháp tránh thai (50%), không
bi t tu i có thai phù h p (90%).
N VTN tr tu i, đ c thân, có chí h

ng h c t p, có ngh nghi p, có c h i

th ng ti n mà có thai ngoài ý mu n s ch n bi n pháp phá thai[5],[15],[19],[31]. M t
nghiên c u t i Tp.HCM kh o sát h c sinh c p 3 cho th y 48,3% h c sinh đ ng ý v i
quan đi m n u l co thai thì s phá thai[8], các VTN d
bi n pháp tránh thai

ng nh xem phá thai là m t

l a tu i mình[2].

Nghiên c u c a Hu nh Nguy n Khánh Trang[12] ch ra r ng gi i pháp mà chính
b n thân các em h c sinh và gia đình ch n l a khi bi t có thai là phá thai. Các lý do
đ a ra là: th nh t các em còn quá tr , còn l thu c kinh t gia đình ch a có kh n ng
nuôi con; th hai th

ng sau khi bi t các em có thai b n tình c a các em th

ng

không có ý đ nh ti n đ n hôn nhân và y u t pháp lu t c ng không tán thành nh ng
cu c hôn nhân

tu i VTN.

5/17


Bên c nh đó c ng không th b qua m t y u t : lu t y t c a chúng ta hi n nay
r t d dàng trong vi c th c hi n th thu t b thai

n , đi u này m c dù không ph i là

s khuy n khích nh ng rõ ràng không có tính ng n ch n và r n đe.
4. Y u t nguy c c a phá thai tu i v thành niên
M , n VTN s m có khuynh h
Nh ng c ng có ý ki n ng

ng phá thai cao h n n VTN mu n[27],[28].

c l i, phá thai th

ng là bi n pháp c a n VTN l n tu i,

có tình tr ng kinh t xã h i cao và không có tôn giáo[14].
Nghiên c u c a Hu nh Thanh H

ng[9] t i b nh vi n T D cho k t qu : n

VTN nông thôn có nguy c phá thai cao g p 5,7 l n n VTN thành th . N VTN ch a
l p gia đình có nguy c phá thai cao g p 17 l n n VTN đã l p gia đình. N VTN
ch a có ngh nghi p có nguy c phá thai cao g p 10,3 l n n VTN có ngh nghi p n
đ nh. N VTN không bi t th i đi m d mang thai có nguy c phá thai cao g p 2,3 l n
n VTN bi t th i đi m d mang thai.
Môi tr

ng mà VTN tr

VTN, nh ng đ a tr th
th

ng thành có tác đ ng r t l n đ n nguy c mang thai

ng xuyên s ng trong đói nghèo, có trình đ h c v n th p,

ng xuyên ph i thay đ i ch

và gia đình tan v thì có nguy c tham gia ho t

đ ng tình d c s m h n và mang thai cao h n nh ng đ a tr khác[29].
Khi m t gia đình không h nh phúc thì đi u đó đ c bi t nh h
tr ng c a VTN và môi tr

ng đ n tâm

ng xã h i không t t s là nhân t tác đ ng đ n mang thai

VTN.
ói nghèo c ng là nhân t quy t đ nh đ n có thai VTN vì các em ph i đi làm
và b l m d ng tình d c[11].
VTN vì lý do nào đó ph i b h c có t l mang thai cao h n các em đang đi
h c[3].
Hu nh Nguy n Khánh Trang[13] trong m t nghiên c u t i Tp.HCM đã tìm ra
các y u t nguy c c a phá thai VTN sau: ít tu i, ch a l p gia đình, không xem
ch

ng trình giáo d c gi i tính trên truy n hình (OR=2,23), không bi t tai bi n và tác

h i c a phá thai (OR=10,26).
5. Nh ng nguy h i sau khi phá thai

n v thành niên

6/17


5.1 Nh ng nh h

ng v s c kh e

Bi n ch ng c a phá thai ph thu c vào tu i thai và ph

ng th c l y thai. N u

tu i thai < 8 tu n t l bi n ch ng < 1%; tu i thai 8 – 12 tu n t l bi n ch ng 1,5 –
2%; tu i thai 12 - 13 tu n t l bi n ch ng 3 - 6%; phá thai

tam cá nguy t 2 t l

bi n ch ng có th t ng đ n 50%[33].
G n nh n VTN thi u h t v ki n th c sinh s n nên không bi t có thai lúc
nào, ho c do lo s lúng túng không bi t các gi i quy t nên khi tu i thai r t l n m i
quy t đ nh b thai do đó có r t nhi u tai bi n.
-

R i lo n kinh nguy t: chi m t l 10 – 14% trong các nghiên c u t i Vi t
Nam[12].

