81 căn cứ quyết định hình phạt cần căn cứ vào nhân thân của bị cáo

Họ và tên: Nguyễn Văn Dương
Lớp: K13 Cao học Luật Hình sự - ĐHQG Hà Nội
Kiểm tra: Tố tụng Hình sự.
Điểm

Nhận xét của giảng viên

Đề bài: Căn cứ quyết định hình phạt cần căn cứ vào nhân thân của bị cáo?
Bài làm
Quyết định hình phạt là việc nhận thức và áp dụng pháp luật hình sự
do Tòa án có thẩm quyền, nhân danh Nhà nước thực hiện sau khi đã định tội
danh và tùy thuộc vào từng trường hợp cụ thể để quyết định khung hình phạt,
loại hình phạt (hình phạt chính, hình phạt bổ sung), mức hình phạt cụ thể áp
dụng cho cá nhân người phạm tội trong phạm vi giới hạn của khung hình phạt
do luật định, phù hợp với tính chất, mức độ nguy hiểm cho xã hội của hành vi
phạm tội; hoặc miễn hình phạt cho người người phạm tội theo quy định của
BLHS.
Căn cứ quyết định hình phạt là những đòi hỏi cụ thể, có tính chất khách
quan, do BLHS quy định mà tòa án bắt buộc phải tuân thủ để không chỉ hình
phạt được quyết định một cách khách quan, đúng pháp luật mà còn nhằm đạt
được các mục đích của hình phạt ở mức cao nhất khi khi áp dụng đối với
người phạm tội. Và một trong những căn cứ đó chính là khi quyết định hình
phạt cần căn cứ vào nhân thân của bị cáo.
Nhân thân của bị cáo là phạm trù xã hội phức tạp được nghiên cứu trong
nhiều lĩnh vực như: triết học, xã hội học, tâm lý học… Trong luật hình sự,
nhân thân người phạm tội là tổng hợp những đặc điểm riêng nói lên tính chất
của một con người.


Tuy không phải là yếu tố cấu thành tội phạm nhưng những đặc điểm
nhân thân người phạm tội có ý nghĩa quan trọng trong việc xác định trách

nhiệm hình sự đối với người phạm tội.
Việc cân nhắc nhân thân người phạm tội giúp cho Tòa án không những
hiểu được tính chất con người phạm tội mà còn đánh giá được khả năng giáo
dục, cải tạo họ để có hình phạt phù hợp, giúp cho Tòa án đánh giá được tính
chất, mức độ nguy hiểm cho xã hội của hành vi phạm tội, nguyên nhân và
điều kiện của việc thực hiện tội phạm…. Trên cơ sở đó, Tòa án thực hiện
được các nguyên tắc cá thể hóa hình phạt và bảo đảm nguyên tắc công bằng
khi quyết định hình phạt đối với bị cáo.
Xét nhân thân người phạm tội là xét tổng hợp những quan hệ giữa người
ấy với xã hội, tập thể, gia đình, với người khác và xét đến những đặc điểm
bản thân. Nhân thân người phạm tội là một khái niệm rộng, đa dạng như vậy
nhưng khi cân nhắc nhân thân người phạm tội để quyết định hình phạt thì
không được trừu tượng hóa và tách rời khởi tội phạm do người đó thực hiện
bởi hình phạt luôn luôn là hình phạt cho hành vi phạm tội chứ không phải
cho nhân thân người phạm tội. Xét nhân thân người phạm tội khi quyết định
hình phạt không có nghĩa là xem xét nhân thân nói chung mà chỉ xem xét
những đặc điểm nhất định liên quan trực tiếp đến hành vi phạm tội cũng như
liên quan đến mục đích của hình phạt. Theo thực tiễn xét xử, chỉ những đặc
điểm nhân thân sau đây được xem xét khi quyết định hình phạt:
- Những đặc điểm nhân thân liên quan trực tiếp với việc thực hiện tội
phạm, nói lên mức độ nguy hiểm khác nhau của hành vi phạm tội cũng như
của người phạm tội, làm sáng tỏ mặt khách quan và chủ quan của tội phạm,
nguyên nhân, điều kiện phạm tội, khả năng tiếp thu giáo dục, cải tạo họ. Đó
là các đặc điểm như: phạm tội lần đầu, phạm tội do trình độ lạc hậu, do trình
độ nghiệp vụ non kém, tự thú, thành khẩn khai báo, ăn năn hối cải, lập công
chuộc tội hoặc cải tạo tốt; là người chưa thành niên; phạm tội nhiều lần, đó
có tiền sự, tái phạm, tái phạm nguy hiểm, phạm tội có tính chất chuyên
nghiệp, ngoan cố, cố tình thực hiện hành vi đến cùng…..

2

- Những đặc điểm nhân thân khác tuy không mang tính chất pháp lý,
không liên quan đến việc phạm tội, không phản ánh mức độ nguy hiểm của
hành vi của người phạm tội nhưng khi quyết định hình phạt, Tòa án phải
xem xét đến vì các đặc điểm đó có quan hệ đến các đối tượng của chính sách
của Đảng và Nhà nước như: người phạm tội thuộc dân tộc ít người, những
người có công với đất nước, thuộc gia đình liệt sỹ…
Ngoài ra, còn có những đặc điểm về nhân thân người phạm tội phản ánh
hoàn cảnh đặc biệt của họ mà Tòa án cần phải xem xét khi quyết định hình
phạt như: là người mắc bệnh hiểm nghèo; là người già yếu, phụ nữ có thai
hoặc đang nuôi con nhỏ; là người có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn….
Tóm lại, việc xem xét đến nhân thân của bị cáo giữ vai trò quan trọng
khi quyết định hình phạt đối với bị cáo, qua đó, đảm bảo được sự nghiêm
minh cũng như công bằng của pháp luật trong việc cá thể hóa hình phạt.

3