-

Sót nhau: chi m t l 2,5 – 3,7% trong các nghiên c u t i Vi t Nam[12].

-

Sang ch n

t cung[36]: th ng t cung, t n th

ng c t cung, t n th

ng

niêm m c t cung gây ch y máu t cung sau phá thai.
-

Nhi m trùng: có th xu t hi n 18,5% sau phá thai, th

ng nh t là viêm

vùng ch u (PID), viêm vùng ch u r t khó ch n đoán và qu n lý và đây là
nguyên nhân d n đ n vô sinh

ng

i ph n . M t nghiên c u t i M báo

cáo r ng, ph n sau 1 l n có PID t l vô sinh là 10%, n u có 2 l n PID t
l vô sinh là 30% và sau 3 l n PID t l vô sinh t ng đ n 60%[34].
-

Vô sinh th phát sau phá thai có th xu t hi n kho ng 25% và cao g p 3 – 4
l n so v i ph n không phá thai.

-

S y thai[17]: do t l sang ch n c t cung trong phá thai nh t là

n VTN

(c quan sinh d c ch a hoàn ch nh) là nguyên nhân gia t ng t l s y thai
l n có thai ti p theo, m t báo cáo t i M cho th y t l này có th là 30 –
40%.
-

Thai ngoài t cung: có th do PID k t h p làm gia t ng t l thai ngoài t
cung, theo Parazzini t

l này có th t ng g p 2,9 l n

ph

n

phá

thai[12],[32].
-

M t s kh o sát cho th y có m i liên quan gi a ti n s n o phá thai và ti n
s n gi t c ng nh gia t ng nguy c ung th vú[24],[38],[22].
7/17

-

T vong: t su t liên quan v i tu i thai. N u tu i thai < 8 tu n t l t vong
0,5/100.000; tu i thai 11 – 12 tu n t l t vong 2,2/100.000; tu i thai 16 –
20 tu n t l t vong 14/100.000 và tu i thai > 21 tu n t l t vong
18/100.000[33]. Tuy nhiên, n u phá thai không an toàn và tu i thai khi phá
quá l n t l t vong có th là r t l n.

5.2 Nh ng nh h
T i nh ng n

ng v tâm lý
c phát tri n hi n nay ng

phá thai, nh t là phá thai

i ta t p trung kh o sát nh h

ng c a

tu i VTN đ n tình tr ng tâm sinh lý sau này c a n VTN

và có nhi u k t qu r t đáng báo đ ng.
-

David M[23] kh o sát các r i lo n s c kh e tâm th n th

ng g p trên 543

ph n n o phá thai nh n th y có nguy c gia t ng các r i lo n tâm th n

ph bi n nh : tr m c m n ng, lo l ng, có ý t
gây nghi n. Các d u hi u tr m c m th

ng t t , nghi n r

u và ch t

ng n ng n h n n u phá thai

tu i

VTN[16]. M t nghiên c u t i Ph n Lan[26] c ng cho th y có s gia t ng t t
ph n sau phá thai.
-

M t kh o sát so sánh r i lo n tâm th n
th y t t

ng b ép bu c, ý ngh t v n tr

nghi n ng p xu t hi n nhi u

c khi phá thai và các c n ác

ng ch ng đ i xã h i, r i lo n nhân cách,

m ng sau khi phá thai, t t

-

n VTN so v i n thành niên cho

nhóm VTN[18].

Franz W[25] cho r ng, so v i ng

i tr

ng thành tr VTN th

ng không hài

lòng v i quy t đ nh phá thai c a mình. H c ng cho r ng mình không đ

c

thông báo đ y đ v tình hình s c kh e chi ti t t i lúc phá thai và h có
nh ng nguy c b nh ng c ng th ng th n kinh n ng.
-

T i Tp.HCM sang ch n tâm lý sau b thai
d ng suy nh

n VTN th

c tinh th n chi m t l 27,5% trong các tr

ng bi u hi n d

i

ng h p phá thai.

Trong đó m c đ nh chi m 63,64%, trung bình 27,27% và n ng 9,09%[12].
Các tr
đ

ng h p n ng th

ng do có liên quan đ n bi n ch ng và không

c s h tr tinh th n b i gia đình.

5.3 Nh ng h

ng c a xã h i
8/17


Có thai s m s gi i h n c h i h c t p và làm vi c c a ph n tr , đi u này

-

ng làm cho h và con cái c a h s nghèo. Bên c nh đó là

có khuynh h

gánh n ng tr c ti p mà xã h i ph i gánh ch u: gia t ng ch m sóc y t , tr
ng lao đ ng có trình đ th p.

c p nghèo khó và gián ti p t o ra m t l c l

6. Giáo d c gi i tính

n v thành niên

6.1 Hi u qu c a giáo d c gi i tính 3 các n

c phát tri n

M t nghiên c u[20] ghi nh n các tr VTN th
đ n gi i tính và tình d c v i m s ít có xu h

ng th o lu n các v n đ liên quan

ng có ho t đ ng tình d c s m và có

quan đi m chính ch n h n v quan h tình d c so v i tr không có th o lu n v i m .
K t qu này đ t ra vai trò quan tr ng gi a vi c trao đ i c a cha m v i con cái v v n
đ gi i tính

tr VTN.

T i M ch
gi i tính đ n các tr
h cđ

ng trình s c kh e tình d c và tu i VTN[12],[21] nh m đ a giáo d c
ng ph thông trung h c k t h p v i vi c thành l p phòng y t

ng ngay t i các tr

ng đ k p th i cung c p thông tin và các d ch v y t thích

h p cho h c sinh. Ngoài ra còn r t nhi u ch

ng trình giáo d c gi i tính khác nhau

nh ng ti u bang khác nhau đ u cho k t qu r t kh quan. Các ho t đ ng chính trong
nh ng ch

ng trình bao g m: các ti t h c t i tr

ng, các l p t p hu n cho giáo viên

v l nh v c giáo d c gi i tính cho tu i tr , các bu i h i th o cho cha m h c sinh, t p
hu n cho các h c sinh tr thành chuyên gia t v n cho các b n cùng gi i tính và th c
hi n truy n thông đ i chúng. K t qu c a các ch

ng trình trên kh p n

c M là r t

đáng thích l : làm gia t ng t l s d ng các bi n pháp tránh thai cho n VTN có sinh
ho t tình d c; gi m t l có thai ngoài ý mu n; nâng cao ki n th c v các nguy c v
ho t đ ng tình d c không b o v ; trì hoãn th i đi m quan h tình d c l n đ u; t ng
ki n th c v s c kh e sinh s n

h c sinh và c i thi n h n vi c trao đ i thông tin gi a

cha m và con cái quan ni m v trinh ti t và gi i tính.
Nghiên c u t i Vancouver, Canada kh ng đ nh nhu c u giáo d c cho các bác s
t

ng lai nh ng ki n th c sâu h n liên quan đ n n o phá thai[35].

9/17


H uh t

các n

c đ u nh n m nh vai trò quan tr ng c a truy n hình trong

v n đ giáo d c gi i tính.
6.2 Tình hình giáo d c gi i tính t i Vi t Nam
n
(D

c ta, giáo d c dân s b t đ u đ a vào th nghi m gi ng d y t n m 1984

án VIE/88/P10), giáo d c gi i tính và giáo d c đ i s ng gia đình (d

án

ng trình đ

c hoàn ch nh trong th i gian 1994 – 1996 (d án

VIE/94/P10). M c tiêu c a ch

ng trình giáo d c đó là: Giáo d c tình d c an toàn

VIE/88/P09). Ch

không làm cho có thai và m c b nh lây truy n qua đ

ng tình d c

n VTN có sinh

ho t tình d c s m; giáo d c gi i tính nh m trì hoãn sinh ho t tình d c
nhiên hi u qu ch

ng trình thì ch a có kh o sát r ng đ đánh giá.

Theo m t cu c kh o sát c a Vi n chi n l
hình th c hi n ch

n VTN. Tuy

c và ch

ng trình giáo d c v tình

ng trình này thì GD s c kh e sinh s n m i ch d ng

cho h c sinh nh ng bài h c thu c lòng và vô c m. Vì th , nên m i có hi n t
đ

m cd y
ng khi

c h i đ u bi t bi n pháp tránh thai h u hi u nh t, nh ng ch có g n 30% trong s

đó hi u th nào là quan h tình d c an toàn và ch 58,7% bi t phân bi t hành vi qu y
r i tình d c v i các trò đùa ngh ch khác gi i thông th
hi n m i ch có kho ng 50% h c sinh THPT đ

ng… H n n a, trên th c t

c ti p c n ki n th c này và quá n a

s các em khi h c ki n th c v giáo d c gi i tính đ u tr l i r ng không thích h c b
môn này, vì ph

ng pháp d y c a th y cô không phù h p...

Nghiên c u c a Hu nh Nguy n Khánh Trang[12] ghi nh n ngu n cung c p các
thông tin v gi i tính, tình d c

h c sinhtheo th t là: b n bè g n 90%, phim nh

g n 70%, sách báo 60%, internet g n 40%. Trong khi t cha m ch chi m kho ng
20% và th y cô kho ng 10%. Các lý do khi n s h n ch trong vi c trao đ i gi a cha
m , th y cô và h c sinh bao g m:
-

Ng n ng i hay l n tránh giáo d c gi i tính cho con/trò

l a tu i h c c p 3

lý do hàng đ u là không bi t b t đ u khi nào và nh th nào.
-

Cha m cho r ng con còn nh ch a c n bi t.

-

Th y cô cho r ng trò s th nghi m khi đ

-

Thái đ tiêu c c không quan tâm đ n v n đ này

c bi t.
cha m và th y cô.
10/17


-

Thái đ ch quan khi cho r ng con/trò s t bi t v n đ gi i tính khi tr

ng

thành.
6.3 Các mô hình giáo d c gi i tính hi n có Vi t Nam
-

Ch

ng trình “T ng c

ng ch t l

s n v thành niên trong tr

ng giáo d c dân s - s c kho sinh

ng THPT” (thu c ti u d án giáo d c dân s ,

n m trong d án dân s - s c kho gia đình) do B GD- T ph i h p cùng
U ban qu c gia Dân s - gia đình- tr em (UB DS-G - TE) b t đ u th c
hi n t tháng 6/2001.
-

Mô hình phòng t v n s c kho sinh s n t i Tr
h c Marie Curie và

i h c S ph m TP.HCM. Theo đó, d án s thành

l p hai phòng t v n s c kho sinh s n t i tr
Marie Curie và

ng ph thông Trung

ng Trung h c ph thông

i h c S ph m TP.HCM nh m m c đích t v n, tuyên

truy n cho h c sinh, sinh viên nh ng ki n th c v gi i tính, s c kho sinh
s n, an toàn tình d c…
viên tình nguy n c a hai tr

i đ ng đ ng g m 40 thành viên là h c sinh, sinh
ng c ng đ

c hình thành. Các chuyên viên t

v n và bác s s đào t o, h tr v k n ng và ki n th c đ l c l

ng đ ng

đ ng có th tr c ti p t v n, truy n thông cho các b n cùng đ tu i nh ng
c bi t, đ u tháng 7/2004, hai

th c m c xung quanh s c kh e sinh s n.

phòng t v n này s chính th c ho t đ ng. T t c h c sinh, sinh viên các
tr

ng khác đ u có th tham gia đ đ

c t v n và cung c p mi n phí

nh ng thông tin liên quan đ n vi c b o v s c kh e b n thân, s c kh e sinh
s n, an toàn tình d c... Th i gian qua, có khá nhi u ho t đ ng t v n v l nh
v c nh y c m và c n thi t này cho đ i t

nhiên, các ho t đ ng này v n ch a đ

ng h c sinh, sinh viên. Tuy

c "sát cánh" cùng các em trong đ i

s ng hàng ngày. V i vi c thành l p hai phòng t v n trên, m c đích c a D
án giáo d c s c kh e sinh s n mong mu n s h tr t i đa cho các em
nh ng ki n th c c n thi t đ phòng tránh các r i ro liên quan.
-

Mô hình c a Chi c c dân s - KHHG Tp.HCM

11/17


o M c tiêu : Nâng cao ki n th c, hi u bi t và k n ng s ng c

b n v DS, SKSS, tình d c an toàn, phòng ch ng HIV/AIDS.
o Các ch tiêu c n đ t:
̇ 95%VTN,TN k c thanh niên k t hôn có đu c các ki n

th c, k n ng s ng c b n liên quan đ n ch m sóc SKSS
VTN, TN, gi i, gi i tính và tình d c an toàn
̇ 90%VTN,TN k c thanh niên k t hôn ch p nh n th c
hi n các hành vi có l i v

ch m sóc SKSS VTN, TN,

gi i, gi i tính và tình d c an toàn

̇ Góp ph n gi m t l VTN, TN mang thai ngoài ý mu n,
sinh con trong đ tu i VTN
̇ Góp ph n gi m t l VTN, TN m c các b nh LTQ

TD,

HIV/AIDS
o Gi i pháp th c h ên: Ph i h p v i các ban ngành đoàn th th c
hi n truy n thông th

ng xuyên theo t ng nhóm đ i t

ng, phù

h p nhóm tu i nh : SKSS trong đ tu i sinh đ , SKSS V thành
niên, thanh niên, bi n pháp tránh thai, h u qu phá thai, h u qu
mang thai s m, các b nh lây truy n qua đ

ng tình d c..

̇ Liên đoàn lao đ ng: Truy n thông cho nam n công nhân
lao đ ng , công nhân trong các khu ch xu t, các khu nhà
tr t p trung .
̇ S giáo d c đào t o: truy n thông v gi i tính, SKSS
VTN cho h c sinh c p 2, c p 3, h u qu mang thai s m,
h u qu phá thai
̇ H i liên hi p ph n : truy n thông cho các nhóm n
thanh, các câu l c b ti n hôn nhân : s ng th nên hay

12/17

không?, h u qu mang thai ngoài ý mu n, h u qu phá
thai…
̇

Trên c ng đ ng 24 qu n huy n: bi n pháp tránh thai,
h u qu phá thai, phòng ch ng các b nh lây nhi m qua
đ

ng sinh s n…

̇ Các nhóm nam gi i : xe ôm, nam thanh niên
̇ H i Nông dân: truy n thông cho nhóm thanh niên nông
dân ngo i thành
̇ Truy n thông trong các tr

ng đ i h c, cao đ ng, Trung

c p ngh …
̇ Ngoài ra, hàng n m các lo i tài li u là t r i, t b
truy n thông v các ch đ nh trên c ng đ

m

c in n

kho ng 500.000 t / n m.
̇ Trong n m, có 2 đ t chi n d ch truy n thông l ng ghép
v i vi c cung c p d ch v ch m sóc s c kho sinh s n

cho nhân dân trên đ a bàn Thành ph và t t c các ho t
đ ng này đ u mi n phí.
o

ánh giá ch
̇ Các ch

ng trình:
ng trình cho các nhóm đ i t

ng t 14-25 tu i

v ch m sóc s c kho có th c hi n nh ng v n còn nhi u
đ it

ng có nhi u lý do khác nhau c ng ch a có th ti p

c n c th .
̇ Có nhi u doanh nghi p ý th c l i ích v SKSS nh ng
m t s doanh nghi p c ng ch a nh n th c đ

c t m

quan tr ng nên ít ch p nh n cho công nhân có th i gian
ngh dù 1 gi đ ng h đ nghe truy n thông v SKSS.

13/17


̇ Vi c t p trung đ i t

ng trong đ tu i 14 -25 là khó

kh n vô cùng vì h còn trong đ tu i c n ph i đi h c, làm
thêm
̇ H c sinh, sinh viên là l a tu i c n nh m nh ng nh n th c
ch a sâu, k n ng ch a có, trong tr

ng ch ti p c n

mang tính gi ngo i khoá, t n d ng ngày sinh ho t ch
nhi m, chào c , đôi lúc đi u ki n đ t v n nói chuy n
ch a t t( nh gi a sân tr

ng, quá nhi u h c sinh nghe

có lúc 500 – 700…
̇ Ng

i nghe còn nhi u e ng i v SKSS, ng i h i, ng i nói

̇ Ch quan h n n a là nam gi i : cho r ng đây là v n đ
c a ph n nên nam gi i không c n nghe ho c có nghe 1
chút thì ra v vì ng i nam gi i ch có vài ba ng

i còn

l i h u h t là ph n .
̇ Hình nh truy n thông ch a nhi u, nh t là các tranh c
đ ng, áp phích

̇ B n thân ng

i dân c ng ít ch nên c ng không quan

tâm đ n t r i, t b
̇ Khó

m truy n thông v SKSS

ti p c n nhi u trong nam gi i trên c ng đ ng,

nh ng trong các tr

ng cao đ ng,

i h c, Trung c p

ngh thì d dàng h n
̇ Công nhân n thì chú ý vào thu c tránh thai kh n c p
nhi u h n,cho r ng d th c hi n nh ng không hi u sâu
v tác h i khi dùng nhi u l n trong tháng
7.

xu t các bi n pháp gi m phá thai
-

T ng c

n v thành niên

ng đào t o ki n th c s c kh e sinh s n cho n VTN nh t là nh ng

n VTN ngoài h c đ

ng.
14/17


-

Thành l p t chuyên trách v s c kh e sinh s n cho VTN ngay t i y t c
s nh m giáo d c v SKSS/KHHG , t v n, giáo d c tránh thai kh n c p
cho các đ i t

-

ng đã có sinh ho t tình d c.

Kêu g i s tham gia c a cha m , th y cô giáo vào ch

ng trình giáo d c

gi i tính.
-

T ch c các bu i t p hu n v giáo d c gi i tính cho cha m và th y cô c p
3 trên toàn thành ph .

-

T ng c

ng cung c p các thông tin v s c kh e sinh s n (t p trung vào các

tai bi n, h u qu c a phá thai VTN) v thành niên trên các ph
truy n thông đ i chúng đ m i ng

ng ti n

i trong xã h i hi u đúng vai trò c a

giáo d c gi i tính cho tu i VTN.

TÀI LI U THAM KH O
1
B nh vi n T D . (2008). Báo cáo t ng k t ho t đ ng b nh vi n.
2
UNFPA. (2007). Nghiên c u v SKSS t i Vi t Nam: Báo cáo rà soát các nghiên c u
giai đo n 2000-2005, Hà N i.
3
ng Nguyên Anh. (2000). V thành niên và bi n đ xã h i. Vi n xã h i h c và h i
đ ng dân s
4
Nguy n Qu c Anh, Nguy n M H ng, Daniel Weitranb & Meredith Caplan. (1999).
Kh o sát ki n th c thái đ hành vi c a thi u niên H i Phòng v i các v n đ liên quan đ n s c
kh e sinh s n. y Ban qu c gia dân s và k ho ch hóa gia đình.
5
H Ng c i p. (2001). Nghiên c u d ch t h c v các y u t nh h ng đ n quy t
đ nh gi thai c a ph n vi thành niên t i thành ph H Chí Minh n m 1998.
ih cY

D c TP.HCM, TP HCM.
6
Ph m Gia
c & T Th Thanh Th y. (1997). Ki n th c thai đ hành vi sinh s n
tu i thi u niên h c sinh Tp.HCM. Th i s y d c h c, II(8), 45 - 47.
7
Nguy n
c Trí D ng. (1999). Nghiên c u ki n th c thái đ hành vi tính d c c a h c
sinh ph thông trung h c t i Tp.HCM. i h c Y d c Tp.HCM, H Chí Minh.
8
Lê Hu nh Th C m H ng. (2008). Ki n th c, thái đ và nhu c u giáo d c v gi i tính
c a h c sinh tr ng Ngô T t T , Qu n Phú Nhu n, Thành ph H Chí Minh, n m 2008, i
h c Y d c TPHCM.
9
Hu nh Thanh H ng. (2005). Các y u t nguy c c a phá thai to tu i v thành
niên. i H c Y D c Tp.HCM, H Chí Minh.
10
Di p T M & Nguy n V n L . (2004). Ki n th c, thái đ , th c hành v s c kh e
sinh s n c a h c sinh PTTH TPHCM n m 2004. Tap chí Y h c TPHCM, 9(1), 69 - 71.
11
Nguy n Xuân Ngh a. (1997). S b tìm hi u tr em b l m d ng tình d c t i
Tp.HCM. B Y t và H i đ ng dân s .

15/17


12
Hu nh Nguy n Khánh Trang. (2004). M t s y u t nh h ng hành vi quan h tình
d c c a h c sinh c p 3 t i Tp.HCM. i h c Y d c Tp.HCM, H Chí Minh.
13

Hu nh Nguy n Khánh Trang. (2004). M t s y u t liên quan đ n n o phá thai ph
n có thai l n đ u t i TP. H Chí Minh. T p chí y T Công C ng, 8(2).
14
Abortion: Adolescent’ attitudes. Am.J.Public Health, 61(4), 730 - 738.
15
Bacci A, Manhica GM, Machun go F, Bugalho A & Cuttini M. (1993). Outcome of
teenage pregnancy in Maputo, Mozambique. Int- Gynaecol-Obste(40), 19 - 23.
16
Bluestein D & Rutledge CM. (1993). M i quan h gia đình và tri u ch ng tr m c m
tr c phá thai Fam Pract Res J, 13, 149 - 156.
17
Burkman RT, Atienza MF & King TM. (1984). Nguy c m c b nh torng tr v thành
niên tr i qua phá thai Contraception, 30, 99 - 105.
18
Campbell NB, Franco K & Jurs S. (1988). N o thai tr v thành niên. Adolescence,
23, 813 - 823.
19
Chilman S.C. (1990). Social and psychological concerning adoslescent bearing: 19701980. Journal of Marriage and family(42), 793 - 805.
20
Colleen D. (1999). Communication about sexual issues: Mother, Father, and Friends.
Journal of Adolescent health, 24, 181 - 189.
21
Coyle K & Basen-Enquist K. (1999). Shorterm impact of safer choices: a
multicomponent, school base HIV, other STDs and pregnancy prevention program. Journal
of School health, 69(5), 181 - 188.
22
Daling JR, Malone KE, Voigt LF, White E & Weiss NS. (1994). Nguy c ung th vú
ph n tr : m i liên quan v i phá thai. J Natl Cancer Inst, 86, 1584 - 1592.
23
David M. Fergusson, L. John Horwood & Joseph M. Boden. (2008). Phá thai và

nh ng r i l an v s c kh e tâm th n: nh ng b ng ch ng c a nghiên c u d c trong 30 n m.
The British Journal of Psychiatry, 193, 444 - 451.
24
Eskenazi B, Fenster L & Sidney S. (1991). Phân tích đa bi n các y u t nguy c c a
ti n s n gi t. JAMA, 266, 237 - 241.
25
Franz W & Reardon D. (1992). Nh ng nh h ng khác nhau c a phá thai trên tr v
thành niên và ng i tr ng thành. Adolescence, 27, 161 - 172.
26
Gissler M, Hemminki E & Lönnqvist J. (1996). T t sau mang thai Ph n Lan,
1987 - 1994. BMJ, 313, 1431 - 1434.
27
Hofferth S.L & Hayes C.D. (1987). Risking the future: Adolescent Sexuality,
Pregnancy and Childbearing 1, Washington DC: National Academy of Science.
28
Ineichen B. (1986). Contraceptive experience and attitude to motherhood of teenage
mother. Juornal of Biosocial Science(18), 387 - 394.
29
Kirby D. (1997). No easy answer: Research findings on programs to reduce teen
pregnancy. National Campaign to Prevent teen pregnancy.
30
Mensch S.B, H.W, C. & Anh DN. (2003). Adolescent In Vietnam: loking beyond
reproductive health. Family plainning Perspectives, 34(4), 249 - 262.
31
Moore S & Rosenthal D. (1994). Sexual risk I (AIDS and sexually transmissible
diseases), Sexualy risk II (Presnancy and Abortion). In Sexuality in Aldolescence (pp. 124 155). London and New York: Ruotledge.
32
Parazzini F, Ferraroni M, Tozzi L, Ricci E, Mezzopane R & La Vecchia C. (1995).
Phá thai và nguy c thai ngoài t cung Human Reproductive, 10, 1841 - 1844.
33

Slava V Gaufberg. (2008). Abortion, complication. emedicine specialties - emergency
medicine - obstetrics & gynecology.
16/17


34
Spence M. Sexually Transmitted Disease Bulletin. John Hopkins University.
35
Spurgeon D. (1997). Canadian doctor calls for more education on abortion. Pubmed.
36
Sykes P. (1993). các bi n ch ng c a vi c ch m d t thai k : h i c u các tr ng h p
nh p vi n t n m 1989 - 1990. New Zealand Medical Journal, 106, 83 - 85.
37
Tine Gammeltoft & Nguyen Minh Thang. (1999). Tình yêu chúng em không gi i h n
- Our love has no limits. NXB Thanh Niên Hà N i.
38
Xiong X, Fraser WD & Demianczuk NN. (2002). Ti n s phá thai, sanh non, các y u
t nguy c c a ti n s n gi t: Nghiên c u trong c ng đ ng. Am J Obstet Gynecol, 187, 1013 1018.

17/17